Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 114/2016 van 22 september 2016 Rolnummers : 6170 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de wijziging ervan bij de wet van 21 februari 2010, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 114/2016 van 22 september 2016 Rolnummers : 6170 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de wijziging ervan bij de wet van 21 februari 2010, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de recht(...) Extrait de l'arrêt n° 114/2016 du 22 septembre 2016 Numéro du rôle : 6170 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant sa modification par la loi du 21 février 2010, posée La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 114/2016 van 22 september 2016 Extrait de l'arrêt n° 114/2016 du 22 septembre 2016
Rolnummers : 6170 Numéro du rôle : 6170
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1022 van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1022 du Code
Gerechtelijk Wetboek, zoals van kracht vóór de wijziging ervan bij de judiciaire, tel qu'il était en vigueur avant sa modification par la
wet van 21 februari 2010, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. loi du 21 février 2010, posée par la Cour d'appel de Mons.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en E. De Groot, en de composée des présidents J. Spreutels et E. De Groot, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Daoût, Lavrysen, A. Alen, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût, assistée du
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 2 maart 2015 in zake Cécile Jenart en Marouan El Par arrêt du 2 mars 2015 en cause de Cécile Jenart et Marouan El
Arbaoui tegen de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Arbaoui contre l'officier de l'état civil de la commune de Dour, dont
Dour, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 13 l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 13 mars 2015, la
maart 2015, heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld : Cour d'appel de Mons a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is « L'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il est rédigé dans
opgesteld in afwachting van de inwerkingtreding van de wet van 21 l'attente de l'entrée en vigueur de la loi du 21 février 2010 (et lu
februari 2010 (en gelezen overeenkomstig, onder andere, de arresten conformément entre autres aux arrêts de la Cour constitutionnelle du
van het Grondwettelijk Hof van 18 mei 2011 (nr. 83/2011) en 8 maart 18 mai 2011 (n° 83/2011) et du 8 mars 2012 (n° 43/2012)), viole-t-il
2012 (nr. 43/2012)), de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'une indemnité de
een rechtsplegingsvergoeding ten laste kan worden gelegd van de partij procédure peut être mise à charge de la partie qui succombe dans un
die in het ongelijk wordt gesteld in een beroep dat tegen de ambtenaar recours intenté, contre l'officier de l'état civil, sur la base de
van de burgerlijke stand is ingesteld op grond van artikel 167, l'article 167, dernier alinéa, du Code civil, alors que lorsque
laatste lid, van het Burgerlijk Wetboek, terwijl wanneer de ambtenaar
van de burgerlijke stand in datzelfde kader in het ongelijk wordt l'officier de l'état civil succombe dans ce même cadre aucune
gesteld, hem geen rechtsplegingsvergoeding kan worden opgelegd ? ». indemnité de procédure ne peut lui être imposée ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij artikel B.1. L'article 1022 du Code judiciaire, inséré par l'article 7 de la
7 van de wet van 21 april 2007 en vervolgens gewijzigd bij artikel 2 loi du 21 avril 2007 puis modifié par l'article 2 de la loi du 22
van de wet van 22 december 2008, bepaalt : décembre 2008 dispose :
« De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les
kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause.
Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en
van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et
Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de
basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par
rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima
zaak en van de belangrijkheid van het geschil. et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la
Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt nature de l'affaire et de l'importance du litige.
gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur
bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen, interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement
ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant
minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son
rechter rekening met : appréciation, le juge tient compte :
- de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag - de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le
van de vergoeding te verminderen; montant de l'indemnité;
- de complexiteit van de zaak; - de la complexité de l'affaire;
- de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde - des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient
partij; gain de cause;
- het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. - du caractère manifestement déraisonnable de la situation.
Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième
juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de
tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». l'indemnité de procédure ».
Artikel 2 van de wet van 21 februari 2010, dat verscheidene L'article 2 de la loi du 21 février 2010, qui apporte plusieurs
wijzigingen aanbrengt in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, modifications à l'article 1022 du Code judiciaire, entrera en vigueur
zal in werking treden op de dag die de Koning zal bepalen (artikel 6 à la date que le Roi fixera (article 6 de cette loi).
van die wet). B.2. Artikel 167 van het Burgerlijk Wetboek, hersteld bij artikel 15 B.2. L'article 167 du Code civil, rétabli par l'article 15 de la loi
van de wet van 4 mei 1999 en vervolgens gewijzigd bij artikel 2 van de du 4 mai 1999 puis modifié par l'article 2 de la loi du 1er mars 2000
wet van 1 maart 2000, bepaalde, vóór de inwerkingtreding van artikel 5 disposait, avant l'entrée en vigueur de l'article 5 de la loi du 2
van de wet van 2 juni 2013 : juin 2013 :
« De ambtenaar van de burgerlijke stand weigert het huwelijk te « L'officier de l'état civil refuse de célébrer le mariage lorsqu'il
voltrekken wanneer blijkt dat niet is voldaan aan de hoedanigheden en apparaît qu'il n'est pas satisfait aux qualités et conditions
voorwaarden vereist om een huwelijk te mogen aangaan, of indien hij prescrites pour contracter mariage, ou s'il est d'avis que la
van oordeel is dat de voltrekking in strijd is met de beginselen van célébration est contraire aux principes de l'ordre public.
de openbare orde.
Indien er een ernstig vermoeden bestaat dat niet is voldaan aan de in S'il existe une présomption sérieuse qu'il n'est pas satisfait aux
het vorige lid gestelde voorwaarden kan de ambtenaar van de conditions visées à l'alinéa précédent, l'officier de l'état civil
burgerlijke stand de voltrekking van het huwelijk uitstellen, na peut surseoir à la célébration du mariage, le cas échéant après avoir
eventueel het advies van de procureur des Konings van het gerechtelijk recueilli l'avis du procureur du Roi de l'arrondissement judiciaire
arrondissement waarin de verzoekers voornemens zijn te huwen te hebben dans lequel les requérants ont l'intention de contracter mariage,
ingewonnen, gedurende ten hoogste twee maanden vanaf de door pendant un délai de deux mois au plus à partir de la date de mariage
belanghebbende partijen vooropgestelde huwelijksdatum, teneinde bijkomend onderzoek te verrichten. Indien hij binnen de in vorig lid gestelde termijn nog geen definitieve beslissing heeft genomen, dient de ambtenaar van de burgerlijke stand het huwelijk te voltrekken, zelfs in die gevallen waar de in artikel 165, § 3 bedoelde termijn van zes maanden reeds is verstreken. In geval van een weigering zoals bedoeld in het eerste lid, brengt de ambtenaar van de burgerlijke stand zijn met redenen omklede beslissing zonder verwijl ter kennis van de belanghebbende partijen. Tezelfdertijd wordt een afschrift hiervan, samen met een kopie van choisie par les parties intéressées, afin de procéder à une enquête complémentaire. S'il n'a pas pris de décision définitive dans le délai prévu à l'alinéa précédent, l'officier de l'état civil doit célébrer le mariage, même dans les cas où le délai de six mois visé à l'article 165, § 3, est expiré. Dans le cas d'un refus visé à l'alinéa premier, l'officier de l'état civil notifie sans délai sa décision motivée aux parties intéressées. Une copie, accompagnée d'une copie de tous documents utiles en est, en
alle nuttige documenten, overgezonden aan de procureur des Konings van même temps, transmise au procureur du Roi de l'arrondissement
het gerechtelijk arrondissement waarin de weigering plaatsvond. judiciaire dans lequel le refus a été exprimé.
Indien één van de aanstaande echtgenoten of beiden op de dag van de Si l'un des futurs époux ou les deux ne sont pas inscrits, au jour du
weigering hun inschrijving in het bevolkings-, vreemdelingen- of refus, dans les registres de la population, le registre des étrangers
wachtregister of hun actuele verblijfplaats niet hebben binnen de ou le registre d'attente de la commune, ou n'y ont pas leur résidence
gemeente, wordt de weigeringsbeslissing tevens onmiddellijk ter kennis actuelle, la décision de refus est également immédiatement notifiée à
gebracht van de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente van l'officier de l'état civil de la commune où ce futur époux ou ces
inschrijving in een van deze registers of van de actuele futurs époux sont inscrits dans l'un de ces registres ou ont leur
verblijfplaats in België van deze aanstaande echtgenoot of
echtgenoten. résidence actuelle.
Tegen de weigering door de ambtenaar van de burgerlijke stand om het Le refus de l'officier de l'état civil de célébrer le mariage est
huwelijk te voltrekken, kan door belanghebbende partijen binnen de susceptible de recours par les parties intéressées pendant un délai
maand na de kennisgeving van zijn beslissing beroep worden aangetekend d'un mois suivant la notification de sa décision, devant le tribunal
bij de rechtbank van eerste aanleg ». de première instance ».
B.3. Het Hof wordt verzocht uitspraak te doen over de bestaanbaarheid, B.3. La Cour est invitée à statuer sur la compatibilité, avec les
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het verschil in articles 10 et 11 de la Constitution, de la différence de traitement
behandeling dat bij artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek zou que ferait l'article 1022 du Code judiciaire entre, d'une part, les
worden gemaakt tussen, enerzijds, de personen die, op grond van personnes qui, sur la base de l'article 167, alinéa 6, du Code civil,
artikel 167, zesde lid, van het Burgerlijk Wetboek, een beroep
instellen tegen de weigering van de ambtenaar van de burgerlijke stand introduisent un recours contre le refus de l'officier de l'état civil
om hun huwelijk te voltrekken en die voor de rechtbank waarbij de zaak de célébrer leur mariage et succombent devant le tribunal saisi, et
aanhangig is gemaakt, in het ongelijk worden gesteld, en, anderzijds,
de ambtenaar van de burgerlijke stand die voor die rechtbank in het d'autre part, l'officier de l'état civil qui succombe devant ce
ongelijk wordt gesteld. tribunal.
Volgens de prejudiciële vraag zouden alleen de eersten kunnen worden Selon la question préjudicielle, seules les premières pourraient être
veroordeeld tot de betaling van de rechtsplegingsvergoeding bepaald condamnées au paiement de l'indemnité de procédure définie par
bij artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek. l'article 1022 du Code judiciaire.
B.4. Die rechtsplegingsvergoeding is een van de bestanddelen van de B.4. Cette indemnité de procédure est l'un des éléments constitutifs
kosten (artikel 1018, 6°, van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen bij des dépens (article 1018, 6°, du Code judiciaire, remplacé par
artikel 5 van de wet van 21 april 2007). l'article 5 de la loi du 21 avril 2007).
B.5. Artikel 1017, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, vervangen B.5. L'article 1017, alinéa 1er, du Code judiciaire, remplacé par
bij artikel 15 van de wet van 24 juni 1970, bepaalt : l'article 15 de la loi du 24 juin 1970, dispose :
« Tenzij bijzondere wetten anders bepalen, verwijst ieder eindvonnis, « Tout jugement définitif prononce, même d'office, la condamnation aux
zelfs ambtshalve, de in het ongelijk gestelde partij in de kosten, dépens contre la partie qui a succombé, à moins que des lois
onverminderd de overeenkomst tussen partijen, die het eventueel particulières n'en disposent autrement et sans préjudice de l'accord
bekrachtigt ». des parties que, le cas échéant, le jugement décrète ».
Uit die bepaling, gelezen in samenhang met artikel 1018, 6°, van het Il ressort de cette disposition, lue en combinaison avec l'article
Gerechtelijk Wetboek, blijkt dat zowel de personen die het in artikel 1018, 6°, du Code judiciaire, que tant les personnes qui introduisent
167, zesde lid, van het Burgerlijk Wetboek beoogde beroep instellen le recours visé par l'article 167, alinéa 6, du Code civil que
als de ambtenaar van de burgerlijke stand wiens beslissing het l'officier de l'état civil dont la décision fait l'objet de ce recours
voorwerp van dat beroep uitmaakt, tot de betaling van de
rechtsplegingsvergoeding kunnen worden veroordeeld indien zij voor de peuvent, s'ils succombent devant le tribunal saisi, être condamnés au
rechtbank waarbij de zaak aanhangig is gemaakt in het ongelijk worden paiement de l'indemnité de procédure.
gesteld. B.6.1. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek zet die gelijke B.6.1. L'article 1022 du Code judiciaire ne remet pas en cause cette
behandeling niet op losse schroeven. identité de traitement.
B.6.2. Het Hof heeft weliswaar reeds geoordeeld dat de ambtenaar van B.6.2. La Cour a, certes, déjà considéré que, en tant que partie à la
de burgerlijke stand, als partij bij het geding ingesteld bij een cause introduite par un recours dirigé contre sa décision de refus de
beroep gericht tegen de beslissing waarbij hij weigert het huwelijk te célébrer le mariage, l'officier de l'état civil défend l'intérêt
voltrekken, het algemeen belang en de vrijwaring van de openbare orde général et la sauvegarde de l'ordre public, et qu'il n'était donc pas
verdedigt, en dat het dus niet verantwoord is dat hij in de justifié qu'il puisse être condamné au paiement d'une indemnité de
rechtsplegingsvergoeding kan worden verwezen (arrest nr. 132/2013 van procédure (arrêt n° 132/2013 du 26 septembre 2013, B.6; arrêt n°
26 september 2013, B.6; arrest nr. 180/2013 van 19 december 2013, B.6 180/2013 du 19 décembre 2013, B.6 et arrêt n° 54/2014 du 27 mars 2014,
en arrest nr. 54/2014 van 27 maart 2014, B.6). B.6).
Het heeft derhalve geoordeeld dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Elle a dès lors jugé que, compris comme autorisant la condamnation au
Wetboek, in die zin begrepen dat het de verwijzing van de ambtenaar paiement d'une indemnité de procédure de l'officier de l'état civil
van de burgerlijke stand die in het ongelijk wordt gesteld na afloop succombant à l'issue de l'examen d'un recours exercé en vertu de
van het onderzoek van een beroep ingesteld krachtens artikel 167, l'article 167, alinéa 6, du Code civil, l'article 1022 du Code
zesde lid, van het Burgerlijk Wetboek, in de rechtsplegingsvergoeding
toestaat, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt (arrest nr. judiciaire violait les articles 10 et 11 de la Constitution (arrêt n°
132/2013; arrest nr. 180/2013; arrest nr. 54/2014). 132/2013; arrêt n° 180/2013; arrêt n° 54/2014).
B.6.3. Het Hof heeft het vervolgens echter « noodzakelijk » geacht « B.6.3. La Cour a cependant, par la suite, estimé « nécessaire de
terug te komen op een deel van zijn rechtspraak » door te oordelen dat revenir sur une partie de sa jurisprudence » en considérant qu'il
« de kwestie van de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van s'imposait de « reconsidérer, dans son ensemble, la question de la
advocaten in de geschillen voor de burgerlijke rechter tussen een répétibilité des frais et honoraires d'avocats dans les litiges portés
overheid die in het algemeen belang optreedt en een particulier, in devant le juge civil et opposant une autorité publique agissant dans
haar geheel » diende « te worden heroverwogen » (arrest nr. 68/2015 l'intérêt général et un particulier » (arrêt n° 68/2015 du 21 mai
van 21 mei 2015, B.9.2 en B.9.3; arrest nr. 70/2015 van 21 mei 2015, 2015, B.9.2 et B.9.3; arrêt n° 70/2015 du 21 mai 2015, B.9.2 et
B.9.2 en B.9.3). B.9.3).
Aldus heeft het, onder meer, geoordeeld dat artikel 1017, eerste lid, Ce faisant, elle a, entre autres, jugé que l'article 1017, alinéa 1er,
in samenhang gelezen met de artikelen 1018, 6°, en 1022, van het lu en combinaison avec les articles 1018, 6°, et 1022 du Code
Gerechtelijk Wetboek, in die zin diende te worden geïnterpreteerd dat judiciaire, devait être interprété comme n'empêchant pas que
het niet belet dat de ambtenaar van de burgerlijke stand die in het l'officier de l'état civil succombant à l'issue de l'examen d'un
ongelijk wordt gesteld na afloop van het onderzoek van een beroep
ingesteld met toepassing van artikel 167 van het Burgerlijk Wetboek, recours exercé en application de l'article 167 du Code civil soit
wordt veroordeeld tot de betaling van een rechtsplegingsvergoeding ten
gunste van de personen die dat beroep hebben ingesteld (arrest nr. condamné au paiement de l'indemnité de procédure au profit des
68/2015, B.12). personnes ayant introduit ce recours (arrêt n° 68/2015, B.12).
B.6.4. Uit hetgeen voorafgaat en om dezelfde redenen als die in de in B.6.4. Il ressort de ce qui précède, et pour les mêmes motifs que ceux
B.6.3 vermelde arresten, blijkt dat het verschil in behandeling tussen énoncés dans les arrêts cités en B.6.3, que la différence de
beide in B.3 beschreven categorieën van personen onbestaande is. traitement entre les deux catégories de personnes décrites en B.3 est
B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. inexistante. B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is ingevoegd bij l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été inséré par
artikel 7 van de wet van 21 april 2007 en vervolgens is gewijzigd bij l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 puis modifié par l'article 2 de
artikel 2 van de wet van 22 december 2008, schendt de artikelen 10 en la loi du 22 décembre 2008, ne viole pas les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet niet. Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 22 september 2016. la Cour constitutionnelle, le 22 septembre 2016.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^