← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 109/2015 van 16 juli 2015 Rolnummer : 6028 In zake : de
prejudiciële vraag over artikel 32, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere
bepalingen, zoals vervangen bij artikel 4 van de wet van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen
en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 109/2015 van 16 juli 2015 Rolnummer : 6028 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 32, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, zoals vervangen bij artikel 4 van de wet van Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 109/2015 du 16 juillet 2015 Numéro du rôle : 6028 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 32, § 1 er , de la loi du 1 er août 1985 portant des mesures fiscales et autres, tel qu' La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 109/2015 van 16 juli 2015 | Extrait de l'arrêt n° 109/2015 du 16 juillet 2015 |
Rolnummer : 6028 | Numéro du rôle : 6028 |
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 32, § 1, van de wet van 1 | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 32, § 1er, |
augustus 1985 houdende fiscale en andere bepalingen, zoals vervangen | de la loi du 1er août 1985 portant des mesures fiscales et autres, tel |
bij artikel 4 van de wet van 26 maart 2003 houdende de voorwaarden | qu'il a été remplacé par l'article 4 de la loi du 26 mars 2003 portant |
waaronder de commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van | les conditions auxquelles la commission pour l'aide financière aux |
opzettelijke gewelddaden een hulp kan toekennen, gesteld door de | victimes d'actes intentionnels de violence peut octroyer une aide, |
Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van opzettelijke | posée par la Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes |
gewelddaden en aan de occasionele redders. | intentionnels de violence et aux sauveteurs occasionnels. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de | composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De |
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, T. Merckx-Van Goey, F. Daoût en T. | Groot, L. Lavrysen, T. Merckx-Van Goey, F. Daoût et T. Giet, assistée |
Giet, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij beslissing van 2 september 2014 in zake D. D.V., waarvan de | Par décision du 2 septembre 2014 en cause de D. D.V., dont |
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 3 september 2014, | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 3 septembre 2014, la |
heeft de Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van | Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes intentionnels |
opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele redders, de volgende | de violence et aux sauveteurs occasionnels a posé la question |
prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 32, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 houdende | « L'article 32, § 1er, de la loi du 1er août 1985 portant des mesures |
fiscale en andere bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | fiscales et autres viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution |
door de persoonlijke (morele) en de economische (arbeids-)component | en mentionnant explicitement la composante personnelle (morale) et la |
van de ongeschiktheid expliciet op te nemen in de limitatieve | composante économique (travail) de l'incapacité dans l'énumération |
opsomming van posten die in aanmerking komen voor een financiële hulp | limitative des éléments qui entrent en ligne de compte pour une aide |
vanwege de Staat maar door niet de huishoudelijke component van de | financière de l'Etat mais en ne retenant pas la composante ménagère de |
ongeschiktheid te weerhouden, aldus een onderscheid creërend tussen, | l'incapacité, créant ainsi une distinction entre, d'une part, les |
victimes qui sont actives sur le marché du travail et auxquelles la | |
enerzijds, slachtoffers, die actief op de arbeidsmarkt zijn en aan wie | chance est ainsi offerte d'obtenir une aide financière en raison d'une |
alzo de kans wordt geboden op het bekomen [van] een financiële hulp in | diminution de la capacité de travail et, d'autre part, les victimes |
hoofde van een vermindering van arbeidsvermogen en, anderzijds, | qui ne sont pas actives sur le marché du travail et auxquelles la |
slachtoffers, die niet actief op de arbeidsmarkt zijn en aan wie alzo | chance n'est de ce fait pas offerte d'obtenir une aide financière en |
geen kans wordt geboden op het bekomen [van] een financiële hulp in | |
hoofde van waardeverlies bij het verrichten van hun huishoudelijke | raison de la perte de capacité dans l'accomplissement de leurs tâches |
taken? ». | ménagères ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De Commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van | B.1. La Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes |
opzettelijke gewelddaden en aan de occasionele redders (hierna : de | intentionnels de violence et aux sauveteurs occasionnels (ci-après : |
Commissie) vraagt of artikel 32, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 | la Commission) demande si l'article 32, § 1er, de la loi du 1er août |
houdende fiscale en andere bepalingen (hierna : de wet van 1 augustus | 1985 portant des mesures fiscales et autres (ci-après : la loi du 1er |
1985) bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | août 1985) est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
B.2. Artikel 32, § 1, van de wet van 1 augustus 1985, vervangen bij | B.2. L'article 32, § 1er, de la loi du 1er août 1985, remplacé par |
artikel 4 van de wet van 26 maart 2003 houdende de voorwaarden | l'article 4 de la loi du 26 mars 2003 portant les conditions |
waaronder de commissie voor financiële hulp aan slachtoffers van | auxquelles la Commission pour l'aide financière aux victimes d'actes |
opzettelijke gewelddaden een hulp kan toekennen, bepaalt : | intentionnels de violence peut octroyer une aide, dispose : |
« § 1. Voor de toekenning van een hulp aan de personen als bedoeld in | « § 1er. Pour l'octroi d'une aide aux personnes visées à l'article 31, |
artikel 31, 1°, steunt de commissie uitsluitend op de volgende | 1°, la commission se fonde exclusivement sur les éléments suivants du |
bestanddelen van de geleden schade : | dommage subi : |
1° de morele schade, rekening houdend met de tijdelijke of blijvende | 1° le dommage moral, tenant compte de l'invalidité temporaire ou |
invaliditeit; | permanente; |
2° de medische kosten en de ziekenhuiskosten, met inbegrip van de | 2° les frais médicaux et d'hospitalisation, en ce compris les frais de |
prothesekosten; | prothèses; |
3° de tijdelijke of blijvende invaliditeit; | 3° l'invalidité temporaire ou permanente; |
4° een verlies of vermindering aan inkomsten ten gevolge van de | 4° une perte ou une diminution de revenus résultant de l'incapacité de |
tijdelijke of blijvende arbeidsongeschiktheid; | travail temporaire ou permanente; |
5° de esthetische schade; | 5° le dommage esthétique; |
6° de procedurekosten; | 6° les frais de procédure; |
7° de materiële kosten; | 7° les frais matériels; |
8° de schade die voortvloeit uit het verlies van een of meer | 8° le dommage résultant de la perte d'une ou de plusieurs années de |
schooljaren ». | scolarité ». |
B.3. Het stelsel van de financiële hulp aan slachtoffers van | B.3. Le système d'aide financière aux victimes d'actes intentionnels |
opzettelijke gewelddaden bepaald in de artikelen 28 en volgende van de | de violence prévu par les articles 28 et suivants de la loi du 1er |
wet van 1 augustus 1985, berust op de collectieve solidariteit (zie, | août 1985 est fondé sur la solidarité collective (voir, notamment, |
o.a., Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/1, pp. 17, en ibid., nr. | Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/1, p. 17, et ibid., n° 873/2/1, |
873/2/1, p. 22). | p. 22). |
De personen bedoeld in artikel 31 van die wet (hierna : de | Les personnes visées à l'article 31 de cette loi (ci-après : les |
slachtoffers) kunnen bij de Commissie, die een | |
administratiefrechtelijk rechtscollege is, een financiële | victimes) peuvent demander à la Commission, qui est une juridiction |
tegemoetkoming vragen die bedoeld is als een « subsidiaire | administrative, une intervention financière qui est conçue comme une « |
solidariteitstussenkomst » (Parl. St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1, | intervention supplétive de solidarité » (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, |
p. 19). Uit de parlementaire voorbereiding van de oorspronkelijke | n° 873/2/1, p. 19). Les travaux préparatoires de la réglementation |
originelle font ressortir en outre que le législateur a volontairement | |
regeling blijkt voorts dat de wetgever bewust de begrippen « | voulu éviter d'utiliser les notions d'« indemnisation » et d'« |
schadeloosstelling » en « vergoeding » heeft willen vermijden en dat | indemnité » et que cette intervention financière a été conçue comme |
die financiële tegemoetkoming is bedoeld als een « hulp » voor het | une « aide » à supporter un certain préjudice résultant d'actes |
dragen van een zeker nadeel ingevolge opzettelijke gewelddaden (Parl. | intentionnels de violence (Doc. parl., Sénat, 1984-1985, n° 873/2/1, |
St., Senaat, 1984-1985, nr. 873/2/1, pp. 25 en 30). | pp. 25 et 30). |
Het bedrag van die financiële hulp wordt « naar billijkheid » (artikel | Le montant de cette aide financière est fixé « en équité » (article |
33, § 1) bepaald door de Commissie. | 33, § 1er) par la Commission. |
In de verantwoording bij het amendement van de Regering dat leidde tot | Dans la justification de l'amendement de Gouvernement qui a donné lieu |
de thans in het geding zijnde bepaling is erop gewezen dat « de | à la disposition actuellement en cause, il a été souligné que « la |
commission n'assure pas la réparation intégrale du préjudice mais | |
commissie geen integrale schadeloosstelling verzekert, maar een | octroie une aide financière en équité pour les postes de dommage qui |
billijke financiële hulp toekent voor de schadeposten die ruim, maar | sont énumérés de manière large mais néanmoins limitative à l'article |
niettemin limitatief zijn opgesomd in artikel 32 » (Parl. St., Kamer, | 32 » (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 11). |
2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 11). Door het expliciete gebruik van | L'utilisation explicite du terme « exclusivement » dans l'article 32, |
het woord « uitsluitend » in artikel 32, §§ 1, 2 en 3, van de wet van | §§ 1er, 2 et 3, de la loi du 1er août 1985 souligne que seules les |
1 augustus 1985, is benadrukt dat enkel de in dat artikel limitatief | composantes du préjudice subi qui sont énumérées limitativement dans |
opgesomde bestanddelen van het geleden nadeel bij het bepalen van de | cet article peuvent être prises en compte par la commission pour fixer |
hulp door de Commissie in aanmerking kunnen worden genomen (Parl. St., | le montant de l'aide (Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-0626/004, |
Kamer, 2001-2002, DOC 50-0626/004, p. 3). | p. 3). |
Voorts blijkt uit de wettekst en uit de parlementaire voorbereiding | De plus, il ressort du texte de la loi et des travaux préparatoires |
dat het om een subsidiair stelsel gaat : de financiële hulp kan maar | qu'il s'agit d'un système supplétif : l'aide financière peut seulement |
worden toegekend op voorwaarde dat « de schade [...] niet afdoende | être accordée à la condition que « la réparation du préjudice ne peut |
[kan] worden hersteld door de dader of de burgerlijk aansprakelijke | pas être assurée de façon effective et suffisante par l'auteur ou le |
partij, op grond van een stelsel van sociale zekerheid of een private | civilement responsable, par un régime de sécurité sociale ou par une |
verzekering, noch op enige andere manier » (artikel 31bis, 5°, en | assurance privée, ou de toute autre manière » (article 31bis, 5°, et |
Parl. St., Kamer, 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 11). | Doc. parl., Chambre, 2001-2002, DOC 50-0626/002, p. 11). |
B.4. Uit de motivering van de verwijzingsbeslissing en uit de | B.4. Il ressort de la motivation de la décision de renvoi et de la |
bewoordingen van de prejudiciële vraag blijkt dat het verwijzende | formulation de la question préjudicielle que la juridiction a quo |
rechtscollege de in het geding zijnde bepaling in die zin | |
interpreteert dat er wel een tegemoetkoming kan worden gegeven | interprète la disposition en cause en ce sens qu'il est possible |
rekening houdend met de « persoonlijke (morele) en de economische | d'allouer une intervention compte tenu de la « composante personnelle |
(arbeids-)component van de ongeschiktheid » maar niet voor de « | (morale) et de la composante économique (travail) de l'incapacité » |
huishoudelijke component van de ongeschiktheid », die in de | mais non pour la « composante ménagère de l'incapacité », qui, dans la |
verwijzingsbeslissing ook is aangemerkt als « economische waarde | décision de renvoi, est également qualifiée de « valeur économique du |
huishoudelijke arbeid » en « ' economische schade huishouden ', ' | travail ménager » et de « ' préjudice économique en matière ménagère, |
waardeverlies huishouden ', ' huishoudelijke schade '... ». | ' ' perte en matière ménagère ', ' préjudice ménager '... ». |
Aldus zou een verschil in behandeling worden gecreëerd « tussen, | Une différence de traitement serait ainsi créée « entre, d'une part, |
enerzijds, slachtoffers, die actief op de arbeidsmarkt zijn en aan wie | les victimes qui sont actives sur le marché du travail et auxquelles |
alzo de kans wordt geboden op het bekomen [van] een financiële hulp in | la chance est ainsi offerte d'obtenir une aide financière en raison |
hoofde van een vermindering van arbeidsvermogen en, anderzijds, | d'une diminution de la capacité de travail et, d'autre part, les |
slachtoffers, die niet actief op de arbeidsmarkt zijn en aan wie alzo | victimes qui ne sont pas actives sur le marché du travail et |
geen kans wordt geboden op het bekomen [van] een financiële hulp in | auxquelles la chance n'est de ce fait pas offerte d'obtenir une aide |
hoofde van waardeverlies bij het verrichten van hun huishoudelijke | financière en raison de la perte de capacité dans l'accomplissement de |
taken ». | leurs tâches ménagères ». |
B.5.1. De Ministerraad voert aan dat de in het geding zijnde bepaling | B.5.1. Le Conseil des ministres soutient que la disposition en cause |
het bekritiseerde verschil in behandeling niet bevat. Volgens hem | ne contient pas la différence de traitement critiquée. Selon lui, les |
worden de slachtoffers van opzettelijke gewelddaden immers niet | victimes d'actes intentionnels de violence ne sont en effet pas |
verschillend behandeld al naargelang zij al dan niet op de | traitées différemment selon qu'elles sont actives ou non sur le marché |
arbeidsmarkt actief zijn. | du travail. |
B.5.2. Volgens de « indicatieve tabel » van 2012 van het Nationaal | B.5.2. Selon le « tableau indicatif » de 2012 établi par l'Union |
Verbond van magistraten van eerste aanleg en het Koninklijk Verbond | |
van vrede- en politierechters, waarvan in de verwijzingsbeslissing | nationale des magistrats de première instance et l'Union royale des |
gewag is gemaakt, wordt in de gemeenrechtelijke | juges de paix et de police, qui est mentionné dans la décision de |
schadevergoedingsregeling een onderscheid gemaakt tussen « | renvoi, le régime d'indemnisation de droit commun fait une distinction |
persoonlijke », « huishoudelijke » en « economische » ongeschiktheid. De gemeenrechtelijke schadevergoeding voor « huishoudelijke ongeschiktheid » beoogt de schade te dekken wanneer het slachtoffer zich niet meer, of moeilijker dan voorheen, kan toeleggen op huishoudelijke taken. B.5.3. Voor het in overweging nemen van de hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden is het, wat de eventuele huishoudelijke ongeschiktheid betreft, niet relevant rekening te houden met het gegeven dat de betrokkene al dan niet op de arbeidsmarkt actief is. Men kan er immers niet van uitgaan dat wie actief is op de arbeidsmarkt, geen huishoudelijke taken zou uitvoeren of, omgekeerd, dat wie niet actief is op de arbeidsmarkt alle huishoudelijke taken op zich zou nemen. In dat opzicht doet de in het geding zijnde bepaling derhalve niet het aangeklaagde verschil in behandeling ontstaan en dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. B.5.4. De prejudiciële vraag kan evenwel ook in die zin worden begrepen dat daarin een verschil in behandeling wordt aangevoerd tussen slachtoffers van opzettelijke gewelddaden, al naargelang de financiële tegemoetkoming die zij vragen betrekking heeft op een huishoudelijke ongeschiktheid, dan wel op een persoonlijk (moreel) of economisch nadeel. Het verwijzende rechtscollege interpreteert de in het geding zijnde bepaling immers in die zin dat, op grond van zijn vaste rechtspraak, wel een tegemoetkoming kan worden gegeven wanneer het gaat om een slachtoffer dat een moreel of economisch nadeel ondervindt, maar niet wanneer het gaat om een slachtoffer dat geheel of gedeeltelijk ongeschikt is geworden om huishoudelijke taken op zich te nemen. Het Hof gaat na of dat verschil in behandeling bestaanbaar is met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. B.6. Uit de in B.3 weergegeven aard van het stelsel en de basisbeginselen waarop het berust, blijkt dat de wetgever enkel tot op zekere hoogte een hulp heeft willen verlenen aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden, zonder dat dit stelsel een integrale vergoeding van de schade waarborgt. Rekening houdend met de voormelde doelstelling van de wetgever is het niet zonder redelijke verantwoording dat hij zekere beperkingen heeft gesteld aan de aard van de benadeling waarvoor een financiële tegemoetkoming kan worden gegeven. Door, enerzijds, wel te voorzien in, onder meer, een eventuele hulp voor « de morele schade, rekening houdend met de tijdelijke of | entre l'incapacité « personnelle », « ménagère » et « économique ». L'indemnisation de droit commun pour cause d'« incapacité ménagère » vise à couvrir le préjudice lorsque la victime ne peut plus, ou plus difficilement qu'auparavant, accomplir des tâches ménagères. B.5.3. Pour apprécier l'aide destinée à des victimes d'actes intentionnels de violence, il n'est pas pertinent, en ce qui concerne l'éventuelle incapacité ménagère, de tenir compte de la circonstance que l'intéressé est actif ou non sur le marché du travail. En effet, on ne peut considérer que la personne active sur le marché du travail n'accomplirait pas de tâches ménagères ou, inversement, que celle qui n'est pas active sur le marché du travail assumerait toutes les tâches ménagères. A cet égard, la disposition en cause ne fait dès lors pas naître la différence de traitement critiquée et la question préjudicielle appelle une réponse négative. B.5.4. Cependant, la question préjudicielle peut également être interprétée en ce sens qu'elle allègue une différence de traitement entre les victimes d'actes intentionnels de violence, selon que l'intervention financière qu'elles sollicitent concerne une incapacité ménagère ou un préjudice personnel (moral) ou économique. La juridiction a quo interprète en effet la disposition en cause en ce sens qu'en vertu de sa propre jurisprudence constante, une intervention financière peut être allouée lorsque la victime subit un préjudice moral ou économique, mais non lorsque la victime est dans l'incapacité totale ou partielle d'assumer des tâches ménagères. La Cour examine si cette différence de traitement est compatible avec le principe d'égalité et de non-discrimination. B.6. La nature du système, décrite en B.3, et les principes fondamentaux sur lesquels il repose font apparaître que le législateur n'a entendu octroyer qu'une aide limitée à des victimes d'actes intentionnels de violence, sans que ce système garantisse une réparation intégrale du préjudice. Compte tenu de l'objectif précité du législateur, il n'est pas dénué de justification raisonnable qu'il ait fixé certaines restrictions quant à la nature du préjudice pour lequel une intervention financière peut être accordée. En prévoyant, notamment, une aide éventuelle pour « le dommage moral, |
blijvende invaliditeit » (artikel 32, § 1, 1°, van de wet van 1 | tenant compte de l'invalidité temporaire ou permanente » (article 32, |
augustus 1985) alsook voor « een verlies of vermindering aan inkomsten | § 1er, 1°, de la loi du 1er août 1985), ainsi que pour « une perte ou |
ten gevolge van de tijdelijke of blijvende arbeidsongeschiktheid » | une diminution de revenus résultant de l'incapacité de travail |
(artikel 32, § 1, 4°, van de wet van 1 augustus 1985) maar, | temporaire ou permanente » (article 32, § 1er, 4°, de la loi du 1er |
anderzijds, niet te voorzien in een dergelijke hulp voor « | août 1985), d'une part, mais en ne prévoyant pas une telle aide pour |
huishoudelijke ongeschiktheid », heeft de wetgever geen onevenredige | cause d' « incapacité ménagère », d'autre part, le législateur n'a pas |
maatregel genomen, temeer daar het het slachtoffer vrijstaat de | pris une mesure disproportionnée, d'autant qu'il est loisible à la |
gemeenrechtelijke schadevergoeding voor de huishoudelijke | victime de demander l'indemnisation de droit commun en raison de |
ongeschiktheid te vorderen bij de dader van het opzettelijke geweld of | l'incapacité ménagère à l'auteur de la violence intentionnelle ou à la |
bij de voor hem burgerlijk aansprakelijke partij. | partie civilement responsable pour celui-ci. |
B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 32, § 1, van de wet van 1 augustus 1985 houdende fiscale en | L'article 32, § 1er, de la loi du 1er août 1985 portant des mesures |
andere bepalingen, vervangen bij artikel 4 van de wet van 26 maart | fiscales et autres, remplacé par l'article 4 de la loi du 26 mars 2003 |
2003 houdende de voorwaarden waaronder de commissie voor financiële | portant les conditions auxquelles la commission pour l'aide financière |
hulp aan slachtoffers van opzettelijke gewelddaden een hulp kan | aux victimes d'actes intentionnels de violence peut octroyer une aide, |
toekennen, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 16 juli 2015. | la Cour constitutionnelle, le 16 juillet 2015. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
A. Alen | A. Alen |