Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 138/2014 van 25 september 2014 Rolnummer : 5743 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 156 en 160 van de Nieuwe Gemeentewet, in samenhang gelezen met de artikelen 1 en 6 van de algemene wet van 21 j Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 138/2014 van 25 september 2014 Rolnummer : 5743 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 156 en 160 van de Nieuwe Gemeentewet, in samenhang gelezen met de artikelen 1 en 6 van de algemene wet van 21 j Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 138/2014 du 25 septembre 2014 Numéro du rôle : 5743 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 156 et 160 de la Nouvelle loi communale, lus en combinaison avec les articles 1 er et 6 de la loi g La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges L. Lavr(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 138/2014 van 25 september 2014 Extrait de l'arrêt n° 138/2014 du 25 septembre 2014
Rolnummer : 5743 Numéro du rôle : 5743
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 156 en 160 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 156 et 160
van de Nieuwe Gemeentewet, in samenhang gelezen met de artikelen 1 en de la Nouvelle loi communale, lus en combinaison avec les articles 1er
6 van de algemene wet van 21 juli 1844 op de burgerlijke en kerkelijke et 6 de la loi générale du 21 juillet 1844 sur les pensions civiles et
pensioenen, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven. ecclésiastiques, posée par le Tribunal de première instance de Louvain.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke en F. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke et F. Daoût,
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A.
voorzitterschap van voorzitter A. Alen, Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 16 oktober 2013 in zake Walter Appels tegen de Par jugement du 16 octobre 2013 en cause de Walter Appels contre le
Pensioendienst voor de Overheidssector, waarvan de expeditie ter Service des pensions du secteur public, dont l'expédition est parvenue
griffie van het Hof is ingekomen op 7 november 2013, heeft de au greffe de la Cour le 7 novembre 2013, le Tribunal de première
Rechtbank van eerste aanleg te Leuven de volgende prejudiciële vraag gesteld : instance de Louvain a posé la question préjudicielle suivante :
« Schenden art. 156 en 160 van de Nieuwe Gemeentewet in combinatie met « Les articles 156 et 160 de la Nouvelle Loi communale, combinés avec
de artikelen 1 en 6 van de wet van 21 juli 1844 op de burgerlijke en les articles 1er et 6 de la loi du 21 juillet 1844 sur les pensions
kerkelijke pensioenen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat civiles et ecclésiastiques, violent-ils les articles 10 et 11 de la
in geval van vaste benoeming, de civiele diensten als tijdelijk Constitution en ce que, en cas de nomination à titre définitif, les
beambte bewezen, aan de gemeenten, aan de instellingen die er van services civils rendus en qualité d'agent temporaire aux communes, aux
afhangen, aan de verenigingen van gemeenten, alsmede de diensten établissements qui en dépendent, aux associations de communes, ainsi
bewezen door de brigadecommissarissen en de gewestelijke ontvangers, que les services rendus par les commissaires de brigade et par les
in aanmerking genomen worden om de rechten op het pensioen van de receveurs régionaux, sont pris en considération pour établir les
belanghebbenden en van hun rechthebbenden vast te stellen, terwijl droits à la pension des intéressés et de leurs ayants droit, alors que
prestaties in het kader van het bijzonder tijdelijk kader niet in les prestations accomplies dans le cadre spécial temporaire ne sont
aanmerking worden genomen om de rechten op het pensioen van de pas prises en considération pour établir les droits à la pension des
belanghebbenden en van hun rechthebbenden vast te stellen ? ». intéressés et de leurs ayants droit ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De gemeenten zijn ertoe gehouden hun vast benoemde B.1. Les communes sont tenues d'assurer aux membres de leur personnel
personeelsleden een pensioen te waarborgen, dat wordt berekend volgens titulaires d'une nomination définitive une pension calculée suivant
de regels die gelden voor de ambtenaren (artikel 156 van de Nieuwe les règles appliquées aux fonctionnaires (article 156 de la Nouvelle
Gemeentewet). loi communale).
Het pensioen van de statutaire ambtenaren wordt geregeld in de La pension des fonctionnaires statutaires est réglée par la loi
algemene wet van 21 juli 1844 op de burgerlijke en kerkelijke générale du 21 juillet 1844 sur les pensions civiles et
pensioenen. Die wet is van toepassing op de ambtenaren die « ingevolge ecclésiastiques. Cette loi est applicable aux agents « faisant partie
een vaste benoeming of ingevolge een door of krachtens de wet daarmee de l'Administration générale en vertu d'une nomination à titre
gelijkgestelde benoeming, deel uitmaken van het algemene bestuur en définitif ou d'une nomination y assimilée par ou en vertu de la loi et
uit de Staatskas worden bezoldigd » (artikel 1, eerste lid). Zij rétribués par le Trésor public » (article 1er, alinéa 1er). Elle fixe
bepaalt de voorwaarden voor toelating tot het pensioen en de in les conditions d'admission à la pension et les services à prendre en
aanmerking te nemen diensten (artikelen 1 tot 7) en regelt de wijze considération (articles 1er à 7) et règle le mode de calcul de la
waarop het pensioen wordt berekend (artikel 8). pension (article 8).
Artikel 160 van de Nieuwe Gemeentewet bepaalt : L'article 160 de la Nouvelle loi communale dispose :
« In geval van vaste benoeming, worden de civiele diensten als « En cas de nomination à titre définitif, les services civils rendus
tijdelijk beambte bewezen, aan de gemeenten, aan de instellingen die en qualité d'agent temporaire aux communes, aux établissements qui en
ervan afhangen, aan de verenigingen van de gemeenten, alsmede de dépendent, aux associations de communes ainsi que ceux rendus par les
diensten bewezen door de brigadecommissarissen en de gewestelijke commissaires de brigade et les receveurs régionaux, sont pris en
ontvangers, in aanmerking genomen om de rechten op het pensioen van de considération pour établir les droits à la pension des intéressés et
belanghebbenden en van hun rechthebbenden vast te stellen ». de leurs ayants droit ».
B.2. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de diensten die in B.2. La question préjudicielle porte sur les services qui sont pris en
aanmerking worden genomen om de pensioenrechten van het personeelslid considération pour établir les droits à la pension de l'agent
van de gemeente vast te stellen. communal.
In de regel komen enkel de diensten gepresteerd als vast benoemd En règle générale, seuls les services accomplis comme agent nommé à
personeelslid in aanmerking. Artikel 160 van de Nieuwe Gemeentewet voert een afwijking in van die regel. Volgens de verwijzende rechter is de afwijking enkel van toepassing op werknemers die deel uitmaakten van het gemeentebestuur en uit de gemeentekas werden bezoldigd. Werknemers met het statuut van bijzonder tijdelijk kader (BTK) maakten geen deel uit van het gemeentebestuur en werden niet uit de gemeentekas bezoldigd. De BTK-prestaties zouden derhalve niet onder de voormelde afwijking vallen. Het Hof onderzoekt in de regel een norm in de interpretatie die de verwijzende rechter eraan geeft. titre définitif entrent en considération. L'article 160 de la Nouvelle loi communale déroge à cette règle. Selon le juge a quo, la dérogation s'appliquerait uniquement aux travailleurs salariés qui faisaient partie de l'administration communale et qui étaient rétribués par la caisse communale. Les travailleurs salariés ayant le statut de cadre spécial temporaire (CST) ne faisaient pas partie de l'administration communale et n'étaient pas rétribués par la caisse communale. Les prestations CST ne relèveraient dès lors pas de la dérogation précitée. La Cour examine en règle une norme dans l'interprétation qu'en donne le juge a quo.
Uit die interpretatie vloeit voort dat personeelsleden van de gemeente Il découle de cette interprétation que les agents de la commune qui
die vóór hun vaste benoeming bepaalde diensten of prestaties hebben ont, avant leur nomination à titre définitif, fourni certains services
verricht, verschillend worden behandeld naargelang het gaat om « ou prestations sont traités différemment selon qu'il s'agit de «
civiele diensten als tijdelijk beambte » of, zoals dat het geval is services civils rendus en qualité d'agent temporaire » ou, comme c'est
voor de eisende partij voor de verwijzende rechter, « prestaties in le cas pour la partie demanderesse devant le juge a quo, de «
het kader van het bijzonder tijdelijk kader ». De eerstgenoemde prestations accomplies dans le cadre spécial temporaire ». Les
diensten worden in aanmerking genomen om de pensioenrechten van het premiers services sont pris en considération pour établir les droits à
personeelslid en van zijn rechthebbenden vast te stellen, terwijl de la pension de l'agent et de ses ayants droit, alors que les
BTK-prestaties daarvoor niet in aanmerking worden genomen. prestations CST ne sont pas prises en considération à cet effet.
Het Hof dient te onderzoeken of dat verschil in behandeling het La Cour doit examiner si cette différence de traitement viole le
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, vervat in de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, schendt. De draagwijdte van de prejudiciële vraag kan niet worden uitgebreid tot andere categorieën van personeelsleden. B.3. Bij het bepalen van zijn pensioenbeleid beschikt de wetgever over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Indien evenwel een wettelijke pensioenregeling bepaalde categorieën van personen beoogt en andere categorieën niet, of indien eenzelfde regeling van toepassing wordt gemaakt op categorieën van personen die zich in een wezenlijk verschillende situatie bevinden, dient het Hof te onderzoeken of de in het geding zijnde bepalingen evenredig zijn met het nagestreefde doel en of zij geen onevenredige gevolgen hebben principe d'égalité et de non-discrimination, inscrit aux articles 10 et 11 de la Constitution. La portée de la question préjudicielle ne peut être étendue à d'autres catégories d'agents. B.3. Pour établir sa politique en matière de pensions, le législateur dispose d'un large pouvoir d'appréciation. Toutefois, si un régime légal de pension vise certaines catégories de personnes et d'autres non ou si un même régime est applicable à des catégories de personnes qui se trouvent dans des situations essentiellement différentes, la Cour doit examiner si les dispositions en cause sont proportionnées au but poursuivi et si elles n'ont pas
ten aanzien van de situatie van de ene of de andere van die d'effets disproportionnés à l'égard de la situation de l'une ou de
categorieën van personen. Van discriminatie zou derhalve slechts l'autre de ces catégories de personnes. Par conséquent, il ne saurait
sprake zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de être question de discrimination que si la différence de traitement qui
toepassing van de pensioenregels een onevenredige beperking van de résulte de l'application des règles en matière de pension entraînait
rechten van de daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. une restriction disproportionnée des droits des personnes concernées à
B.4. De pensioenregeling van de ambtenaren is in beginsel voorbehouden cet égard. B.4. Le régime de pension des fonctionnaires est en principe réservé
aan statutair benoemde ambtenaren. De uitbreiding van die regeling tot aux agents nommés statutairement. L'extension de ce régime à d'autres
andere categorieën van personen is een uitzondering op dat beginsel en catégories de personnes constitue une exception à ce principe et ne
kan bijgevolg enkel beperkend worden opgevat.
Hetzelfde geldt voor de diensten die in aanmerking worden genomen om peut par conséquent être conçue que de manière limitative.
de pensioenrechten van de betrokken ambtenaar vast te stellen. Artikel Il en va de même pour les services qui sont pris en considération pour
160 van de Nieuwe Gemeentewet, dat een afwijking invoert van de regel établir les droits à la pension de l'agent intéressé. L'article 160 de
la Nouvelle loi communale, qui déroge à la règle selon laquelle seuls
dat enkel de diensten gepresteerd als vast benoemd personeelslid in les services accomplis en tant qu'agent nommé à titre définitif sont
aanmerking komen, dient derhalve beperkend te worden begrepen. pris en considération, doit dès lors être interprété de manière limitative.
B.5. De wet van 22 december 1977 betreffende de budgettaire B.5. La loi du 22 décembre 1977 relative aux propositions budgétaires
voorstellen 1977-1978 voerde een bijzonder tijdelijk arbeidskader in, 1977-1978 a instauré un cadre spécial temporaire, parallèlement au
naast de particuliere sector en de overheidssector. secteur privé et au secteur public.
Dat tijdelijke arbeidscircuit berustte volgens de parlementaire Selon les travaux préparatoires, ce circuit de travail temporaire
voorbereiding hoofdzakelijk op twee beginselen : reposait essentiellement sur deux principes :
« - nieuwe arbeidsplaatsen creëren zodat wie door werkloosheid is « - créer de nouveaux emplois afin de donner à ceux qui sont frappés
getroffen de mogelijkheid krijgt om te werken en op die manier te par le chômage la possibilité de travailler et d'échapper ainsi aux
ontkomen aan de nadelige gevolgen van onvrijwillige inactiviteit; conséquences néfastes de l'inactivité involontaire;
- de aanzienlijke geldmiddelen die voor het ogenblik aan de - valoriser les ressources importantes actuellement consacrées à
werkloosheidsuitkeringen worden besteed, valoriseren door hen die het l'indemnisation du chômage en affectant ceux qui en bénéficient à des
voordeel ervan genieten, aan te wijzen voor werkzaamheden of
activiteiten die nuttig zijn voor de gemeenschap » (Parl. St., Kamer, travaux ou à des activités utiles à la communauté » (Doc. parl.,
1977-1978, nr. 113/1, p. 29). Chambre, 1977-1978, n° 113/1, p. 29).
Krachtens de wet van 22 december 1977 waren de werknemers die in het En vertu de la loi du 22 décembre 1977, les travailleurs occupés dans
bijzonder tijdelijk kader werden tewerkgesteld, verbonden door een le cadre spécial temporaire étaient engagés dans les liens d'un
arbeidsovereenkomst voor werklieden of bedienden. Zij bleven contrat de travail d'ouvrier ou d'employé. Ils restaient inscrits sur
ingeschreven op de lijsten der werkzoekenden van de Rijksdienst voor les listes des demandeurs d'emploi de l'Office national de l'emploi
Arbeidsvoorziening (artikel 84). Tegelijk werd hun de mogelijkheid (article 84). En même temps, ils avaient la possibilité de mettre fin
geboden de arbeidsovereenkomst op soepele wijze te beëindigen teneinde au contrat de travail de manière souple afin de pouvoir répondre
op een passende werkaanbieding in de particuliere sector of de adéquatement à une offre d'emploi dans le secteur privé ou dans le
overheidssector te kunnen ingaan (artikel 85). secteur public (article 85).
Wanneer zij door de overheid in dienst werden genomen, ontvingen de Lorsqu'ils étaient engagés par les pouvoirs publics, les travailleurs
werknemers een loon gelijk aan het beginloon dat werd toegekend aan recevaient une rémunération égale au traitement initial octroyé à un
een ambtenaar met dezelfde beroepskwalificatie (artikel 86). Het loon membre du personnel de l'Etat ayant la même qualification
werd betaald door de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening, die ook wat professionnelle (article 86). La rémunération était payée par l'Office
de sociale zekerheidsverplichtingen betreft werd geacht de werkgever national de l'emploi, qui était réputé être l'employeur pour ce qui
te zijn (artikel 87). était des obligations de sécurité sociale aussi (article 87).
Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de BTK-werknemers geen Il ressort des travaux préparatoires que les travailleurs CST ne
deel uitmaakten van de diensten waar zij tijdelijk werden faisaient pas partie des services où ils étaient occupés à titre
tewerkgesteld : temporaire :
« Het bijzonder tijdelijk kader mag niet leiden tot de invoering van « Le cadre spécial temporaire ne peut aboutir à la création d'une
een nieuwe categorie van ambtenaren van de Staat of van de
ondergeschikte besturen; de werknemers die in dit bijzonder tijdelijk nouvelle catégorie d'agents de l'Etat ou des pouvoirs subordonnés; les
kader worden tewerkgesteld, worden in geen geval opgenomen in de travailleurs qui sont occupés dans ce cadre spécial ne sont en aucun
diensten waar zij aan het werk worden gezet; zij moeten worden cas intégrés aux services dans lesquels ils sont mis au travail : ils
beschouwd als personen die wachten op een vaste betrekking, hetzij in doivent être considérés comme étant en attente d'un emploi permanent,
de particuliere sector, hetzij in de overheidssector » (ibid., p. 30). soit dans le secteur privé, soit dans le secteur public » (ibid., p. 30).
De betrokken bepalingen waren van toepassing tot 30 juni 1990. Het Les dispositions concernées étaient applicables jusqu'au 30 juin 1990.
bijzonder tijdelijk kader werd immers uitdrukkelijk opgevat als « een En effet, le cadre spécial temporaire a clairement été conçu comme «
wisselmaatregel die er komt in afwachting dat de moeilijke toestand une mesure de relais en attendant le retour à une normalisation de la
die in onze geïndustrialiseerde landen op het gebied van de situation difficile que nos pays industrialisés connaissent en matière
tewerkstelling heerst, opnieuw normaal wordt » (ibid., p. 30). d'emploi » (ibid., p. 30).
B.6. De voormelde specifieke kenmerken van het bijzonder tijdelijk B.6. Les spécificités précitées du cadre spécial temporaire et en
kader en inzonderheid de finaliteit ervan, die in hoofdzaak erin
bestond werklozen de gelegenheid te bieden zich ten dienste te stellen particulier sa finalité, qui consistait essentiellement à offrir aux
van de gemeenschap, verantwoorden, rekening houdend met de ruime beoordelingsbevoegdheid waarover de wetgever ter zake beschikt, dat de BTK-prestaties niet in aanmerking worden genomen om de pensioenrechten van het personeelslid en van zijn rechthebbenden vast te stellen, terwijl de « civiele diensten als tijdelijk beambte » daarvoor wel in aanmerking worden genomen. De in het geding zijnde bepalingen houden geen onevenredige beperking in van de rechten van de betrokken personen. Zij staan immers niet eraan in de weg dat de BTK-prestaties in aanmerking worden genomen om de pensioenrechten als werknemer te bepalen. Dat laatste werd in een antwoord op een parlementaire vraag door de bevoegde minister bevestigd : « Diensten gepresteerd als tewerkgestelde werkloze hetzij in het bijzonder tijdelijk kader, hetzij in het derde arbeidscircuit, komen niet in aanmerking voor de pensioenberekening van de openbare sector, zelfs niet als er een benoeming op volgde. Wel bouwen de betrokkenen door deze prestaties pensioenrechten op in de werknemersregeling, waarop ze sowieso een beroep kunnen doen. Als werkloze ontvangen ze immers voor die periodes geen bezoldiging ten laste van de staat, maar wel een werkloosheidsuitkering. Ik heb op het ogenblik geen plannen om de pensioenwetgeving voor de openbare sector aan te passen en niet alleen om principiële redenen. Het in aanmerking nemen van die dienstjaren voor het pensioen van de openbare sector zou immers een belangrijke bijkomende pensioenlast chômeurs l'occasion de travailler au service de la communauté, justifient, compte tenu du pouvoir d'appréciation étendu dont dispose le législateur en la matière, que les prestations CST ne soient pas prises en considération pour établir les droits à la pension de l'agent et de ses ayants droit, alors que les « services civils rendus en qualité d'agent temporaire » sont pris en considération à cet effet. Les dispositions en cause ne limitent pas de manière disproportionnée les droits des personnes concernées. En effet, elles ne s'opposent pas à ce que les prestations CST soient prises en considération pour établir les droits à la pension en tant que travailleur salarié. C'est ce qu'a confirmé le ministre compétent dans une réponse à une question parlementaire : « Les services prestés en tant que chômeur, que ce soit dans le cadre spécial temporaire ou dans le troisième circuit du travail, n'entrent pas en ligne de compte pour le calcul de la pension dans le secteur public, même lorsqu'ils sont suivis d'une nomination. Toutefois, grâce à ces prestations, les intéressés établissent des droits à la pension dans le régime des travailleurs salariés auquel ils peuvent de toute façon recourir. En tant que chômeurs, ils ne reçoivent en effet pas pour ces périodes un salaire à la charge de l'Etat mais une allocation de chômage. Je n'ai pour l'instant nullement l'intention d'adapter la législation sur les pensions dans le secteur public, et pas seulement pour des raisons de principe. La prise en compte de ces années de service pour la pension dans le régime du secteur public représenterait en effet une charge supplémentaire importante pour les pensions, ce qui est de
meebrengen. In de huidige budgettaire omstandigheden is dit de facto facto impossible dans les conditions budgétaires actuelles » (question
onmogelijk » (vraag nr. 3-754, Hand., Senaat, 21 april 2005, nr. n° 3-754, Ann., Sénat, 21 avril 2005, n° 3-108, p. 68).
3-108, p. 68). B.7. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.7. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De artikelen 156 en 160 van de Nieuwe Gemeentewet, in samenhang Les articles 156 et 160 de la Nouvelle loi communale, lus en
gelezen met de artikelen 1 en 6 van de algemene wet van 21 juli 1844 combinaison avec les articles 1er et 6 de la loi générale du 21
op de burgerlijke en kerkelijke pensioenen, schenden de artikelen 10 juillet 1844 sur les pensions civiles et ecclésiastiques, ne violent
en 11 van de Grondwet niet. pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 25 september 2014. la Cour constitutionnelle, le 25 septembre 2014.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^