← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 177/2014 van 4 december 2014 Rolnummer : 5838 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 14, 807 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld
door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. Het Gro samengesteld
uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 177/2014 van 4 december 2014 Rolnummer : 5838 In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 14, 807 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. Het Gro samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van(...) | Extrait de l'arrêt n° 177/2014 du 4 décembre 2014 Numéro du rôle : 5838 En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 14, 807 et 1042 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première instance de Bruxelles. La Cour co composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. (...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 177/2014 van 4 december 2014 | Extrait de l'arrêt n° 177/2014 du 4 décembre 2014 |
Rolnummer : 5838 | Numéro du rôle : 5838 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 14, 807 en | En cause : les questions préjudicielles relatives aux articles 14, 807 |
1042 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van | et 1042 du Code judiciaire, posées par le Tribunal de première |
eerste aanleg te Brussel. | instance de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P. |
rechters J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. | Snappe, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée |
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | du greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 21 januari 2014 in zake Ali Abdoullah tegen de | Par jugement du 21 janvier 2014 en cause de Ali Abdoullah contre |
vereniging van mede-eigenaars van het gebouw « Eden Roc », waarvan de | l'association des copropriétaires de l'immeuble « Eden Roc », dont |
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 7 februari 2014, | l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 7 février 2014, le |
heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende | Tribunal de première instance de Bruxelles a posé les questions |
prejudiciële vragen gesteld : | préjudicielles suivantes : |
« 1. Zijn de artikelen 14, 807 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek in | « 1. Les articles 14, 807 et 1042 du Code judiciaire sont-ils |
strijd met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in voorkomend geval | contraires aux articles 10 et 11 de la Constitution, le cas échéant |
in samenhang gelezen met de beginselen van de inachtneming van de | lus en combinaison avec les principes du respect des droits de la |
rechten van de verdediging en van de loyauteit van de procesvoering, | défense et de loyauté procédurale, en ce qu'ils soumettent la demande |
in zoverre zij de nieuwe vordering die voor de eerste maal in hoger | nouvelle formée pour la première fois en degré d'appel aux conditions |
beroep is ingesteld, aan de in artikel 807 van hetzelfde Wetboek | prévues par l'article 807 du même code, alors que la demande |
bedoelde voorwaarden onderwerpen, terwijl de tegenvordering die voor | reconventionnelle formée pour la première fois en degré d'appel n'est |
de eerste maal in hoger beroep is ingesteld, niet aan andere | |
voorwaarden dan de hoedanigheid en het belang wordt onderworpen ? | pas soumise à d'autres conditions que la qualité et l'intérêt ? |
2. Zijn de artikelen 14, 807 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek, in | 2. Les articles 14, 807 et 1042 du Code judiciaire sont-ils contraires |
die zin geïnterpreteerd dat de tegenvordering die voor de eerste maal | aux articles 10 et 11 de la Constitution, le cas échéant lus en |
in hoger beroep is ingesteld, enkel ontvankelijk is indien zij berust | |
op een feit dat of een akte die is aangevoerd in de eerste conclusies | combinaison avec les principes du respect des droits de la défense et |
die door de verweerder zijn neergelegd of wanneer zij een verweer | de loyauté procédurale, interprétés en ce sens que la demande |
[vormt] op de hoofdvordering of [strekt] tot schuldvergelijking, in | reconventionnelle introduite pour la première fois en degré d'appel |
strijd met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in voorkomend geval | n'est recevable que si elle est fondée sur un fait ou un acte invoqué |
in samenhang gelezen met de beginselen van de inachtneming van de | dans les premières conclusions déposées par le défendeur ou |
rechten van de verdediging en van de loyauteit van de procesvoering ? | [lorsqu'elle constitue] une défense à l'action principale ou [tend] à |
». | la compensation ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 14, 807 | B.1. Les questions préjudicielles portent sur les articles 14, 807 et |
en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek. | 1042 du Code judiciaire. |
Artikel 14 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | L'article 14 du Code judiciaire dispose : |
« De tegenvordering is een tussenvordering die de verweerder instelt | « La demande reconventionnelle est la demande incidente formée par le |
om tegen de eiser een veroordeling te doen uitspreken ». | défendeur et qui tend à faire prononcer une condamnation à charge du demandeur ». |
Artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | L'article 807 du Code judiciaire dispose : |
« Een vordering die voor de rechter aanhangig is, kan uitgebreid of | « La demande dont le juge est saisi peut être étendue ou modifiée, si |
gewijzigd worden, indien de nieuwe, op tegenspraak genomen conclusies, | les conclusions nouvelles, contradictoirement prises, sont fondées sur |
berusten op een feit of akte in de dagvaarding aangevoerd, zelfs | un fait ou un acte invoqué dans la citation, même si leur |
indien hun juridische omschrijving verschillend is ». | qualification juridique est différente ». |
Artikel 1042 van het Gerechtelijk Wetboek bepaalt : | L'article 1042 du Code judiciaire dispose : |
« Voor zover de bepalingen van dit boek er niet van afwijken zijn de | « Pour autant qu'il n'y soit pas dérogé par les dispositions du |
regels van het geding toepasselijk op de rechtsmiddelen ». | présent livre, les règles relatives à l'instance sont applicables aux voies de recours ». |
B.2.1. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de | B.2.1. Les questions préjudicielles invitent la Cour à examiner la |
bestaanbaarheid te onderzoeken van die bepalingen met de artikelen 10 | compatibilité de ces dispositions avec les articles 10 et 11 de la |
en 11 van de Grondwet, eventueel in samenhang gelezen met de | Constitution, éventuellement combinés avec les principes du respect |
beginselen van de rechten van de verdediging en van de loyauteit van | des droits de la défense et de loyauté procédurale, en ce qu'elles |
de procesvoering, in zoverre zij de nieuwe vordering die voor de | soumettent la demande nouvelle formée pour la première fois en degré |
eerste maal in hoger beroep is ingesteld, aan de in artikel 807 van | d'appel aux conditions prévues par l'article 807 du même Code, alors |
hetzelfde Wetboek bedoelde voorwaarden onderwerpen, terwijl de | que la demande reconventionnelle formée pour la première fois en degré |
tegenvordering die voor de eerste maal in hoger beroep is ingesteld : | d'appel : |
- niet aan andere ontvankelijkheidsvereisten dan de hoedanigheid en | - ne serait pas soumise à d'autres conditions de recevabilité que la |
het belang zou worden onderworpen (eerste prejudiciële vraag), of | qualité et l'intérêt (première question préjudicielle), ou |
- enkel ontvankelijk zou zijn « indien zij berust op een feit dat of | - ne serait recevable que « si elle est fondée sur un fait ou un acte |
een akte die is aangevoerd in de eerste conclusies die door de | invoqué dans les premières conclusions déposées par le défendeur ou |
verweerder zijn neergelegd of wanneer zij een verweer [vormt] op de | [lorsqu'elle constitue] une défense à l'action principale ou [tend] à |
hoofdvordering of [strekt] tot schuldvergelijking » (tweede | la compensation » (seconde question préjudicielle). |
prejudiciële vraag). B.2.2. Uit de feiten van de zaak en uit de motivering van de | B.2.2. Il ressort des faits de la cause et de la motivation de la |
verwijzingsbeslissing blijkt dat de vergelijking betrekking heeft op, | décision de renvoi que la comparaison vise, d'une part, la situation |
enerzijds, de situatie van de oorspronkelijke eiser die, aangezien hij | du demandeur originaire qui, étant soumis aux conditions de l'article |
aan de voorwaarden van artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek is | 807 du Code judiciaire, ne peut étendre ou modifier sa demande |
onderworpen, zijn oorspronkelijke vordering in hoger beroep enkel kan | originaire en degré d'appel que dans les limites d'un fait ou d'un |
uitbreiden of wijzigen binnen de perken van een feit dat of van een | acte invoqué dans la citation, et, d'autre part, la situation du |
akte die in de dagvaarding is aangevoerd, en, anderzijds, de situatie | défendeur originaire qui introduit pour la première fois en degré |
van de oorspronkelijke verweerder die voor de eerste maal in hoger | d'appel une demande reconventionnelle, selon qu'on interprète les |
beroep een tegenvordering instelt, naargelang de in het geding zijnde | dispositions en cause comme le soumettant ou non aux conditions de |
bepalingen in die zin worden geïnterpreteerd dat zij hem al dan niet | |
aan de voorwaarden van artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek | l'article 807 du Code judiciaire. |
onderwerpen. B.2.3. Aangezien beide prejudiciële vragen betrekking hebben op de | B.2.3. Dès lors que les deux questions préjudicielles concernent les |
vereisten voor de ontvankelijkheid van een tegenvordering die voor de | conditions de recevabilité d'une demande reconventionnelle formée pour |
eerste maal in hoger beroep is ingesteld, onderzoekt het Hof ze samen. | la première fois en degré d'appel, la Cour les examine ensemble. |
B.3.1. Het voormelde artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek vereist | B.3.1. L'article 807 précité du Code judiciaire requiert des liens |
een nauwe band tussen de oorspronkelijke vordering en de uitgebreide | étroits entre la demande originaire et la demande étendue ou modifiée. |
of gewijzigde vordering. Die bepaling strekt immers ertoe het recht | |
van verdediging van de oorspronkelijke verweerder te waarborgen en te | Cette disposition tend, en effet, à garantir les droits de la défense |
voorkomen dat die verweerder, die aan de hand van de gedinginleidende | du défendeur originaire et à éviter qu'après avoir pris connaissance |
akte kennis heeft gekregen van de feiten of handelingen die aan de | des faits ou actes fondant la demande originaire par l'acte |
oorspronkelijke vordering ten grondslag liggen, zou worden verrast | introductif d'instance, ce défendeur ne soit surpris par l'allégation |
door het aanvoeren van nieuwe feiten of handelingen die niet in de | de faits nouveaux ou d'actes non mentionnés dans l'acte introductif. |
inleidende akte zijn vermeld. | |
B.3.2. De tegenvordering is, luidens artikel 14 van het Gerechtelijk | B.3.2. La demande reconventionnelle est, aux termes de l'article 14 du |
Wetboek, een tussenvordering die de verweerder instelt om tegen de | Code judiciaire, la demande incidente par laquelle le défendeur tend à |
oorspronkelijke eiser een veroordeling te doen uitspreken. | faire condamner le demandeur originaire. |
Wanneer zij in eerste aanleg wordt ingesteld, hoeft de tegenvordering | Lorsqu'elle est formée au premier degré de juridiction, la demande |
niet noodzakelijk een verband te vertonen met de oorspronkelijke | reconventionnelle ne doit pas nécessairement présenter un lien avec la |
vordering en is zij ontvankelijk tot de sluiting van de debatten. De | demande originaire et est recevable jusqu'à la clôture des débats. La |
tegenvordering staat dus los van de oorspronkelijke vordering, zodat | demande reconventionnelle est donc autonome par rapport à la demande |
artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek niet van toepassing is op het | originaire, de sorte que l'article 807 du Code judiciaire n'est pas |
instellen ervan. | applicable à son introduction. |
B.3.3. Bij zijn arrest nr. 77/2007 van 10 mei 2007 heeft het Hof het | B.3.3. La Cour a, par son arrêt n° 77/2007 du 10 mai 2007, jugé |
verschil in behandeling tussen de oorspronkelijke eiser die de | |
vordering wenst te wijzigen of uit te breiden en de oorspronkelijke | |
verweerder die in eerste aanleg een tegenvordering instelt, | |
bestaanbaar geacht met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution la différence |
B.4.1. Overeenkomstig artikel 1042 van het Gerechtelijk Wetboek is | de traitement entre le demandeur originaire qui souhaite modifier ou |
étendre la demande et le défendeur originaire qui introduit une | |
artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek van toepassing op de | demande reconventionnelle au premier degré de juridiction. |
B.4.1. Conformément à l'article 1042 du Code judiciaire, l'article 807 | |
vordering waarmee de oorspronkelijke eiser zijn oorspronkelijke | du Code judiciaire s'applique à la demande par laquelle le demandeur |
vordering in hoger beroep wenst uit te breiden of te wijzigen (Cass., | originaire souhaite étendre ou modifier sa demande originaire en degré |
29 november 2002, Arr. Cass., 2002, nr. 645; 18 februari 2010, Arr. | d'appel (Cass., 29 novembre 2002, Pas., 2002, n° 645; 18 février 2010, |
Cass., 2010, nr. 107). | Pas., 2010, n° 107). |
B.4.2. Artikel 807 van het Gerechtelijk Wetboek streeft het wettig | B.4.2. L'article 807 du Code judiciaire poursuit le but légitime |
doel na een bijzondere bescherming toe te kennen aan de rechten van de | d'accorder une protection particulière des droits du défendeur |
oorspronkelijke verweerder die wordt geconfronteerd met een wijziging | originaire confronté à une modification de la demande originaire en |
van de oorspronkelijke vordering door te vereisen, allereerst, dat zij | exigeant, d'abord, que celle-ci fasse l'objet de conclusions |
het voorwerp uitmaakt van conclusies op tegenspraak en, vervolgens, | contradictoires et, ensuite, qu'elle trouve un fondement dans les |
dat zij een grondslag vindt in de feiten of handelingen die in de | faits ou les actes invoqués dans l'acte introductif d'instance. |
gedinginleidende akte worden aangevoerd. | |
Zowel in eerste aanleg als in hoger beroep wordt de toepassing van die | En première instance comme en degré d'appel, l'application de cette |
bepaling op de oorspronkelijke eiser die zijn vordering wenst uit te | disposition au demandeur originaire qui souhaite étendre ou modifier |
breiden of te wijzigen, verantwoord door het feit dat die laatste met | sa demande se justifie par le fait que ce dernier a eu toute la |
de gedinginleidende akte alle vrijheid heeft gehad om zijn aanspraken | latitude, par l'acte introductif d'instance, de définir les |
ten aanzien van de verweerder te definiëren en het onderwerp van het | prétentions qu'il entendait faire valoir à l'encontre du défendeur et |
geschil aldus te omschrijven. | de circonscrire ainsi l'objet du litige. |
B.5.1. De eiser op tegenvordering definieert, wanneer hij zijn | B.5.1. Le demandeur sur reconvention, lorsqu'il formule sa demande au |
vordering in eerste aanleg instelt, voor het eerst het onderwerp van | premier degré de juridiction, définit pour la première fois l'objet |
zijn aanspraken ten aanzien van de oorspronkelijke eiser. De eiser op | des prétentions qu'il entend obtenir du demandeur originaire. Le |
tegenvordering bevindt zich in dat opzicht in de situatie van de | demandeur sur reconvention se trouve à cet égard dans la situation du |
oorspronkelijke eiser wanneer deze zijn vordering indient. | demandeur originaire, lorsque celui-ci introduit sa demande. |
B.5.2. In hoger beroep daarentegen wordt in de vaste rechtspraak van | B.5.2. En degré d'appel, par contre, la jurisprudence constante de la |
het Hof van Cassatie geoordeeld dat « krachtens de artikelen 807 tot | Cour de cassation considère qu'« en vertu des articles 807 à 810 et |
810 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek, tegenvorderingen voor het | 1042 du Code judiciaire, les demandes reconventionnelles peuvent être |
eerst in hoger beroep kunnen ingesteld worden indien zij berusten op | formées pour la première fois en degré d'appel, lorsqu'elles sont |
fondées sur un fait ou un acte invoqué dans la citation ou | |
een feit of handeling in de dagvaarding aangevoerd of een verweer op | lorsqu'elles constituent une défense à l'action principale ou tendent |
de hoofdvordering uitmaken of tot compensatie strekken » (Cass., 22 | à la compensation » (Cass., 22 janvier 2004, Pas., 2004, n° 39; voy. |
januari 2004, Arr. Cass., 2004, nr. 39; zie eveneens Cass., 10 april | |
1978, Arr. Cass., 1978, II, p. 917; 4 december 1989, Arr. Cass., | aussi 10 avril 1978, Pas., 1978, I, p. 890; 4 décembre 1989, Pas., |
1989-1990, nr. 216; 18 januari 1991, Arr. Cass., 1990-1991, nr. 259; | 1990, n° 216; 18 janvier 1991, Pas., 1991, n° 259; 14 octobre 2005, |
14 oktober 2005, Arr. Cass., 2005, nr. 513; 23 februari 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 106). B.5.3. Wanneer de oorspronkelijke verweerder voor de eerste maal in hoger beroep een tegenvordering instelt, formuleert hij slechts op dat ogenblik het onderwerp van zijn aanspraken ten aanzien van de oorspronkelijke eiser, ook al heeft hij alle vrijheid gehad om het onderwerp van zijn aanspraken ten aanzien van deze laatste in eerste aanleg te definiëren. Het zou in strijd zijn met de bescherming van de rechten van de oorspronkelijke eiser die wordt geconfronteerd met een tegenvordering die voor de eerste maal in hoger beroep is ingesteld, dat de | Pas., 2005, n° 513; 23 février 2006, Pas., 2006, n° 106). B.5.3. Lorsque le défendeur originaire introduit pour la première fois en degré d'appel une demande reconventionnelle, il formule seulement à ce moment l'objet de prétentions qu'il entend obtenir du demandeur originaire, alors même qu'il a eu toute latitude pour définir en première instance l'objet des prétentions qu'il entendait obtenir de ce dernier. Il serait contraire à la protection des droits du demandeur originaire confronté à une demande reconventionnelle formée pour la première fois en degré d'appel que le défendeur originaire ne soit pas soumis aux |
oorspronkelijke verweerder niet wordt onderworpen aan de in artikel | conditions auxquelles une demande peut être étendue ou modifiée, |
807 van het Gerechtelijk Wetboek bedoelde voorwaarden waaronder een vordering kan worden uitgebreid of gewijzigd. Hoewel er geen recht op een dubbele aanleg bestaat, zou het immers in strijd zijn met de gelijkheid van de rechtzoekenden, partijen in een zelfde procedure die voor een zelfde rechter is gebracht, dat zij niet dezelfde waarborgen kunnen genieten. Overigens belet niets de oorspronkelijke verweerder, indien hij niet in de voorwaarden verkeert om voor de eerste maal een tegenvordering in hoger beroep in te stellen, afzonderlijk een hoofdvordering in te stellen en de nieuwe feiten of handelingen aan te voeren waarop zijn nieuwe aanspraken berusten. B.6. De eerste prejudiciële vraag, die op een verkeerde lezing van de in het geding zijnde bepalingen is gebaseerd, behoeft geen antwoord. Rekening houdend met de in B.5.2 vermelde interpretatie, dient de | prévues par l'article 807 du Code judiciaire. En effet, bien qu'il n'existe pas de droit à un double degré de juridiction, il serait contraire à l'égalité des justiciables, parties dans une même procédure portée devant un même juge, de ne pas pouvoir bénéficier des mêmes garanties. Rien n'empêche par ailleurs le défendeur originaire, s'il n'est pas dans les conditions pour introduire pour la première fois une demande reconventionnelle en appel, d'introduire par voie séparée une demande principale et d'invoquer les faits ou les actes nouveaux au fondement de ses prétentions nouvelles. B.6. La première question préjudicielle, qui est fondée sur une lecture erronée des dispositions en cause, n'appelle pas de réponse. Compte tenu de l'interprétation mentionnée en B.5.2, la seconde |
tweede prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. | question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | - La première question préjudicielle n'appelle pas de réponse. |
- De artikelen 14, 807 en 1042 van het Gerechtelijk Wetboek schenden | - Les articles 14, 807 et 1042 du Code judiciaire ne violent pas les |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
op 4 december 2014. | la Cour constitutionnelle, le 4 décembre 2014. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |