Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 189/2014 van 18 december 2014 Rolnummer : 5797 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 300 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in samenhang gelezen met artikel 409 van hetzelfde Wetboek, ges Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 189/2014 van 18 december 2014 Rolnummer : 5797 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 300 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in samenhang gelezen met artikel 409 van hetzelfde Wetboek, ges Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 189/2014 du 18 décembre 2014 Numéro du rôle : 5797 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 300 du Code des impôts sur les revenus 1992, lu en combinaison avec l'article 409 du même Code, posée par le ju La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 189/2014 van 18 december 2014 Extrait de l'arrêt n° 189/2014 du 18 décembre 2014
Rolnummer : 5797 Numéro du rôle : 5797
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 300 van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 300 du Code
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in samenhang gelezen met
artikel 409 van hetzelfde Wetboek, gesteld door de beslagrechter te des impôts sur les revenus 1992, lu en combinaison avec l'article 409
Luik. du même Code, posée par le juge des saisies de Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De
rechters E. De Groot, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Groot, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, assistée du
Giet, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 23 december 2013 in zake Benoît Tombeur en Michèle Par jugement du 23 décembre 2013 en cause de Benoît Tombeur et Michèle
Baumans tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van Baumans contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe
het Hof is ingekomen op 2 januari 2014, heeft de beslagrechter te Luik de la Cour le 2 janvier 2014, le juge des saisies de Liège a posé la
de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Is artikel 300 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in « L'article 300 du Code des impôts sur les revenus 1992, lu en
samenhang gelezen met artikel 409 van het Wetboek van de parallèle avec l'article 409 du Code des impôts sur les revenus, tel
inkomstenbelastingen, zoals uitgevoerd bij artikel 166, § 3, van het qu'exécuté par l'article 166, § 3, de l'arrêté d'exécution du Code des
besluit tot uitvoering van het Wetboek van de inkomstenbelastingen, in impôts sur les revenus, interprété en ce sens qu'il permet au Roi de
die zin geïnterpreteerd dat het de Koning toestaat voor te schrijven prescrire qu'en cas de réclamation, de demande de dégrèvement visée à
dat in geval van bezwaar, van een in artikel 376 van het Wetboek van
de inkomstenbelastingen 1992 bedoelde aanvraag om ontheffing of van l'article 376 du Code des impôts sur les revenus 1992 ou d'action en
een vordering in rechte en in zoverre het geen zekere en vaststaande justice et dans la mesure où il ne s'agit pas d'une dette certaine et
schuld in de zin van artikel 410 van het Wetboek van de liquide dans le sens de l'article 410 du Code des impôts sur les
inkomstenbelastingen 1992 betreft, de in paragraaf 2 van hetzelfde revenus 1992, l'affectation prévue au § 2 du même article au titre de
artikel als bewarende maatregel in de zin van artikel 409 van het mesure conservatoire dans le sens de l'article 409 du Code des impôts
Wetboek van de inkomstenbelastingen bedoelde aanzuivering kan worden
verricht door de Belgische Staat, en zulks zonder dat de beslagrechter sur les revenus peut être effectuée par l'Etat belge, et ce sans que
bij zijn toetsing van de wettigheid en van de regelmatigheid van het le juge des saisies puisse faire application dans son contrôle de la
beslag toepassing kan maken van de artikelen 1413 en 1415 van het légalité et de la régularité de la saisie des articles 1413 et 1415 du
Gerechtelijk Wetboek, en zulks via een maatregel van fiscale
schuldvergelijking die is genomen zonder dat de artikelen 1289 tot Code judiciaire, et ce par la voie d'une mesure de compensation
1299 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing zijn, bestaanbaar met fiscale prise sans que les articles 1289 à 1299 du Code civil ne
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, soient applicables, est-il compatible avec les articles 10 et 11 de la
- in zoverre het, in die interpretatie, een niet redelijk verantwoorde Constitution - en tant que, dans cette interprétation, il instaurerait une
ongelijkheid van behandeling zou invoeren tussen, enerzijds, de inégalité de traitement non raisonnablement justifiée entre le
schuldenaar van een betwiste inkomstenbelastingschuld en, anderzijds, débiteur d'une dette d'impôt sur les revenus contestée, d'une part, et
de schuldenaar van een andere schuld, aangezien die laatste het le débiteur d'une autre dette, d'autre part, ce dernier pouvant
zekere, vaststaande en opeisbare karakter van de schuldvordering en de soumettre à un contrôle juridictionnel effectif complet, dans le cadre
beoordeling van de voorwaarde met betrekking tot het spoedeisende d'une procédure de saisie conservatoire de droit commun, le caractère
karakter kan onderwerpen aan een volledig daadwerkelijk
jurisdictioneel toezicht in het kader van een gemeenrechtelijke certain, liquide et exigible de la créance, et l'appréciation de la
procedure van bewarend beslag, hetgeen de schuldenaar die wordt condition de célérité, ce que ne peut faire le débiteur confronté à
geconfronteerd met een verrekeningsmaatregel op grond van artikel 166 une mesure d'imputation sur base de l'article 166 de l'arrêté royal
van het koninklijk besluit tot uitvoering van het Wetboek van de
inkomstenbelastingen, niet kan doen ? d'exécution du Code des impôts sur les revenus ?
- in zoverre het ten voordele van de Belgische Staat voorziet in een - en tant qu'il prévoit au bénéfice de l'Etat belge un système de
systeem van fiscale schuldvergelijking dat verschilt van datgene dat
is bedoeld in de artikelen 1289 tot 1299 van het Burgerlijk Wetboek, compensation fiscale distinct de celui visé aux articles 1289 à 1299
hetgeen een niet redelijk verantwoorde ongelijkheid van behandeling du Code civil, susceptible d'instaurer une inégalité de traitement non
kan invoeren tussen de schuldenaar van een betwiste raisonnablement justifié entre le débiteur d'une dette d'impôt sur les
inkomstenbelastingschuld en de schuldenaar van een andere schuld die revenus contestée et le débiteur d'une autre dette qui peut invoquer
zich op de wettelijke regeling van de artikelen 1289 tot 1299 van het le régime légal des articles 1289 à 1299 du Code civil, imposant
Burgerlijk Wetboek kan beroepen, waarin voor de schuldvergelijking notamment pour la compensation l'exigence de deux dettes liquides et
onder meer de vereiste van twee vaststaande en opeisbare schulden
wordt opgelegd ? ». exigibles ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 300 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (WIB B.1. L'article 300 du Code des impôts sur les revenus 1992 (CIR 1992)
1992) bepaalt : dispose :
« § 1. De Koning regelt : « § 1er. Le Roi détermine :
1° de wijze waarop men dient te handelen voor de aangiften, de 1° le mode à suivre pour les déclarations, la formation et la
opmaking en de kennisgeving der kohieren, de betalingen, de notification des rôles, les paiements, les quittances et les
kwijtschriften en de vervolgingen; poursuites;
2° het tarief van de vervolgingskosten. 2° le tarif des frais de poursuites.
§ 2. Wanneer een vordering voor het gerecht, zelfs gedeeltelijk, § 2. Lorsqu'une demande en justice a pour objet, même partiellement,
maatregelen tot onderwerp heeft welke ertoe strekken de invordering te des mesures destinées à effectuer ou à garantir le recouvrement de
verwezenlijken of te waarborgen van de belasting, daarin begrepen alle l'impôt, y compris tous additionnels, accroissements et amendes, ainsi
opcentiemen, verhogingen en boeten, alsmede van de desbetreffende que des intérêts et frais y relatifs, le délai de cassation ainsi que
interesten en kosten, hebben de cassatietermijn zomede de voorziening
in cassatie schorsende kracht ». le pourvoi en cassation sont suspensifs ».
Artikel 409 van het WIB 1992 bepaalt : L'article 409 du CIR 1992 dispose :
« En cas de réclamation, de demande de dégrèvement visée à l'article
« In geval van bezwaar, van een in artikel 376 bedoelde aanvraag om 376 ou d'action en justice, l'imposition contestée, en principal,
ontheffing of van een vordering in rechte, kan de betwiste aanslag, in additionnels et accroissements, augmentée des intérêts et des frais y
hoofdsom, opcentiemen en verhogingen, vermeerderd met de erop afférents, peut faire l'objet pour le tout de saisies conservatoires,
betrekking hebbende interesten en kosten, voor het geheel het voorwerp
zijn van bewarende beslagen, van middelen tot tenuitvoerlegging of van
alle andere maatregelen, welke ertoe strekken de invordering te de voies d'exécution ou de toutes autres mesures destinées à en
waarborgen ». garantir le recouvrement ».
Artikel 410 van het WIB 1992 bepaalt : L'article 410 du CIR 1992 dispose :
« Evenwel wordt in geval van bezwaar, van een in artikel 376 bedoelde aanvraag om ontheffing of van een vordering in rechte, de betwiste aanslag in hoofdsom, opcentiemen en verhogingen, vermeerderd met de daarop betrekking hebbende interesten, beschouwd als zekere en vaststaande schuld en kan, evenals de kosten van alle aard, door middelen van tenuitvoerlegging worden ingevorderd, in de mate dat zij overeenstemt met het bedrag van de aangegeven inkomsten of, wanneer zij ambtshalve werd gevestigd bij niet-aangifte, voor zover zij niet meer bedraagt dan de laatste aanslag welke, voor een vorig aanslagjaar, definitief gevestigd werd ten laste van de belastingschuldige. Voor de toepassing van het eerste lid worden de inkomsten waaraan de belastingschuldige tijdens de procedure van vestiging van de belasting zijn goedkeuring heeft gehecht, gelijkgesteld met de aangegeven inkomsten. In bijzondere gevallen kan de directeur der belastingen de invordering doen uitstellen, in zover en onder de voorwaarden door hem te bepalen « Toutefois, en cas de réclamation, de demande de dégrèvement visée à l'article 376 ou d'action en justice, l'imposition contestée en principal, additionnels et accroissements, augmentée des intérêts y afférents, est considérée comme une dette liquide et certaine et peut être recouvrée par voies d'exécution, ainsi que les frais de toute nature, dans la mesure où elle correspond au montant des revenus déclarés ou lorsqu'elle a été établie d'office à défaut de déclaration, dans la mesure où elle n'excède pas la dernière imposition définitivement établie à charge du redevable pour un exercice d'imposition antérieur. Pour l'application de l'alinéa 1er, les revenus sur lesquels le contribuable a marqué son accord au cours de la procédure d'établissement de l'impôt sont assimilés aux revenus déclarés. Dans des cas spéciaux, le directeur des contributions peut faire surseoir au recouvrement dans la mesure et aux conditions qu'il
». détermine ».
Artikel 166 van het koninklijk besluit van 27 augustus 1993 tot L'article 166 de l'arrêté royal du Code des impôts sur les revenus
uitvoering van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (KB/WIB 1992 (AR/CIR 1992) dispose :
1992) bepaalt : « § 1. Het bepaalde van Boek III, Titel III, Hoofdstuk V, afdeling IV, « § 1er. Les dispositions du Livre III, Titre III, Chapitre V, Section
van het Burgerlijk Wetboek, is inzake directe belastingen niet van IV, du Code civil, ne sont pas applicables à la matière des impôts
toepassing. directs.
§ 2. Elke som die aan een belastingschuldige moet worden teruggegeven § 2. Toute somme à restituer ou à payer à un redevable dans le cadre
of betaald in het kader van de toepassing van de wettelijke bepalingen de l'application des dispositions légales en matière d'impôts sur les
inzake de inkomstenbelastingen en de ermee gelijkgestelde belastingen revenus et des taxes y assimilées ou en vertu des règles du droit
of krachtens de bepalingen van het burgerlijk recht met betrekking tot civil relatives à la répétition de l'indu peut être affectée sans
de onverschuldigde betaling, kan door de ontvanger van de directe formalités par le receveur des contributions directes à l'apurement,
belastingen zonder formaliteit, overeenkomstig artikel 143, worden conformément à l'article 143, des précomptes, des impôts et des taxes
aangezuiverd op de door die belastingschuldige verschuldigde
voorheffingen, belastingen en ermee gelijkgestelde belastingen in y assimilées, en principal, additionnels et accroissements, des
hoofdsom, opcentiemen, verhogingen, interesten en kosten. intérêts et des frais dus par ce redevable.
§ 3. In geval van bezwaar, van een in artikel 376 van het Wetboek van § 3. En cas de réclamation, de demande de dégrèvement visée à
de inkomstenbelastingen 1992 bedoelde aanvraag om ontheffing of van l'article 376 du Code des impôts sur les revenus 1992 ou d'action en
een vordering in rechte en in zover het geen zekere en vaststaande justice et dans la mesure où il ne s'agit pas d'une dette certaine et
schuld in de zin van artikel 410 van het Wetboek van de liquide dans le sens de l'article 410 du Code des impôts sur les
inkomstenbelastingen 1992 betreft, wordt de aanzuivering ingevolge § 2 revenus 1992, l'affectation prévue par le § 2 s'opère au titre de
verricht als bewarende maatregel in de zin van artikel 409 van mesure conservatoire dans le sens de l'article 409 du même Code ».
hetzelfde Wetboek ». B.2. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over de B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les
bestaanbaarheid, met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van articles 10 et 11 de la Constitution de l'article 300 du CIR 1992, lu
artikel 300 van het WIB 1992, in samenhang gelezen met artikel 409 van en combinaison avec l'article 409 de ce Code, tel qu'exécuté par
dat Wetboek, zoals uitgevoerd bij artikel 166, § 3, van het KB/WIB l'article 166, § 3, de l'AR/CIR 1992, interprété en ce sens qu'il
1992, in die zin geïnterpreteerd dat het de Koning toestaat voor te permet au Roi de prescrire qu'en cas de réclamation, de demande de
schrijven dat in geval van bezwaar, van een in artikel 376 van het WIB dégrèvement visée à l'article 376 du CIR 1992 ou d'action en justice
1992 bedoelde aanvraag om ontheffing of van een vordering in rechte en et dans la mesure où il ne s'agit pas d'une dette certaine et liquide
in zoverre het geen zekere en vaststaande schuld in de zin van artikel au sens de l'article 410 du CIR 1992, l'affectation prévue au
410 van het WIB 1992 betreft, de in paragraaf 2 van hetzelfde artikel paragraphe 2 du même article au titre de mesure conservatoire au sens
als bewarende maatregel in de zin van artikel 409 van hetzelfde de l'article 409 du même Code peut être effectuée par l'Etat, et ce
Wetboek bedoelde aanzuivering kan worden verricht door de Staat, en sans que le juge des saisies puisse faire application, dans son
zulks zonder dat de beslagrechter, bij zijn toetsing van de wettigheid contrôle de la légalité et de la régularité de la saisie, des articles
en van de regelmatigheid van het beslag, toepassing kan maken van de
artikelen 1413 en 1415 van het Gerechtelijk Wetboek, en zulks via een 1413 et 1415 du Code judiciaire, et ce par la voie d'une mesure de
maatregel van fiscale schuldvergelijking die is genomen zonder dat de
artikelen 1289 tot 1299 van het Burgerlijk Wetboek van toepassing compensation fiscale prise sans que les articles 1289 à 1299 du Code
zijn. civil ne soient applicables.
B.3.1. Bij beschikking van 7 oktober 2014 heeft het Hof beslist dat de B.3.1. Par ordonnance du 7 octobre 2014, la Cour a décidé que
zaak nog niet in gereedheid kon worden verklaard en heeft het de l'affaire ne pouvait pas encore être déclarée en état et a invité les
partijen verzocht om in een aanvullende memorie die uiterlijk op 24 parties à exposer, dans un mémoire complémentaire à introduire le 24
oktober 2014 moest worden ingediend en binnen dezelfde termijn moest octobre 2014 au plus tard et à échanger dans le même délai, leur point
worden uitgewisseld, hun standpunt uiteen te zetten over de vraag of de vue sur la question de savoir si la réponse à la question
het antwoord op de prejudiciële vraag nog steeds nuttig is voor de préjudicielle est toujours utile à la solution du litige. Cette
oplossing van het geschil. Die beschikking volgde op een brief van de ordonnance faisait suite à une lettre de l'avocat du Conseil des
advocaat van de Ministerraad van 22 september 2014 waarin hij aan het ministres du 22 septembre 2014 par laquelle il déclare à la Cour qu'en
Hof verklaart dat de prejudiciële vraag wegens nieuwe feiten geen raison de faits nouveaux, la question préjudicielle est devenue sans
belang meer heeft aangezien het voor de verwijzende rechter hangende intérêt puisque le litige pendant devant le juge a quo est devenu sans
geschil zonder voorwerp is geworden. objet.
B.3.2. In hun aanvullende memorie zijn de eisende partijen voor de B.3.2. Dans leur mémoire complémentaire, les parties demanderesses
verwijzende rechter van mening dat het antwoord van het Hof op de devant le juge a quo estiment que la réponse de la Cour à la question
gestelde prejudiciële vraag kennelijk van belang blijft aangezien het préjudicielle posée conserve un intérêt manifeste vu que le litige
voor de beslagrechter te Luik hangende geschil nog steeds niet is pendant devant le juge des saisies de Liège n'est toujours pas achevé
beëindigd met een opheffing van de bewarende maatregel. par une mainlevée de la mesure conservatoire.
De in artikel 300 van het WIB 1992 bedoelde maatregel werd volgens de La mesure visée à l'article 300 du CIR 1992 était justifiée selon
belastingadministratie verantwoord door het feit dat een aanslag was l'administration fiscale par le fait qu'une cotisation avait été
ingekohierd voor het aanslagjaar 2011 en onbetaald bleef. De enrôlée pour l'exercice d'imposition 2011 et demeurait impayée. Les
belastingplichtigen hebben tegen de aanslag een bezwaar ingediend en contribuables ont introduit une réclamation à l'encontre de la
hebben, gelet op de negatieve beslissing van de directeur der cotisation et, en raison de la décision directoriale négative, ont
belastingen, voor de Rechtbank van eerste aanleg te Luik een fiscaal déposé un recours fiscal devant le Tribunal de première instance de
beroep ingesteld. Liège.
In het kader van dat beroep heeft de belastingadministratie geoordeeld Dans le cadre de ce recours, l'administration fiscale a considéré que
dat de bestreden aanslag nietig moest worden verklaard wegens la cotisation querellée devait être annulée pour non-respect du
niet-naleving van het voorschrift van artikel 346 van het WIB 1992. De prescrit de l'article 346 du CIR 1992. L'administration sollicite
administratie verzoekt evenwel om ertoe te worden gemachtigd een cependant qu'elle soit autorisée à présenter une cotisation
subsidiaire aanslag met toepassing van artikel 356 van het WIB 1992 voor te leggen. De eisende partijen voor de verwijzende rechter doen gelden dat de prejudiciële vraag niet zonder voorwerp is geworden in zoverre de administratie de opheffing van de in artikel 300 van het WIB 1992 bedoelde bewarende maatregel nog steeds niet heeft verleend. B.3.3. In zijn aanvullende memorie doet de Ministerraad gelden dat het antwoord op de prejudiciële vraag geen enkel belang meer heeft voor de oplossing van het geschil, aangezien het geschil dat bij de verwijzende rechter aanhangig is gemaakt, zonder voorwerp zal worden. De beslissing tot inhouding zal immers worden ingetrokken en/of subsidiaire en application de l'article 356 du CIR 1992. Les parties demanderesses devant le juge a quo font valoir que la question préjudicielle n'est pas devenue sans objet dans la mesure où l'administration n'a toujours pas donné mainlevée de la mesure conservatoire visée à l'article 300 du CIR 1992. B.3.3. Dans son mémoire complémentaire, le Conseil des ministres fait valoir que la réponse à la question préjudicielle n'a plus aucun intérêt pour la solution du litige, dès lors que le litige dont est saisi le juge a quo va devenir sans objet. La décision de retenue va, en effet, être retirée et/ou rapportée à la suite de la procédure
herroepen ingevolge de procedure die door de eisende partijen voor de introduite par les parties demanderesses devant le juge a quo auprès
verwijzende rechter bij de Rechtbank van eerste aanleg te Luik is du Tribunal de première instance de Liège visant à contester
ingesteld en die ertoe strekt de belasting met betrekking tot het l'imposition relative à l'exercice 2012. Dans cette affaire, l'Etat
aanslagjaar 2012 te betwisten. In die zaak vordert de Belgische Staat, belge postule, dans ses conclusions, l'annulation de la cotisation
in zijn conclusies, de nietigverklaring van de bestreden aanslag. Bijgevolg zouden alle maatregelen van vervolging en alle bewarende maatregelen die door de bevoegde ontvanger met het oog op de invordering van de aanslag zijn genomen, moeten worden opgeheven. B.4. Rekening houdend met die elementen, dient de zaak te worden teruggezonden naar de verwijzende rechter opdat hij kan bepalen in welke mate het antwoord op de prejudiciële vraag voor hem nog dienstig is. Om die redenen, het Hof zendt de zaak terug naar de verwijzende rechter. Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel querellée. En conséquence, toutes les mesures de poursuites et les mesures conservatoires prises par le receveur compétent en vue du recouvrement de la cotisation devraient être levées. B.4. Compte tenu de ces éléments, l'affaire doit être renvoyée devant le juge a quo afin qu'il puisse déterminer dans quelle mesure la réponse à la question préjudicielle lui est encore utile. Par ces motifs, la Cour renvoie l'affaire au juge a quo. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 18 december 2014. la Cour constitutionnelle, le 18 décembre 2014.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^