Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 76/2015 van 28 mei 2015 Rolnummers 5908 en 5943 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 19, §§ 1 en 5, van de wet van 10 april 1990 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid, gesteld Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 76/2015 van 28 mei 2015 Rolnummers 5908 en 5943 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 19, §§ 1 en 5, van de wet van 10 april 1990 tot regeling van de private en bijzondere veiligheid, gesteld Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 76/2015 du 28 mai 2015 Numéros du rôle : 5908 et 5943 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 19, §§ 1 er et 5, de la loi du 10 avril 1990 réglementant la sécurité privée et part La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 76/2015 van 28 mei 2015 Extrait de l'arrêt n° 76/2015 du 28 mai 2015
Rolnummers 5908 en 5943 Numéros du rôle : 5908 et 5943
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 19, §§ 1 en 5, En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 19, §§ 1er
van de wet van 10 april 1990 tot regeling van de private en bijzondere et 5, de la loi du 10 avril 1990 réglementant la sécurité privée et
veiligheid, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te particulière, posées par le Tribunal de première instance francophone
Brussel. de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij vonnis van 11 april 2014 in zake de cvba « Palasi » tegen de a. Par jugement du 11 avril 2014 en cause de la SCRL « Palasi » contre
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le
ingekomen op 28 mei 2014, heeft de Franstalige Rechtbank van eerste 28 mai 2014, le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles
aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 19, §§ 1 en 5, van de wet van 10 april 1990 tot « L'article 19, §§ 1er et 5, de la loi du 10 avril 1990 réglementant
regeling van de private en bijzondere veiligheid de artikelen 10 en 11 la sécurité privée et particulière viole-t-il les articles 10 et 11 de
van de Grondwet in zoverre het de burgerrechtelijk aansprakelijke niet la Constitution, en ce qu'il n'associe pas le civilement responsable
betrekt in de procedures die strekken tot bestraffing van zijn aangestelde ? ». aux procédures tendant à la sanction de son préposé ? ».
b. Bij vonnis van 23 mei 2014 in zake de bvba « Gardiennage, b. Par jugement du 23 mai 2014 en cause de la SPRL « Gardiennage,
Protection, Dissuasion, Surveillance » (G.D.P.S.) tegen de Belgische Protection, Dissuasion, Surveillance » (G.D.P.S.) contre l'Etat belge,
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 26 dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 26 juin 2014,
juni 2014, heeft de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles a posé la
dezelfde prejudiciële vraag gesteld. même question préjudicielle.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5908 en 5943 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 5908 et 5943 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 19 van de wet van 10 april 1990 tot regeling van de B.1. L'article 19 de la loi du 10 avril 1990 réglementant la sécurité
private en bijzondere veiligheid (hierna : de wet van 10 april 1990), privée et particulière (ci-après : la loi du 10 avril 1990), tel qu'il
zoals het van toepassing was op de feiten die bij de verwijzende rechter aanhangig zijn gemaakt, bepaalde : était applicable aux faits dont a été saisi le juge a quo, disposait :
« § 1. Aan elke natuurlijke of rechtspersoon, die de bepalingen van de « § 1. A toute personne physique ou morale qui ne respecte pas les
wet of haar uitvoeringsbesluiten niet naleeft, kan : dispositions de la présente loi ou de ses arrêtés d'exécution, il peut :
1° een waarschuwing worden gericht waarbij de overtreder tot de 1° être adressé un avertissement par lequel le contrevenant est
stopzetting van deze handeling wordt aangemaand; exhorté à mettre fin au fait imputé;
2° of een minnelijke schikking worden voorgesteld die 30 % bedraagt 2° ou être proposé un arrangement à l'amiable portant sur 30 % du
van het bedrag van het administratieve geldboete, bedoeld onder 3°, montant de l'amende administrative visée au 3°, sans toutefois être
zonder evenwel lager te zijn dan 100 euro. De betaling van de inférieur à 100 euros. Le paiement du montant de l'arrangement à
minnelijke schikking doet de procedure tot het opleggen van een l'amiable annule la procédure visant à infliger une amende
administratieve geldboete vervallen; administrative;
3° of een administratieve geldboete worden opgelegd van 100 euro tot 3° ou être infligé une amende administrative de 100 euros à 25 000
25.000 euro, met dien verstande [dat] de administratieve geldboete in euros étant entendu que l'amende administrative en cas d'infraction
geval van inbreuken [op] bepalingen, bedoeld in of krachtens : aux dispositions visées à ou en vertu de :
- artikel 2, § 1 of artikel 4, begrepen is tussen 12.500 euro en - l'article 2, § 1er ou l'article 4, est comprise entre 12 500 euros
25.000 euro; et 25 000 euros;
- artikel 1, § 1, tweede lid, vierde lid of zesde artikel 2, § 2, - l'article 1er, § 1er, alinéas 2, 4 ou 6, l'article 2, § 2, l'article
artikel 3, artikel 9, § 4, artikel 11, § 1, of artikel 15, begrepen is 3, l'article 9, § 4, l'article 11, § 1er ou l'article 15, est comprise
tussen 7.500 euro en 15.000 euro; entre 7 500 euros et 15 000 euros;
- artikel 8, uitgezonderd § 3, artikel 10, artikel 11, uitgezonderd § - l'article 8, à l'exclusion du § 3, l'article 10, l'article 11, à
1, artikel 16, tweede lid, of een van de artikelen 13.1 tot en met l'exclusion du § 1er, l'article 16, alinéa 2, ou un des articles 13.1
13.14, begrepen is tussen 2.500 euro en 10.000 euro; jusque et y compris 13.14, est comprise entre 2 500 euros et 10 000
- artikel 5, eerste lid, 1°, 5° of 8°, artikel 6, eerste en 8°, euros; - l'article 5, alinéa 1er, 1°, 5° ou 8°, l'article 6, alinéa 1er, 1°
artikel 4bis, artikel 8, § 3, artikel 9, artikel 14, artikel 20, ou 8°, l'article 4bis, l'article 8, § 3, l'article 9, l'article 14 ou
begrepen tussen 1.000 euro en 2.500 euro; l'article 20, est comprise entre 1 000 euros et 2 500 euros;
- artikel 6, eerste lid, 5°, begrepen tussen 500 euro en 1.000 euro. - l'article 6, alinéa 1er, 5°, est comprise entre 500 euros et 1 000
De toepasbare tarieven van de administratieve geldboetes worden : euros. Les taux applicables aux amendes administratives sont :
1° met de helft vermeerderd indien binnen de drie jaar, nadat door de 1° majorés de moitié si, dans les trois ans qui suivent l'acceptation
overtreder een minnelijke schikking werd aanvaard, zoals bedoeld in d'un arrangement à l'amiable, tel que visé à l'alinéa 1er, 2°, une
het eerste lid, 2°, een inbreuk op dezelfde bepaling, als deze die infraction à la même disposition que celle ayant donné lieu à
aanleiding gaf tot de minnelijke schikking, wordt vastgesteld; l'arrangement à l'amiable est constatée;
2° verdubbeld indien de overtreding binnen de drie jaar, nadat een 2° doublés si l'infraction est constatée dans les trois ans qui
administratieve geldboete werd opgelegd, wordt vastgesteld; suivent la décision d'infliger une amende administrative;
3° verdubbeld indien de overtreding wordt vastgesteld, nadat zij 3° doublés si l'infraction est constatée alors qu'elle l'a déjà été et
eerder werd vastgesteld in de omstandigheid dat de staking van de que la cessation de l'agissement a été ordonnée dans le cadre de
handeling bevolen was in het kader van artikel 16, derde lid. l'article 16, alinéa 3.
Bij samenloop van inbreuken worden de tarieven samengeteld, waarbij En cas de concours d'infractions, les différents taux sont
het totale bedrag het maximumbedrag, bedoeld in het eerste lid, 3°, comptabilisés, sans que le montant total de ces taux ne puisse excéder
niet mag overschrijden. le montant maximal visé à l'alinéa 1er, 3°.
De bevoegde ambtenaar, bedoeld in § 2, eerste lid, kan, wanneer er Le fonctionnaire compétent, visé au § 2, alinéa 1er, peut, s'il existe
verzachtende omstandigheden zijn, een administratieve geldboete onder des circonstances atténuantes, infliger une amende administrative
de in het eerste lid, 3°, vermelde minimumbedragen opleggen, zonder inférieure aux montants minima visés à l'alinéa 1er, 3°, sans que
dat de geldboete lager mag zijn dan 70 % van deze minimumbedragen. l'amende puisse être inférieure à 70 % de ces montants minima.
[...] § 5. De bevoegde ambtenaar, bedoeld in § 2, eerste lid, beslist tot het opleggen van een administratieve geldboete na degene die de wet schendt in de gelegenheid te hebben gesteld zijn verweermiddelen voor te dragen. De beslissing bepaalt het bedrag van de geldboete en wordt met redenen omkleed. Zij wordt bij een ter post aangetekende brief ter kennis gebracht van degene die de wet schendt, alsmede van de natuurlijke persoon of de rechtspersoon die burgerrechtelijk aansprakelijk is voor het betalen van de administratieve geldboete. Er wordt een verzoek aan toegevoegd de geldboete te betalen binnen de termijn bepaald door de Koning. Na het verstrijken van deze termijn is een nalatigheidsintrest, gelijk aan de wettelijke intrestvoet, verschuldigd. De in artikel 1 bedoelde natuurlijke personen of rechtspersonen zijn burgerrechtelijk aansprakelijk voor het betalen van de administratieve geldboete die aan hun bestuurders, leden van het leidinggevend en uitvoerend personeel, aangestelden of lasthebbers wordt opgelegd. Indien zij geen exploitatiezetel hebben in België, stellen (de ondernemingen, de instellingen en de ondernemingen die een dienst organiseren) een op eerste verzoek uitvoerbare bankwaarborg ten belope [...] § 5. Le fonctionnaire compétent, visé au § 2, alinéa 1er, décide d'infliger une amende administrative après avoir permis à celui qui viole la loi de présenter ses moyens de défense. La décision fixe le montant de l'amende et est motivée. Elle est notifiée, par lettre recommandée à la poste, à celui qui viole la loi ainsi qu'à la personne physique ou morale civilement responsable du paiement de l'amende administrative. Il y est annexé une invitation à payer l'amende dans le délai fixé par le Roi. Après l'écoulement de ce délai, un intérêt de retard, égal au taux d'intérêt légal, est dû. Les personnes physiques ou morales visées à l'article 1er sont civilement responsables du paiement de l'amende administrative infligée à leurs administrateurs, aux membres de leur personnel dirigeant et d'exécution, à leurs préposés ou mandataires. Lorsqu'elles n'ont pas de siège d'exploitation en Belgique, les entreprises, les organismes et les entreprises organisant un service fournissent une garantie bancaire réalisable à première demande à
van een som van EUR 12 500,00 als waarborg tot betaling van de concurrence d'une somme de EUR 12 500,00 en garantie de paiement des
retributies en de administratieve geldboetes. Deze bankwaarborg moet redevances et des amendes administratives. Cette garantie bancaire
kunnen aangesproken worden door de Belgische overheid. De Koning doit pouvoir être entamée par les autorités belges. Le Roi définit les
bepaalt de modaliteiten en de procedure tot het stellen van deze modalités et la procédure du dépôt de cette garantie bancaire, la
bankwaarborg, de wijze waarop de overheid beroep doet op deze manière dont les autorités font appel à cette garantie bancaire et son
bankwaarborg en de aanvulling ervan. approvisionnement.
Degene aan wie een administratieve geldboete werd opgelegd of de Celui à qui une amende est infligée ou la personne civilement
burgerrechtelijk aansprakelijke persoon kan binnen de door de Koning responsable peut, dans le délai fixé par le Roi pour le paiement de
bepaalde termijn voor de betaling van de geldboete bij verzoekschrift l'amende, contester l'application de l'amende administrative par
voor de rechtbank van eerste aanleg te Brussel de toepassing van de requête auprès du tribunal de première instance de Bruxelles. Ce
administratieve geldboete betwisten. Dit beroep schorst de uitvoering van de beslissing. recours suspend l'exécution de la décision.
Het beroep waarbij de toepassing van de administratieve geldboete Le recours, par lequel l'application de l'amende administrative est
wordt betwist, is slechts ontvankelijk indien een kopie van het
verzoekschrift uiterlijk op de datum van neerlegging van het contestée, est uniquement recevable si une copie de la requête est
verzoekschrift bij de rechtbank tevens bij ter post aangetekende brief envoyée par lettre recommandée à la poste au fonctionnaire compétent,
wordt gezonden aan de bevoegde ambtenaar, bedoeld in § 2, eerste lid. visé au § 2, alinéa 1er, au plus tard à la date du dépôt de la requête au tribunal.
De rechtbank kan, wanneer verzachtende omstandigheden aanwezig zijn, Le tribunal peut, s'il existe des circonstances atténuantes, diminuer
het bedrag van een opgelegde administratieve geldboete onder de in le montant de l'amende administrative infligée sous les montants
artikel 19, § 1, eerste lid, 3°, vermelde minimumbedragen verminderen, minima visés à l'article 19, § 1er, alinéa 1er, 3°, sans que l'amende
zonder dat de geldboete lager mag zijn dan 70 % van deze puisse être inférieure à 70 % de ces montants minima.
minimumbedragen. Tegen het vonnis van de rechtbank van eerste aanleg is geen hoger Aucun appel n'est possible contre la décision du tribunal de première
beroep mogelijk. instance.
Indien degene aan wie een administratieve geldboete werd opgelegd of Lorsque celui à qui une amende est infligée ou la personne civilement
de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon in gebreke blijft om binnen
de gestelde termijn de geldboete te betalen en zijn responsable reste en défaut de paiement de l'amende dans le délai
beroepsmogelijkheid, zoals bepaald in het eerste lid, is uitgeput, imparti, et que la possibilité d'appel fixée à l'alinéa 1er, est
heeft de beslissing tot het opleggen van een administratieve sanctie épuisée, la décision d'infliger une sanction administrative a force
uitvoerbare kracht, en : exécutoire, et
1° verzoekt de bevoegde ambtenaar, bedoeld in § 2, eerste lid, per 1° le fonctionnaire compétent, visé au § 2, alinéa 1er, enjoint, par
aangetekend schrijven de kredietinstelling die de bankwaarborg lettre recommandée, l'organisme de crédit qui a délivré la garantie
verleende aan diegene die de wet schendt of de burgerrechtelijk bancaire au contrevenant ou à la personne civilement responsable, de
aansprakelijke persoon, over te gaan tot betaling van het bedrag van de geldboete; procéder au paiement du montant de l'amende administrative;
2° bij afwezigheid van bankwaarborg, vaardigt de bevoegde ambtenaar, 2° en absence de garantie bancaire, le fonctionnaire compétent, visé
bedoeld in § 2, eerste lid, een dwangbevel uit waarop de bepalingen au § 2, alinéa 1er, lance une contrainte à laquelle les prescriptions
van het Vijfde Deel van het Gerechtelijk Wetboek van toepassing zijn. de la cinquième partie du Code judiciaire sont d'application.
Er kan geen administratieve geldboete worden opgelegd drie jaar na het Aucune amende administrative ne peut être infligée trois ans après les
feit dat de bij § 1 bedoelde schending oplevert. faits constitutifs de la transgression visée au § 1er.
[...] ». [...] ».
B.2.1. De verwijzende rechter vraagt het Hof of artikel 19, §§ 1 en 5, B.2.1. Le juge a quo demande à la Cour si l'article 19, §§ 1er et 5,
van de voormelde wet bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de de la loi précitée est compatible avec les articles 10 et 11 de la
Grondwet in zoverre het de burgerrechtelijk aansprakelijke niet Constitution en ce qu'il n'associe pas le civilement responsable aux
betrekt in de procedures die strekken tot bestraffing van zijn procédures tendant à la sanction de son préposé.
aangestelde. Uit de verwijzingsbeslissingen blijkt dat de kritiek betrekking heeft Il ressort des décisions de renvoi que la critique porte sur une
op een verschil tussen de burgerrechtelijk aansprakelijke werkgever en différence entre l'employeur civilement responsable et le préposé
de bestrafte aangestelde, enerzijds doordat de burgerrechtelijk sanctionné, d'une part, en ce que le civilement responsable n'est pas
aansprakelijke niet in kennis wordt gesteld van het voorstel tot informé de la proposition d'arrangement à l'amiable, mais seulement
minnelijke schikking, maar alleen van de uitgesproken geldboete en, instruit de l'amende prononcée, et, d'autre part, en ce qu'il n'y a
anderzijds doordat de administratie in geen enkel opzicht verplicht is pour l'administration aucune obligation d'entendre le civilement
de burgerrechtelijk aansprakelijke te horen tijdens de fase van de responsable au cours de la phase de la procédure susceptible de se
procedure die kan worden beëindigd met het opleggen van een geldboete. clore par l'infliction d'une amende.
B.2.2. Om de prejudiciële vragen te beantwoorden, dient te worden B.2.2. Afin de répondre aux questions préjudicielles posées, il
bepaald of de burgerrechtelijk aansprakelijke werkgever en de convient de déterminer si l'employeur civilement responsable et le
aangestelde die een overtreding heeft begaan, zich in een préposé contrevenant sont dans une situation comparable, en ce qui
vergelijkbare situatie bevinden, wat de administratieve procedure concerne la procédure administrative tendant à la sanction du préposé.
betreft die strekt tot de bestraffing van de aangestelde.
B.3.1. De in artikel 19, § 1, bedoelde geldboeten hebben tot doel de B.3.1. Les amendes prévues par l'article 19, § 1er, ont pour objet de
inbreuken te voorkomen en te bestraffen die worden begaan door
vennootschappen die actief zijn op het vlak van de private en prévenir et de sanctionner les infractions commises par les sociétés
bijzondere veiligheid - of door hun personeelsleden - en waarbij de actives dans le domaine de la sécurité privée et particulière - ou par
door de in het geding zijnde wet opgelegde verplichtingen niet in acht les membres de leur personnel - qui ne respectent pas les obligations
worden genomen. imposées par la loi en cause.
Die verplichtingen bestaan onder meer in het optreden binnen de Ces obligations sont, entre autres, d'agir dans les limites légales,
wettelijke grenzen, het beschikken over de vereiste vergunningen, de détenir les autorisations, agréments et assurances requis, d'agir
erkenningen en verzekeringen, het optreden binnen de vergunde grenzen, dans les limites autorisées, d'informer les autorités judiciaires et
het verstrekken van inlichtingen over hun activiteiten aan de administratives des activités de la société et de respecter les
gerechtelijke en administratieve overheden en het naleven van de
algemene en bijzondere uitoefeningsvoorwaarden. conditions générales et particulières d'exercice.
Personen die werken voor rekening van de ondernemingen, diensten en Les personnes travaillant pour le compte des entreprises, services et
instellingen die onder het toepassingsgebied van de wet vallen, moeten organismes qui relèvent du champ d'application de la loi doivent
onder meer voldoen aan de uitoefeningsvoorwaarden waarin artikel 6 van notamment remplir les conditions d'exercice prévues par l'article 6 de
de wet van 10 april 1990 voorziet; zij moeten eveneens, overeenkomstig la loi du 10 avril 1990; elles doivent également, conformément à
artikel 10 van dezelfde wet, aan de rechterlijke instanties, telkens l'article 10 de la même loi, communiquer sans délai aux autorités
als deze erom verzoeken, onverwijld alle inlichtingen meedelen over judiciaires, chaque fois que celles-ci le demandent, toutes les
misdrijven waarvan zij tijdens of naar aanleiding van de uitoefening informations relatives aux délits dont elles ont connaissance dans
van hun activiteiten kennis krijgen. l'exercice ou à l'occasion de l'exercice de leurs activités.
B.3.2. De bewakingsondernemingen en interne bewakingsdiensten B.3.2. Les entreprises et services internes de gardiennage disposent
beschikken over belangrijke bevoegdheden zowel wat betreft de controle de pouvoirs importants en ce qui concerne tant le contrôle et la
en de bewaking van personen, in voorkomend geval, op voor het publiek surveillance des personnes, le cas échéant, dans des lieux accessibles
toegankelijke plaatsen, als wat betreft de vaststelling van au public que la constatation d'infractions administratives. En outre,
administratieve inbreuken. Bovendien zijn de vergunningen tot het les autorisations de stockage, de détention et de port d'armes dans le
voorhanden hebben en tot het dragen van wapens voor de interne chef des services internes de gardiennage et de leur personnel sont
bewakingsdiensten en hun personeel onderworpen aan bepalingen die afwijken van het gemeen recht (artikel 8, § 2). soumises à des dispositions dérogatoires au droit commun (article 8, § 2).
De personen die werken in dienst of voor rekening van een Les personnes qui travaillent au service ou pour le compte d'une
bewakingsonderneming of interne bewakingsdienst, kunnen onder bepaalde entreprise ou d'un service interne de gardiennage peuvent, sous
voorwaarden overgaan tot de controle van de kledij en de goederen van certaines conditions, procéder au contrôle des vêtements ou des biens
personen en kunnen zich identiteitsdocumenten laten voorleggen of personnels ainsi que se faire présenter ou remettre, contrôler, copier
laten overhandigen, controleren, kopiëren of inhouden (artikel 8, §§ ou conserver des documents d'identité (article 8, §§ 6bis à 6quater et
6bis tot 6quater en § 11). Zij kunnen hun bevoegdheden slechts § 11). Elles ne peuvent toutefois exercer leurs compétences que dans
uitoefenen voor zover die krachtens een wet niet uitsluitend zijn la mesure où, conformément à une loi, celles-ci ne sont pas
voorbehouden aan vertegenwoordigers van het openbaar gezag (artikel 8, exclusivement réservées aux représentants de l'autorité publique
§ 8, tweede lid). (article 8, § 8, alinéa 2).
B.3.3. Zoals in de parlementaire voorbereiding van de wet van 7 mei B.3.3. Comme le soulignent les travaux préparatoires de la loi du 7
2004 « tot wijziging van de wet van 10 april 1990 op de mai 2004 « modifiant la loi du 10 avril 1990 sur les entreprises de
bewakingsondernemingen, de beveiligingsondernemingen en de interne gardiennage, les entreprises de sécurité et les services internes de
bewakingsdiensten, de wet van 29 juli 1934 waarbij private milities gardiennage, la loi du 29 juillet 1934 interdisant les milices privées
verboden worden en de wet van 19 juli 1991 tot regeling van het beroep et la loi du 19 juillet 1991 organisant la profession de détective
van privé-detective » wordt onderstreept, bestond de doelstelling van privé », l'objectif du législateur a été de créer « une base juridique
de wetgever erin « een juridische basis [te creëren] om bepaalde afin de confier au secteur de la sécurité privée certaines activités
activiteiten die vandaag door de politiediensten worden uitgeoefend, qui sont aujourd'hui exercées par les services de police mais qui ne
doch die niet tot hun kernactiviteiten behoren en bepaalde, doorheen
de jaren ontstane, hybride situaties van privaat toezicht toe te relèvent pas de leurs activités essentielles et certaines situations
vertrouwen aan de private veiligheidssector » (Parl. St., Kamer, hybrides de surveillance privée apparues au fil des années » (Doc.
2002-2003, DOC 50-2328/001, p. 4). parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2328/001, p. 4).
B.4. Artikel 19 van de wet van 10 april 1990 voert een mechanisme van B.4. L'article 19 de la loi du 10 avril 1990 instaure un mécanisme de
administratieve sancties in in geval van overtredingen van de wet van sanctions administratives en cas de manquements à la loi du 10 avril
10 april 1990 of de uitvoeringsbesluiten ervan. 1990 ou à ses arrêtés d'application.
Krachtens die bepaling kan de bevoegde ambtenaar hetzij een En vertu de cette disposition, le fonctionnaire compétent peut soit
waarschuwing richten aan de overtreder (artikel 19, § 1, eerste lid, adresser un avertissement au contrevenant (article 19, § 1er, alinéa 1er,
1°), hetzij hem een minnelijke schikking voorstellen die 30 pct. 1°), soit lui proposer un arrangement à l'amiable portant sur 30 p.c.
bedraagt van het bedrag van de administratieve geldboete, waarvan de du montant de l'amende administrative, dont le paiement annule la
betaling de procedure tot het opleggen van een administratieve procédure d'infliction d'une amende administrative (article 19, § 1er,
geldboete doet vervallen (artikel 19, § 1, eerste lid, 2°), hetzij een alinéa 1er, 2°), soit infliger une amende administrative (article 19,
administratieve geldboete opleggen (artikel 19, § 1, eerste lid, 3°, § 1er, alinéa 1er, 3°, et alinéas 2 et suivants), après avoir permis à
en tweede lid en volgende), na diegene die de wet schendt in de celui qui viole la loi de présenter ses moyens de défense (article 19,
gelegenheid te hebben gesteld zijn verweermiddelen voor te dragen
(artikel 19, § 5, eerste lid) en eventueel rekening houdend met § 5, alinéa 1er) et éventuellement tenu compte de circonstances
verzachtende omstandigheden die hem toelaten een geldboete onder de
minimumbedragen op te leggen, zonder dat de geldboete lager mag zijn atténuantes lui permettant d'infliger une amende inférieure aux
dan 70 pct. van deze minimumbedragen (artikel 19, § 1, vierde lid). montants minima, sans que l'amende puisse être inférieure à 70 p.c. de
De natuurlijke personen of rechtspersonen die activiteiten inzake ces montants minima (article 19, § 1er, alinéa 4).
private veiligheid uitoefenen in de zin van artikel 1 van de wet van Les personnes physiques ou morales qui exercent des activités de
10 april 1990, zijn burgerrechtelijk aansprakelijk voor het betalen sécurité privée au sens de l'article 1er de la loi du 10 avril 1990
van de administratieve geldboete die aan hun aangestelden wordt sont civilement responsables du paiement de l'amende administrative
opgelegd (artikel 19, § 5, vierde lid) en moeten, om onder meer de infligée à leurs préposés (article 19, § 5, alinéa 4), et doivent,
betaling van die boetes te waarborgen, een bankwaarborg stellen afin de notamment garantir le paiement de ces amendes, constituer une
(artikel 19, § 5, vijfde lid). garantie bancaire à cet effet (article 19, § 5, alinéa 5).
Wanneer een administratieve geldboete wordt opgelegd, wordt zij bij Lorsqu'une amende administrative est imposée, elle est notifiée par
aangetekende brief ter kennis gebracht van diegene die de wet schendt, lettre recommandée à celui qui viole la loi, mais aussi à la personne
maar ook van de persoon die burgerrechtelijk aansprakelijk is (artikel
19, § 5, derde lid) en die, net zoals diegene aan wie een civilement responsable (article 19, § 5, alinéa 3), qui peut, à
administratieve geldboete wordt opgelegd, een schorsend beroep kan l'instar de celui à qui une amende est infligée, introduire un recours
instellen tegen de toepassing van de administratieve geldboete voor de suspensif contre l'application de l'amende administrative devant le
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel (artikel 19, § 5, zesde lid); Tribunal de première instance de Bruxelles (article 19, § 5, alinéa
tegen het vonnis van de Rechtbank is geen hoger beroep mogelijk 6); aucun appel n'est possible contre la décision du Tribunal (article
(artikel 19, § 5, negende lid). 19, § 5, alinéa 9).
De Rechtbank kan, indien zij oordeelt dat er verzachtende Le Tribunal peut diminuer le montant de l'amende administrative
omstandigheden zijn, het bedrag van de opgelegde administratieve infligée s'il estime qu'il existe des circonstances atténuantes, sans
geldboete verminderen zonder dat de geldboete lager mag zijn dan 70 que l'amende puisse être inférieure à 70 p.c. des montants minima
pct. van de minimumbedragen (artikel 19, § 5, achtste lid, ingevoegd bij de wet van 28 april 2010). (article 19, § 5, alinéa 8, inséré par la loi du 28 avril 2010).
B.5.1. Vóór de wijziging ervan bij artikel 56 van de wet van 28 april B.5.1. Avant sa modification par l'article 56 de la loi du 28 avril
2010, sloot artikel 19, § 1, eerste lid, van de wet van 10 april 1990 2010, l'article 19, § 1er, alinéa 1er, de la loi du 10 avril 1990
excluait de son champ d'application les infractions qui étaient
de inbreuken die strafrechtelijk werden bestraft krachtens artikel 18 sanctionnées pénalement en vertu de l'article 18 de cette loi, abrogé
van diezelfde wet, dat bij de wet van 28 april 2010 werd opgeheven, par la loi du 28 avril 2010. Il s'ensuit qu'un même manquement à la
uitdrukkelijk van zijn toepassingssfeer uit. Daaruit volgt dat
eenzelfde niet-nakoming van de voormelde wet van 10 april 1990 niet loi du 10 avril 1990 précitée ne pouvait faire l'objet tantôt de
zowel strafrechtelijk als administratief kon worden bestraft.
B.5.2. Met betrekking tot de administratieve geldboeten werd in de sanctions pénales, tantôt de sanctions administratives.
parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde wet B.5.2. En ce qui concerne les amendes administratives, il fut précisé
gepreciseerd : dans les travaux préparatoires de la loi en cause :
« Naast de sancties bedoeld in artikel 17, en de straffen bedoeld in « Outre les sanctions prévues à l'article 17 et les peines prévues à
artikel 18, moet vooral het opleggen van administratieve geldboeten de l'article 18, ce sont surtout les amendes administratives qui doivent
assurer le respect de la présente loi et de ses arrêtés d'exécution.
naleving van deze wet en haar uitvoeringsbesluiten verzekeren. Les amendes administratives n'ont pas d'influence sur le casier
Administratieve geldboetes hebben geen invloed op het strafregister, judiciaire, portent atteinte à l'honneur dans une moindre mesure et
tasten de eer in veel mindere mate aan, en zullen bijgevolg soepeler pourront de ce fait être appliquées d'une manière plus souple que les
opgelegd worden dan eigenlijke straffen. peines proprement dites.
Indien het bedrag van de boete evenwel hoog genoeg is, zal het Si cependant le montant de l'amende est suffisamment élevé, l'effet
afschrikkend effect ervan onmiskenbaar zijn » (Parl. St., Senaat, dissuasif en sera incontournable » (Doc. parl., Sénat, 1988-1989, n°
1988-1989, nr. 775/1, p. 20). 775/1, p. 20).
De in artikel 17 van de wet bedoelde sancties zijn de intrekking of de Les sanctions visées à l'article 17 de la loi sont le retrait ou la
schorsing, door de bevoegde minister, van de vergunning of erkenning suspension, par le ministre compétent, de l'autorisation ou de
en de intrekking van de identificatiekaart bedoeld in artikel 8, § 3; l'agrément et le retrait de la carte d'identification visée à
de straffen waarin artikel 18 van de wet voorzag, werden opgeheven bij l'article 8, § 3; quant aux peines prévues à l'article 18 de la loi,
de voormelde wet van 28 april 2010, waardoor de inbreuken op de wet elles ont été abrogées par la loi du 28 avril 2010 précitée, les
van 10 april 1990 enkel nog het voorwerp kunnen uitmaken van manquements à la loi du 10 avril 1990 ne pouvant plus faire l'objet
administratieve sancties. que de sanctions administratives.
De in de in het geding zijnde bepaling bedoelde administratieve Les amendes administratives visées par la disposition en cause sont de
geldboeten zijn strafrechtelijk van aard in de zin van artikel 6 van nature pénale au sens de l'article 6 de la Convention européenne des
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. droits de l'homme.
B.6.1. In zijn oorspronkelijke versie voorzag artikel 19 van de wet B.6.1. Dans sa version initiale, l'article 19 de la loi du 10 avril
van 10 april 1990, als administratieve sanctie, enkel in een 1990 ne prévoyait de sanction administrative que sous la forme d'une
administratieve geldboete. amende administrative.
Verschillende wetgevingen hebben geleidelijk de mogelijkheid tot Différentes législations ont progressivement introduit la possibilité
individualisering van die sanctie ingevoerd. d'individualisation de cette sanction.
B.6.2. In de parlementaire voorbereiding van de wet van 7 mei 2004, die de mogelijkheid invoerde om aan de overtreder een waarschuwing te richten, wordt die wijziging als volgt verantwoord : « De wet voorziet slechts in een soort sancties, namelijk geldboetes. Er bestaat geen lichtere sanctiemogelijkheid. Er bestaat ook geen zwaardere voor hen die, ondanks de geldboetes, in hun overtreding volharden. Benadeelden en beroepsorganisaties zijn van hun kant ook afhankelijk van de resultaten van de overheidscontrole. Daarom wordt voorgesteld de sanctiemogelijkheid te diversifiëren op B.6.2. Les travaux préparatoires de la loi du 7 mai 2004, qui a introduit la possibilité d'adresser un avertissement au contrevenant, justifient cette modification comme suit : « La loi ne prévoit qu'une sorte de sanction, c'est-à-dire les amendes. Il n'existe pas de possibilité de sanction plus légère. Il n'en existe pas non plus de plus lourde pour ceux qui, malgré les amendes infligées, persistent dans leurs infractions. Pour leur part, les personnes lésées et les organisations professionnelles sont également tributaires des résultats du contrôle réalisé par les autorités. C'est pourquoi il est proposé de diversifier la possibilité de
een wijze die volledig is geïnspireerd op de economische sanction d'une manière qui s'inspire tout à fait de la réglementation
reglementering en de sanctiemogelijkheid van economische inspectie. économique et de la possibilité de sanction de l'inspection
Dit gebeurt door het invoeren van de waarschuwing (artikel 19, § 1, 1° économique. Cela se fait en introduisant l'avertissement (article 19,
en § 4). § 1er, 1°, et § 4).
De invoering van de mogelijkheid tot waarschuwing belet niet dat een L'introduction de la possibilité d'avertissement n'empêche pas qu'une
inbreuk onmiddellijk wordt beteugeld met een administratieve infraction soit immédiatement réprimée par une amende administrative.
geldboete. Toch kan het voorkomen dat het opleggen van een geldboete Il se peut cependant qu'infliger une amende ne soit en première
in eerste instantie, [...] zelfs helemaal ongepast is als maatregel, instance, ou même pas du tout, une mesure opportune, alors qu'il n'est
terwijl het ook niet aangewezen is om geen actie te ondernemen. Er is pas indiqué non plus de n'entreprendre aucune action. Il n'y a pas
geen beroep mogelijk tegen dergelijke waarschuwing. Er is hier immers d'appel possible contre un tel avertissement. Il ne s'agit en effet
geen sprake van een echte sanctie » (Parl. St., Kamer, 2002-2003, DOC pas d'une vraie sanction » (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC
50-2328/001 en 2329/001, pp. 44-45). 50-2328/001 et 2329/001, pp. 44-45).
B.6.3. Artikel 494 van de programmawet van 27 december 2004 heeft B.6.3. L'article 494 de la loi-programme du 27 décembre 2004 a ensuite
vervolgens, in de in het geding zijnde bepaling, de mogelijkheid van introduit dans la disposition en cause la possibilité d'une
een voorstel tot minnelijke schikking ingevoerd, waarvan de betaling proposition d'accord à l'amiable, dont le paiement annule la procédure
de procedure tot het opleggen van de administratieve geldboete doet tendant à infliger l'amende administrative.
vervallen. B.6.4. Bij zijn arrest nr. 42/2009 van 11 maart 2009 heeft het Hof B.6.4. Par son arrêt n° 42/2009 du 11 mars 2009, la Cour a jugé que la
geoordeeld dat de in het geding zijnde bepaling de artikelen 10 en 11 disposition en cause violait les articles 10 et 11 de la Constitution
van de Grondwet schond, maar uitsluitend in zoverre artikel 19, § 1, mais uniquement en ce que l'article 19, § 1er, de la loi du 10 avril
van de wet van 10 april 1990, zoals gewijzigd bij de wet van 2 1990, telle que celle-ci a été modifiée par la loi du 2 septembre
september 2005, de minima van de administratieve geldboeten vaststelt 2005, fixe les minimums des amendes administratives à des montants
op veel hogere bedragen dan die van de strafrechtelijke geldboeten,
zonder dat artikel 19, § 5, zesde lid, van dezelfde wet de rechter très supérieurs à ceux des amendes pénales, sans que l'article 19, §
toelaat de administratieve geldboeten te verminderen tot onder de in 5, alinéa 6, de la même loi permette au juge de réduire les amendes
de wet vastgestelde minima. administratives en dessous des minimums fixés par la loi.
B.6.5. Teneinde rekening te houden met dat arrest heeft de wet van 28 B.6.5. Afin de tenir compte de cet arrêt, la loi du 28 avril 2010 a
april 2010 de strafrechtelijke sancties waarin artikel 18 van de wet supprimé les sanctions pénales prévues dans l'article 18 de la loi du
van 10 april 1990 voorzag, afgeschaft en de mogelijkheid ingevoerd, 10 avril 1990 et a introduit la possibilité, tant pour
zowel voor de administratie als voor de rechter in hoger beroep, om l'administration que pour le juge en appel, de tenir compte de
rekening te houden met verzachtende omstandigheden om een
administratieve geldboete te verminderen tot onder de wettelijk circonstances atténuantes pour réduire les amendes administratives en
vastgestelde minima, teneinde « de straf te individualiseren » (Parl. dessous des minimas fixés par la loi, afin d'« individualiser la
St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2423/009, p. 13). sanction » (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC 52-2423/009, p. 13).
B.7. Al sinds de oorspronkelijke formulering ervan, bepaalt artikel B.7. Depuis sa rédaction originelle, l'article 19, § 5, de la loi du
19, § 5, van de wet van 10 april 1990 dat de natuurlijke personen of 10 avril 1990 prévoit que les personnes physiques et morales au sens
rechtspersonen in de zin van artikel 1 van de wet burgerrechtelijk de l'article 1er de la loi sont civilement responsables de l'amende
aansprakelijk zijn voor de administratieve geldboete die aan hun administrative infligée à leurs administrateurs, aux membres de leur
bestuurders, leden van het leidinggevend en uitvoerend personeel, personnel dirigeant et d'exécution, à leurs préposés ou mandataires.
aangestelden of lasthebbers wordt opgelegd.
In de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 april 1990 wordt Les travaux préparatoires de la loi du 10 avril 1990 expliquent le
de keuze voor die van het gemeen recht afwijkende maatregel uitgelegd choix de cette mesure dérogatoire au droit commun par le fait qu'elle
door het feit dat hij « een strikte controle van de onderneming op « favorisera indubitablement un contrôle strict de l'entreprise sur
haar lasthebbers of aangestelden in de hand [zal] werken » (Parl. St., ses mandataires ou préposés » (Doc. parl., Sénat, 1988-1989, n° 775/1,
Senaat, 1988-1989, nr. 775/1, p. 20). p. 20).
De burgerrechtelijke aansprakelijkheid voor andermans daad, ingevoerd La responsabilité civile du fait d'autrui instaurée par l'article 19,
bij artikel 19, § 5, vierde lid, van de wet van 10 april 1990, vormt § 5, alinéa 4, de la loi du 10 avril 1990 constitue ainsi non
aldus niet alleen een bijkomende waarborg, voor de Staat, dat de seulement une garantie supplémentaire pour l'Etat du paiement de
administratieve geldboete die ten aanzien van zijn aangestelde is l'amende administrative prononcée à l'égard du préposé, mais elle
uitgesproken, wordt betaald, maar draagt eveneens bij tot het « participe également à l'« effet dissuasif » des amendes
afschrikkend effect » van de administratieve geldboeten, door de administratives, en incitant les employeurs à veiller à ce que les
werkgevers aan te sporen erop toe te zien dat hun personeelsleden aan membres de leur personnel satisfassent aux conditions prévues par la
de voorwaarden van de wet van 10 april 1990 voldoen. loi du 10 avril 1990.
B.8. Uit het voorgaande volgt dat, ook al bevinden de werkgevers die B.8. Il résulte de ce qui précède que, si les employeurs civilement
burgerrechtelijk aansprakelijk zijn voor de administratieve geldboete responsables de l'amende administrative due par leurs préposés et ces
die verschuldigd is door hun aangestelden en diezelfde aangestelden die de wet van 10 april 1990 overtreden, zich niet in een vergelijkbare situatie wat betreft de procedure tot het opleggen van een administratieve geldboete aan die aangestelden, zij zich toch in een vergelijkbare situatie bevinden wat de betaling van die geldboete betreft. Een administratieve geldboete is een administratieve sanctie die de aangestelde persoonlijk treft, en het is slechts als burgerrechtelijk aansprakelijke dat de werkgever van die geldboete in kennis zal worden gesteld. Niettemin dient te worden vastgesteld dat, indien de overtreder het bedrag dat door de bevoegde ambtenaar zou worden voorgesteld in het kader van een minnelijke schikking niet betaalt, de werkgever de aan zijn aangestelde opgelegde administratieve geldboete zal moeten betalen zonder dat hij noodzakelijkerwijs in kennis is gesteld van de mêmes préposés qui contreviennent à la loi du 10 avril 1990 ne sont pas dans une situation comparable en ce qui concerne la procédure d'infliction d'une amende administrative à l'égard de ces préposés, ils sont néanmoins dans une situation comparable en ce qui concerne le paiement de cette amende. L'amende administrative est une sanction administrative qui frappe individuellement le préposé et ce n'est qu'au titre de civilement responsable que l'employeur sera informé de cette amende. Il convient toutefois de constater que si le contrevenant ne paie pas le montant qui serait proposé par le fonctionnaire compétent dans le cadre d'un arrangement à l'amiable, l'employeur sera tenu au paiement de l'amende administrative infligée à son préposé, sans nécessairement
procedure voorafgaand aan het opleggen van de geldboete. avoir été informé de la procédure préalable à l'infliction de
B.9. Dat verschil in behandeling tussen de overtreder en de burgerrechtelijk aansprakelijke persoon wordt verantwoord door het doel van de wet dat erin bestaat de administratieve geldboeten een afschrikkend effect toe te kennen, de Staat te waarborgen dat de administratieve geldboeten worden betaald en de werkgever ertoe aan te zetten zijn aangestelden strikt te controleren, waarbij de werkgever enkel voor de betaling van de administratieve geldboete burgerrechtelijk aansprakelijk is, en niet voor het bedrag dat aan de overtreder is voorgesteld in het kader van een minnelijke schikking. Zolang geen administratieve geldboete wordt opgelegd aan de aangestelde, is de werkgever niet burgerrechtelijk aansprakelijk en l'amende. B.9. Cette différence de traitement, entre le contrevenant et la personne civilement responsable, est justifiée par l'objectif de la loi de conférer aux amendes administratives un effet dissuasif, de garantir à l'Etat le paiement des amendes administratives et d'inciter l'employeur à exercer un contrôle strict sur ses préposés, l'employeur n'étant civilement responsable que du paiement de l'amende administrative, et non du montant proposé au contrevenant dans le cadre du règlement amiable. Tant qu'une amende administrative n'est pas infligée au préposé, l'employeur n'est pas civilement responsable,
dient hij bijgevolg niet te worden betrokken in de procedure die et ne doit dès lors pas être associé à la procédure préalable à
voorafgaat aan het opleggen van de geldboete. l'infliction de l'amende.
De werkgevers worden overigens geacht toe te zien op de inachtneming Les employeurs sont par ailleurs supposés veiller au respect de la loi
van de wet van 10 april 1990 door hun aangestelden, en door du 10 avril 1990 par leurs préposés, en confiant leurs activités à des
activiteiten toe te vertrouwen aan personen die zij vertrouwen en van personnes de confiance, dont on peut présumer qu'elles informeront
wie men kan aannemen dat zij zelf hun werkgever op de hoogte zullen elles-mêmes leur employeur d'une proposition d'arrangement à
stellen van een voorstel tot minnelijke schikking, zodat die laatste, l'amiable, celui-ci pouvant dès lors, en concertation avec le
in overleg met de overtreder, kan bepalen welk standpunt het meest contrevenant, envisager la position la plus adéquate à adopter dans la
gepast is in de fase voorafgaand aan het opleggen van een geldboete. phase préalable à l'infliction d'une amende.
B.10. Die maatregel is evenmin onevenredig omdat de werkgever beschikt B.10. Cette mesure n'est pas davantage disproportionnée, dès lors que
over een beroep voor de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel, die l'employeur dispose d'un recours devant le Tribunal de première
een controle met volle rechtsmacht uitoefent. instance de Bruxelles, qui exerce un contrôle de pleine juridiction.
De werkgever kan, in die context, elementen aanvoeren die de Rechtbank L'employeur peut, dans ce contexte, avancer des éléments qui
toelaten, in voorkomend geval, rekening te houden met verzachtende permettent au Tribunal, le cas échéant, de tenir compte de
omstandigheden in het voordeel van de overtreder, en bijgevolg het circonstances atténuantes en faveur du contrevenant, et de réduire en
bedrag van de administratieve geldboete te verminderen. conséquence le montant de l'amende administrative.
Rekening houdend met het bestaan van dat beroep met volle rechtsmacht,
kan het ontbreken van de mogelijkheid, voor de burgerrechtelijk Compte tenu de l'existence de ce recours de pleine juridiction,
aansprakelijke persoon, om zijn standpunt te doen gelden tijdens de l'absence de possibilité pour la personne civilement responsable de
administratieve fase voorafgaand aan het opleggen van de faire valoir son point de vue au cours de la phase administrative
administratieve geldboete aan zijn aangestelde, geen schending vormen préalable à l'infliction de l'amende administrative à son préposé, ne
van het recht van verdediging, dat onder meer wordt gewaarborgd bij peut constituer une méconnaissance des droits de la défense, garantis
artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. notamment par l'article 6 de la Convention européenne des droits de
B.11. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. l'homme. B.11. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 19, §§ 1 en 5, van de wet van 10 april 1990 tot regeling van L'article 19, §§ 1er et 5, de la loi du 10 avril 1990 réglementant la
de private en bijzondere veiligheid schendt de artikelen 10 en 11 van sécurité privée et particulière ne viole pas les articles 10 et 11 de
de Grondwet niet. la Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 28 mei 2015. la Cour constitutionnelle, le 28 mai 2015.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^