← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 62/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5866 In zake : de prejudiciële
vragen over artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, al dan niet in
samenhang gelezen met artikel 51, § 1, 1°, v Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters
A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 62/2015 van 21 mei 2015 Rolnummer : 5866 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 51, § 1, 1°, v Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 62/2015 du 21 mai 2015 Numéro du rôle : 5866 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 46, § 1 er , 7°, de la (...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 62/2015 van 21 mei 2015 | Extrait de l'arrêt n° 62/2015 du 21 mai 2015 |
| Rolnummer : 5866 | Numéro du rôle : 5866 |
| In zake : de prejudiciële vragen over artikel 46, § 1, 7°, van de | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 46, § 1er, |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, al dan niet in samenhang | 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail, lu ou non |
| gelezen met artikel 51, § 1, 1°, van de wetten betreffende de | en combinaison avec l'article 51, § 1er, 1°, des lois relatives à la |
| preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de schade die uit | prévention des maladies professionnelles et à la réparation des |
| die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970, gesteld door | dommages résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970, posées |
| het Arbeidshof te Gent. | par la Cour du travail de Gand. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de | composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De |
| rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
| Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij arrest van 13 februari 2014 in zake Boudewijn D'Hondt tegen de nv | Par arrêt du 13 février 2014 en cause de Boudewijn D'Hondt contre la |
| « West Construct », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | SA « West Construct », dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| ingekomen op 27 februari 2014, heeft het Arbeidshof te Gent de | Cour le 27 février 2014, la Cour du travail de Gand a posé les |
| volgende prejudiciële vragen gesteld : | questions préjudicielles suivantes : |
| « 1) Schendt artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april | |
| 1971 het gelijkheids- en non-discriminatiebeginsel van de artikelen 10 | « 1) L'article 46, § 1er, 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les |
| en 11 van de Grondwet | accidents du travail viole-t-il le principe d'égalité et de |
| doordat de getroffene van een arbeidsongeval een rechtsvordering | non-discrimination énoncé dans les articles 10 et 11 de la Constitution, |
| inzake burgerlijke aansprakelijkheid kan instellen tegen de werkgever | en ce que la victime d'un accident du travail peut intenter une action |
| die de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende het welzijn | en responsabilité civile contre l'employeur qui, ayant méconnu |
| van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft | gravement les obligations que lui imposent les dispositions légales et |
| overtreden en daardoor de werknemers aan het risico van | réglementaires relatives au bien-être des travailleurs lors de |
| arbeidsongevallen heeft blootgesteld, en waarbij de ambtenaren die | l'exécution de leur travail, a exposé les travailleurs au risque |
| zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die | d'accident du travail et que les fonctionnaires désignés pour |
| wettelijke en reglementaire bepalingen de werkgever schriftelijk | surveiller l'application de ces dispositions légales et réglementaires |
| hebben in gebreke gesteld op de wijze zoals bepaald door artikel 46, § | ont mis en demeure par écrit de la manière prévue par l'article 46, § |
| 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, | 1er, 7°, de la loi précitée, |
| terwijl de rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid niet | alors que l'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée |
| kan worden ingesteld door de getroffene van een arbeidsongeval waarbij | par la victime d'un accident du travail dans le cadre duquel |
| de werkgever de wettelijke en reglementaire bepalingen betreffende het | l'employeur qui, ayant méconnu gravement les obligations que lui |
| welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig | imposent les dispositions légales et réglementaires relatives au |
| heeft overtreden en daardoor de werknemers aan het risico van | bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, a |
| arbeidsongevallen heeft blootgesteld, maar waarbij de ambtenaren die | exposé les travailleurs au risque d'accident du travail et que les |
| zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die | fonctionnaires désignés pour surveiller l'application de ces |
| wettelijke en reglementaire bepalingen de werkgever weliswaar | dispositions légales et réglementaires ont certes mis en demeure par |
| schriftelijk hebben in gebreke gesteld, doch 1°) niet op de wijze | écrit mais 1°) sans le faire de la manière prévue à l'article 46, § 1er, |
| zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 | 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du travail ou 2°) en |
| april 1971 of 2°) op de wijze zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, | le faisant de la manière prévue à l'article 46, § 1er, 7°, de ladite |
| Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, behalve wat de mededeling | loi, sauf en ce qui concerne la communication prévue au point d) de |
| betreft bepaald in punt d) van dit wetsartikel ? | cet article de loi ? |
| 2) Schendt artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april | 2) L'article 46, § 1er, 7°, de la loi du 10 avril 1971 sur les |
| 1971, in samenhang gelezen met artikel 51, § 1, 1°, van de wetten | accidents du travail, combiné avec l'article 51, § 1er, 1°, des lois |
| relatives à la prévention des maladies professionnelles et à la | |
| betreffende de preventie van beroepsziekten en de vergoeding van de | réparation des dommages résultant de celles-ci, coordonnées le 3 juin |
| schade die uit die ziekten voortvloeit, gecoördineerd op 3 juni 1970 | 1970 (ci-après : la loi relative à la prévention des maladies |
| (hierna Beroepsziektenwet genoemd) het gelijkheids- en | professionnelles), viole-t-il le principe d'égalité et de |
| non-discriminatiebeginsel van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | non-discrimination énoncé dans les articles 10 et 11 de la |
| doordat de getroffene van een arbeidsongeval slechts een | Constitution, |
| rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid kan instellen | en ce que la victime d'un accident du travail ne peut intenter une |
| tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen | action en responsabilité civile que contre l'employeur qui, ayant |
| betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun | méconnu gravement les obligations que lui imposent les dispositions |
| werk zwaarwichtig heeft overtreden en daardoor de werknemers aan het | légales et réglementaires relatives au bien-être des travailleurs lors |
| risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, en waarbij de | de l'exécution de leur travail, a exposé les travailleurs au risque |
| ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving | d'accident du travail et que les fonctionnaires désignés pour |
| van die bepalingen die werkgever schriftelijk hebben in gebreke | surveiller l'application desdites dispositions ont mis en demeure par |
| gesteld op de wijze zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, | écrit de la manière prévue par l'article 46, § 1er, 7°, de la loi |
| Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 (met de verschillende cumulatieve voorwaarden), | précitée (en respectant les différentes conditions cumulatives), |
| terwijl de getroffene van een beroepsziekte een rechtsvordering inzake | alors que la victime d'une maladie professionnelle peut intenter une |
| burgerlijke aansprakelijkheid kan instellen tegen de werkgever die | action en responsabilité civile contre l'employeur qui a continué |
| werknemers aan het beroepsrisico is blijven blootstellen, op de enkele | d'exposer des travailleurs au risque de maladie professionnelle, la |
| voorwaarde dat de bij artikel 68 Beroepsziektenwet aangewezen | seule condition étant que les fonctionnaires désignés par l'article 68 |
| ambtenaren die werkgever schriftelijk hebben gewezen op het gevaar aan | de la loi relative à la prévention des maladies professionnelle aient |
| hetwelk hij als werkgever deze arbeiders blootstelt door zich niet te | signalé par écrit à cet employeur le danger auquel, en tant |
| schikken naar de verplichtingen die hem zijn opgelegd door de | qu'employeur, il expose ces travailleurs en ne se conformant pas aux |
| wettelijke en reglementaire bepalingen inzake arbeidsveiligheid en | obligations que lui imposent les dispositions légales et |
| -hygiëne, en waarbij deze ambtenaren de werkgever dus niet eens hoeven | réglementaires relatives à la sécurité et à l'hygiène du travail, donc |
| te wijzen op 1°) alle cumulatieve voorwaarden zoals bepaald in artikel | sans même que ces fonctionnaires aient à signaler à l'employeur 1°) |
| 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet of 2°) de mogelijkheid waarover de | toutes les conditions cumulatives prévues par l'article 46, § 1er, 7°, |
| getroffene beschikt om een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering in | de la loi sur les accidents du travail ni 2°) la possibilité dont la |
| te stellen ? ». | victime dispose d'intenter une action en responsabilité civile ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Het verwijzende rechtscollege stelt een prejudiciële vraag over | B.1. La juridiction a quo pose une première question préjudicielle sur |
| la compatibilité de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi du 10 avril | |
| 1971 sur les accidents du travail (ci-après : la loi sur les accidents | |
| de bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van | du travail) avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. | Au moment des faits soumis à la juridiction a quo, l'article 46, § 1er, |
| Artikel 46, § 1, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, dat | de la loi sur les accidents du travail, complété d'un 7° par l'article |
| met een 7° is aangevuld bij artikel 97 van de wet van 24 december 1999 | 97 de la loi du 24 décembre 1999 portant des dispositions sociales et |
| houdende sociale en diverse bepalingen, waarvan de eerste twee leden | diverses, dont les deux premiers alinéas ont été remplacés par |
| zijn vervangen bij artikel 153 van de programmawet van 27 december | l'article 153 de la loi-programme du 27 décembre 2004, disposait : |
| 2004, bepaalde op het tijdstip van de aan het verwijzende | |
| rechtscollege voorgelegde feiten : | |
| « § 1. Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de | « § 1er. Indépendamment des droits découlant de la présente loi, une |
| rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de | action en justice peut être intentée, conformément aux règles de la |
| getroffene of zijn rechthebbenden : | responsabilité civile, par la victime ou ses ayants droit : |
| 1° tegen de werkgever die het arbeidsongeval opzettelijk heeft | 1° contre l'employeur qui a causé intentionnellement l'accident du |
| veroorzaakt of die opzettelijk een ongeval heeft veroorzaakt dat een | travail ou causé intentionnellement un accident ayant entraîné un |
| arbeidsongeval tot gevolg heeft; | accident du travail; |
| 2° tegen de werkgever wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen | 2° contre l'employeur, dans la mesure où l'accident du travail a causé |
| van de werknemer heeft veroorzaakt; | des dommages aux biens du travailleur; |
| 3° tegen de lasthebber of aangestelde van de werkgever die het | 3° contre le mandataire ou le préposé de l'employeur qui a causé |
| arbeidsongeval opzettelijk heeft veroorzaakt; | intentionnellement l'accident du travail; |
| 4° tegen de personen, andere dan de werkgever, zijn lasthebbers of | 4° contre les personnes autres que l'employeur, ses mandataires ou |
| aangestelden, die voor het ongeval aansprakelijk zijn; | préposés, qui sont responsables de l'accident; |
| 5° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het | 5° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés, lorsque l'accident |
| ongeval zich voordoet op de weg naar en van het werk. | est survenu sur le chemin du travail. |
| 6° tegen de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden, wanneer het | 6° contre l'employeur, ses mandataires ou préposés lorsque l'accident |
| ongeval een verkeersongeval betreft. Onder verkeersongeval wordt | est un accident de roulage. Par accident de roulage, on entend tout |
| verstaan ieder ongeval in het wegverkeer waarbij één of meer al dan | accident de la circulation routière impliquant un ou plusieurs |
| niet gemotoriseerde voertuigen zijn betrokken en dat verband houdt met | véhicules, automoteurs ou non, et lié à la circulation sur la voie |
| het verkeer op de openbare weg. | publique. |
| 7° tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen | 7° contre l'employeur qui, ayant méconnu gravement les obligations que |
| betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun | lui imposent les dispositions légales et réglementaires relatives au |
| werk zwaarwichtig heeft overtreden en die daardoor de werknemers aan | bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, a |
| het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, terwijl de | exposé les travailleurs au risque d'accident du travail, alors que les |
| ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te houden op de naleving | fonctionnaires désignés pour surveiller l'application desdites |
| van die bepalingen, in toepassing van artikel 3 van de wet van 16 | dispositions en application de l'article 3 de la loi du 16 novembre |
| november 1972 betreffende de arbeidsinspectie hem schriftelijk : | 1972 concernant l'inspection du travail lui ont par écrit : |
| a) hebben gewezen op het gevaar waaraan hij deze werknemers | a) signalé le danger auquel il expose ces travailleurs; |
| blootstelt; b) hebben medegedeeld welke overtredingen werden vastgesteld; | b) communiqué les infractions qui ont été constatées; |
| c) passende maatregelen hebben voorgeschreven; d) hebben meegedeeld, dat indien hij nalaat de onder c) bedoelde maatregelen te treffen, de getroffene of diens rechthebbende, bij gebeurlijk ongeval, over de mogelijkheid beschikt een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering in te stellen. De burgerlijke aansprakelijkheidsvordering wordt niet toegelaten tegen de werkgever die bewijst dat het ongeval mede is toe te schrijven aan de niet naleving door de getroffen werknemer van de hem voorafgaandelijk door de werkgever schriftelijk ter kennis gebrachte veiligheidsinstructies terwijl de nodige veiligheidsmiddelen hem ter beschikking werden gesteld ». B.2. Voor het verwijzende rechtscollege vordert het slachtoffer van een arbeidsongeval, op basis van het gemeen recht, van zijn werkgever een vergoeding van de schade die volgens hem niet gedekt is door de | c) prescrit des mesures adéquates; d) communiqué que s'il néglige de prendre les mesures visées sous c), la victime ou son ayant droit a, en cas d'accident éventuel, la possibilité d'intenter une action civile en responsabilité. L'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée contre l'employeur qui prouve que l'accident est également dû au non-respect, par le travailleur victime de l'accident, des instructions de sécurité que l'employeur lui a préalablement notifiées par écrit, alors que les moyens de sécurité nécessaires ont été mis à sa disposition ». B.2. Devant la juridiction a quo, la victime d'un accident du travail réclame à son employeur, sur la base du droit commun, une indemnisation du préjudice qui, selon elle, n'est pas couvert par |
| jaarlijkse forfaitaire vergoeding die door de | l'indemnisation forfaitaire annuelle allouée par l'assureur des |
| arbeidsongevallenverzekeraar van de werkgever wordt uitgekeerd. | accidents du travail de l'employeur. |
| Krachtens artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 | En vertu de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents du |
| april 1971 blijft een rechtsvordering wegens burgerlijke | |
| aansprakelijkheid mogelijk wanneer de werkgever de wettelijke en | travail, une action en responsabilité civile reste possible lorsque |
| reglementaire bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers bij | l'employeur a gravement méconnu les dispositions légales et |
| de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft overtreden en hij daardoor de werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld, indien de ambtenaren die toezien op de inachtneming van die bepalingen de werkgever schriftelijk in gebreke hebben gesteld, hem hebben voorgeschreven welke maatregelen moeten worden genomen en hem, inzonderheid (artikel 46, § 1, 7°, d)), hebben meegedeeld dat, bij ontstentenis van die maatregelen, het slachtoffer van een arbeidsongeval of diens rechthebbenden een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering kunnen instellen. In onderhavige zaak werd de werkgever door de administratie schriftelijk in gebreke gesteld en werden maatregelen bevolen, maar in dat schrijven werd niet geattendeerd op de mogelijkheid van een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering indien de opgelegde maatregelen niet zouden worden genomen. | réglementaires relatives au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail et qu'il a, de ce fait, exposé les travailleurs au risque d'accident du travail, si les fonctionnaires qui surveillent l'application de ces dispositions ont mis l'employeur en demeure par écrit, lui ont prescrit les mesures à prendre et lui ont communiqué en particulier (article 46, § 1er, 7°, d)) que s'il négligeait de prendre ces mesures, la victime d'un accident du travail ou ses ayants droit pourraient intenter une action en responsabilité civile. En l'espèce, l'administration a mis l'employeur en demeure par écrit et lui a prescrit de prendre des mesures, mais ce courrier n'attirait pas son attention sur la possibilité d'une action en responsabilité civile s'il ne prenait pas les mesures imposées. |
| B.3.1. De wet van 24 december 1903 betreffende de vergoeding van | B.3.1. La loi du 24 décembre 1903 sur la réparation des dommages |
| schade voortspruitende uit ongevallen voorzag in een forfaitaire | résultant des accidents du travail prévoyait la réparation forfaitaire |
| vergoeding voor schade ten gevolge van een arbeidsongeval, waarbij de | du dommage résultant d'un accident du travail, le caractère |
| forfaitaire aard van de vergoeding meer bepaald was ingegeven door een | forfaitaire de l'indemnité s'expliquant notamment par une |
| van het gemeen recht afwijkende aansprakelijkheidsregeling die niet | réglementation de la responsabilité s'écartant du droit commun, basée |
| meer uitgaat van het begrip « fout », maar van het begrip « | non plus sur la notion de « faute » mais sur celle de « risque |
| professioneel risico », en van het verdelen van dat risico over de | professionnel » et sur une répartition de ce risque entre l'employeur |
| werkgever en het slachtoffer van het arbeidsongeval. | |
| Enerzijds, werd de werkgever, zelfs zonder dat hem enige schuld trof, | et la victime de l'accident du travail. |
| steeds aansprakelijk gesteld voor de schade ten gevolge van het | D'une part, l'employeur était, même en l'absence de toute faute de sa |
| arbeidsongeval opgelopen door het slachtoffer. Niet alleen werd het | part, toujours rendu responsable du dommage résultant de l'accident du |
| slachtoffer op die manier vrijgesteld van het vaak zeer moeilijk te | travail subi par la victime. Ainsi, non seulement celle-ci était |
| leveren bewijs van de schuld van de werkgever of zijn aangestelde en | dispensée de la preuve, souvent très difficile à apporter, de la faute |
| van het oorzakelijk verband tussen die schuld en de geleden schade. | de l'employeur ou de son préposé et de l'existence d'un lien causal |
| Bovendien zou zijn eventuele eigen (onopzettelijke) fout de vergoeding | entre cette faute et le dommage subi, mais sa propre faute (non |
| niet in de weg staan, noch tot zijn aansprakelijkheid leiden, indien | intentionnelle) ne faisait pas obstacle à la réparation et |
| door die fout een derde een arbeidsongeval zou overkomen. Anderzijds, | n'entraînait pas sa responsabilité si cette faute causait un accident |
| ontving het slachtoffer van het arbeidsongeval een forfaitaire | de travail à un tiers. D'autre part, la victime de l'accident du |
| schadevergoeding, waardoor het slechts gedeeltelijk werd vergoed voor | travail percevait une indemnité forfaitaire, qui ne l'indemnisait que |
| de geleden schade. | partiellement pour le dommage subi. |
| Bij de totstandkoming van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | Lors de l'élaboration de la loi sur les accidents du travail, le |
| werd het systeem gewijzigd door het invoeren van de verplichte | système a été modifié par l'instauration de l'assurance obligatoire, |
| verzekering, krachtens welke de werknemer zich niet meer richt tot de | en vertu de laquelle le travailleur ne s'adresse plus à l'employeur |
| werkgever maar tot de « wetsverzekeraar ». De schade opgelopen door de | mais à « l'assureur-loi ». C'est le dommage subi par le travailleur |
| werknemer en niet langer de aansprakelijkheid van de werkgever werd | qui est assuré et non plus la responsabilité de l'employeur, de sorte |
| vanaf dan verzekerd, waardoor het systeem gelijkenis vertoont met een | que le système se rapproche d'un mécanisme d'assurances sociales. |
| mechanisme van sociale verzekering. | |
| B.3.2. Artikel 7 van de arbeidsongevallenwet definieert het | B.3.2. L'article 7 de la loi sur les accidents du travail définit |
| arbeidsongeval als « elk ongeval dat een werknemer tijdens en door het | ceux-ci comme « tout accident qui survient à un travailleur dans le |
| feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat een | cours et par le fait de l'exécution du contrat de louage de travail et |
| letsel veroorzaakt ». Het doel van het systeem van de vaste vergoeding | qui produit une lésion ». L'objectif du système forfaitaire est |
| bestaat erin het inkomen van de werknemer te beschermen tegen een mogelijk professioneel risico, zelfs indien het ongeval gebeurt door de schuld van die werknemer of van een collega, alsook de sociale vrede en de arbeidsverhoudingen binnen de bedrijven te handhaven door een toename van het aantal processen inzake aansprakelijkheid uit te sluiten. De bescherming van de werknemer houdt in dat deze van zijn eigen aansprakelijkheid wordt ontheven in geval van een arbeidsongeval dat door zijn fout is veroorzaakt. De vaste vergoeding dekt bovendien de schade van diegenen van wie de wetgever veronderstelt dat zij normaal gesproken afhangen van het inkomen van het slachtoffer van een dodelijk ongeval. De vaste vergoeding zal in bepaalde gevallen groter zijn dan wat het slachtoffer had kunnen verkrijgen door een gemeenrechtelijke vordering in te stellen tegen de dader van de fout die het ongeval heeft veroorzaakt en, in andere gevallen, minder | d'assurer une protection du revenu du travailleur contre un risque professionnel censé se réaliser même lorsqu'un accident survient par la faute de ce travailleur ou d'un compagnon de travail, ainsi que de préserver la paix sociale et les relations de travail dans les entreprises en excluant la multiplication des procès en responsabilité. La protection du travailleur va jusqu'à immuniser celui-ci contre sa propre responsabilité en cas d'accident du travail causé par sa faute. Le forfait couvre en outre le dommage de ceux dont le législateur estime qu'ils dépendent normalement du revenu du travailleur victime d'un accident mortel. La réparation forfaitaire sera, dans certains cas, plus importante que ce que la victime aurait pu obtenir en intentant une action de droit commun contre l'auteur de la faute qui a causé l'accident et, dans certains cas, moins importante. Le |
| groot. De financiering van het systeem van de vaste vergoeding wordt | financement du système forfaitaire est assuré par les employeurs, qui |
| gewaarborgd door de werkgevers, die sinds 1971 verplicht zijn een | sont obligés, depuis 1971, de souscrire une assurance en matière |
| verzekering inzake arbeidsongevallen te sluiten en de kosten van de | d'accidents du travail et de supporter le coût des primes. Le souci de |
| premies te dragen. De bekommernis om de financiële last die hiervan | ne pas alourdir la charge économique qui en résulte par une éventuelle |
| het gevolg is niet te verzwaren door een eventuele gemeenrechtelijke | obligation de réparer issue du droit commun a conduit le législateur à |
| vergoedingsverplichting, heeft de wetgever ertoe gebracht de gevallen | restreindre le champ des hypothèses susceptibles d'engager la |
| te beperken waarin de werkgever burgerlijk aansprakelijk kan worden | responsabilité civile de l'employeur. |
| gesteld. B.4.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht te | B.4.1. Par la première question préjudicielle, la Cour est invitée à |
| beoordelen of artikel 46, § 1, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 | apprécier la compatibilité avec les articles 10 et 11 de la |
| april 1971 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | Constitution de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents |
| doordat een slachtoffer van een arbeidsongeval geen burgerlijke | du travail, en ce que la victime d'un accident du travail ne peut pas |
| aansprakelijkheidsvordering kan instellen tegen zijn werkgever, | intenter une action en responsabilité civile contre son employeur, |
| niettegenstaande die de regelgeving inzake het welzijn van de | nonobstant le fait que celui-ci, ayant méconnu gravement la |
| werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft | réglementation relative au bien-être des travailleurs lors de |
| overtreden en daardoor de werknemers aan het risico van | l'exécution de leur travail, a exposé les travailleurs au risque |
| arbeidsongevallen heeft blootgesteld, indien de ambtenaren die zijn | d'accident du travail, si les fonctionnaires désignés pour surveiller |
| aangewezen om toezicht te houden op de naleving van die regelgeving de | l'application de cette réglementation ont mis l'employeur en demeure |
| werkgever daarvoor schriftelijk in gebreke hebben gesteld, « doch 1°) | par écrit à cet égard, « mais 1°) sans le faire de la manière prévue à |
| niet op de wijze zoals bepaald in artikel 46, § 1, 7°, | l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents du travail ou 2°) |
| Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 of 2°) op de wijze zoals | |
| bepaald in artikel 46, § 1, 7°, Arbeidsongevallenwet van 10 april | en le faisant de la manière prévue à l'article 46, § 1er, 7°, de la |
| 1971, behalve wat de mededeling betreft bepaald in punt d) van dit | loi sur les accidents du travail, sauf en ce qui concerne la |
| wetsartikel ». | communication prévue au point d) de cet article de loi ». |
| B.4.2. Aangezien in het bodemgeschil niet ter discussie staat dat er | B.4.2. Etant donné que dans le litige a quo, il n'est pas remis en |
| cause qu'une mise en demeure a bien été adressée conformément à | |
| wel een ingebrekestelling was overeenkomstig artikel 46, § 1, 7°, van | l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les accidents du travail, mais |
| de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 maar dat is vastgesteld dat | qu'il a été constaté que la condition imposée par le littera d) |
| niet werd voldaan aan de vereiste van littera d), volstaat het om in | n'avait pas été remplie, il suffit de répondre au point 2°), in fine, |
| te gaan op punt 2°) in fine van de eerste prejudiciële vraag. | de la première question préjudicielle. |
| B.4.3. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, vloeit het | B.4.3. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, la |
| verschil in behandeling tussen de slachtoffers van een arbeidsongeval | différence de traitement entre les victimes d'un accident du travail |
| waarbij de werkgever een zwaarwichtige overtreding heeft begaan, al | dans le cadre duquel l'employeur a méconnu gravement ses obligations, |
| naargelang de toezichthoudende administratie in de ingebrekestelling | selon que l'administration chargée du contrôle a ou non précisé dans |
| al of niet heeft gepreciseerd dat bij ontstentenis van de opgelegde | la mise en demeure qu'à défaut de prendre les mesures imposées, une |
| maatregelen een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering mogelijk | action en responsabilité civile devenait possible, découle bel et bien |
| wordt, wel degelijk voort uit de in het geding zijnde bepaling. | de la disposition en cause. |
| Ook al is het verschil in behandeling afhankelijk van de houding van | |
| de administratie ter uitvoering van de wet, het is immers de in het | En effet, même si la différence de traitement dépend de l'attitude de |
| geding zijnde bepaling zelf die voorschrijft dat de burgerlijke | l'administration lors de l'exécution de la loi, c'est la disposition |
| aansprakelijkheidsvordering tegen de werkgever na een arbeidsongeval | en cause qui prescrit elle-même que l'action en responsabilité civile |
| enkel mogelijk is indien de ingebrekestelling van de administratie | n'est possible que si la mise en demeure de l'administration énonce |
| formeel alle elementen bevat die artikel 46, § 1, 7°, van de | formellement tous les éléments qu'énumère l'article 46, § 1er, 7°, de |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 opsomt, met inbegrip van de | la loi sur les accidents du travail, en ce compris l'avertissement |
| waarschuwing in littera d) ervan. | prévu dans son littera d). |
| B.5.1. Oorspronkelijk bepaalde artikel 46, § 1, 7°, van de | B.5.1. A l'origine, l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur les |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, ingevoegd bij artikel 97 van | accidents du travail, inséré par l'article 97 de la loi du 24 décembre |
| de wet van 24 december 1999 houdende sociale en diverse bepalingen : | 1999 portant des dispositions sociales et diverses, disposait : |
| « § 1. Ongeacht de uit deze wet voortvloeiende rechten blijft de | « § 1er. Indépendamment des droits découlant de la présente loi, une |
| rechtsvordering inzake burgerlijke aansprakelijkheid mogelijk voor de | action en justice peut être intentée, conformément aux règles de la |
| getroffene of zijn rechthebbenden : | responsabilité civile, par la victime ou ses ayants droit : |
| [...] | [...] |
| 7° tegen de werkgever die de wettelijke en reglementaire bepalingen | 7° contre l'employeur qui ayant méconnu gravement les obligations que |
| inzake arbeidsveiligheid en -hygiëne zwaarwichtig heeft overtreden en | lui imposent les dispositions légales et réglementaires relatives à la |
| die de werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft | sécurité et l'hygiène du travail, a exposé des travailleurs au risque |
| blootgesteld, terwijl de ambtenaren die zijn aangewezen om toezicht te | d'accident du travail, alors que les fonctionnaires désignés pour |
| houden op de naleving van die bepalingen hem schriftelijk hebben | surveiller l'application desdites dispositions lui ont signalé par |
| gewezen op het gevaar aan hetwelk hij deze werknemers blootstelt. | écrit le danger auquel il expose ces travailleurs. |
| De schriftelijke ingebrekestelling vermeldt de overtredingen op de | La mise en demeure écrite mentionne les infractions aux prescriptions |
| veiligheids- en hygiënevoorschriften die werden vastgesteld, het | en matière de sécurité et d'hygiène du travail qui ont été constatées, |
| specifieke risico voor arbeidsongevallen dat hierdoor wordt gecreëerd, | le risque spécifique d'accident du travail ainsi créé, les mesures |
| de concrete te nemen preventiemaatregelen alsmede de termijn waarbinnen deze moeten worden gerealiseerd, op straffe waarvan de mogelijkheid van een burgerlijke aansprakelijkheidsvordering bij gebeurlijk ongeval openstaat voor de getroffene of diens rechthebbenden. De burgerlijke aansprakelijkheidsvordering wordt niet toegelaten tegen de werkgever die bewijst dat het ongeval mede is toe te schrijven aan de niet naleving door de getroffen werknemer van de hem voorafgaandelijk door de werkgever schriftelijk ter kennis gebrachte veiligheidsinstructies terwijl de nodige veiligheidsmiddelen hem ter beschikking werden gesteld ». In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp houdende sociale en diverse bepalingen is met betrekking tot die bepaling vermeld : | concrètes de prévention à prendre ainsi que le délai dans lequel ces mesures doivent être réalisées, sous peine de donner à la victime ou à ses ayants droit la possibilité d'intenter une action en responsabilité civile dans l'éventualité d'un accident. L'action en responsabilité civile ne peut pas être intentée contre l'employeur qui prouve que l'accident est également dû au non-respect, par le travailleur victime de l'accident, des instructions de sécurité que l'employeur lui a préalablement notifiées par écrit, alors que les moyens de sécurité nécessaires ont été mis à sa disposition ». Dans l'exposé des motifs du projet de loi portant des dispositions sociales et diverses cette disposition est commentée de la manière suivante : |
| « Krachtens artikel 46 van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | « En vertu de l'article 46 de la loi de 10 avril 1971 sur les |
| geniet de werkgever een immuniteit van burgerlijke aansprakelijkheid | accidents du travail, l'employeur bénéficie d'une immunité de |
| voor de arbeidsongevallen die door zijn fout of door de fout van zijn | responsabilité civile pour les accidents du travail survenus par sa |
| aangestelden of lasthebbers zijn veroorzaakt. Deze immuniteit is het | faute ou celle d'un de ses préposés ou mandataires. Cette immunité est |
| logisch gevolg van het forfaitair karakter van de schadeloosstelling | la conséquence logique du caractère forfaitaire de la réparation des |
| inzake arbeidsongevallen. De wet stelt dat deze immuniteit niet geldt | accidents du travail. La loi précise que cette immunité ne joue pas en |
| bij opzettelijke fout van de werkgever, zijn lasthebbers of | cas de faute intentionnelle de l'employeur, de ses préposés ou de ses |
| aangestelden. | mandataires. |
| In de beroepsziektenregeling geldt een gelijkaardig beginsel. Daar | Dans le régime des maladies professionnelles, la loi consacre un |
| stelt de wet echter de zwaarwichtige fout van de werkgever inzake | principe semblable. Elle assimile cependant à la faute intentionnelle |
| arbeidsveiligheid en hygiëne met een opzettelijke fout gelijk. Het | de l'employeur la faute lourde en matière de sécurité et d'hygiène du |
| doel van deze wet is die gelijkstelling ook inzake arbeidsongevallen | travail. Le but de la présente loi est d'étendre cette assimilation au |
| door te trekken. | régime des accidents du travail. |
| Inzake beroepsziekten wordt de zwaarwichtige fout niet in abstracto | En matière de maladie professionnelle, la faute lourde n'est pas |
| gedefinieerd : men verwijst naar een schriftelijke verwittiging door de ambtenaren van de bevoegde inspectiediensten. Er wordt voorgesteld hetzelfde criterium ook inzake arbeidsongevallen te hanteren, maar daaraan nog het begrip zwaarwichtige tekortkoming toe te voegen. Het begrip arbeidsongeval is immers ruimer dan het begrip beroepsziekte, en het is niet de bedoeling de werkgever burgerlijk aansprakelijk te stellen voor lichte fouten, ook wanneer zij door de inspectiediensten werden gesignaleerd. Een andere keuze zou trouwens de inspectiediensten kunnen aanzetten geen proces-verbaal meer te maken bij niet ernstige gevallen, hetgeen ook niet de bedoeling is. | définie abstraitement, mais par référence à un avertissement écrit notifié par un fonctionnaire des services d'inspection compétents. Il est proposé de se référer également à ce critère en matière d'accident du travail mais d'ajouter en outre la notion de manquement grave. La notion d'accident du travail est en effet plus large que celle de maladie professionnelle, et il n'entre pas dans l'intention de la proposition de déclarer l'employeur civilement responsable de fautes bénignes, mêmes signalées par les services d'inspection. Le choix contraire pourrait d'ailleurs dissuader les services d'inspection de dresser procès-verbal dans des cas bénins, ce qui n'est pas le but recherché. |
| [...] | [...] |
| Het gevaar waarop deze diensten wijzen kan van uiteenlopende aard | Le danger relevé par ces services peut être très divers, à la mesure |
| zijn, net zoals het begrip arbeidsongeval uiteenlopende toestanden | de la notion d'accident du travail. Il peut s'agir d'une défectuosité |
| betreft. Het kan om een defect in de machines of de installaties gaan, | des machines ou des installations, ou de leur non-conformité avec la |
| of om de niet-conformiteit ervan met de reglementering. Het kan gaan | réglementation. Il peut s'agir aussi de la non-conformité des |
| om de niet-conformiteit van de arbeidsprocessen, bijvoorbeeld de | processus de travail, par exemple les gestes requis par l'exécution du |
| bewegingen vereist door de uitvoering van de arbeid. Het kan gaan om | travail. Il peut s'agir de la non-conformité des circonstances |
| de niet-conformiteit van de algemene arbeidsomstandigheden (geluid, | générales du travail (bruit, température, vibrations, ...), de |
| temperatuur, trillingen, ...), om de blootstelling aan gevaarlijke | l'exposition à des produits ou des substances dangereuses, etc. |
| producten enz. | |
| De ' verwittiging ' bedoeld in de tekst verwijst niet specifiek naar | L' ' avertissement ' visé dans le texte ne se réfère pas à un acte |
| een bepaalde rechtshandeling. Het kan bijvoorbeeld gaan om een | juridique déterminé. Il peut s'agir notamment d'un procès-verbal, d'un |
| proces-verbaal, een pro justitia met vaststelling van inbreuk of een | pro justitia constatant une infraction, d'une mise en demeure d'avoir |
| schriftelijke ingebrekestelling met verlenen van een termijn om zich | à se mettre en ordre dans un certain délai. Ce qui compte, c'est que |
| in regel te stellen. Wel moet die verwittiging op een miskenning van | l'avertissement porte sur un manquement à la réglementation sur la |
| de veiligheidswetgeving wijzen en uiteraard moet zij aan de werkgever | sécurité et l'hygiène et, bien entendu, qu'il ait été communiqué à |
| ter kennis zijn gebracht. | l'employeur. |
| Met het oog op de rechtszekerheid en een afdoend preventief effect | Afin d'assurer la sécurité juridique et de créer un effet efficace sur |
| dient de schriftelijke ingebrekestelling in alle duidelijkheid en op | le plan de la prévention, la mise en demeure écrite doit mentionner |
| concrete wijze aan te geven welke de vastgestelde inbreuken zijn, | clairement et concrètement les infractions constatées ainsi que les |
| alsmede de arbeidsongevallenrisico's die hieruit voortvloeien, de | risques d'accident du travail qui en résultent, les mesures requises |
| vereiste maatregelen om ze te verhelpen, de termijn binnen dewelke | pour y remédier et le délai dans lequel ces mesures doivent être |
| deze maatregelen moeten worden gerealiseerd. Ten slotte dient de | réalisées. Enfin, l'attention de l'employeur doit être attirée |
| werkgever daarbij uitdrukkelijk erop gewezen te worden dat hij bij | |
| niet-uitvoering van de voorgestelde preventiemaatregelen binnen de | expressément sur le fait qu'en cas de non-exécution des mesures de |
| gestelde termijn kan worden aangesproken op grond van het burgerlijk | prévention proposées dans le délai fixé, il peut être cité sur la base |
| aansprakelijkheidsrecht bij een gebeurlijk arbeidsongeval » (Parl. | du droit de responsabilité civile dans l'éventualité d'un accident du |
| St., Kamer, 1999-2000, DOC 50-0297/001, pp. 37-38). | travail » (Doc. parl., Chambre, 1999-2000, DOC 50-0297/001, pp. |
| B.5.2. De eerste twee leden van het in B.5.1 vermelde artikel 46, § 1, | 37-38). B.5.2. Les deux premiers alinéas de l'article 46, § 1er, 7°, mentionné |
| 7°, werden bij artikel 153 van de programmawet van 27 december 2004 | en B.5.1 ont été remplacés, en vertu de l'article 153 de la |
| loi-programme du 27 décembre 2004, par le texte cité en B.1. | |
| vervangen door het in B.1 geciteerde eerste lid van artikel 46, § 1, | Dans l'exposé des motifs du projet de cette loi-programme, cette |
| modification est commentée de la manière suivante : | |
| 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. | « L'article 46, 7°, de la loi sur les accidents du travail du 10 avril |
| Met betrekking tot die wijziging is in de memorie van toelichting bij | |
| het ontwerp van die programmawet vermeld: | |
| « Het artikel 46, 7°, van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | |
| voorziet een verlies van de immuniteit van de werkgever bij een | 1971 prévoit la perte de l'immunité de l'employeur dans le cas d'une |
| zwaarwichtige overtreding, waarop hij door de inspectie attent is | |
| gemaakt. De formulering van dit artikel moet worden aangepast op een | infraction grave sur laquelle l'inspection a attiré son attention. La |
| wijze dat zij op coherente wijze kadert binnen de toepassingen van de | formulation de cet article doit être adaptée de sorte à cadrer de |
| wet van 16 november 1972 betreffende de arbeidsinspectie. Bijvoorbeeld | façon cohérente avec les applications de la loi du 16 novembre 1972 |
| wanneer de inspectie vaststelt dat een werkgever de aanbevelingen van | concernant l'inspection du travail. Par exemple, lorsqu'elle constate |
| zijn preventiedienst of van de externe deskundige niet toepast, kan de | qu'un employeur n'applique pas les recommandations de son service de |
| inspectie deze diensten ondersteunen door de voorgestelde maatregelen | prévention ou de l'expert externe, l'inspection peut soutenir ces |
| in het kader van de wet op de arbeidsinspectie op te leggen. Het | services en imposant les mesures proposées dans le cadre de la loi sur |
| volharden in het niet nemen van de voorgeschreven preventiemaatregelen | l'inspection du travail. L'employeur qui persiste à ne pas prendre les |
| kan dan leiden tot, behalve de traditionele vervolging, een | mesures de prévention prescrites s'expose, outre les poursuites |
| burgerlijke partijstelling tegen de werkgever. | traditionnelles, à une constitution de partie civile à son encontre. |
| Om de juiste draagwijdte van de term ' zwaarwichtig ' te kennen, moet | Pour connaître la portée exacte du terme ' gravement ', il faut |
| naar de memorie van toelichting bij de programmawet van 24 december | recourir à l'exposé des motifs de la loi programme du 24 décembre |
| 1999 verwezen worden die de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 | 1999, qui modifiait la loi sur les accidents du travail du 10 avril |
| wijzigde. Het was de bedoeling om voor de arbeidsongevallen de | 1971. Le but était de lever partiellement l'immunité de l'employeur |
| immuniteit van de werkgever gedeeltelijk op te heffen, op dezelfde | pour les accidents du travail, de la même manière que cela se fait |
| wijze als dit gebeurt voor de beroepsziekten. Toch is er een verschil | pour les maladies professionnelles. Il y a néanmoins une différence |
| tussen beroepsziekten en arbeidsongevallen. Bij de beroepsziekten mag | entre les maladies professionnelles et les accidents du travail. Dans |
| gesteld worden dat, omwille van de ernst van alle beroepsziekten, het | le cas des maladies professionnelles on peut affirmer que, compte tenu |
| volstaat dat de arbeidsinspectie de werkgever gewezen heeft op de | de la gravité de toutes les maladies professionnelles, il suffit que |
| overtreding, opdat deze overtreding als zwaarwichtig bestempeld zou | l'inspection du travail ait attiré l'attention de l'employeur sur |
| worden. Bij arbeidsongevallen bestaat er evenwel een heel gamma van | l'infraction, pour que l'infraction soit qualifiée de grave. Dans le |
| ernstgraden en overtredingen, variërend van miniem tot zeer ernstig. | cas des accidents du travail, il existe toutefois toute une gamme de |
| Het was hier dan ook niet de bedoeling van de wetgever te stellen dat | degrés de gravité et d'infractions, allant de minimum à très grave. A |
| het wijzen op een minieme overtreding door de arbeidsinspectie zou | ce point, le but du législateur n'était donc pas d'affirmer qu'il |
| volstaan om te beweren dat de werkgever de reglementaire bepalingen | suffirait que l'inspection du travail attirerait l'attention sur une |
| zwaarwichtig zou hebben overtreden. Het zwaarwichtige karakter van het | infraction minime, pour prétendre que l'employeur ait méconnu |
| overtreden moet dus ook voortvloeien uit de ernst van de overtreding | gravement les dispositions réglementaires. Le caractère grave de |
| op zich, dit wil zeggen dat de werkgever door de overtreding zijn | l'infraction doit donc aussi découler de la gravité de l'infraction en |
| soi, c'est-à-dire, que, par son infraction, l'employeur expose ses | |
| werknemers blootstelt aan een ernstig letsel » (Parl. St., Kamer, | travailleurs à une lésion grave » (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC |
| 2004-2005, DOC 51-1437/001, pp. 87-88). | 51-1437/001, pp. 87-88). |
| B.5.3. Uit de tekst van artikel 46, § 1, 7°, van de | B.5.3. Il ressort du texte de l'article 46, § 1er, 7°, de la loi sur |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 en de parlementaire | les accidents du travail et des travaux préparatoires le concernant |
| voorbereiding ervan blijkt dat de wetgever heeft gewild dat de | que la volonté du législateur fut de pouvoir lever l'immunité de |
| immuniteit van de werkgever wat de burgerlijke aansprakelijkheid voor | responsabilité civile pour les accidents du travail dont bénéficie |
| arbeidsongevallen betreft, kon worden opgeheven als de werkgever de | l'employeur, lorsque celui-ci a méconnu gravement la réglementation |
| regelgeving betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk zwaarwichtig heeft overtreden en daardoor zijn werknemer of werknemers aan het risico van arbeidsongevallen heeft blootgesteld. De wetgever heeft evenwel geoordeeld dat die immuniteit slechts kon worden opgeheven nadat de toezichthoudende ambtenaren de werkgever schriftelijk in gebreke hebben gesteld en hem daarbij hebben gewezen op het gevaar waaraan hij zijn werknemers blootstelt, en voor zover die ambtenaren in de ingebrekestelling hebben meegedeeld welke overtredingen werden vastgesteld en welke maatregelen moeten worden genomen. | relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail et a ainsi exposé son ou ses travailleurs au risque d'accident du travail. Le législateur a cependant estimé que cette immunité ne pouvait être levée qu'après que les fonctionnaires chargés de la surveillance aient mis l'employeur en demeure par écrit et lui aient signalé à cette occasion le danger auquel il expose ses travailleurs, et pour autant que ces fonctionnaires aient communiqué les infractions qui ont été constatées et qu'ils aient prescrit les mesures à prendre. |
| Toen het oorspronkelijke artikel 46, § 1, 7°, van de | Lors de l'insertion de l'article 46, § 1er, 7°, originel, de la loi |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 werd toegevoegd bij de wet van | |
| 24 december 1999 houdende sociale en diverse bepalingen, was de | sur les accidents du travail par la loi du 24 décembre 1999 portant |
| des dispositions sociales et diverses, le législateur estimait déjà, | |
| wetgever, zoals blijkt uit de in B.5.1 geciteerde parlementaire | comme en attestent les travaux préparatoires cités en B.5.1, que |
| voorbereiding, reeds van oordeel dat de immuniteit van de werkgever | l'immunité de l'employeur ne pouvait être levée que si l'attention de |
| slechts kon worden opgeheven indien in de ingebrekestelling van de | l'employeur avait été attirée, dans la mise en demeure, sur le fait |
| werkgever erop was gewezen dat hij bij niet-uitvoering van de | qu'en cas de non-exécution, dans le délai fixé, des mesures de |
| voorgestelde preventiemaatregelen binnen de gestelde termijn zou | prévention proposées, il pourrait être cité sur la base du droit de la |
| kunnen worden aangesproken op basis van het burgerlijk | responsabilité civile dans l'éventualité d'un accident du travail. |
| aansprakelijkheidsrecht bij een eventueel arbeidsongeval. | Cette volonté du législateur a été explicitement traduite dans la |
| Die wil van de wetgever is in de in het geding zijnde bepaling, zoals | disposition en cause, telle qu'elle a été modifiée, en vertu de la loi |
| gewijzigd bij de wet van 27 december 2004, expliciet tot uiting | du 27 décembre 2004, par l'ajout de l'article 46, § 1er, 7°, littera |
| gebracht door de toevoeging van artikel 46, § 1, 7°, littera d), van | d), de la loi sur les accidents du travail. |
| de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. | Le législateur a dès lors toujours voulu que l'immunité de l'employeur |
| De wetgever heeft derhalve steeds gewild dat de immuniteit van de | ne puisse être levée qu'après que l'administration chargée de la |
| werkgever maar kon worden opgeheven nadat hem door de toezichthoudende | surveillance ait attiré explicitement son attention, dans la mise en |
| administratie bij de ingebrekestelling uitdrukkelijk erop was gewezen | demeure, sur le fait qu'en cas de non-exécution, dans le délai fixé, |
| dat het niet tijdig uitvoeren van de opgelegde maatregelen zijn | des mesures imposées, sa responsabilité civile pourrait être engagée |
| burgerlijke aansprakelijkheid voor eventuele arbeidsongevallen kon | dans l'éventualité d'un accident du travail. |
| teweegbrengen. B.6.1. De wetgever vermocht, rekening houdend met het brede gamma aan | B.6.1. Compte tenu des nombreuses possibilités d'accidents du travail |
| mogelijke arbeidsongevallen en aan inbreuken op de regelgeving | et d'infractions à la réglementation relative au bien-être des |
| betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van het | travailleurs lors de l'exécution de leur travail, le législateur |
| werk, aan de toezichthoudende administratie de zorg over te laten om | pouvait laisser à l'administration chargée de la surveillance le soin |
| de aard van die inbreuken vast te stellen en geval per geval te | de constater la nature de ces infractions et d'apprécier cas par cas |
| bepalen of er aanleiding is om de werkgever in gebreke te stellen voor | s'il y a lieu de mettre l'employeur en demeure pour des infractions |
| zwaarwichtige inbreuken die het risico van arbeidsongevallen inhouden. | graves comportant le risque d'accident du travail. |
| Hij vermocht het daarbij eveneens aan de toezichthoudende overheid | En outre, il pouvait également confier à l'administration chargée de |
| over te laten om te bepalen in welke gevallen die inbreuken, indien | la surveillance le soin de déterminer dans quels cas ces infractions |
| niet tijdig gevolg werd gegeven aan de in de ingebrekestelling | pouvaient donner lieu, lorsque l'employeur n'aura pas donné suite dans |
| opgelegde maatregelen, aanleiding konden geven tot een | le délai prévu aux mesures imposées dans la mise en demeure, à une |
| gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering wanneer zich een | action en responsabilité civile de droit commun en cas de survenance |
| arbeidsongeval zou voordoen. | d'un accident du travail. |
| B.6.2. In artikel 46, § 1, 1°, 2°, 5°, 6° en 7°, van de | B.6.2. L'article 46, § 1er, 1°, 2°, 5°, 6° et 7°, de la loi sur les |
| arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 worden de hypothesen opgesomd | accidents du travail énumère les hypothèses dans lesquelles l'immunité |
| waarin de immuniteit van de werkgever kan worden opgeheven, zoals bij | de l'employeur peut être levée, notamment en cas de faute |
| opzet of wanneer het arbeidsongeval schade aan goederen van de | intentionnelle ou lorsque l'accident du travail a causé des dommages |
| werknemer heeft veroorzaakt, of wanneer het een ongeval van en naar | aux biens du travailleur, ou lorsque l'accident est survenu sur le |
| het werk of een verkeersongeval betreft. | chemin du travail ou est un accident de roulage. |
| In al die gevallen, behalve in de laatste hypothese van voormeld | Dans tous ces cas, sauf dans la dernière hypothèse visée par l'article |
| artikel 46, § 1, 7°, littera d), dient de werkgever zich op basis van | 46, § 1er, 7°, littera d), précité, l'employeur doit lui-même se |
| de wettekst zelf ervan bewust te zijn dat hij het risico loopt alsnog | rendre compte, sur la base du texte de loi, qu'il court le risque |
| burgerlijk aansprakelijk te worden gesteld voor de schade die uit het arbeidsongeval zou voortvloeien. Zoals in B.6.1 is uiteengezet, kan het worden verantwoord dat de wetgever het aan de administratie overlaat om te bepalen in welke gevallen de werkgever in gebreke moet worden gesteld, maar het volstaat dat in de ingebrekestelling aan de werkgever wordt meegedeeld welke wettelijke en reglementaire bepalingen inzake arbeidsveiligheid en -hygiëne hij zwaarwichtig heeft overtreden en welke de maatregelen zijn die hij binnen een bepaalde termijn dient te nemen. Dat belet niet dat ook voor minder ernstige overtredingen opmerkingen kunnen worden meegedeeld aan de werkgever. Evenwel getuigt het niet alleen van een vergaand formalisme indien bovendien wordt vereist dat in de ingebrekestelling expliciet zou moeten worden vermeld dat de niet-uitvoering van de in de | d'une action en responsabilité civile pour le préjudice résultant de l'accident du travail. Ainsi qu'il a été dit en B.6.1, il peut se justifier que le législateur laisse à l'administration le soin de déterminer dans quels cas l'employeur doit être mis en demeure, mais il suffit qu'elle communique à l'employeur, dans la mise en demeure, quelles sont les dispositions légales et réglementaires relatives à la sécurité et à l'hygiène du travail qu'il a gravement enfreintes et quelles sont les mesures qu'il est tenu de prendre dans un délai donné. Ceci n'empêche pas qu'elle puisse également communiquer à l'employeur des observations pour des infractions moins graves. Cependant, ce serait non seulement faire preuve d'un formalisme excessif que d'exiger en outre que la mise en demeure indique explicitement que la non-exécution des mesures imposées dans la mise |
| ingebrekestelling opgelegde maatregelen zou kunnen leiden tot de | en demeure pourrait conduire à la levée de l'immunité de principe de |
| opheffing van de principiële immuniteit van de werkgever, maar | l'employeur, mais l'on risquerait en outre que cette prescription |
| bovendien brengt dat bijkomende voorschrift het risico mee de | supplémentaire fasse dépendre l'action en responsabilité de droit |
| gemeenrechtelijke aansprakelijkheidsvordering van het slachtoffer van | |
| een arbeidsongeval afhankelijk te maken van de beslissing of zelfs de | commun de la victime d'un accident du travail de la décision ou même |
| vergetelheid van de toezichthoudende ambtenaar om in de ingebrekestelling expliciet die vermelding op te nemen. Het is derhalve niet redelijkerwijze verantwoord dat slachtoffers van een arbeidsongeval, tegen hun werkgever die zwaarwichtig is tekortgekomen en die daarvoor in gebreke is gesteld, geen gemeenrechtelijke vordering tot schadevergoeding kunnen instellen om de enkele reden dat de administratie niet uitdrukkelijk in de ingebrekestelling aan de werkgever heeft vermeld dat hij zijn immuniteit zou kunnen verliezen indien hij geen gevolg geeft aan de opgelegde passende maatregelen. B.7.1. De eerste prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | d'un oubli du fonctionnaire chargé de la surveillance de faire figurer explicitement cette mention dans la mise en demeure. Il n'est dès lors pas raisonnablement justifié que les victimes d'un accident du travail ne puissent pas intenter une action de droit commun en dommages-intérêts, contre leur employeur qui a gravement méconnu ses obligations et a été mis en demeure de se mettre en règle, au seul motif que l'administration n'a pas explicitement mentionné dans la mise en demeure à l'employeur qu'il perdrait son immunité s'il ne réservait aucune suite aux mesures adéquates qui lui sont imposées. B.7.1. La première question préjudicielle appelle une réponse affirmative. |
| B.7.2. Aangezien een antwoord op de tweede prejudiciële vraag niet zou | B.7.2. Etant donné qu'une réponse à la seconde question préjudicielle |
| kunnen leiden tot een ruimere vaststelling van een schending van de | ne permettrait pas d'aboutir à un constat de violation plus étendu des |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, is er geen aanleiding om ze te beantwoorden. | articles 10 et 11 de la Constitution, il n'y a pas lieu d'y répondre. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Artikel 46, § 1, 7°, d), van de arbeidsongevallenwet van 10 april | - L'article 46, § 1er, 7°, d), de la loi du 10 avril 1971 sur les |
| 1971 schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | accidents du travail viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| - De tweede prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | - La seconde question préjudicielle n'appelle pas de réponse. |
| Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 21 mei 2015. | la Cour constitutionnelle, le 21 mai 2015. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| A. Alen | A. Alen |