← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 70/2015 van 21 mei 2015 Rolnummers : 5809, 5839, 5843 en 5882 In
zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek,
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 70/2015 van 21 mei 2015 Rolnummers : 5809, 5839, 5843 en 5882 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 70/2015 du 21 mai 2015 Numéros du rôle : 5809, 5839, 5843 et 5882 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1017, 1018 et 1022 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance d'Arlon. La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 70/2015 van 21 mei 2015 | Extrait de l'arrêt n° 70/2015 du 21 mai 2015 |
| Rolnummers : 5809, 5839, 5843 en 5882 | Numéros du rôle : 5809, 5839, 5843 et 5882 |
| In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 1017, 1018 | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 1017, |
| en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van | 1018 et 1022 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première |
| eerste aanleg te Aarlen. | instance d'Arlon. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De |
| rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. |
| Derycke, P. Nihoul, T. Giet en R. Leysen, bijgestaan door de griffier | Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, |
| P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | présidée par le président J. Spreutels, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| a. Bij vonnis van 8 januari 2014 in zake de nv « Nestlé Waters Benelux | a. Par jugement du 8 janvier 2014 en cause de la SA « Nestlé Waters |
| » tegen de Belgische Staat, FOD Financiën, gewestelijke directie der | Benelux » contre l'Etat belge, SPF Finances, direction régionale des |
| directe belastingen te Aarlen, waarvan de expeditie ter griffie van | contributions directes d'Arlon, dont l'expédition est parvenue au |
| het Hof is ingekomen op 16 januari 2014, heeft de Rechtbank van eerste | greffe de la Cour le 16 janvier 2014, le Tribunal de première instance |
| aanleg te Aarlen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | d'Arlon a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek de artikelen 10 en | « L'article 1022 du Code judiciaire viole-t-il les articles 10 et 11 |
| 11 van de Grondwet, in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten laste | de la Constitution, en ce qu'une indemnité de procédure peut être mise |
| van de Belgische Staat kan worden gelegd wanneer hij in het ongelijk | à charge de l'Etat belge lorsqu'il succombe dans un recours fondé sur |
| wordt gesteld in een beroep op grond van artikel 569, 32°, van het | |
| Gerechtelijk Wetboek ? ». | l'article 569, 32°, du Code judiciaire ? ». |
| b. Bij vonnis van 5 februari 2014 in zake de nv « Editus Luxembourg » | b. Par jugement du 5 février 2014 en cause de la SA « Editus |
| tegen de stad Marche-en-Famenne, waarvan de expeditie ter griffie van | Luxembourg » contre la ville de Marche-en-Famenne, dont l'expédition |
| het Hof is ingekomen op 11 februari 2014, heeft de Rechtbank van | est parvenue au greffe de la Cour le 11 février 2014, le Tribunal de |
| eerste aanleg te Aarlen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | première instance d'Arlon a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schenden de artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk | « Les articles 1017, 1018 et 1022 du Code judiciaire violent-ils les |
| Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij het voor | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils permettent à une |
| een gemeente mogelijk maken een rechtsplegingsvergoeding te genieten | commune de bénéficier d'une indemnité de procédure lorsqu'elle obtient |
| wanneer zij in het gelijk wordt gesteld in het kader van een beroep | gain de cause dans le cadre d'un recours exercé devant le Tribunal de |
| ingesteld voor de rechtbank van eerste aanleg tegen een beslissing van | première instance à l'encontre d'une décision de son collège relative |
| haar college betreffende het bezwaarschrift van een belastingschuldige | |
| met betrekking tot een gemeentebelasting ? ». | à la réclamation d'un redevable portant sur une taxe communale ? ». |
| c. Bij vonnis van 12 februari 2014 in zake de nv « Mediapub » tegen de | c. Par jugement du 12 février 2014 en cause de la SA « Mediapub » |
| gemeente Libramont-Chevigny, waarvan de expeditie ter griffie van het | contre la commune de Libramont-Chevigny, dont l'expédition est |
| Hof is ingekomen op 13 februari 2014, heeft de Rechtbank van eerste | parvenue au greffe de la Cour le 13 février 2014, le Tribunal de |
| aanleg te Aarlen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | première instance d'Arlon a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schenden de artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk | « Les articles 1017, 1018 et 1022 du Code judiciaire violent-ils les |
| Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre een | articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'une indemnité de |
| rechtsplegingsvergoeding ten laste van een gemeente kan worden gelegd | procédure peut être mise à charge d'une commune lorsqu'elle succombe |
| wanneer zij in het ongelijk wordt gesteld naar aanleiding van een | suite à un recours exercé devant le Tribunal de première instance à |
| beroep ingesteld voor de rechtbank van eerste aanleg tegen de | l'encontre de la décision de son collège relative à la réclamation |
| beslissing van haar college betreffende het bezwaarschrift van een | |
| belastingschuldige met betrekking tot een belasting die zij heeft ingekohierd ? ». | d'un redevable portant sur une taxe qu'elle a enrôlée ? ». |
| d. Bij vonnis van 19 maart 2014 in zake de cvoha « CUMA D'AVISCOURT » | d. Par jugement du 19 mars 2014 en cause de la SCRIS « CUMA |
| tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof | D'AVISCOURT » contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au |
| is ingekomen op 27 maart 2014, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te | greffe de la Cour le 27 mars 2014, le Tribunal de première instance |
| Aarlen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | d'Arlon a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schenden de artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk | « Les articles 1017, 1018 et 1022 du Code judiciaire violent-ils les |
| Wetboek de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre zij de | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'ils permettent à l'Etat |
| Belgische Staat toestaan een rechtsplegingsvergoeding te genieten | belge de bénéficier d'une indemnité de procédure lorsqu'il obtient |
| wanneer hij in het gelijk wordt gesteld in het raam van een beroep | gain de cause dans le cadre d'un recours fondé sur l'article 569, 32°, |
| gebaseerd op artikel 569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek ? ». | du Code judiciaire ? ». |
| Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5809, 5839, 5843 en 5882 van | Ces affaires, inscrites sous les numéros 5809, 5839, 5843 et 5882 du |
| de rol van het Hof, werden samengevoegd. | rôle de la Cour, ont été jointes. |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. Artikel 1017 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.1.1. L'article 1017 du Code judiciaire dispose : |
| « Tenzij bijzondere wetten anders bepalen, verwijst ieder eindvonnis, | « Tout jugement définitif prononce, même d'office, la condamnation aux |
| zelfs ambtshalve, de in het ongelijk gestelde partij in de kosten, | dépens contre la partie qui a succombé, à moins que des lois |
| onverminderd de overeenkomst tussen partijen, die het eventueel | particulières n'en disposent autrement et sans préjudice de l'accord |
| bekrachtigt. | des parties que, le cas échéant, le jugement décrète. |
| Behalve wanneer het geding roekeloos of tergend is, wordt de overheid | La condamnation aux dépens est toutefois toujours prononcée, sauf en |
| of de instelling, belast met het toepassen van de wetten en | cas de demande téméraire ou vexatoire, à charge de l'autorité ou de |
| l'organisme tenu d'appliquer les lois et règlements prévus aux | |
| verordeningen bedoeld in de artikelen 579, 6°, 580, 581 en 582, 1° en | articles 579, 6°, 580, 581 et 582, 1° et 2°, en ce qui concerne les |
| 2°, ter zake van vorderingen ingesteld door of tegen de sociaal | |
| verzekerden persoonlijk, steeds in de kosten verwezen. | demandes introduites par ou contre les assurés sociaux. |
| Met sociaal verzekerden worden bedoeld : de sociaal verzekerden in de | Par assurés sociaux, il faut entendre : les assurés sociaux au sens de |
| zin van artikel 2, 7°, van de wet van 11 april 1995 tot invoering van | l'article 2, 7°, de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer la ' |
| het ' Handvest ' van de sociaal verzekerde. | Charte ' de l'assuré social. |
| De kosten kunnen worden omgeslagen zoals de rechter het raadzaam | Les dépens peuvent être compensés dans la mesure appréciée par le |
| oordeelt, hetzij wanneer de partijen onderscheidenlijk omtrent enig | juge, soit si les parties succombent respectivement sur quelque chef, |
| geschilpunt in het ongelijk zijn gesteld, hetzij over echtgenoten, | soit entre conjoints, ascendants, frères et soeurs ou alliés au même |
| bloedverwanten in de opgaande lijn, broeders en zusters of | degré. |
| aanverwanten in dezelfde graad. | |
| In een onderzoeksvonnis wordt de beslissing inzake kosten steeds aangehouden ». | Tout jugement d'instruction réserve les dépens ». |
| B.1.2. Artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.1.2. L'article 1018 du Code judiciaire dispose : |
| « De kosten omvatten : | « Les dépens comprennent : |
| 1° de diverse, griffie- en registratierechten, alsook de zegelrechten | 1° les droits divers, de greffe et d'enregistrement, ainsi que les |
| die voor de afschaffing van het Wetboek der zegelrechten zijn betaald; | droits de timbre qui ont été payés avant l'abrogation du Code des droits de timbre; |
| 2° de prijs en de emolumenten en lonen van de gerechtelijke akten; | 2° le coût et les émoluments et salaires des actes judiciaires; |
| 3° de prijs van de uitgifte van het vonnis; | 3° le coût de l'expédition du jugement; |
| 4° de uitgaven betreffende alle onderzoeksmaatregelen, onder meer het | 4° les frais de toutes mesures d'instruction, notamment la taxe des |
| getuigen- en deskundigengeld; | témoins et des experts; |
| 5° de reis- en verblijfkosten van de magistraten, de griffiers en van | 5° les frais de déplacement et de séjour des magistrats, des greffiers |
| de partijen, wanneer hun reis door de rechter bevolen is, en de kosten | et des parties, lorsque leur déplacement a été ordonné par le juge, et |
| van de akten, wanneer deze uitsluitend met het oog op het geding | les frais d'actes, lorsqu'ils ont été faits dans la seule vue du |
| opgemaakt zijn; | procès; |
| 6° de rechtsplegingsvergoeding, zoals bepaald in artikel 1022; | 6° l'indemnité de procédure visée à l'article 1022; |
| 7° het ereloon, de emolumenten en de kosten van de bemiddelaar die | 7° les honoraires, les émoluments et les frais du médiateur désigné |
| aangewezen is overeenkomstig artikel 1734. | conformément à l'article 1734. |
| De bedragen die als basis dienen voor de berekening van de in het | La conversion en euros des sommes servant de base de calcul des dépens |
| eerste lid bedoelde kosten worden omgerekend in euro de dag dat het | vises à l'alinéa 1er s'opère le jour où est prononcé le jugement ou |
| vonnis of het arrest dat in de kosten verwijst, wordt uitgesproken ». | l'arrêt de condamnation aux dépens ». |
| B.1.3. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.1.3. L'article 1022 du Code judiciaire dispose : |
| « De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de | « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les |
| kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. | frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause. |
| Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en | |
| van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de | Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et |
| Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | |
| basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de | germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par |
| rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de | arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima |
| zaak en van de belangrijkheid van het geschil. | et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la |
| Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt | nature de l'affaire et de l'importance du litige. |
| gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met | A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur |
| bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen, | interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement |
| ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en | motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant |
| minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de | dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son |
| rechter rekening met : | appréciation, le juge tient compte : |
| - de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag | - de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le |
| van de vergoeding te verminderen; | montant de l'indemnité; |
| - de complexiteit van de zaak; | - de la complexité de l'affaire; |
| - de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde | - des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient |
| partij; | gain de cause; |
| - het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. | - du caractère manifestement déraisonnable de la situation. |
| Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns | Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième |
| juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de | ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de |
| tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». | l'indemnité de procédure ». |
| B.1.4. Artikel 2 van de wet van 21 februari 2010 « tot wijziging van | B.1.4. L'article 2 de la loi du 21 février 2010 « modifiant les |
| de artikelen 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het | articles 1022 du Code judiciaire et 162bis du Code d'Instruction |
| Wetboek van strafvordering » heeft een lid ingevoegd in artikel 1022 | criminelle » a inséré un alinéa dans l'article 1022 du Code judiciaire |
| van het Gerechtelijk Wetboek krachtens hetwelk geen enkele | |
| rechtsplegingsvergoeding verschuldigd is ten laste van de Staat | en vertu duquel aucune indemnité de procédure n'est due à charge de |
| wanneer het openbaar ministerie bij wege van een rechtsvordering in | l'Etat lorsque le ministère public intervient par voie d'action dans |
| burgerlijke procedures tussenkomt overeenkomstig artikel 138bis, § 1, | les procédures civiles conformément à l'article 138bis, § 1er, du même |
| van hetzelfde Wetboek, of wanneer het arbeidsauditoraat een | |
| rechtsvordering instelt voor de arbeidsgerechten overeenkomstig | Code ou lorsque l'auditorat du travail intente une action devant les |
| artikel 138bis, § 2, van hetzelfde Wetboek. | juridictions du travail conformément à l'article 138bis, § 2, du même Code. |
| Artikel 17 van de wet van 25 april 2014 « ter verbetering van | L'article 17 de la loi du 25 avril 2014 « visant à corriger plusieurs |
| verschillende wetten die een aangelegenheid regelen als bedoeld in | |
| artikel 78 van de Grondwet » heeft datzelfde lid aangevuld door erin | lois réglant une matière visée à l'article 78 de la Constitution » a |
| te voorzien dat geen enkele rechtsplegingsvergoeding ten laste van de | complété ledit alinéa en prévoyant qu'aucune indemnité de procédure |
| n'est due à charge de l'Etat lorsqu'une personne morale de droit | |
| Staat verschuldigd is wanneer een publiekrechtelijk rechtspersoon in | public agit dans l'intérêt général en tant que partie dans une procédure. |
| het algemeen belang als partij optreedt in een geding. | Ces deux lois ne sont pas encore entrées en vigueur et plusieurs |
| Die twee wetten zijn nog niet in werking getreden en tegen artikel 17 | recours en annulation ont été introduits contre l'article 17 de la loi |
| van de wet van 25 april 2014 zijn verschillende beroepen tot | du 25 avril 2014. |
| vernietiging ingesteld. | |
| B.1.5. Artikel 569 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | B.1.5. L'article 569 du Code judiciaire dispose : |
| « De rechtbank van eerste aanleg neemt kennis : | « Le tribunal de première instance connaît : |
| [...] | [...] |
| 32° van geschillen betreffende de toepassing van een belastingwet ». | 32° des contestations relatives à l'application d'une loi d'impôt ». |
| B.2.1. In de zaken nrs. 5809 en 5843 wordt door de Rechtbank van | B.2.1. Dans les affaires nos 5809 et 5843, la Cour est interrogée par |
| eerste aanleg te Aarlen aan het Hof een vraag gesteld over de | le Tribunal de première instance d'Arlon sur la compatibilité avec les |
| bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van de | articles 10 et 11 de la Constitution des articles 1017, 1018 et 1022 |
| artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek in zoverre | du Code judiciaire en ce qu'ils permettent au contribuable, ayant |
| zij het de belastingplichtige, die in het gelijk is gesteld in een | |
| fiscaal geschil waarin hij tegenover de Staat of een gemeente stond, | obtenu gain de cause dans un litige fiscal l'opposant à l'Etat ou à |
| mogelijk maken de veroordeling van zijn tegenstander tot het betalen | une commune, d'obtenir la condamnation de son adversaire au paiement |
| van de rechtsplegingsvergoeding te verkrijgen. | de l'indemnité de procédure. |
| B.2.2. Uit de verwijzingsbeslissingen in de zaken nrs. 5839 en 5882 | B.2.2. Il ressort des décisions de renvoi dans les affaires n° 5839 et |
| blijkt dat, in het geval waarin het Hof van oordeel zou zijn dat het | 5882 que, dans l'hypothèse où la Cour estimerait que le principe |
| beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie vereist dat de Staat of | d'égalité et de non-discrimination commande que l'Etat ou la commune, |
| de gemeente, die in het kader van een fiscaal geschil in het ongelijk | succombant dans le cadre d'un litige fiscal, ne puissent être |
| worden gesteld, niet kunnen worden veroordeeld tot het betalen van de | condamnés au paiement de l'indemnité de procédure au profit du |
| rechtsplegingsvergoeding ten voordele van de belastingplichtige die in | contribuable qui obtient gain de cause, le même juge a quo interroge |
| het gelijk wordt gesteld, dezelfde verwijzende rechter het Hof vraagt | |
| of de in het geding zijnde bepalingen bestaanbaar zijn met de | la Cour sur le point de savoir si les dispositions en cause sont |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij het mogelijk maken | compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
| de belastingplichtige die in het ongelijk is gesteld in zijn tegen de | qu'elles permettent de condamner à une indemnité de procédure le |
| Staat of een gemeente gerichte fiscale vordering, tot een | contribuable qui a succombé dans son action fiscale dirigée contre |
| rechtsplegingsvergoeding te veroordelen. | l'Etat ou une commune. |
| Met betrekking tot de mogelijkheid om de Staat of een gemeente, in het | En ce qui concerne la faculté de condamner, dans le cadre d'un litige |
| kader van een fiscaal geschil, tot een rechtsplegingsvergoeding te | fiscal, l'Etat ou une commune à une indemnité de procédure |
| veroordelen B.3.1. Het bij de artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk | B.3.1. Le principe établi par les articles 1017, 1018 et 1022 du Code |
| Wetboek gevestigde beginsel luidt dat iedere partij die in het | |
| ongelijk wordt gesteld, gehouden is tot de betaling van de | judiciaire est que toute partie qui succombe est tenue au paiement de |
| rechtsplegingsvergoeding, die een forfaitaire tegemoetkoming is in de | l'indemnité de procédure, laquelle est une intervention forfaitaire |
| kosten en erelonen van de advocaat van de partij die in het gelijk is | dans les frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain |
| gesteld. | de cause. |
| B.3.2. Met die bepalingen uit de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat wilde de wetgever een einde maken aan de rechtsonzekerheid die voortvloeide uit een sterk uiteenlopende rechtspraak ter zake (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 14). Hij wilde overigens voorkomen dat een nieuw proces moest worden ingesteld teneinde het herstel te verkrijgen van de schade die bestaat in de door de winnende partij gemaakte kosten en erelonen van een advocaat. De wetgever beoogde ten slotte een einde te maken aan het verschil in behandeling ten aanzien van het financiële risico van het proces tussen de partijen bij een burgerlijk proces, waarbij elk van hen in beginsel de verdediging van haar persoonlijke belangen nastreeft. Meer bepaald strekte de keuze van de wetgever om de verhaalbaarheid te verankeren in het burgerlijk procedurerecht en om van de | B.3.2. Par ces dispositions issues de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais d'avocat, le législateur entendait mettre fin à l'insécurité juridique qui résultait d'une jurisprudence très disparate en la matière (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/5, p. 14). Il visait, par ailleurs, à éviter qu'un nouveau procès doive être intenté afin d'obtenir la réparation du dommage consistant dans les frais et honoraires d'avocat consentis par la partie victorieuse. Le législateur entendait enfin supprimer la différence de traitement quant au risque financier du procès entre les parties à un procès civil, chacune d'elles poursuivant, en principe, la défense de ses intérêts personnels. Plus particulièrement, le choix du législateur d'ancrer la répétibilité dans le droit procédural civil et de faire de |
| rechtsplegingsvergoeding een forfaitaire deelname in de kosten en | l'indemnité de procédure une participation forfaitaire dans les frais |
| erelonen van de advocaat van de winnende partij ten laste van de in | et honoraires de l'avocat de la partie gagnante à charge de la partie |
| het ongelijk gestelde partij te maken, ertoe alle partijen bij een | ayant succombé, visait à traiter de manière identique toutes les |
| burgerlijk proces op gelijke wijze te behandelen door het financiële | parties à un procès civil, en répartissant également entre elles le |
| risico gelijkelijk onder hen te verdelen. Een dergelijk doel is in | risque financier. Un tel objectif est conforme au principe d'égalité |
| overeenstemming met het beginsel van de gelijke toegang tot het | d'accès à la justice, tel qu'il est garanti par l'article 6, § 1er, de |
| gerecht, zoals gewaarborgd bij artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | la Convention européenne des droits de l'homme. |
| B.3.3. Dezelfde wet van 21 april 2007 heeft evenwel elke | B.3.3. La même loi du 21 avril 2007 a cependant exclu toute |
| verhaalbaarheid uitgesloten van de kosten en erelonen van advocaten in | répétibilité des frais et honoraires d'avocat dans les relations entre |
| de betrekkingen tussen de beklaagde en het openbaar ministerie. De | le prévenu et le ministère public. En effet, les articles 128, 162bis, |
| artikelen 128, 162bis, 194 en 211 van het Wetboek van strafvordering | 194 et 211 du Code d'instruction criminelle n'étendent le principe de |
| breiden immers het beginsel van de verhaalbaarheid enkel voor de | la répétibilité aux affaires pénales qu'à l'égard des relations entre |
| betrekkingen tussen de beklaagde en de burgerlijke partij uit tot de | le prévenu et la partie civile. |
| strafzaken. Bij zijn arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008 betreffende de | Par son arrêt n° 182/2008 du 18 décembre 2008 concernant les recours |
| beroepen tot vernietiging van de wet van 21 april 2007 heeft het Hof | en annulation de la loi du 21 avril 2007, la Cour a jugé que les |
| geoordeeld dat de fundamentele verschillen tussen het openbaar | différences fondamentales entre le ministère public, lequel est |
| ministerie, dat in het belang van de maatschappij belast is met het | chargé, dans l'intérêt de la société, de la recherche et de la |
| onderzoek en de vervolging van misdrijven en de strafvordering | poursuite des infractions et exerce l'action publique, et la partie |
| uitoefent, en de burgerlijke partij, die haar eigen belang nastreeft, | civile, qui poursuit son intérêt propre, pouvaient justifier la |
| de niet-toepassing, ten laste van de Staat, van het systeem van de | non-application, à charge de l'Etat, du système d'indemnisation |
| forfaitaire vergoeding waarin de wet van 21 april 2007 voorziet, | forfaitaire prévu par la loi du 21 avril 2007. |
| konden verantwoorden. | |
| Een dergelijke specifieke regeling is verantwoord rekening houdende | |
| met, enerzijds, de bijzondere aard van het strafrechtelijk | Un tel régime spécifique se justifie compte tenu, d'une part, de la |
| contentieux, dat tot doel heeft de misdrijven te vervolgen en te | nature particulière du contentieux pénal, qui a pour objet de |
| bestraffen en dat niet ertoe strekt het bestaan of de schending van | poursuivre et de réprimer les infractions et qui ne vise ni à faire |
| een subjectief recht te laten vaststellen, noch, in beginsel, | constater l'existence ou la violation d'un droit subjectif, ni à |
| uitspraak te doen over de wettigheid van een handeling van een | statuer, en principe, sur la légalité d'un acte d'une autorité |
| overheid en gelet op, anderzijds, de specifieke opdracht van het | publique et eu égard, d'autre part, à la mission spécifique dévolue au |
| openbaar ministerie of het arbeidsauditoraat in strafzaken - die ermee | ministère public ou à l'auditorat du travail en matière pénale - qui |
| belast zijn de strafvordering uit naam van de maatschappij uit te | sont chargés d'exercer l'action publique au nom de la société. Enfin, |
| oefenen. Ten slotte zijn de functies van het openbaar ministerie en | le ministère public et l'auditorat du travail qui, en matière de droit |
| van het arbeidsauditoraat dat, inzake het sociaal strafrecht, de | pénal social, assume les fonctions du ministère public (articles 145 |
| functies van het openbaar ministerie uitvoert (artikelen 145 en 152 | et 152 du Code judiciaire) ou qui exerce devant le tribunal du travail |
| van het Gerechtelijk Wetboek) of dat voor de arbeidsrechtbank de | |
| vordering instelt bepaald in artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk | l'action prévue par l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire qui |
| Wetboek die vergelijkbaar is met de strafvordering die het openbaar | s'apparente à l'action publique exercée par le ministère public devant |
| ministerie instelt voor de strafgerechten, vermits die tot doel heeft | les juridictions pénales puisqu'elle a pour objet de constater la |
| het plegen van een misdrijf vast te stellen, verankerd in en is hun | commission d'une infraction, voient leurs fonctions consacrées et leur |
| onafhankelijkheid gewaarborgd bij artikel 151, § 1, van de Grondwet. | indépendance garantie à l'article 151, § 1er, de la Constitution. |
| B.4. Het Hof heeft kennis genomen van verschillende prejudiciële | B.4. La Cour eut à connaître de plusieurs questions préjudicielles |
| vragen die de toepassing in het geding brengen van de | mettant en cause l'application de l'indemnité de procédure, prévue à |
| rechtsplegingsvergoeding bepaald in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek in het kader van geschillen voor de burgerlijke rechter, maar waarbij een overheid is betrokken, zodat zij zich onderscheiden van de burgerlijke geschillen waar de twee partijen alleen de verdediging van hun private belangen nastreven. Herhaaldelijk heeft het Hof geoordeeld dat, rekening houdende met de verwantschap tussen de opdrachten van die overheden en de functies die het openbaar ministerie uitoefent wanneer het in strafzaken optreedt, en in het bijzonder met het bestaan in beide gevallen van een opdracht van algemeen belang, die overheden, eisende of verwerende partijen in het kader van een burgerlijk geschil, op dezelfde manier moesten worden behandeld als het openbaar ministerie dat in strafzaken optreedt, en bijgevolg dat elke betaling van de rechtsplegingsvergoeding moest worden uitgesloten in het kader van | l'article 1022 du Code judiciaire, dans le cadre de litiges portés devant le juge civil mais impliquant une autorité publique et se distinguant, dès lors, des litiges civils où les deux parties ne poursuivent que la défense de leurs intérêts privés. A diverses reprises, la Cour jugea que, compte tenu de la proximité des missions assumées par ces autorités et des fonctions exercées par le ministère public agissant en matière pénale, et spécialement de l'existence dans les deux cas d'une mission d'intérêt général, il convenait de traiter ces autorités publiques, parties demanderesses ou défenderesses dans le cadre d'un litige civil, de la même manière que le ministère public agissant en matière pénale et, partant, d'exclure tout paiement de l'indemnité de procédure dans le cadre des litiges |
| geschillen tussen dergelijke overheden en een particulier. | opposant de telles autorités publiques à un particulier. |
| Bij zijn arrest nr. 83/2011 van 18 mei 2011 heeft het Hof aldus voor | Par son arrêt n° 83/2011 du 18 mai 2011, la Cour a ainsi dit pour |
| recht gezegd dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de | droit que l'article 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur |
| inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de artikelen 10 en | de la loi du 21 février 2010, violait les articles 10 et 11 de la |
| 11 van de Grondwet schond in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten | Constitution en ce qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à |
| laste van de Belgische Staat kon worden gelegd wanneer het | charge de l'Etat belge lorsque l'auditorat du travail succombait dans |
| arbeidsauditoraat in het ongelijk wordt gesteld in zijn | |
| rechtsvordering ingesteld op grond van artikel 138bis, § 2, van het | son action intentée sur la base de l'article 138bis, § 2, du Code |
| Gerechtelijk Wetboek. Het Hof oordeelde immers dat het beginsel van | |
| gelijkheid en niet-discriminatie vereiste dat die vorderingen, die | judiciaire. La Cour considéra en effet que le principe d'égalité et de |
| worden ingesteld door een publiek orgaan in naam van het algemeen | non-discrimination exigeait que ces actions, qui sont intentées par un |
| belang en in alle onafhankelijkheid, op dezelfde wijze worden | organe public au nom de l'intérêt général et en toute indépendance, |
| behandeld als de strafvorderingen. | soient traitées de la même manière que les actions pénales. |
| Bij zijn arrest nr. 43/2012 van 8 maart 2012 heeft het Hof zich op | Par son arrêt n° 43/2012 du 8 mars 2012, la Cour s'est prononcée de |
| analoge wijze uitgesproken ten aanzien van de herstelvordering die de | façon analogue quant à l'action en réparation intentée devant le |
| stedenbouwkundige inspecteur voor de burgerlijke rechtbank instelt op | tribunal civil par l'inspecteur urbaniste, sur la base de l'article |
| grond van artikel 6.1.43 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. | 6.1.43 du Code flamand de l'aménagement du territoire. |
| Bij zijn arrest nr. 36/2013 van 7 maart 2013 is het Hof tot dezelfde | Par son arrêt n° 36/2013 du 7 mars 2013, la Cour a abouti à la même |
| conclusie gekomen ten aanzien van de herstelvordering die de | conclusion en ce qui concerne l'action en réparation intentée devant |
| gemachtigde ambtenaar voor de burgerlijke rechtbank instelt op grond | le tribunal civil par le fonctionnaire délégué, en vertu de l'article |
| van artikel 157 van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, | 157 du Code wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme, du |
| Stedenbouw, Patrimonium en Energie. | Patrimoine et de l'Energie. |
| Bij zijn arrest nr. 42/2013 van 21 maart 2013 heeft het Hof geoordeeld | Par son arrêt n° 42/2013 du 21 mars 2013, la Cour a jugé que l'article |
| dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de | 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la loi du 21 |
| inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de artikelen 10 en | février 2010, violait les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce |
| 11 van de Grondwet schond, in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten | qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à charge de l'Etat |
| laste van de Belgische Staat kon worden gelegd wanneer de procureur | belge lorsque le procureur du Roi succombe dans son action en |
| des Konings in het ongelijk wordt gesteld in zijn op grond van artikel | |
| 184 van het Burgerlijk Wetboek ingestelde vordering tot | annulation d'un mariage, intentée en vertu de l'article 184 du Code |
| nietigverklaring van een huwelijk. | civil. |
| Bij zijn arrest nr. 57/2013 van 25 april 2013 heeft het Hof geoordeeld | Par son arrêt n° 57/2013 du 25 avril 2013, la Cour a jugé que, pour |
| dat, om redenen die analoog zijn aan die van het arrest nr. 135/2009 | des motifs analogues à ceux de l'arrêt n° 135/2009 du 1er septembre |
| van 1 september 2009 en van het voormelde arrest nr. 83/2011, geen | 2009 et de l'arrêt n° 83/2011 précité, aucune indemnité de procédure |
| enkele rechtsplegingsvergoeding kon worden opgelegd aan de overheid | ne pouvait être imposée à l'autorité qui requiert des mesures de |
| die herstelmaatregelen inzake stedenbouw vordert, maar dat haar ook | réparation en matière d'urbanisme, mais qu'aucune indemnité de |
| geen enkele rechtsplegingsvergoeding kon worden toegekend. | procédure ne pouvait non plus lui être octroyée. |
| Bij zijn arrest nr. 132/2013 van 26 september 2013 heeft het Hof | Par son arrêt n° 132/2013 du 26 septembre 2013, la Cour a jugé que |
| geoordeeld dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de | l'article 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la loi |
| inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de artikelen 10 en | du 21 février 2010, violait les articles 10 et 11 de la Constitution |
| 11 van de Grondwet schond, in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten | en ce qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à charge de |
| laste van de ambtenaar van de burgerlijke stand kon worden gelegd | l'officier de l'état civil lorsqu'il succombait dans un recours fondé |
| wanneer hij in het ongelijk werd gesteld in een op grond van artikel | |
| 167 van het Burgerlijk Wetboek ingesteld beroep tegen zijn | sur l'article 167 du Code civil, intenté contre son refus de célébrer |
| weigeringsbeslissing om een huwelijk te voltrekken. Het Hof heeft | |
| immers geoordeeld dat de ambtenaar van de burgerlijke stand zich moest | un mariage. La Cour a en effet considéré que l'officier de l'état |
| verzetten tegen het huwelijk wanneer hij meende dat het ging om een | civil devait s'opposer au mariage lorsqu'il estimait qu'il s'agissait |
| schijnhuwelijk en dat een dergelijke beslissing werd genomen om | d'un mariage de complaisance et qu'une telle décision était adoptée en |
| uitsluitend de openbare orde en tenslotte het algemeen belang te | vue de préserver exclusivement l'ordre public et, en définitive, |
| vrijwaren, zodat de ambtenaar van de burgerlijke stand in alle | l'intérêt général, si bien qu'il importait que l'officier de l'état |
| onafhankelijkheid moet kunnen optreden. | civil puisse agir en toute indépendance. |
| B.5.1. Zoals in B.1.4 is vermeld, heeft de wetgever tot tweemaal toe | B.5.1. Comme il est dit en B.1.4, le législateur a, par deux fois, |
| artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek gewijzigd. | modifié l'article 1022 du Code judiciaire. |
| Artikel 1022, laatste lid, dat nog niet in werking is getreden, | Le dernier alinéa de l'article 1022, qui n'est pas encore entré en |
| bepaalt : | vigueur, dispose : |
| « Geen enkele vergoeding is verschuldigd ten laste van de Staat : | « Aucune indemnité n'est due à charge de l'Etat : |
| 1° wanneer het openbaar ministerie bij wege van rechtsvordering in | 1° lorsque le ministère public intervient par voie d'action dans les |
| burgerlijke procedures tussenkomt overeenkomstig artikel 138bis, § 1; | procédures civiles conformément à l'article 138bis, § 1er; |
| 2° wanneer het arbeidsauditoraat een rechtsvordering instelt voor de | 2° lorsque l'auditorat du travail intente une action devant les |
| arbeidsgerechten overeenkomstig artikel 138bis, § 2. | juridictions du travail conformément à l'article 138bis, § 2. |
| 3° wanneer een publiekrechtelijke rechtspersoon in het algemeen belang | 3° lorsqu'une personne morale de droit public agit dans l'intérêt |
| als partij optreedt in een geding ». | général, en tant que partie dans une procédure ». |
| B.5.2. Die ontwikkeling van de wetgeving is ingegeven door de zorg om | B.5.2. Cette évolution législative a été guidée par le souci de |
| tegemoet te komen aan de rechtspraak waaraan in B.4 is herinnerd | répondre à la jurisprudence rappelée en B.4 (Doc. parl., Chambre, |
| (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3098/005, p. 3). | 2013-2014, DOC 53-3098/005, p. 3). |
| B.6.1. De wetgever heeft daarentegen, bij de wet van 20 januari 2014 | B.6.1. En revanche, le législateur a, par la loi du 20 janvier 2014 |
| houdende hervorming van de bevoegdheid, de procedureregeling en de | portant réforme de la compétence, de la procédure et de l'organisation |
| organisatie van de Raad van State, het beginsel van de verhaalbaarheid | du Conseil d'Etat, introduit le principe de la répétibilité au Conseil |
| bij de Raad van State ingevoerd. Artikel 11 van die wet voegt een | d'Etat. L'article 11 de cette loi insère un article 30/1 dans les lois |
| artikel 30/1 in de gecoördineerde wetten op de Raad van State in, dat | coordonnées sur le Conseil d'Etat, qui dispose : |
| luidt : « Art. 30/1.§ 1. De afdeling bestuursrechtspraak kan een |
« Art. 30/1.§ 1er. La section du contentieux administratif peut |
| rechtsplegingsvergoeding toekennen, die een forfaitaire tegemoetkoming | accorder une indemnité de procédure qui est une intervention |
| is in de kosten en honoraria van de advocaat van de in het gelijk | forfaitaire dans les frais et honoraires d'avocat de la partie ayant |
| gestelde partij. | obtenu gain de cause. |
| Na het advies ingewonnen te hebben van de Orde van Vlaamse Balies en | Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et |
| van de ' Ordre des barreaux francophones et germanophone ' bepaalt de | germanophone et de ' l'Orde van Vlaamse Balies ', le Roi établit par |
| Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | arrêté délibéré en Conseil des Ministres, les montants de base, minima |
| basisbedragen en de minimale en maximale bedragen van de | et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la |
| rechtsplegingsvergoeding, afhankelijk van onder meer de aard van de | nature de l'affaire et de l'importance du litige. |
| zaak en het belang van het geschil. | |
| § 2. De afdeling bestuursrechtspraak kan, bij met bijzondere redenen | § 2. La section du contentieux administratif peut, par décision |
| omklede beslissing, de vergoeding verlagen of verhogen, zonder echter | spécialement motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans |
| de door de Koning voorziene maximale en minimale bedragen te | pour autant dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. |
| overschrijden. In haar beoordeling houdt ze rekening met : | Dans son appréciation, elle tient compte : |
| 1° de financiële draagkracht van de in het ongelijk gestelde partij, | 1° de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer |
| om het bedrag van de vergoeding te verlagen; | le montant de l'indemnité; |
| 2° de complexiteit van de zaak; | 2° de la complexité de l'affaire; |
| 3° de kennelijk onredelijke aard van de situatie. | 3° du caractère manifestement déraisonnable de la situation. |
| Indien de in het ongelijk gestelde partij juridische | Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième |
| tweedelijnsbijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding | ligne, l'indemnité de procédure est fixée au montant minimum établi |
| vastgelegd op het door de Koning bepaalde minimale bedrag, behalve in | par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Sur |
| geval van een kennelijk onredelijke situatie. Wat dit betreft, | ce point, la section du contentieux administratif motive spécialement |
| omkleedt de afdeling bestuursrechtspraak haar beslissing tot | sa décision de diminution ou d'augmentation. |
| vermindering of verhoging met bijzondere redenen. | |
| Wanneer meer partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van een of | Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à |
| meer in het ongelijk gestelde partijen genieten, is het bedrag ervan | charge d'une ou de plusieurs parties succombantes, son montant est au |
| maximaal het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de | maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut |
| begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen, | prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus |
| aanspraak kan maken. Ze wordt door de afdeling bestuursrechtspraak | élevée. Elle est répartie entre les parties par la section du |
| tussen de partijen verdeeld. | contentieux administratif. |
| Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding | Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour |
| worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de | l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de |
| tussenkomst van de advocaat van een andere partij. De tussenkomende | l'indemnité de procédure. Les parties intervenantes ne peuvent être |
| partijen kunnen niet worden gehouden tot de betaling van deze | |
| rechtsplegingsvergoeding of ervan genieten ». | tenues au paiement ou bénéficier de cette indemnité ». |
| B.6.2. Met die wet van 20 januari 2014 maakt de wetgever het mogelijk | B.6.2. Par cette loi du 20 janvier 2014, le législateur permet de |
| de kwestie te beslechten van de verhaalbaarheid van de kosten en | trancher la question de la répétibilité des frais et honoraires |
| erelonen van een advocaat tijdens de procedure waarvoor die | d'avocat au cours de la procédure pour laquelle ces frais d'avocat ont |
| advocatenkosten zijn gemaakt. Aldus wordt vermeden dat de procedure | été consentis. Il est ainsi évité que la procédure devant le Conseil |
| voor de Raad van State moet worden gevolgd door een nieuwe vordering | d'Etat doive être suivie d'une nouvelle action devant le juge civil, |
| voor de burgerlijke rechter, hetgeen een grotere procedurele | ce qui assure une plus grande efficacité procédurale et favorise |
| doeltreffendheid verzekert en de toegang tot het gerecht bevordert | l'accès à la justice en réduisant les coûts de procédure. |
| door de procedurekosten te verminderen. | En outre, par cette modification apportée aux lois coordonnées sur le |
| Bovendien heeft de wetgever, met die wijziging in de gecoördineerde | Conseil d'Etat, le législateur a explicitement accepté que la |
| wetten op de Raad van State, uitdrukkelijk aanvaard dat het nastreven | poursuite de l'intérêt général par une des parties à la procédure |
| van het algemeen belang door een van de partijen bij de procedure niet | n'était pas exclusive de sa condamnation à une indemnité de procédure |
| uitsluit dat zij kan worden veroordeeld tot de betaling van een | lorsqu'elle succombait dans ses prétentions. La Cour accorde à cet |
| rechtsplegingsvergoeding wanneer zij in het ongelijk wordt gesteld. | égard une importance particulière à ce que le législateur ait choisi, |
| Het Hof hecht in dat verband bijzondere aandacht aan het feit dat de | |
| wetgever hoofdzakelijk ervoor heeft gekozen het stelsel van de | pour l'essentiel, de transposer au contentieux porté devant le Conseil |
| verhaalbaarheid bepaald in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek | d'Etat le régime de la répétibilité prévu par l'article 1022 du Code |
| om te zetten naar het contentieux voor de Raad van State, terwijl dat | judiciaire, alors même que ce régime est destiné à régir, en principe, |
| stelsel bedoeld is om in principe het herstel te regelen van de | la répartition des risques du procès dans le cadre de litiges opposant |
| procesrisico's in het kader van geschillen tussen privépersonen die | des personnes privées, poursuivant la satisfaction de leurs intérêts. |
| hun belangen nastreven. | |
| B.6.3. Hieruit vloeit voort dat de wetgever uitdrukkelijk heeft | B.6.3. Il s'ensuit que le législateur a expressément admis que |
| aanvaard dat het opleggen van een forfaitaire rechtsplegingsvergoeding | l'imposition d'une indemnité de procédure forfaitaire n'était pas en |
| niet als dusdanig van dien aard was dat zulks de onafhankelijkheid | tant que telle de nature à menacer l'indépendance avec laquelle les |
| bedreigt van de overheden wanneer zij - in voorkomend geval als partij | autorités publiques doivent assurer - en étant, le cas échéant, partie |
| bij een jurisdictionele procedure - de aan hen toevertrouwde opdracht | à une procédure juridictionnelle - la mission d'intérêt général qui |
| van algemeen belang moeten verzekeren. | leur a été confiée. |
| B.7.1. Die stellingname van de wetgever vormt een wezenlijke breuk in | B.7.1. Cette prise de position du législateur marque une césure |
| de ontwikkeling van het stelsel van de rechtsplegingsvergoeding en | essentielle dans l'évolution du régime de l'indemnité de procédure et |
| heeft tot gevolg dat, hoewel zij, zoals het openbaar ministerie of het | a pour effet que, bien qu'elles poursuivent, comme le ministère public |
| arbeidsauditoraat in strafzaken, een opdracht van algemeen belang | ou l'auditorat du travail en matière pénale, une mission d'intérêt |
| nastreven, de overheden, eisende of verwerende partijen in het kader | général, les autorités publiques, parties demanderesses ou |
| van een burgerlijk geschil, kunnen worden onderworpen aan het stelsel | défenderesses dans le cadre d'un litige civil, peuvent être soumises |
| van de rechtsplegingsvergoeding. | au régime de l'indemnité de procédure. |
| B.7.2. Het gelijktijdig bestaan van artikel 30/1 van de gecoördineerde | B.7.2. Par ailleurs, la coexistence de l'article 30/1 des lois |
| wetten op de Raad van State en van het achtste lid, 3°, van artikel | coordonnées sur le Conseil d'Etat et de l'alinéa 8, 3°, de l'article |
| 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, wanneer het in werking zal treden, | 1022 du Code judiciaire, lorsqu'il entrera en vigueur, créera des |
| zal overigens verschillen in behandeling tot stand brengen die | |
| moeilijk te verantwoorden lijken. Dat geldt aldus voor het verschil in | différences de traitement qui paraissent difficilement justifiables. |
| behandeling tussen de particulier die zich in een geschil met een | Il en va ainsi de la différence de traitement entre le particulier qui |
| overheid bevindt, naargelang dat geschil voor een gewoon rechtscollege | se trouve en litige avec une autorité publique, selon que ce litige |
| dan wel voor de Raad van State wordt gebracht. Dat geldt eveneens voor | est porté devant une juridiction de l'ordre judiciaire ou devant le |
| het verschil in behandeling onder de overheden, naargelang het | Conseil d'Etat. Il en va de même de la différence de traitement entre |
| contentieux waarin zij betrokken zijn, onder de gewone rechtscolleges | les autorités publiques, suivant que le contentieux qui les concerne |
| dan wel onder de Raad van State valt. | relève des juridictions de l'ordre judiciaire ou du Conseil d'Etat. |
| De wetgever kan weliswaar rekening houden met de bestaande procedurele | Sans doute le législateur peut-il tenir compte des différences |
| verschillen tussen beide contentieux om het stelsel van de | procédurales existant entre les deux contentieux pour adapter le |
| rechtsplegingsvergoeding aan te passen aan de kenmerken van elk daarvan. Dergelijke verschillen kunnen daarentegen geen dermate grote discrepantie verantwoorden tussen de situatie van een overheid die in het ongelijk wordt gesteld voor de burgerlijke rechter dan wel voor de administratieve rechter, terwijl de inzet van het geschil en de geschilpartijen identiek kunnen zijn. Beide wetgevingen laten op onsamenhangende wijze toe dat een administratieve overheid meer of minder wordt blootgesteld aan het financiële risico van het proces naargelang haar tegenpartij, wanneer die over een dergelijke keuze beschikt, beslist om op te treden voor de burgerlijke rechter dan wel voor de Raad van State. | régime de l'indemnité de procédure aux caractéristiques de chacun d'entre eux. En revanche, de telles différences ne sont pas en mesure de justifier une discordance aussi profonde entre la situation d'une autorité publique qui succombe devant le juge civil ou devant le juge administratif, alors même que l'enjeu du litige et les parties litigantes peuvent être identiques. Ces deux législations permettent de manière incohérente qu'une autorité administrative soit plus ou moins exposée au risque financier du procès selon que, lorsqu'il dispose d'un tel choix, son adversaire décide d'agir devant le juge civil ou le Conseil d'Etat. |
| Hieruit vloeit voort dat het objectieve karakter van het contentieux | Il s'ensuit que le caractère objectif du contentieux devant le Conseil |
| voor de Raad van State niet redelijkerwijs toelaat de overheid die | d'Etat ne permet pas raisonnablement de traiter à ce point |
| voor dat rechtscollege partij is en de overheid die partij is bij een | différemment l'autorité publique qui est partie devant cette |
| geschil voor een rechtscollege van de rechterlijke orde dermate | juridiction et l'autorité publique qui est partie à un litige devant |
| verschillend te behandelen. | une juridiction de l'ordre judiciaire. |
| B.7.3. Ten slotte houdt het criterium van het algemeen belang een | B.7.3. Enfin, le critère de l'intérêt général engendre un risque |
| risico van rechtsonzekerheid in, terwijl de wet van 21 april 2007 een | d'insécurité juridique alors même que la loi du 21 avril 2007 |
| dergelijke onzekerheid precies wilde vermijden. | entendait précisément éviter pareille insécurité. |
| B.8. Bij zijn arrest nr. 48/2015 van 30 april 2015 heeft het Hof het | B.8. Par son arrêt n° 48/2015 du 30 avril 2015, la Cour a rejeté le |
| beroep tot vernietiging verworpen dat was ingesteld tegen het | |
| voormelde artikel 11 van de wet van 20 januari 2014, dat een artikel | recours en annulation introduit contre l'article 11 de la loi du 20 |
| 30/1 in de gecoördineerde wetten op de Raad van State invoegt. Bij dat | janvier 2014 précité insérant un article 30/1 dans les lois |
| arrest heeft het geoordeeld dat het niet strijdig is met de artikelen | coordonnées sur le Conseil d'Etat. Par cet arrêt, elle a jugé qu'il |
| 10, 11, 13 en 23 van de Grondwet, met name in samenhang gelezen met de | n'est pas contraire aux articles 10, 11, 13 et 23 de la Constitution, |
| artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | combinés notamment avec les articles 6 et 13 de la Convention |
| mens, die onder meer het recht op een eerlijk proces en het recht op | européenne des droits de l'homme qui garantissent, notamment, le droit |
| toegang tot de rechter waarborgen, en met artikel 47 van het Handvest | à un procès équitable et le droit d'accès au juge et avec l'article 47 |
| van de grondrechten van de Europese Unie, om de overheid, tegenpartij | de la Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne, d'imposer |
| voor de Raad van State die in het ongelijk wordt gesteld, de betaling | à l'autorité publique, partie adverse devant le Conseil d'Etat et qui |
| op te leggen van een rechtsplegingsvergoeding die de kosten en | succombe, le paiement d'une indemnité de procédure couvrant |
| erelonen van de advocaten van de verzoekende partij op forfaitaire | forfaitairement les frais et honoraires d'avocats de la partie |
| wijze dekt. Omgekeerd heeft het geoordeeld dat het evenmin in strijd | requérante. A l'inverse, elle a jugé qu'il n'est pas davantage |
| is met dezelfde bepalingen om aan de verzoekende partij voor de Raad | contraire aux mêmes dispositions d'imposer à la partie requérante |
| van State de betaling op te leggen van een rechtsplegingsvergoeding | devant le Conseil d'Etat le paiement d'une indemnité de procédure au |
| ten gunste van de tegenpartij die in het gelijk is gesteld. | profit de la partie adverse ayant obtenu gain de cause. |
| B.9.1. Ook al bevestigen, volgens het Europees Hof voor de Rechten van | B.9.1. Même si, selon la Cour européenne des droits de l'homme, « les |
| de Mens, « de vereisten van de rechtszekerheid en van de bescherming | exigences de la sécurité juridique et de protection de la confiance |
| van het gewettigd vertrouwen van de rechtzoekenden geen verworven | légitime des justiciables ne consacrent pas de droit acquis à une |
| recht op een vaste rechtspraak » (EHRM, 18 december 2008, Unedic t. | jurisprudence constante » (CEDH, 18 décembre 2008, Unedic c. France, § |
| Frankrijk, § 74), toch moet het Hof waken over de samenhang van zijn | 74), la Cour doit veiller à la cohérence de sa jurisprudence et « il |
| rechtspraak en « is het in het belang van de rechtszekerheid, van de | est dans l'intérêt de la sécurité juridique, de la prévisibilité et de |
| voorzienbaarheid en van de gelijkheid voor de wet dat het niet zonder | l'égalité devant la loi qu'elle ne s'écarte pas sans motif valable de |
| geldig motief afwijkt van zijn precedenten » (zie EHRM, grote kamer, 15 oktober 2009, Micallef t. Malta, § 81). | ses précédents » (voy. CEDH, grande chambre, 15 octobre 2009, Micallef c. Malte, § 81). |
| B.9.2. Het Hof vermag het aldus noodzakelijk te achten terug te komen | B.9.2. La Cour peut ainsi estimer nécessaire de revenir sur une partie |
| op een deel van zijn rechtspraak, met name wanneer de juridische | de sa jurisprudence notamment lorsque le contexte juridique dans |
| context waarin het zich had uitgesproken, een normatieve ontwikkeling | lequel elle s'était prononcée a subi une évolution normative |
| heeft gekend die van dien aard is dat de motivering van zijn vroegere | susceptible d'affecter la motivation de ses arrêts antérieurs. De |
| arresten erdoor wordt beïnvloed. Bovendien kan de rechtszekerheid | surcroît, la sécurité juridique peut exiger qu'au terme d'un examen de |
| vereisen dat het Hof, na een onderzoek van zijn rechtspraak, sommige | sa jurisprudence, la Cour fasse évoluer certains des critères qu'elle |
| criteria waarvoor het had gekozen op basis van de voorgelegde | a retenus au gré des affaires individuelles qui lui étaient soumises. |
| individuele zaken, laat evolueren. Immers, « de ontstentenis van een | En effet, « l'absence d'une approche dynamique et évolutive |
| dynamische en evolutieve benadering zou elke verandering of | |
| verbetering beletten » (EHRM, 26 mei 2011, Legrand t. Frankrijk, § | empêcherait tout changement ou amélioration » (CEDH, 26 mai 2011, |
| 37). | Legrand c. France, § 37). |
| B.9.3. Gelet op de voormelde ontwikkeling van de wetgeving, alsook het | B.9.3. Sur le vu de l'évolution législative précitée ainsi que de |
| voormelde arrest nr. 48/2015 van 30 april 2015 en in het belang van de | l'arrêt précité n° 48/2015 du 30 avril 2015 et dans l'intérêt de la |
| rechtszekerheid, dient de kwestie van de verhaalbaarheid van de kosten | sécurité juridique, il s'impose de reconsidérer, dans son ensemble, la |
| en erelonen van advocaten in de geschillen voor de burgerlijke rechter | question de la répétibilité des frais et honoraires d'avocats dans les |
| tussen een overheid die in het algemeen belang optreedt en een | litiges portés devant le juge civil et opposant une autorité publique |
| particulier, in haar geheel te worden heroverwogen. | agissant dans l'intérêt général et un particulier. |
| B.10.1. Voor de burgerlijke rechtscolleges moet het beginsel van de | B.10.1. Devant les juridictions civiles, le principe de l'application |
| toepassing van de bepalingen met betrekking tot de | des dispositions relatives à l'indemnité de procédure à toutes les |
| rechtsplegingsvergoeding op alle partijen, ongeacht of het gaat om | parties, qu'il s'agisse de personnes privées ou d'autorités publiques |
| privépersonen dan wel om overheden die handelen in het algemeen | agissant dans l'intérêt général, qui était le principe ayant guidé le |
| belang, namelijk het beginsel dat de wetgever in acht heeft genomen | législateur lorsqu'il a élaboré la répétibilité des frais et |
| wanneer hij de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van advocaten | |
| tot stand heeft gebracht, worden herbevestigd, enerzijds, omwille van | honoraires d'avocat, doit être réaffirmé, d'une part, pour les raisons |
| de rechtszekerheid en de samenhang van de wetgeving waarnaar in B.7 | de sécurité juridique et de cohérence législative évoquées en B.7 à |
| tot B.9 is verwezen en, anderzijds, teneinde de doelstellingen van | B.9 et, d'autre part, en vue d'atteindre les objectifs d'efficacité et |
| procedurele doeltreffendheid en billijkheid te bereiken die de | d'équité procédurales qui étaient ceux du législateur lorsqu'il a |
| wetgever nastreefde wanneer hij die reglementering tot stand heeft | élaboré cette réglementation et qui, selon lui, ne s'opposent pas à la |
| gebracht en die zich, volgens hem, niet ertegen verzetten de opdracht | poursuite en toute indépendance de la mission d'intérêt général |
| van algemeen belang van de overheden in alle onafhankelijkheid voort | assumée par les autorités publiques. |
| te zetten. B.10.2. Om dezelfde redenen moet het openbaar ministerie dat in het | B.10.2. Par identité de motifs, le ministère public, qui succombe dans |
| ongelijk wordt gesteld in een vordering die voor een burgerlijk | l'action intentée devant une juridiction civile sur la base de |
| rechtscollege is ingesteld op grond van artikel 138bis, § 1, van het | l'article 138bis, § 1er, du Code judiciaire, doit pouvoir être |
| Gerechtelijk Wetboek, kunnen worden veroordeeld tot de betaling van | condamné à une indemnité de procédure. |
| een rechtsplegingsvergoeding. | |
| Wanneer daarentegen het arbeidsauditoraat voor de arbeidsrechtbank | Toutefois, lorsque l'auditorat du travail agit devant le tribunal du |
| optreedt op grond van artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, stelt het evenwel een vordering in die vergelijkbaar is met de strafvordering die het openbaar ministerie instelt voor de strafgerechten, aangezien die tot doel heeft het plegen van een misdrijf vast te stellen en niet louter een herstel van burgerlijke aard te verkrijgen. Bovendien doet het instellen, door de arbeidsauditeur, van een vordering op grond van artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, in tegenstelling tot een burgerlijke vordering, de strafvordering vervallen (artikel 20bis van de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering). Dit onderscheidt die vordering van de vorderingen die aan de orde waren in de in B.4 vermelde arresten nr. 43/2012 (vordering van de | travail sur la base de l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire, il exerce une action qui s'apparente à l'action publique exercée par le ministère public devant les juridictions pénales puisqu'elle a pour objet de constater la commission d'une infraction, et non d'obtenir simplement une réparation de nature civile. De surcroît, à la différence d'une action civile, l'introduction par l'auditeur du travail d'une action fondée sur l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire éteint l'action publique (article 20bis du titre préliminaire du Code de procédure pénale). Cette action se distingue ainsi des actions en cause dans les arrêts, mentionnés en B.4, n° |
| stedenbouwkundige inspecteur voor de burgerlijke rechtbank), nr. | 43/2012 (action de l'inspecteur urbaniste devant le tribunal civil), |
| 36/2013 (vordering van de gemachtigde ambtenaar voor de burgerlijke | n° 36/2013 (action du fonctionnaire délégué devant le tribunal civil) |
| rechtbank) en nr. 42/2013 (vordering van de procureur des Konings tot | et n° 42/2013 (action du procureur du Roi en annulation d'un mariage). |
| nietigverklaring van een huwelijk). Bijgevolg dient de toepassing van | Il convient dès lors d'exclure, contrairement à l'hypothèse de ces |
| de bepalingen met betrekking tot de rechtsplegingsvergoeding, anders | actions en réparation intentées devant le tribunal civil, |
| dan in het geval van de herstelvorderingen die ingesteld worden voor | l'application des dispositions relatives à l'indemnité de procédure |
| de burgerlijke rechtbank, te worden uitgesloten in de betrekkingen | dans les relations entre l'auditorat du travail et la personne contre |
| tussen het arbeidsauditoraat en de persoon tegen wie het optreedt | laquelle il agit en vertu de cette procédure particulière. |
| krachtens die bijzondere procedure. | |
| B.11. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn arrest nr. 182/2008 van | |
| 18 december 2008, brengt de toepassing van de bepalingen betreffende | B.11. Ainsi que la Cour l'a jugé par son arrêt n° 182/2008 du 18 |
| de rechtsplegingsvergoeding op alle partijen bij een geschil voor een | décembre 2008, l'application des dispositions relatives à l'indemnité |
| burgerlijk rechtscollege geen onevenredige gevolgen met zich mee, | de procédure à toutes les parties à un litige porté devant une |
| aangezien de wetgever erover heeft gewaakt de toegang tot het gerecht | juridiction civile n'entraîne pas d'effets disproportionnés, étant |
| niet te belemmeren door te voorzien in een forfaitair systeem en door, | donné que le législateur a veillé à ne pas entraver l'accès à la |
| binnen dat systeem, een zekere beoordelingsbevoegdheid toe te kennen | justice, en établissant un système forfaitaire et en confiant, au sein |
| aan de rechter ten aanzien van het uiteindelijke bedrag van de | de ce système, un certain pouvoir d'appréciation au juge quant au |
| rechtsplegingsvergoeding waartoe de in het ongelijk gestelde partij | montant final de l'indemnité de procédure à laquelle la partie |
| kan worden veroordeeld. | succombante peut être condamnée. |
| De wederkerigheid bij de toepassing van de bepalingen met betrekking | Par ailleurs, la réciprocité dans l'application des dispositions |
| tot de rechtsplegingsvergoeding bevordert overigens de wapengelijkheid | relatives à l'indemnité de procédure favorise l'égalité des armes |
| tussen de partijen, aangezien dat systeem inhoudt dat zij beiden | entre les parties, dès lors que ce système implique qu'elles assument |
| instaan voor het financiële risico van het proces. | toutes deux le risque financier du procès. |
| B.12.1. Daaruit volgt dat het beginsel van gelijkheid en | |
| niet-discriminatie niet vereist dat de belastingadministratie, | B.12.1. Il s'ensuit que le principe d'égalité et de non-discrimination |
| verwerende partij in het kader van geschillen op grond van artikel | ne commande pas que l'administration fiscale, partie défenderesse dans |
| 569, 32°, van het Gerechtelijk Wetboek, op dezelfde wijze moet worden | le cadre de litiges fondés sur l'article 569, 32°, du Code judiciaire, |
| behandeld als het openbaar ministerie dat optreedt in strafzaken. | soit traitée de la même manière que le ministère public agissant en matière pénale. |
| B.12.2. De in het geding zijnde bepalingen zijn derhalve niet | B.12.2. Les dispositions en cause ne sont dès lors pas incompatibles |
| onbestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij | avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'elles |
| het mogelijk maken dat een rechtsplegingsvergoeding ten laste wordt | permettent qu'une indemnité de procédure soit mise à charge de l'Etat |
| gelegd van de Staat of van een gemeente die in het ongelijk wordt | ou d'une commune qui succombe à l'occasion d'un recours fondé sur |
| gesteld naar aanleiding van een beroep op grond van artikel 569, 32°, | l'article 569, 32°, du Code judiciaire. |
| van het Gerechtelijk Wetboek. | |
| B.12.3. Hetzelfde zou gelden indien het in het geding zijnde fiscale | B.12.3. Il en irait de même si le litige fiscal en cause visait à |
| geschil ertoe zou strekken om door de burgerlijke rechter uitspraak te | |
| laten doen over de wettigheid van een administratieve geldboete, ook | faire statuer, par le juge civil, sur la légalité d'une amende |
| al zou die als een maatregel met een strafrechtelijk karakter in de | administrative, même si celle-ci devait être qualifiée de mesure à |
| zin van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | caractère pénal au sens de l'article 6 de la Convention européenne des |
| moeten worden aangemerkt. | droits de l'homme. |
| Een dergelijk geschil heeft immers geen betrekking op de veroordeling | En effet, un tel litige ne porte pas sur la condamnation d'une |
| van een persoon door de strafrechter, op verzoek van het openbaar | personne par le juge pénal, à la demande du ministère public ou de |
| ministerie of het arbeidsauditoraat. Het kan evenmin worden | l'auditorat du travail. Il n'est pas davantage assimilable à l'action |
| gelijkgesteld met de vordering die door de arbeidsauditeur voor de | portée devant le juge civil par l'auditeur du travail, sur le |
| burgerlijke rechter is gebracht, op grond van artikel 138bis, § 2, van | fondement de l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire, puisque cette |
| het Gerechtelijk Wetboek, aangezien die laatste vordering enkel | dernière action ne concerne que des faits pénalement répréhensibles |
| betrekking heeft op strafbare feiten (zie het amendement nr. 8 van de | (voy. l'amendement n° 8 du Gouvernement, Doc. parl., Chambre, |
| Regering, Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-1610/004, p. 6; Parl. | 2005-2006, DOC 51-1610/004, p. 6; Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC |
| St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-1610/008, p. 8 : « Het gaat om een | 51-1610/008, p. 8 : « il s'agit d'une action qui remplace l'action |
| rechtsvordering die de strafvordering vervangt wanneer dit mogelijk is | publique lorsque celle-ci est possible ») et qu'elle s'inscrit dans le |
| ») en zij in het verlengde ligt van de opdrachten die zijn toegewezen | prolongement des missions dévolues à l'auditorat du travail en matière |
| aan het arbeidsauditoraat in strafzaken. | pénale. |
| B.13. De prejudiciële vragen in de zaken nrs. 5809 en 5843 dienen | B.13. Les questions préjudicielles dans les affaires nos 5809 et 5843 |
| ontkennend te worden beantwoord. | appellent une réponse négative. |
| Met betrekking tot de mogelijkheid om de belastingplichtige, in het | En ce qui concerne la faculté de condamner, dans le cadre d'un litige |
| kader van een fiscaal geschil, tot een rechtsplegingsvergoeding te veroordelen | fiscal, le contribuable à une indemnité de procédure |
| B.14. Rekening houdend met hetgeen in B.2.2 is uiteengezet en met het | B.14. Compte tenu de ce qui a été exposé en B.2.2 et de la réponse |
| in B.12.2 vervatte antwoord dat is gegeven op de prejudiciële vragen | apportée aux questions préjudicielles posées dans les affaires nos |
| die in de zaken nrs. 5809 en 5843 zijn gesteld, dienen de in de zaken | 5809 et 5843, contenue en B.12.2, il n'y a pas lieu de répondre aux |
| nrs. 5839 en 5882 gestelde vragen niet te worden beantwoord. | questions posées dans les affaires nos 5839 et 5882. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - De artikelen 1017, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, dit | - Les articles 1017, 1018 et 1022 du Code judiciaire, ce dernier |
| laatstgenoemde artikel vóór de inwerkingtreding van de wet van 21 | |
| februari 2010 « tot wijziging van de artikelen 1022 van het | article avant l'entrée en vigueur de la loi du 21 février 2010 « |
| Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het Wetboek van strafvordering » en | modifiant les articles 1022 du Code judiciaire et 162bis du Code |
| van de wet van 25 april 2014 « ter verbetering van verschillende | d'Instruction criminelle » et de la loi du 25 avril 2014 « visant à |
| wetten die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 78 van de | corriger plusieurs lois réglant une matière visée à l'article 78 de la |
| Grondwet », schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | Constitution », ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| - De prejudiciële vragen in de zaken nrs. 5839 en 5882 behoeven geen | - Les questions préjudicielles dans les affaires nos 5839 et 5882 |
| antwoord. | n'appellent pas de réponse. |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 21 mei 2015. | la Cour constitutionnelle, le 21 mai 2015. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |