Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 107/2015 van 16 juli 2015 Rolnummer : 5946 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 27 van de wet van 21 december 2013 houdende diverse fiscale en financiële bepalingen, ingesteld door de vzw « Liga van bela Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 107/2015 van 16 juli 2015 Rolnummer : 5946 In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 27 van de wet van 21 december 2013 houdende diverse fiscale en financiële bepalingen, ingesteld door de vzw « Liga van bela Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 107/2015 du 16 juillet 2015 Numéro du rôle : 5946 En cause : le recours en annulation de l'article 27 de la loi du 21 décembre 2013 portant des dispositions fiscales et financières diverses, introduit par l'ASBL « Ligue La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 107/2015 van 16 juli 2015 Extrait de l'arrêt n° 107/2015 du 16 juillet 2015
Rolnummer : 5946 Numéro du rôle : 5946
In zake : het beroep tot vernietiging van artikel 27 van de wet van 21 En cause : le recours en annulation de l'article 27 de la loi du 21
december 2013 houdende diverse fiscale en financiële bepalingen, décembre 2013 portant des dispositions fiscales et financières
ingesteld door de vzw « Liga van belastingplichtigen ». diverses, introduit par l'ASBL « Ligue des Contribuables ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 25 juni 2014 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 25
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 27 juni
2014, heeft de vzw « Liga van belastingplichtigen », bijgestaan en juin 2014 et parvenue au greffe le 27 juin 2014, l'ASBL « Ligue des
vertegenwoordigd door Mr. T. Afschrift, advocaat bij de balie te Contribuables », assistée et représentée par Me T. Afschrift, avocat
Brussel, beroep tot vernietiging ingesteld van artikel 27 van de wet au barreau de Bruxelles, a introduit un recours en annulation de
van 21 december 2013 houdende diverse fiscale en financiële bepalingen l'article 27 de la loi du 21 décembre 2013 portant des dispositions
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 december 2013, tweede fiscales et financières diverses (publiée au Moniteur belge du 31
editie). décembre 2013, deuxième édition).
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
B.1. De vzw « Liga van belastingplichtigen » vordert de vernietiging B.1. L'ASBL « Ligue des Contribuables » demande l'annulation de
van artikel 27 van de wet van 21 december 2013 houdende diverse l'article 27 de la loi du 21 décembre 2013 portant des dispositions
fiscale en financiële bepalingen, dat luidt : fiscales et financières diverses qui dispose :
« In artikel 333/1, § 1, van hetzelfde Wetboek, ingevoegd bij de wet « A l'article 333/1, § 1er, du même Code, inséré par la loi du 14
van 14 april 2011 en gewijzigd bij de wet van 7 november 2011, worden avril 2011 et modifié par la loi du 7 novembre 2011, les modifications
de volgende wijzigingen aangebracht : suivantes sont apportées :
1° het derde lid, vernietigd bij arrest 66/2013 van het Grondwettelijk 1° l'alinéa 3, annulé par l'arrêt 66/2013 de la Cour constitutionnelle
Hof, wordt vervangen als volgt : est remplacé par ce qui suit :
' Het eerste lid is niet van toepassing op de vragen vanwege een in ' L'alinéa 1er ne s'applique pas aux demandes de renseignements
artikel 322, § 4, bedoelde buitenlandse Staat indien de buitenlandse provenant d'un Etat étranger telles que visées à l'article 322, § 4,
Staat uitdrukkelijk vraagt de belastingplichtige niet in kennis te lorsque l'Etat étranger demande expressément que le contribuable ne
stellen wanneer de rechten van de Schatkist in gevaar zijn. De soit pas mis au courant de sa demande, lorsque les droits du Trésor
kennisgeving gebeurt in dit geval post factum bij aangetekende brief sont en péril. Dans ce cas la notification s'effectue post factum par
uiterlijk binnen 90 dagen na het verzenden van de in het eerste lid envoi recommandé, au plus tard dans les 90 jours après l'envoi de la
vermelde vraag om inlichtingen maar niet eerder dan 60 dagen na het demande de renseignements visée à l'alinéa 1er mais pas avant le 60ème
verzenden van de inlichtingen aan de buitenlandse Staat. '; jour après l'envoi des informations à l'Etat étranger. ';
2° paragraaf 1 wordt aangevuld met een vierde lid, luidende : 2° le paragraphe 1er est complété par un alinéa 4, rédigé comme suit :
' Het eerste lid is evenmin van toepassing op de vragen vanwege de in ' L'alinéa 1er n'est pas d'application aux demandes de renseignements
provenant d'administrations étrangères telles que visées à l'article
artikel 322, § 4, bedoelde buitenlandse administraties indien de 322, § 4, lorsque l'Etat étranger démontre qu'il a déjà lui-même
buitenlandse Staat aantoont zelf reeds een kennisgeving aan de
belastingplichtige te hebben verstuurd. ' ». envoyé une notification au contribuable. ' ».
Het eerste lid van artikel 333/1, § 1, van het Wetboek van de L'alinéa 1er de l'article 333/1, § 1er, du Code des impôts sur les
inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992) bepaalt : revenus 1992 (ci-après : CIR 1992) dispose :
« In de gevallen bedoeld in de artikelen 322, § 2, en 327, § 3, tweede « Dans les cas visés aux articles 322, § 2, et 327, § 3, alinéa 2,
lid, stelt de administratie de belastingplichtige in kennis van de l'administration informe le contribuable de l'indice ou des indices de
aanwijzing of de aanwijzingen van belastingontduiking of van de fraude fiscale ou des éléments sur la base desquels elle estime que
gegevens op grond waarvan zij meent dat het gevoerde onderzoek tot een les investigations menées peuvent éventuellement conduire à une
eventuele toepassing van artikel 341 leidt en die een vraag om application de l'article 341 et qui justifient une demande de
inlichtingen bij een financiële instelling rechtvaardigen. Deze renseignements auprès d'un établissement financier. Cette notification
kennisgeving gebeurt bij aangetekende brief gelijktijdig met het s'effectue par lettre recommandée simultanément à l'envoi de la
verzenden van de voormelde vraag om inlichtingen ». demande de renseignements précitée ».
Artikel 322 van het WIB 1992, waarnaar de voormelde artikelen L'article 322 du CIR 1992 auquel renvoient les articles précités
verwijzen, bepaalt : dispose :
« § 1. De administratie mag, wat een bepaalde belastingplichtige « § 1er. L'administration peut, en ce qui concerne un contribuable
betreft, geschreven attesten inzamelen, derden horen, een onderzoek déterminé, recueillir des attestations écrites, entendre des tiers,
instellen, en binnen de door haar bepaalde termijn, welke wegens procéder à des enquêtes et requérir, dans le délai qu'elle fixe, ce
wettige redenen kan worden verlengd, van natuurlijke of délai pouvant être prolongé pour de justes motifs, des personnes
rechtspersonen, alsook van verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid physiques ou morales, ainsi que des associations n'ayant pas la
alle inlichtingen vorderen die zij nodig acht om de juiste heffing van personnalité juridique, la production de tous renseignements qu'elle
de belasting te verzekeren. juge nécessaires à l'effet d'assurer la juste perception de l'impôt.
Nochtans mag het recht om derden te horen en om een onderzoek in te Toutefois, le droit d'entendre des tiers et de procéder à des enquêtes
stellen slechts worden uitgeoefend door een ambtenaar met een hogere ne peut être exercé que par un agent ayant un grade supérieur à celui
graad dan die van controleur. de contrôleur.
§ 2. Wanneer de administratie bij het onderzoek over één of meer § 2. Lorsque l'administration dispose dans le cadre de l'enquête d'un
aanwijzingen van belastingontduiking beschikt of wanneer de ou de plusieurs indices de fraude fiscale ou lorsque l'administration
administratie zich voorneemt om de belastbare grondslag te bepalen envisage de déterminer la base imposable conformément à l'article 341,
overeenkomstig artikel 341, wordt een bank-, wissel-, krediet- of un établissement de banque, de change, de crédit ou d'épargne est
spaarinstelling als een derde beschouwd waarop de bepalingen van considéré comme un tiers soumis sans restriction à l'application des
paragraaf 1 onverminderd van toepassing zijn. dispositions du paragraphe 1er.
In voorkomend geval kan een ambtenaar met minstens de graad van Le cas échéant, un fonctionnaire du grade de directeur au moins,
directeur, die hiertoe werd aangesteld door de Minister van Financiën, désigné à cet effet par le Ministre des Finances, peut prescrire à un
een ambtenaar met de graad van ten minste inspecteur ermee belasten om fonctionnaire du grade d'inspecteur au moins de réclamer auprès d'un
bij een bank-, wissel-, krediet- en spaarinstelling elke inlichting établissement de banque, de change, de crédit et d'épargne tout
[...] op te vragen die nuttig kan zijn om het bedrag van de belastbare renseignement pouvant être utile pour déterminer le montant des
inkomsten van de belastingplichtige te bepalen. revenus imposables du contribuable.
De door de minister aangestelde ambtenaar mag de machtiging slechts L'agent désigné par le ministre peut uniquement accorder
verlenen : l'autorisation :
1° nadat de ambtenaar die het onderzoek voert, de inlichtingen en 1° après que l'agent qui mène l'enquête a réclamé au cours de
gegevens met betrekking tot de rekeningen tijdens het onderzoek l'enquête les informations et données relatives aux comptes, par le
middels een vraag om inlichtingen als bedoeld in artikel 316 heeft biais d'une demande de renseignements telle que visée à l'article 316,
gevraagd en bij die vraag duidelijk heeft aangegeven dat hij de et a stipulé clairement à cette occasion qu'il peut requérir
toepassing van artikel 322, § 2, kan vragen indien de l'application de l'article 322, § 2, si le contribuable dissimule les
belastingplichtige de gevraagde gegevens verborgen houdt of ze weigert informations demandées ou s'il refuse de les communiquer. La mission
te verschaffen. De opdracht bedoeld in het tweede lid kan pas visée à l'alinéa 2 ne peut prendre cours qu'à l'expiration du délai
aanvangen wanneer de termijn bepaald in artikel 316 is verlopen; visé à l'article 316;
2° nadat hij heeft vastgesteld dat het gevoerde onderzoek een 2° après avoir constaté que l'enquête effectuée implique une
eventuele toepassing van artikel 341 uitwijst of één of meer application éventuelle de l'article 341 ou qu'elle a fourni un ou
aanwijzingen van belastingontduiking heeft opgeleverd en dat er
vermoedens zijn dat de belastingplichtige gegevens daarover bij een in plusieurs indices de fraude fiscale et qu'il existe des présomptions
het tweede lid bedoelde instelling verborgen houdt of dat de que le contribuable dissimule des données à ce sujet auprès d'un
belastingplichtige weigert om die gegevens zelf te verschaffen. établissement visé à l'alinéa 2 ou refuse de les communiquer lui-même.
§ 3. Iedere bank- wissel-, krediet- en spaarinstelling is er toe § 3. Tout établissement de banque, de change, de crédit et d'épargne
gehouden om volgende gegevens kenbaar te maken bij een centraal est tenu de communiquer les données suivantes à un point de contact
aanspreekpunt dat door de Nationale Bank van België wordt gehouden: de central tenu par la Banque Nationale de Belgique: l'identité des
identiteit van de cliënten en de nummers van hun rekeningen en clients et les numéros de leurs comptes et contrats. Cette obligation
contracten. Deze verplichting geldt slechts voor zover het gaat om vaut uniquement pour autant qu'il s'agisse de types de comptes et de
soorten rekeningen en contracten die relevant zijn voor de contrats qui sont relevant pour le prélèvement de l'impôt. Le Roi
belastingheffing. De Koning bepaalt om welke soorten rekeningen en
contracten het gaat.
Wanneer de door de minister aangestelde ambtenaar bedoeld in paragraaf détermine de quels types de comptes et de contrats il s'agit.
2, derde lid, heeft vastgesteld dat het gevoerde onderzoek bedoeld in Lorsque l'agent désigné par le ministre, visé au paragraphe 2, alinéa
paragraaf 2, één of meer aanwijzingen van belastingontduiking heeft 3, a constaté que l'enquête visée au paragraphe 2, a révélé un ou
opgeleverd, kan hij de beschikbare gegevens over die plusieurs indices de fraude fiscale, il peut demander au point de
belastingplichtige opvragen bij dat centraal aanspreekpunt. contact central les données disponibles relatives à ce contribuable.
De Koning bepaalt : Le Roi détermine :
1° de werking van het centraal aanspreekpunt en in het bijzonder de 1° le mode de fonctionnement du point de contact central, en
bewaringstermijn van de in het eerste lid bedoelde gegevens; particulier le délai de conservation des données visées à l'alinéa 1er;
2° de modaliteiten en de periodiciteit van de mededeling door de 2° les modalités et la périodicité de la communication par les
bank-, wissel-, krediet- en spaarinstellingen van de in het eerste lid établissements de banque, de change, de crédit et d'épargne des
bedoelde gegevens; données visées à l'alinéa 1er;
3° de modaliteiten van de raadpleging door de door de minister 3° les modalités de consultation par l'agent désigné par le ministre
aangestelde ambtenaar bedoeld in § 2, derde lid, van de in het eerste visé au § 2, troisième alinéa, des données visées à l'alinéa 1er.
lid bedoelde gegevens.
Met als enig doel de verplichtingen van deze paragraaf na te komen, Dans le seul but de respecter les obligations du présent paragraphe,
hebben de bank-, wissel-, krediet- en spaarinstellingen en de les établissements de banque, de change, de crédit et d'épargne et la
Nationale Bank van België de toelating om het identificatienummer van Banque Nationale de Belgique ont l'autorisation d'utiliser le numéro
het Rijksregister van de natuurlijke personen te gebruiken om de d'identification dans le Registre national des personnes physiques
cliënten te identificeren. pour identifier les clients.
De Nationale Bank van België houdt voormeld centraal aanspreekpunt La Banque nationale de Belgique tient le point de contact central
uitsluitend in het algemeen belang. De Bank, de leden van haar organen précité exclusivement dans l'intérêt général. La Banque, les membres
en haar personeelsleden zijn niet burgerlijk aansprakelijk voor fouten de ses organes et les membres de son personnel n'encourent aucune
of nalatigheden begaan in het kader van de uitoefening van deze responsabilité civile en raison de fautes ou négligences commises dans
wettelijke opdracht van de Bank, behalve in geval van bedrog of l'exercice de cette mission légale de la Banque, sauf en cas de dol ou
opzettelijke of zware fout. de faute intentionnelle ou lourde.
§ 4. De paragrafen 2 en 3 zijn eveneens van toepassing wanneer een § 4 Les paragraphes 2 et 3 sont également applicables lorsqu'un Etat
inlichting wordt gevraagd door een buitenlandse Staat : étranger requiert des renseignements :
1° hetzij in het geval bedoeld in artikel 338, § 5; 1° soit dans le cas visé à l'article 338, § 5;
2° hetzij overeenkomstig de bepalingen met betrekking tot de 2° soit conformément aux dispositions relatives à l'échange de
uitwisseling van inlichtingen in een van toepassing zijnde
overeenkomst tot het vermijden van dubbele belasting of een andere renseignements figurant dans une convention préventive de la double
internationale overeenkomst in het kader waarvan de wederkerigheid is imposition qui est applicable ou une autre convention internationale
gewaarborgd. garantissant la réciprocité.
De vraag van de buitenlandse Staat wordt gelijkgesteld met een La demande de l'Etat étranger est assimilée à un indice visé au
aanwijzing als bedoeld in paragraaf 2. In dat geval verleent de door paragraphe 2. Dans ce cas, l'agent désigné par le ministre accorde,
de minister aangestelde ambtenaar, in afwijking van paragraaf 2, de par dérogation au paragraphe 2, l'autorisation sur la base de la
machtiging op basis van de vraag gesteld door de buitenlandse Staat. demande de l'Etat étranger.
[...] ». [...] ».
B.2. Het eerste middel is afgeleid uit de schending van artikel 22 van B.2. Le premier moyen est pris de la violation de l'article 22 de la
de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Constitution, lu en combinaison avec l'article 8 de la Convention
Verdrag voor de rechten van de mens. Volgens de verzoekende partij européenne des droits de l'homme. D'après la partie requérante, les
zouden de toelaatbaarheidsvoorwaarden van een inmenging door de conditions d'admissibilité d'une ingérence des autorités dans le droit
overheid in het recht op eerbiediging van het privé- en gezinsleven au respect de la vie privée et familiale prescrites par les
die door de in het middel beoogde bepalingen zijn voorgeschreven, met dispositions visées au moyen ne seraient pas respectées par la
de bestreden bepaling niet in acht zijn genomen wegens het gebrek aan disposition attaquée en raison de son manque de prévisibilité et de
voorzienbaarheid en het onevenredige karakter ervan. son caractère disproportionné.
B.3. Het inwinnen en het verwerken van gegevens in verband met B.3. La collecte et le traitement des données relatives aux comptes et
rekeningen en financiële transacties vormen een inmenging in het transactions financières constituent une ingérence dans le droit au
privéleven van de betrokken personen, alsook van de personen met wie respect de la vie privée des personnes concernées, ainsi que des
zij die financiële verrichtingen hebben gedaan. personnes qui ont réalisé des opérations financières avec celles-ci.
Ook al maken het inwinnen en het verwerken van dergelijke gegevens het Même si la collecte et le traitement de telles données ne permettent
niet altijd mogelijk rechtstreeks binnen te dringen in de pas toujours de pénétrer directement dans des communications qui
communicaties die betrekking kunnen hebben op het privéleven in zijn peuvent concerner la vie privée dans ce qu'elle a de plus intime, ces
meest intieme vorm, toch kunnen die onderzoeksmaatregelen min of meer mesures d'investigation peuvent cependant révéler des informations
nauwkeurige en eensluidende gegevens aan het licht brengen over « het plus ou moins précises et concordantes sur « la conduite, les opinions
gedrag, de meningen of de gevoelens » van de persoon die daarvan het ou les sentiments » de la personne qui en fait l'objet (voy. mutatis
voorwerp uitmaakt (zie mutatis mutandis, EHRM, 2 september 2010, Uzun mutandis, CEDH, 2 septembre 2010, Uzun c. Allemagne, § 52).
t. Duitsland, § 52).
Het Hof moet bijgevolg erover waken dat de wetgever, wanneer hij voor La Cour doit dès lors veiller à ce que le législateur, lorsqu'il crée
de belastingadministratie mogelijkheden creëert om kennis te nemen van des possibilités pour l'administration fiscale de prendre connaissance
gegevens met betrekking tot rekeningen en financiële transacties, de de données relatives aux comptes et transactions financières, respecte
voorwaarden naleeft waaronder een dergelijke inmenging in het recht op les conditions dans lesquelles une telle ingérence dans le droit à la
de bescherming van het privéleven en, in voorkomend geval, van het protection de la vie privée et, le cas échéant, de la vie familiale
gezinsleven toelaatbaar is in het licht van artikel 22 van de est admissible au regard de l'article 22 de la Constitution, lu en
Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees Verdrag combinaison avec l'article 8 de la Convention européenne des droits de
voor de rechten van de mens. l'homme.
B.4.1. Artikel 22 van de Grondwet heeft tot doel de personen te B.4.1. L'article 22 de la Constitution a pour objet de protéger les
beschermen tegen inmengingen in hun privéleven en gezinsleven. personnes contre les ingérences dans leur vie privée et familiale.
Het Hof moet bijgevolg nagaan of de verplichting voor de financiële La Cour doit dès lors vérifier si l'obligation faite aux
instellingen om, wanneer een buitenlandse Staat inlichtingen vraagt, établissements financiers de divulguer à l'administration fiscale la
aan de belastingadministratie de briefwisseling vrij te geven die zij correspondance qu'ils ont échangée avec leurs clients lorsqu'un Etat
met hun cliënten hebben gehad, bestaanbaar is met het recht op étranger demande des renseignements, est compatible avec le droit au
eerbiediging van het privéleven. respect de la vie privée.
B.4.2. Uit de parlementaire voorbereiding van artikel 22 van de B.4.2. Il ressort des travaux préparatoires de l'article 22 de la
Grondwet blijkt dat de Grondwetgever « een zo groot mogelijke Constitution que le Constituant a entendu chercher « à mettre le plus
concordantie [heeft willen nastreven] met artikel 8 van het Europees possible la proposition en concordance avec l'article 8 de la
Verdrag tot Bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des
vrijheden (EVRM), teneinde betwistingen over de inhoud van dit libertés fondamentales [...], afin d'éviter toute contestation sur le
Grondwetsartikel respectievelijk art. 8 van het EVRM te vermijden » contenu respectif de l'article de la Constitution et de l'article 8 de
(Parl. St., Kamer, 1992-1993, nr. 997/5, p. 2). la [Convention] » (Doc. parl., Chambre, 1992-1993, n° 997/5, p. 2).
B.4.3. De rechten die bij artikel 22 van de Grondwet en bij artikel 8 B.4.3. Les droits que garantissent l'article 22 de la Constitution et
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens worden l'article 8 de la Convention européenne des droits de l'homme ne sont
gewaarborgd, zijn niet absoluut. Hoewel artikel 22 van de Grondwet aan pas absolus. Bien que l'article 22 de la Constitution reconnaisse à
eenieder het recht op eerbiediging van zijn privéleven en zijn gezinsleven toekent, voegt die bepaling daaraan immers onmiddellijk toe : « behoudens in de gevallen en onder de voorwaarden door de wet bepaald ». Die grondwetsbepaling waarborgt derhalve dat geen enkele overheidsinmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven en het gezinsleven kan plaatsvinden dan krachtens voldoende precieze regels aangenomen door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering, waarbij elke inmenging in dat recht dient te beantwoorden aan een dwingende maatschappelijke behoefte en evenredig dient te zijn met de nagestreefde wettige doelstelling. chacun le droit au respect de sa vie privée et familiale, cette disposition ajoute en effet immédiatement : « sauf dans les cas et conditions fixés par la loi ». Cette disposition constitutionnelle garantit donc qu'aucune ingérence des autorités dans le droit au respect de la vie privée et familiale ne puisse intervenir si elle n'est pas prévue par des règles suffisamment précises, adoptées par une assemblée délibérante démocratiquement élue, toute ingérence dans ce droit devant répondre à un besoin social impérieux et être proportionnée à l'objectif légitime poursuivi.
B.5. De bestreden bepaling streeft een doel van algemeen belang na in B.5. La disposition attaquée poursuit un objectif d'intérêt général au
de zin van artikel 8.2 van het Europees Verdrag voor de rechten van de sens de l'article 8.2 de la Convention européenne des droits de
mens, in zoverre de doeltreffende invordering van de belasting ertoe l'homme, en ce que le recouvrement efficace de l'impôt vise à garantir
strekt de gelijkheid van de burgers voor de fiscale wet te waarborgen l'égalité des citoyens devant la loi fiscale et à sauvegarder les
en de belangen van de Schatkist te vrijwaren, wat noodzakelijk is om intérêts du Trésor, ce qui est nécessaire pour assurer le bien-être
het economisch welzijn te verzekeren. économique.
B.6. Het Hof moet voorts nagaan of die inmenging voldoet aan het B.6. La Cour doit encore vérifier si cette ingérence satisfait au
wettigheidsbeginsel en of zij redelijk is verantwoord. principe de légalité et si elle est raisonnablement justifiée.
B.7. Door aan de bevoegde wetgever de bevoegdheid voor te behouden om B.7. En réservant au législateur compétent le pouvoir de fixer dans
te bepalen in welke gevallen en onder welke voorwaarden het recht op quels cas et à quelles conditions il peut être porté atteinte au droit
eerbiediging van het privéleven kan worden aangetast, waarborgt
artikel 22 van de Grondwet iedere burger dat geen enkele inmenging in au respect de la vie privée, l'article 22 de la Constitution garantit
dat recht toegelaten is dan krachtens de regels die zijn aangenomen à tout citoyen qu'aucune immixtion dans ce droit ne peut avoir lieu
door een democratisch verkozen beraadslagende vergadering. qu'en vertu de règles adoptées par une assemblée délibérante,
Naast die formele wettigheidsvereiste legt artikel 22 van de Grondwet démocratiquement élue. Outre cette exigence de légalité formelle, l'article 22 de la
eveneens de verplichting op dat de inmenging in het recht op Constitution impose également que l'ingérence dans le droit au respect
eerbiediging van het privéleven in duidelijke en voldoende nauwkeurige de la vie privée soit libellée en des termes clairs et suffisamment
bewoordingen wordt geformuleerd die het mogelijk maken de hypothesen précis qui permettent d'appréhender de manière prévisible les
te voorzien waarin de wetgever een dergelijke inmenging in het recht hypothèses dans lesquelles le législateur autorise pareille ingérence
op eerbiediging van het privéleven toestaat. dans le droit au respect de la vie privée.
Evenzo houdt de vereiste van voorzienbaarheid waaraan de wet moet De même, l'exigence de prévisibilité à laquelle la loi doit satisfaire
voldoen om in overeenstemming te worden bevonden met artikel 8 van het pour être jugée conforme à l'article 8 de la Convention européenne des
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in dat de formulering droits de l'homme implique que sa formulation soit assez précise pour
ervan voldoende precies is zodat elk individu in de gegeven que tout individu puisse prévoir, à un degré raisonnable dans les
omstandigheden in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde circonstances de la cause, les conséquences pouvant résulter d'un acte
handeling kan voorzien (EHRM, 17 februari 2004, Maestri t. Italië, § déterminé (CEDH, 17 février 2004, Maestri c. Italie, § 30).
30). B.8.1. De verzoekende partij formuleert drie grieven wat de B.8.1. La partie requérante formule trois griefs en ce qui concerne la
voorzienbaarheid van de bestreden bepaling betreft. Een eerste grief prévisibilité de la disposition attaquée. Un premier grief porte sur
heeft betrekking op het gebruik van een komma en niet van het
nevenschikkende voegwoord « et » (en) tussen de woorden « lorsque l'emploi d'une virgule et non de la conjonction de coordination « et »
l'Etat étranger demande expressément que le contribuable ne soit pas entre les termes « lorsque l'Etat étranger demande expressément que le
mis au courant de sa demande » (« indien de buitenlandse Staat contribuable ne soit pas mis au courant de sa demande » et les termes
uitdrukkelijk vraagt de belastingplichtige niet in kennis te stellen
») en de woorden « lorsque les droits du Trésor sont en péril » (« « lorsque les droits du Trésor sont en péril » dans l'alinéa 3 de
wanneer de rechten van de Schatkist in gevaar zijn ») in het derde lid
van artikel 333/1, § 1, van het WIB 1992, zoals vervangen bij de l'article 333/1, § 1er, du CIR 1992, tel qu'il est remplacé par la
bestreden bepaling. Aldus geformuleerd, zou de voornoemde bepaling het disposition attaquée. Ainsi formulée, ladite disposition ne
niet mogelijk maken te bepalen of de twee erin vermelde voorwaarden permettrait pas de déterminer si les deux conditions qu'elle énonce
voor de vragen om inlichtingen vanwege een buitenlandse Staat al dan pour les demandes de renseignements émanant d'un Etat étranger sont ou
niet cumulatief zijn. non cumulatives.
B.8.2. De verzoekende partij betoogt ook dat de bestreden bepaling B.8.2. La partie requérante soutient également que la disposition
niet voldoende duidelijk zou zijn wat de daarin voorgeschreven attaquée ne serait pas suffisamment claire quant aux délais qu'elle
termijnen betreft. prescrit.
B.8.3. Ten slotte verwijt de verzoekende partij de bestreden bepaling B.8.3. Enfin, la partie requérante reproche encore à la disposition
voorts de buitenlandse Staat de mogelijkheid te bieden zelf een attaquée de permettre à l'Etat étranger de procéder lui-même à une
kennisgeving aan de betrokken belastingplichtige te doen, zonder dat notification au contribuable concerné, sans que cette notification
die kennisgeving aan de in artikel 333/1, § 1, eerste lid, van het WIB doive remplir les conditions prescrites par l'article 331/1, § 1er,
1992 voorgeschreven voorwaarden dient te voldoen. alinéa 1er, du CIR 1992.
B.9. De bestreden bepaling is als volgt verantwoord in de memorie van B.9. La disposition attaquée a été justifiée comme suit dans l'exposé
toelichting bij de ontworpen wet : des motifs de la loi en projet :
« Krachtens zijn arrest 66/2013 van 16 mei 2013, heeft het « Par son arrêt 66/2013 du 16 mai 2013, la Cour constitutionnelle a
Grondwettelijk Hof artikel 9, 2°, van de wet van 7 november 2011 annulé l'article 9, 2°, de la loi du 7 novembre 2011 portant des
houdende fiscale en diverse bepalingen krachtens dewelke de dispositions fiscales et diverses, en vertu duquel l'information
schriftelijke kennisgeving aan de belastingplichtige overeenkomstig écrite au contribuable mentionnée dans l'article 333/1, § 1er, alinéa
artikel 333/1, § 1, eerste lid, WIB 92 niet van toepassing is op de 1er, CIR 92 ne s'applique pas aux demandes de renseignements provenant
vragen vanwege de buitenlandse administraties, vernietigd. d'administrations étrangères.
Artikel 333/1, § 1, eerste lid, WIB 92 verplicht de administratie om L'article 333/1, § 1er, alinéa 1er, CIR 92, oblige l'administration
de belastingplichtige in kennis te stellen van de aanwijzing of de d'informer le contribuable de l'indice ou des indices de fraude
aanwijzingen van belastingontduiking of van de gegevens op grond fiscale ou des éléments sur la base desquels elle estime que les
waarvan zij meent dat het gevoerde onderzoek tot een eventuele investigations menées peuvent éventuellement conduire à une
toepassing van artikel 341 leidt en die een vraag om inlichtingen bij application de l'article 341, qui justifient une demande de
een financiële instelling rechtvaardigen. renseignements auprès d'un établissement financier.
Het Grondwettelijk Hof oordeelt dat ' Het verschil in behandeling La Cour constitutionnelle a considéré que ' La différence de
inzake de kennisgeving tussen de vragen van de administratie traitement en matière de notification entre les demandes de
naargelang die al dan niet het gevolg zijn van een verzoek van een l'administration selon qu'elles sont faites à la requête d'un Etat
buitenlandse Staat is niet redelijk verantwoord. Artikel 322, § 4, van étranger ou non est sans justification raisonnable. L'article 322, §
het WIB 92 bepaalt immers dat de vraag van de buitenlandse Staat wordt 4, CIR 92 prévoit, en effet, que la demande de l'Etat étranger est
gelijkgesteld met een aanwijzing van belastingontduiking. De assimilée à un indice de fraude fiscale. La notification au
kennisgeving aan de belastingplichtige vormt derhalve een belangrijke contribuable constitue dès lors une garantie importante contre
waarborg tegen de inmenging in zijn privéleven. '. l'ingérence dans sa vie privée '.
Er wordt ook een nieuw lid in het bovenbedoelde artikel ingevoegd om
te verduidelijken dat indien de buitenlandse Staat uitdrukkelijk Aussi, un nouvel alinéa a été inséré dans l'article susvisé afin de
vraagt om de belastingplichtige niet in kennis te stellen omdat de préciser que lorsque l'Etat étranger demande expressément que le
rechten van de Schatkist in gevaar zijn, de kennisgeving in dit geval contribuable ne soit pas mis au courant de sa demande, parce que les
gebeurt bij een aangetekende brief niet eerder dan 60 dagen en niet droits du Trésor sont en péril, la notification s'effectue par envoi
later dan 90 dagen na het verzenden van de inlichtingen aan de recommandé, au plus tard dans les 90 jours mais pas avant le 60ème
buitenlandse Staat. Deze uitgestelde kennisgeving wordt ingevoerd om jour après l'envoi des informations à l'Etat étranger. Cette
te voldoen aan de internationale standaard van het Mondiaal Forum notification différée a été introduite afin de répondre au standard
inzake transparantie en uitwisseling van inlichtingen inzake international du Forum Mondial en matière de transparence et d'échange
belastingaangelegenheden. Voor wat betreft de uitwisseling van d'informations en matière d'impôts. En ce qui concerne l'échange des
inlichtingen is de bron van deze internationale standaard in hoofdzaak informations, la source de cet échange d'informations de ce standard
het Artikel 26 van het OESO-Modelverdrag inzake de vermijding van international est principalement l'article 26 du Modèle de Convention
dubbele belasting en het Modelverdrag van Akkoord inzake de de l'OCDE en matière d'évitement de la double imposition et la
uitwisseling van fiscale inlichtingen (het ' TIEA-Model '), alsook de convention modèle d'Accord en matière d'échange d'informations (' le
daarbij horende commentaren. Beide bronnen verduidelijken dat TIEA Modèle '), ainsi que les commentaires y afférents. Les deux
nationale regelgeving inzake voorafgaande kennisgeving bepaalde sources précisent que la réglementation nationale doit contenir des
uitzonderingen moet bevatten om te vermijden dat bijvoorbeeld niet kan exceptions en matière de notification préalable afin d'éviter par
worden voldaan aan dringende verzoeken of dat een voorafgaande exemple qu'on ne puisse pas satisfaire aux enquêtes urgentes ou qu'une
kennisgeving het onderzoek van de verzoekende staat ondermijnt of in notification préalable ébranle la recherche de l'Etat requérant ou la
gevaar brengt. Het is voor deze laatste reden dat er nu wordt voorzien met en danger. C'est pour cette dernière raison que la notification
in een uitgestelde notificatie. est maintenant prévue de façon différée.
Bovendien, wordt er in het laatste lid ook verduidelijkt dat de Par ailleurs, il a également été précisé dans le dernier alinéa que la
kennisgeving aan de belastingplichtige niet van toepassing is indien notification au contribuable n'était pas obligatoire lorsque l'Etat
de buitenlandse Staat aantoont zelf reeds een kennisgeving aan de étranger démontre qu'il a déjà lui-même envoyé une notification au
belastingplichtige te hebben verstuurd » (Parl. St., Kamer, 2013-2014, contribuable » (Doc. parl. Chambre, 2013-2014, DOC 53-3236/001, pp.
DOC 53-3236/001, pp. 19-20). 19-20).
B.10.1. Het in B.8.1 aangeklaagde gebruik van de komma kan weliswaar B.10.1. L'emploi de la virgule dénoncé en B.8.1 est certes de nature à
een dubbelzinnigheid in de tekst van de bestreden bepaling doen créer une ambiguïté dans le texte de la disposition attaquée. Il
ontstaan. Uit de voormelde parlementaire voorbereiding, waarin de ressort toutefois des travaux préparatoires précités, qui confirment
intentie van de wetgever op dat punt expliciet wordt bevestigd, blijkt explicitement l'intention du législateur sur ce point, qu'il ne peut
echter dat van de gelijktijdigheid van de kennisgeving aan de être dérogé à la simultanéité de la notification au contribuable
betrokken belastingplichtige en de verzending van de vraag om concerné et de l'envoi de la demande de renseignements émanant d'un
inlichtingen vanwege een buitenlandse Staat slechts kan worden
afgeweken wanneer de rechten van de Schatkist in gevaar zijn. Etat étranger que lorsque les droits du Trésor sont en péril.
B.10.2. Artikel 333/1, § 1, derde lid, van het WIB 1992, zoals B.10.2. L'article 333/1, § 1er, alinéa 3, du CIR 1992, tel qu'il est
vervangen bij het bestreden artikel 27, dient derhalve in die zin te
worden gelezen dat het slechts toelaat af te wijken van de remplacé par l'article 27 attaqué, doit donc être lu comme ne
gelijktijdigheid van de kennisgeving aan de betrokken permettant de déroger à la simultanéité de la notification au
belastingplichtige en de verzending van de vraag om inlichtingen contribuable concerné et de l'envoi de la demande de renseignements
vanwege een buitenlandse Staat wanneer de rechten van de Schatkist in émanant d'un Etat étranger que lorsque les droits du Trésor sont en
gevaar zijn. péril.
B.11.1. Wat de termijn voor kennisgeving aan de belastingplichtige B.11.1. En ce qui concerne le délai de notification au contribuable,
betreft, betoogt de verzoekende partij dat de bij de bestreden
bepaling vastgelegde termijn van 90 dagen begint te lopen vanaf de la partie requérante soutient que le délai de 90 jours fixé par la
verzending, door de Belgische administratie, van de vraag om disposition attaquée commence à courir à partir de l'envoi de la
inlichtingen naar de financiële instelling en niet vanaf de datum van demande de renseignements par l'administration belge auprès de
de verzending van de door de buitenlandse Staat aan de Belgische Staat l'établissement financier et non à partir de la date de l'envoi de la
demande de renseignements adressée par l'Etat étranger à l'Etat belge.
gerichte vraag om inlichtingen. De minimumtermijn van 60 dagen zou als Quant au délai minimum de 60 jours, il aurait pour point de départ la
aanvangspunt de mededeling van de inlichtingen aan de buitenlandse communication des renseignements à l'Etat étranger.
Staat hebben. Volgens de verzoekende partij zou het verschillend aanvangspunt van D'après la partie requérante, le point de départ différent de ces
die termijnen die bepaling moeilijk begrijpbaar maken. délais rendrait cette disposition difficilement compréhensible.
B.11.2. Artikel 333/1, § 1, eerste lid, van het WIB 1992 bepaalt dat B.11.2. L'article 333/1, § 1er, alinéa 1er, du CIR 1992 prévoit que
in de gevallen bedoeld in de daarin aangehaalde bepalingen, de dans les cas visés aux dispositions qu'il cite, l'administration
administratie de belastingplichtige via een kennisgeving gelijktijdig informe, par le biais d'une notification au contribuable, simultanée à
met het verzenden van de vraag om inlichtingen naar een financiële l'envoi de la demande de renseignements auprès d'un établissement
instelling in kennis stelt van de aanwijzing of de aanwijzingen van financier, de l'indice ou des indices de fraude fiscale ou des
belastingontduiking of van de gegevens op grond waarvan zij meent dat éléments sur la base desquels elle estime que des investigations
het gevoerde onderzoek tot de toepassing van artikel 341 van het Wetboek leidt. menées peuvent conduire à l'application de l'article 341 du Code.
Het derde lid van het voormelde artikel 333/1, § 1, gewijzigd bij de L'alinéa 3 de l'article 333/1, § 1er, précité, modifié par la
bestreden bepaling, voorziet in de mogelijkheid van een kennisgeving disposition attaquée, prévoit la possibilité d'une notification post
post factum indien een buitenlandse Staat dat vraagt wanneer de factum si un Etat étranger en fait la demande, lorsque les droits du
rechten van de Schatkist in gevaar zijn. In de tekst van dat derde lid Trésor sont en péril. Le texte de cet alinéa 3 prévoit que cette
is bepaald dat die kennisgeving gebeurt « uiterlijk binnen 90 dagen na notification s'effectue « au plus tard dans les 90 jours après l'envoi
het verzenden van de in het eerste lid vermelde vraag om inlichtingen de la demande de renseignements visée à l'alinéa 1er ». Cette demande
». Die vraag om inlichtingen is die welke aan een financiële de renseignements est celle qui est faite auprès d'un établissement
instelling wordt gesteld. Vanaf die datum is het dus dat de termijn financier. C'est donc à partir de cette date que le délai de 90 jours
van 90 dagen begint te lopen. De termijn van 60 dagen die eveneens in commence à courir. En revanche, le délai de 60 jours également fixé
het derde lid van artikel 333/1, § 1, is vastgelegd, begint par l'alinéa 3 de l'article 333/1, § 1er, commence à courir à dater de
daarentegen te lopen vanaf de verzending van de inlichtingen aan de l'envoi des informations à l'Etat étranger.
buitenlandse Staat.
B.11.3. In tegenstelling tot hetgeen de verzoekende partij aanvoert, B.11.3. Contrairement à ce qu'allègue la partie requérante, le Conseil
geeft de Ministerraad aan de bestreden bepaling geen andere des ministres ne confère pas à la disposition attaquée une autre
draagwijdte. Zo onderstreept hij in zijn memorie dat aangezien het portée. Ainsi soutient-il dans son mémoire qu'étant donné que l'alinéa
eerste lid van artikel 333/1, § 1, alleen betrekking heeft op de vraag 1er de l'article 333/1, § 1er, se rapporte uniquement à la demande du
van de Belgische fiscus aan de financiële instelling, het de datum van fisc belge à l'établissement financier, c'est la date d'envoi de la
verzending van de vraag aan de Belgische financiële instelling is die demande à l'établissement financier belge qui fait courir le délai de
de termijn van 90 dagen doet lopen. 90 jours.
B.11.4. Rekening houdend met hetgeen voorafgaat, zou niet B.11.4. Compte tenu de ce qui précède, il ne pourrait raisonnablement
redelijkerwijs kunnen worden voorgehouden dat de bestreden bepaling être soutenu que la disposition attaquée ne réponde pas à la condition
niet beantwoordt aan de voorwaarde van duidelijkheid en de clarté et de prévisibilité imposée à tout texte législatif qui
voorzienbaarheid die is opgelegd aan elke wetskrachtige tekst die een constitue une ingérence dans le droit au respect de la vie privée. Les
inmenging in het recht op eerbiediging van het privéleven vormt. De arguments développés par la partie requérante dans son mémoire en
door de verzoekende partij in haar memorie van antwoord uiteengezette réponse confirment ce constat dès lors qu'elle indique que le point de
argumenten bevestigen die vaststelling aangezien zij aangeeft dat het
aanvangspunt van de termijn van 90 dagen in die zin moet worden départ du délai de 90 jours doit être compris comme étant la demande
begrepen dat het de door de Belgische administratie aan de financiële de renseignements adressée à l'établissement financier par
instelling gerichte vraag om inlichtingen is. Het is trouwens op dat l'administration belge. C'est, d'ailleurs, à ce moment, et non à celui
ogenblik, en niet op het ogenblik waarop de buitenlandse Staat een auquel l'Etat étranger introduit une demande de renseignements, que se
vraag om inlichtingen indient, dat de inmenging in het recht op
eerbiediging van het privéleven van de betrokken belastingplichtige produit l'ingérence dans le droit au respect de la vie privée du
zich voordoet, aangezien het op dat ogenblik is dat gegevens met contribuable concerné dès lors que c'est à ce moment que des données
betrekking tot de rekeningen en financiële transacties die hem relatives aux comptes et transactions financières le concernant
betreffen, kunnen worden bekendgemaakt. peuvent être divulguées.
B.11.5. Om de in B.11.2 tot B.11.4 uiteengezette redenen dient artikel B.11.5. Pour les motifs exposés en B.11.2 à B.11.4, l'article 333/1, §
333/1, § 1, derde lid, van het WIB 1992, zoals vervangen bij het 1er, alinéa 3, du CIR 1992, tel qu'il est remplacé par l'article 27
bestreden artikel 27, in die zin te worden gelezen dat het de door de attaqué, doit être lu comme fixant comme point de départ du délai de
Belgische administratie aan de financiële instelling gerichte vraag om
inlichtingen geldt als aanvangspunt van de termijn van 90 dagen. 90 jours la demande de renseignements adressée à l'établissement
B.12.1. De verzoekende partij verwijt de bestreden bepaling voorts financier par l'administration belge.
niet te preciseren welke elementen de kennisgeving aan de B.12.1. La partie requérante reproche encore à la disposition attaquée
belastingplichtige moet bevatten in het geval dat die kennisgeving de ne pas préciser les éléments que doit contenir la notification au
rechtstreeks door de buitenlandse Staat zou worden verricht, waardoor contribuable dans l'hypothèse où celle-ci serait directement opérée
de Belgische administratie ervan wordt vrijgesteld die te verrichten. par l'Etat étranger, dispensant de ce fait l'administration belge d'y procéder.
B.12.2. Wanneer de kennisgeving uitgaat van de Belgische B.12.2. Lorsque la notification émane de l'administration belge,
administratie, bepaalt artikel 333/1, § 1, eerste lid, van het WIB l'article 333/1, § 1er, alinéa 1er, du CIR 1992 prévoit que dans les
1992 dat in de gevallen bedoeld in de artikelen 322, § 2, en 327, § 3, cas visés aux articles 322, § 2, et 327, § 3, alinéa 2,
tweede lid, de administratie de belastingplichtige in kennis stelt van l'administration informe le contribuable de l'indice ou des indices de
de aanwijzing of de aanwijzingen van belastingontduiking of van de fraude fiscale ou des éléments sur la base desquels elle estime que
gegevens op grond waarvan zij meent dat het gevoerde onderzoek tot een des investigations menées peuvent éventuellement conduire à une
eventuele toepassing van artikel 341 van het Wetboek leidt. application de l'article 341 du Code.
B.12.3. De paragrafen 2 tot 4 van het voormelde artikel 322 zijn B.12.3. Les paragraphes 2 à 4 de l'article 322 précité ont été insérés
ingevoegd bij artikel 55 van de wet van 14 april 2011 houdende diverse par l'article 55 de la loi du 14 avril 2011 portant des dispositions
bepalingen. Het voormelde artikel 55 heeft het voorwerp uitgemaakt van diverses. Ledit article 55 a fait l'objet d'un recours en annulation,
een beroep tot vernietiging, dat is verworpen bij het arrest nr. 6/2013 van 14 februari 2013. rejeté par l'arrêt n° 6/2013, du 14 février 2013.
In B.9.2 van dat arrest heeft het Hof vastgesteld dat artikel 55 de En B.9.2 de cet arrêt, la Cour a constaté que cet article 55
belastingadministratie toestaat om, onder bepaalde voorwaarden, van de autorisait l'administration fiscale, sous certaines conditions, à
bedoelde financiële instellingen te eisen dat zij inlichtingen
betreffende een van hun cliënten in twee hypothesen meedelen : de exiger des établissements financiers visés la communication de
eerste, wanneer de administratie beschikt over een of meer renseignements concernant l'un de leurs clients dans deux hypothèses :
aanwijzingen van belastingontduiking, en de tweede, wanneer zij zich la première, lorsque l'administration dispose d'un ou de plusieurs
voorneemt de belastbare grondslag te bepalen overeenkomstig artikel indices de fraude fiscale et la seconde, lorsqu'elle envisage de
341 van het WIB 1992. déterminer la base imposable conformément à l'article 341 du CIR 1992.
In B.9.3 van het arrest heeft het Hof, met betrekking tot de eerste En B.9.3 de l'arrêt, la Cour a repris la justification de l'amendement
hypothese, de verantwoording van het amendement dat leidde tot die qui a conduit à cette disposition, en ce qui concerne la première
bepaling, vermeld : hypothèse :
« De nieuwe bepaling stelt uitdrukkelijk dat er ' aanwijzingen van « La nouvelle disposition précise explicitement qu'il doit y avoir des
belastingontduiking ' moeten zijn. Dit betekent dus niet dat er reeds ' indices de fraude fiscale '. Cela ne signifie donc pas qu'il doit
concreet vastgestelde belastingontduiking moet zijn, een vermoeden van déjà y avoir une fraude fiscale concrètement établie, une présomption
belastingontduiking volstaat. De aanwijzingen moeten niet bewezen de fraude fiscale suffit. Les indices ne doivent pas être prouvés,
zijn, maar mogen ook niet berusten op wilde of vage mais ne peuvent pas non plus reposer sur de vagues et folles
veronderstellingen. Ze moeten [...] voldoende geloofwaardigheid suppositions. Ils doivent être suffisamment crédibles. C'est ainsi que
bezitten. Zo vormen volgende vaststellingen een aanwijzing van belastingontduiking : les constatations suivantes constituent un indice de fraude fiscale :
? het bezit van een bankrekening in het buitenland zonder dat de ? la détention d'un compte bancaire à l'étranger sans que le
belastingplichtige dit op zijn aangifte heeft gemeld; contribuable l'ait mentionné dans sa déclaration;
? belangrijke discrepantie tussen de uiterlijke tekenen van welstand ? un écart important entre les signes extérieurs de richesse ou le
of het uitgavenpatroon en de aangegeven of gekende inkomsten en train de vie et les revenus connus ou déclarés, et pour lequel le
waarvoor de belastingplichtige geen sluitende uitleg kan geven nadat contribuable ne peut fournir d'explication satisfaisante après avoir
hem dat is gevraagd; été interrogé à ce sujet;
? vaststellingen dat aankopen zijn gebeurd zonder factuur of die niet ? la constatation que des achats ont été effectués sans facture ou ne
in de boekhouding terug te vinden zijn en waaruit [...] vermoed kan figurent pas dans la comptabilité, ce qui donne à penser que les
worden dat de inkomsten evenmin zijn aangegeven; revenus n'ont pas davantage été déclarés;
? vaststellingen van zwart werk en activiteiten op werkplaatsen die ? la constatation de travail au noir et d'activités sur des lieux de
blijkbaar niet zijn aangegeven; travail manifestement non déclarés;
? inlichtingen die de administratie ontvangt en waaruit blijkt dat ? des renseignements reçus par l'administration et dont il ressort que
inkomsten niet zijn aangegeven. Deze inkomsten [lees : inlichtingen] des revenus n'ont pas été déclarés. Ces renseignements peuvent
kunnen komen uit het buitenland, uit dossiers van andere provenir de l'étranger, de dossiers d'autres contribuables ou
belastingplichtigen of verkregen van publieke instellingen. Die d'organismes publics. Ils peuvent être arrivés spontanément à
inlichtingen kunnen spontaan bij de administratie zijn terechtgekomen l'administration ou avoir été demandés par l'administration;
of kunnen door de administratie zijn opgevraagd;
? discordantie tussen 2 exemplaren van een zelfde factuur (of ? discordance entre 2 exemplaires d'une même facture (ou note de
betalingsnota) : naargelang men die factuur bij de leverancier dan wel paiement): selon que l'on consulte cette facture chez le fournisseur
bij de klant raadpleegt; ou chez le client;
? discordanties tussen offertes, facturen, bestelbons, ? discordances entre les offres, les factures, les bons de commande,
transportdocumenten, ... die niet kunnen worden verantwoord; les documents de transport,... qui ne peuvent être justifiées;
? aanvraag van belastingvoordelen waarvoor de werken blijkbaar niet ? demande d'avantages fiscaux pour lesquels les travaux n'ont
zijn uitgevoerd; manifestement pas été exécutés;
? documenten die door de werknemer zijn ondertekend en waaruit een ? documents qui ont été signés par le travailleur et dont ressort une
hogere vergoeding blijkt dan door de werkgever in zijn boekhouding is rémunération supérieure à celle inscrite par l'employeur dans sa
opgenomen; comptabilité;
? belangrijke onjuistheden in de verschillende bestanddelen van een ? inexactitudes importantes dans les différentes parties d'une facture
factuur (identiteit, aard van geleverd goed of dienstprestatie, volume (identité, nature de la prestation de services ou du bien fourni,
prijs, ...); volume prix, ...);
? vaststelling van een hogere winstmarge op de dag van een ? constatation, le jour d'un contrôle fiscal, d'une marge bénéficiaire
belastingcontrole dan deze die blijkt uit de boekhouding voor de supérieure à celle ressortant de la comptabilité pour les périodes
vorige belastbare tijdperken, en dit terwijl de exploitatievoorwaarden imposables antérieures, et ce, alors que les conditions d'exploitation
niet zijn gewijzigd; n'ont pas changé;
? vaststelling waarbij de aankopen en verkopen niet corresponderen met ? constatation d'une discordance entre les achats et ventes et les
de voorraadwijzigingen tijdens dezelfde periode; variations de stocks durant la même période;
? facturatie van leveringen of dienstprestaties die niet zijn ? facturation de livraisons ou de prestations de services qui n'ont
uitgevoerd (valse facturen); pas été exécutées (fausses factures);
? leveringen of dienstprestaties waarvoor geen facturen zijn gemaakt ? livraisons ou prestations de services pour lesquelles aucune facture
of terug te vinden zijn in de boekhouding; n'a été établie ou reprise dans la comptabilité;
? de vaststelling dat inzake ontvangsten geen enkel ontvangstbewijs of ? constatation qu'au niveau des recettes, aucun récépissé ni pièce
controleerbaar stuk kan worden voorgelegd of dat ze in belangrijke contrôlable ne peut être présenté ou qu'un grand nombre d'entre eux
mate ontbreken; manquent;
? discordanties tussen de originele en dubbels van ontvangstbewijzen; ? vaststellingen waarbij btw-kwitanties niet zijn verstrekt en de corresponderende ontvangsten niet in de boekhouding kan worden aangetoond; ? vaststelling dat een bankrekening vermeld staat op de documenten gebruikt in het kader van een beroepsactiviteit, maar dat die niet terug te vinden is in de boekhouding of tussen de bewijsstukken; ? niet verantwoorde discordanties tussen de aangegeven omzet voor de directe belastingen en deze voor de btw; ? niet verantwoorde discordanties tussen de loonopgaven en de geboekte lonen; ? het niet indienen van aangiftes; ? discordances entre les originaux et les doubles de récépissés; ? constatation que des souches TVA n'ont pas été remises et que l'on ne peut démontrer l'inscription des recettes correspondantes dans la comptabilité; ? constatation qu'un compte bancaire est mentionné sur les documents utilisés dans le cadre d'une activité professionnelle, mais qu'il ne se retrouve pas dans la comptabilité ou dans les pièces justificatives; ? discordances non justifiées entre le chiffre d'affaires déclaré aux contributions directes et celui figurant sur la déclaration de TVA; ? discordances non justifiées entre les relevés salariaux et les salaires inscrits dans la comptabilité; ? le non-dépôt de déclarations;
? het bereiken van een zogenaamde negatieve kas; ? présentation d'une ' caisse négative ';
? ... ? ...
Het is duidelijk dat dit geen beperkte lijst is, maar dat nieuwe Il est clair que cette liste n'est pas exhaustive, et que de nouvelles
inzichten, technieken en vaststellingen er toe kunnen leiden om deze perspectives, techniques et constatations peuvent contribuer à
lijst verder aan te vullen. compléter cette liste.
Om bij de werkelijke doelstelling van de maatregel te blijven, Pour en rester au véritable objectif de la mesure, à savoir la lutte
namelijk het bestrijden van belastingontduiking, zijn er ook gevallen contre la fraude fiscale, il y a également des cas qui sortent
die duidelijk buiten het toepassingsgebied van de maatregel vallen. clairement du champ d'application de cette mesure. La liste qui suit
Ook dit is een niet beperkte lijst : n'est pas non plus exhaustive :
? fouten in aftrekbare bestedingen. Aftrekbare bestedingen waarvoor ? erreurs dans les dépenses déductibles. Dépenses déductibles pour
blijkbaar de voorwaarden niet zijn vervuld. lesquelles les conditions ne sont manifestement pas réunies;
? schrijffouten, telfouten en materiële vergissingen; ? fouten in gezinslasten; ? het loutere feit dat een aangifte laattijdig is ingediend; ? loonfiches die niet of niet correct zijn aangegeven; ? inkomsten die weliswaar zijn aangegeven, maar onder een verkeerde rubriek; ? kosten waarvoor een aftrekbeperking niet of onvoldoende is toegepast; ? het ontbreken van voordelen van alle aard die op forfaitaire wijze worden bepaald; ? problemen met juridische interpretaties; ? fautes d'écriture, de calcul et erreurs matérielles; ? erreurs dans les charges familiales; ? le simple fait qu'une déclaration a été introduite tardivement; ? fiches salariales qui n'ont pas été déclarées ou qui ne l'ont pas été correctement; ? des revenus certes déclarés mais dans une mauvaise rubrique; ? coûts pour lesquels une limitation de déduction n'a pas suffisamment ou pas du tout été appliquée; ? l'absence d'avantages de toute nature fixés de manière forfaitaire; ? problèmes d'interprétation juridique;
? ... » (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1208/007, pp. 13-16). Het Hof heeft geoordeeld dat daaruit voortvloeit dat de eerste hypothese waarin de wetgever de administratie toestaat zich te mengen in het privéleven van de belastingplichtigen voldoende nauwkeurig is afgebakend om het die laatstgenoemden mogelijk te maken, in voorkomend geval met de hulp van juridische bijstand, te voorzien in welke gevallen een vraag om inlichtingen gericht aan de financiële instelling waarvan zij cliënt zijn, is verantwoord door een aanwijzing van belastingontduiking te hunnen aanzien. In voorkomend geval zou het aan de rechter staan om te beoordelen of de door de belastingadministratie voorgelegde aanwijzingen kunnen volstaan om de inmenging in het privéleven te verantwoorden. B.12.4. Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding die in B.9 is vermeld, heeft de wetgever zich willen voegen naar het arrest nr. ? ... » (Doc. parl., Chambre, 2010-2011, DOC 53-1208/007, pp. 13-16). La Cour a jugé qu'il s'ensuivait que la première hypothèse dans laquelle le législateur autorise l'administration à s'ingérer dans la vie privée des contribuables était délimitée avec suffisamment de précision pour permettre à ceux-ci de prévoir, avec l'aide, le cas échéant, d'une assistance juridique, les cas dans lesquels une demande de renseignements adressée à l'établissement financier dont ils sont les clients est justifiée par un indice de fraude fiscale dans leur chef. Le cas échéant, il appartiendrait au juge d'apprécier si les indices présentés par l'administration fiscale peuvent suffire à justifier l'ingérence dans la vie privée. B.12.4. Comme cela ressort des travaux préparatoires cités en B.9, le législateur a entendu se conformer à l'arrêt de la Cour n° 66/2013 du
66/2013 van 16 mei 2013 door een kennisgeving aan de 16 mai 2013 en imposant une notification au contribuable également
belastingplichtige ook op te leggen wanneer de vraag om inlichtingen lorsque la demande de renseignements émane d'un Etat étranger. La
uitgaat van een buitenlandse Staat. De bestreden bepaling verwijst
naar artikel 322, § 4, van het WIB 1992, dat bepaalt dat die vraag van disposition attaquée renvoie à l'article 322, § 4, du CIR 1992 qui
de buitenlandse Staat wordt gelijkgesteld met een aanwijzing van prévoit que cette demande de l'Etat étranger est assimilée à un indice
belastingontduiking. De bestreden bepaling is, door de verwijzing die de fraude fiscale. La disposition attaquée, par le renvoi qu'elle
zij maakt naar het voormelde artikel 322, § 4, voldoende nauwkeurig om opère à l'article 322, § 4, précité, est suffisamment précise pour
de betrokken belastingplichtige in staat te stellen te weten in welke permettre au contribuable concerné de savoir dans quels cas un indice
gevallen een aanwijzing van belastingontduiking een dergelijke vraag de fraude peut justifier une telle demande.
kan verantwoorden. B.13. La disposition attaquée satisfait dès lors à l'exigence de
B.13. De bestreden bepaling voldoet bijgevolg aan de bij artikel 22 prévisibilité de la loi requise par l'article 22 de la Constitution lu
van de Grondwet in samenhang gelezen met artikel 8 van het Europees en combinaison avec l'article 8 de la Convention européenne des droits
Verdrag voor de rechten van de mens, opgelegde vereiste van
voorzienbaarheid van de wet. de l'homme.
B.14.1. De verzoekende partij betoogt voorts, in het eerste middel, B.14.1. La partie requérante soutient encore, dans le premier moyen,
dat de bestreden bepaling op onevenredige wijze afbreuk doet aan het que la disposition attaquée porte atteinte de manière disproportionnée
recht op eerbiediging van het privéleven van de betrokken au droit au respect de la vie privée du contribuable concerné.
belastinplichtige. Zij zet uiteen dat in zoverre de kennisgeving aan de betrokken Elle expose que dans la mesure où la notification au contribuable
belastingplichtige met 60 dagen kan worden uitgesteld en in zoverre, concerné peut être postposée de 60 jours et où, en vertu de l'article
krachtens artikel 7 van de richtlijn 2011/16/EU, de Belgische 7 de la directive 2011/16/UE, l'administration belge dispose d'un
administratie over een termijn van zes maanden beschikt, vanaf de délai de six mois à dater de la demande d'informations de l'Etat
vraag om inlichtingen vanwege de buitenlandse Staat, om ze aan die
Staat te verstrekken, er tot acht maanden zou kunnen verlopen tussen étranger, pour les lui communiquer, il pourrait s'écouler jusqu'à huit
de vraag van de buitenlandse Staat en de kennisgeving aan de mois entre la demande de l'Etat étranger et la notification au
belastingplichtige. contribuable.
B.14.2. De door de verzoekende partij uiteengezette argumentatie B.14.2. L'argumentation développée par la partie requérante repose sur
berust op een klaarblijkelijk verkeerde lezing van de bestreden une lecture manifestement erronée de la disposition attaquée. Comme
bepaling. Hoewel de kennisgeving aan de betrokken belastingplichtige l'indique le texte de la loi lui-même et ainsi que le confirment les
travaux préparatoires cités en B.9, si la notification au contribuable
met 60 dagen kan worden uitgesteld vanaf het ogenblik waarop de concerné peut être postposée de 60 jours dès le moment où l'Etat
buitenlandse Staat de gevraagde inlichtingen ontvangt, moet die
kennisgeving, zoals vermeld in de wettekst zelf en zoals bevestigd in étranger reçoit les informations demandées, elle doit en tout état de
de in B.9 aangehaalde parlementaire voorbereiding, in elk geval
gebeuren binnen een maximumtermijn van 90 dagen te rekenen vanaf de cause intervenir dans un délai maximum de 90 jours à compter de la
vraag om inlichtingen aan de financiële instelling vanwege de demande de renseignements à l'établissement financier par
Belgische administratie. Die termijn vormt bijgevolg de maximumtermijn l'administration belge. Ce délai constitue dès lors le délai maximum
waarbinnen financiële inlichtingen met betrekking tot de dans lequel des informations financières relatives au contribuable
belastingplichtige kunnen worden medegedeeld zonder dat hij zich kan peuvent être communiquées sans qu'il puisse s'opposer à cette
verzetten tegen die mededeling en tegen de maatregelen die eruit communication et aux mesures qui pourraient en découler. Compte tenu
zouden kunnen voortvloeien. Rekening houdend met het feit dat de vraag de ce que la demande de renseignements émane d'un Etat étranger, un
om inlichtingen uitgaat van een buitenlandse Staat, is een dergelijke tel délai n'est pas sans justification raisonnable par rapport à
termijn niet zonder redelijke verantwoording ten opzichte van de door l'objectif poursuivi par le législateur. Il demeure, en outre, dans
de wetgever nagestreefde doelstelling. Hij blijft bovendien binnen de
door de voormelde richtlijn 2011/16/EU opgelegde grenzen. les limites imposées par la directive 2011/16/UE précitée.
B.15. Rekening houdend met hetgeen in B.10.2 en B.11.5 is vermeld, is B.15. Compte tenu de ce qui est dit en B.10.2 et B.11.5, le premier
het eerste middel niet gegrond. moyen n'est pas fondé.
B.16. De verzoekende partij leidt een tweede middel af uit de B.16. La partie requérante prend un second moyen de la violation, par
schending, door de bestreden bepaling, van de artikelen 10, 11 en 172 la disposition attaquée, des articles 10, 11 et 172 de la Constitution
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 14 van het Europees lus en combinaison avec l'article 14 de la Convention européenne des
Verdrag voor de rechten van de mens. droits de l'homme.
B.17.1. Allereerst verwijt de verzoekende partij de bestreden bepaling B.17.1. La partie requérante reproche tout d'abord à la disposition
de dubbelzinnige formulering ervan inzake het al dan niet cumulatieve attaquée sa formulation ambiguë quant au caractère cumulatif ou non
karakter van de voorwaarden die dienen te worden vervuld opdat de des conditions à remplir pour que la notification au contribuable
kennisgeving aan de betrokken belastingplichtige post factum kan concerné puisse être opérée post factum. A son estime, il n'y aurait
worden verricht. Volgens de verzoekende partij zou er geen verbreking pas de rupture d'égalité entre les contribuables selon que la demande
van gelijkheid onder de belastingplichtigen zijn naargelang de vraag om inlichtingen uitgaat van de Belgische Staat of van een buitenlandse Staat indien de voorwaarden uitgedrukt in de bestreden bepaling cumulatief zijn en indien de kennisgeving post factum verantwoord is door aanwijzingen waaruit de wil van de belastingplichtige om zijn onvermogen te organiseren blijkt. B.17.2. Zoals in B.10 is vermeld, kan slechts van de gelijktijdigheid van de kennisgeving aan de betrokken belastingplichtige en de verzending van de vraag om inlichtingen vanwege een buitenlandse Staat worden afgeweken wanneer de rechten van de Schatkist in gevaar zijn. Derhalve worden de betrokken belastingplichtigen op gelijke wijze de renseignements émane de l'Etat belge ou d'un Etat étranger si les conditions énoncées par la disposition attaquée sont cumulatives et si la notification post factum est justifiée par des indices attestant la volonté du contribuable d'organiser son insolvabilité. B.17.2. Comme il est dit en B.10, il ne peut être dérogé à la simultanéité de la notification au contribuable concerné et de l'envoi de la demande de renseignements émanant d'un Etat étranger que lorsque les droits du Trésor sont en péril. Partant, les contribuables
behandeld, ongeacht of de vraag om inlichtingen uitgaat van de concernés sont traités de manière identique, que la demande de
Belgische Staat dan wel van een buitenlandse Staat.
Met betrekking tot de verantwoording van de kennisgeving post factum renseignements émane de l'Etat belge ou d'un Etat étranger.
verwijst de bestreden bepaling, zoals in B.12.4 is vermeld, naar Quant à la justification de la notification post factum, comme il est
artikel 322, § 4, van het WIB 1992, dat bepaalt dat de vraag van de dit en B.12.4, la disposition attaquée renvoie à l'article 322, § 4,
buitenlandse Staat wordt gelijkgesteld met een aanwijzing van du CIR 1992 qui prévoit que la demande de l'Etat étranger est
belastingontduiking. Het voormelde artikel 322, § 4, verwijst zelf assimilée à un indice de fraude fiscale. Ledit article 322, § 4,
naar paragraaf 2 ervan, die de Belgische belastingadministratie ertoe renvoie lui-même à son paragraphe 2 qui autorise l'administration
machtigt elke financiële instelling te dwingen haar inlichtingen te fiscale belge à contraindre tout établissement financier à lui
bezorgen die die instelling bezit over een belastingplichtige ten transmettre des informations que cet établissement possède à propos
aanzien van wie de administratie over aanwijzingen van
belastingontduiking beschikt of zich voorneemt een beroep te doen op d'un contribuable à l'égard duquel l'administration dispose d'indices
artikel 341 van het WIB 1992. Er bestaat bijgevolg geen verschil in behandeling onder de belastingplichtigen naargelang de vraag om inlichtingen uitgaat van de Belgische Staat of van de buitenlandse Staat, aangezien de aanwijzing van belastingontduiking in beide gevallen de reden van de vraag vormt. B.18.1. De verzoekende partij voert voorts aan dat de bestreden bepaling een onredelijk verschil in behandeling handhaaft tussen de belastingplichtigen op wie een vraag om inlichtingen vanwege de Belgische Staat betrekking heeft, en diegenen op wie een vraag vanwege een buitenlandse Staat betrekking heeft. Terwijl de eersten binnen de 30 dagen na het verzenden van de vraag aan de financiële instelling ervan op de hoogte moeten worden gebracht dat een dergelijke vraag die op hen betrekking heeft, is geformuleerd, zou, volgens de verzoekende partij, immers een termijn van acht maanden kunnen voorbijgaan vooraleer de belastingplichtige op de hoogte wordt gebracht van het feit dat een vraag die op hem betrekking heeft, door een buitenlandse Staat is ingediend. B.18.2. Zoals is vermeld in B.14.2, berust de door de verzoekende partij uiteengezette argumentatie op een klaarblijkelijk verkeerde lezing van de bestreden bepaling. De kennisgeving aan de betrokken belastingplichtige dient immers te gebeuren binnen een maximumtermijn van 90 dagen te rekenen vanaf de vraag om inlichtingen aan de financiële instelling vanwege de Belgische administratie. Om dezelfde redenen als die welke in B.14.2 zijn vermeld, is het verschil in behandeling tussen de beide categorieën van rechtzoekenden niet zonder redelijke verantwoording. B.19.1. De verzoekende partij voert voorts het bestaan aan van een discriminerend verschil in behandeling voor de belastingplichtigen op wie een vraag om inlichtingen betrekking heeft die uitgaat van een buitenlandse Staat, in zoverre zij niet dezelfde waarborgen zouden genieten met betrekking tot de inhoud van de kennisgeving waarin is voorzien bij de bestreden bepaling, ten opzichte van de belastingplichtigen op wie een vraag om inlichtingen vanwege de Belgische Staat betrekking heeft. B.19.2. Om de redenen die in B.17.2 zijn uiteengezet, is het verschil in behandeling onbestaand. B.20. Het tweede middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof, rekening houdend met hetgeen in B.10.2 en B.11.5 is vermeld, verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 16 juli 2015. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, de fraude fiscale ou envisage de recourir à l'article 341 du CIR 1992. Il n'existe dès lors pas de différence de traitement entre les contribuables selon que la demande de renseignements émane de l'Etat belge ou de l'Etat étranger, l'indice de fraude constituant le motif de la demande dans les deux cas. B.18.1. La partie requérante fait encore valoir que la disposition attaquée maintient une différence de traitement déraisonnable entre les contribuables concernés par une demande de renseignements émanant de l'Etat belge et ceux qui sont concernés par une demande émanant d'un Etat étranger. En effet, d'après la partie requérante, tandis que les premiers doivent être informés qu'une telle demande les concernant a été émise dans les 30 jours après l'envoi de la demande à l'établissement financier, un délai de huit mois pourrait s'écouler avant que le contribuable soit informé du fait qu'une demande le concernant a été déposée par un Etat étranger. B.18.2. Comme il est dit en B.14.2, l'argumentation développée par la partie requérante repose sur une lecture manifestement erronée de la disposition attaquée. La notification au contribuable concerné doit, en effet, intervenir dans un délai maximum de 90 jours à compter de la demande de renseignements à l'établissement financier par l'administration belge. Pour des motifs identiques à ceux qui ont été exposés dans ledit B.14.2, la différence de traitement entre les deux catégories de justiciables n'est pas sans justification raisonnable. B.19.1. La partie requérante allègue enfin l'existence d'une différence de traitement discriminatoire à l'égard des contribuables concernés par une demande de renseignements qui émane d'un Etat étranger en ce qu'ils ne bénéficieraient pas des mêmes garanties quant au contenu de la notification prévue par la disposition attaquée par rapport aux contribuables concernés par une demande de renseignements émanant de l'Etat belge. B.19.2. Pour les motifs qui ont été exposés en B.17.2, cette différence de traitement est inexistante. B.20. Le second moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour, compte tenu de ce qui est dit en B.10.2 et B.11.5, rejette le recours. Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 16 juillet 2015. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^