Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 153/2014 van 16 oktober 2014 Rolnummers : 5735 en 5738 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4, § 7, van de wet van 5 april 1994 houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare s Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 153/2014 van 16 oktober 2014 Rolnummers : 5735 en 5738 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4, § 7, van de wet van 5 april 1994 houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare s Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 153/2014 du 16 octobre 2014 Numéros du rôle : 5735 et 5738 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4, § 7, de la loi du 5 avril 1994 régissant le cumul des pensions du secteur public avec des r La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 153/2014 van 16 oktober 2014 Extrait de l'arrêt n° 153/2014 du 16 octobre 2014
Rolnummers : 5735 en 5738 Numéros du rôle : 5735 et 5738
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4, § 7, van de En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4, § 7,
wet van 5 april 1994 houdende regeling van de cumulatie van pensioenen de la loi du 5 avril 1994 régissant le cumul des pensions du secteur
van de openbare sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening public avec des revenus provenant de l'exercice d'une activité
van een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen, gesteld door professionnelle ou avec un revenu de remplacement, posées par le
de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel en door de Rechtbank van Tribunal de première instance de Bruxelles et par le Tribunal de
eerste aanleg te Nijvel. première instance de Nivelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij vonnis van 8 oktober 2013 in zake Cyriel De Hondt tegen de a. Par jugement du 8 octobre 2013 en cause de Cyriel De Hondt contre
Pensioendienst voor de Overheidssector, waarvan de expeditie ter le Service des pensions du secteur public, dont l'expédition est
griffie van het Hof is ingekomen op 23 oktober 2013, heeft de parvenue au greffe de la Cour le 23 octobre 2013, le Tribunal de
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vragen première instance de Bruxelles a posé les questions préjudicielles
gesteld : suivantes :
« Was art. 4, § 7 van de wet van 5 april 1994 houdende regeling van de « L'article 4, § 7, de la loi du 5 avril 1994 régissant le cumul des
cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten pensions du secteur public avec des revenus provenant de l'exercice
voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een d'une activité professionnelle ou avec un revenu de remplacement
vervangingsinkomen (B.S. 7 mei 1994) zoals dit van kracht was in 2008, (Moniteur belge, 7 mai 1994), tel qu'il était en vigueur en 2008,
strijdig met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de mate waarin était-il contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution en ce
er een onderscheid in gemaakt werd tussen enerzijds de categorie van
personen wiens inkomsten de vastgestelde grensbedragen met minder dan qu'il établissait une distinction entre, d'une part, la catégorie des
15 % overschrijden, in welk geval een pro rata vermindering van het personnes dont les revenus dépassent de moins de 15 % les montants
pensioen plaatsvindt en anderzijds de categorie van personen wiens limites fixés, auquel cas la pension est réduite en proportion, et,
d'autre part, la catégorie des personnes dont les revenus dépassent de
inkomsten de vastgestelde grensbedragen met 15 % of meer 15 % ou plus les montants limites fixés, auquel cas le paiement de la
overschrijden, in welk geval een volledige schorsing van het pensioen plaatsvindt ? pension est entièrement suspendu ?
Was art. 4, § 7 van dezelfde wet van 5 april 1994 (B.S. 7 mei 1994) L'article 4, § 7, de la même loi du 5 avril 1994 (Moniteur belge, 7
mai 1994), tel qu'il était en vigueur en 2008, était-il contraire aux
zoals dit van kracht was in 2008, strijdig met de artikelen 10 en 11 articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il traitait de manière
van de Grondwet in de mate waarin ongelijke situaties daarin gelijk égale des situations inégales, en ce sens que tant la catégorie des
werden behandeld in die zin dat zowel de categorie van personen die de personnes qui avaient légèrement dépassé les montants limites (par
grensbedragen beperkt (bv. met 15 of 16 % ) hadden overschreden zowel exemple de 15 ou 16 % ) que la catégorie des personnes qui avaient
als de categorie van personen die de grensbedragen aanzienlijk (bv.
met 80, 90 of 100 % ) hadden overschreden, beiden gesanctioneerd largement dépassé les montants limites (par exemple de 80, 90 ou 100 %
werden met een volledige schorsing van het pensioen ? ». ) étaient sanctionnées par une suspension complète de la pension ? ».
b. Bij vonnis van 24 oktober 2013 in zake Alfred Naignot tegen de b. Par jugement du 24 octobre 2013 en cause de Alfred Naignot contre
Pensioendienst voor de Overheidssector, waarvan de expeditie ter le Service des pensions du secteur public, dont l'expédition est
griffie van het Hof is ingekomen op 29 oktober 2013, heeft de parvenue au greffe de la Cour le 29 octobre 2013, le Tribunal de
Rechtbank van eerste aanleg te Nijvel de volgende prejudiciële vraag première instance de Nivelles a posé la question préjudicielle
gesteld : suivante :
« Schendt artikel 4, § 7, eerste lid, van de wet van 5 april 1994 « L'article 4, § 7, alinéa 1er, de la loi du 5 avril 1994 régissant le
houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare cumul des pensions du secteur public avec des revenus provenant de
sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een l'exercice d'une activité professionnelle ou avec un revenu de
beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen de artikelen 10 en 11 remplacement viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce
van de Grondwet, in zoverre daarin de schorsing wordt opgelegd van het
pensioen van de gepensioneerde wiens beroepsinkomsten het in artikel qu'il ordonne la suspension de la pension d'un pensionné dont les
4, § 5, eerste lid, vastgestelde bedrag met meer dan 15 pct. hebben revenus professionnels ont dépassé de plus de 15 % le montant fixé à
overschreden, terwijl in artikel 4, § 7, tweede lid, slechts een l'article 4, § 5, alinéa 1er, alors même que l'article 4, § 7, alinéa
vermindering van het pensioen wordt opgelegd naar rata van het
percentage waarmee de inkomsten het maximumbedrag overschrijden voor 2, n'ordonne qu'une réduction de la pension à concurrence du
de gepensioneerden wier beroepsinkomsten het toegestane maximumbedrag pourcentage du dépassement des revenus par rapport au plafond pour les
met minder dan 15 pct. hebben overschreden ? ». pensionnés dont les revenus professionnels ont dépassé de moins 15 %
le plafond autorisé ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5735 en 5738 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 5735 et 5738 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Vóór de opheffing ervan bij artikel 99 van de programmawet van 28 B.1. Avant son abrogation par l'article 99 de la loi-programme du 28
juni 2013, bepaalde artikel 4, § 7, van de wet van 5 april 1994 juin 2013, l'article 4, § 7, de la loi du 5 avril 1994 régissant le
houdende regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare cumul des pensions du secteur public avec des revenus provenant de
sector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een l'exercice d'une activité professionnelle ou avec un revenu de
beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen : remplacement disposait :
« Indien, voor een bepaald kalenderjaar, de in § 1 of § 5 bedoelde « Lorsque, pour une année civile déterminée, les revenus visés au § 1er
inkomsten met ten minste 15 pct. de in deze bepalingen vastgestelde ou au § 5 dépassent de 15 p.c. au moins les montants limites fixés par
grensbedragen overschrijden, wordt de betaling van het pensioen ces dispositions, le paiement de la pension est suspendu pour cette
geschorst voor datzelfde jaar. même année.
Indien, voor een bepaald kalenderjaar, de in § 1 of § 5 bedoelde Lorsque, pour une année civile déterminée, les revenus visés au § 1er
inkomsten met minder dan 15 pct. de in deze bepalingen vastgestelde ou au § 5 dépassent de moins de 15 p.c. les montants limites fixés par
grensbedragen overschrijden, wordt, voor datzelfde jaar, het pensioen ces dispositions, la pension est, pour cette même année, réduite à
verminderd naar rata van het percentage waarmee de inkomsten de in de concurrence du pourcentage de dépassement des revenus par rapport aux
§ 1 of § 5 bedoelde grensbedragen overschrijden. montants limites visés au § 1er ou au § 5.
Voor de toepassing van het eerste en het tweede lid wordt het
percentage van de overschrijding, in voorkomend geval, berekend tot op Pour l'application des alinéas 1er et 2, le pourcentage de dépassement
één honderdste. Het in het tweede lid bepaalde percentage wordt voor est calculé, le cas échéant, au centième près. Pour le calcul du
de berekening van het bedrag van de vermindering tot de naasthogere montant de la réduction, le pourcentage prévu à l'alinéa 2 est arrondi
eenheid afgerond wanneer de eerste decimaal ten minste vijf is; in het à l'unité supérieure si la première décimale atteint au moins 5; dans
tegenovergestelde geval wordt de decimaal verwaarloosd ». le cas contraire, la décimale est négligée ».
B.2. Met de eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 5735 en de B.2. La première question préjudicielle posée dans l'affaire n° 5735
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5738 wordt het Hof gevraagd of die et la question préjudicielle posée dans l'affaire n° 5738 interrogent
la Cour sur la compatibilité de cette disposition avec les articles 10
bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, et 11 de la Constitution, en ce qu'elle crée une différence de
doordat zij een verschil in behandeling in het leven roept tussen traitement entre des personnes qui bénéficient d'une pension du
personen die een overheidspensioen genieten, naargelang hun service public, selon que leurs revenus professionnels excèdent, pour
beroepsinkomsten voor een bepaald kalenderjaar het door de wetgever une année civile déterminée, de moins de 15 % ou d'au moins 15 % le
vastgelegde grensbedrag met minder dan 15 pct. overschrijden, dan wel montant limite fixé par le législateur. Alors que la pension est
met 15 pct. of meer. Terwijl het pensioen bij de eerste categorie réduite proportionnellement pour la première catégorie, le paiement de
proportioneel wordt verminderd, wordt de uitbetaling ervan bij de celle-ci est suspendu pour cette année civile dans le cas de la
tweede categorie voor dat kalenderjaar geschorst. seconde catégorie.
Met de tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 5735 wordt het Hof La seconde question préjudicielle posée dans l'affaire n° 5735
gevraagd of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de interroge la Cour sur la compatibilité de la disposition en cause avec
artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat de personen die de les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que les personnes qui
voormelde drempel van 15 pct. beperkt overschrijden op dezelfde wijze excèdent légèrement le seuil précité de 15 % sont traitées de la même
worden behandeld als de personen die de voormelde drempel aanzienlijk manière, en ce qui concerne la sanction applicable, que les personnes
overschrijden, wat de toepasselijke sanctie betreft. qui excèdent largement le seuil précité.
B.3. Zoals de Ministerraad aanvoert in de zaak nr. 5738 staat het niet B.3. Comme le fait valoir le Conseil des ministres dans l'affaire n°
aan de partijen om de inhoud van de aan het Hof gestelde prejudiciële 5738, il n'appartient pas aux parties de modifier ou faire modifier le
contenu des questions préjudicielles posées à la Cour et c'est
vragen te wijzigen of te laten wijzigen en komt het uitsluitend aan de exclusivement au juge a quo qu'il appartient de décider quelles
verwijzende rechter toe te oordelen welke prejudiciële vragen hij aan questions préjudicielles doivent être posées à la Cour et de
het Hof dient te stellen en daarbij de omvang van de saisine te déterminer ainsi l'étendue de la saisine. Pour ce motif, la Cour peut,
bepalen. Om die reden vermag het Hof de in het geding zijnde bepaling en l'espèce, exclusivement effectuer un contrôle de la disposition en
te dezen uitsluitend te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de cause au regard des articles 10 et 11 de la Constitution et non, dès
Grondwet en bijgevolg niet, zoals de eisende partij voor de lors, comme semble le suggérer la partie demanderesse devant le juge a
verwijzende rechter in de zaak nr. 5738 lijkt te suggereren, aan quo dans l'affaire n° 5738, au regard de l'article 16 de la
artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 1 van het Constitution, combiné avec l'article 1er du Premier Protocole
Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme. Ce qui
van de mens. Het voorgaande verhindert het Hof evenwel niet om in zijn précède n'empêche cependant pas la Cour de tenir compte, dans son
onderzoek van de bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling examen de la compatibilité de la disposition en cause au regard des
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet rekening te houden met het articles 10 et 11 de la Constitution, du droit de propriété garanti
eigendomsrecht, zoals gewaarborgd door artikel 16 van de Grondwet en par l'article 16 de la Constitution et par l'article 1er du Premier
door artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
Verdrag voor de rechten van de mens. l'homme.
B.4. Krachtens artikel 3 van de inmiddels opgeheven wet van 5 april B.4. En vertu de l'article 3 de la loi du 5 avril 1994, entre-temps
1994 mocht een rust- of een overlevingspensioen, uitgezonderd in de abrogée, une pension de retraite ou de survie ne pouvait, sauf dans
situaties en onder de voorwaarden die in de wet werden bepaald, niet les situations et sous les formes définies par la loi, être cumulée
worden gecumuleerd met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van avec des revenus provenant de l'exercice d'une activité
een beroepsactiviteit. professionnelle.
B.5. Artikel 4 van de wet van 5 april 1994 voorzag in uitzonderingen B.5. L'article 4 de la loi du 5 avril 1994 prévoyait des exceptions à
op het voormelde verbod, en bepaalde dat personen die een rustpensioen l'interdiction précitée et disposait que les personnes bénéficiant
genoten of een overlevingspensioen met een rustpensioen cumuleerden soit d'une pension de retraite, soit d'une pension de survie cumulée
een beroepsactiviteit mochten uitoefenen, voor zover de avec une pension de retraite pouvaient exercer une activité
brutoberoepsinkomsten een bepaald bedrag per kalenderjaar niet professionnelle, pour autant que les revenus professionnels bruts
overschreden. n'excèdent pas, par année civile, un montant déterminé.
Die bepaling maakte daarbij, wat het bedrag van de toegelaten En substance, cette disposition opérait à cet égard une distinction,
beroepsinkomsten betreft, in essentie een onderscheid tussen, en ce qui concerne le montant des revenus professionnels autorisés,
enerzijds, de periode die voorafgaat aan het bereiken van de leeftijd entre la période précédant le moment où l'intéressé atteint l'âge de
van 65 jaar en, anderzijds, de periode die daarop volgt. Krachtens 65 ans, d'une part, et la période ultérieure, d'autre part. En vertu
artikel 15 van de wet van 5 april 1994 konden de in de wet bepaalde de l'article 15 de la loi du 5 avril 1994, les montants fixés par la
bedragen jaarlijks worden aangepast bij een in Ministerraad overlegd loi pouvaient être adaptés annuellement par un arrêté royal délibéré
koninklijk besluit. en Conseil des ministres.
B.6. De in het geding zijnde bepaling bepaalt de sancties op het B.6. La disposition en cause détermine les sanctions encourues en cas
overschrijden van de voor de beroepsinkomsten geldende grensbedragen de dépassement des montants limites s'appliquant aux revenus
en maakt daarbij een onderscheid tussen een overschrijding met minder professionnels et établit à cet égard une distinction entre un
dan 15 pct. en een overschrijding met 15 pct. of meer. dépassement de moins de 15 % et un dépassement égal ou supérieur à 15
Bij overschrijding, gedurende een bepaald kalenderjaar, van het % .
toepasselijke grensbedrag met minder dan 15 pct., wordt het pensioen, En cas de dépassement de moins de 15 % du montant limite applicable,
voor datzelfde jaar, verminderd naar rata van het percentage waarmee au cours d'une année civile déterminée, la pension est réduite, pour
de inkomsten het grensbedrag overschrijden (artikel 4, § 7, tweede cette même année, à concurrence du pourcentage de dépassement des
lid). Bij overschrijding, gedurende een bepaald kalenderjaar, van het revenus par rapport aux montants limites (article 4, § 7, alinéa 2).
grensbedrag met 15 pct. of meer, wordt de betaling van het pensioen En cas de dépassement de 15 % ou plus du montant limite, au cours de
l'année civile déterminée, le paiement de la pension est suspendu pour
geschorst voor datzelfde jaar (artikel 4, § 7, eerste lid). cette même année (article 4, § 7, alinéa 1er).
B.7. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op een B.7. La différence de traitement en cause repose sur un critère
objectief criterium, meer bepaald de hoogte van het percentage waarmee objectif, plus précisément l'importance du pourcentage de dépassement
de grensbedragen worden overschreden. des montants limites.
B.8.1. De parlementaire voorbereiding van de wet van 5 april 1994 vermeldt : B.8.1. Les travaux préparatoires de la loi du 5 avril 1994 indiquent :
« Een volgend lid stelt dat de filosofie van het ontwerp van wet erin « Un autre membre déclare que, selon la philosophie du projet de loi,
bestaat dat wanneer een bepaalde inkomensgrens van toegelaten beroepsactiviteit wordt overschreden, het recht op pensioen wordt verminderd of geschorst. Dit principe ontmoedigt de betrokkenen om beroepsmatig actief te blijven. Spreker pleit voor een formule geïnspireerd op de negatieve inkomstenbelasting die een aansporing zou moeten zijn om juist wel te blijven werken. Dergelijk systeem zou voorzien in een continue afbouw van het pensioen naarmate de pensioentrekker meer inkomen uit beroepsactiviteiten verwerft. Wanneer dit inkomen een zekere hoogte bereikt, wordt het pensioen geschorst. Alleen zou dit niet abrupt gebeuren wanneer de le droit à la pension est réduit ou suspendu pour les personnes qui dépassent une limite déterminée de revenus provenant d'une activité professionnelle autorisée. Ce principe décourage les intéressés à rester professionnellement actifs. L'intervenant plaide pour une formule qui s'inspirerait de l'impôt négatif sur les revenus et qui inciterait les gens à continuer de travailler. Ce système devrait prévoir une réduction progressive de la pension à mesure que les revenus provenant d'activités professionnelles du bénéficiaire augmentent. Dès que ces revenus atteindraient un certain niveau, la pension serait
inkomensgrens met 15 pct. wordt overschreden, zoals bepaald in het ontwerp van wet. Volgens het lid zijn verminderingspercentages denkbaar die meerontvangsten voor de Schatkist mogelijk zouden maken. De Minister is van oordeel dat een dergelijk systeem onrechtvaardig zou zijn om verschillende redenen. Vooreerst is er de huidige situatie op de arbeidsmarkt waardoor jonge werkzoekenden nog minder kansen krijgen. Daarnaast impliceert het voorstel dat hoe hoger het pensioen is, hoe hoger het bedrag van inkomens voortvloeiend uit toegelaten arbeid zou zijn vóór het de grens bereikt waarbij het recht op pensioen wordt geschorst. Tenslotte mag men de administratieve problemen voor de opvolging ervan niet onderschatten » (Parl. St., Senaat, 1993-1994, nr. 968-2, pp. 8-9). Naar aanleiding van een voorstel van amendement dat beoogde het in het ontwerp van wet voorgestelde sanctiesysteem te vervangen door een systeem waarbij het pensioen, zonder vaststelling van een inkomensgrens, evenredig wordt verminderd naar gelang van de inkomsten die uit een professionele activiteit worden behaald, verklaarde de suspendue, mais pas abruptement, au moment où la limite de 15 p.c. de revenus serait dépassée comme prévu dans le projet de loi. L'intervenant ajoute que l'on pourrait imaginer de prévoir des pourcentages de réduction qui permettraient au Trésor de toucher des recettes supplémentaires. Le ministre estime que ce type de système serait injuste pour plusieurs raisons. D'abord, parce que, dans la situation actuelle du marché du travail, les chances des jeunes demandeurs d'emplois sont encore réduites davantage. Par ailleurs, il découlerait de la proposition que plus la pension est élevée, plus le montant limite des revenus découlant d'activités autorisées au-delà duquel l'on suspend le droit à la pension serait élevé. Enfin, la question du contrôle de ce système soulèverait des problèmes administratifs sérieux à ne pas sous-estimer » (Doc. parl., Sénat, 1993-1994, n° 968-2, pp.8-9). A l'occasion d'une proposition d'amendement qui visait à remplacer le système de sanction proposé dans le projet de loi par un système de réduction proportionnelle de la pension, sans fixation d'une limite de revenus, selon les revenus générés par une activité professionnelle,
bevoegde minister het volgende : le ministre compétent a déclaré ce qui suit :
« De Minister is van oordeel dat het amendement steunt op het principe « Selon le ministre, l'amendement part du principe qu'il y a lieu
dat gepensioneerden gestimuleerd moeten worden om verder d'inciter les pensionnés à poursuivre l'exercice d'activités
beroepsactiviteiten uit te oefenen. De huidige Regering huldigt een professionnelles. Le Gouvernement actuel a un autre point de vue.
ander principe. Gelet op de toestand van de arbeidsmarkt heeft niemand Etant donné la situation du marché du travail, personne n'a intérêt à
er belang bij dat een gepensioneerde de arbeidsplaats van een jonge ce qu'un pensionné occupe la place d'un jeune chômeur. La philosophie
werkloze inneemt. De filosofie van het wetsontwerp is in artikel 3 qui sous-tend le projet de loi est définie à l'article 3, selon lequel
neergelegd : het is in principe verboden om een rust- of il est en principe interdit de cumuler une pension de retraite ou de
overlevingspensioen te cumuleren met inkomsten voortvloeiend uit de survie et des revenus provenant de l'exercice d'une activité
uitoefening van een beroepsactiviteit. De regel van de toegelaten professionnelle. La règle concernant l'exercice d'une activité
arbeid is de afwijking op dit basisprincipe. De Regering houdt dus autorisée constitue une dérogation à ce principe de base. Le
duidelijk rekening met de toestand van de arbeidsmarkt » (ibid., p. Gouvernement tient donc compte de toute évidence de la situation du
20). marché du travail » (ibid., p. 20).
B.8.2. Daaruit blijkt dat het principiële verbod op een cumulatie van B.8.2. Il en ressort que l'interdiction de principe de cumuler une
een rust- of overlevingspensioen met inkomsten uit een beroepsactiviteit is ingegeven door de zorg de tewerkstellingskansen van jongeren niet in het gedrang te brengen. In tegenstelling tot wat de eisende partij voor de verwijzende rechter in de zaak nr. 5738 beweert, kan de nagestreefde doelstelling niet als illegitiem worden beschouwd. Het staat aan de wetgever om te beoordelen welke maatregelen dienen te worden genomen om de tewerkstellingskansen van jongeren te vrijwaren. Hij vermocht van oordeel te zijn dat het, rekening houdend met de toestand van de arbeidsmarkt en meer bepaald met de tewerkstellingsgraad van jongeren, aangewezen was om de cumulatie van een rust- of overlevingspensioen met inkomsten uit een beroepsactiviteit aan beperkingen te onderwerpen. pension de retraite ou de survie avec des revenus provenant d'une activité professionnelle a été inspirée par le souci de ne pas compromettre les possibilités de mise au travail des jeunes. Contrairement à ce que prétend la partie demanderesse devant le juge a quo dans l'affaire n° 5738, l'objectif poursuivi ne peut être qualifié d'illégitime. Il appartient au législateur d'apprécier les mesures qui doivent être prises pour préserver les possibilités d'emplois des jeunes. Il pouvait considérer que, compte tenu de l'état du marché du travail et plus précisément du taux d'emploi des jeunes, il convenait de soumettre à des restrictions le cumul d'une pension de retraite ou
B.9.1. De wetgever vermocht eveneens van oordeel te zijn dat bij de survie et de revenus provenant d'une activité professionnelle.
niet-inachtneming van de door hem ingestelde beperkingen in sancties diende te worden voorzien en dat de sancties ter zake dienden te worden gedifferentieerd naar gelang van de ernst van de overschrijding van de vastgelegde grensbedragen. B.9.2. Te dezen heeft de wetgever gebruik gemaakt van een drempel om een onderscheid te maken tussen ernstige en minder ernstige overschrijdingen van de door hem vastgestelde bedragen. B.9.3. Het is eigen aan een drempel een verschil in behandeling tot stand te brengen tussen de personen die die drempel bereiken en diegenen die die niet bereiken. In het kader van zijn onderzoek naar de bestaanbaarheid van een drempel met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie moet het Hof ermee rekening houden dat de wetgever, wanneer hij beslist een drempel in te voeren, ter zake over een grote beoordelingsruimte beschikt. Het Hof moet zich derhalve ertoe beperken de ontstentenis van een onevenredigheid tussen de gevolgen van die drempel en het door de wetgever nagestreefde doel na te gaan. B.9.4. Bij de beoordeling van de evenredigheid van de in het geding zijnde bepaling dient te dezen rekening te worden gehouden met het feit dat een sanctie met vermogensrechtelijke gevolgen, zoals een B.9.1. Le législateur pouvait de même considérer que le non-respect des restrictions qu'il avait instaurées devait être sanctionné et qu'en la matière, les sanctions devaient être différenciées selon le degré de dépassement des montants limites fixés. B.9.2. En l'espèce, le législateur a employé un seuil pour faire une distinction entre des dépassements graves et moins graves des montants qu'il a fixés. B.9.3. C'est le propre d'un seuil de créer une différence de traitement entre les personnes qui atteignent ce seuil, et celles qui ne l'atteignent pas. Dans le cadre de son examen de la compatibilité d'un seuil avec le principe d'égalité et de non-discrimination, la Cour doit tenir compte du fait que, lorsque le législateur décide d'instaurer un seuil, il dispose en la matière d'une large marge d'appréciation. La Cour doit dès lors se limiter à vérifier l'absence de disproportion entre les effets de ce seuil et l'objectif poursuivi par le législateur. B.9.4. Pour apprécier la proportionnalité de la disposition en cause, il y a lieu de tenir compte, en l'espèce, du fait qu'une sanction aux conséquences patrimoniales, comme une réduction ou une suspension
vermindering of een schorsing van een pensioen, volgens de rechtspraak d'une pension peut, selon la jurisprudence de la Cour européenne des
van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, een inmenging in het droits de l'homme, constituer une ingérence dans le droit de propriété
eigendomsrecht, zoals gewaarborgd door artikel 1 van het Eerste garanti par l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la
Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de
mens, kan inhouden (EHRM, 12 oktober 2004, Kjartan Asmundsson t. Convention européenne des droits de l'homme (CEDH, 12 octobre 2004,
IJsland, § § 39-40; EHRM, 11 januari 2007, Mamidakis t. Griekenland, § Kjartan Asmundsson c. Islande, §§ 39-40; CEDH, 11 janvier 2007,
44; EHRM, 20 januari 2009, Sud Fondi srl e.a. t. Italië, § 125; EHRM, Mamidakis c. Grèce, § 44; CEDH, 20 janvier 2009, Sud Fondi srl e.a. c.
13 december 2011, Lakicevic e.a. t. Montenegro en Servië, § 59). Elke Italie, § 125; CEDH, 13 décembre 2011, Lakicevic e.a. c. Monténégro et
inmenging in het recht op eigendom dient een billijk evenwicht tot Serbie, § 59). Toute ingérence dans le droit de propriété doit
stand te brengen tussen de vereisten van het algemeen belang en van de réaliser un juste équilibre entre les impératifs de l'intérêt général
bescherming van het recht van eenieder op het ongestoorde genot van de et ceux de la protection du droit au respect des biens. Il doit
eigendom. Er moet een redelijk verband van evenredigheid bestaan exister un rapport raisonnable de proportionnalité entre les moyens
tussen de aangewende middelen en het nagestreefde doel (EHRM, 11 employés et le but poursuivi (CEDH, 11 janvier 2007, Mamidakis c.
januari 2007, Mamidakis t. Griekenland, §§ 44-48; EHRM, 20 januari Grèce, §§ 44-48; CEDH, 20 janvier 2009, Sud Fondi srl e.a. c. Italie,
2009, Sud Fondi srl e.a. t. Italië, §§ 136-142; EHRM, 18 juni 2013, §§ 136-142; CEDH, 18 juin 2013, S.C. Complex Herta Import Export
S.C. Complex Herta Import Export S.R.L. Lipova t. Roemenië, § 32). Bij S.R.L. Lipova c. Roumanie, § 32). Pour apprécier celui-ci, la Cour
de beoordeling daarvan houdt het Europees Hof onder meer rekening met
de impact van de maatregel op de totale inkomsten van de betrokken européenne tient notamment compte de l'incidence de la mesure sur
persoon (EHRM, 12 oktober 2004, Kjartan Asmundsson t. IJsland, § 44; l'ensemble des revenus de la personne concernée (CEDH, 12 octobre
EHRM, 13 december 2011, Lakicevic e.a. t. Montenegro en Servië, § 70). 2004, Kjartan Asmundsson c. Islande, § 44; CEDH, 13 décembre 2011,
Lakicevic e.a. c. Monténégro en Serbie, § 70).
B.10.1. Uit de feiten van de zaken die hangende zijn voor de B.10.1. Il ressort des faits des causes pendantes devant les juges a
verwijzende rechters blijkt dat de geschillen in hoofdzaak betrekking quo que les litiges concernent principalement le régime s'appliquant à
hebben op de regeling voor de periode die voorafgaat aan het bereiken la période précédant le moment où les intéressés ont atteint l'âge de
van de leeftijd van 65 jaar. Volgens die regeling mochten de 65 ans. Selon ce régime, les revenus professionnels bruts des
brutoberoepsinkomsten van de eisers voor die rechters, voor de demandeurs devant ces juges a quo ne pouvaient pas excéder 7.421,57
kalenderjaren waarop de betwistingen betrekking hebben, 7.421,57 euro euros, pour les années civiles sur lesquelles portent les
niet overschrijden. contestations.
B.10.2. Bij overschrijding van het voormelde bedrag met minder dan B.10.2. En cas de dépassement du montant précité de moins de 1.113,23
1.113,23 euro (15 pct. van 7.421,57) per kalenderjaar, wordt het euros (15 % de 7.421,57 euros) par année civile, la pension est
pensioen, krachtens artikel 4, § 7, tweede lid, van de wet van 5 april réduite, en vertu de l'article 4, § 7, alinéa 2, de la loi du 5 avril
1994, verminderd naar rata van het percentage waarmee de inkomsten dat 1994, à concurrence du pourcentage par lequel les revenus ont excédé
bedrag overschrijden. Vermits de pensioengerechtigde in die situatie ce montant. Etant donné que le bénéficiaire de la pension conserve
minstens 85 pct. van zijn pensioen behoudt blijkt de desbetreffende dans cette situation au minimum 85 % de sa pension, la sanction
sanctie niet onevenredig te zijn ten aanzien van de door de wetgever concernée ne s'avère pas être disproportionnée aux objectifs
nagestreefde doelstellingen. poursuivis par le législateur.
B.10.3. Bij overschrijding van het grensbedrag met meer dan 1.113,23 B.10.3. En cas de dépassement du montant limite de plus de 1.113,23
euros (bruts) par année civile, le paiement de la pension est suspendu
euro per kalenderjaar, wordt, krachtens artikel 4, § 7, eerste lid, pour la même année, en vertu de l'article 4, § 7, alinéa 1er, de la
van de wet van 5 april 1994, de uitbetaling van het pensioen voor loi du 5 avril 1994. Etant donné que les revenus de l'intéressé seront
datzelfde jaar geschorst. Vermits de inkomsten van de betrokkene voor restreints, pour cette année, aux revenus qu'il a tirés de l'activité
dat jaar aldus worden teruggebracht tot de inkomsten die hij uit de
beroepsactiviteit heeft behaald, kan de toepassing van de in artikel professionnelle, l'application de la sanction visée à l'article 4, §
4, § 7, eerste lid, van de wet van 5 april 1994 bedoelde sanctie 7, alinéa 1er, de la loi du 5 avril 1994 peut avoir de graves effets
belangrijke vermogensrechtelijke gevolgen hebben. patrimoniaux.
B.11. Uit de parlementaire voorbereiding van de programmawet van 28 B.11. Il ressort des travaux préparatoires de la loi-programme du 28
juni 2013, die de in de sanctieregeling toepasselijke drempel heeft juin 2013, modifiant le seuil applicable dans le régime de sanction,
gewijzigd, blijkt dat de drempel van 15 pct. diende te worden que le seuil de 15 % doit être considéré comme « un tampon qui empêche
beschouwd als « een buffer die verhinderde dat een kleine qu'un petit dépassement des limites autorisées entraîne immédiatement
overschrijding van de toegelaten grensbedragen onmiddellijk de une suspension de la pension » (Doc. parl., Chambre, 2012-2013, DOC
schorsing met zich meebracht van het pensioen » (Parl. St., Kamer,
2012-2013, DOC 53-2853/003, p. 26). 53-2853/003, p. 26).
B.12.1. Het voor de periode die voorafgaat aan het bereiken van de B.12.1. Le montant limite de 7.421,57 euros fixé pour la période qui
leeftijd van 65 jaar vastgestelde grensbedrag van 7.421,57 euro, doet précède le moment où l'intéressé atteint l'âge de 65 ans montre que le
ervan blijken dat de wetgever ervan is uitgegaan dat personen die législateur a estimé que des personnes qui demandent leur retraite de
vervroegd hun pensioen aanvragen slechts in zeer beperkte mate dat manière anticipée ne peuvent cumuler cette pension avec des revenus
pensioen mogen cumuleren met beroepsinkomsten. Gelet op het feit dat professionnels que dans une mesure très limitée. Eu égard au fait que
die personen zich vervroegd terugtrekken uit de arbeidsmarkt en ces personnes se retirent prématurément du marché du travail et compte
rekening houdend met de nagestreefde doelstellingen betreffende het tenu des objectifs poursuivis en ce qui concerne la sauvegarde des
vrijwaren van de tewerkstellingskansen van jongeren, vermocht de possibilités d'emplois pour les jeunes, le législateur pouvait
wetgever van oordeel te zijn dat overschrijdingen van het vastgestelde considérer que les dépassements du montant limite fixé devaient être
grensbedrag vanaf een bepaald percentage streng dienen te worden sévèrement sanctionnés à partir d'un certain pourcentage. Compte tenu
gestraft. Rekening houdend met de ingestelde buffer van 15 pct. en met du « tampon » de 15 % qui a été instauré et du pouvoir d'appréciation
de ruime beoordelingsbevoegdheid waarover de wetgever ter zake étendu dont dispose le législateur en la matière, la sanction contenue
beschikt, blijkt de in artikel 4, § 7, eerste lid, van de wet van 5 dans l'article 4, § 7, alinéa 1er, de la loi du 5 avril 1994
april 1994 vervatte sanctie, ofschoon zij belangrijke n'apparaît pas disproportionnée au regard des objectifs poursuivis par
vermogensrechtelijke gevolgen kan hebben, niet onevenredig te zijn ten le législateur, bien qu'elle puisse avoir d'importantes conséquences patrimoniales.
aanzien van de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. B.12.2. Les montants limites qui s'appliquent à partir du moment où
B.12.2. De grensbedragen die gelden vanaf het bereiken van 65 jaar l'intéressé atteint l'âge de 65 ans sont substantiellement plus élevés
liggen substantieel hoger dan die welke gelden voor de periode die que ceux qui s'appliquent à la période où l'intéressé n'a pas encore
voorafgaat aan het bereiken van die leeftijd, en zijn van die aard dat atteint cet âge et ne sont pas de nature à ce qu'une suspension de la
een schorsing van het pensioen, ofschoon die sanctie als bijzonder pension, même si cette sanction peut être considérée comme
zwaar kan worden ervaren, niet met zich meebrengt dat de betrokkene particulièrement lourde, ait pour effet que l'intéressé se trouve dans
terechtkomt in een vermogensrechtelijke situatie die onevenredig is une situation patrimoniale qui soit disproportionnée au regard des
ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde doelstellingen. objectifs poursuivis par le législateur.
B.12.3. Overigens dient de administratie de pensioengerechtigde « vóór B.12.3. Du reste, l'administration doit adresser au bénéficiaire de la
de eerste betaling van zijn pensioen een cumulatieformulier [te] pension, avant le premier paiement de sa pension, un formulaire de
sturen », waarin « de aandacht [wordt gevestigd] op de maatregelen die cumul qui attire « son attention sur les mesures qui peuvent être
ten opzichte van de gepensioneerde kunnen genomen worden als hij de prises à son égard s'il ne respecte pas les plafonds prévus en matière
maxima inzake cumulatie van een pensioen met inkomsten voortvloeiend
uit de uitoefening van een beroepsactiviteit niet in acht neemt » de cumul d'une pension avec des revenus provenant de l'exercice d'une
(Parl. St., Senaat, 1993-1994, nr. 968-1, p. 2). activité professionnelle » (Doc. parl., Sénat, 1993-1994, n° 968-1, p. 2).
B.13. De eerste prejudiciële vraag in de zaak nr. 5735 en de B.13. La première question préjudicielle posée dans l'affaire n° 5735
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5738 dienen ontkennend te worden beantwoord. B.14. De gelijke behandeling van personen wier inkomsten de voormelde drempel in beperkte mate overschrijden en de personen wier inkomsten die drempel in aanzienlijke mate overschrijden, is een inherent gevolg van het gebruik van een drempel, en is, gelet op het feit dat de te dezen toegepaste drempel niet onevenredig is ten aanzien van de door de wetgever nagestreefde doelstellingen, niet zonder redelijke verantwoording. et la question préjudicielle posée dans l'affaire n° 5738 appellent une réponse négative. B.14. L'identité de traitement entre les personnes dont les revenus dépassent de manière limitée le montant susmentionné et les personnes dont les revenus dépassent largement ce montant constitue un effet inhérent de l'emploi d'un seuil et, eu égard au fait que le montant appliqué en l'espèce, pour ce qui est de la période suivant la date à laquelle le pensionné a atteint l'âge de 65 ans, ne peut être considéré comme étant disproportionné au regard des objectifs poursuivis par le législateur, cette identité de traitement n'est pas dénuée de justification raisonnable.
B.15. De tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 5735 dient B.15. La seconde question préjudicielle dans l'affaire n° 5735 appelle
ontkennend te worden beantwoord. une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 4, § 7, van de wet van 5 april 1994 houdende regeling van de L'article 4, § 7, de la loi du 5 avril 1994 régissant le cumul des
cumulatie van pensioenen van de openbare sector met inkomsten pensions du secteur public avec des revenus provenant de l'exercice
voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit of met een d'une activité professionnelle ou avec un revenu de remplacement, tel
vervangingsinkomen, zoals van toepassing vóór de opheffing ervan bij qu'il était applicable avant son abrogation par la loi-programme du 28
de programmawet van 28 juni 2013, schendt de artikelen 10 en 11 van de juin 2013, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Grondwet niet.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 16 oktober 2014. la Cour constitutionnelle, le 16 octobre 2014.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^