← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 172/2015 van 3 december 2015 Rolnummer : 6110 In zake :
de prejudiciële vraag over artikel 1, § 4, tweede lid, a), van de wet van 15 maart 1954 betreffende
de herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers v Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels
en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 172/2015 van 3 december 2015 Rolnummer : 6110 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 4, tweede lid, a), van de wet van 15 maart 1954 betreffende de herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers v Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 172/2015 du 3 décembre 2015 Numéro du rôle : 6110 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1 er , § 4, alinéa 2, a), d(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 172/2015 van 3 december 2015 | Extrait de l'arrêt n° 172/2015 du 3 décembre 2015 |
Rolnummer : 6110 | Numéro du rôle : 6110 |
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1, § 4, tweede lid, a), | En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1er, § 4, |
van de wet van 15 maart 1954 betreffende de herstelpensioenen voor de | alinéa 2, a), de la loi du 15 mars 1954 relative aux pensions de |
burgerlijke slachtoffers van de oorlog 1940-1945 en hun | dédommagement des victimes civiles de la guerre 1940-1945 et de leurs |
rechthebbenden, zoals dat artikel vervangen werd bij artikel 1 van de | ayants droit, tel que cet article a été remplacé par l'article 1er de |
wet van 17 februari 1975, gesteld door de Hogere Commissie van Beroep. | la loi du 17 février 1975, posée par la Commission supérieure d'appel. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De |
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij beslissing van 1 oktober 2014 in zake Henri Goldberg, waarvan de | Par décision du 1er octobre 2014 en cause de Henri Goldberg, dont |
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 5 december 2014, | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 5 décembre 2014, la |
heeft de Hogere Commissie van Beroep, ingesteld bij het koninklijk | |
besluit van 25 maart 1954 tot regeling van de procedure voor de | Commission supérieure d'appel, instituée par l'arrêté royal du 25 mars |
toepassing van de wet van 15 maart 1954 betreffende de | 1954 réglant la procédure pour l'application de la loi du 15 mars 1954 |
herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers van de oorlog | relative aux pensions de dédommagement des victimes civiles de la |
1940-1945 en hun rechthebbenden, de volgende prejudiciële vraag | guerre 1940-1945 et de leurs ayants droit, a posé la question |
gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 1, § 4, a), van de wet van 15 maart 1954 betreffende | « L'article 1er, § 4, a), de la loi du 15 mars 1954 relative aux |
de herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers van de oorlog | pensions de dédommagement des victimes civiles de la guerre 1940-1945 |
1940-1945 en hun rechthebbenden het beginsel van gelijkheid en | et de leurs ayants droit viole-t-il les principes d'égalité et de |
niet-discriminatie beoogd in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al | non-discrimination visés aux articles 10 et 11 de la Constitution, lus |
dan niet in samenhang gelezen met artikel 45, lid 1, van het Handvest | seuls ou conjointement avec l'article 45.1 de la Charte des droits |
van de grondrechten van de Europese Unie, dat de vrijheid van verkeer | fondamentaux de l'Union européenne qui garantit la liberté de |
en van verblijf van de personen binnen de Unie waarborgt, in zoverre | circulation et de séjour des personnes au sein de l'Union, en ce que, |
het, teneinde een herstelpensioen te genieten, de burgerlijke | pour bénéficier d'une pension de dédommagement il impose aux personnes |
oorlogsslachtoffers die de Belgische nationaliteit hebben op het | victimes civiles de la guerre qui ont la nationalité belge au moment |
ogenblik van de pensioenaanvraag, maar die die nationaliteit niet | de la demande de pension mais qui n'avaient pas cette nationalité au |
hadden op het ogenblik van het schadeverwekkende feit of die geen | moment du fait dommageable ou qui n'avaient pas introduit une demande |
naturalisatieaanvraag hadden ingediend vóór 10 mei 1940, geen volle 22 | de naturalisation avant le 10 mai 1940, qui n'ont pas accompli leur |
jaar waren vóór 10 mei 1940, hun gewoonlijke verblijfplaats in België | 22ème année avant le 10 mai 1940, ont eu leur résidence habituelle en |
hebben gehad sinds 1 januari 1931 en de Belgische nationaliteit hebben | Belgique depuis le 1er janvier 1931 et ont acquis la nationalité belge |
verkregen vóór 1 januari 1960, een voorwaarde oplegt van ononderbroken | avant le 1er janvier 1960, une condition de résidence ininterrompue en |
verblijf in België sinds 1 januari 1931 tot de dag van de | Belgique depuis le 1er janvier 1931 jusqu'au jour de la demande de |
pensioenaanvraag, terwijl die voorwaarde niet geldt voor de | pension, alors que cette condition n'est pas exigée des personnes |
burgerlijke oorlogsslachtoffers die de Belgische nationaliteit hadden | victimes civiles de la guerre qui avaient la nationalité belge au |
op het ogenblik van het schadeverwekkende feit of die een | moment du fait dommageable ou qui avaient introduit une demande de |
naturalisatieaanvraag hadden ingediend vóór 10 mei 1940 ? ». | naturalisation avant le 10 mai 1940 ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Vóór de wijziging ervan bij de wet van 17 februari 1975 « tot | B.1. Avant sa modification par la loi du 17 février 1975 « modifiant |
wijziging van de wet van 15 maart 1954 betreffende de | la loi du 15 mars 1954 relative aux pensions de dédommagement des |
herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers van de oorlog | victimes civiles de la guerre 1940-1945 et de leurs ayants droit », |
1940-1945 en hun rechthebbenden », bepaalde artikel 1, § 4, van de in | l'article 1er, § 4, de la loi en cause disposait : |
het geding zijnde wet : | |
« De wet is enkel op de Belgen van toepassing. | « La loi ne s'applique qu'aux Belges. |
Deze hoedanigheid dient te bestaan : | Cette qualité doit exister : |
a) in hoofde van het slachtoffer op het ogenblik van de beslissing tot | a) dans le chef de la victime au moment de la décision d'octroi de la |
toekenning van het pensioen, of van het overlijden indien het | pension ou à celui du décès si elle est décédée avant reconnaissance |
slachtoffer vóór de erkenning van zijn rechten overleden is; het moet | de ses droits; il faut cependant qu'elle ait eu cette qualité au |
nochtans die hoedanigheid bezitten op het ogenblik van het schadelijk | moment du fait dommageable ou qu'elle ait introduit une demande de |
feit of een naturalisatieaanvraag hebben ingediend vóór 10 mei 1940; | naturalisation avant le 10 mai 1940; |
[...] ». | [...] ». |
B.2.1. Zoals vervangen bij artikel 1 van de voormelde wet van 17 | B.2.1. Tel qu'il a été remplacé par l'article 1er de la loi du 17 |
februari 1975 en zoals het van toepassing is op het voor de Hogere | février 1975 précitée et tel qu'il est applicable au litige pendant |
Commissie van Beroep te Brussel hangende geschil, bepaalt artikel 1, § | devant la Commission supérieure d'appel de Bruxelles, l'article 1er, § |
4, van de in het geding zijnde wet : | 4, de la loi en cause dispose : |
« De wet is enkel op de Belgen van toepassing. | « La loi ne s'applique qu'aux Belges. |
Deze hoedanigheid dient te bestaan : | Cette qualité doit exister : |
a) in hoofde van het slachtoffer op het ogenblik van de beslissing tot | a) dans le chef de la victime, au moment de la décision d'octroi de la |
toekenning van het pensioen of van het overlijden indien het | pension ou à celui du décès si elle est décédée avant reconnaissance |
slachtoffer vóór de erkenning van zijn rechten overleden is; het moet | de ses droits; il faut cependant qu'elle ait eu cette qualité au |
nochtans die hoedanigheid bezitten op het ogenblik van het schade1ijk | moment du fait dommageable ou qu'elle ait introduit une demande de |
feit of een naturalisatieaanvraag hebben ingediend vóór 10 mei 1940 of | naturalisation avant le 10 mai 1940 ou qu'elle réalise les conditions |
aan de volgende vereisten voldoen : geen volle tweeëntwintig jaar zijn | suivantes : n'avoir pas accompli sa vingt-deuxième année au 10 mai |
op 10 mei 1940, Belg geworden zijn vóór 1 januari 1960 en zonder | 1940, être devenue Belge avant le 1er janvier 1960 et avoir eu sa |
onderbreking zijn gewone verblijfplaats in België hebben gehad sedert | résidence habituelle en Belgique sans interruption depuis le 1er |
1 januari 1931 of sedert zijn geboorte, wanneer het slachtoffer op die | janvier 1931 ou depuis sa naissance, si la victime n'était pas encore |
datum nog niet geboren was; | née à cette date; |
[...] ». | [...] ». |
B.2.2. Met de aanneming van artikel 1 van de wet van 17 februari 1975 | B.2.2. En adoptant l'article 1er de la loi du 17 février 1975, le |
heeft de wetgever het voordeel van de in het geding zijnde wet onder | législateur a souhaité étendre, sous certaines conditions, le bénéfice |
bepaalde voorwaarden willen uitbreiden tot de personen die, wegens hun | de la loi en cause aux personnes qui, en raison de leur âge, n'avaient |
leeftijd, geen aanvraag voor een nationaliteitskeuze of naturalisatie hadden kunnen indienen vóór 10 mei 1940. | pas pu formuler une demande d'option ou de naturalisation avant le 10 mai 1940. |
Tijdens de parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde | Au cours des travaux préparatoires de la disposition en cause, il fut |
bepaling werd aldus gepreciseerd : | ainsi précisé : |
« De wet van 15 maart 1954 op de pensioenen aan de burgerlijke | « La loi du 15 mars 1954 relative aux pensions de dédommagement des |
oorlogsslachtoffers eist, in haar artikel 1, § 4, litt. a), dat de | victimes civiles de la guerre prévoit en son article 1er, § 4, littera |
betrokkene op het ogenblik van het schadelijk feit de Belgische | a), que l'intéressé doit avoir la qualité de Belge au moment du fait |
nationaliteit zou bezitten of minstens vóór 10 mei 1940 een aanvraag | dommageable ou avoir au moins introduit une demande de naturalisation |
tot naturalisatie zou hebben ingediend. | avant le 10 mai 1940. |
Hierbij werd de situatie uit het oog verloren van de personen die op | A cet égard, on avait perdu de vue la situation des personnes qui, au |
10 mei 1940 de leeftijd voor de optie (16 jaar) of voor de | 10 mai 1940, n'avaient pas atteint l'âge prévu pour l'option (16 ans) |
naturalisatieaanvraag (22 jaar) niet hadden bereikt en de vereiste | ou pour la demande de naturalisation (22 ans) et n'ont atteint l'âge |
leeftijd eerst bereikt hebben tijdens de bezetting of na. | requis que pendant ou après l'occupation. |
Dit kan de oorzaak zijn dat deze personen de Belgische nationaliteit | Telle pouvait être la raison pour laquelle ces personnes ne |
niet bezaten ' op het ogenblik van het schadelijk feit ' zoals | possédaient pas la nationalité belge ' au moment du fait dommageable |
voorgeschreven door het huidig artikel 1, § 4, litt. a), van de wet | ', comme l'exige actuellement l'article 1er, § 4, littera a), de la |
van 15 maart 1954. | loi du 15 mars 1954. |
Door deze omstandigheden missen deze personen het genot van de huidige | Par suite de ces circonstances, les intéressés sont privés du bénéfice |
bepalingen van artikel 1, § 4, a) en worden zij hierdoor grotendeels | des dispositions actuelles de l'article 1er, § 4, a), ce qui leur |
benadeeld » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1974, nr. 360-1, p. 2. Adde Parl. | occasionne un grave préjudice » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1974, n° |
St., Kamer, 1974-1975, nr. 335/1, pp. 1-2). | 360-1, p. 2. Adde Doc. parl., Chambre, 1974-1975, n° 335/2, pp. 1-2). |
Tijdens diezelfde parlementaire voorbereiding is nog verwezen naar het | Au cours de ces mêmes travaux préparatoires, il fut encore renvoyé à |
wetsvoorstel tot wijziging van de wet van 15 maart 1954 betreffende de | la proposition de loi modifiant la loi du 15 mars 1954 relative aux |
herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers van de oorlog | pensions de dédommagement des victimes civiles de la guerre 1940-1945 |
1940-1945 en hun rechthebbenden, dat is vervallen na de ontbinding van | et de leurs ayants droit, devenue caduque par suite de la dissolution |
de kamers; volgens de toelichting ervan | des chambres, et dont les développements énonçaient : |
« ware het onder meer wenselijk op de voorwaarde die bepaalt dat | « [I]l serait souhaitable, notamment, de prévoir une exception à la |
betrokkene de Belgische nationaliteit voor het schadegeval moest | condition suivant laquelle l'intéressé doit avoir eu la qualité de |
bezitten een uitzondering te voorzien voor die vreemdelingen of | Belge avant le sinistre, en faveur des étrangers ou apatrides qui, au |
vaderlandlozen die zich op 10 mei 1940 in de voorwaarden bevonden om | 10 mai 1940, remplissaient les conditions requises pour obtenir la |
de Belgische nationaliteit te bekomen, maar wegens hun jeugdige | nationalité belge mais qui, en raison de leur jeune âge, se sont |
leeftijd in de onmogelijkheid geweest zijn om vóór 10 mei 1940 de | trouvés dans l'impossibilité d'effectuer ou d'introduire avant le 10 |
voorziene verklaringen te doen of in te leiden. De voorwaarden om zijn | mai 1940 la déclaration ou la demande prévues. La condition d'avoir eu |
gewone verblijfplaats vóór 31 december 1930 in België te hebben en | leur résidence habituelle en Belgique dès avant le 31 décembre 1930 |
voor de toekenning van het pensioen de Belgische nationaliteit | et, pour l'octroi de la pension, celle d'avoir acquis la nationalité |
verworven te hebben, zouden moeten volstaan om de personen die aan die | belge, devraient suffire pour que les personnes, qui y satisfont |
twee eisen voldoen te mogen beschouwen als zijnde feitelijk in de | puissent être considérées comme étant intégrées de fait dans la |
Belgische gemeenschap opgenomen en om hun het voordeel van de | communauté belge et pour leur accorder le bénéfice de la solidarité |
nationale solidariteit, waarop de wetgeving op het herstel van | nationale qui est à la base de la législation sur la réparation des |
oorlogsschade van fysische personen is gesteund, toe te kennen » | dommages de guerre aux personnes physiques » (Doc. parl., Sénat, |
(Parl. St., Senaat, 1971-1972, nr. 390, p. 2). | 1971-1972, n° 390, p. 2). |
B.3. De Hogere Commissie van Beroep te Brussel vraagt het Hof of | B.3. La Commission supérieure d'appel de Bruxelles interroge la Cour |
artikel 1, § 4, a), van de in het geding zijnde wet bestaanbaar is met | sur la compatibilité de l'article 1er, § 4, a), de la loi en cause |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang | avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec |
gelezen met artikel 45, lid 1, van het Handvest van de grondrechten | l'article 45, § 1er, de la Charte des droits fondamentaux de l'Union |
van de Europese Unie, in zoverre, in tegenstelling tot de burgerlijke | européenne, en ce que, à la différence des victimes civiles de la |
slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog die op het ogenblik van het | seconde guerre mondiale qui disposaient déjà de la nationalité belge |
schadeverwekkende feit reeds de Belgische nationaliteit hadden of die | au moment du fait dommageable ou qui avaient introduit une demande de |
vóór 10 mei 1940 een naturalisatieaanvraag hadden ingediend, de | naturalisation avant le 10 mai 1940, les victimes civiles de la |
burgerlijke slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog die vóór 1 januari | seconde guerre mondiale devenues Belges avant le 1er janvier 1960, |
1960 Belg zijn geworden, zonder die hoedanigheid evenwel te hebben | mais sans avoir eu cette qualité au moment du fait dommageable ni |
gehad op het ogenblik van het schadeverwekkende feit, noch vóór 10 mei | avoir introduit une demande de naturalisation avant le 10 mai 1940, |
1940 een naturalisatieaanvraag hadden ingediend, sinds 1 januari 1931 | doivent avoir résidé en Belgique de façon ininterrompue depuis le 1er |
of sinds hun geboorte ononderbroken in België moeten hebben verbleven | janvier 1931 ou depuis leur naissance pour relever du champ |
om onder het toepassingsgebied van de in het geding zijnde wet te | d'application de la loi en cause. |
vallen. De verzoeker voor de Hogere Commissie van Beroep, geboren op 10 | Le requérant devant la Commission supérieure d'appel, né le 10 février |
februari 1935, was geen Belg op het ogenblik van het schadeverwekkende | 1935, n'était pas Belge au moment du fait dommageable et n'avait pas |
feit en had vóór 10 mei 1940 geen naturalisatieaanvraag ingediend. Op | introduit une demande de naturalisation avant le 10 mai 1940. En |
10 mei 1940 was hij daarentegen pas 5 jaar en vóór 1 januari 1960 is | revanche, il n'était âgé que de 5 ans au 10 mai 1940 et est devenu |
hij Belg geworden. Niettemin kan hij geen aanspraak maken op een | Belge avant le 1er janvier 1960. Toutefois, il ne peut se prévaloir |
ononderbroken gewoonlijk verblijf op het nationale grondgebied vanaf | d'une résidence habituelle ininterrompue sur le territoire national à |
zijn geboorte, vermits hij van 7 december 1995 tot 30 maart 2006, | compter de sa naissance, puisqu'il a aussi résidé en France du 7 |
alsook van 2 september 2009 tot 13 februari 2013 in Frankrijk heeft | décembre 1995 au 30 mars 2006 ainsi que du 2 septembre 2009 au 13 |
verbleven. | février 2013. |
B.4.1. Artikel 142, derde lid, van de Grondwet bepaalt dat een « zaak | B.4.1. L'article 142, alinéa 3, de la Constitution dispose que « la |
[...] bij het Hof aanhangig [kan] worden gemaakt [...], prejudicieel, | Cour peut être saisie [...], à titre préjudiciel, par toute |
door ieder rechtscollege ». | juridiction ». |
Het Hof is dus bevoegd om de prejudiciële vraag te beantwoorden op | La Cour n'est donc compétente pour répondre à la question |
voorwaarde dat de Hogere Commissie van Beroep te Brussel een | préjudicielle que pour autant que la Commission supérieure d'appel de |
rechtscollege is. | Bruxelles soit une juridiction. |
B.4.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de voormelde wet van 15 | B.4.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 15 mars 1954 |
maart 1954 blijkt dat de Hogere Commissie van Beroep een | précitée que la Commission supérieure d'appel est une juridiction |
administratief rechtscollege is (Parl. St., Kamer, 1950-1951, nr. 411, | administrative (Doc. parl., Chambre, 1950-1951, n° 411, pp. 11-12). La |
pp. 11-12). De rechtspraak van de Raad van State bevestigt dat (RvSt, | jurisprudence du Conseil d'Etat le confirme (CE, 27 juin 1995, n° |
27 juni 1995, nr. 54.036; 31 oktober 1997, nr. 69.311; 6 juni 2003, | 54.036; 31 octobre 1997, n° 69.311; 6 juin 2003, n° 120.226). |
nr. 120.226). | |
B.4.3. Het Hof is dus bevoegd om de gestelde prejudiciële vraag te | B.4.3. La Cour est donc compétente pour répondre à la question |
beantwoorden. | préjudicielle qui lui est posée. |
B.5. De in het geding zijnde wet strekt ertoe « in de mate van het | B.5. La loi en cause vise « à réparer, dans la mesure du possible, les |
mogelijke de schade te herstellen die aan de [burgerlijke] | |
slachtoffers » van de Tweede Wereldoorlog veroorzaakt werd, op grond | dommages causés aux victimes » civiles de la seconde guerre mondiale |
van de « solidariteit, die alle burgers van een zelfde nationale | sur le fondement de « la solidarité, liant entre eux tous les citoyens |
gemeenschap onderling verbindt », waarbij die « tussenkomst [...] dus | d'une même communauté nationale [...] ces interventions [étant] donc |
noodzakelijk beperkt [zal] worden door de economische en financiële | nécessairement limitées par la situation économique et financière du |
toestand van het land » (Parl. St., Kamer, 1950-1951, nr. 411, pp. 1 en 2). | pays » (Doc. parl., Chambre, 1950-1951, n° 411, pp. 1 et 2). |
B.6. Aan het Hof wordt gevraagd te bepalen of de voorwaarde van een | B.6. Il est demandé à la Cour de déterminer si la condition d'une |
gewoonlijk en ononderbroken verblijf op het Belgische grondgebied, | résidence habituelle et ininterrompue sur le territoire belge, exigée |
des seules victimes belges de la seconde guerre mondiale qui ne | |
uitsluitend vereist ten aanzien van de Belgische slachtoffers van de | disposaient pas de la nationalité belge au moment du fait dommageable |
Tweede Wereldoorlog die de Belgische nationaliteit niet hadden op het | et qui n'avaient pas davantage introduit une demande de naturalisation |
ogenblik van het schadeverwekkende feit en die evenmin vóór 10 mei | avant le 10 mai 1940, est raisonnablement justifiée au regard de |
1940 een naturalisatieaanvraag hadden ingediend, redelijk verantwoord | l'objectif poursuivi par le législateur. Comme le juge a quo le |
is ten aanzien van het door de wetgever nagestreefde doel. Zoals de | souligne dans sa décision de renvoi, cette condition de résidence |
verwijzende rechter in zijn verwijzingsbeslissing heeft onderstreept, | |
strekt die voorwaarde van een ononderbroken verblijf ertoe zich te | |
vergewissen van de verbondenheid van de aanvrager met en diens | ininterrompue vise à s'assurer du lien d'attachement et de |
integratie in de nationale gemeenschap. | l'intégration du demandeur à la communauté nationale. |
B.7. Artikel 45, lid 1, van het Handvest van de grondrechten van de | B.7. L'article 45, § 1er, de la Charte des droits fondamentaux de |
Europese Unie bepaalt : | l'Union européenne dispose : |
« Iedere burger van de Unie heeft het recht zich vrij op het | « Tout citoyen de l'Union a le droit de circuler et de séjourner |
grondgebied van de lidstaten te verplaatsen en er vrij te verblijven | librement sur le territoire des Etats membres ». |
». Artikel 45, lid 1, van het Handvest van de grondrechten van de | L'article 45, § 1er, de la Charte des droits fondamentaux de l'Union |
Europese Unie heeft een draagwijdte die analoog is aan die van artikel | européenne a une portée analogue à celle de l'article 21, § 1er, du |
21, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne (ci-après : TFUE) |
(hierna : VWEU) (vroeger artikel 18 van het EG-Verdrag), dat bepaalt : | (ancien article 18 du Traité CE) qui dispose : |
« Iedere burger van de Unie heeft het recht vrij op het grondgebied | « Tout citoyen de l'Union a le droit de circuler et de séjourner |
van de lidstaten te reizen en te verblijven, onder voorbehoud van de | librement sur le territoire des Etats membres, sous réserve des |
beperkingen en voorwaarden die bij de Verdragen en de bepalingen ter | limitations et conditions prévues par les traités et par les |
uitvoering daarvan zijn vastgesteld ». | dispositions prises pour leur application ». |
B.8. Het Hof van Justitie heeft geoordeeld dat « artikel 18, lid 1, EG | B.8. Selon la Cour de justice, « l'article 18, paragraphe 1, CE doit |
aldus dient te worden uitgelegd dat het in de weg staat aan een | être interprété en ce sens qu'il s'oppose à une législation d'un Etat |
wettelijke regeling van een lidstaat op grond waarvan deze laatste | membre en vertu de laquelle ce dernier refuse, de manière générale et |
absoluut, onder alle omstandigheden, weigert om aan zijn onderdanen | en toutes circonstances, le versement à ses ressortissants d'une |
een uitkering te betalen die aan burgerslachtoffers van de oorlog of | prestation octroyée aux victimes civiles de la guerre ou de la |
repressie is toegekend, op de loutere grond dat zij gedurende de | répression du seul fait que ceux-ci ne résident pas pendant toute la |
periode dat deze uitkering wordt betaald, niet op het grondgebied van | période de versement de cette prestation sur le territoire de cet |
deze staat wonen, maar op dat van een andere lidstaat » (HvJ, 22 mei | Etat, mais sur celui d'un autre Etat membre » (CJCE, 22 mai 2008, |
2008, C-499/06, Nerkowska, punt 47. Adde HvJ, 26 oktober 2006, | C-499/06, Nerkowska, point 47. Adde CJCE, 26 octobre 2006, C-192/05, |
C-192/05, K. Tas-Hagen, punt 40). | K. Tas-Hagen, point 40). |
Het Hof van Justitie heeft zijn beslissing als volgt gemotiveerd : | La Cour de justice a motivé sa décision de la manière suivante : |
« 19. Met deze vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen | « 19. Par sa question, la juridiction de renvoi demande en substance |
of artikel 18, lid 1, EG aldus dient te worden uitgelegd dat het in de | si l'article 18, paragraphe 1, CE doit être interprété en ce sens |
weg staat aan een wettelijke regeling van een lidstaat op grond | qu'il s'oppose à une législation d'un Etat membre en vertu de laquelle |
waarvan deze laatste weigert om aan een van zijn onderdanen een | ce dernier refuse à l'un de ses ressortissants le versement d'une |
uitkering te betalen die aan burgerslachtoffers van de oorlog of | prestation octroyée aux victimes civiles de la guerre ou de la |
repressie is toegekend, ook al heeft de bevoegde autoriteit erkend dat | répression, alors que le droit à une telle prestation a été reconnu à |
deze onderdaan recht heeft op deze uitkering, op de loutere grond dat | ce ressortissant par une décision de l'autorité compétente, au seul |
de betrokkene niet woont op het grondgebied van deze staat, maar op | motif que ce dernier est domicilié non pas sur le territoire de cet |
dat van een andere lidstaat. | Etat, mais sur celui d'un autre Etat membre. |
20. Dienaangaande moet vooraf worden vastgesteld of een situatie als | 20. A cet égard, il convient, à titre liminaire, de déterminer si une |
die van het hoofdgeding binnen de werkingssfeer van het | situation telle que celle de l'affaire au principal relève du champ |
gemeenschapsrecht, met name van artikel 18, lid 1, EG, valt. | d'application du droit communautaire, et notamment de l'article 18, |
paragraphe 1, CE. | |
Toepasselijkheid van artikel 18, lid 1, EG | Sur l'applicabilité de l'article 18, paragraphe 1, CE |
21. Wat de personele werkingssfeer van deze bepaling betreft, kan | 21. En ce qui concerne, d'une part, le champ d'application personnel |
de ladite disposition, il suffit de constater que, en vertu de | |
worden volstaan met de vaststelling dat volgens artikel 17, lid 1, EG | l'article 17, paragraphe 1, CE, toute personne ayant la nationalité |
eenieder die de nationaliteit van een lidstaat bezit, burger van de | d'un Etat membre possède le statut de citoyen de l'Union. En outre, le |
Unie is. Bovendien verbindt artikel 17, lid 2, aan deze status de | paragraphe 2 du même article 17 attache à ce statut les droits et les |
rechten en plichten die bij het EG-Verdrag zijn vastgesteld, waaronder | devoirs prévus par le traité CE, au nombre desquels figurent ceux |
die genoemd in artikel 18, lid 1, EG (arrest van 26 oktober 2006, | mentionnés à l'article 18, paragraphe 1, CE (arrêt du 26 octobre 2006, |
Tas-Hagen en Tas, C-192/05, Jurispr. blz. I-10451, punt 18). | Tas-Hagen et Tas, C-192/05, Rec. p. I-10451, point 18). |
22. Als Pools onderdaan heeft Nerkowska de bij artikel 17, lid 1, EG | 22. En tant que ressortissante polonaise, Mme Nerkowska jouit du |
ingestelde status van burger van de Unie en kan zij zich dus eventueel | statut de citoyen de l'Union institué par l'article 17, paragraphe 1, |
CE et peut donc se prévaloir éventuellement des droits afférents à un | |
beroepen op de bij deze status horende rechten, met name op het recht | tel statut, notamment les droits de libre circulation et de libre |
van vrij verkeer en verblijf, zoals toegekend door artikel 18, lid 1, | séjour prévus à l'article 18, paragraphe 1, CE. |
EG. 23. Wat de materiële werkingssfeer van artikel 18, lid 1, EG betreft, | 23. D'autre part, quant au champ d'application matériel de l'article |
dient te worden opgemerkt dat bij de huidige stand van het | 18, paragraphe 1, CE, il importe de relever que, au stade actuel du |
gemeenschapsrecht een uitkering als aan de orde in het hoofdgeding, | développement du droit communautaire, une prestation telle que celle |
die tot doel heeft burgerslachtoffers van de oorlog of repressie een | en cause au principal, qui a pour but de dédommager les victimes |
vergoeding te verlenen voor de door hen geleden psychische of | civiles de la guerre ou de la répression du préjudice psychique ou |
lichamelijke schade, tot de bevoegdheid van de lidstaten behoort | corporel qu'elles ont subi, relève de la compétence des Etats membres |
(arrest Tas-Hagen en Tas, reeds aangehaald, punt 21). | (arrêt Tas-Hagen et Tas, précité, point 21). |
24. De lidstaten moeten bij de uitoefening van deze bevoegdheid | 24. Cependant, ces derniers doivent exercer une telle compétence dans |
evenwel het gemeenschapsrecht eerbiedigen, met name de | le respect du droit communautaire, en particulier des dispositions du |
verdragsbepalingen betreffende het aan elke burger van de Unie | traité relatives à la liberté reconnue à tout citoyen de l'Union de |
toegekende recht om vrij op het grondgebied van de lidstaten te reizen | circuler et de séjourner librement sur le territoire des Etats membres |
en te verblijven (arrest Tas-Hagen en Tas, reeds aangehaald, punt 22). | (arrêt Tas-Hagen et Tas, précité, point 22). |
25. Bovendien staat vast dat het burgerschap van de Unie, neergelegd | 25. En outre, il est constant que la citoyenneté de l'Union, prévue à |
in artikel 17 EG, niet tot doel heeft, de materiële werkingssfeer van | l'article 17 CE, n'a pas pour objectif d'étendre le champ |
het Verdrag uit te breiden tot interne situaties die geen enkele | d'application matériel du traité à des situations internes n'ayant |
aanknoping met het gemeenschapsrecht hebben (arresten van 5 juni 1997, | aucun rattachement au droit communautaire (arrêts du 5 juin 1997, |
Uecker en Jacquet, C-64/96 en C-65/96, Jurispr. blz. I-3171, punt 23, | Uecker et Jacquet, C-64/96 et C-65/96, Rec. p. I-3171, point 23; du 2 |
en 2 oktober 2003, Garcia Avello, C-148/02, Jurispr. blz. I-11613, | octobre 2003, Garcia Avello, C-148/02, Rec. p. I-11613, point 26, |
punt 26, en arrest Tas-Hagen en Tas, reeds aangehaald, punt 23). | ainsi que Tas-Hagen et Tas, précité, point 23). |
26. Het Hof heeft evenwel reeds geoordeeld dat tot de situaties die | 26. Toutefois, la Cour a déjà jugé que les situations relevant du |
binnen de materiële werkingssfeer van het gemeenschapsrecht vallen, | domaine d'application ratione materij du droit communautaire |
met name die behoren die betrekking hebben op de uitoefening van de | comprennent, notamment, celles relevant de l'exercice des libertés |
door het Verdrag gewaarborgde fundamentele vrijheden en van de in | fondamentales garanties par le traité et celles relevant de l'exercice |
artikel 18 EG neergelegde vrijheid om op het grondgebied van de | de la liberté de circuler et de séjourner sur le territoire des Etats |
lidstaten te reizen en te verblijven (arresten van 15 maart 2005, | membres telle que conférée par l'article 18 CE (arrêts du 15 mars |
Bidar, C-209/03, Jurispr. blz. I-2119, punt 33, en 12 juli 2005, | 2005, Bidar, C-209/03, Rec. p. I-2119, point 33, ainsi que du 12 |
Schempp, C-403/03, Jurispr. blz. I-6421, punten 17 en 18). | juillet 2005, Schempp, C-403/03, Rec. p. I-6421, points 17 et 18). |
27. In casu moet worden vastgesteld dat een situatie als die van | 27. En l'occurrence, il convient de constater qu'une situation telle |
Nerkowska wordt beheerst door het recht van de burgers van de Unie om | que celle de Mme Nerkowska relève du droit de libre circulation et de |
vrij in de lidstaten te reizen en te verblijven. Door zich in | libre séjour des citoyens de l'Union dans les Etats membres. La |
Duitsland te vestigen, heeft verzoekster in het hoofdgeding | requérante au principal, en établissant sa résidence en Allemagne, a |
gebruikgemaakt van het in artikel 18, lid 1, EG aan elke burger van de | exercé le droit conféré par l'article 18, paragraphe 1, CE à tout |
Unie toegekende recht om vrij te reizen en te verblijven op het | citoyen de l'Union de circuler et de séjourner librement sur le |
grondgebied van een andere lidstaat dan die waarvan hij onderdaan is. | territoire d'un Etat membre autre que celui dont il est le ressortissant. |
28. Voorts blijkt duidelijk uit de door de verwijzende rechter aan het | 28. En outre, il ressort clairement du dossier transmis à la Cour par |
Hof overgelegde stukken dat de weigering om het aan Nerkowska | la juridiction de renvoi que le refus du versement de la pension |
toegekende invaliditeitspensioen uit te keren louter het gevolg is van | d'invalidité qui a été octroyée à Mme Nerkowska résulte du seul fait |
het feit dat zij zich in Duitsland had gevestigd. | que cette dernière avait établi sa résidence en Allemagne. |
29. Uit het voorgaande volgt dat, nu de uitoefening door Nerkowska van | 29. Il résulte de ce qui précède qu'une situation dans laquelle |
l'exercice par Mme Nerkowska d'une liberté reconnue par l'ordre | |
een door de communautaire rechtsorde erkend recht gevolgen heeft voor | juridique communautaire a une incidence sur le droit de cette dernière |
haar recht om een door de nationale wettelijke regeling voorziene | au versement d'une prestation prévue par la législation nationale ne |
uitkering te verkrijgen, deze situatie niet kan worden geacht zuiver | saurait être considérée comme étant purement interne et n'ayant aucun |
intern te zijn en geen aanknopingspunt met het gemeenschapsrecht te hebben. | rattachement au droit communautaire. |
30. Derhalve dient te worden onderzocht of artikel 18, lid 1, EG, dat | 30. Il y a donc lieu d'examiner si l'article 18, paragraphe 1, CE, qui |
op een situatie als die van het hoofdgeding van toepassing is, aldus | est applicable à une situation telle que celle au principal, doit être |
moet worden uitgelegd dat het zich verzet tegen een nationale | interprété en ce sens qu'il s'oppose à une législation nationale |
wettelijke regeling die voor de betaling van een invaliditeitspensioen | exigeant, pour le paiement d'une pension d'invalidité allouée aux |
voor burgerslachtoffers van de oorlog of repressie eist dat de | victimes civiles de la guerre ou de la répression, que le bénéficiaire |
begunstigde woont op het grondgebied van de lidstaat die deze | ait sa résidence sur le territoire de l'Etat membre qui octroie une |
uitkering toekent. | telle prestation. |
Woonplaatsvereiste | Sur l'exigence d'une condition de résidence |
31. Aangaande de werkingssfeer van artikel 18, lid 1, EG heeft het Hof | 31. S'agissant de la portée de l'article 18, paragraphe 1, CE, la Cour |
reeds geoordeeld dat de door het Verdrag toegekende rechten op het | a déjà jugé que les facilités ouvertes par le traité en matière de |
gebied van vrij verkeer hun volle werking niet kunnen ontplooien | libre circulation ne pourraient produire leurs pleins effets si un |
indien een onderdaan van een lidstaat ervan kan worden weerhouden deze | ressortissant d'un Etat membre pouvait être dissuadé d'en faire usage |
rechten uit te oefenen door belemmeringen die bij zijn verblijf in de | |
lidstaat van ontvangst worden opgeworpen door een regeling van zijn | par les obstacles mis à son séjour dans l'Etat membre d'accueil en |
lidstaat van oorsprong die hem benadeelt wegens het feit dat hij deze | raison d'une réglementation de son Etat d'origine pénalisant le fait |
rechten heeft uitgeoefend (arrest van 29 april 2004, Pusa, C-224/02, | qu'il les a exercées (arrêts du 29 avril 2004, Pusa, C-224/02, Rec. p. |
Jurispr. blz. I-5763, punt 19, alsook arrest Tas-Hagen en Tas, reeds | I-5763, point 19, ainsi que Tas-Hagen et Tas, précité, point 30). |
aangehaald, punt 30). | |
32. Een nationale wettelijke regeling die bepaalde nationale | 32. Une réglementation nationale qui désavantage certains |
onderdanen benadeelt, louter omdat zij hun recht om vrij in een andere | ressortissants nationaux du seul fait qu'ils ont exercé leur liberté |
lidstaat te reizen en te verblijven hebben uitgeoefend, vormt een | de circuler et de séjourner dans un autre Etat membre constitue une |
beperking van de vrijheden die elke burger van de Unie op grond van | restriction aux libertés reconnues par l'article 18, paragraphe 1, CE |
artikel 18, lid 1, EG geniet (arrest van 18 juli 2006, De Cuyper, | à tout citoyen de l'Union (arrêts du 18 juillet 2006, De Cuyper, |
C-406/04, Jurispr. blz. I-6947, punt 39, en arrest Tas-Hagen en Tas, | C-406/04, Rec. p. I-6947, point 39, ainsi que Tas-Hagen et Tas, |
reeds aangehaald, punt 31). | précité, point 31). |
33. De wet van 1974 vormt een dergelijke beperking. Door voor de betaling van het invaliditeitspensioen dat is ingevoerd ten voordele van burgerslachtoffers van de oorlog of repressie, als voorwaarde te stellen dat de begunstigden op het nationale grondgebied wonen, kan deze wet Poolse onderdanen in een situatie als die van verzoekster in het hoofdgeding immers ervan weerhouden om gebruik te maken van hun recht om vrij te reizen en te verblijven in een andere lidstaat dan Polen. 34. Een nationale wettelijke regeling die een dergelijke beperking stelt aan de uitoefening van de vrijheden door de nationale onderdanen, kan uit het oogpunt van het gemeenschapsrecht slechts gerechtvaardigd zijn indien zij is gebaseerd op objectieve overwegingen van algemeen belang die losstaan van de nationaliteit van de betrokken personen en evenredig is aan het door het nationale recht rechtmatig nagestreefde doel (reeds aangehaalde arresten De Cuyper, | 33. Or, la loi de 1974 constitue une telle restriction. En effet, en subordonnant le paiement de la pension d'invalidité instituée au profit des victimes civiles de la guerre ou de la répression à la condition que les bénéficiaires aient leur résidence sur le territoire national, cette loi est susceptible de dissuader les ressortissants polonais qui sont dans une situation telle que celle de la requérante au principal d'exercer leur liberté de circuler et de séjourner dans un Etat membre autre que la Pologne. 34. Une réglementation nationale qui impose une telle restriction à l'exercice des libertés par les ressortissants nationaux ne peut être justifiée, au regard du droit communautaire, que si elle se fonde sur des considérations objectives d'intérêt général indépendantes de la nationalité des personnes concernées et est proportionnée à l'objectif légitimement poursuivi par le droit national (arrêts précités De |
punt 40, en Tas-Hagen en Tas, punt 33). | Cuyper, point 40, ainsi que Tas-Hagen et Tas, point 33). |
35. Wat de eerste voorwaarde betreft, blijkt uit de door verweerder in | 35. Quant à la première condition, il ressort des observations |
het hoofdgeding en de Poolse regering bij het Hof ingediende | soumises à la Cour tant par le défendeur au principal que par le |
opmerkingen dat de beperking waarin de wet van 1974 voorziet, | gouvernement polonais que la restriction prévue par la loi de 1974 |
voornamelijk is ingegeven door de wens van de Poolse wetgever, de | résulte essentiellement de la volonté du législateur polonais de |
solidariteitsplicht ten aanzien van burgerslachtoffers van de oorlog | circonscrire l'obligation de solidarité à l'égard des victimes civiles |
of repressie te beperken tot diegenen die een band met het Poolse volk | de la guerre ou de la répression aux seules personnes qui ont un lien |
hebben. Het woonplaatsvereiste zou dus een uiting zijn van de mate | de rattachement au peuple polonais. La condition de résidence serait |
waarin zij in de Poolse samenleving zijn geïntegreerd. | donc la manifestation du degré d'intégration de celles-ci dans la |
36. Verweerder in het hoofdgeding en de Poolse regering merken | société polonaise. |
bovendien op dat enkel een woonplaatsvereiste als in het hoofdgeding | 36. En outre, le défendeur au principal et le gouvernement polonais |
aan de orde is, de mogelijkheid biedt om na te gaan of de situatie van | relèvent que seule une condition de résidence telle que celle en cause |
de ontvanger van de betrokken uitkering geen wijzigingen heeft | dans l'affaire au principal est de nature à garantir la possibilité de |
ondergaan die een invloed kunnen hebben op zijn recht op deze | vérifier que la situation du bénéficiaire de la prestation concernée |
uitkering. Dienaangaande beklemtonen zij dat de bevoegde Poolse | n'a pas subi de changements susceptibles d'avoir une incidence sur le |
instanties geen efficiënte controle kunnen uitoefenen doordat zij geen | droit de ce dernier à cette prestation. A cet égard, ils soulignent |
beroep kunnen doen op de administratieve en medische bijstand van de | que l'absence de possibilité de recourir à l'assistance administrative |
andere lidstaten, waarin voor socialezekerheidsprestaties wordt | et médicale des autres Etats membres, prévue pour les prestations de |
voorzien door verordening (EEG) nr. 1408/71 van de Raad van 14 juni | sécurité sociale par le règlement (CEE) n° 1408/71 du Conseil, du 14 |
1971 betreffende de toepassing van de socialezekerheidsregelingen op | juin 1971, relatif à l'application des régimes de sécurité sociale aux |
werknemers en zelfstandigen, alsmede op hun gezinsleden, die zich | travailleurs salariés, aux travailleurs non-salariés et aux membres de |
binnen de Gemeenschap verplaatsen, zoals gewijzigd en bijgewerkt bij | leur famille qui se déplacent à l'intérieur de la Communauté, dans sa |
version modifiée et mise à jour par le règlement (CE) n° 118/97 du | |
verordening (EG) nr. 118/97 van de Raad van 2 december 1996 (PB 1997, | Conseil, du 2 décembre 1996 (JO 1997, L 28, p. 1), prive d'efficacité |
L 28, blz. 1). Zij stellen ook dat andere, minder restrictieve | et d'effectivité le contrôle effectué par les organismes compétents |
maatregelen niet zo doeltreffend zouden zijn als dit vereiste. | polonais. Ils font valoir, également, que d'autres mesures moins |
37. Het is een feit dat zowel de wens om het bestaan van een band | restrictives n'auraient pas une efficacité équivalente à celle de |
tussen de samenleving van de betrokken lidstaat en de ontvanger van | ladite condition. 37. Certes, tant la volonté de garantir l'existence d'un lien de |
een uitkering te verzekeren, als de noodzaak om na te gaan of deze | rattachement entre la société de l'Etat membre concerné et le |
laatste nog steeds voldoet aan de toekenningsvoorwaarden van deze | bénéficiaire d'une prestation que la nécessité de vérifier que ce |
uitkering, objectieve overwegingen van algemeen belang vormen die | dernier continue à remplir les conditions d'octroi de cette prestation |
kunnen rechtvaardigen dat de voorwaarden voor toekenning of betaling | constituent des considérations objectives d'intérêt général de nature |
à justifier que les conditions d'octroi ou de paiement d'une telle | |
van een dergelijke uitkering de vrijheid van verkeer van de burgers | prestation puissent affecter la liberté de circulation des citoyens de |
van deze lidstaat kunnen aantasten. | cet Etat membre. |
38. Wat de vereiste band met de samenleving van de betrokken lidstaat | 38. En ce qui concerne l'exigence d'un lien de rattachement avec la |
betreft, heeft het Hof met betrekking tot een uitkering als die welke | société de l'Etat membre concerné, la Cour a considéré, s'agissant |
in het hoofdgeding aan de orde is, die niet door het communautaire | d'une prestation telle que celle en cause au principal, qui n'est pas |
recht wordt beheerst, geoordeeld dat de lidstaten een ruime | régie par le droit communautaire, que les Etats membres ont une ample |
beoordelingsvrijheid hebben voor de vaststelling van de criteria ter | marge d'appréciation en ce qui concerne la fixation des critères |
beoordeling van deze band, mits zij de door het gemeenschapsrecht | d'évaluation d'un tel rattachement, tout en étant tenus de respecter |
gestelde grenzen eerbiedigen (arrest Tas-Hagen et Tas, reeds | les limites imposées par le droit communautaire (arrêt Tas-Hagen et |
aangehaald, punt 36). | Tas, précité, point 36). |
39. Zo is het gerechtvaardigd dat een lidstaat, door een | 39. Il est ainsi légitime pour un Etat membre, par le moyen de |
nationaliteits- of een woonplaatsvereiste te stellen, de aan | conditions liées à la nationalité ou à la résidence de la personne |
burgerslachtoffers van de oorlog of repressie toegekende vergoeding | concernée, de limiter la réparation octroyée à des victimes civiles de |
enkel uitkeert aan personen die worden geacht een zekere mate van | la guerre ou de la répression à des personnes considérées comme |
verbondenheid met de samenleving van de betrokken lidstaat te | manifestant un certain degré de rattachement à la société de cet Etat |
vertonen. | membre. |
40. Zo de in punt 33 van het onderhavige arrest geconstateerde | 40. Toutefois, si la restriction constatée au point 33 du présent |
beperking al kan worden gerechtvaardigd door objectieve overwegingen | arrêt est susceptible d'être justifiée par les considérations |
van algemeen belang zoals die welke in het vorige punt zijn genoemd, | objectives d'intérêt général telles que celles mentionnées au point |
moet evenwel nog blijken dat zij niet onevenredig is aan het | précédent, encore faut-il que celle-ci ne soit pas disproportionnée au |
nagestreefde doel. | regard de l'objectif poursuivi. |
41. Wat in de eerste plaats de voorwaarde betreft dat de | 41. En premier lieu, en ce qui concerne la condition de résidence |
burgerslachtoffers van de oorlog of repressie gedurende de gehele | continue sur le territoire national pendant toute la période de |
periode dat de betrokken uitkering wordt uitbetaald permanent op het | versement de ladite prestation considérée comme un élément de |
nationale grondgebied wonen, wat wordt beschouwd als een element | rattachement à la société polonaise des victimes civiles de la guerre |
waaruit hun verbondenheid met de Poolse samenleving blijkt, dient te | ou de la répression, il convient de constater que, s'il est vrai que |
worden vastgesteld dat de woonplaats weliswaar een criterium is op | la résidence constitue un critère de nature à révéler l'existence d'un |
basis waarvan een dergelijke verbondenheid kan worden vastgesteld, | tel rattachement, il n'en demeure pas moins que, dans des |
maar dat dit niet wegneemt dat een dergelijke voorwaarde in | circonstances telles que celles de l'affaire au principal, une telle |
omstandigheden als die van het hoofdgeding verder gaat dan nodig is om | condition va au-delà de ce qui est nécessaire pour atteindre le but |
het nagestreefde doel te bereiken. | poursuivi. |
42. Vaststaat immers dat Nerkowska de Poolse nationaliteit bezit en | 42. En effet, il est constant que Mme Nerkowska possède la nationalité |
meer dan 20 jaar in Polen heeft gewoond en in die periode aldaar heeft | polonaise et a vécu en Pologne durant plus de vingt ans, période |
gestudeerd en gewerkt. | pendant laquelle elle y a fait ses études et travaillé. |
43. Het feit dat de ontvanger van de in het hoofdgeding aan de orde | 43. Le fait de posséder la nationalité de l'Etat membre qui octroie la |
zijnde uitkering de nationaliteit bezit van de lidstaat die deze | prestation en cause au principal ainsi que d'avoir vécu dans cet Etat |
uitkering toekent en meer dan 20 jaar in deze staat heeft gewoond en | pendant plus de vingt ans, en étudiant et en travaillant, peut suffire |
aldaar heeft gestudeerd en gewerkt, kan volstaan als bewijs van | à établir des liens de rattachement entre ce dernier et le |
verbondenheid tussen deze lidstaat en de ontvanger. In deze | bénéficiaire de cette prestation. Dans ces conditions, l'exigence |
omstandigheden moet de verplichting om gedurende de gehele periode dat deze uitkering wordt betaald, in de betrokken lidstaat te wonen, als onevenredig worden beschouwd, aangezien zij verder gaat dan nodig is om een dergelijke band te verzekeren. 44. Wat in de tweede plaats het argument betreft dat het woonplaatsvereiste het enige middel is om na te gaan of de ontvanger van een invaliditeitspensioen nog steeds aan de toekenningsvoorwaarden ervan voldoet, volstaat de opmerking dat niet kan worden gesteld dat het nagestreefde doel niet met andere, minder ver gaande, maar even doeltreffende middelen kan worden bereikt. 45. Een medische of administratieve controle vereist immers weliswaar dat de ontvanger van een uitkering als in het hoofdgeding aan de orde | d'une résidence, pendant toute la période de versement de ladite prestation, doit être considérée comme disproportionnée, dans la mesure où elle va au-delà de ce qui est nécessaire pour garantir un tel rattachement. 44. En second lieu, en ce qui concerne l'argument selon lequel la condition de résidence serait le seul moyen de vérifier que le bénéficiaire d'une pension d'invalidité continue à remplir les conditions d'octroi de celle-ci, il suffit de répondre qu'il ne saurait être valablement soutenu que l'objectif poursuivi ne peut pas être atteint par d'autres moyens qui, tout en étant moins contraignants, sont aussi efficaces. 45. En effet, si un contrôle médical ou administratif exigeait la présence du bénéficiaire d'une prestation telle que celle en cause au |
is, op het grondgebied van de betrokken lidstaat aanwezig is, maar | principal sur le territoire de l'Etat membre concerné, rien ne |
niets verzet zich ertegen dat deze lidstaat de betrokken ontvanger | s'oppose à ce que cet Etat membre invite ce bénéficiaire à se rendre |
uitnodigt om zich naar deze staat te begeven om zich aan een | dans cet Etat aux fins de se soumettre à un tel contrôle, y compris |
dergelijke controle te onderwerpen, zelfs op straffe van schorsing van | sous peine de suspension du versement de la prestation en cas de refus |
de uitkering in geval van ongerechtvaardigde weigering door de | injustifié de la part dudit bénéficiaire. |
ontvanger. 46. Een woonplaatsvereiste als in het hoofdgeding aan de orde is, gaat | 46. Par conséquent, une condition de résidence telle que celle en |
bijgevolg verder dan nodig is ter bereiking van het doel, na te gaan | cause au principal va au-delà de ce qui est nécessaire pour atteindre |
of de ontvanger van een uitkering nog steeds aan de | l'objectif de vérifier que le bénéficiaire d'une prestation continue à |
toekenningsvoorwaarden ervan voldoet, en voldoet dus niet aan het in | remplir les conditions d'octroi de celle-ci et, partant, elle ne |
de punten 34 en 40 van het onderhavige arrest genoemde | respecte pas le principe de proportionnalité rappelé aux points 34 et |
evenredigheidsbeginsel ». | 40 du présent arrêt ». |
B.9. Om analoge redenen verzetten de artikelen 10 en 11 van de | B.9. Pour des motifs analogues, les articles 10 et 11 de la |
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 21, lid 1, van het VWEU en | Constitution, combinés avec l'article 21, § 1er, du TFUE et avec |
met artikel 45, lid 1, van het Handvest van de grondrechten van de | l'article 45, § 1er, de la Charte des droits fondamentaux de l'Union |
Europese Unie, zich ertegen dat de wetgever, op algemene wijze en in | européenne, s'opposent à ce que le législateur prive, de manière |
alle omstandigheden, sommige Belgen het voordeel ontzegt van een | générale et en toutes circonstances, du bénéfice d'une pension de |
herstelpensioen dat wordt toegekend aan de burgerlijke slachtoffers | dédommagement octroyée aux victimes civiles de la seconde guerre |
van de Tweede Wereldoorlog, om de enkele reden dat zij hun gewoonlijke | mondiale certains Belges pour la seule raison que ceux-ci n'ont pas |
verblijfplaats niet op ononderbroken wijze op het nationale | maintenu de façon ininterrompue leur résidence habituelle sur le |
grondgebied hebben gehad. | territoire national. |
De omstandigheid dat, te dezen, niet is voldaan aan de | La circonstance qu'en l'espèce, la condition de résidence n'est pas |
verblijfsvoorwaarde omdat de aanvrager herhaaldelijk in Frankrijk | remplie au motif que le demandeur a séjourné en France à diverses |
heeft verbleven voordat hij zijn pensioenaanvraag heeft ingediend, | reprises avant l'introduction de sa demande de pension est sans |
heeft ter zake geen gevolgen. Het bestaan van een verbondenheid tussen | incidence à cet égard. En effet, l'existence d'un lien d'attachement |
een burgerlijk slachtoffer van de Tweede Wereldoorlog dat de Belgische | entre une victime civile de la seconde guerre mondiale, de nationalité |
nationaliteit heeft en duurzaam in België heeft verbleven, en de | belge et qui a résidé durablement en Belgique, et la communauté |
nationale gemeenschap wordt niet ontkend door het loutere feit dat dat | nationale n'est pas démentie par le simple fait que cette victime a |
slachtoffer gedurende een beperkte periode heeft verbleven in een | résidé pendant une période limitée dans un autre Etat membre de |
andere lidstaat van de Europese Unie, ongeacht of dat verblijf heeft | l'Union européenne, que ce séjour soit antérieur ou postérieur à |
plaatsgehad vóór of na de indiening van zijn pensioenaanvraag. | l'introduction de sa demande de pension. |
B.10. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.10. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 1, § 4, tweede lid, a), van de wet van 15 maart 1954 « | L'article 1er, § 4, alinéa 2, a), de la loi du 15 mars 1954 « relative |
betreffende de herstelpensioenen voor de burgerlijke slachtoffers van | aux pensions de dédommagement des victimes civiles de la guerre |
de oorlog 1940-1945 en hun rechthebbenden », zoals dat artikel | 1940-1945 et de leurs ayants droit », tel que cet article a été |
vervangen werd bij artikel 1 van de wet van 17 februari 1975, schendt | remplacé par l'article 1er de la loi du 17 février 1975, viole les |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec |
artikel 21 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie | l'article 21 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne et |
en met artikel 45 van het Handvest van de grondrechten van de Europese | l'article 45 de la Charte des droits fondamentaux de l'Union |
Unie, in zoverre het de aanvrager op algemene wijze en in elke | européenne, en ce qu'il impose au demandeur de façon générale et en |
toute circonstance d'avoir conservé sur le territoire national sa | |
omstandigheid ertoe verplicht zijn gewoonlijke verblijfplaats vanaf 1 | résidence habituelle de manière ininterrompue à compter du 1er janvier |
januari 1931 of vanaf zijn geboorte op ononderbroken wijze op het | 1931 ou de sa naissance. |
nationale grondgebied te hebben behouden. | |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 3 december 2015. | la Cour constitutionnelle, le 3 décembre 2015. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |