Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 142/2015 van 15 oktober 2015 Rolnummer : 6064 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel X.26, tweede lid, van het Wetboek van economisch recht, zoals ingevoegd bij artikel 3 van de wet van 2 april 2014 houden Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 142/2015 van 15 oktober 2015 Rolnummer : 6064 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel X.26, tweede lid, van het Wetboek van economisch recht, zoals ingevoegd bij artikel 3 van de wet van 2 april 2014 houden Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 142/2015 du 15 octobre 2015 Numéro du rôle : 6064 En cause : le recours en annulation de l'article X.26, alinéa 2, du Code de droit économique, tel qu'il a été inséré par l'article 3 de la loi du 2 avril 2014 portant ins La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges J.-P. (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 142/2015 van 15 oktober 2015 Extrait de l'arrêt n° 142/2015 du 15 octobre 2015
Rolnummer : 6064 Numéro du rôle : 6064
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel X.26, tweede lid, En cause : le recours en annulation de l'article X.26, alinéa 2, du
van het Wetboek van economisch recht, zoals ingevoegd bij artikel 3 Code de droit économique, tel qu'il a été inséré par l'article 3 de la
van de wet van 2 april 2014 houdende invoeging van boek X « loi du 2 avril 2014 portant insertion du livre X « Contrats d'agence
Handelsagentuurovereenkomsten, commerciële samenwerkingsovereenkomsten commerciale, contrats de coopération commerciale et concessions de
en verkoopconcessies » in het Wetboek van economisch recht, en vente » dans le Code de droit économique, et portant insertion des
houdende invoeging van de definities eigen aan boek X in boek I van définitions propres au livre X, dans le livre Ier du Code de droit
het Wetboek van economisch recht, ingesteld door de Beroepsverening économique, introduit par l'union professionnelle « Beroepsverening
van zelfstandige bank- en verzekeringsbemiddelaars. van zelfstandige bank- en verzekeringsbemiddelaars ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges J.-P.
rechters J.-P. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en R. Snappe, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et R. Leysen,
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A.
voorzitterschap van voorzitter A. Alen, Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 21 oktober Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 21
2014 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 22 octobre 2014 et parvenue au greffe le 22 octobre 2014, un recours en
oktober 2014, is beroep tot vernietiging ingesteld van artikel X.26, annulation de l'article X.26, alinéa 2, du Code de droit économique,
tweede lid, van het Wetboek van economisch recht, zoals ingevoegd bij
artikel 3 van de wet van 2 april 2014 houdende invoeging van boek X « tel qu'il a été inséré par l'article 3 de la loi du 2 avril 2014
Handelsagentuurovereenkomsten, commerciële samenwerkingsovereenkomsten portant insertion du livre X « Contrats d'agence commerciale, contrats
en verkoopconcessies » in het Wetboek van economisch recht, en de coopération commerciale et concessions de vente » dans le Code de
houdende invoeging van de definities eigen aan boek X in boek I van droit économique, et portant insertion des définitions propres au
het Wetboek van economisch recht (bekendgemaakt in het Belgisch livre X, dans le livre Ier du Code de droit économique (publiée au
Staatsblad van 28 april 2014), door de Beroepsverening van Moniteur belge du 28 avril 2014), a été introduit par l'union
zelfstandige bank- en verzekeringsbemiddelaars, bijgestaan en professionnelle « Beroepsverening van zelfstandige bank- en
vertegenwoordigd door Mr. S. Thiré en Mr. F. Dupon, advocaten bij de verzekeringsbemiddelaars », assistée et représentée par Me S. Thiré et
balie te Antwerpen. Me F. Dupon, avocats au barreau d'Anvers.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1. De verzoekende partij vordert de vernietiging van artikel X.26, B.1. La partie requérante demande l'annulation de l'article X.26,
tweede lid, van het Wetboek van economisch recht, zoals ingevoegd bij alinéa 2, du Code de droit économique, tel qu'il a été inséré par
artikel 3 van de wet van 2 april 2014 houdende invoeging van boek X « l'article 3 de la loi du 2 avril 2014 portant insertion du livre X «
Handelsagentuurovereenkomsten, commerciële samenwerkingsovereenkomsten Contrats d'agence commerciale, contrats de coopération commerciale et
en verkoopconcessies » in het Wetboek van economisch recht, en concessions de vente » dans le Code de droit économique, et portant
houdende invoeging van de definities eigen aan boek X in boek I van insertion des définitions propres au livre X, dans le livre Ier du
het Wetboek van economisch recht, dat bepaalt : Code de droit économique, qui dispose :
« De bepalingen van [titel 2] zijn van toepassing op commerciële « Les dispositions [du titre 2] sont d'application aux accords de
samenwerkingsovereenkomsten als bedoeld in artikel I.11, 2°, partenariat commercial tels que définis à l'article I.11, 2°,
niettegenstaande elke strijdige contractuele bepaling. nonobstant toute clause contractuelle contraire.
Deze titel is niet van toepassing : Le présent titre n'est pas applicable :
- op de verzekeringsagentuur-overeenkomsten onderworpen aan de wet van
27 maart 1995 betreffende de verzekeringsbemiddeling en de distributie - aux contrats d'agence d'assurance soumis à la loi du 27 mars 1995
relative à l'intermédiation en assurance et en réassurance et à la
van verzekeringen; distribution d'assurances;
- op de bankagentuurovereenkomsten onderworpen aan de wet van 22 maart - aux contrats d'agence bancaire soumis à la loi du 22 mars 2006
2006 betreffende de bemiddeling in bank- en beleggingsdiensten en de relative à l'intermédiation en services bancaires et en services
distributie van financiële instrumenten ». d'investissement et à la distribution d'instruments financiers ».
B.2.1. De regeling van de precontractuele informatie bij commerciële B.2.1. Le régime relatif à l'information précontractuelle dans le
samenwerkingsovereenkomsten is oorspronkelijk ingevoerd door de wet cadre d'accords de partenariat commercial a été instauré à l'origine
van 19 december 2005 betreffende de precontractuele informatie bij par la loi du 19 décembre 2005 relative à l'information
commerciële samenwerkingsovereenkomsten. De krachtlijnen van de précontractuelle dans le cadre d'accords de partenariat commercial. La
voormelde wet waren erop gericht het evenwicht tussen partijen te loi précitée tendait à réaliser un meilleur équilibre entre les
bevorderen in de precontractuele fase. « Bij commerciële samenwerkingsovereenkomsten komt het vaak voor dat diegene die het recht verkrijgt om bvb. een gemeenschappelijke commerciële naam of een gemeenschappelijk uithangbord te gebruiken, een zwakkere, economische positie bekleedt en niet over dezelfde middelen beschikt als degene die het recht verleent. Dit leidt in hoofde van een aantal mogelijke kandidaten ongetwijfeld tot een zekere terughoudendheid. Nochtans kunnen commerciële samenwerkingsovereenkomsten in het voordeel zijn van alle betrokken partijen. Een wetgevend initiatief op dit vlak ondersteunt een verdere ontwikkeling van de commerciële samenwerking en van een gezonde economische activiteit. Dit initiatief strekt ertoe een aantal regels vast te leggen omtrent de precontractuele fase, zodat de rechtverkrijgenden geen essentiële of belangrijke informatie wordt onthouden en zij over voldoende tijd beschikken om met kennis van zaken te beslissen om al dan niet in te gaan op een voorstel tot commerciële samenwerking » (Parl. St., Kamer, 2003-2004, DOC parties au cours de la phase précontractuelle. « En cas d'accords de partenariat commercial, il arrive souvent que celui qui obtient le droit d'exploiter par ex. un nom commercial commun ou une enseigne commune, se trouve dans une position économique plus faible et ne dispose pas de moyens équivalents à ceux de celui qui octroie le droit. Ceci cause sans aucun doute une certaine réticence dans le chef d'éventuels candidats. Pourtant, les accords de partenariat commercial peuvent être bénéfiques à toutes les parties concernées. Une initiative législative en cette matière soutient le développement futur du partenariat commercial et d'une saine activité économique. La présente initiative tend à fixer un certain nombre de règles ayant trait à la phase précontractuelle. Ainsi, aucune information essentielle ou importante n'est cachée à ceux qui obtiennent le droit et ils disposent de suffisamment de temps pour prendre en connaissance de cause la décision d'accéder ou non à la proposition de partenariat
51-1687/001, p. 3). commercial » (Doc. parl., Chambre, 2003-2004, DOC 51-1687/001, p. 3).
« De contractuele vrijheid blijft [...] het principe : zodoende kunnen « La liberté contractuelle reste [...] le principe : les contrats
de overeenkomsten op de meest gepaste manier worden aangepast aan de peuvent ainsi s'adapter le plus adéquatement aux activités
commerciële activiteiten die ze willen regelen. De vrijheid van commerciales qu'ils entendent viser. La liberté d'entreprendre est
ondernemen is dus gewaarborgd, maar wordt omkaderd door regels die donc garantie mais est encadrée par des règles destinées à promouvoir
zijn gericht op de bevordering van het evenwicht tussen de partijen en l'équilibre entre les parties et l'éthique qui est le fondement de
van de ethiek die de basis vormt van deze vrijheid » (ibid., p. 5). cette liberté » (ibid., p. 5).
B.2.2. Artikel 2 van de voormelde wet van 19 december 2005 was van B.2.2. L'article 2 de la loi précitée du 19 décembre 2005 était
toepassing op « commerciële samenwerkingsovereenkomsten gesloten applicable aux « accords de partenariat commercial conclus entre deux
tussen twee personen, die elk in eigen naam en voor eigen rekening personnes, qui agissent chacune en son propre nom et pour son propre
werken », en de toepassing ervan was niet uitdrukkelijk uitgesloten compte » et son application n'était pas expressément exclue pour les
voor verzekeringsagentuurovereenkomsten en bankagentuurovereenkomsten. contrats d'agence d'assurances et les contrats d'agence bancaire.
B.2.3. Bij de integratie van de wet van 19 december 2005 in titel 2 B.2.3. Lors de l'intégration de la loi du 19 décembre 2005 dans le
van boek X van het Wetboek van economisch recht door de wet van 2 titre 2 du livre X du Code de droit économique par la loi du 2 avril
april 2014, werd het toepassingsgebied van de wet van 19 december 2005 2014, le champ d'application de la loi du 19 décembre 2005 a été
uitgebreid. étendu.
De wetgever heeft ervoor gekozen de voorwaarde volgens welke « in Le législateur a décidé de supprimer la condition suivant laquelle il
eigen naam en voor eigen rekening » moest worden gehandeld te fallait agir « en son propre nom et pour son propre compte », dans le
schrappen, teneinde de bestaande controverse in de rechtsleer te but de mettre fin à la controverse qui existait dans la doctrine. Il a
beslechten. Daarbij werd opgemerkt dat « het raadzaam [was] om de wet été observé à cette occasion qu'« il [convenait] [...] d'apporter des
na jarenlange toepassing te wijzigen om ze juridisch doeltreffender te modifications à [la loi] dans le but de lui assurer une plus grande
maken en tegelijk te trachten ze aan te passen aan de realiteit van efficacité juridique, tout en s'efforçant de l'adapter à la réalité de
het economisch leven en de toepassing ervan zo veel mogelijk te la vie économique et d'en simplifier au maximum l'application » (Doc.
vereenvoudigen » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3280/006, p. 4). parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3280/006, p. 4).
B.2.4. Op het ogenblik dat de wetgever ervoor opteerde de wet van 19 B.2.4. Lorsqu'il a choisi d'intégrer la loi du 19 décembre 2005 dans
december 2005 over te nemen in het Wetboek van economisch recht, heeft hij tevens de bankagentuurovereenkomsten en de le Code de droit économique, le législateur a aussi exclu les contrats
verzekeringsagentuurovereenkomsten uit het toepassingsgebied gesloten d'agence bancaire et les contrats d'agence d'assurances du champ
van titel 2 van boek X van dat Wetboek, waarin de precontractuele d'application du titre 2 du livre X de ce Code, qui régit
informatie in het kader van commerciële samenwerkingsovereenkomsten l'information précontractuelle dans le cadre d'accords de partenariat
wordt geregeld. commercial.
Hiermee heeft hij het voorstel gevolgd van de Arbitragecommissie, die Il a suivi en cela la proposition de la Commission d'arbitrage qui
in haar advies nr. 2010/05 van 6 september 2010, reeds had aangegeven avait déjà indiqué, dans son avis n° 2010/05, du 6 septembre 2010,
dat het aan te raden zou zijn twee soorten
handelsagentuurovereenkomsten, te weten de bankagentuurovereenkomsten qu'il serait conseillé d'exclure du champ d'application de la loi du
en de verzekeringsagentuurovereenkomsten, uit te sluiten van het 19 décembre 2005 deux types de contrats d'agence commerciale, à savoir
toepassingsgebied van de wet van 19 december 2005, omdat die le contrat d'agence bancaire et le contrat d'agence d'assurances,
overeenkomsten reeds werden beoogd ofwel door de wet van 13 april 1995 parce que ces contrats étaient déjà visés soit par la loi du 13 avril
betreffende de handelsagentuurovereenkomst, ofwel door andere 1995 relative au contrat d'agence commerciale, soit par une autre
specifieke wetgeving (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3280/001, p. législation spécifique (Doc. parl., Chambre, 2013-2014, DOC
9, en DOC 53-3280/006, p. 43). 53-3280/001, p. 9, et DOC 53-3280/006, p. 43).
B.3. Het enige middel is afgeleid uit de schending, door artikel X.26, B.3. Le moyen unique est pris de la violation, par l'article X.26,
tweede lid, van het Wetboek van economisch recht, van de artikelen 10 alinéa 2, du Code de droit économique, des articles 10 et 11 de la
en 11 van de Grondwet, omdat een niet-verantwoord verschil in Constitution, en ce qu'une différence de traitement injustifiée serait
behandeling in het leven zou worden geroepen tussen, enerzijds, bank- établie entre, d'une part, les agents bancaires et agents d'assurances
en verzekeringsagenten die een commerciële samenwerkingsovereenkomst qui concluent un accord de partenariat commercial au sens de l'article
sluiten in de zin van artikel I.11, 2°, van het Wetboek van economisch I.11, 2°, du Code de droit économique et, d'autre part, les autres
recht en, anderzijds, andere personen die bij een commerciële samenwerkingsovereenkomst partij zijn in het algemeen en andere handelsagenten in het bijzonder. B.4.1. In tegenstelling tot wat de verzoekende partij aanvoert, berust het verschil in behandeling tussen bank- en verzekeringsagenten en andere personen of handelsagenten op een objectief criterium : de eerstgenoemde categorie van agenten oefent haar activiteiten uit in een specifieke sector, te weten de bank- en verzekeringssector, en specifieke wetgeving is op haar van toepassing, terwijl de tweede categorie haar activiteiten niet uitoefent in een specifieke sector en geen specifieke wetgeving op haar van toepassing is. B.4.2. Allereerst dient te worden opgemerkt dat bank- en personnes qui sont parties à un accord de partenariat commercial en général et les autres agents commerciaux en particulier. B.4.1. Contrairement à ce que fait valoir la partie requérante, la différence de traitement entre les agents bancaires et agents d'assurances et les autres personnes ou agents commerciaux repose sur un critère objectif : la première catégorie d'agents exerce ses activités dans un secteur spécifique, à savoir le secteur des banques et des assurances, et une législation spécifique lui est applicable, alors que la seconde catégorie n'exerce pas ses activités dans un secteur spécifique et qu'aucune législation spécifique ne lui est applicable. B.4.2. Il convient d'observer en premier lieu que les agents bancaires
verzekeringsagenten vallen onder het toepassingsgebied van de wet van et agents d'assurances entrent dans le champ d'application de la loi
13 april 1995 betreffende de handelsagentuurovereenkomst (nu ingevoegd du 13 avril 1995 relative au contrat d'agence commerciale (titre 1er
in titel 1 van boek X van het Wetboek van economisch recht), hetgeen du livre X du Code de droit économique), ce qui a pour conséquence que
tot gevolg heeft dat de in artikel X.28, § 1, van het Wetboek van la protection prévue à l'article X.28, § 1er, du Code de droit
economisch recht vastgestelde bescherming voor hen overbodig is. économique est superflue pour eux.
Daarnaast verplichten de wet van 22 maart 2006 betreffende de En outre, la loi du 22 mars 2006 relative à l'intermédiation en
bemiddeling in bank- en beleggingsdiensten en de distributie van services bancaires et en services d'investissement et à la
financiële instrumenten en de wet van 4 april 2014 betreffende de distribution d'instruments financiers et la loi du 4 avril 2014
verzekeringen de bank- en verzekeringsagenten om hun opleiding en hun relative aux assurances obligent les agents bancaires et les agents
kennis van de sector waarin zij verbintenissen aangaan, te bewijzen, d'assurances à prouver leur formation et leur connaissance du secteur
hetgeen hen in staat zou moeten stellen om commerciële dans lequel ils prennent des engagements, ce qui devrait leur
samenwerkingsovereenkomsten te ondertekenen met volle kennis van permettre de signer des accords de partenariat commercial en
zaken. De bank- en verzekeringsagenten worden, krachtens de voormelde connaissance de cause. En vertu des lois précitées des 22 mars 2006 et
wetten van 22 maart 2006 en 4 april 2014, tevens verplicht om 4 avril 2014, les agents bancaires et les agents d'assurances sont
overeenkomsten op te stellen die duidelijk de rechten en plichten van également tenus d'établir des conventions qui mentionnent clairement
de partijen opnemen zoals ze voorkomen in specifieke wetgeving. les droits et obligations des parties tels qu'ils figurent dans la
législation spécifique.
Ten slotte is de toepassing van titel 2 van boek X van het Wetboek van Enfin, l'application du titre 2 du livre X du Code de droit économique
economisch recht op verzekeringsagentuurovereenkomsten en aux contrats d'agence d'assurances et aux contrats d'agence bancaire
bankagentuurovereenkomsten niet alleen onverenigbaar met diverse est non seulement incompatible avec diverses dispositions de la
bepalingen van de voormelde specifieke wetgeving, maar tevens législation spécifique précitée, mais également vaine, eu égard aux
nutteloos, gelet op de reeds bestaande regels inzake bescherming en règles existantes en matière de protection et d'information.
informatie. B.4.3. De bank- en verzekeringsagenten kunnen derhalve niet worden B.4.3. Par conséquent, les agents bancaires et les agents d'assurances
ne peuvent être considérés comme la partie économique plus faible
beschouwd als de zwakkere economische partij die de door titel 2 van boek X van het Wetboek van economisch recht aangeboden bescherming door middel van de precontractuele informatie nodig heeft. De wettelijke omkadering van de bank- en verzekeringsagentuurovereenkomsten, enerzijds, en titel I van boek X van het Wetboek van economisch recht, anderzijds, waarborgen een voldoende bescherming voor de bank- en verzekeringsagent, die hem in staat stelt om met kennis van zaken te beslissen om al dan niet in te gaan op een overeenkomst van commerciële samenwerking. Rekening houdend met de legitieme bedoeling van de wetgever, te weten « een nieuw evenwicht te brengen in een commerciële relatie, ten gunste van degene die het recht verkrijgt om een commerciële formule te gebruiken, opdat hij zo volledig mogelijk zou worden ingelicht over de rechten en verplichtingen die uit de overeenkomst voortvloeien en over de economische context waarin de overeenkomst thuishoort » (Parl. ayant besoin de la protection offerte, par le biais de l'information précontractuelle, par le titre 2 du livre X du Code de droit économique. L'encadrement légal des contrats d'agence bancaire et d'agence d'assurances, d'une part, et le titre Ier du livre X du Code de droit économique, d'autre part, garantissent une protection suffisante à l'agent bancaire et à l'agent d'assurances, qui permet à ceux-ci de décider en connaissance de cause de conclure ou non un accord de partenariat commercial. Compte tenu du but légitime du législateur, à savoir créer « un nouvel équilibre dans une relation commerciale au profit de celui qui obtient le droit d'utiliser une formule commerciale, en l'informant au maximum sur les droits et les obligations qui découlent du contrat et sur le contexte économique dans lequel s'inscrit celui-ci » (Doc. parl.,
St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3280/006, p. 3), waarbij evenwel geen Chambre, 2013-2014, DOC 53-3280/006, p. 3) sans toutefois porter
afbreuk wordt gedaan aan de contractuele vrijheid en waarbij de atteinte à la liberté contractuelle, et dès lors que la législation
wetgeving met betrekking tot de precontractuele informatie vooral relative à l'information précontractuelle vise essentiellement à
bedoeld is om personen of agenten die niet onderworpen zijn aan protéger les personnes ou les agents qui ne sont pas soumis à des
specifieke voorwaarden en die dus niet noodzakelijk een doorgedreven conditions spécifiques et qui n'ont donc pas forcément reçu une
opleiding hebben genoten, te beschermen, is het niet zonder redelijke formation poussée, il n'est pas sans justification raisonnable que les
verantwoording dat de bank- en verzekeringsagenten zijn uitgesloten agents bancaires et les agents d'assurances soient exclus du champ
uit het toepassingsgebied van de bestreden wet. B.5. Het enige middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 15 oktober 2015. De griffier, F. Meersschaut De voorzitter, d'application de la loi attaquée. B.5. Le moyen unique n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 15 octobre 2015. Le greffier, F. Meersschaut Le président,
A. Alen A. Alen
^