Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 158/2014 van 30 oktober 2014 Rolnummer : 5796 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 81 van de programmawet van 28 juni 2013, ingesteld door Luc Detilloux en anderen. Het Grondwettelijk Ho samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 158/2014 van 30 oktober 2014 Rolnummer : 5796 In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 81 van de programmawet van 28 juni 2013, ingesteld door Luc Detilloux en anderen. Het Grondwettelijk Ho samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman(...) Extrait de l'arrêt n° 158/2014 du 30 octobre 2014 Numéro du rôle : 5796 En cause : le recours en annulation partielle de l'article 81 de la loi-programme du 28 juin 2013, introduit par Luc Detilloux et autres. La Cour constitutionnelle,
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 158/2014 van 30 oktober 2014 Extrait de l'arrêt n° 158/2014 du 30 octobre 2014
Rolnummer : 5796 Numéro du rôle : 5796
In zake : het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 81 van En cause : le recours en annulation partielle de l'article 81 de la
de programmawet van 28 juni 2013, ingesteld door Luc Detilloux en anderen. loi-programme du 28 juin 2013, introduit par Luc Detilloux et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges J.-P.
rechters J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul en R. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, P. Nihoul et R. Leysen, assistée du
Leysen, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 31 december Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 31
2013 ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 2 décembre 2013 et parvenue au greffe le 2 janvier 2014, un recours en
januari 2014, is beroep tot vernietiging ingesteld van de woorden « om annulation des mots « pour une raison autre que l'inaptitude physique
een andere reden dan lichamelijke ongeschiktheid » in artikel 81 van
de programmawet van 28 juni 2013 (bekendgemaakt in het Belgisch » dans l'article 81 de la loi-programme du 28 juin 2013 (publiée au
Staatsblad van 1 juli 2013, tweede editie) door Luc Detilloux, Hervé Moniteur belge du 1er juillet 2013, deuxième édition) a été introduit
Scouflaire, Didier Mairesse, Patrick Descy en Patrick Cansse, par Luc Detilloux, Hervé Scouflaire, Didier Mairesse, Patrick Descy et
bijgestaan en vertegenwoordigd door Mr. P. Vande Casteele, advocaat Patrick Cansse, assistés et représentés par Me P. Vande Casteele,
bij de balie te Antwerpen. avocat au barreau d'Anvers.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepaling Quant à la disposition attaquée
B.1.1. De verzoekende partijen vorderen de gedeeltelijke vernietiging B.1.1. Les parties requérantes demandent l'annulation partielle de
van artikel 81 van de programmawet van 28 juni 2013, dat bepaalt : l'article 81 de la loi-programme du 28 juin 2013, qui dispose :
« Voor de volgende pensioenen zijn de in aanmerking te nemen « Pour les pensions visées ci-après, les montants limites à prendre en
grensbedragen deze bedoeld in artikel 78 en zijn de beroepsinkomsten considération sont ceux visés à l'article 78 et les revenus
deze die betrekking hebben op dezelfde jaren : professionnels sont ceux afférents à ces mêmes années :
a) een rustpensioen toegekend aan een persoon die om een andere reden a) les pensions de retraite accordées aux personnes qui ont été mises
dan lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans pour une raison autre que
ambtshalve op rust gesteld werd; l'inaptitude physique;
b) een rustpensioen toegekend aan een gewezen lid van het b) les pensions de retraite accordées aux anciens membres du personnel
beroepspersoneel van de kaders in Afrika; de carrière des cadres d'Afrique;
c) een vóór 1 juli 1982 ingegaan rustpensioen ». c) les pensions de retraite qui ont pris cours avant le 1er juillet 1982 ».
B.1.2. Het bestreden artikel 81 is ondergebracht in de aan de B.1.2. L'article 81 attaqué prend place dans le titre 8, consacré aux
pensioenen gewijde titel 8 van de programmawet van 28 juni 2013. Het pensions, de la loi-programme du 28 juin 2013. Il est situé dans le
staat in hoofdstuk 1, « Regeling van de cumulatie van pensioenen van chapitre 1er, « Cumul des pensions du secteur public avec des revenus
de overheidssector met inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van provenant de l'exercice d'une activité professionnelle ou avec un
een beroepsactiviteit of met een vervangingsinkomen », afdeling 2, « revenu de remplacement », section 2, « Cumul de pensions de retraite
Cumulatie van rust- of overlevingspensioenen met beroepsinkomsten ». ou de survie avec des revenus professionnels ».
B.1.3. Krachtens artikel 77 van die programmawet mag een rust- of B.1.3. En vertu de l'article 77 de cette loi-programme, une pension de
overlevingspensioen van de overheidssector in beginsel niet met retraite ou de survie du secteur public ne peut en principe pas être
beroepsinkomsten worden gecumuleerd. De artikelen 78 tot 90 stellen cumulée avec des revenus professionnels. Les articles 78 à 90
echter uitzonderingen op dat beginsel in, met name wanneer de établissent toutefois des exceptions à ce principe, notamment lorsque
beroepsinkomsten bepaalde bedragen niet overschrijden. les revenus professionnels ne dépassent pas certains montants.
B.1.4. Artikel 78 betreft de uitoefening van een beroepsactiviteit B.1.4. L'article 78 concerne l'exercice d'une activité professionnelle
gedurende de jaren die volgen op het jaar waarin de betrokkene de durant les années postérieures à celle au cours de laquelle la
leeftijd van 65 jaar heeft bereikt. Die bepaling staat de cumulatie personne concernée a atteint l'âge de 65 ans. Cette disposition
toe van een rust- of overlevingspensioen met beroepsinkomsten die autorise le cumul d'une pension de retraite ou de survie avec des
21.865,23 euro, 17.492,17 euro of 21.865,23 euro niet overschrijden, revenus professionnels ne dépassant pas 21.865,23 euros, 17.492,17
naargelang zij respectievelijk als werknemer of als zelfstandige euros ou 21.865,23 euros selon qu'ils sont obtenus respectivement en
worden verkregen dan wel worden gehaald uit de uitoefening van een tant que travailleur salarié, travailleur indépendant ou qu'ils sont
andere activiteit of een ander mandaat of ambt of een andere post. tirés de l'exercice d'une autre activité ou d'un autre mandat, charge
Artikel 80 betreft de uitoefening van een beroepsactiviteit gedurende ou office. L'article 80 concerne l'exercice d'une activité professionnelle durant
de jaren vóór het jaar waarin de op rust gestelde persoon de leeftijd les années antérieures à celle au cours de laquelle la personne
van 65 jaar bereikt. Die bepaling staat de cumulatie toe van een retraitée atteint l'âge de 65 ans. Cette disposition autorise le cumul
rustpensioen of een met een rustpensioen gecumuleerd d'une pension de retraite ou d'une pension de survie cumulée avec une
overlevingspensioen met beroepsinkomsten die 7.570,00 euro, 6.056,01 pension de retraite avec des revenus professionnels ne dépassant pas
euro of 7.570,00 euro niet overschrijden, naargelang zij 7.570,00 euros, 6.056,01 euros ou 7.570,00 euros selon qu'ils sont
respectievelijk als werknemer of als zelfstandige worden verkregen dan obtenus respectivement en tant que travailleur salarié, en tant que
wel worden gehaald uit de uitoefening van een andere activiteit of een travailleur indépendant ou qu'ils sont tirés de l'exercice d'une autre
ander mandaat of ambt of een andere post. activité ou d'un autre mandat, charge ou office.
B.1.5. Artikel 81 voorziet voor drie categorieën van gerechtigden van B.1.5. L'article 81 prévoit un régime de cumul plus favorable que
een rustpensioen die in de loop van de jaren vóór het jaar waarin zij celui de l'article 80 pour trois catégories de bénéficiaires d'une
pension de retraite qui recueillent des revenus professionnels au
cours des années antérieures à celle au cours de laquelle ils
de leeftijd van 65 jaar bereiken, beroepsinkomsten ontvangen, in een atteignent l'âge de 65 ans. Pour ces catégories, ce sont les plafonds,
cumulatieregeling die voordeliger is dan de regeling van artikel 80.
Voor die categorieën zijn het de hogere plafonds van artikel 78 die plus élevés, de l'article 78 qui s'appliquent en lieu et place des
van toepassing zijn in de plaats van de plafonds van artikel 80. Tot plafonds de l'article 80. Parmi ces catégories figure celle des
die categorieën behoort de categorie van de personen die om een andere
reden dan lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar personnes qui ont été mises d'office à la retraite avant l'âge de 65
ambtshalve op rust zijn gesteld. ans pour une raison autre que l'inaptitude physique.
B.2. De verzoekende partijen betwisten de uitsluiting van personen die B.2. Les parties requérantes contestent l'exclusion des personnes qui
wegens lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar ont été mises d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans pour cause
ambtshalve op rust zijn gesteld, van die gunstigere regeling, waarin d'inaptitude physique de ce régime plus favorable prévu par l'article
is voorzien bij het bestreden artikel 81. Zij verzoeken het Hof 81 attaqué. Elles demandent en conséquence à la Cour d'annuler, dans
bijgevolg in artikel 81, a), de woorden « om een andere reden dan l'article 81, a), les mots « pour une raison autre que l'inaptitude
lichamelijke ongeschiktheid » te vernietigen. physique ». Quant à la recevabilité du recours
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep
B.3.1. De Ministerraad betwist de ontvankelijkheid van het beroep B.3.1. Le Conseil des ministres conteste la recevabilité du recours
wegens gebrek aan belang van de eerste verzoekende partij. Hij is dans le chef de la première partie requérante pour défaut d'intérêt.
bovendien van mening dat het belang van de vierde en de vijfde Il estime en outre que l'intérêt des quatrième et cinquième parties
verzoekende partij zuiver hypothetisch is. requérantes est purement hypothétique.
B.3.2. De tweede en de derde verzoekende partij zijn gewezen B.3.2. Les deuxième et troisième parties requérantes sont des anciens
militairen van het actief kader die wegens lichamelijke ongeschiktheid militaires du cadre actif qui ont été mis à la retraite d'office pour
ambtshalve op rust zijn gesteld. Hun belang om de vernietiging van de cause d'inaptitude physique. Leur intérêt à demander l'annulation de
bestreden bepaling te vorderen wordt niet betwist. Aangezien die la disposition attaquée n'est pas contesté. Cette disposition leur
bepaling op hen van toepassing is en op hun situatie een ongunstig étant applicable et ayant un effet défavorable sur leur situation, ces
effect heeft, hebben die verzoekende partijen belang erbij de parties requérantes ont intérêt à en demander l'annulation.
vernietiging ervan te vorderen.
B.3.3. Aangezien sommigen van de verzoekende partijen doen blijken van B.3.3. Dès lors que certaines des parties requérantes justifient d'un
een belang bij het beroep, is het niet nodig te onderzoeken of de intérêt au recours, il n'est pas nécessaire d'examiner si les autres
andere verzoekende partijen eveneens doen blijken van een belang om de parties requérantes justifient également d'un intérêt à poursuivre
vernietiging van de bestreden bepaling te vorderen. l'annulation de la disposition attaquée.
Ten gronde Quant au fond
B.4. De verzoekende partijen leiden een enig middel af uit de B.4. Les parties requérantes prennent un moyen unique de la violation,
schending, door artikel 81, a), van de programmawet van 28 juni 2013, par l'article 81, a), de la loi-programme du 28 juin 2013, des
van de artikelen 10, 11 en 23 van de Grondwet. Zij betogen dat door de articles 10, 11 et 23 de la Constitution. Elles soutiennent qu'en
personen die wegens lichamelijke ongeschiktheid ambtshalve op rust excluant du régime plus favorable de cumul d'une pension de retraite
zijn gesteld, uit te sluiten van de gunstigere regeling van cumulatie et d'un revenu professionnel les personnes qui ont été mises d'office
van een rustpensioen met een beroepsinkomen, die bepaling een à la retraite pour cause d'inaptitude physique, cette disposition crée
onverantwoord verschil in behandeling in het leven roept onder de une différence de traitement dénuée de justification entre les
personen die vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op rust zijn personnes mises d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans selon
gesteld, naargelang zij op rust zijn gesteld wegens lichamelijke qu'elles l'ont été pour cause d'inaptitude physique ou pour un autre
ongeschiktheid of om een andere reden. motif.
B.5.1. Titel 8, die de bestreden bepaling bevat, is bij een amendement B.5.1. Le titre 8, qui contient la disposition attaquée, a été inséré
van de Regering in het ontwerp van programmawet ingevoegd. Die tekst dans le projet de loi-programme par un amendement du Gouvernement. Ce
strekt ertoe het regeerakkoord uit te voeren, dat « voor texte vise à mettre en oeuvre l'accord gouvernemental qui prévoyait «
gepensioneerden die vrijwillig willen werken na het pensioen » voorzag pour les pensionnés qui souhaitent travailler volontairement après
in « een hervorming wat het combineren van een pensioen met een leur pension, [...] une réforme du régime de cumul d'une pension avec
toegelaten beroepsactiviteit betreft » (Parl. St., Kamer, 2012-2013, une activité professionnelle autorisée » (Doc. parl., Chambre,
DOC 53-2853/003, p. 17). 2012-2013, DOC 53-2853/003, p. 17).
In de verantwoording van het amendement wordt vermeld : La justification de l'amendement indique :
« De bedoeling van dit ontwerp bestaat erin om sommige van [de] « L'objectif de ce projet est d'assouplir certaines [des] restrictions
beperkingen inzake toegelaten beroepsactiviteiten te versoepelen. Deze
versoepeling is ingegeven door een bekommernis om het aantal concernant les activités professionnelles autorisées, afin de
knelpuntvacatures en het aantal vervangingsvacatures in de hand te houden. Wanneer gepensioneerden gemakkelijker aan het werk kunnen blijven, zullen er immers minder banen zijn waarvoor een werkgever op zoek zal moeten gaan naar een geschikte vervanger voor een personeelslid dat op pensioen gaat. De omstandigheid dat gepensioneerden meer zullen mogen werken, kan eveneens ertoe bijdragen dat sommige knelpuntvacatures makkelijker ingevuld kunnen worden. Door een grotere instroom van personen die hun rustpensioen met beroepsinkomsten willen cumuleren, kan namelijk de pool aan kandidaten voor een knelpuntberoep worden vergroot. Het is echter geenszins de bedoeling dat er totaal geen grenzen meer zouden zijn qua cumulatie van pensioenen met beroepsinkomsten. Het beginsel dat een rustpensioen niet kan worden gecumuleerd met een maîtriser le nombre d'emplois en pénurie et de remplacements à pourvoir. En effet, s'il est plus facile pour les pensionnés de rester au travail, il y aura moins d'emplois pour lesquels l'employeur devra rechercher un remplaçant adéquat à la suite d'un départ à la pension. De plus, le fait que les pensionnés pourront travailler plus peut aussi contribuer à faciliter le remplacement d'effectifs pour certaines professions où il y a pénurie de main d'oeuvre. L'augmentation du nombre de personnes qui souhaitent cumuler une pension de retraite et des revenus professionnels peut en effet être de nature à accroître le nombre de candidats pour une profession en pénurie. Cependant, le but n'est nullement de supprimer totalement les limites de cumul entre pensions et revenus professionnels. Le principe selon lequel une pension de retraite ne peut pas être combinée avec un
inkomen uit arbeid, dient de regel te blijven » (ibid., p. 22). revenu du travail doit demeurer la règle » (ibid., p. 22).
B.5.2. Aangaande de bij de bestreden bepaling ingestelde B.5.2. Au sujet du régime de cumul de faveur établi par la disposition
voorkeursregeling inzake cumulatie wordt in de verantwoording van het amendement gepreciseerd : attaquée, la justification de l'amendement précise :
« Artikel [81] bepaalt dat een rustpensioen toegekend aan een persoon « L'article [81] prévoit que les pensions de retraite accordées soit à
die ambtshalve op rustpensioen werd gesteld vóór de leeftijd van 65 une personne mise d'office à la retraite avant l'âge de 65 ans pour
jaar omwille van een andere reden dan lichamelijke ongeschiktheid, een
rustpensioen toegekend aan een gewezen lid van het beroepspersoneel une raison autre que l'inaptitude physique, soit à un ancien membre du
van de kaders in Afrika alsook een vóór 1 juli 1982 ingegaan personnel de carrière des cadres d'Afrique, ainsi que les pensions de
rustpensioen, een preferentieel stelsel genieten in die zin dat de in retraite ayant pris cours avant le 1er juillet 1982, bénéficient d'un
aanmerking te nemen grensbedragen de verhoogde grensbedragen zijn régime préférentiel en ce sens que les montants limités à prendre en
zoals bedoeld in artikel [78], namelijk deze die van toepassing zijn compte sont ceux plus élevés visés à l'article [78] et qui
op de pensioengerechtigden van meer dan 65 jaar. Bovendien wordt op s'appliquent aux bénéficiaires de pension de plus de 65 ans. De plus,
deze pensioenen in bepaalde gevallen, zoals omschreven in artikel 15 § ces pensions, dans des cas précis tels que décrits à l'article 15, §
4, eerste lid, b), een specifieke verminderingsmaatregel toegepast in 4, al. 1, b), se voient appliquer des règles de diminution spécifiques
geval van overschrijding van de toegelaten grensbedragen. en cas de dépassement des limites autorisées.
Aldus worden, wat de militairen betreft die ambtshalve op rustpensioen En ce qui concerne les militaires qui ont été mis à la pension de
[werden] gesteld vóór de leeftijd van 65 jaar omwille van een andere retraite d'office avant l'âge de 65 ans pour une autre raison que
reden dan lichamelijke ongeschiktheid, de preferentiële grensbedragen l'inaptitude physique, les montants limites préférentiels déjà énoncés
die reeds vervat lagen in voormelde wet van 5 april 1994 verder dans ladite loi du 5 avril 1994 sont donc maintenus, afin de tenir
behouden, teneinde rekening te houden met de specifieke, lagere
leeftijdsgrenzen die op deze categorie van personeelsleden van compte des limites d'âge inférieures spécifiques qui sont applicables
toepassing zijn » (ibid., p. 24). à cette catégorie d'agents » (ibid., p. 24).
B.6. De bestreden uitsluiting van de gunstigere cumulatieregeling B.6. L'exclusion du régime plus favorable de cumul attaquée repose sur
berust op de reden waarom de ambtenaar die de leeftijd van 65 jaar nog le motif pour lequel l'agent n'ayant pas encore atteint l'âge de 65
niet heeft bereikt ambtshalve op rust wordt gesteld. De personen die ans est mis à la retraite d'office. Les personnes mises à la retraite
ambtshalve op rust worden gesteld om de reden dat de wet of de d'office pour le motif que la loi ou la réglementation prévoit une
regelgeving, voor de categorie van ambtenaren waartoe zij behoren, mise à la retraite, pour la catégorie d'agents à laquelle elles
voorziet in een opruststelling op een leeftijd vóór 65 jaar, genieten appartiennent, à un âge antérieur à 65 ans bénéficient du régime plus
de gunstigere regeling, terwijl de personen die wegens lichamelijke favorable alors que les personnes mises à la retraite d'office pour
ongeschiktheid ambtshalve op rust worden gesteld die gunstigere cause d'inaptitude physique ne bénéficient pas de ce régime plus
regeling niet genieten. Derhalve kunnen de eersten hun rustpensioen favorable. Dès lors, les premières peuvent cumuler leur pension de
met een beroepsinkomen cumuleren tot 21.865,23 euro of 17.492,17 euro, retraite avec un revenu professionnel jusqu'à 21.865,23 euros ou
17.492,17 euros alors que les secondes ne peuvent cumuler leur pension
terwijl de tweeden hun rustpensioen slechts met een beroepsinkomen de retraite avec un revenu professionnel que jusqu'à 7.570,00 euros ou
kunnen cumuleren tot 7.570,00 euro of 6.056,01 euro. 6.056,01 euros.
B.7.1. Een verschil in behandeling tussen de personen die wegens B.7.1. Une différence de traitement entre les personnes mises à la
lichamelijke ongeschiktheid of om een andere reden ambtshalve op rust retraite d'office pour cause d'inaptitude physique ou pour une autre
zijn gesteld was reeds ingesteld bij de wet van 5 april 1994 houdende cause était déjà établie par la loi du 5 avril 1994 régissant le cumul
regeling van de cumulatie van pensioenen van de openbare sector met des pensions du secteur public avec des revenus provenant de
inkomsten voortvloeiend uit de uitoefening van een beroepsactiviteit l'exercice d'une activité professionnelle ou avec un revenu de
of met een vervangingsinkomen (artikel 4, § 4, vervangen bij artikel 1 remplacement (article 4, § 4, remplacé par l'article 1er de l'arrêté
van het koninklijk besluit van 23 december 2002 houdende diverse royal du 23 décembre 2002 apportant diverses modifications à la loi du
wijzigingen aan de wet van 5 april 1994, en artikel 5), opgeheven bij 5 avril 1994, et article 5), abrogée par l'article 99 de la
artikel 99 van de programmawet van 28 juni 2013. loi-programme du 28 juin 2013.
Dat verschil in behandeling vindt zijn oorsprong in het koninklijk Cette différence de traitement trouve son origine dans l'arrêté royal
besluit van 13 april 1982 tot uitvoering van artikel 11 van de du 13 avril 1982 portant exécution de l'article 11 de la loi-programme
programmawet van 2 juli 1981, dat voor de personen die vóór de du 2 juillet 1981, qui établissait une sanction moins sévère, en cas
de dépassement des plafonds de revenus autorisés, pour les personnes
leeftijd van 65 jaar ambtshalve op rust zijn gesteld, met uitzondering mises à la retraite d'office avant l'âge de 65 ans, à l'exclusion des
van de personen die wegens lichamelijke ongeschiktheid vóór die personnes mises à la retraite d'office avant cet âge pour cause
leeftijd ambtshalve op rust zijn gesteld, een minder strenge sanctie
instelde in geval van overschrijding van de toegelaten
inkomensplafonds. d'inaptitude physique.
B.7.2. De uitsluiting van de personen die wegens lichamelijke B.7.2. L'exclusion des personnes mises à la retraite d'office avant
ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op rust zijn l'âge de 65 ans pour cause d'inaptitude physique du régime favorable
gesteld, van de gunstige regeling inzake cumulatie van het pensioen de cumul de la pension avec un revenu professionnel n'a pas été
met een beroepsinkomen is bij de parlementaire voorbereiding van de justifiée lors des travaux préparatoires de la loi-programme attaquée.
bestreden programmawet niet verantwoord. Zij werd evenmin verantwoord Elle n'avait pas non plus été justifiée lors des travaux préparatoires
bij de parlementaire voorbereiding van de voormelde wet van 5 april de la loi du 5 avril 1994 précitée.
1994. B.7.3. Daarenboven wordt met de bestreden maatregel niet een B.7.3. Par ailleurs, la mesure attaquée ne poursuit pas un objectif de
doelstelling van vrijwaring van het stelsel van de pensioenen of van
de sociale zekerheid nagestreefd. Immers, zoals het Hof heeft sauvegarde du régime des pensions ou de la sécurité sociale. En effet,
geoordeeld bij zijn arrest nr. 176/2008 van 3 december 2008, doet « comme la Cour l'a jugé par son arrêt n° 176/2008 du 3 décembre 2008, «
die zorg [te vermijden dat een rust- of overlevingspensioen ce problème [faire en sorte d'éviter qu'une pension de retraite ou de
gelijktijdig met andere vervangingsinkomens zou kunnen worden genoten, survie puisse être perçue en même temps que d'autres revenus de
om aldus de betaalbaarheid van het stelsel van de sociale zekerheid in remplacement, afin de ne pas compromettre la viabilité du régime de la
het algemeen en van de pensioenen in het bijzonder niet in het gedrang sécurité sociale en général et de celui des pensions en particulier]
te brengen] doet zich niet voor in zoverre door een beperkte ne se pose pas lorsque c'est l'exercice autorisé d'une activité
toegelaten arbeid een bijkomend inkomen zou worden gegenereerd door de professionnelle limitée qui procure un revenu complémentaire au
genieter van een rust- of overlevingspensioen, vermits die arbeid het bénéficiaire d'une pension de retraite ou de survie, étant donné que
socialezekerheidsstelsel niet bezwaart maar in voorkomend geval zelfs cette activité professionnelle ne porte pas préjudice au régime de la
- weliswaar in beperkte mate - bijdraagt tot de financiering ervan » sécurité sociale, voire contribue, le cas échéant - de façon modérée
(B.4). certes - au financement de celui-ci » (B.4).
B.8.1. Het criterium dat is afgeleid uit de reden van de vervroegde B.8.1. Le critère tiré du motif de la mise à la retraite anticipée est
opruststelling is objectief. Het Hof dient nog te onderzoeken of dat objectif. La Cour doit encore examiner si ce critère est pertinent.
criterium relevant is. Les deux catégories de personnes mises à la retraite d'office avant
Beide categorieën van personen die vóór de leeftijd van 65 jaar l'âge de 65 ans se trouvent dans une situation semblable dans la
ambtshalve op rust worden gesteld bevinden zich in een soortgelijke mesure où elles sont retraitées, pour une raison indépendante de leur
situatie in zoverre zij, om een reden die onafhankelijk is van hun volonté, à un âge auquel les autres agents peuvent encore travailler
wil, op rust worden gesteld op een leeftijd waarop de andere et jouir des revenus de leur travail. Par ailleurs, ces deux
ambtenaren nog kunnen werken en nog de inkomsten van hun arbeid kunnen catégories de personnes sont autorisées à exercer, en cumul avec leur
genieten. Daarenboven mogen die beide categorieën van personen, in pension de retraite, une activité leur procurant un revenu
cumulatie met hun rustpensioen, een activiteit uitoefenen die hun een professionnel ne dépassant pas certains plafonds. Enfin, ces deux
beroepsinkomen verschaft dat bepaalde plafonds niet overschrijdt. Ten
slotte wordt op die beide categorieën van personen, voor de jaren na catégories de personnes se voient appliquer, pour les années
het jaar waarin zij de leeftijd van 65 jaar bereiken, dezelfde postérieures à celle au cours de laquelle elles atteignent l'âge de 65
regeling toegepast wat betreft de inkomensplafonds die niet mogen ans, le même régime en ce qui concerne les plafonds de revenus à ne
worden overschreden. pas dépasser.
B.8.2. Ten aanzien van de doelstelling die wordt nagestreefd met de B.8.2. Au regard de l'objectif poursuivi par l'autorisation de cumul
machtiging tot cumulatie van een rust- of overlevingspensioen met een d'une pension de retraite ou de survie avec un revenu professionnel,
beroepsinkomen, zoals die doelstelling in B.5.1 in herinnering is tel qu'il est rappelé en B.5.1, les agents mis d'office à la retraite
gebracht, bevinden de ambtenaren die vóór de leeftijd van 65 jaar avant l'âge de 65 ans pour une raison indépendante de leur volonté se
ambtshalve op rust worden gesteld om een reden die onafhankelijk is trouvent, pour les motifs indiqués en B.8.1, dans une situation
van hun wil, zich om de in B.8.1 aangegeven redenen in een identieke identique. Dès lors, il n'est pas justifié d'exclure du régime
situatie. Derhalve is het niet verantwoord de ambtenaren die wegens préférentiel de cumul les agents qui ont été mis à la retraite
lichamelijke ongeschiktheid vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op d'office avant l'âge de 65 ans pour cause d'inaptitude physique et qui
rust zijn gesteld en die de wil en de mogelijkheid hebben - hetgeen ont la volonté et la possibilité - ce qui dépend de la situation
afhangt van de persoonlijke en medische situatie van elke persoon - om personnelle et médicale de chaque personne - d'acquérir un revenu
een beroepsinkomen te verwerven, van de preferentiële
cumulatieregeling uit te sluiten. professionnel.
B.9. Het feit dat de ambtenaren die wegens lichamelijke ongeschiktheid B.9. L'exclusion du régime favorable de cumul des agents mis d'office
vóór de leeftijd van 65 jaar ambtshalve op rust zijn gesteld van de à la retraite avant l'âge de 65 ans pour cause d'inaptitude physique a
gunstige cumulatieregeling worden uitgesloten, heeft bovendien en outre des conséquences disproportionnées dès lors que ces personnes
onevenredige gevolgen aangezien die personen per definitie geen ne bénéficient pas, par hypothèse, d'une pension complète et risquent
volledig pensioen genieten en dus het risico lopen zich in een donc de se trouver dans une situation précaire. Il en va d'autant plus
kwetsbare situatie te bevinden. Dat geldt des te meer omdat het hun
krachtens artikel 91 van de programmawet van 28 juni 2013 voortaan ainsi qu'en vertu de l'article 91 de la loi-programme du 28 juin 2013,
verboden is hun rustpensioen te cumuleren met een vervangingsinkomen, il leur est désormais interdit de cumuler leur pension de retraite
zoals een invaliditeitsuitkering. avec un revenu de remplacement, tel qu'une indemnité d'invalidité.
B.10. Ten slotte bepaalt artikel 115, eerste en tweede lid, van de wet B.10. Enfin, l'article 115, alinéas 1er et 2, de la loi du 14 février
van 14 februari 1961 voor economische expansie, sociale vooruitgang en 1961 d'expansion économique, de progrès social et de redressement
financieel herstel : financier dispose :
« Behoudens de hierna opgegeven uitzonderingen, mag het recht op een « Sauf exceptions établies ci-après, le droit à une pension de
rustpensioen niet ontstaan vóór de eerste van de maand die volgt op retraite ne peut naître avant le premier du mois qui suit celui où les
deze waarin de in artikel 113 vermelde personen de leeftijd van 65 personnes mentionnées à l'article 113 atteignent l'âge de 65 ans.
jaar bereiken. Voor de militairen en de leden van het Rijkswachtkorps, en totdat Pour les militaires et les membres du corps de Gendarmerie, et jusqu'à
hierin op een andere wijze zal worden voorzien, bestaat het recht op ce qu'il y soit pourvu autrement, le droit existe au moment où ils
het ogenblik dat zij de leeftijdsgrens bereiken, voorzien bij de atteignent la limite d'âge prévue par les dispositions en vigueur
bepalingen die vóór 1 januari 1961 van kracht waren ». avant le 1er janvier 1961 ».
Uit die bepaling volgt dat het geval van de ambtshalve opruststelling Il résulte de cette disposition que l'hypothèse de la mise à la
vóór de leeftijd van 65 jaar om een andere reden dan lichamelijke retraite d'office avant l'âge de 65 ans pour une autre cause que
ongeschiktheid thans slechts de militairen betreft, hetgeen verklaart l'inaptitude physique ne concerne, actuellement, que les militaires,
dat de in B.5.2 aangehaalde verantwoording van het amendement die ce qui explique que la justification de l'amendement citée en B.5.2
categorie van personen beoogt. Daaruit vloeit voort dat de bestreden vise cette catégorie de personnes. Il en découle que la disposition
bepaling in haar huidige staat slechts van toepassing is op de
militairen. Daarentegen kan het geval van de ambtshalve opruststelling attaquée n'est applicable, en l'état, qu'aux militaires. En revanche,
vóór de leeftijd van 65 jaar wegens lichamelijke ongeschiktheid zich l'hypothèse de la mise à la retraite d'office avant l'âge de 65 ans
voordoen voor alle bij de bestreden bepaling beoogde categorieën van pour cause d'inaptitude physique peut se présenter pour toutes les
ambtenaren. In tegenstelling tot hetgeen de Ministerraad betoogt, catégories d'agents visées par la disposition attaquée. Contrairement
heeft de vernietiging van de woorden « om een andere reden dan à ce que soutient le Conseil des ministres, l'annulation des mots «
lichamelijke ongeschiktheid » niet tot gevolg een verschil in pour une raison autre que l'inaptitude physique » n'a pas pour
behandeling tussen de militairen die wegens lichamelijke conséquence de créer une différence de traitement entre les militaires
ongeschiktheid ambtshalve op rust worden gesteld en de andere mis à la retraite d'office pour cause d'inaptitude physique et les
ambtenaren die om dezelfde reden ambtshalve op rust worden gesteld, in autres agents mis à la retraite d'office pour la même cause.
het leven te roepen.
B.11. Het beroep is gegrond. In artikel 81, a), van de programmawet B.11. Le recours est fondé. Il y a lieu d'annuler, dans l'article 81,
van 28 juni 2013 dienen de woorden « om een andere reden dan a), de la loi-programme du 28 juin 2013, les mots « pour une raison
lichamelijke ongeschiktheid » te worden vernietigd. autre que l'inaptitude physique ».
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
vernietigt de woorden « om een andere reden dan lichamelijke annule les mots « pour une raison autre que l'inaptitude physique »
ongeschiktheid » in artikel 81, a), van de programmawet van 28 juni dans l'article 81, a), de la loi-programme du 28 juin 2013.
2013. Aldus gewezen in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi rendu en langue française, en langue néerlandaise et en langue
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier
het Grondwettelijk Hof, op 30 oktober 2014. 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 30 octobre 2014.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^