Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 142/2014 van 9 oktober 2014 Rolnummer : 5232 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening, gesteld Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 142/2014 van 9 oktober 2014 Rolnummer : 5232 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening, gesteld Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 142/2014 du 9 octobre 2014 Numéro du rôle : 5232 En cause : la question préjudicielle concernant les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 142/2014 van 9 oktober 2014 Extrait de l'arrêt n° 142/2014 du 9 octobre 2014
Rolnummer : 5232 Numéro du rôle : 5232
In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 8, 9, 16 en 17 van En cause : la question préjudicielle concernant les articles 8, 9, 16
de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in handel, et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture
ambacht en dienstverlening, gesteld door de Rechtbank van Koophandel dans le commerce, l'artisanat et les services, posée par le Tribunal
te Antwerpen. de commerce d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, du greffier F. Meersschaut, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 27 oktober 2011 in zake de nv « Pelckmans Turnhout » Par jugement du 27 octobre 2011 en cause de la SA « Pelckmans Turnhout
tegen de nv « Walter Van Gastel Balen » en anderen, waarvan de » contre la SA « Walter Van Gastel Balen » et autres, dont
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 7 november 2011, l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 7 novembre 2011, le
heeft de voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen,
zitting houdende zoals in kort geding, de volgende prejudiciële vraag président du Tribunal de commerce d'Anvers, siégeant comme en référé,
gesteld : a posé la question préjudicielle suivante :
« Schenden de artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 « Les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative
betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening de aux heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et les services
grondwettelijke gelijkheids- en non-discriminatiebeginselen vervat in violent-ils les principes constitutionnels d'égalité et de
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de non-discrimination contenus dans les articles 10 et 11 de la
Constitution, combinés avec la liberté de commerce et d'industrie,
vrijheid van handel en nijverheid, zoals die werd ingesteld bij telle qu'elle a été instituée par l'article 7 du décret d'Allarde des
artikel 7 van het zogenaamde Decreet D'Allarde van 2-17 maart 1791 tot 2-17 mars 1791 supprimant les corporations, en ce que l'obligation
afschaffing van de gilden, doordat de daarin opgenomen verplichting qu'ils contiennent de prévoir un jour de fermeture hebdomadaire
tot het voeren van een wekelijkse sluitingsdag
(i) niet van toepassing is op handelaren die gevestigd zijn in (i) ne s'applique pas aux commerçants qui sont établis dans les gares
treinstations of in vestigingseenheden van maatschappijen voor ferroviaires ou dans les unités d'établissement des sociétés de
openbaar vervoer, evenmin voor verkopen in luchthavens en havenzones transport public, ni aux ventes dans les aéroports et les zones
die openstaan voor het internationaal reizigersverkeer en ook niet portuaires ouverts au trafic international des voyageurs ni aux ventes
voor verkopen in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het dans les stations d'essence ou les unités d'établissement situées sur
domein van autosnelwegen, doch wel op handelaren die op andere le domaine des autoroutes, mais bien aux commerçants qui sont établis
locaties gevestigd zijn en daardoor voor de laatste categorie van à d'autres endroits et implique de ce fait pour la dernière catégorie
handelaren een objectief niet verantwoorde beperking inhoudt van de de commerçants une limitation dénuée de justification objective de la
vrijheid van handel en nijverheid, liberté de commerce et d'industrie,
(ii) niet van toepassing is op handelaren die actief zijn in de (ii) ne s'applique pas aux commerçants qui sont actifs dans la vente
verkoop van producten zoals kranten, tijdschriften, tabak en de produits tels que des journaux, magazines, produits de tabac et
rookwaren, telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij, de articles fumeurs, cartes téléphoniques et produits de la Loterie
verkoop van dragers van audiovisuele werken en videospelen, de verkoop nationale, la vente de supports d'oeuvres audiovisuelles et de jeux
van consumptie-ijs, doch wel op de handelaren die andere producten vidéo, la vente de crème glacée, mais bien aux commerçants qui offrent
aanbieden en daardoor voor de laatste categorie van handelaren een d'autres produits et implique de ce fait pour la dernière catégorie de
objectief niet verantwoorde beperking inhoudt van de vrijheid van commerçants une limitation dénuée de justification objective de la
handel en nijverheid, liberté de commerce et d'industrie,
(iii) enkel van toepassing is op de kleinhandel, te weten de (iii) s'applique uniquement au commerce de détail, à savoir aux
ondernemingen die zich richten op verkopen aan de consument, terwijl entreprises qui s'occupent de la vente au consommateur, alors qu'elle
deze niet van toepassing is op andere handelaren, en daarmee voor de n'est pas applicable aux autres commerçants, et implique de ce fait
eerste categorie van handelaren een objectief niet verantwoorde pour la première catégorie de commerçants une limitation dénuée de
beperking inhoudt van de vrijheid van handel en nijverheid, justification objective de la liberté de commerce et d'industrie,
(iv) minstens een aanzienlijk grotere beperking met zich brengt voor (iv) implique à tout le moins, pour les commerçants qui exercent leur
de handelaren die hun activiteit voeren door middel van een fysiek activité au moyen d'un point de vente physique et qui ont un contact
verkooppunt, met rechtstreeks contact met de consument dan voor de direct avec le consommateur, une limitation nettement plus stricte que
handelaren die hun activiteit voeren via een internetwinkel of pour les commerçants qui exercent leur activité via un magasin en
mogelijk via andere manieren van verkoop op afstand, en derhalve voor ligne ou éventuellement par d'autres formes de vente à distance, et
implique dès lors pour la première catégorie de commerçants une
de eerste categorie van handelaren een objectief niet verantwoorde limitation dénuée de justification objective de la liberté de commerce
beperking inhoudt van de vrijheid van handel en nijverheid ? ». et d'industrie ? ».
Bij tussenarrest nr. 119/2012 van 18 oktober 2012, bekendgemaakt in Par arrêt interlocutoire n° 119/2012 du 18 octobre 2012, publié au
het Belgisch Staatsblad van 18 januari 2013, heeft het Hof de volgende Moniteur belge du 18 janvier 2013, la Cour a posé à la Cour de justice
prejudiciële vraag gesteld aan het Hof van Justitie van de Europese de l'Union européenne la question préjudicielle suivante :
Unie : « Dient het gelijkheidsbeginsel, neergelegd in artikel 6, derde lid, « Le principe d'égalité, inscrit à l'article 6, paragraphe 3, du
van het Verdrag betreffende de Europese Unie en in de artikelen 20 en Traité sur l'Union européenne et aux articles 20 et 21 de la Charte
21 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie, in des droits fondamentaux de l'Union européenne, combiné avec les
samenhang gelezen met de artikelen 15 en 16 van het voormelde Handvest articles 15 et 16 de la Charte précitée et avec les articles 34 à 36,
en met de artikelen 34 tot 36, 56 en 57 van het Verdrag betreffende de 56 et 57 du Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne,
werking van de Europese Unie, aldus te worden geïnterpreteerd dat het doit-il être interprété en ce sens qu'il s'oppose à une réglementation
zich verzet tegen een regeling zoals neergelegd in de artikelen 8, 9, telle que celle que contiennent les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi
16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le commerce,
in handel, ambacht en dienstverlening, doordat de daarin opgenomen l'artisanat et les services, en ce que l'obligation que ces articles
verplichting tot het voeren van een wekelijkse sluitingsdag : contiennent de prévoir un jour de fermeture hebdomadaire :
(i) niet van toepassing is op handelaren die gevestigd zijn in (i) ne s'applique pas aux commerçants qui sont établis dans les gares
treinstations of in vestigingseenheden van maatschappijen voor ferroviaires ou dans les unités d'établissement des sociétés de
openbaar vervoer, evenmin voor verkopen in luchthavens en havenzones transport public, ni aux ventes dans les aéroports et les zones
die openstaan voor het internationaal reizigersverkeer en ook niet portuaires ouverts au trafic international des voyageurs ni aux ventes
voor verkopen in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het dans les stations d'essence ou les unités d'établissement situées sur
domein van autosnelwegen, doch wel op handelaren die op andere le domaine des autoroutes, mais bien aux commerçants qui sont établis
locaties zijn gevestigd, à d'autres endroits,
(ii) niet van toepassing is op handelaren die actief zijn in de (ii) ne s'applique pas aux commerçants qui sont actifs dans la vente
verkoop van producten zoals kranten, tijdschriften, tabak en de produits tels que des journaux, magazines, produits de tabac et
rookwaren, telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij, de articles fumeurs, cartes téléphoniques et produits de la Loterie
verkoop van dragers van audiovisuele werken en videospelen, de verkoop nationale, la vente de supports d'oeuvres audiovisuelles et de jeux
van consumptie-ijs, doch wel op de handelaren die andere producten vidéo, la vente de crème glacée, mais bien aux commerçants qui offrent
aanbieden, d'autres produits,
(iii) enkel van toepassing is op de kleinhandel, te weten de (iii) s'applique uniquement au commerce de détail, à savoir aux
ondernemingen die zich richten op verkopen aan de consument, terwijl entreprises qui s'occupent de la vente au consommateur, alors qu'elle
ze niet van toepassing is op andere handelaren, n'est pas applicable aux autres commerçants,
(iv) minstens een aanzienlijk grotere beperking met zich meebrengt (iv) implique à tout le moins, pour les commerçants qui exercent leur
voor de handelaren die hun activiteit voeren door middel van een activité au moyen d'un point de vente physique et qui ont un contact
fysiek verkooppunt, met rechtstreeks contact met de consument, dan direct avec le consommateur, une limitation nettement plus stricte que
voor de handelaren die hun activiteit voeren via een internetwinkel of pour les commerçants qui exercent leur activité via un magasin en
mogelijk via andere manieren van verkoop op afstand ? ». ligne ou éventuellement par d'autres formes de vente à distance ? ».
Bij arrest van 8 mei 2014 in de zaak C-483/12 heeft het Hof van Par arrêt du 8 mai 2014 dans l'affaire C-483/12, la Cour de justice de
Justitie van de Europese Unie op de vraag geantwoord. l'Union européenne a répondu à la question.
Bij beschikking van 18 juni 2014 heeft het Hof de dag van de Par ordonnance du 18 juin 2014, la Cour a fixé l'audience au 9 juillet
terechtzitting bepaald op 9 juli 2014, na de partijen te hebben 2014, après avoir invité les parties à exposer, dans un mémoire
uitgenodigd, in een uiterlijk op 7 juli 2014 in te dienen aanvullende complémentaire à introduire le 7 juillet 2014 au plus tard et dont
memorie, waarvan ze een kopie laten toekomen aan de andere partijen elles feraient parvenir une copie aux autres parties dans le même
binnen dezelfde termijn, hun eventuele opmerkingen te formuleren naar délai, leurs observations éventuelles à la suite de l'arrêt de la Cour
aanleiding van het voormelde arrest van het Hof van Justitie van de de justice de l'Union européenne précité.
Europese Unie.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de artikelen 8, 9, 16 B.1.1. La question préjudicielle concerne les articles 8, 9, 16 et 17
en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende de openingsuren in de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture dans le
handel, ambacht en dienstverlening. commerce, l'artisanat et les services.
B.1.2. Artikel 8 bepaalt : B.1.2. L'article 8 dispose :
« De toegang van de consument tot de vestigingseenheid, de « L'accès du consommateur à l'unité d'établissement, la vente directe
rechtstreekse verkoop van producten of diensten aan de consument en de de produits ou de services au consommateur et les livraisons à
thuisleveringen worden gedurende een ononderbroken periode van domicile sont interdits pendant une période ininterrompue de
vierentwintig uur, beginnend op zondag om 5 uur of om 13 uur en vingt-quatre heures commençant le dimanche à 5 heures ou à 13 heures
eindigend op de volgende dag op hetzelfde uur, verboden ». et se terminant le lendemain à la même heure ».
B.1.3. Artikel 9 bepaalt : B.1.3. L'article 9 dispose :
« Elke handelaar of dienstverstrekker mag een andere wekelijkse « Tout commerçant ou prestataire de services peut choisir un autre
rustdag kiezen dan diegene die in artikel 8 bedoeld is, beginnend op jour de repos hebdomadaire que celui visé à l'article 8, commençant le
de gekozen dag om 5 uur of om 13 uur en eindigend op de volgende dag jour choisi à 5 heures ou à 13 heures et prenant fin le lendemain à la
op hetzelfde uur ». même heure ».
B.1.4. Artikel 16 bepaalt : B.1.4. L'article 16 dispose :
« § 1. Het verbod dat bedoeld is in artikel 6 en in artikel 8 is niet « § 1er. Les interdictions visées à l'article 6 et à l'article 8 ne
van toepassing op : s'appliquent pas aux :
a) de verkopen ten huize van een andere consument dan de koper, op a) ventes au domicile d'un consommateur autre que l'acheteur, à
voorwaarde dat de verkoop plaats heeft in het bewoonde gedeelte van condition que la vente se déroule dans la partie habitée d'une
een woning dat uitsluitend voor privé-doeleinden gebruikt wordt; habitation exclusivement utilisée à des fins privées;
b) de verkopen aan huis op uitnodiging van de consument waarvoor deze b) ventes à domicile effectuées à l'invitation du consommateur, pour
het bezoek van de verkoper voorafgaandelijk en uitdrukkelijk gevraagd lesquelles le client a expressément demandé au préalable la visite du
heeft, met de bedoeling te onderhandelen over de aankoop van dat vendeur, en vue de négocier l'achat d'un produit ou d'un service;
product of die dienst;
c) de verkopen en de dienstverstrekkingen in de vestigingseenheden van c) ventes et prestations de services dans les unités d'établissement
maatschappijen voor openbaar vervoer en in de rechtstreeks of des sociétés de transport public et dans les gares exploitées
onrechtstreeks door de NMBS-Holding of haar filialen geëxploiteerde directement ou indirectement par la SNCB-Holding ou ses filiales, de
stations, evenals in het geheel van de onroerende goederen waar die même que dans l'ensemble immobilier où ces gares sont situées;
stations gelegen zijn;
d) de verkopen en dienstverstrekkingen in de luchthavens en havenzones d) ventes et prestations de services dans les aéroports et les zones
die openstaan voor het internationale reizigersverkeer; portuaires ouverts au trafic international des voyageurs;
e) de dienstverstrekkingen die uitgevoerd dienen te worden bij dringende noodzakelijkheid; e) prestations de services à effectuer en cas de nécessité impérieuse;
f) de verkopen in tankstations of vestigingseenheden gelegen op het f) ventes, dans les stations d'essence ou les unités d'établissement
domein van autosnelwegen, van een assortiment algemene voedingswaren situées sur le domaine des autoroutes, d'un assortiment de denrées
en huishoudelijke artikelen, uitgezonderd gedistilleerde alimentaires générales et d'articles ménagers, à l'exception des
alcoholhoudende dranken en gisthoudende dranken, met een alcoholvolume boissons alcoolisées distillées et des boissons à base de levure ayant
van meer dan 6 %, op voorwaarde dat de netto verkoopoppervlakte niet un volume d'alcool supérieur à 6 %, à condition que la surface
groter is dan 250 m2. commerciale nette ne dépasse pas les 250 m2.
Het door de consument gegeven akkoord met een door de verkoper Le fait que le consommateur accepte une offre de visite à l'initiative
telefonisch voorgesteld bezoekaanbod vormt geen uitnodiging zoals bedoeld in punt b). du vendeur ne constitue pas une invitation au sens du point b).
§ 2. Het verbod is evenmin van toepassing op de vestigingseenheden § 2. Ces interdictions ne s'appliquent pas davantage aux unités
waarvan de hoofdactiviteit de verkoop van één van de volgende d'établissement dont l'activité principale constitue la vente d'un des
productgroepen uitmaakt : groupes de produits suivants :
a) kranten, tijdschriften, tabak en rookwaren, telefoonkaarten en a) journaux, magazines, produits de tabac et articles fumeurs, cartes
producten van de Nationale Loterij; téléphoniques et produits de la Loterie nationale;
b) dragers van audiovisuele werken en videospelen, alsook de verhuur b) supports d'oeuvres audiovisuelles et jeux vidéos, ainsi que leur
ervan; location;
c) brandstof en olie voor autovoertuigen; c) carburant et huile pour véhicules automobiles;
d) consumptie-ijs in individuele porties; d) crème glacée en portions individuelles;
e) voedingswaren die in de vestigingseenheid worden bereid en er niet e) denrées alimentaires préparées dans l'unité d'établissement et qui
worden verbruikt. n'y sont pas consommées.
Er is sprake van een hoofdactiviteit indien de verkoop van de Il est question d'une activité principale lorsque la vente du groupe
productgroep die de hoofdactiviteit uitmaakt, minstens 50 % van het de produits constituant l'activité principale représente au moins 50 %
jaarlijkse zakencijfer vertegenwoordigt. du chiffre d'affaires annuel.
§ 3. Op voorstel van de minister, kan de Koning de lijst met de § 3. Sur la proposition du ministre, le Roi peut compléter la liste
sectoren van de handel en de ambacht in § 1 en de lijst met des secteurs du commerce et de l'artisanat figurant au § 1er ainsi que
hoofdactiviteiten in § 2 aanvullen ». la liste des activités principales visées au § 2 ».
B.1.5. Artikel 17 bepaalt : B.1.5. L'article 17 dispose :
« Het verbod bedoeld in artikel 6 a) en b) en in artikel 8 is niet van « Les interdictions visées à l'article 6 a) et b) et à l'article 8 ne
toepassing in de badplaatsen en gemeenten of delen van de gemeenten sont pas applicables dans les stations balnéaires et les communes ou
die als toeristische centra worden erkend; parties de communes reconnues comme centres touristiques.
De Koning bepaalt wat moet worden verstaan onder toeristische centra, Le Roi détermine ce qu'il faut entendre par centres touristiques, dont
waarvan hij de criteria en de procedure tot erkenning bepaalt ». il détermine les critères et la procédure de reconnaissance ».
B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 8, 9, 16
artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 betreffende et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux heures d'ouverture
de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening, met de dans le commerce, l'artisanat et les services, avec les articles 10 et
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen et de 11 de la Constitution, combinés avec la liberté de commerce et
vrijheid van handel en nijverheid zoals gewaarborgd bij artikel 7 van d'industrie telle qu'elle est garantie par l'article 7 du décret
het decreet d'Allarde van 2-17 maart 1791, thans vervangen bij de d'Allarde des 2-17 mars 1791, actuellement remplacé par les articles
artikelen II.3 en II.4 van het Wetboek van economisch recht, doordat II.3 et II.4 du Code de droit économique, en ce que l'obligation de
de verplichting tot het in acht nemen van een wekelijkse sluitingsdag respecter un jour de fermeture hebdomadaire ne s'applique pas à
niet van toepassing is op bepaalde categorieën van handelaren (eerste certaines catégories de commerçants (première et deuxième branches de
en tweede onderdeel van de prejudiciële vraag), enkel van toepassing la question préjudicielle), s'applique uniquement au commerce de
is op de kleinhandel (derde onderdeel) en een grotere beperking détail (troisième branche) et implique une plus grande restriction
meebrengt voor handelaren die via een fysiek verkooppunt, met pour les commerçants qui exercent leur activité via un point de vente
rechtstreeks contact met de consument, handel drijven (vierde physique et ont un contact direct avec le consommateur (quatrième
onderdeel). branche).
B.3.1. Bij zijn arrest nr. 119/2012 van 18 oktober 2012 heeft het Hof B.3.1. Par son arrêt n° 119/2012 du 18 octobre 2012, la Cour a posé à
aan het Hof van Justitie van de Europese Unie een prejudiciële vraag la Cour de justice de l'Union européenne une question préjudicielle
gesteld in verband met de uitlegging van het gelijkheidsbeginsel, concernant l'interprétation du principe d'égalité, tel qu'il est
zoals bepaald in artikel 6, lid 3, van het Verdrag betreffende de prescrit à l'article 6, paragraphe 3, du Traité sur l'Union européenne
Europese Unie en in de artikelen 20 en 21 van het Handvest van de et aux articles 20 et 21 de la Charte des droits fondamentaux de
grondrechten van de Europese Unie, in samenhang gelezen met de l'Union européenne, combinés avec les articles 15 et 16 de la Charte
artikelen 15 en 16 van het voormelde Handvest en met de artikelen 34 précitée et avec les articles 34 à 36, 56 et 57 du Traité sur le
tot 36, 56 en 57 van het Verdrag betreffende de werking van de fonctionnement de l'Union européenne.
Europese Unie. B.3.2. Bij zijn arrest van 8 mei 2014 (C-483/12, Pelckmans Turnhout B.3.2. Par son arrêt du 8 mai 2014 (C-483/12, Pelckmans Turnhout NV),
NV) heeft het Hof van Justitie zich onbevoegd verklaard om die la Cour de justice s'est déclarée incompétente pour répondre à cette
prejudiciële vraag te beantwoorden. question préjudicielle.
B.3.3. Het Hof van Justitie heeft geoordeeld : B.3.3. La Cour de justice a jugé :
« 23. In de verwijzingsbeslissing noch in de bij het Hof ingediende « 23. [...] cette décision, tout comme les observations écrites
schriftelijke opmerkingen wordt [...] aangetoond dat die procedure soumises à la Cour, n'établit nullement que ledit litige présente des
aanknopingspunten heeft met een van de situaties beoogd door de éléments de rattachement à l'une quelconque des situations envisagées
Verdragsbepalingen waaraan de verwijzende rechter refereert. par les dispositions du traité visées par la juridiction de renvoi.
24. Wat de toepassing van de door de verwijzende rechter vermelde 24. En tout état de cause, en ce qui concerne l'application des
artikelen 34 VWEU tot en met 36 VWEU inzake het vrije verkeer van articles 34 TFUE à 36 TFUE en matière de libre circulation des
goederen betreft, zij er hoe dan ook aan herinnerd dat het Hof reeds marchandises, mentionnés par cette juridiction, il y a lieu de
meermaals heeft geoordeeld dat deze bepalingen niet van toepassing rappeler que la Cour a déjà jugé, à plusieurs reprises, que ces
zijn op een nationale winkelsluitingsregeling die geldt voor alle dispositions ne s'appliquent pas à une réglementation nationale en
betrokken marktdeelnemers die op het nationale grondgebied matière de fermeture des magasins qui est opposable à tous les
opérateurs économiques concernés exerçant des activités sur le
activiteiten ontplooien, en die, rechtens en feitelijk, de territoire national et qui affecte de la même manière, en droit et en
verhandeling van nationale producten en die van producten uit andere fait, la commercialisation des produits nationaux et celles des
lidstaten gelijkelijk treft (zie met name arresten Punto Casa en PPV, produits en provenance d'autres Etats membres (voir, notamment, arrêts
C-69/93 en C-258/93, EU: C: 1994: 226, punt 15, en Semeraro Casa Uno Punto Casa et PPV, C-69/93 et C-258/93, EU : C : 1994 : 226, point 15,
e.a., C-418/93-C-421/93, C-460/93-C-462/93, C-464/93, C-9/94-C-11/94, ainsi que Semeraro Casa Uno e.a., C-418/93 à C-421/93, C-460/93 à
C-14/94, C-15/94, C-23/94, C-24/94 en C-332/94, EU: C: 1996: 242, punt 28). C-462/93, C-464/93, C-9/94 à C-11/94, C-14/94, C-15/94, C-23/94,
25. Evenzo kan, wat de door de verwijzende rechter eveneens vermelde C-24/94 et C-332/94, EU : C : 1996 : 242, point 28).
artikelen 56 VWEU en 57 VWEU inzake het vrij verrichten van diensten 25. De même, en ce qui concerne les articles 56 TFUE et 57 TFUE en
betreft, worden volstaan met de vaststellingen dat de betrokken matière de libre prestation des services, également évoqués par la
wettelijke regeling geldt voor alle marktdeelnemers die op het juridiction de renvoi, il suffit de constater que la législation en
nationale grondgebied activiteiten ontplooien, dat zij overigens niet cause est opposable à tous les opérateurs exerçant des activités sur
tot doel heeft de voorwaarden voor de uitvoering van de le territoire national, qu'elle n'a d'ailleurs pas pour objet de
dienstverrichting van de betrokken ondernemingen te regelen, en ten régler les conditions concernant l'exercice de prestation des services
slotte dat de beperkingen die zij voor het vrij verrichten van des entreprises concernées et que, enfin, les effets restrictifs
diensten teweeg zou kunnen brengen, zo onzeker en indirect zijn dat qu'elle pouvait produire sur la libre prestation des services sont
trop aléatoires et trop indirects pour que l'obligation qu'elle édicte
van de in de regeling vervatte verplichting niet kan worden gezegd dat puisse être regardée comme étant de nature à entraver cette liberté
zij deze vrijheid belemmert (zie naar analogie, arrest Semeraro Casa (voir, par analogie, arrêt Semeraro Casa Uno e.a., EU : C : 1996 :
Uno e.a., EU: C: 1996: 242, punt 32). 242, point 32).
26. Uit een en ander volgt dat niet is komen vast te staan dat het Hof 26. Il résulte de l'ensemble de ces considérations que la compétence
bevoegd is om de door de verwijzende rechter vermelde bepalingen van de la Cour pour interpréter les dispositions de la Charte évoquées par
het Handvest uit te leggen ». la juridiction de renvoi n'est pas établie ».
B.3.4. Uit het voormelde arrest C-483/12 blijkt dat het recht van de B.3.4. Il ressort de l'arrêt C-483/12 précité que le droit de l'Union
Europese Unie niet van toepassing is op de zaak voor de verwijzende européenne ne s'applique pas à l'affaire soumise au juge a quo,
rechter, aangezien die zaak geen aanknopingspunt vertoont met dat celle-ci ne présentant pas de point de rattachement avec ce droit.
recht. B.4.1. Volgens de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 B.4.1. Selon les travaux préparatoires de la loi du 10 novembre 2006,
november 2006 was het de bedoeling van de wetgever om, enerzijds, alle l'intention du législateur était, d'une part, de fondre toutes les
dispositions relatives aux heures d'ouverture (c'est-à-dire la loi du
bepalingen betreffende de openingsuren (zijnde de wet van 22 juni 1960 22 juin 1960 instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le
tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en ambacht en de
wet van 24 juli 1973 tot instelling van een verplichte avondsluiting commerce et la loi du 24 juillet 1973 instaurant la fermeture
in handel, ambacht en dienstverlening) in één enkele wet te verzamelen obligatoire du soir dans le commerce, l'artisanat et les services)
en, anderzijds, de meer dan dertig jaar oude wetgeving te dans une loi unique, et, d'autre part, de moderniser une législation
moderniseren. De wetgever beoogde derhalve een evenwicht te vinden vieille de plus de 30 ans. Le législateur visait donc à trouver un
tussen de belangen van de consumenten en de arbeidsomstandigheden van équilibre entre les intérêts des consommateurs et les conditions de
personen die in de kleinhandelssector werkzaam zijn : travail des personnes actives dans le secteur du commerce de détail :
« Het [wetsontwerp] is van toepassing op de detailhandel en verleent « [Le projet de loi] s'applique au commerce de détail et laisse la
de Koning de mogelijkheid het toepassingsgebied tot de diensten die possibilité au Roi d'étendre le champ d'application aux services qu'Il
Hij bepaalt uit te breiden. Het is dus niet van toepassing op de détermine. Il ne s'applique donc pas au secteur horeca, à
horecasector, het hotelwezen, de campings en de drankgelegenheden. l'hôtellerie, aux campings, et aux débits de boissons.
[...] [...]
Het wetsontwerp gooit het systeem om door een wekelijkse rustdag aan Le présent projet de loi renverse le système en imposant un jour de
alle sectoren op te leggen, met door aan de Koning de zorg te laten repos hebdomadaire à tous les secteurs en laissant au Roi le soin
afwijkingen aan de sectoren die het nodig hebben toe te kennen. d'octroyer des dérogations aux secteurs qui en ont besoin.
Het harmoniseert de lijsten van de sectoren die afwijkingen op de Il harmonise les listes des secteurs bénéficiant de dérogations à la
verplichte avondsluiting en op de wekelijkse rustdag genieten. fermeture obligatoire du soir et au repos hebdomadaire.
[...] [...]
Het wetsontwerp harmoniseert de regels en voorziet voor de Le présent projet de loi harmonise les règles et prévoit pour les
toeristische centra in één enkele erkenningprocedure met centres touristiques une seule procédure de reconnaissance avec des
geharmoniseerde voorwaarden die per koninklijk besluit zullen worden critères harmonisés, qui seront définis par un arrêté royal » (Doc.
bepaald » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/001, pp. 4-5). parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2486/001, pp. 4-5).
B.4.2. De oorspronkelijke wettelijke grondslag voor de invoering van B.4.2. Le fondement légal originaire de l'instauration d'un jour de
een wekelijkse rustdag is de wet van 22 juni 1960 tot invoering van repos hebdomadaire réside dans la loi du 22 juin 1960 instaurant le
een wekelijkse rustdag in nering en ambacht. Die wet liet « de Koning repos hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce. Cette loi « permet
toe een rustdag per week op te leggen in zekere takken van handel of [tait] au Roi de prescrire un jour de repos par semaine dans certaines
van ambacht en op aanvraag van een of meer representatieve branches du commerce et de l'artisanat, à la demande d'une ou de
plusieurs fédérations professionnelles représentatives » (Doc. parl.,
beroepsverbonden » (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 241, p. 1). Sénat, 1962-1963, n° 241, p. 1). A cet égard, les travaux
Dienaangaande vermeldt de parlementaire voorbereiding : préparatoires indiquent :
« Het is onbetwistbaar dat de handelaars en de ambachtslieden recht « Nul ne peut contester le droit des commerçants et des artisans au
hebben op rust. repos.
Ons ontwerp heeft tot doel dit recht, dat thans theoretisch is, tot C'est ce droit, actuellement théorique, que ce projet de loi a pour
een positieve en voor iedereen bruikbare werkelijkheid te maken. objet de transformer en une réalité positive et utilisable par tous.
[...] Bijgevolg moet er rekening worden gehouden met de economische vereisten en de bijzondere omstandigheden waarin de handel en het ambachtsleven geschieden in de verschillende streken, zelfs in de verschillende gemeenten van het land. Om die reden is er in het ontwerp geen sprake van, aan allen, dezelfde wekelijkse sluitingsdag op te leggen; een dergelijke maatregel zou zeer nadelige gevolgen kunnen hebben voor sommige handelaars en ambachtslieden. Dit ontwerp streeft dan ook naar een zeer soepele oplossing. Als principe wordt vooropgesteld dat de handelaar en de ambachtsman recht hebben op een wekelijkse rust. Als tweede principe geldt dat deze wekelijkse rust op de zondag valt. Normaal moet de rustdag 's zondags genomen worden. Dit stemt overeen met onze tradities en de algemene beginselen van onze beschaving. Op zondag zijn kinderen trouwens ook vrij en het is normaal te wensen dat ouders en kinderen samen vrijaf hebben. Maar eens dit principe gesteld moet men ook rekening houden met de [...] Il faut donc tenir compte des nécessités économiques et des conditions particulières dans lesquelles s'exercent le commerce et l'artisanat dans les différentes régions, voire dans les différentes communes du pays. C'est pourquoi, dans le projet, il n'est nullement question d'imposer un jour de fermeture hebdomadaire uniforme pour tous; une telle mesure risquerait d'avoir pour effet de léser gravement certains commerçants et certains artisans. C'est donc vers une formule particulièrement souple que s'oriente le présent projet. Elle pose le principe du droit du commerçant et de l'artisan à un repos hebdomadaire. Elle pose un second principe : ce repos hebdomadaire est le repos dominical. Normalement, c'est le dimanche qu'il doit être pris. Ceci est conforme à toutes nos traditions et aux principes généraux de notre civilisation. C'est d'ailleurs le dimanche que les enfants disposent eux-mêmes de loisirs et il est normal de souhaiter que ce soit le même jour que leurs parents disposent de liberté. Mais, ce principe étant posé, il faut tenir compte de cas
bijzondere gevallen. particuliers.
En wie kan daarover beter oordelen dan de handelaar of de ambachtsman Or, qui est juge de ces cas, sinon le commerçant ou l'artisan lui-même
zelf ? » (Parl. St., Kamer, 1959-1960, nr. 470/1, p. 3). [?] » (Doc. parl., Chambre, 1959-1960, n° 470/1, p. 3).
Doordat de wet van 22 juni 1960 de Koning toestond een wekelijkse En ce que la loi du 22 juin 1960 autorisait le Roi à imposer un jour
rustdag op te leggen aan de sectoren die daartoe een aanvraag hadden de repos hebdomadaire aux secteurs qui en avaient fait la demande par
ingediend via de betrokken beroepsverbonden, had zij tot doel de le biais des fédérations professionnelles concernées, elle visait à
gezondheid van de zelfstandigen te beschermen en hun daarbij de protéger la santé des indépendants et à laisser à ces derniers la
vrijheid te laten om te oordelen of de invoering van een verplichte liberté de juger si l'instauration d'une journée de repos obligatoire
rustdag noodzakelijk was en die rustdag te kiezen zonder andere était nécessaire et de choisir ce jour de repos sans autre obligation
verplichtingen dan die welke zij zichzelf beslisten op te leggen om que celles qu'ils avaient décidé de s'imposer à eux-mêmes pour faire
met hun concurrenten te strijden. face à la concurrence.
B.5.1. Het derde en het vierde onderdeel van de prejudiciële vraag B.5.1. Les troisième et quatrième branches de la question
hebben betrekking op het toepassingsgebied van de wet van 10 november préjudicielle concernent le champ d'application de la loi du 10
2006. De verwijzende rechter wenst te vernemen of het principiële novembre 2006. Le juge a quo souhaite savoir si l'obligation de
gebod van een wekelijkse rustdag het beginsel van de vrijheid van principe de prévoir un jour de repos hebdomadaire viole le principe de
handel en nijverheid schendt, doordat de artikelen 8 en 9 van de la liberté de commerce et d'industrie, en ce que les articles 8 et 9
voormelde wet enkel van toepassing zijn op de kleinhandel en dus in de la loi précitée sont uniquement applicables aux commerces de détail
grotere mate de handelaren raakt die via een fysiek verkooppunt, met et affectent donc davantage les commerçants qui exercent leur activité
rechtstreeks contact met de consument, handel drijven. via un point de vente physique, en contact direct avec le
B.5.2. Het derde en het vierde onderdeel van de prejudiciële vraag consommateur. B.5.2. Les troisième et quatrième branches de la question
kunnen samen worden behandeld, aangezien de aanwezigheid van een préjudicielle peuvent être examinées conjointement, la présence d'un
fysiek verkooppunt (vierde onderdeel) inherent is aan de definitie van point de vente physique (quatrième branche) étant inhérente à la
de « kleinhandel » (derde onderdeel), luidens artikel 2 van de wet van définition de la notion de « commerce de détail » (troisième branche),
10 november 2006, waarin wordt bepaald dat onder « kleinhandel » dient selon l'article 2 de la loi du 10 novembre 2006, qui prévoit que par «
te worden verstaan « het wederverkopen op gewone wijze van producten commerce de détail », il faut entendre « la revente de manière
aan de consument, [...] waarvoor de gelijktijdige fysieke aanwezigheid habituelle [au consommateur] de marchandises [...] qui exigent la
van de verkoper en de consument in de vestigingseenheid vereist is ». présence physique et simultanée du vendeur et du consommateur dans l'unité d'établissement ».
B.6. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 juni 1960 B.6. Il découle des travaux préparatoires de la loi du 22 juin 1960
tot invoering van een wekelijkse rustdag in nering en ambacht volgt instaurant le repos hebdomadaire dans l'artisanat et le commerce que
dat het toepassingsgebied van de in het geding zijnde wetgeving wordt le champ d'application de la législation en cause est limité
beperkt « tot de handels-, ambachtelijke of dienstverleningsondernemingen die « aux entreprises commerciales, artisanales ou de prestations de
rechtstreeks in betrekking staan met de verbruiker. Het is inderdaad service qui sont en contact direct avec le consommateur. En effet,
uit vrees dat de verbruiker of gebruiker zich tot een mededinger zou c'est la crainte de voir le consommateur ou l'usager s'adresser au
richten, dat te veel handelaars en ambachtslieden er toe gedwongen concurrent, qui oblige trop de commerçants ou d'artisans à maintenir
zijn hun winkel iedere dag van de week open te houden. [...] leur magasin ouvert tous les jours de la semaine. [...]
De wet beoogt dus niet de verkoopverrichtingen van de groothandel en La loi ne vise donc pas les opérations de vente en gros, ni non plus
verbiedt evenmin de handelaar of ambachtsman zijn werkzaamheid uit te l'interdiction, pour le commerçant ou l'artisan, de se livrer à son
oefenen van het ogenblik dat ze niet gepaard gaan met om het even welk activité, du moment que celle-ci ne s'accompagne pas d'un contact,
kontakt met de klanten. quel qu'il soit, avec la clientèle.
Anderdeels is het toepassingsgebied van de wet zeer ruim voor een Par ailleurs, dans le cadre d'une profession envisagée, le champ
bepaald beroep; de wet is van toepassing op al de inrichtingen waar d'application de la loi est très large, la loi s'applique à tous les
verkocht wordt aan verbruiker of waar diensten worden gepresteerd die établissements où sont effectuées des ventes au consommateur ou
een kontakt met de klanten vereisen, welk ook de afmeting van de prestés des services qui nécessitent des contacts avec la clientèle,
onderneming weze waar deze werkzaamheden worden verricht » (ibid., pp. quelle que soit la dimension de l'entreprise dans laquelle s'exercent
4-5). ces activités » (ibid., pp. 4-5).
B.7.1. Het door de wet gehanteerde criterium van onderscheid, te weten B.7.1. Le critère distinctif prévu par la loi, à savoir un contact
een rechtstreeks contact met de consument, is objectief en pertinent. direct avec le consommateur, est objectif et pertinent.
Immers, gelet op wat is vermeld in B.4.1, B.4.2 en B.6, heeft de in En effet, eu égard à ce qui est dit en B.4.1, B.4.2 et B.6, la
het geding zijnde wetgeving tot doel een evenwicht te bewaren tussen législation en cause a pour but de préserver l'équilibre entre la vie
het privéleven van de zelfstandige handelaars en het belang van de privée des commerçants indépendants et l'intérêt des consommateurs, en
consumenten, door voor de betrokken sectoren een regeling in te voeren instaurant, pour le secteur concerné, un régime qui n'entrave pas
die niet nodeloos het spel van de vrije concurrentie ondermijnt. inutilement le jeu de la libre concurrence.
De afwezigheid van een fysiek verkooppunt geeft de handelaar de En l'absence d'un point de vente physique, le commerçant peut répondre
mogelijkheid te antwoorden op een indirecte vraag van een consument, à une demande indirecte du consommateur, par courriel, par internet,
door middel van mail, internet, post, enz., op een ogenblik van zijn par courrier, etc., à un moment de son choix, le consommateur
keuze, waarbij de consument ook begrijpt dat de handelaar niet comprenant aussi que le commerçant n'est pas disponible sans
ononderbroken ter beschikking staat. interruption.
B.7.2. Daarnaast kan de vrijheid van handel en nijverheid, of nog de B.7.2. Par ailleurs, ni la liberté de commerce et d'industrie, ni la
vrijheid van ondernemen, zoals gewaarborgd bij de artikelen II.3 en liberté d'entreprise, telles qu'elles sont garanties par les articles
II.4 van het Wetboek van economisch recht, niet worden opgevat als een II.3 et II.4 du Code de droit économique, ne peuvent être conçues
absolute vrijheid. De wetgever zou pas onredelijk optreden indien hij comme des libertés absolues. Le législateur n'interviendrait de
de vrijheid van handel en nijverheid zou beperken zonder dat daartoe manière déraisonnable que s'il limitait la liberté de commerce et
enige noodzaak bestaat of indien die beperking onevenredig zou zijn d'industrie sans aucune nécessité ou si cette limitation était
met het nagestreefde doel. disproportionnée au but poursuivi.
De in het geding zijnde bepalingen leggen een wekelijkse rustdag op Les dispositions en cause imposent un jour de repos hebdomadaire au
aan de kleinhandel. Het behoort evenwel tot de beoordelingsbevoegdheid secteur du commerce de détail. Il appartient toutefois au législateur
van de wetgever te beslissen of een wekelijkse rustdag dient te worden d'apprécier si un jour de repos hebdomadaire doit être imposé à
opgelegd aan bepaalde categorieën van handelaren. Het Hof zou die certaines catégories de commerçants. La Cour ne pourrait rejeter ce
keuze enkel kunnen afwijzen indien die niet redelijk verantwoord is. choix que s'il n'est pas raisonnablement justifié.
B.7.3. Het invoeren van een wekelijkse rustdag is een algemeen B.7.3. L'instauration d'un jour de repos hebdomadaire est une
aanvaarde noodzaak zoals eraan is herinnerd is in B.4.1 en B.4.2. nécessité généralement acceptée, comme il a été rappelé en B.4.1 et
Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 november 2006 B.4.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 10 novembre 2006
blijkt dat « een grote meerderheid van [de handelszaken] tevreden zijn qu'« une grande majorité [de commerçants] [sont satisfaits] des heures
over de huidige openingstijden en voorstander zijn van het behoud van d'ouverture actuelles et sont partisans du maintien de la législation
de huidige wetgeving. Een uitbreiding van de openingstijden zou geen actuelle. Une extension des heures d'ouverture n'aurait pas de
positieve weerslag hebben op de rentabiliteit van de bedrijven, en dus répercussions positives sur la rentabilité des entreprises, et donc
op de tewerkstelling. De weerslag zou zelfs negatief kunnen zijn » sur l'emploi. Les répercussions pourraient même être négatives » (Doc.
(Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 7). parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 7).
De in het geding zijnde wet is, volgens de wetgever, tevens het Selon le législateur, la loi en cause est également le fruit d'une
resultaat van een zeer ruim overleg en beantwoordt aan de wensen van très large concertation et répond aux souhaits de l'ensemble des
alle betrokken actoren (ibid.). acteurs concernés (ibid.).
B.8. Het derde en het vierde onderdeel van de prejudiciële vraag B.8. Les troisième et quatrième branches de la question préjudicielle
dienen ontkennend te worden beantwoord. appellent une réponse négative.
B.9. Het eerste en het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag B.9. Les première et deuxième branches de la question préjudicielle
hebben betrekking op de uitzonderingen op de regel van de wekelijkse concernent les exceptions à la règle du jour de repos hebdomadaire. La
rustdag. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van de Cour est interrogée sur la compatibilité des articles 16 et 17 de la
artikelen 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 met de artikelen 10 loi du 10 novembre 2006 avec les articles 10 et 11 de la Constitution,
en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met het beginsel van de combinés avec le principe de la liberté de commerce et d'industrie, en
vrijheid van handel en nijverheid, doordat de verplichting tot het ce que l'obligation de prévoir un jour de fermeture hebdomadaire ne
nemen van een wekelijkse sluitingsdag niet van toepassing is op s'applique pas à certaines catégories de commerçants.
bepaalde categorieën van handelaren.
B.10.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 november B.10.1. Il découle des travaux préparatoires de la loi du 10 novembre
2006 volgt dat de verplichte rustdag niet geldt voor de uitzonderingen 2006 que l'obligation de prévoir un jour de repos ne s'applique pas
opgesomd in artikelen 16 en 17. aux exceptions énumérées aux articles 16 et 17.
Voor wat betreft artikel 16, § 1 : En ce qui concerne l'article 16, § 1er :
« In de stations uitgebaat door de NMBS-holding of haar filialen, zijn « Dans les gares exploitées par la SNCB-Holding ou ses filiales, ce
het alle vestigingseenheden die zich bevinden binnen het geheel van sont toutes les unités d'établissement qui sont situées dans
het onroerend goed waarin de stations, die van de afwijking gebruik l'ensemble immobilier abritant la gare qui bénéficient de la
maken, zijn ondergebracht » (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 9). dérogation » (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 9).
Voor wat betreft artikel 16, § 2 : En ce qui concerne l'article 16, § 2 :
« § 2 verduidelijkt dat het de hoofdactiviteit van een handelaar is « Le § 2 précise que c'est l'activité principale d'un commerce qui
die in overweging dient te worden genomen om te bepalen of hij van de doit être prise en considération pour déterminer s'il peut bénéficier
afwijking gebruik kan maken. Vijf soorten van vestigingseenheden de la dérogation. Cinq types d'unité d'établissement peuvent
kunnen van de afwijking gebruik maken : de boekhandels (kranten, bénéficier de la dérogation : les librairies (journaux, magazines,
tijdschriften, tabaksproducten en artikelen voor de rokers, produits du tabac et article fumeurs, cartes téléphoniques et produits
telefoonkaarten en producten van de Nationale Loterij), de videoclubs de la Loterie nationale), les vidéo-clubs (vente et location de
(verkoop en verhuur van audiovisuele dragers en videospelen), de supports d'oeuvres audiovisuelles et de jeux vidéos), les
tankstations en de verkopers van ijs en van voedingswaren die in de stations-services, les vendeurs de glaces et de denrées alimentaires
vestigingseenheid worden bereid en er niet worden verbruikt (frituren, préparées dans l'unité d'établissement et qui n'y sont pas consommées
meeneem chinees ...) » (ibid., p. 10). (friteries, plats chinois à emporter...) » (ibid., p. 10).
Voor wat betreft artikel 17 : En ce qui concerne l'article 17 :
« [Artikel 17] behoudt de afwijking voor de toeristische centra en de « [L']article [17] maintient la dérogation pour les centres
badplaatsen. Het wordt aan de Koning overgelaten te bepalen wat er touristiques et les stations balnéaires. Le soin est laissé au Roi de
dient verstaan te worden onder toeristische centra » (ibid., p. 10). définir ce qu'il faut entendre par centres touristiques » (ibid., p.
Bovendien harmoniseert het wetsontwerp de lijsten van de sectoren die 10). Le projet de loi harmonise en outre les listes des secteurs
afwijkingen op de wekelijkse rustdag genieten (ibid., p. 4). bénéficiant des dérogations au repos hebdomadaire (ibid., p. 4).
B.10.2. De wijziging van de wet van 22 juni 1960 bij de wet van 30 B.10.2. La modification de la loi du 22 juin 1960 par la loi du 30
juli 1963 heeft tot gevolg gehad artikel 1, § 4, uit te breiden tot « juillet 1963 a eu pour effet d'étendre l'article 1er, § 4, à «
de activiteit die erin bestaat aan de verbruiker [...] vooraf bereide l'activité qui consiste à fournir au consommateur [...] des
waren af te leveren, op zodanige wijze aangeboden dat ze ter plaatse marchandises préalablement préparées et présentées de manière telle
moeten worden verbruikt » : qu'elles doivent normalement être consommées sur place » :
« De beweegreden die de bepaling van artikel 1, § 1, van de wet van 22 « Le motif qui justifie la disposition prévue à l'article 1er, § 1
juni 1960 op de wekelijkse rustdag rechtvaardigt, kan echter niet [er], de la loi du 22 juin 1960 sur le repos hebdomadaire, ne peut
ingeroepen worden inzake de ' snack-bar '-ondernemingen. donc être invoqué en ce qui concerne les établissements du type ' snack-bar '.
Trouwens, ' de snack-bar ' ondernemingen onderwerpen aan de D'autre part, l'assujettissement de ces entreprises à cette
rustdagreglementering brengt ernstige bezwaren van economische aard législation présente de graves inconvénients d'ordre économique, du
met zich wegens specifieke exploitatieproblemen. fait des problèmes spécifiques que pose leur exploitation.
Immers, die ondernemingen hebben een bijzonder zware last inzake Ces entreprises assument, en effet, des charges particulièrement
personeel en werkwijze, die gewoonlijk niet voorkomt in de lourdes en personnel, frais de fonctionnement et autres, qui sont
distributiesector en slechts kan gedragen worden, indien zij hun inhabituelles dans le secteur de la distribution et qui ne peuvent
normalement être couvertes que si leur activité peut être exercée tous
activiteit elke dag van de week kunnen uitoefenen. Ook bestaat de les jours de la semaine. En outre, l'originalité de ces entreprises
eigen aard van die zaken in het steeds ter beschikking houden voor de consiste à tenir constamment à la disposition de la clientèle des
klanten van een reeks eetwaren die dadelijk kunnen verbruikt worden en denrées alimentaires susceptibles d'être consommées immédiatement et
qui, dès lors, doivent être préparées d'avance. D'autre part, ces
bijgevolg vooraf klaar moeten gemaakt worden. Ook kunnen die eetwaren marchandises ne peuvent être conservées dans un état de fraîcheur
slechts gedurende enkele uren fris bewaard worden en de verplichting satisfaisant au-delà de quelques heures et la fermeture hebdomadaire
om eenmaal per week te sluiten, brengt een niet onbelangrijk verlies obligatoire entraîne nécessairement une perte importante » (Doc.
met zich » (Parl. St., Senaat, 1962-1963, nr. 241, p. 2). parl., Sénat, 1962-1963, n° 241, p. 2).
B.10.3. Een wetswijziging door de wet van 5 juli 1973 heeft een B.10.3. Une modification législative par la loi du 5 juillet 1973 a
uitzondering op de wekelijkse rustdag ingevoerd voor verkooppunten instauré une exception au jour de repos hebdomadaire pour les points
gelegen op het domein van de autosnelwegen. Dienaangaande stelde de de vente situés sur les aires d'autoroutes. A cet égard, le
wetgever dat « aangezien ons autosnelwegennet deel uitmaakt van het législateur a considéré que « notre réseau d'autoroutes faisant partie
Europees net, [...] het ondenkbaar [is] beperkende maatregelen in te du réseau européen, il est impensable d'instaurer des mesures
stellen, met name inzake de opening van verkooppunten voor benzine » restrictives, notamment quant à l'ouverture des points de vente de
(Parl. St., Senaat, 1972-1973, nr. 86, p. 2). l'essence » (Doc. parl., Sénat, 1972-1973, n° 86, p. 2).
B.11.1. Het door de wet gehanteerde criterium van onderscheid, voor B.11.1. En ce qui concerne la première branche de la question
wat betreft het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag, te weten préjudicielle, le critère distinctif prévu par la loi, à savoir
de lokalisatie van het verkooppunt, is objectief en pertinent. l'emplacement du point de vente, est objectif et pertinent.
De uitzonderingen maken het de gebruiker van het openbaar vervoer en Les exceptions permettent à l'utilisateur des transports publics et à
de gebruiker van internationale lucht- en zeevaart mogelijk zijn weg l'utilisateur des voies aériennes et maritimes internationales
te volgen zonder moeilijkheden te vrezen die hun oorzaak vinden in de d'effectuer son voyage sans craindre des difficultés causées par la
sluiting van de verkooppunten in een treinstation of vestigingseenheid fermeture des points de vente dans une gare ferroviaire ou dans une
van maatschappijen voor openbaar vervoer of in een luchthaven of unité d'établissement de sociétés de transport public, dans un
zeehaven voor internationaal transport vanwege de verplichting een aéroport ou un port ouverts au transport international, du fait de
wekelijkse rustdag te respecteren. l'obligation de respecter un jour de repos hebdomadaire.
Hetzelfde geldt voor de gebruiker van een autosnelweg die zijn weg Il en est de même pour l'utilisateur d'une autoroute qui ne pourrait
pas non plus poursuivre sa route si les stations-services situées le
niet zou kunnen vervolgen wanneer de langs de autosnelweg gelegen long de l'autoroute ne pouvaient être ouvertes en permanence. La
tankstations niet voortdurend open zouden kunnen zijn. De mogelijkheid possibilité, pour les stations-services situées le long de
voor de tankstations gelegen langs de autosnelweg om tevens een l'autoroute, de proposer également à la vente un assortiment de
assortiment algemene voedingswaren en huishoudelijke artikelen te denrées d'alimentation générale et d'articles d'entretien est, elle
verkopen, is eveneens in redelijkheid te verantwoorden aangezien aussi, raisonnablement justifiée, étant donné qu'elle permet à
daardoor de autoweggebruiker « niet meer verplicht wordt de l'usager de l'autoroute de ne plus devoir « la quitter afin d'acheter
autosnelweg te verlaten om wat voedsel te kopen » (Parl. St., Kamer, [des denrées alimentaires] » (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n°
1997-1998, nr. 1308/1, p. 5). 1308/1, p. 5).
B.11.2. Het door de wet gehanteerde criterium van onderscheid, voor B.11.2. En ce qui concerne la deuxième branche de la question
wat betreft het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag, te weten préjudicielle, le critère distinctif utilisé par la loi, à savoir
de door de vestigingseenheden uitgeoefende hoofdactiviteit, is l'activité principale des unités d'établissement, est objectif et
objectief en pertinent. pertinent.
Zoals aangehaald in de parlementaire voorbereiding van de wet van 10 Ainsi qu'il a été dit dans les travaux préparatoires de la loi du 10
november 2006 harmoniseert de in het geding zijnde wet de lijsten van novembre 2006, la loi en cause harmonise les listes des secteurs
de sectoren die afwijkingen op de wekelijkse rustdag genoten (Parl. bénéficiant de dérogations au repos hebdomadaire (Doc. parl., Chambre,
St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 4), waardoor kan worden 2005-2006, DOC 51-2486/001, p. 4), de sorte que l'on peut admettre que
aangenomen dat de opgenomen uitzonderingen een overname zijn van de les exceptions prévues correspondent aux exceptions qui existaient
reeds bestaande uitzonderingen op de wekelijkse rustdag. déjà quant au jour de repos hebdomadaire.
Aangezien de beroepsfederaties van de andere sectoren onder de gelding Les fédérations professionnelles des autres secteurs n'ayant pas
van de wet van 22 juni 1960 niet hebben gevraagd om een wekelijkse demandé, sous l'empire de la loi du 22 juin 1960, d'imposer un jour de
rustdag op te leggen, kan men aannemen dat zij ervan zijn uitgegaan repos hebdomadaire, on peut admettre qu'elles ont considéré qu'il
dat het niet noodzakelijk was om een wekelijkse rustdag te kunnen n'était pas nécessaire de pouvoir bénéficier d'un jour de repos
genieten. hebdomadaire.
B.12. De wetgever heeft alle erkende beroepsfederaties en B.12. Le législateur a consulté toutes les fédérations
interprofessionele federaties, zoals daar zijn de Hoge Raad voor de professionnelles et interprofessionnelles agréées, dont le Conseil
Zelfstandigen en de Kleine en Middelgrote Ondernemingen, alsook de supérieur des indépendants et des PME, ainsi que le Conseil national
Nationale Arbeidsraad en de Raad voor het Verbruik, geraadpleegd du travail et le Conseil de la consommation (Doc. parl., Chambre,
(Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 6). 2005-2006, DOC 51-2486/005, p. 6).
Bovendien wordt enkel de hoofdactiviteit van een zaak in overweging En outre, seule l'activité principale d'un établissement est prise en
genomen, zodat zaken die sectoraal niet onder de regeling van de considération, de sorte que les commerces qui ne relevaient pas, sur
verplichte wekelijkse rustdag vielen, thans ook nog andere le plan sectoriel, du repos hebdomadaire obligatoire peuvent
consumptiegoederen kunnen verkopen, zonder daardoor onder de regeling aujourd'hui continuer à vendre d'autres biens de consommation, sans
van de wekelijkse rustdag van de wet van 10 november 2006 te vallen. pour autant tomber sous l'application des règles du jour de repos
Ten slotte kan de Koning, overeenkomstig artikel 16, § 3, van de wet hebdomadaire prévues par la loi du 10 novembre 2006.
van 10 november 2006, op voorstel van de bevoegde minister, de lijst Enfin, conformément à l'article 16, § 3, de la loi du 10 novembre
2006, le Roi peut toujours, sur proposition du ministre compétent,
compléter la liste des secteurs du commerce et de l'artisanat figurant
met de sectoren van de handel en ambacht in artikel 16, § 1, en de à l'article 16, § 1er, ainsi que la liste des activités principales
lijst met de hoofdactiviteiten in artikel 16, § 2, aanvullen. figurant à l'article 16, § 2.
Dienvolgens is de keuze van de wetgever redelijk te verantwoorden. Par conséquent, le choix du législateur est raisonnablement justifié.
B.13. De vrijheid van handel en nijverheid is te dezen niet van B.13. Quant à la liberté de commerce et d'industrie, elle n'est pas
toepassing, aangezien het eerste en het tweede onderdeel van de concernée en l'espèce, étant donné que les première et deuxième
prejudiciële vraag betrekking hebben op handelaren die reeds de branches de la question préjudicielle portent sur les commerçants qui
uitzonderingen op de wekelijkse rustdag genieten en derhalve reeds de bénéficient déjà des exceptions au jour de repos hebdomadaire et qui,
keuze hebben om al dan niet een rustdag vast te leggen. par conséquent, ont déjà le choix de prévoir ou non un jour de repos.
B.14. De in het geding zijnde bepalingen zijn bestaanbaar met de B.14. Les dispositions en cause sont compatibles avec les articles 10
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de et 11 de la Constitution, combinés avec la liberté de commerce et
vrijheid van handel en nijverheid. d'industrie.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 8, 9, 16 en 17 van de wet van 10 november 2006 Les articles 8, 9, 16 et 17 de la loi du 10 novembre 2006 relative aux
betreffende de openingsuren in handel, ambacht en dienstverlening heures d'ouverture dans le commerce, l'artisanat et les services ne
schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec la
gelezen met de vrijheid van handel en nijverheid. liberté de commerce et d'industrie.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 9 oktober 2014. la Cour constitutionnelle, le 9 octobre 2014.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^