← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 68/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5841 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 1017, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, gelezen in samenhang met de
artikelen 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wet Het
Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 68/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5841 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1017, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek, gelezen in samenhang met de artikelen 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wet Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 68/2015 du 21 mai 2015 Numéro du rôle : 5841 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1017, alinéa 1 er , du Code judiciaire, lu en combinaison avec les articles 1018 et 1022 du Code judiciaire, La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 68/2015 van 21 mei 2015 | Extrait de l'arrêt n° 68/2015 du 21 mai 2015 |
| Rolnummer : 5841 | Numéro du rôle : 5841 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1017, eerste lid, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1017, alinéa |
| van het Gerechtelijk Wetboek, gelezen in samenhang met de artikelen | 1er, du Code judiciaire, lu en combinaison avec les articles 1018 et |
| 1018 en 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van | 1022 du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Gand. |
| Beroep te Gent. | |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de | composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De |
| rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
| Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 30 januari 2014 in zake Sonja Vansteene en Adel Belal | Par arrêt du 30 janvier 2014 en cause de Sonja Vansteene et Adel Belal |
| tegen de ambtenaar van de burgerlijke stand van de stad Oostende, | contre l'officier de l'état civil de la ville d'Ostende, dont |
| waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 12 | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 12 février 2014, la |
| februari 2014, heeft het Hof van Beroep te Gent de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Cour d'appel de Gand a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schendt de bepaling van artikel 1017, eerste lid Ger. W., gelezen in | « L'article 1017, alinéa 1er, du Code judiciaire, combiné avec les |
| samenhang met de artikelen 1018 en artikel 1022 Ger. W., en | articles 1018 et 1022 du Code judiciaire, interprété de la même |
| geïnterpreteerd zoals in de arresten van 25 april 2013 (nr. 57/2013) | manière que dans les arrêts du 25 avril 2013 (n° 57/2013) et du 26 |
| en 26 september 2013 (nr. 132/2013), de artikelen 10 en 11 van de | septembre 2013 (n° 132/2013), viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
| Constitution, dans l'interprétation selon laquelle, dans un litige | |
| Grondwet, in de interpretatie dat in een geschil voor de burgerlijke | porté devant le juge civil sur la base de l'article 146bis juncto |
| rechter op basis van artikel 146bis juncto 167 B.W., de ambtenaar van | l'article 167 du Code civil, l'officier de l'état civil qui mène une |
| de burgerlijke stand die verweer voert tegen het beroep dat tegen zijn | défense contre l'appel formé contre sa décision de refus ne peut, en |
| weigeringsbeslissing is ingesteld, als de in het ongelijk gestelde | tant que partie qui a succombé, au sens de l'article 1017, alinéa 1er, |
| partij in de zin van artikel 1017, eerste lid Ger. W. niet kan worden | du Code judiciaire, être condamné à une indemnité de procédure, alors |
| verwezen in een rechtsplegingsvergoeding, terwijl de particulieren die | que les particuliers qui font appel de la décision de refus doivent, |
| beroep aantekenen tegen de weigeringsbeslissing als de in het ongelijk | en tant que partie qui a succombé, au sens de l'article 1017, alinéa 1er, |
| gestelde partij in de zin van artikel 1017, eerste lid Ger. W. wel | du Code judiciaire, être condamnés à une indemnité de procédure, |
| dienen verwezen te worden in een rechtsplegingsvergoeding, daar waar : | cependant que : |
| - artikel 1017, eerste lid Ger. W. het enkel heeft over ' de in het | - l'article 1017, alinéa 1er, du Code judiciaire mentionne uniquement |
| ongelijk gestelde partij ' zonder dat daarbij een onderscheid wordt | ' la partie qui a succombé ', sans distinguer selon que cette partie |
| gemaakt of deze in het ongelijk gestelde partij al dan niet optreedt | qui a succombé agit ou non dans l'intérêt général; |
| in het algemeen belang; - in stedenbouwzaken, meer bepaald bij procedures over | - en matière d'urbanisme, plus précisément dans le cadre de procédures |
| herstelvorderingen en stakingsbevelen de particulier die opzichtens | portant sur des actions en réparation et des ordres de cessation, le |
| hem een vordering van de overheid gegrond ziet verklaard worden, niet | particulier à l'égard duquel une action des autorités publiques est |
| gehouden is tot het betalen van een rechtsplegingsvergoeding aan de | déclarée fondée n'est pas tenu de payer une indemnité de procédure aux |
| overheid ? ». | autorités publiques ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. Artikel 1017, eerste lid, van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt | B.1.1. L'article 1017, alinéa 1er, du Code judiciaire dispose : |
| : « Tenzij bijzondere wetten anders bepalen, verwijst ieder eindvonnis, | « Tout jugement définitif prononce, même d'office, la condamnation aux |
| zelfs ambtshalve, de in het ongelijk gestelde partij in de kosten, | dépens contre la partie qui a succombé, à moins que des lois |
| onverminderd de overeenkomst tussen partijen, die het eventueel | particulières n'en disposent autrement et sans préjudice de l'accord |
| bekrachtigt ». | des parties que, le cas échéant, le jugement décrète ». |
| Artikel 1018 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | L'article 1018 du Code judiciaire dispose : |
| « De kosten omvatten : | « Les dépens comprennent : |
| 1° de diverse, griffie- en registratierechten, alsook de zegelrechten | 1° les droits divers, de greffe et d'enregistrement, ainsi que les |
| die voor de afschaffing van het Wetboek der zegelrechten zijn betaald; | droits de timbre qui ont été payés avant l'abrogation du Code des droits de timbre; |
| 2° de prijs en de emolumenten en lonen van de gerechtelijke akten; | 2° le coût et les émoluments et salaires des actes judiciaires; |
| 3° de prijs van de uitgifte van het vonnis; | 3° le coût de l'expédition du jugement; |
| 4° de uitgaven betreffende alle onderzoeksmaatregelen, onder meer het | 4° les frais de toutes mesures d'instruction, notamment la taxe des |
| getuigen- en deskundigengeld; | témoins et des experts; |
| 5° de reis- en verblijfkosten van de magistraten, de griffiers en van | 5° les frais de déplacement et de séjour des magistrats, des greffiers |
| de partijen, wanneer hun reis door de rechter bevolen is, en de kosten | et des parties, lorsque leur déplacement a été ordonné par le juge, et |
| van de akten, wanneer deze uitsluitend met het oog op het geding | les frais d'actes, lorsqu'ils ont été faits dans la seule vue du |
| opgemaakt zijn; | procès; |
| 6° de rechtsplegingsvergoeding, zoals bepaald in artikel 1022; | 6° l'indemnité de procédure visée à l'article 1022; |
| 7° het ereloon, de emolumenten en de kosten van de bemiddelaar die | 7° les honoraires, les émoluments et les frais du médiateur désigné |
| aangewezen is overeenkomstig artikel 1734. | conformément à l'article 1734. |
| De bedragen die als basis dienen voor de berekening van de in het | La conversion en euros des sommes servant de base de calcul des dépens |
| eerste lid bedoelde kosten worden omgerekend in euro de dag dat het | vises à l'alinéa 1er s'opère le jour où est prononcé le jugement ou |
| vonnis of het arrest dat in de kosten verwijst, wordt uitgesproken ». | l'arrêt de condamnation aux dépens ». |
| Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | L'article 1022 du Code judiciaire dispose : |
| « De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de | « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les |
| kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. | frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause. |
| Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en | |
| van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de | Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et |
| Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | |
| basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de | germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par |
| rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de | arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima |
| zaak en van de belangrijkheid van het geschil. | et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la |
| Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt | nature de l'affaire et de l'importance du litige. |
| gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met | A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur |
| bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen, | interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement |
| ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en | motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant |
| minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de | dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son |
| rechter rekening met : | appréciation, le juge tient compte : |
| - de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag | - de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le |
| van de vergoeding te verminderen; | montant de l'indemnité; |
| - de complexiteit van de zaak; | - de la complexité de l'affaire; |
| - de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde | - des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient |
| partij; | gain de cause; |
| - het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. | - du caractère manifestement déraisonnable de la situation. |
| Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns | Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième |
| juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de | ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de |
| tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». | l'indemnité de procédure ». |
| B.1.2. Artikel 2 van de wet van 21 februari 2010 « tot wijziging van | B.1.2. L'article 2 de la loi du 21 février 2010 « modifiant les |
| de artikelen 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het | articles 1022 du Code judiciaire et 162bis du Code d'Instruction |
| Wetboek van strafvordering » heeft een lid ingevoegd in artikel 1022 | criminelle » a inséré un alinéa dans l'article 1022 du Code judiciaire |
| van het Gerechtelijk Wetboek krachtens hetwelk geen enkele | |
| rechtsplegingsvergoeding verschuldigd is ten laste van de Staat | en vertu duquel aucune indemnité de procédure n'est due à charge de |
| wanneer het openbaar ministerie bij wege van een rechtsvordering in | l'Etat lorsque le ministère public intervient par voie d'action dans |
| burgerlijke procedures tussenkomt overeenkomstig artikel 138bis, § 1, | les procédures civiles, conformément à l'article 138bis, § 1er, du |
| van hetzelfde Wetboek, of wanneer het arbeidsauditoraat een | |
| rechtsvordering instelt voor de arbeidsgerechten overeenkomstig | même Code, ou lorsque l'auditorat du travail intente une action devant |
| artikel 138bis, § 2, van hetzelfde Wetboek. | les juridictions du travail, conformément à l'article 138bis, § 2, du même Code. |
| Artikel 17 van de wet van 25 april 2014 « ter verbetering van | L'article 17 de la loi du 25 avril 2014 « visant à corriger plusieurs |
| verschillende wetten die een aangelegenheid regelen als bedoeld in | |
| artikel 78 van de Grondwet » heeft datzelfde lid aangevuld door erin | lois réglant une matière visée à l'article 78 de la Constitution » a |
| te voorzien dat geen enkele rechtsplegingsvergoeding ten laste van de | complété ledit alinéa en prévoyant qu'aucune indemnité de procédure |
| n'est due à charge de l'Etat lorsqu'une personne morale de droit | |
| Staat verschuldigd is wanneer een publiekrechtelijk rechtspersoon in | public agit dans l'intérêt général en tant que partie dans une procédure. |
| het algemeen belang als partij optreedt in een geding. | Ces deux lois ne sont pas encore entrées en vigueur et plusieurs |
| Die twee wetten zijn nog niet in werking getreden en tegen artikel 17 | recours en annulation ont été introduits contre l'article 17 de la loi |
| van de wet van 25 april 2014 zijn verschillende beroepen tot | du 25 avril 2014. |
| vernietiging ingesteld. | |
| B.2.1. De verwijzende rechter vraagt aan het Hof of de in het geding | B.2.1. Le juge a quo demande à la Cour si les dispositions en cause |
| zijnde bepalingen bestaanbaar zijn met de artikelen 10 en 11 van de | sont compatibles avec les articles 10 et 11 de la Constitution, dans |
| Grondwet, in die interpretatie dat de partijen die in het ongelijk | l'interprétation selon laquelle les parties ayant succombé dans leur |
| zijn gesteld in hun beroep, ingesteld op grond van artikel 167 van het | recours, fondé sur l'article 167 du Code civil, contre le refus de |
| Burgerlijk Wetboek, tegen de weigering van de ambtenaar van de | l'officier de l'état civil de célébrer leur mariage sont tenues au |
| burgerlijke stand om hun huwelijk te voltrekken, gehouden zijn tot de | |
| betaling van een rechtsplegingsvergoeding, terwijl (1) de ambtenaar | paiement d'une indemnité de procédure alors que (1) l'officier de |
| van de burgerlijke stand, wanneer hij in het ongelijk is gesteld naar | |
| aanleiding van een dergelijk beroep, niet gehouden is tot de betaling | l'état civil, lorsqu'il succombe à l'occasion d'un tel recours, n'est |
| van een rechtsplegingsvergoeding, (2) artikel 1017 van het | pas tenu au paiement d'une indemnité de procédure, (2) l'article 1017 |
| Gerechtelijk Wetboek geen onderscheid maakt naar gelang van de | du Code judiciaire ne fait aucune distinction selon la qualité de la |
| hoedanigheid van de in het ongelijk gestelde partij en (3) de | partie succombante et (3) le particulier ayant succombé dans le cadre |
| particulier die in het ongelijk is gesteld, in het kader van | |
| procedures met betrekking tot herstelvorderingen en stedenbouwkundige | de procédures portant sur des actions en réparation et des ordres de |
| stakingsbevelen, niet ertoe gehouden is een rechtsplegingsvergoeding | cessation urbanistiques n'est pas tenu de payer une indemnité de |
| te betalen. | procédure. |
| B.2.2. Artikel 146bis van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | B.2.2. L'article 146bis du Code civil dispose : |
| « Er is geen huwelijk wanneer, ondanks de gegeven formele | « Il n'y a pas de mariage lorsque, bien que les consentements formels |
| toestemmingen tot het huwelijk, uit een geheel van omstandigheden | |
| blijkt dat de intentie van minstens één van de echtgenoten kennelijk | aient été donnés en vue de celui-ci, il ressort d'une combinaison de |
| niet is gericht op het totstandbrengen van een duurzame | circonstances que l'intention de l'un au moins des époux n'est |
| levensgemeenschap, maar enkel op het bekomen van een | manifestement pas la création d'une communauté de vie durable, mais |
| verblijfsrechtelijk voordeel dat is verbonden aan de staat van gehuwde | vise uniquement l'obtention d'un avantage en matière de séjour, lié au |
| ». | statut d'époux ». |
| Artikel 167 van het Burgerlijk Wetboek, in de versie die van | L'article 167 du Code civil, dans la version applicable à l'instance |
| toepassing is op het bodemgeschil, bepaalt : | soumise au juge a quo, dispose : |
| « De ambtenaar van de burgerlijke stand weigert het huwelijk te | « L'officier de l'état civil refuse de célébrer le mariage lorsqu'il |
| voltrekken wanneer blijkt dat niet is voldaan aan de hoedanigheden en | apparaît qu'il n'est pas satisfait aux qualités et conditions |
| voorwaarden vereist om een huwelijk te mogen aangaan, of indien hij | prescrites pour contracter mariage, ou s'il est d'avis que la |
| van oordeel is dat de voltrekking in strijd is met de beginselen van | célébration est contraire aux principes de l'ordre public. |
| de openbare orde. | |
| Indien er een ernstig vermoeden bestaat dat niet is voldaan aan de in | S'il existe une présomption sérieuse qu'il n'est pas satisfait aux |
| het vorige lid gestelde voorwaarden kan de ambtenaar van de | conditions visées à l'alinéa précédent, l'officier de l'état civil |
| burgerlijke stand de voltrekking van het huwelijk uitstellen, na | peut surseoir à la célébration du mariage, le cas échéant après avoir |
| eventueel het advies van de procureur des Konings van het gerechtelijk | recueilli l'avis du procureur du Roi de l'arrondissement judiciaire |
| arrondissement waarin de verzoekers voornemens zijn te huwen te hebben | dans lequel les requérants ont l'intention de contracter mariage, |
| ingewonnen, gedurende ten hoogste twee maanden vanaf de door | pendant un délai de deux mois au plus à partir de la date de mariage |
| belanghebbende partijen vooropgestelde huwelijksdatum, teneinde bijkomend onderzoek te verrichten. Indien hij binnen de in vorig lid gestelde termijn nog geen definitieve beslissing heeft genomen, dient de ambtenaar van de burgerlijke stand het huwelijk te voltrekken, zelfs in die gevallen waar de in artikel 165, § 3 bedoelde termijn van zes maanden reeds is verstreken. In geval van een weigering zoals bedoeld in het eerste lid, brengt de ambtenaar van de burgerlijke stand zijn met redenen omklede beslissing zonder verwijl ter kennis van de belanghebbende partijen. Tezelfdertijd wordt een afschrift hiervan, samen met een kopie van | choisie par les parties intéressées, afin de procéder à une enquête complémentaire. S'il n'a pas pris de décision définitive dans le délai prévu à l'alinéa précédent, l'officier de l'état civil doit célébrer le mariage, même dans les cas où le délai de six mois visé à l'article 165, § 3, est expiré. Dans le cas d'un refus visé à l'alinéa premier, l'officier de l'état civil notifie sans délai sa décision motivée aux parties intéressées. Une copie, accompagnée d'une copie de tous documents utiles en est, en |
| alle nuttige documenten, overgezonden aan de procureur des Konings van | même temps, transmise au procureur du Roi de l'arrondissement |
| het gerechtelijk arrondissement waarin de weigering plaatsvond. | judiciaire dans lequel le refus a été exprimé. |
| Indien één van de aanstaande echtgenoten of beiden op de dag van de | Si l'un des futurs époux ou les deux ne sont pas inscrits, au jour du |
| weigering hun inschrijving in het bevolkings-, vreemdelingen- of | refus, dans les registres de la population, le registre des étrangers |
| wachtregister of hun actuele verblijfplaats niet hebben binnen de | ou le registre d'attente de la commune, ou n'y ont pas leur résidence |
| gemeente, wordt de weigeringsbeslissing tevens onmiddellijk ter kennis | actuelle, la décision de refus est également immédiatement notifiée à |
| gebracht van de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente van | l'officier de l'état civil de la commune où ce futur époux ou ces |
| inschrijving in een van deze registers of van de actuele | futurs époux sont inscrits dans l'un de ces registres ou ont leur |
| verblijfplaats in België van deze aanstaande echtgenoot of | |
| echtgenoten. | résidence actuelle. |
| Tegen de weigering door de ambtenaar van de burgerlijke stand om het | Le refus de l'officier de l'état civil de célébrer le mariage est |
| huwelijk te voltrekken, kan door belanghebbende partijen binnen de | susceptible de recours par les parties intéressées pendant un délai |
| maand na de kennisgeving van zijn beslissing beroep worden aangetekend | |
| bij de rechtbank van eerste aanleg ». | d'un mois, devant le tribunal de première instance ». |
| B.3.1. Het bij de voormelde bepalingen van het Gerechtelijk Wetboek | B.3.1. Le principe établi par les dispositions précitées du Code |
| gevestigde beginsel luidt dat iedere partij die in het ongelijk wordt | judiciaire est que toute partie qui succombe est tenue au paiement de |
| gesteld, gehouden is tot de betaling van de rechtsplegingsvergoeding, | l'indemnité de procédure, laquelle est une intervention forfaitaire |
| die een forfaitaire tegemoetkoming is in de kosten en erelonen van de | dans les frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain |
| advocaat van de partij die in het gelijk is gesteld. | de cause. |
| B.3.2. Met die bepalingen uit de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden aan de bijstand van een advocaat wilde de wetgever een einde maken aan de rechtsonzekerheid die voortvloeide uit een sterk uiteenlopende rechtspraak ter zake (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 14). Hij wilde overigens voorkomen dat een nieuw proces moest worden ingesteld teneinde het herstel te verkrijgen van de schade die bestaat in de door de winnende partij gemaakte kosten en erelonen van een advocaat. De wetgever beoogde ten slotte een einde te maken aan het verschil in behandeling ten aanzien van het financiële risico van het proces tussen de partijen bij een burgerlijk proces, waarbij elk van hen in beginsel de verdediging van haar persoonlijke belangen nastreeft. Meer bepaald strekte de keuze van de wetgever om de verhaalbaarheid te verankeren in het burgerlijk procedurerecht en om van de | B.3.2. Par ces dispositions issues de la loi du 21 avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais d'avocat, le législateur entendait mettre fin à l'insécurité juridique qui résultait d'une jurisprudence très disparate en la matière (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/5, p. 14). Il voulait, par ailleurs, éviter qu'un nouveau procès doive être intenté afin d'obtenir la réparation du dommage consistant dans les frais et honoraires d'avocat consentis par la partie victorieuse. Enfin, le législateur entendait supprimer la différence de traitement, concernant le risque financier du procès, entre les parties à un procès civil, chacune d'elles poursuivant, en principe, la défense de ses intérêts personnels. Plus particulièrement, le choix du législateur d'ancrer la répétibilité dans le droit procédural civil et de faire de l'indemnité de procédure une participation forfaitaire |
| rechtsplegingsvergoeding een forfaitaire deelname in de kosten en | dans les frais et honoraires de l'avocat de la partie gagnante, à |
| erelonen van de advocaat van de winnende partij ten laste van de in | charge de la partie ayant succombé, visait à traiter de manière |
| het ongelijk gestelde partij te maken, ertoe alle partijen bij een | identique toutes les parties à un procès civil, en répartissant |
| burgerlijk proces op gelijke wijze te behandelen door het financiële | également entre elles le risque financier. Un tel objectif est |
| risico gelijkelijk onder hen te verdelen. Een dergelijk doel is in | conforme au principe d'égalité d'accès à la justice, tel qu'il est |
| overeenstemming met het beginsel van de gelijke toegang tot het | garanti par l'article 6.1, de la Convention européenne des droits de |
| gerecht, zoals gewaarborgd bij artikel 6.1 van het Europees Verdrag | |
| voor de rechten van de mens. | l'homme. |
| B.3.3. Dezelfde wet van 21 april 2007 heeft evenwel elke | B.3.3. La même loi du 21 avril 2007 a cependant exclu toute |
| verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van advocaten in de | |
| betrekkingen tussen de beklaagde en het openbaar ministerie | répétibilité des frais et honoraires d'avocats dans les relations |
| uitgesloten. De artikelen 128, 162bis, 194 en 211 van het Wetboek van | entre le prévenu et le ministère public. Les articles 128, 162bis, 194 |
| strafvordering breiden het beginsel van de verhaalbaarheid enkel voor | et 211 du Code d'instruction criminelle n'étendent le principe de la |
| de betrekkingen tussen de beklaagde en de burgerlijke partij uit tot | répétibilité aux affaires pénales qu'à l'égard des relations entre le |
| de strafzaken. | prévenu et la partie civile. |
| Bij zijn arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008 betreffende de | Par son arrêt n° 182/2008 du 18 décembre 2008 concernant les recours |
| beroepen tot vernietiging van de wet van 21 april 2007 heeft het Hof | en annulation de la loi du 21 avril 2007, la Cour a jugé que les |
| geoordeeld dat de fundamentele verschillen tussen het openbaar | différences fondamentales entre le ministère public, lequel est |
| ministerie, dat in het belang van de maatschappij belast is met het | chargé, dans l'intérêt de la société, de la recherche et de la |
| onderzoek en de vervolging van misdrijven en de strafvordering | poursuite des infractions et exerce l'action publique, et la partie |
| uitoefent, en de burgerlijke partij, die haar eigen belang nastreeft, | civile, qui poursuit son intérêt propre, pouvaient justifier la |
| de niet-toepassing, ten laste van de Staat, van het systeem van de | non-application, à charge de l'Etat, du système d'indemnisation |
| forfaitaire vergoeding waarin de wet van 21 april 2007 voorziet, | forfaitaire prévu par la loi du 21 avril 2007. |
| konden verantwoorden. | |
| Een dergelijke specifieke regeling is verantwoord rekening houdend | |
| met, enerzijds, de bijzondere aard van het strafrechtelijk | Un tel régime spécifique se justifie compte tenu, d'une part, de la |
| contentieux, dat tot doel heeft de misdrijven te vervolgen en te | nature particulière du contentieux pénal, qui a pour objet de |
| bestraffen en dat niet ertoe strekt het bestaan of de schending van | poursuivre et de réprimer les infractions et qui ne vise ni à faire |
| een subjectief recht te laten vaststellen, noch, in beginsel, | constater l'existence ou la violation d'un droit subjectif, ni à |
| uitspraak te doen over de wettigheid van een handeling van een | statuer, en principe, sur la légalité d'un acte d'une autorité |
| overheid en gelet op, anderzijds, de specifieke opdracht van het | publique, et eu égard, d'autre part, à la mission spécifique dévolue |
| openbaar ministerie of het arbeidsauditoraat in strafzaken - die ermee | au ministère public ou à l'auditorat du travail en matière pénale - |
| belast zijn de strafvordering uit naam van de maatschappij uit te | qui sont chargés d'exercer l'action publique au nom de la société. |
| oefenen. Ten slotte zijn de functies van het openbaar ministerie en | Enfin, le ministère public et l'auditorat du travail qui, en matière |
| van het arbeidsauditoraat dat, inzake het sociaal strafrecht, de | de droit pénal social, assume les fonctions du ministère public |
| functies van het openbaar ministerie uitvoert (artikelen 145 en 152 | (articles 145 et 152 du Code judiciaire) ou qui exerce devant le |
| van het Gerechtelijk Wetboek), of dat voor de arbeidsrechtbank de | tribunal du travail l'action prévue par l'article 138bis, § 2, du Code |
| vordering instelt bepaald in artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk | judiciaire, qui s'apparente à l'action publique exercée par le |
| Wetboek die vergelijkbaar is met de strafvordering die het openbaar | ministère public devant les juridictions pénales puisqu'elle a pour |
| ministerie instelt voor de strafrechter vermits die tot doel heeft het | objet de constater la commission d'une infraction, voient leurs |
| plegen van een misdrijf vast te stellen verankerd in en is hun | fonctions consacrées et leur indépendance garantie par l'article 151, |
| onafhankelijkheid gewaarborgd bij artikel 151, § 1, van de Grondwet. | § 1er, de la Constitution. |
| B.4. Het Hof heeft kennis genomen van verschillende prejudiciële | B.4. La Cour eut à connaître de plusieurs questions préjudicielles |
| vragen die de toepassing in het geding brengen van de | mettant en cause l'application de l'indemnité de procédure prévue à |
| rechtsplegingsvergoeding bepaald in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek in het kader van geschillen voor de burgerlijke rechter, maar waarbij een overheid is betrokken, zodat zij zich onderscheiden van de burgerlijke geschillen waar de twee partijen alleen de verdediging van hun private belangen nastreven. Herhaaldelijk heeft het Hof geoordeeld dat, rekening houdende met de verwantschap tussen de opdrachten van die overheden en de functies die het openbaar ministerie uitoefent wanneer het in strafzaken optreedt, en in het bijzonder met het bestaan in beide gevallen van een opdracht van algemeen belang, die overheden, eisende of verwerende partijen in het kader van een burgerlijk geschil, op dezelfde manier moesten worden behandeld als het openbaar ministerie dat in strafzaken optreedt, en bijgevolg dat elke betaling van de rechtsplegingsvergoeding moest worden uitgesloten in het kader van | l'article 1022 du Code judiciaire, dans le cadre de litiges portés devant le juge civil mais impliquant une autorité publique et se distinguant, dès lors, des litiges civils où les deux parties ne poursuivent que la défense de leurs intérêts privés. A diverses reprises, la Cour jugea que, compte tenu de la proximité des missions assumées par ces autorités et des fonctions exercées par le ministère public agissant en matière pénale, et spécialement de l'existence dans les deux cas d'une mission d'intérêt général, il convenait de traiter ces autorités publiques, parties demanderesses ou défenderesses dans le cadre d'un litige civil, de la même manière que le ministère public agissant en matière pénale et, partant, d'exclure tout paiement de l'indemnité de procédure dans le cadre des litiges |
| geschillen tussen dergelijke overheden en een particulier. | opposant de telles autorités publiques à un particulier. |
| Bij zijn arrest nr. 83/2011 van 18 mei 2011 heeft het Hof aldus voor | Par son arrêt n° 83/2011 du 18 mai 2011, la Cour a ainsi dit pour |
| recht gezegd dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de | droit que l'article 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur |
| inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de artikelen 10 en | de la loi du 21 février 2010, violait les articles 10 et 11 de la |
| 11 van de Grondwet schond in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten | Constitution en ce qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à |
| laste van de Belgische Staat kon worden gelegd wanneer het | charge de l'Etat belge lorsque l'auditorat du travail succombait dans |
| arbeidsauditoraat in het ongelijk wordt gesteld in zijn | |
| rechtsvordering ingesteld op grond van artikel 138bis, § 2, van het | son action intentée sur la base de l'article 138bis, § 2, du Code |
| Gerechtelijk Wetboek. Het Hof oordeelde immers dat het beginsel van | |
| gelijkheid en niet-discriminatie vereiste dat die vorderingen, die | judiciaire. La Cour considéra en effet que le principe d'égalité et de |
| worden ingesteld door een publiek orgaan in naam van het algemeen | non-discrimination exigeait que ces actions, qui sont intentées par un |
| belang en in alle onafhankelijkheid, op dezelfde wijze worden | organe public au nom de l'intérêt général et en toute indépendance, |
| behandeld als de strafvorderingen. | soient traitées de la même manière que les actions pénales. |
| Bij zijn arrest nr. 43/2012 van 8 maart 2012 heeft het Hof zich op | Par son arrêt n° 43/2012 du 8 mars 2012, la Cour s'est prononcée de |
| analoge wijze uitgesproken ten aanzien van de herstelvordering die de | façon analogue quant à l'action en réparation intentée devant le |
| stedenbouwkundige inspecteur voor de burgerlijke rechtbank instelt op | tribunal civil par l'inspecteur urbaniste, sur la base de l'article |
| grond van artikel 6.1.43 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening. | 6.1.43 du Code flamand de l'aménagement du territoire. |
| Bij zijn arrest nr. 36/2013 van 7 maart 2013 is het Hof tot dezelfde | Par son arrêt n° 36/2013 du 7 mars 2013, la Cour a abouti à la même |
| conclusie gekomen ten aanzien van de herstelvordering die de | conclusion en ce qui concerne l'action en réparation intentée devant |
| gemachtigde ambtenaar voor de burgerlijke rechtbank instelt op grond | le tribunal civil par le fonctionnaire délégué, en vertu de l'article |
| van artikel 157 van het Waalse Wetboek van Ruimtelijke Ordening, | 157 du Code wallon de l'Aménagement du Territoire, de l'Urbanisme, du |
| Stedenbouw, Patrimonium en Energie. | Patrimoine et de l'Energie. |
| Bij zijn arrest nr. 42/2013 van 21 maart 2013 heeft het Hof geoordeeld | Par son arrêt n° 42/2013 du 21 mars 2013, la Cour a jugé que l'article |
| dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de | 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la loi du 21 |
| inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de artikelen 10 en | février 2010, violait les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce |
| 11 van de Grondwet schond, in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten | qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à charge de l'Etat |
| laste van de Belgische Staat kon worden gelegd wanneer de procureur | belge lorsque le procureur du Roi succombe dans son action en |
| des Konings in het ongelijk wordt gesteld in zijn op grond van artikel | |
| 184 van het Burgerlijk Wetboek ingestelde vordering tot | annulation d'un mariage, intentée en vertu de l'article 184 du Code |
| nietigverklaring van een huwelijk. | civil. |
| Bij zijn arrest nr. 57/2013 van 25 april 2013 heeft het Hof geoordeeld | Par son arrêt n° 57/2013 du 25 avril 2013, la Cour a jugé que, pour |
| dat, om redenen die analoog zijn aan die van het arrest nr. 135/2009 | des motifs analogues à ceux de l'arrêt n° 135/2009, du 1er septembre |
| van 1 september 2009 en van het voormelde arrest nr. 83/2011, geen | 2009, et de l'arrêt n° 83/2011 précité, aucune indemnité de procédure |
| enkele rechtsplegingsvergoeding kon worden opgelegd aan de overheid | ne pouvait être imposée à l'autorité qui requiert des mesures de |
| die herstelmaatregelen inzake stedenbouw vordert, maar dat haar ook | réparation en matière d'urbanisme, mais qu'aucune indemnité de |
| geen enkele rechtsplegingsvergoeding kon worden toegekend. | procédure ne pouvait non plus lui être octroyée. |
| Bij zijn arrest nr. 132/2013 van 26 september 2013 heeft het Hof | Par son arrêt n° 132/2013 du 26 septembre 2013, la Cour a jugé que |
| geoordeeld dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, vóór de | l'article 1022 du Code judiciaire, avant l'entrée en vigueur de la loi |
| inwerkingtreding van de wet van 21 februari 2010, de artikelen 10 en | du 21 février 2010, violait les articles 10 et 11 de la Constitution |
| 11 van de Grondwet schond, in zoverre een rechtsplegingsvergoeding ten | en ce qu'une indemnité de procédure pouvait être mise à charge de |
| laste van de ambtenaar van de burgerlijke stand kon worden gelegd | l'officier de l'état civil lorsqu'il succombait dans un recours fondé |
| wanneer hij in het ongelijk werd gesteld in een op grond van artikel | |
| 167 van het Burgerlijk Wetboek ingesteld beroep tegen zijn weigering | sur l'article 167 du Code civil, intenté contre son refus de célébrer |
| om een huwelijk te voltrekken. Het Hof heeft immers geoordeeld dat de | un mariage. La Cour a en effet considéré que l'officier de l'état |
| ambtenaar van de burgerlijke stand zich moest verzetten tegen het | civil devait s'opposer au mariage lorsqu'il estimait qu'il s'agissait |
| huwelijk wanneer hij meende dat het ging om een schijnhuwelijk en dat | d'un mariage de complaisance et qu'une telle décision était adoptée en |
| een dergelijke beslissing werd genomen om uitsluitend de openbare orde | vue de préserver exclusivement l'ordre public et, en définitive, |
| en tenslotte het algemeen belang te vrijwaren, zodat de ambtenaar van | l'intérêt général, si bien qu'il importait que l'officier de l'état |
| de burgerlijke stand in alle onafhankelijkheid moet kunnen optreden. | civil puisse agir en toute indépendance. |
| B.5.1. Zoals in B.1.2 is vermeld, heeft de wetgever tot tweemaal toe | B.5.1. Comme il est dit en B.1.2, le législateur a, par deux fois, |
| artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek gewijzigd. | modifié l'article 1022 du Code judiciaire. |
| Artikel 1022, laatste lid, dat nog niet in werking is getreden, | Le dernier alinéa de l'article 1022, qui n'est pas encore entré en |
| bepaalt : | vigueur, dispose : |
| « Geen enkele vergoeding is verschuldigd ten laste van de Staat : | « Aucune indemnité n'est due à charge de l'Etat : |
| 1° wanneer het openbaar ministerie bij wege van rechtsvordering in | 1° lorsque le ministère public intervient par voie d'action dans les |
| burgerlijke procedures tussenkomt overeenkomstig artikel 138bis, § 1; | procédures civiles conformément à l'article 138bis, § 1er; |
| 2° wanneer het arbeidsauditoraat een rechtsvordering instelt voor de | 2° lorsque l'auditorat du travail intente une action devant les |
| arbeidsgerechten overeenkomstig artikel 138bis, § 2. | juridictions du travail conformément à l'article 138bis, § 2. |
| 3° wanneer een publiekrechtelijke rechtspersoon in het algemeen belang | 3° lorsqu'une personne morale de droit public agit dans l'intérêt |
| als partij optreedt in een geding ». | général, en tant que partie dans une procédure ». |
| B.5.2. Die ontwikkeling van de wetgeving is ingegeven door de zorg om | B.5.2. Cette évolution législative a été guidée par le souci de |
| tegemoet te komen aan de rechtspraak waaraan in B.4 is herinnerd | répondre à la jurisprudence rappelée en B.4. (Doc. parl., Chambre, |
| (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3098/005, p. 3). | 2013-2014, DOC 53-3098/005, p. 3). |
| B.6.1. De wetgever heeft daarentegen, bij de wet van 20 januari 2014 | B.6.1. En revanche, le législateur a, par la loi du 20 janvier 2014 |
| houdende hervorming van de bevoegdheid, de procedureregeling en de | portant réforme de la compétence, de la procédure et de l'organisation |
| organisatie van de Raad van State, het beginsel van de verhaalbaarheid | du Conseil d'Etat, introduit le principe de la répétibilité au Conseil |
| bij de Raad van State ingevoerd. Artikel 11 van die wet voegt een | d'Etat. L'article 11 de cette loi insère un article 30/1 dans les lois |
| artikel 30/1 in de gecoördineerde wetten op de Raad van State in, dat | coordonnées sur le Conseil d'Etat, qui dispose : |
| luidt : « Art. 30/1.§ 1. De afdeling bestuursrechtspraak kan een |
« Art. 30/1.§ 1er. La section du contentieux administratif peut |
| rechtsplegingsvergoeding toekennen, die een forfaitaire tegemoetkoming | accorder une indemnité de procédure qui est une intervention |
| is in de kosten en honoraria van de advocaat van de in het gelijk | forfaitaire dans les frais et honoraires d'avocat de la partie ayant |
| gestelde partij. | obtenu gain de cause. |
| Na het advies ingewonnen te hebben van de Orde van Vlaamse Balies en | Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et |
| van de ' Ordre des barreaux francophones et germanophone ' bepaalt de | germanophone et de ' l'Orde van Vlaamse Balies ', le Roi établit par |
| Koning bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de | arrêté délibéré en Conseil des Ministres, les montants de base, minima |
| basisbedragen en de minimale en maximale bedragen van de | et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la |
| rechtsplegingsvergoeding, afhankelijk van onder meer de aard van de | nature de l'affaire et de l'importance du litige. |
| zaak en het belang van het geschil. | |
| § 2. De afdeling bestuursrechtspraak kan, bij met bijzondere redenen | § 2. La section du contentieux administratif peut, par décision |
| omklede beslissing, de vergoeding verlagen of verhogen, zonder echter | spécialement motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans |
| de door de Koning voorziene maximale en minimale bedragen te | pour autant dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. |
| overschrijden. In haar beoordeling houdt ze rekening met : | Dans son appréciation, elle tient compte : |
| 1° de financiële draagkracht van de in het ongelijk gestelde partij, | 1° de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer |
| om het bedrag van de vergoeding te verlagen; | le montant de l'indemnité; |
| 2° de complexiteit van de zaak; | 2° de la complexité de l'affaire; |
| 3° de kennelijk onredelijke aard van de situatie. | 3° du caractère manifestement déraisonnable de la situation. |
| Indien de in het ongelijk gestelde partij juridische | Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième |
| tweedelijnsbijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding | ligne, l'indemnité de procédure est fixée au montant minimum établi |
| vastgelegd op het door de Koning bepaalde minimale bedrag, behalve in | par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Sur |
| geval van een kennelijk onredelijke situatie. Wat dit betreft, | ce point, la section du contentieux administratif motive spécialement |
| omkleedt de afdeling bestuursrechtspraak haar beslissing tot | sa décision de diminution ou d'augmentation. |
| vermindering of verhoging met bijzondere redenen. | |
| Wanneer meer partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van een of | Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à |
| meer in het ongelijk gestelde partijen genieten, is het bedrag ervan | charge d'une ou de plusieurs parties succombantes, son montant est au |
| maximaal het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de | maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut |
| begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen, | prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus |
| aanspraak kan maken. Ze wordt door de afdeling bestuursrechtspraak | élevée. Elle est répartie entre les parties par la section du |
| tussen de partijen verdeeld. | contentieux administratif. |
| Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding | Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour |
| worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de | l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de |
| tussenkomst van de advocaat van een andere partij. De tussenkomende | l'indemnité de procédure. Les parties intervenantes ne peuvent être |
| partijen kunnen niet worden gehouden tot de betaling van deze | |
| rechtsplegingsvergoeding of ervan genieten ». | tenues au paiement ou bénéficier de cette indemnité ». |
| B.6.2. Met die wet van 20 januari 2014 maakt de wetgever het mogelijk | B.6.2. Par cette loi du 20 janvier 2014, le législateur permet de |
| de kwestie te beslechten van de verhaalbaarheid van de kosten en | trancher la question de la répétibilité des frais et honoraires |
| erelonen van een advocaat tijdens de procedure waarvoor die | d'avocat au cours de la procédure pour laquelle ces frais d'avocat ont |
| advocatenkosten zijn gemaakt. Aldus wordt vermeden dat de procedure | été consentis. Il est ainsi évité que la procédure devant le Conseil |
| voor de Raad van State moet worden gevolgd door een nieuwe vordering | d'Etat doive être suivie d'une nouvelle action devant le juge civil, |
| voor de burgerlijke rechter, hetgeen een grotere procedurele | ce qui assure une plus grande efficacité procédurale et favorise |
| doeltreffendheid verzekert en de toegang tot het gerecht bevordert | l'accès à la justice en réduisant les coûts de procédure. |
| door de procedurekosten te verminderen. | En outre, par cette modification apportée aux lois coordonnées sur le |
| Bovendien heeft de wetgever, met die wijziging in de gecoördineerde | Conseil d'Etat, le législateur a explicitement accepté que la |
| wetten op de Raad van State, uitdrukkelijk aanvaard dat het nastreven | poursuite de l'intérêt général par une des parties à la procédure |
| van het algemeen belang door een van de partijen bij de procedure niet | n'était pas exclusive de la condamnation de celle-ci à une indemnité |
| uitsluit dat zij kan worden veroordeeld tot de betaling van een | de procédure lorsqu'elle succombe dans ses prétentions. La Cour |
| rechtsplegingsvergoeding wanneer zij in het ongelijk wordt gesteld. | accorde à cet égard une importance particulière à ce que le |
| Het Hof hecht in dat verband bijzondere aandacht aan het feit dat de | législateur ait choisi, pour l'essentiel, de transposer au contentieux |
| wetgever hoofdzakelijk ervoor heeft gekozen het stelsel van de | porté devant le Conseil d'Etat le régime de la répétibilité prévu par |
| verhaalbaarheid bepaald in artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek | l'article 1022 du Code judiciaire, alors même que ce régime est |
| om te zetten naar het contentieux voor de Raad van State, terwijl dat | destiné à régir, en principe, la répartition des risques du procès |
| stelsel bedoeld is om in principe het herstel te regelen van de | dans le cadre de litiges opposant des personnes privées, poursuivant |
| procesrisico's in het kader van geschillen tussen privépersonen die | |
| hun belangen nastreven. | la satisfaction de leurs intérêts. |
| B.6.3. Hieruit vloeit voort dat de wetgever uitdrukkelijk heeft | B.6.3. Il s'ensuit que le législateur a expressément admis que |
| aanvaard dat het opleggen van een forfaitaire rechtsplegingsvergoeding | l'imposition d'une indemnité de procédure forfaitaire n'était pas, en |
| niet als dusdanig van dien aard was dat het de onafhankelijkheid | tant que telle, de nature à menacer l'indépendance avec laquelle les |
| bedreigt van de overheden wanneer zij - in voorkomend geval als partij | autorités publiques doivent assurer - en étant, le cas échéant, partie |
| bij een jurisdictionele procedure - de aan hen toevertrouwde opdracht | à une procédure juridictionnelle - la mission d'intérêt général qui |
| van algemeen belang moeten verzekeren. | leur a été confiée. |
| B.7.1. Die stellingname van de wetgever vormt een wezenlijke breuk in | B.7.1. Cette prise de position du législateur marque une césure |
| de ontwikkeling van het stelsel van de rechtsplegingsvergoeding en | essentielle dans l'évolution du régime de l'indemnité de procédure et |
| heeft tot gevolg dat, hoewel zij, zoals het openbaar ministerie of het | a pour effet que, bien qu'elles poursuivent, comme le ministère public |
| arbeidsauditoraat in strafzaken, een opdracht van algemeen belang | ou l'auditorat du travail en matière pénale, une mission d'intérêt |
| nastreven, de overheden, eisende of verwerende partijen in het kader | général, les autorités publiques, parties demanderesses ou |
| van een burgerlijk geschil, kunnen worden onderworpen aan het stelsel | défenderesses dans le cadre d'un litige civil, peuvent être soumises |
| van de rechtsplegingsvergoeding. | au régime de l'indemnité de procédure. |
| B.7.2. Het gelijktijdig bestaan van artikel 30/1 van de gecoördineerde | B.7.2. Par ailleurs, la coexistence de l'article 30/1 des lois |
| wetten op de Raad van State en van het achtste lid, 3°, van artikel | coordonnées sur le Conseil d'Etat et de l'alinéa 8, 3°, de l'article |
| 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, wanneer het in werking zal treden, | 1022 du Code judiciaire, lorsqu'il entrera en vigueur, créera des |
| zal overigens verschillen in behandeling tot stand brengen die | |
| moeilijk te verantwoorden lijken. Dat geldt aldus voor het verschil in | différences de traitement qui paraissent difficilement justifiables. |
| behandeling tussen de particulier die zich bevindt in een geschil met | Il en va ainsi de la différence de traitement entre le particulier qui |
| een overheid, naargelang dat geschil wordt gebracht voor een | se trouve en litige avec une autorité publique, selon que ce litige |
| rechtscollege van de rechterlijke orde dan wel voor de Raad van State. | est porté devant une juridiction de l'ordre judiciaire ou devant le |
| Dat geldt eveneens voor het verschil in behandeling onder de | Conseil d'Etat. Il en va de même de la différence de traitement entre |
| overheden, naargelang het contentieux waarin zij betrokken zijn, valt | les autorités publiques, suivant que le contentieux qui les concerne |
| onder de rechtscolleges van de rechterlijke orde dan wel onder de Raad van State. De wetgever kan weliswaar rekening houden met de procedurele verschillen tussen beide contentieux om het stelsel van de rechtsplegingsvergoeding aan te passen aan de kenmerken van elk daarvan. Dergelijke verschillen kunnen daarentegen geen dermate grote discrepantie verantwoorden tussen de situatie van een overheid die in het ongelijk wordt gesteld voor de burgerlijke rechter dan wel voor de administratieve rechter, terwijl de inzet van het geschil en de geschilpartijen identiek kunnen zijn. Beide wetgevingen laten op onsamenhangende wijze toe dat een administratieve overheid meer of minder wordt blootgesteld aan het financiële risico van het proces naargelang haar tegenpartij, wanneer die over een dergelijke keuze beschikt, beslist om op te treden voor de burgerlijke rechter dan wel voor de Raad van State. | relève des juridictions de l'ordre judiciaire ou du Conseil d'Etat. Sans doute le législateur peut-il tenir compte des différences procédurales existant entre les deux contentieux pour adapter le régime de l'indemnité de procédure aux caractéristiques de chacun d'entre eux. En revanche, de telles différences ne sont pas en mesure de justifier une discordance aussi profonde entre la situation d'une autorité publique qui succombe devant le juge civil ou devant le juge administratif, alors même que l'enjeu du litige et les parties litigantes peuvent être identiques. Ces deux législations permettent, de manière incohérente, qu'une autorité administrative soit plus ou moins exposée au risque financier du procès selon que, lorsqu'il dispose d'un tel choix, son adversaire décide d'agir devant le juge civil ou devant le Conseil d'Etat. |
| Hieruit vloeit voort dat het objectieve karakter van het contentieux | Il s'ensuit que le caractère objectif du contentieux devant le Conseil |
| voor de Raad van State niet redelijkerwijs toelaat de overheid die | d'Etat ne permet pas raisonnablement de traiter à ce point |
| voor dat rechtscollege partij is en de overheid die partij is bij een | différemment l'autorité publique qui est partie devant cette |
| geschil voor een rechtscollege van de rechterlijke orde dermate | juridiction et l'autorité publique qui est partie à un litige devant |
| verschillend te behandelen. | une juridiction de l'ordre judiciaire. |
| B.7.3. Ten slotte houdt het criterium van het algemeen belang een | B.7.3. Enfin, le critère de l'intérêt général engendre un risque |
| risico van rechtsonzekerheid in, terwijl de wet van 21 april 2007 een | d'insécurité juridique, alors même que la loi du 21 avril 2007 |
| dergelijke onzekerheid precies wilde vermijden. | entendait précisément éviter pareille insécurité. |
| B.8. Bij zijn arrest nr. 48/2015 van 30 april 2015 heeft het Hof het | B.8. Par arrêt n° 48/2015 du 30 avril 2015, la Cour a rejeté le |
| beroep tot vernietiging verworpen dat was ingesteld tegen het | |
| voormelde artikel 11 van de wet van 20 januari 2014, dat een artikel | recours en annulation introduit contre l'article 11 précité de la loi |
| 30/1 in de gecoördineerde wetten op de Raad van State invoegt. Bij dat | du 20 janvier 2014, insérant un article 30/1 dans les lois coordonnées |
| arrest heeft het geoordeeld dat het niet strijdig is met de artikelen | sur le Conseil d'Etat. Par cet arrêt, elle a jugé qu'il n'était pas |
| 10, 11, 13 en 23 van de Grondwet, met name in samenhang gelezen met de | contraire aux articles 10, 11, 13 et 23 de la Constitution, combinés |
| artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | notamment avec les articles 6 et 13 de la Convention européenne des |
| mens, die onder meer het recht op een eerlijk proces en het recht op | droits de l'homme, qui garantissent entre autres le droit à un procès |
| toegang tot de rechter waarborgen, en met artikel 47 van het Handvest | équitable et le droit d'accès au juge, et avec l'article 47 de la |
| van de grondrechten van de Europese Unie, om de overheid, tegenpartij | Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne, d'imposer à |
| voor de Raad van State die in het ongelijk wordt gesteld, de betaling | l'autorité publique, partie adverse devant le Conseil d'Etat et qui |
| op te leggen van een rechtsplegingsvergoeding die de kosten en | succombe, le paiement d'une indemnité de procédure couvrant |
| erelonen van de advocaten van de verzoekende partij op forfaitaire | forfaitairement les frais et honoraires d'avocats de la partie |
| wijze dekt. Omgekeerd heeft het geoordeeld dat het evenmin in strijd | requérante. A l'inverse, elle a jugé qu'il n'était pas davantage |
| is met dezelfde bepalingen om aan de verzoekende partij voor de Raad | contraire aux mêmes dispositions d'imposer à la partie requérante |
| van State de betaling op te leggen van een rechtsplegingsvergoeding | devant le Conseil d'Etat le paiement d'une indemnité de procédure au |
| ten gunste van de tegenpartij die in het gelijk is gesteld. | profit de la partie adverse ayant obtenu gain de cause. |
| B.9.1. Ook al bevestigen, volgens het Europees Hof voor de Rechten van | B.9.1. Même si, selon la Cour européenne des droits de l'homme, « les |
| de Mens, « de vereisten van de rechtszekerheid en van de bescherming | exigences de la sécurité juridique et de protection de la confiance |
| van het gewettigd vertrouwen van de rechtzoekenden geen verworven | légitime des justiciables ne consacrent pas de droit acquis à une |
| recht op een vaste rechtspraak » (EHRM, 18 december 2008, Unedic t. | jurisprudence constante » (CEDH, 18 décembre 2008, Unedic c. France, § |
| Frankrijk, § 74), toch moet het Hof waken over de samenhang van zijn | 74), la Cour doit veiller à la cohérence de sa jurisprudence et « il |
| rechtspraak en « het is in het belang van de rechtszekerheid, van de | est dans l'intérêt de la sécurité juridique, de la prévisibilité et de |
| voorzienbaarheid en van de gelijkheid voor de wet dat het niet zonder | l'égalité devant la loi qu'elle ne s'écarte pas sans motif valable de |
| geldig motief afwijkt van zijn precedenten » (zie EHRM, grote kamer, 15 oktober 2009, Micallef t. Malta, § 81). | ses précédents » (voy. CEDH, grande chambre, 15 octobre 2009, Micaleff c. Malte, § 81). |
| B.9.2. Het Hof vermag het aldus noodzakelijk te achten terug te komen | B.9.2. La Cour peut ainsi estimer nécessaire de revenir sur une partie |
| op een deel van zijn rechtspraak, met name wanneer de juridische | de sa jurisprudence, notamment lorsque le contexte juridique dans |
| context waarin het zich had uitgesproken, een normatieve ontwikkeling | lequel elle s'était prononcée a subi une évolution normative |
| heeft gekend die van dien aard is dat de motivering van zijn vroegere | susceptible d'affecter la motivation de ses arrêts antérieurs. De |
| arresten erdoor wordt beïnvloed. Bovendien kan de rechtszekerheid | surcroît, la sécurité juridique peut exiger qu'au terme d'un examen de |
| vereisen dat het Hof, na een onderzoek van zijn rechtspraak, sommige | sa jurisprudence, la Cour fasse évoluer certains des critères qu'elle |
| criteria waarvoor het had gekozen op basis van de voorgelegde | a retenus au gré des affaires individuelles qui lui étaient soumises. |
| individuele zaken, laat evolueren. Immers, « de ontstentenis van een | En effet, « l'absence d'une approche dynamique et évolutive |
| dynamische en evolutieve benadering zou elke verandering of | |
| verbetering beletten » (EHRM, 26 mei 2011, Legrand t. Frankrijk, § | empêcherait tout changement ou amélioration » (CEDH, 26 mai 2011, |
| 37). | Legrand c. France, § 37). |
| B.9.3. Gelet op de voormelde ontwikkeling van de wetgeving, alsook het | B.9.3. Sur le vu de l'évolution législative précitée ainsi que de |
| voormelde arrest nr. 48/2015 en in het belang van de rechtszekerheid, | l'arrêt précité n° 48/2015, du 30 avril 2015, et dans l'intérêt de la |
| dient de kwestie van de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van | sécurité juridique, il s'impose de reconsidérer, dans son ensemble, la |
| advocaten in de geschillen voor de burgerlijke rechter tussen een | question de la répétibilité des frais et honoraires d'avocats dans les |
| overheid die in het algemeen belang optreedt en een particulier, in | litiges portés devant le juge civil et opposant une autorité publique |
| haar geheel te worden heroverwogen. | agissant dans l'intérêt général et un particulier. |
| B.10.1. Voor de burgerlijke rechtscolleges moet het beginsel van de | B.10.1. Devant les juridictions civiles, le principe de l'application |
| toepassing van de bepalingen met betrekking tot de | des dispositions relatives à l'indemnité de procédure à toutes les |
| rechtsplegingsvergoeding op alle partijen, ongeacht of het gaat om | parties, qu'il s'agisse de personnes privées ou d'autorités publiques |
| privépersonen dan wel om overheden die handelen in het algemeen | agissant dans l'intérêt général, qui était le principe ayant guidé le |
| belang, namelijk het beginsel dat de wetgever in acht heeft genomen | législateur lorsqu'il a élaboré la répétibilité des frais et |
| wanneer hij de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van advocaten | |
| tot stand heeft gebracht, worden herbevestigd, enerzijds, omwille van | honoraires d'avocat, doit être réaffirmé, d'une part, pour les raisons |
| de rechtszekerheid en de samenhang van de wetgeving waarnaar in B.7 | de sécurité juridique et de cohérence législative évoquées en B.7 à |
| tot B.9 is verwezen en, anderzijds, teneinde de doelstellingen van procedurele doeltreffendheid en billijkheid te bereiken die de wetgever nastreefde wanneer hij die reglementering tot stand heeft gebracht en die zich, volgens hem, niet ertegen verzetten de opdracht van algemeen belang van de overheden in alle onafhankelijkheid voort te zetten. B.10.2. Om dezelfde redenen moet het openbaar ministerie dat in het ongelijk wordt gesteld in een vordering die voor een burgerlijk rechtscollege is ingesteld op grond van artikel 138bis, § 1, van het Gerechtelijk Wetboek, kunnen worden veroordeeld tot de betaling van een rechtsplegingsvergoeding. Wanneer daarentegen het arbeidsauditoraat voor de arbeidsrechtbank | B.9 et, d'autre part, en vue d'atteindre les objectifs d'efficacité et d'équité procédurales qui étaient ceux du législateur lorsqu'il a élaboré cette réglementation et qui, selon lui, ne s'opposent pas à la poursuite en toute indépendance de la mission d'intérêt général assumée par les autorités publiques. B.10.2. Par identité de motifs, le ministère public qui succombe dans l'action intentée devant une juridiction civile sur la base de l'article 138bis, § 1er, du Code judiciaire doit pouvoir être condamné à une indemnité de procédure. Toutefois, lorsque l'auditorat du travail agit devant le tribunal du |
| optreedt op grond van artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek stelt het evenwel een vordering in die vergelijkbaar is met de strafvordering die het openbaar ministerie instelt voor de strafgerechten, vermits die tot doel heeft het plegen van een misdrijf vast te stellen en niet louter een herstel van burgerlijke aard te verkrijgen. Bovendien doet het instellen, door de arbeidsauditeur, van een vordering op grond van artikel 138bis, § 2, van het Gerechtelijk Wetboek, in tegenstelling tot een burgerlijke vordering, de strafvordering vervallen (artikel 20bis van de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering). Dit onderscheidt die vordering van de vorderingen die aan de orde waren in de in B.4 vermelde arresten nr. | travail sur la base de l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire, il intente une action qui s'apparente à l'action publique exercée par le ministère public devant les juridictions pénales, puisqu'elle a pour objet de constater la commission d'une infraction et non d'obtenir simplement une réparation de nature civile. De surcroît, à la différence d'une action civile, l'introduction par l'auditeur du travail d'une action fondée sur l'article 138bis, § 2, du Code judiciaire éteint l'action publique (article 20bis du titre préliminaire du Code de procédure pénale). Cette action se distingue |
| 43/2012 (vordering van de stedenbouwkundige inspecteur voor de | ainsi des actions en cause dans les arrêts n° 43/2012 (action de |
| burgerlijke rechtbank), nr. 36/2013 (vordering van de gemachtigde | l'inspecteur urbaniste devant le tribunal civil), n° 36/2013 (action |
| ambtenaar voor de burgerlijke rechtbank), en nr. 42/2013 (vordering | du fonctionnaire délégué devant le tribunal civil) et n° 42/2013 |
| van de procureur des Konings tot nietigverklaring van een huwelijk). | (action du procureur du Roi en annulation d'un mariage), mentionnés en |
| Bijgevolg dient de toepassing van de bepalingen met betrekking tot de | B.4. Il convient dès lors d'exclure, contrairement à l'hypothèse de |
| rechtsplegingsvergoeding, anders dan in het geval van de | ces actions en réparation intentées devant le tribunal civil, |
| herstelvorderingen die ingesteld worden voor de burgerlijke rechtbank, te worden uitgesloten in de betrekkingen tussen het arbeidsauditoraat en de persoon tegen wie het optreedt op grond van die bijzondere procedure. B.11. Zoals het Hof heeft geoordeeld bij zijn arrest nr. 182/2008 van 18 december 2008 brengt de toepassing van de bepalingen betreffende de rechtsplegingsvergoeding op alle partijen bij een geschil voor een burgerlijk rechtscollege geen onevenredige gevolgen met zich mee, aangezien de wetgever erover heeft gewaakt de toegang tot het gerecht niet te belemmeren door te voorzien in een forfaitair systeem en door, binnen dat systeem, een zekere beoordelingsbevoegdheid toe te kennen aan de rechter ten aanzien van het uiteindelijke bedrag van de rechtsplegingsvergoeding waartoe de in het ongelijk gestelde partij kan worden veroordeeld. De wederkerigheid bij de toepassing van de bepalingen met betrekking | l'application des dispositions relatives à l'indemnité de procédure dans les relations entre l'auditorat du travail et la personne contre laquelle il agit en vertu de cette procédure particulière. B.11. Ainsi que la Cour l'a jugé par son arrêt n° 182/2008, du 18 décembre 2008, l'application des dispositions relatives à l'indemnité de procédure à toutes les parties à un litige porté devant une juridiction civile n'entraîne pas d'effets disproportionnés, étant donné que le législateur a veillé à ne pas entraver l'accès à la justice, en établissant un système forfaitaire et en confiant, à l'intérieur de ce système, un certain pouvoir d'appréciation au juge quant au montant final de l'indemnité de procédure à laquelle la partie succombante peut être condamnée. Par ailleurs, la réciprocité dans l'application des dispositions |
| tot de rechtsplegingsvergoeding bevordert overigens de wapengelijkheid | relatives à l'indemnité de procédure favorise l'égalité des armes |
| tussen de partijen, aangezien dat systeem inhoudt dat zij beiden | entre les parties, dès lors que ce système implique qu'elles assument |
| instaan voor het financiële risico van het proces. | toutes deux le risque financier du procès. |
| B.12. Daar de in het geding zijnde bepalingen in die zin dienen te | B.12. Dès lors que les dispositions en cause doivent être interprétées |
| worden geïnterpreteerd dat zij de ambtenaar van de burgerlijke stand | comme n'empêchant pas l'officier de l'état civil succombant dans un |
| die in het ongelijk wordt gesteld in een geschil voor de burgerlijke | litige porté devant le juge civil sur la base de l'article 146bis |
| rechter op grond van artikel 146bis juncto artikel 167 van het | juncto l'article 167 du Code civil d'être condamné au paiement de |
| Burgerlijk Wetboek, niet beletten te worden veroordeeld tot de | l'indemnité de procédure au profit des personnes ayant introduit un |
| betaling van een rechtsplegingsvergoeding ten gunste van de personen | recours contre sa décision de refus de célébrer le mariage, la |
| die een beroep hebben ingesteld tegen zijn beslissing om het | |
| voltrekken van het huwelijk te weigeren, is het in de prejudiciële | différence de traitement évoquée par la question préjudicielle est |
| vraag aangehaalde verschil in behandeling onbestaande. | inexistante. |
| B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| De artikelen 1017, eerste lid, 1018 en 1022 van het Gerechtelijk | Les articles 1017, alinéa 1er, 1018 et 1022 du Code judiciaire, ce |
| Wetboek, dit laatste vóór de inwerkingtreding van de wet van 21 | dernier article avant l'entrée en vigueur de la loi du 21 février 2010 |
| februari 2010 « tot wijziging van de artikelen 1022 van het | « modifiant les articles 1022 du Code judiciaire et 162bis du Code |
| Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het Wetboek van strafvordering » en | |
| van de wet van 25 april 2014 « ter verbetering van verschillende | d'Instruction criminelle » et de la loi du 25 avril 2014 « visant à |
| wetten die een aangelegenheid regelen als bedoeld in artikel 78 van de | corriger plusieurs lois réglant une matière visée à l'article 78 de la |
| Grondwet », schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | Constitution », ne violent pas les articles 10 et 11 de la |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Constitution. Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 21 mei 2015. | la Cour constitutionnelle, le 21 mai 2015. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| A. Alen | A. Alen |