Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 86/2014 van 6 juni 2014 Rolnummers : 5572 en 5652 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, g Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, de rechters E. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 86/2014 van 6 juni 2014 Rolnummers : 5572 en 5652 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, g Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, de rechters E. (...) Extrait de l'arrêt n° 86/2014 du 6 juin 2014 Numéros du rôle : 5572 et 5652 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travaille La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges E. De Groo(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 86/2014 van 6 juni 2014 Extrait de l'arrêt n° 86/2014 du 6 juin 2014
Rolnummers : 5572 en 5652 Numéros du rôle : 5572 et 5652
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 27 van het koninklijk En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 27 de
besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de
overlevingspensioen voor werknemers, gesteld door het Arbeidshof te retraite et de survie des travailleurs salariés, posées par la Cour du
Brussel en het Hof van Cassatie. travail de Bruxelles et la Cour de cassation.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, de rechters composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, des juges E. De
E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en, overeenkomstig Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, et, conformément à
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Bossuyt, bijgestaan door de constitutionnelle, du président émérite M. Bossuyt, assistée du
griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter J. greffier F. Meersschaut, présidée par le président J. Spreutels,
Spreutels, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij arrest van 6 februari 2013 in zake de Rijksdienst voor a. Par arrêt du 6 février 2013 en cause de l'Office national des
pensioenen tegen Suzanne Ngo Nlend, waarvan de expeditie ter griffie pensions contre Suzanne Ngo Nlend, dont l'expédition est parvenue au
van het Hof is ingekomen op 13 februari 2013, heeft het Arbeidshof te greffe de la Cour le 13 février 2013, la Cour du travail de Bruxelles
Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 27, eerste lid, van het koninklijk besluit nr. 50 « L'article 27, alinéa 1er, de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967
van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs
werknemers de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen salariés viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
met artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en avec l'article 26 du Pacte international des droits civils et
politieke rechten, alsook met artikel 1 van het Eerste Aanvullend politiques ainsi qu'avec les articles 1er du Protocole n° 1
Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met
artikel 14 van dat Verdrag, in zoverre het tot gevolg heeft dat de additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme et 14 de
uitbetaling van het aan een gerechtigde van vreemde nationaliteit cette Convention, en ce qu'il a pour conséquence que le paiement de la
verschuldigde pensioen wordt opgeschort indien die gerechtigde in het pension due à un bénéficiaire de nationalité étrangère est suspendu si
buitenland verblijft, terwijl het aan een Belgische onderdaan ce bénéficiaire réside à l'étranger alors que la pension de retraite
verschuldigde rust- of overlevingspensioen wordt uitbetaald ongeacht ou de survie due à un ressortissant belge est payée quel que soit le
het land waar hij verblijft, waardoor personen die onder
gelijkwaardige voorwaarden hebben bijgedragen tot de financiering van pays de sa résidence, traitant ainsi de manière différente des
het Belgische pensioenstelsel voor werknemers, aldus op verschillende personnes qui ont participé dans des conditions équivalentes au
wijze worden behandeld ? ». financement du régime belge de retraite des travailleurs salariés ? ».
b. Bij arrest van 27 mei 2013 in zake de Rijksdienst voor Pensioenen b. Par arrêt du 27 mai 2013 en cause de l'Office national des pensions
tegen Adolphe Razafihelison, waarvan de expeditie ter griffie van het contre Adolphe Razafihelison, dont l'expédition est parvenue au greffe
Hof is ingekomen op 7 juni 2013, heeft het Hof van Cassatie de de la Cour le 7 juin 2013, la Cour de cassation a posé la question
volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober « L'article 27 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la
1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, pension de retraite et de survie des travailleurs salariés, remplacé
vervangen bij artikel 9 van de wet van 5 juni 1970 tot wijziging van par l'article 9 de la loi du 5 juin 1970 modifiant certaines
sommige bepalingen betreffende de pensioenregelingen voor werknemers, dispositions relatives aux régimes de pensions des travailleurs
arbeiders, bedienden, mijnwerkers en vrijwillig verzekerden en het salariés, des ouvriers, des employés, des ouvriers mineurs et des
gewaarborgd inkomen voor bejaarden, en gewijzigd bij artikel 10 van assurés libres et au revenu garanti aux personnes âgées et modifié par
het koninklijk besluit nr. 415 van 16 juli 1986 tot wijziging van l'article 10 de l'arrêté royal n° 415 du 16 juillet 1986 modifiant
sommige bepalingen betreffende de werknemerspensioenen, dat de in het certaines dispositions en matière de pensions pour travailleurs
eerste lid van die bepaling vastgelegde verplichting van verblijf salariés, qui n'astreint à l'obligation de résidence prévue à l'alinéa
slechts oplegt aan bepaalde vreemdelingen, met uitsluiting van de 1er de cette disposition que certains étrangers, à l'exclusion des
vreemdelingen die zich kunnen beroepen op een in België geldende étrangers qui peuvent se prévaloir d'une disposition, en vigueur en
bepaling van een internationale overeenkomst van sociale zekerheid, de Belgique, d'une convention internationale de sécurité sociale, des
staatlozen, de erkende vluchtelingen en sommige bevoorrechte apatrides, des réfugiés reconnus et de certains étrangers privilégiés,
vreemdelingen, en dat de Koning in staat stelt te bepalen voor welke et qui permet au Roi de déterminer pour quels bénéficiaires de
gerechtigden van vreemde nationaliteit en in welke gevallen die nationalité étrangère et dans quels cas cette obligation n'est pas
verplichting niet vereist is, de artikelen 10, 11, 16 en 191 van de requise, viole-t-il les articles 10, 11, 16 et 191 de la Constitution
Grondwet ? ». ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5572 en 5652 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 5572 et 5652 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepaling Quant à la disposition en cause
B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 27 van het B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 27 de
koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de
overlevingspensioen voor werknemers, dat bepaalt : retraite et de survie des travailleurs salariés, qui dispose :
« Onder voorbehoud van het bepaalde in artikel 24 worden de « Sous réserve des dispositions de l'article 24, les prestations ne
uitkeringen niet verstrekt aan gerechtigden van vreemde nationaliteit sont pas fournies aux bénéficiaires de nationalité étrangère qui ne
die niet werkelijk in België verblijven, behoudens de uitkeringen résident pas effectivement en Belgique, sauf les prestations accordées
toegekend voor een tewerkstelling als mijnwerker, die alsdan slechts en raison d'une occupation comme ouvrier mineur qui, dans ce cas, ne
tot beloop van 80 pct. van het toegekend bedrag betaalbaar worden sont payables qu'à concurrence de 80 p.c. du montant octroyé.
gesteld. De erkende vluchtelingen als bedoeld in de wet van 28 maart 1952 op de Les réfugiés reconnus au sens de la loi du 28 mars 1952 sur la police
vreemdelingenpolitie worden, voor de toepassing van voorgaand lid, des étrangers sont, pour l'application de l'alinéa précédent, supposés
geacht niet van vreemde nationaliteit te zijn. ne pas être de nationalité étrangère.
De Koning bepaalt wat moet verstaan worden onder werkelijk verblijf. Le Roi détermine ce qu'il faut entendre par résidence effective. Par
In afwijking van het eerste lid kan Hij bepalen voor welke dérogation à l'alinéa 1er, Il peut déterminer pour quels bénéficiaires
gerechtigden van vreemde nationaliteit en in welke gevallen de de nationalité étrangère et dans quels cas l'obligation de résider en
verplichting om in België te verblijven niet vereist is ». Belgique n'est pas requise ».
Artikel 24 van hetzelfde koninklijk besluit bepaalt : L'article 24 du même arrêté royal dispose :
« De bepalingen van dit besluit doen geen afbreuk aan de in België « Les dispositions du présent arrêté ne portent pas préjudice aux
geldende bepalingen van de internationale overeenkomsten inzake dispositions en vigueur en Belgique, des conventions internationales
maatschappelijke zekerheid ». de sécurité sociale ».
B.1.2. Artikel 65, § 1, van het koninklijk besluit van 21 december B.1.2. L'article 65, § 1er, de l'arrêté royal du 21 décembre 1967
1967 tot vaststelling van het algemeen reglement betreffende het rust- portant règlement général du régime de pension de retraite et de
en overlevingspensioen voor werknemers, dat artikel 27, derde lid, van survie des travailleurs salariés, qui exécute aujourd'hui l'article
het voormelde koninklijk besluit nr. 50 thans ten uitvoer legt, 27, alinéa 3, de l'arrêté royal n° 50 précité, dispose :
bepaalt : « De verplichting van in België te verblijven is niet vereist vanwege « L'obligation de résider en Belgique n'est pas requise des
de Belgische onderdanen, de staatlozen en de erkende vluchtelingen als ressortissants belges, des apatrides et des réfugiés reconnus au sens
bedoeld in de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het de la loi du 15 décembre 1980 sur l'accès au territoire, le séjour,
grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van
vreemdelingen, begunstigd met de prestaties waarin bij het koninklijk l'établissement et l'éloignement des étrangers, bénéficiaires des
besluit nr. 50 of bij de wet van 20 juli 1990 is voorzien of bij het prestations prévues par l'arrêté royal n° 50 ou par la loi du 20
koninklijk besluit van 23 december 1996. juillet 1990 ou par l'arrêté royal du 23 décembre 1996.
De verplichting om in België te verblijven is evenmin vereist vanwege L'obligation de résider en Belgique n'est pas non plus requise des
de personen, als bedoeld in artikel 4, 2°, van het koninklijk besluit personnes visées à l'article 4, 2°, de l'arrêté royal du 6 décembre
van 6 december 1955 betreffende het verblijf in België van zekere
bevoorrechte vreemdelingen, begunstigd met de prestaties waarin bij 1955 relatif au séjour en Belgique de certains étrangers privilégiés,
het koninklijk besluit nr. 50 of bij de wet van 20 juli 1990 of bij bénéficiaires des prestations prévues par l'arrêté royal n° 50 ou par
het koninklijk besluit van 23 december 1996 is voorzien. la loi du 20 juillet 1990 ou par l'arrêté royal du 23 décembre 1996.
De verplichting om in België te verblijven is evenmin vereist vanwege
de personen als bedoeld door Titel II, Hoofdstuk VIII van de voormelde L'obligation de résider en Belgique n'est pas non plus requise des
wet van 15 december 1980, noch vanwege hun langstlevende echtgenoot. personnes visées par le Titre II, Chapitre VIII de la loi du 15
Het vorige lid voorziet in de gedeeltelijke omzetting van Richtlijn décembre 1980 précitée, ni de leur conjoint survivant.
L'alinéa précédent transpose partiellement la Directive 2009/50/CE du
2009/50/EG van de Raad van 25 mei 2009 betreffende de voorwaarden voor Conseil du 25 mai 2009 établissant les conditions d'entrée et de
toegang en verblijf van onderdanen van derde landen met het oog op een séjour des ressortissants de pays tiers aux fins d'un emploi hautement
hooggekwalificeerde baan ». qualifié ».
Ten aanzien van de draagwijdte van de prejudiciële vragen Quant à la portée des questions préjudicielles
B.2. Aan het Hof worden vragen gesteld over de bestaanbaarheid van B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 27 de
artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 met de artikelen 10 en 11 l'arrêté royal n° 50 avec les articles 10 et 11 de la Constitution,
van de Grondwet, in samenhang gelezen met artikel 26 van het lus en combinaison avec l'article 26 du Pacte international relatif
Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten, aux droits civils et politiques ainsi qu'avec les articles 1er du
alsook met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 14 van dat l'homme et 14 de cette Convention (affaire n° 5572) et avec les
Verdrag (zaak nr. 5572), en met de artikelen 10, 11, 16 en 191 van de articles 10, 11, 16 et 191 de la Constitution (affaire n° 5652). Les
Grondwet (zaak nr. 5652). De prejudiciële vragen vergelijken, questions préjudicielles comparent, d'une part, les bénéficiaires
enerzijds, de Belgische gerechtigden op een overlevingspensioen met de belges d'une pension de survie avec les bénéficiaires étrangers d'une
buitenlandse gerechtigden op een dergelijk pensioen die niet in België telle pension qui ne résident pas en Belgique (affaire n° 5572) et,
verblijven (zaak nr. 5572) en, anderzijds, de buitenlandse d'autre part, les bénéficiaires étrangers d'une pension de retraite
gerechtigden op een rustpensioen die dat pensioen verliezen wanneer qui perdent celle-ci lorsqu'ils ne résident pas en Belgique, avec les
zij niet in België verblijven, met de vreemdelingen die onderdanen étrangers ressortissants de pays avec lesquels la Belgique a conclu
zijn van landen waarmee België een internationale overeenkomst van une convention internationale de sécurité sociale, les étrangers
sociale zekerheid heeft gesloten, de bevoorrechte vreemdelingen, de privilégiés, les réfugiés et les apatrides et les catégories
vluchtelingen en de staatlozen en de door de Koning bepaalde d'étrangers déterminées par le Roi qui ne résident pas en Belgique
categorieën van vreemdelingen die niet in België verblijven (zaak nr.
5652). (affaire n° 5652).
Het Hof wordt aldus ertoe gebracht zich uit te spreken over de
bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de voormelde
referentienormen, in zoverre zij met betrekking tot de voorwaarden La Cour est ainsi amenée à se prononcer sur la compatibilité de la
voor de uitbetaling van een overlevingspensioen en van een disposition en cause avec les normes de référence précitées, en ce
rustpensioen een verschil in behandeling invoert tussen de qu'elle établit une différence de traitement concernant les conditions
buitenlandse gerechtigden die in het buitenland verblijven, die aan de de paiement d'une pension de survie et d'une pension de retraite entre
voorwaarde van verblijf in België worden onderworpen, en, enerzijds, les bénéficiaires étrangers résidant à l'étranger, qui sont soumis à
de Belgische gerechtigden die in het buitenland verblijven (zaak nr. la condition de résidence en Belgique, et, d'une part, les
5572) en, anderzijds, de andere buitenlandse gerechtigden die in het bénéficiaires belges résidant à l'étranger (affaire n° 5572) et,
buitenland verblijven en die niet aan die voorwaarde zijn onderworpen d'autre part, les autres bénéficiaires étrangers non soumis à cette
(zaak nr. 5652). condition résidant à l'étranger (affaire n° 5652).
Ten aanzien van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in Quant aux articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en
samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij combinaison avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met artikel 14 van Convention européenne des droits de l'homme, avec l'article 14 de la
hetzelfde Verdrag en met artikel 26 van het Internationaal Verdrag même Convention et avec l'article 26 du Pacte international relatif
inzake burgerrechten en politieke rechten aux droits civils et politiques
B.3.1. In de oorspronkelijke versie van artikel 27 van het koninklijk B.3.1. Dans la version initiale de l'article 27 de l'arrêté royal n°
besluit nr. 50 was de uitbetaling van het rust- en overlevingspensioen 50, le paiement de la pension de retraite et de survie était
voor iedereen afhankelijk van de voorwaarde van verblijf in België. subordonné, pour tous, à la condition de résidence en Belgique.
Verschillende wijzigingen vonden plaats, die leidden tot de vervanging Plusieurs modifications intervinrent, qui aboutirent au remplacement
van dat artikel 27 bij artikel 9 van de wet van 5 juni 1970 « tot de cet article 27 par l'article 9 de la loi du 5 juin 1970 « modifiant
wijziging van sommige bepalingen betreffende de pensioenregelingen certaines dispositions relatives aux régimes de pensions des
voor werknemers, arbeiders, bedienden, mijnwerkers en vrijwillig travailleurs salariés, des ouvriers, des employés, des ouvriers
verzekerden en het gewaarborgd inkomen voor bejaarden ». mineurs et des assurés libres et au revenu garanti aux personnes âgées
B.3.2. Die wijziging wordt in de parlementaire voorbereiding als volgt ». B.3.2. Cette modification est expliquée dans les travaux préparatoires
uitgelegd : comme suit :
« Ofschoon de huidige tekst van artikel 27 van het koninklijk besluit « Bien que le texte actuel de l'article 27 de l'arrêté royal n° 50
nr. 50 op zichzelf wel een voldoende wettelijke grondslag geeft voor fournit lui-même une base légale suffisante pour le paiement à tous
het betalen van alle werknemerspensioenen aan Belgen overal ter les Belges partout dans le monde des pensions des travailleurs
wereld, is het toch wenselijk dit artikel in geringe mate aan te salariés, il est néanmoins préférable que cet article soit légèrement
passen aan de nieuwe toestand die wordt geschapen door het van kracht adapté à la nouvelle situation créée par l'entrée en vigueur des
worden van de koninklijke besluiten van 11 en 19 februari 1970. arrêtés royaux des 11 et 19 février 1970.
In plaats van het principe te stellen van de niet-uitbetaling in Au lieu de poser le principe du non-paiement dans les pays étrangers
vreemde landen waarmee geen internationale overeenkomsten inzake
maatschappelijke zekerheid zijn afgesloten, en een uitzondering op avec lesquels aucune convention de sécurité sociale n'a été conclue et
deze regel te maken voor Belgen, staatlozen en vluchtelingen, is het de faire une exception à cette règle pour les Belges, les apatrides et
beter het principe dadelijk te beperken tot de vreemdelingen alleen » les réfugiés, il est préférable de limiter le principe aux étrangers
(Parl. St., Kamer, 1969-1970, nr. 670-1, pp. 4 en 5). B.3.3. De kwestie van de bestaanbaarheid van die bepaling met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie werd als volgt besproken : « Een lid vraagt zich af waarom het werknemerspensioen ook in het buitenland niet aan de vreemdelingen zou worden uitbetaald. Hij acht de discriminatie te hunnen nadele ongeoorloofd. De meeste landen kennen inzake uitbetaling van pensioenen geen beperkingen meer, ook niet voor vreemdelingen. De Minister wijst erop dat, zolang dit niet voor alle landen het geval is, België er belang bij heeft om slechts bij wege van wederkerigheid de uitbetaling van onze pensioenen toe te staan aan vreemdelingen. Zulke handelwijze alleen kan het buitenland ertoe aanzetten hun seulement » (Doc. parl., Chambre, 1969-1970, n° 670-1, pp. 4 et 5). B.3.3. La question de la compatibilité de cette disposition avec le principe d'égalité et de non-discrimination a été discutée dans les termes suivants : « Un membre s'est demandé pourquoi la pension de travailleur salarié ne serait pas aussi versée à des étrangers dans un pays étranger. Il a estimé que la discrimination à leur détriment n'est pas permise. La plupart des pays ne connaissent plus de restrictions en matière de paiement de pensions, même pour des étrangers. Le Ministre a signalé qu'aussi longtemps que ce n'est pas le cas pour tous les pays, la Belgique a intérêt à n'accorder qu'à titre de réciprocité le paiement de nos pensions à des étrangers. Une telle façon de faire ne peut qu'inciter les pays étrangers à payer leurs
pensioenen aan de Belgen ook buiten hun territorium uit te betalen » pensions à des Belges, même en dehors de leurs territoires » (Doc.
(Parl. St., Kamer, 1969-1970, nr. 670-4, p. 14). parl., Chambre, 1969-1970, n° 670-4, p. 14).
B.3.4. Het verslag aan de Koning dat voorafgaat aan de wijziging van B.3.4. Le rapport au Roi précédant la modification de l'alinéa 1er de
het eerste lid van artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 bij l'article 27 de l'arrêté royal n° 50 par l'article 10 de l'arrêté
artikel 10 van het koninklijk besluit nr. 415 van 16 juli 1986 « tot wijziging van sommige bepalingen betreffende de werknemerspensioenen », vermeldt : « Betaling van de pensioenen in het buitenland In beginsel is het voordeel van het rust- of overlevingspensioen van de werknemers afhankelijk van de voorwaarde van verblijf in België. Thans wordt deze verblijfsvoorwaarde evenwel niet vereist vanwege : 1° de Belgen die de betaling van hun pensioen over gans de wereld kunnen bekomen; 2° de onderdanen van de Lid-Staten van de Europese Economische Gemeenschap en van de Staten waarmee België een overeenkomst heeft gesloten en waarvoor de pensioenen eveneens gelijk waar kunnen worden betaald; 3° de onderdanen van landen, andere dan deze die hiervoor werden aangehaald, maar die het Europees Interimakkoord betreffende de sociale zekerheidsregelingen hebben ondertekend en bekrachtigd : dezen kunnen de betaling van hun pensioen bekomen op het grondgebied van een der landen die dit akkoord hebben onderschreven; 4° de gerechtigden op een pensioen dat uit hoofde van een bezigheid als mijnwerker werd toegekend en die de betaling ervan eveneens over gans de wereld kunnen bekomen. Deze laatste uitzondering op de voorwaarde van verblijf in België is de enige die haar oorsprong niet vindt in een verplichting van supranationale aard. Zij is derhalve uitsluitend afhankelijk van de wil van de nationale Regering. Deze laatste is de mening toegedaan dat de Belgische Staat, bij ontstentenis van bilaterale of supranationale verplichtingen, niet royal n° 415 du 16 juillet 1986 « modifiant certaines dispositions en matière de pensions pour travailleurs salariés » mentionne : « Paiement des pensions à l'étranger En principe, le bénéfice de la pension de retraite ou de survie des travailleurs salariés est subordonné à la condition de résidence en Belgique. A l'heure actuelle, cette condition de résidence n'est toutefois pas requise : 1° des Belges qui peuvent obtenir le paiement de leur pension partout dans le monde; 2° des ressortissants des Etats membres de la Communauté économique européenne ainsi que des Etats avec lesquels la Belgique a conclu une convention et qui peuvent aussi être payés n'importe où; 3° des ressortissants de pays autres que ceux mentionnés ci-avant mais qui ont signé et ratifié l'Accord intérimaire européen concernant les régimes de sécurité sociale : ceux-ci peuvent obtenir le paiement de leur pension sur le territoire de l'un des pays ayant contracté cet accord; 4° des titulaires d'une pension accordée en raison d'une occupation comme ouvrier mineur et qui peuvent également obtenir le paiement de celle-ci partout dans le monde. Cette dernière exception à la condition de résidence en Belgique est la seule à ne pas résulter d'une obligation à caractère supranational. Elle dépend donc uniquement de la volonté du Gouvernement national. Celui-ci estime qu'en l'absence d'obligations bilatérales ou supranationales, l'Etat belge n'a pas à intervenir dans le montant de
moet tussenkomen in het bedrag van deze pensioenen. Om deze redenen ces pensions. C'est la raison pour laquelle ladite intervention de
zal de bedoelde Staatstussenkomst, die forfaitair op 20 pct. van het l'Etat, évaluée forfaitairement à 20 p.c. du montant total de
totaal bedrag van het voordeel wordt geraamd, niet meer in het
buitenland kunnen worden uitbetaald aan een onderdaan van een Staat l'avantage, ne pourra plus être payée à l'étranger à un ressortissant
waarmee België niet verbonden is door een overeenkomst of door een d'un Etat avec lequel la Belgique n'est pas liée par une convention ou
bilateraal of multinationaal akkoord » (Belgisch Staatsblad, 30 juli par un accord bilatéral ou multinational » (Moniteur belge, 30 juillet
1986, p. 10682). 1986, p. 10682).
B.4.1. Le principe d'égalité et de non-discrimination garanti par les
B.4.1. Het bij de artikelen 10 en 11 van de Grondwet gewaarborgde articles 10 et 11 de la Constitution est aussi garanti par l'article
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie wordt eveneens
gewaarborgd bij artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten 14 de la Convention européenne des droits de l'homme et par l'article
van de mens en bij artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake 26 du Pacte international relatif aux droits civils et politiques.
burgerrechten en politieke rechten.
B.4.2. Wat het recht op een wettelijk pensioen betreft, is het B.4.2. Quant au droit à une pension légale, la Cour européenne des
Europees Hof voor de Rechten van de Mens van oordeel dat het binnen de droits de l'homme considère qu'il entre dans le champ d'application de
werkingssfeer van artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention
Europees Verdrag voor de rechten van de mens valt. Het Europees Hof européenne des droits de l'homme. La Cour européenne des droits de
voor de Rechten van de Mens heeft met name het volgende geoordeeld : l'homme a notamment jugé :
« [...] wanneer de Staat ervoor kiest een pensioenstelsel in te « [...] lorsque l'Etat choisit d'instaurer un système de pensions, les
voeren, vallen de rechten en de individuele belangen die daaruit droits et les intérêts individuels en découlant tombent sous l'empire
voortvloeien, voortaan onder de gelding van [artikel 1 van het Eerste de [l'article 1er du Premier Protocole additionnel], indépendamment du
Aanvullend Protocol], los van het betalen van bijdragen en los van de paiement des contributions et du mode d'approvisionnement du fonds de
wijze waarop het pensioenfonds van middelen wordt voorzien » (EHRM,
grote kamer, 18 februari 2009, Andrejeva t. Letland, § 76, met pension » (CEDH, grande chambre, 18 février 2009, Andrejeva c.
verwijzing naar EHRM, grote kamer, 6 juli 2005, Stec en anderen t. Lettonie, § 76, avec référence à CEDH, grande chambre, 6 juillet 2005,
Verenigd Koninkrijk, §§ 47-53). Stec et autres c. Royaume Uni, §§ 47-53).
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens preciseert evenwel : La Cour européenne des droits de l'homme précise toutefois :
« [Artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol] waarborgt dus als « [L'article 1er du Premier Protocole additionnel] ne garantit donc,
dusdanig geen recht op een pensioen van een bepaald bedrag (zie, en tant que tel, aucun droit à une pension d'un montant donné (voir,
bijvoorbeeld, Kjartan Asmundsson t. IJsland, nr. 60669/00, § 39, EHRM par exemple, Kjartan Asmundsson c. Islande, n° 60669/00, § 39, CEDH
2004-IX, Domalewski t. Polen (beslissing), nr. 34610/97, EHRM 1999-V, 2004-IX, Domalewski c. Pologne (déc.), n° 34610/97, CEDH 1999-V, et
en Jankovic t. Kroatië (beslissing), nr. 43440/98, EHRM 2000-X). Jankovic c. Croatie (déc.), n° 43440/98, CEDH 2000-X). De même, le
Evenzo wordt het recht op het krijgen van een pensioen wegens
activiteiten die in een andere Staat dan in de verwerende Staat hebben droit de recevoir une pension au titre d'activités s'étant déroulées
plaatsgevonden, evenmin gewaarborgd (L.B. t. Oostenrijk (beslissing), dans un Etat autre que l'Etat défendeur n'est pas davantage garanti
nr. 39802/98, 18 april 2002) » (ibid., § 77). Bovendien is het Europees Hof voor de Rechten van de Mens van oordeel dat de lidstaten over een grote appreciatiemarge beschikken : « Op dezelfde wijze wordt gewoonlijk een ruime beoordelingsvrijheid gelaten aan de Staat om algemene maatregelen in economische of sociale aangelegenheden te nemen. Dankzij rechtstreekse kennis van hun samenleving en van de behoeften ervan, bevinden de nationale instanties zich in beginsel in een betere positie dan de internationale rechter om te bepalen wat in economische of in sociale aangelegenheden van openbaar nut is. In beginsel eerbiedigt het Hof de wijze waarop de Staat vorm geeft aan de vereisten van het openbaar (L.B. c. Autriche (déc.), n° 39802/98, 18 avril 2002) » (ibid., § 77). « De même, une ample marge d'appréciation est d'ordinaire laissée à l'Etat pour prendre des mesures d'ordre général en matière économique ou sociale. Grâce à une connaissance directe de leur société et de ses besoins, les autorités nationales se trouvent en principe mieux placées que le juge international pour déterminer ce qui est d'utilité publique en matière économique ou en matière sociale. La Cour respecte en principe la manière dont l'Etat conçoit les impératifs de l'utilité publique, sauf si le jugement de ce dernier se révèle ' manifestement
nut, tenzij het oordeel van die laatste ' manifest zonder redelijke dépourvu de base raisonnable ' [...]. D'un point de vue plus général,
grondslag ' blijkt te zijn [...]. Algemener heeft het Hof geoordeeld la Cour a jugé que les dispositions de la Convention n'empêchent pas
dat de bepalingen van het Verdrag de verdragsluitende Staten niet les Etats contractants d'introduire des programmes de politique
verhinderen algemene beleidsprogramma's in te voeren door middel van générale au moyen de mesures législatives en vertu desquelles une
wettelijke maatregelen krachtens welke een bepaalde categorie of een certaine catégorie ou un certain groupe d'individus sont traités
bepaalde groep van individuen anders wordt behandeld dan de anderen, différemment des autres, sous réserve que l'ingérence dans l'exercice
onder voorbehoud dat de inmenging in de uitoefening van de in de wet des droits de l'ensemble de cette catégorie ou de ce groupe définis
omschreven rechten van het geheel van die categorie of van die groep ten aanzien van het Verdrag kan worden verantwoord » (ibid., § 83). B.5.1. Krachtens artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 wordt het rust- of overlevingspensioen enkel uitbetaald aan een vreemdeling indien hij daadwerkelijk in België verblijft, tenzij hij de nationaliteit heeft van een land waarmee België een wederkerigheidsovereenkomst heeft gesloten, tenzij hij een erkende vluchteling is of tenzij hij deel uitmaakt van de categorieën van vreemdelingen voor wie de Koning heeft bepaald dat zij niet aan de voorwaarde van verblijf in België zijn onderworpen. B.5.2. Uit de voormelde parlementaire voorbereiding vloeit voort dat par la loi puisse se justifier au regard de la Convention » (ibid., § 83). B.5.1. En vertu de l'article 27 de l'arrêté royal n° 50, la pension de retraite ou de survie n'est payée à un étranger que s'il réside effectivement en Belgique, sauf s'il a la nationalité d'un pays avec lequel la Belgique a conclu une convention de réciprocité, s'il est réfugié reconnu ou s'il fait partie des catégories d'étrangers définies par le Roi comme n'étant pas soumises à la condition de résidence en Belgique. B.5.2. Il ressort des travaux préparatoires précités qu'en excluant du
de wetgever, door de vreemdeling die geen enkele band met België meer bénéfice du paiement d'une pension de retraite ou de survie l'étranger
had, uit te sluiten van het voordeel van de uitbetaling van een rust- qui n'avait plus aucun lien avec la Belgique, le législateur entendait
of overlevingspensioen, alle Staten ertoe wou aanzetten met België inciter tous les Etats à conclure avec la Belgique des accords de
wederkerigheidsakkoorden te sluiten en hun pensioen uit te betalen aan réciprocité et à payer leur pension à des Belges même en dehors de
Belgen, zelfs buiten hun grondgebied. leur territoire.
B.6. In een dergelijke schorsing van rechten voor vreemdelingen die B.6. Une telle suspension de droits pour les étrangers qui ne résident
niet op het grondgebied verblijven, is voorzien in artikel 68 van het pas sur le territoire est prévue par l'article 68 de la convention de
Verdrag nr. 102 van de Internationale Arbeidsorganisatie van 1952 l'Organisation internationale du travail n° 102 concernant la sécurité
betreffende de sociale zekerheid, dat bepaalt : sociale de 1952, qui énonce :
« 1. De verblijvende personen die geen onderdanen zijn moeten dezelfde « 1. Les résidents qui ne sont pas des nationaux doivent avoir les
rechten hebben als de verblijvende personen die onderdanen zijn. Wat mêmes droits que les résidents qui sont des nationaux. Toutefois, en
de uitkeringen of de gedeelten van uitkeringen aangaat welke ce qui concerne les prestations ou les fractions de prestations
uitsluitend of overwegend door openbare fondsen worden gefinancierd en financées exclusivement ou d'une façon prépondérante par les fonds
wat de overgangsstelsels aangaat, mogen er evenwel bijzondere publics, et en ce qui concerne les régimes transitoires, des
bepalingen ten opzichte van de niet-onderdanen en ten opzichte van de dispositions particulières à l'égard des non-nationaux et à l'égard
onderdanen die buiten het grondgebied van het Lid geboren zijn, des nationaux nés hors du territoire du Membre peuvent être
voorgeschreven worden. prescrites.
2. In de stelsels van sociale zekerheid waarvoor er bijdragen moeten 2. Dans les systèmes de sécurité sociale contributive dont la
betaald worden en waarvan de bescherming op de loonarbeiders van protection s'applique aux salariés, les personnes protégées qui sont
toepassing is, moeten de beschermde personen die onderdanen zijn van des nationaux d'un autre Membre qui a accepté les obligations
een ander Lid dat de verplichtingen aanvaard heeft welke voortvloeien découlant de la Partie correspondante de la convention doivent avoir,
uit het overeenstemmend Deel van het Verdrag, ten opzichte van dit
Deel, dezelfde rechten hebben als de onderdanen van het betrokken Lid. à l'égard de ladite Partie, les mêmes droits que les nationaux du
De toepassing van deze paragraaf zal evenwel kunnen afhangen van het Membre intéressé. Toutefois, l'application du présent paragraphe peut
bestaan van een bilateraal of multilateraal akkoord waarbij een être subordonnée à l'existence d'un accord bilatéral ou multilatéral
wederkerigheid voorzien wordt ». prévoyant une réciprocité ».
Artikel 69 van hetzelfde Verdrag bepaalt bovendien : L'article 69 de la même convention dispose en outre :
« Een verstrekking waarop een beschermde persoon zou recht hebben « Une prestation à laquelle une personne protégée aurait eu droit en
gehad in toepassing van om het even welke der Delen II tot X van dit application de l'une quelconque des Parties II à X de la présente
Verdrag, kan geschorst worden in een mate welke kan voorgeschreven convention, peut être suspendue, dans une mesure qui peut être
worden : prescrite :
a) zolang de betrokkene zich niet op het grondgebied van het Lid (a) aussi longtemps que l'intéressé ne se trouve pas sur le territoire
bevindt; du Membre;
[...] ». [...] ».
B.7.1. Bij haar arrest Carson en anderen t. Verenigd Koninkrijk van 16 B.7.1. Par son arrêt Carson et autres c. Royaume-Uni du 16 mars 2010,
maart 2010 heeft de grote kamer van het Europees Hof voor de Rechten la grande chambre de la Cour européenne des droits de l'homme a jugé
van de Mens geoordeeld dat de ontstentenis van het recht op verhoging que l'absence de droit à la revalorisation des pensions pour les
van de pensioenen voor de gepensioneerden die verblijven in landen die retraités résidant dans des pays n'ayant pas conclu d'accords de
geen wederkerigheidsakkoorden met het Verenigd Koninkrijk hebben réciprocité avec le Royaume-Uni ne viole pas l'article 1er du Premier
gesloten, artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in samenhang gelezen met Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
artikel 14 van dat Verdrag, niet schendt : l'homme, combiné avec l'article 14 de cette Convention :
« 88. Het internationaal recht maakt het de Staten ontegenzeglijk « 88. Le droit international permet incontestablement aux Etats de
mogelijk bilaterale akkoorden inzake sociale zekerheid te sluiten. conclure des accords bilatéraux en matière de sécurité sociale.
Zulks is trouwens de techniek die het vaakst door de lidstaten van de D'ailleurs, il s'agit là de la technique la plus couramment utilisée
Raad van Europa wordt gehanteerd om de wederkerigheid van de sociale par les Etats membres du Conseil de l'Europe pour garantir la
prestaties te waarborgen [...]. De beslissing van een land om met een réciprocité des prestations sociales [...]. La décision d'un pays de
ander land een wederkerigheidsakkoord inzake sociale zekerheid te
sluiten, hangt af van de beoordeling die het maakt over diverse passer avec un autre un accord de réciprocité en matière de sécurité
elementen, zoals het aantal betrokken migranten en de prestaties sociale dépend de l'appréciation qu'il porte sur divers éléments, tels
waarin is voorzien in de socialezekerheidsregeling van het derde land, que le nombre de migrants concernés et les prestations prévues par le
alsook de vraag tot hoever wederkerigheid mogelijk is en in welke mate régime de sécurité sociale du pays tiers, ainsi que de la question de
de verwachte voordelen van het sluiten van een dergelijk akkoord de savoir jusqu'à quel point la réciprocité est possible et dans quelle
meerkosten overtreffen die de onderhandelingen erover en de toepassing mesure les avantages escomptés de la conclusion d'un tel accord
ervan voor elk van de betrokken partijen met zich mee kunnen brengen l'emportent sur le surcoût que sa négociation et son application
[...]. De omvang van de financiële transfers met betrekking tot een risquent d'entraîner pour chacune des parties concernées [...].
wederkerigheidsakkoord varieert volgens het niveau van de door elk van L'ampleur des transferts financiers liés à un accord de réciprocité
beide ondertekenende Staten uitgekeerde prestaties en volgens de varie selon le niveau des prestations servies par chacun des deux
grootte van de migratiestromen tussen hun respectieve grondgebied. Etats signataires et le volume des flux migratoires entre leurs
Onder die voorwaarden is het onvermijdelijk dat de situatie van land territoires respectifs. Dans ces conditions, il est inévitable que la
tot land verschilt naargelang een akkoord al dan niet werd gesloten en situation diffère d'un pays à l'autre selon qu'un accord a ou non été
volgens de clausules die daarin, in voorkomend geval, worden bedongen. conclu et selon les clauses qui y sont, le cas échéant, stipulées.
89. Het Hof onderschrijft het standpunt van Lord Hoffmann dat het 89. La Cour souscrit à l'opinion de Lord Hoffmann selon laquelle il
buitengewoon zou zijn dat het sluiten van een bilaterale overeenkomst serait extraordinaire que la conclusion d'une convention bilatérale en
inzake sociale zekerheid tot gevolg heeft dat de ondertekenende Staten ertoe worden verplicht het genot van de overeengekomen voordelen uit te breiden tot alle personen die in derde landen verblijven. In werkelijkheid zouden het recht en het belang voor de Staten om wederkerigheidsakkoorden te sluiten dan worden aangetast. 90. Samenvattend is het Hof dus van oordeel dat de verzoekende partijen, die zijn geëmigreerd naar landen die niet aan het Verenigd Koninkrijk zijn gebonden door wederkerigheidsakkoorden inzake sociale zekerheid die voorzien in de herziening van de pensioenen, zich niet in een situatie bevinden die vergelijkbaar is met die van de gepensioneerden die op het Britse grondgebied verblijven of in landen die dergelijke akkoorden hebben ondertekend. Bijgevolg besluit het tot matière de sécurité sociale ait pour effet d'obliger les Etats signataires à étendre le bénéfice des avantages conventionnels à toutes les personnes résidant dans des pays tiers. Ce seraient alors en vérité le droit et l'intérêt pour les Etats de conclure des accords de réciprocité qui se trouveraient atteints. 90. En résumé, la Cour estime donc que les requérants, qui se sont expatriés dans des pays non liés au Royaume-Uni par des accords de réciprocité en matière de sécurité sociale prévoyant la revalorisation des pensions, ne se trouvent pas dans une situation comparable à celle des pensionnés résidant sur le territoire britannique ou dans des pays
de ontstentenis van een discriminatie te dezen, en dus tot de signataires de tels accords. Partant, elle conclut à l'absence de
niet-schending van artikel 14, in samenhang gelezen met artikel 1 van discrimination en l'espèce, et donc à la non-violation de l'article 14
het Eerste Aanvullend Protocol ». combiné avec l'article 1 du Protocole n° 1 ».
B.7.2. Ofschoon dat arrest betrekking heeft op de verhoging van een B.7.2. Bien que cet arrêt porte sur la revalorisation d'une pension et
pensioen, en niet op de schorsing van het recht op pensioen, blijkt non sur la suspension du droit à la pension, il apparaît que les Etats
eruit dat de lidstaten te dezen over een grote appreciatiemarge membres disposent en l'occurrence d'un pouvoir d'appréciation étendu
beschikken en dat het belang voor de Staten om in deze aangelegenheid (ibid., § 61) et que l'intérêt pour les Etats de conclure des accords
wederkerigheidsakkoorden te sluiten, wordt erkend (ibid., § 89). de réciprocité en cette matière est reconnu (ibid., § 89).
B.8.1. Bij zijn arrest Pichkur t. Oekraïne van 7 november 2013 heeft B.8.1. Par son arrêt Pichkur c. Ukraine du 7 novembre 2013, la Cour
het Europees Hof voor de Rechten van de Mens geoordeeld dat de européenne des droits de l'homme a jugé que la suspension du droit à
schorsing van het recht op het pensioen zelf, wegens de verblijfplaats la pension même, en raison de la résidence du bénéficiaire, doit être
van de gerechtigde, door relevante redenen moet worden verantwoord : justifiée par des motifs pertinents :
« 50. Het Hof herhaalt zijn redenering uit het arrest-Carson, volgens « 50. La Cour rappelle le raisonnement qu'elle a tenu dans l'arrêt
welke het betalen van sociale bijdragen op zich personen die in Carson, à savoir que le paiement de cotisations sociales n'était pas
verschillende landen wonen, niet in een soortgelijke situatie zou susceptible en soi de placer des personnes qui résident dans des pays
kunnen plaatsen aangezien elk socialezekerheidsstelsel, met inbegrip différents dans une situation analogue, étant donné que tous les
van de pensioenstelsels, hoofdzakelijk bestemd is om een bepaalde systèmes de sécurité sociale, en ce compris les régimes de pension,
minimale levensstandaard te waarborgen voor de ingezetenen van het visent au premier chef à garantir un niveau de vie de base aux
betrokken land en om in hun behoeften te voorzien. Bovendien is het, résidents du pays concerné et à répondre à leurs besoins. En outre, il
door het grote aantal economische en sociale variabelen die van land est difficile de faire une véritable comparaison entre les pensionnés
résidant dans le pays et ceux résidant ailleurs, vu les nombreuses
tot land gelden, moeilijk om een echte vergelijking te maken tussen de disparités d'ordre socio-économique que l'on peut constater d'un pays
gepensioneerden in het land en die welke elders wonen (zie Carson en à l'autre. (voy. Carson et autres c. Royaume-Uni (G.C.), cité
anderen t. Verenigd Koninkrijk (GK), reeds aangehaald, §§ 85 en 86). ci-dessus, §§ 85 et 86). De surcroît, la Cour a jugé que les Etats
Daarenboven stelde het Hof vast dat de Staten het recht hadden avaient le droit de conclure des accords de réciprocité dans le
wederkerigheidsakkoorden inzake sociale zekerheid te sluiten en dat domaine de la sécurité sociale et que le fait qu'un Etat a conclu un
het feit dat een Staat een dergelijk akkoord met een land had
gesloten, voor die Staat geen verplichting in het leven kon roepen om tel accord avec un pays ne pouvait pas engendrer l'obligation, pour
dezelfde voordelen inzake sociale zekerheid toe te kennen aan personen cet Etat, de conférer les mêmes avantages de sécurité sociale aux
die in andere landen wonen (ibid., §§ 88 en 89). personnes résidant dans d'autres pays (ibid., §§ 88 et 89).
51. Het Hof is van oordeel dat de voorliggende zaak moet worden 51. La Cour considère que le cas d'espèce doit être distingué de celui
onderscheiden van het hiervoor vermelde arrest-Carson, waarin het in het geding zijnde verschil in behandeling betrekking had op het niet indexeren van bestaande pensioenen voor diegenen die in bepaalde vreemde landen verblijven, terwijl niemand het recht van de verzoekers op het pensioen als dusdanig ter discussie stelde. In de voorliggende zaak was het recht op het pensioen zelf evenwel afhankelijk gesteld van de verblijfplaats van de verzoeker, wat leidde tot een situatie waarin het pensioen volledig werd ontzegd aan de verzoeker, die vele jaren in zijn land had gewerkt en aan het pensioenstelsel had bijgedragen, enkel op grond van het feit dat hij niet langer in Oekraïne woonde. De verzoeker, die van 1956 tot 1996 economisch actief was geweest in Oekraïne, had immers recht op een pensioen nadat hij was gepensioneerd en hij zou zijn pensioen opnieuw verkrijgen bij zijn terugkeer naar Oekraïne, zoals de nationale wetgeving destijds erin voorzag. Het Hof besluit bijgevolg dat de verzoeker zich, met betrekking tot het recht op het pensioen zelf, in een soortgelijke situatie bevond als de gepensioneerden die in Oekraïne verbleven. 52. Het blijft de vraag of het in het geding zijnde verschil in behandeling kan worden verantwoord. In dat opzicht wijst het Hof erop de l'arrêt Carson précité dans lequel la différence de traitement dénoncée concernait l'absence d'indexation de pensions existantes au bénéfice de personnes résidant dans certains pays étrangers mais où le droit des demandeurs à la pension en tant que tel n'était pas mis en cause. En l'espèce, toutefois, le droit à la pension elle-même a été lié au lieu de résidence du demandeur, ce qui a donné lieu à une situation dans laquelle le demandeur en a été entièrement privé au seul motif qu'il ne résidait plus en Ukraine, alors qu'il avait travaillé de nombreuses années dans son pays et avait contribué au régime de pension. En effet, le demandeur, qui avait été économiquement actif en Ukraine de 1956 à 1996, avait droit à une pension après avoir pris sa retraite et il recevrait à nouveau sa pension, comme prévu par la législation nationale à l'époque des faits, à son retour en Ukraine. La Cour conclut dès lors qu'en ce qui concerne le droit à la pension elle-même, le demandeur se trouvait dans une situation analogue à celle dans laquelle se trouvent les pensionnés résidant en Ukraine. 52. Il reste à vérifier si la différence de traitement dénoncée peut se justifier. A cet égard, la Cour observe que les autorités n'ont
dat de overheid nooit enige verantwoording had aangevoerd om de jamais fourni aucune justification pour priver le demandeur de sa
verzoeker zijn pensioen te ontnemen, enkel omdat hij in het buitenland pension au seul motif qu'il résidait à l'étranger. En effet, la
woonde. In de beslissing van het Grondwettelijk Hof van 7 oktober 2009 décision de la Cour constitutionnelle du 7 octobre 2009 n'indique pas
wordt immers niet aangegeven dat de nationale overheid revelante que les autorités nationales auraient présenté des motifs pertinents
redenen aanvoerde om het aangeklaagde verschil in behandeling te pour justifier la différence de traitement dénoncée; le Gouvernement
verantwoorden, en een dergelijke verantwoording werd door de Regering n'a pas non plus donné une quelconque justification de cet ordre dans
evenmin verstrekt in de rechtspleging voor dat Hof. le cadre de la procédure devant la Cour.
53. In die context merkt het Hof op dat de Regering niet heeft 53. Dans ce contexte, la Cour observe que le Gouvernement ne s'est pas
gesteund op overwegingen van internationale samenwerking om te fondé sur des motifs de coopération internationale pour justifier le
verantwoorden dat gepensioneerden die in Oekraïne wonen, anders worden
behandeld dan diegenen die in het buitenland wonen. In elk geval wordt fait de traiter les pensionnés résidant en Ukraine autrement que ceux
het Hof niet verhinderd op grond van het Verdrag hogere maatstaven résidant à l'étranger. En tout cas, la Cour ne se trouve pas empêchée
vast te stellen dan die welke in andere internationale wettelijke de définir, sur la base de la Convention, des normes plus élevées que
instrumenten zijn vervat. Het Hof heeft herhaalde malen gesteld dat celles contenues dans d'autres actes juridiques internationaux. La
het Verdrag een levend instrument is dat moet worden geïnterpreteerd ' Cour a rappelé fréquemment que la Convention était un instrument
in het licht van de huidige omstandigheden ' (zie Tyrer t. Verenigd vivant à interpréter ' à la lumière des conditions de vie actuelles '
Koninkrijk, 25 april 1978, § 31, reeks A, nr. 26). De toenemende (voy. Tyrer c. Royaume-Uni, 25 avril 1978, § 31, série A, n° 26).
mobiliteit van de bevolking, de hogere mate van internationale L'augmentation de la mobilité de la population, les niveaux plus
samenwerking en integratie, alsook ontwikkelingen op het gebied van élevés de coopération internationale et d'intégration, tout comme les
développements dans le domaine des services bancaires et des
bankdiensten en informatietechnologieën rechtvaardigen niet langer technologies de l'information ne sont plus en mesure de justifier, en
grotendeels technisch verantwoorde beperkingen met betrekking tot ce qui concerne des bénéficiaires de paiements de la sécurité sociale
begunstigden van socialezekerheidsuitkeringen die in het buitenland résidant à l'étranger, des restrictions motivées en grande partie par
wonen, beperkingen die redelijk konden worden geacht in het begin van des aspects techniques qui ont pu être considérées comme raisonnables
de jaren vijftig toen het in paragraaf 26 vermelde Verdrag van de IAO van 1952 is opgesteld ». B.8.2. De zaak die aanleiding heeft gegeven tot dat arrest betrof evenwel een eigen onderdaan van het land in kwestie, en niet een vreemdeling. De wetgeving van dat land voorzag immers ook ten aanzien van eigen onderdanen dat hun pensioen niet zou worden toegekend wanneer ze permanent in het buitenland verblijven. Bijgevolg was er geen sprake van een onderscheid op grond van de nationaliteit, maar enkel van een onderscheid op grond van verblijfplaats. Overigens was het belang voor Staten om wederkerigheidsakkoorden te sluiten niet in het geding. Met die wederkerigheidsakkoorden beogen Staten immers te bewerkstelligen dat hun eigen onderdanen die in een ander land pensioenrechten hebben opgebouwd, dat pensioen kunnen blijven genieten, ook al verblijven ze niet langer in het land in kwestie. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens merkt op dat « de Regering niet heeft gesteund op overwegingen van internationale samenwerking om te verantwoorden dat gepensioneerden die in Oekraïne wonen, anders worden behandeld dan diegenen die in het buitenland au début des années '50, lorsque la Convention de l'OIT, mentionnée au paragraphe 26, a été établie » (traduction non officielle). B.8.2. L'affaire qui a donné lieu à cet arrêt portait cependant sur un ressortissant du pays en question, et non sur un étranger. En effet, la législation de ce pays prévoyait pour les ressortissants aussi que leur pension ne serait pas versée s'ils résidaient en permanence à l'étranger. Par conséquent, il n'était pas question d'une distinction fondée sur la nationalité; il était seulement question d'une distinction fondée sur la résidence. Par ailleurs, l'intérêt pour les Etats de conclure des accords de réciprocité n'était pas en cause. En effet, par ces accords de réciprocité, les Etats visent à faire en sorte que leurs ressortissants qui ont constitué des droits à la pension dans un autre pays puissent continuer à bénéficier de cette pension, même s'ils ne résident plus dans le pays en question. La Cour européenne des droits de l'homme observe que « le Gouvernement ne s'est pas fondé sur des motifs de coopération internationale pour justifier le fait de traiter les pensionnés résidant en Ukraine autrement que ceux résidant à
wonen » (ibid., § 53). B.9.1. Het verschil in behandeling houdt verband met het door de wetgever nagestreefde doel dat niet alleen erin bestaat een pensioen te waarborgen voor de Belgen en de vreemdelingen ten aanzien van wie België internationale verplichtingen heeft, maar ook zijn eigen onderdanen die pensioenrechten in het buitenland hebben verworven, te waarborgen dat zij de uitbetaling ervan zullen verkrijgen, ook al verblijven zij niet in dat land en hebben zij niet de nationaliteit ervan, waarbij die Staten ertoe worden aangezet met België wederkerigheidsakkoorden te sluiten. B.9.2. De in het geding zijnde maatregel is niet onevenredig. Hoewel het juist is dat de personen die een pensioen kunnen krijgen, bijdragen hebben betaald, is het stelsel van het rust- en overlevingspensioen geen kapitalisatiestelsel maar maakt het deel uit van een systeem van solidariteit. Bovendien zouden andere Staten niet ertoe kunnen worden aangezet wederkerigheidsakkoorden met België te sluiten wanneer de onderdanen van die Staten ook zonder dergelijke akkoorden hun pensioenrechten zouden behouden zonder in België te verblijven. l'étranger » (ibid., § 53). B.9.1. La différence de traitement est en rapport avec l'objectif recherché par le législateur qui est non seulement de garantir une pension aux Belges et aux étrangers à l'égard desquels la Belgique a des obligations internationales, mais aussi de garantir à ses nationaux ayant acquis des droits à la pension à l'étranger d'en obtenir le paiement même s'ils ne résident pas dans ce pays et n'en ont pas la nationalité, incitant ces Etats à conclure avec la Belgique des accords de réciprocité. B.9.2. La mesure en cause n'est pas disproportionnée. S'il est vrai que les personnes susceptibles de percevoir une pension ont cotisé, le régime de pension de retraite et de survie n'est pas un régime de capitalisation mais participe d'un système de solidarité. En outre, d'autres Etats ne pourraient être incités à conclure des accords de réciprocité avec la Belgique dès lors que les
B.10. Het verschil in behandeling tussen, enerzijds, de bevoorrechte ressortissants de ces Etats conserveraient aussi sans de tels accords
vreemdelingen, de vluchtelingen en de staatlozen, die het voordeel van leurs droits à la pension sans résider en Belgique.
hun pensioen behouden, zelfs indien zij in het buitenland verblijven, B.10. En ce qui concerne la différence de traitement entre, d'une
en, anderzijds, de andere vreemdelingen, die het voordeel van hun part, les étrangers privilégiés, les réfugiés et les apatrides, qui
pensioen verliezen indien zij België verlaten, is gebaseerd op conservent le bénéfice de leur pension même s'ils résident à
internationaalrechtelijke normen die de verplichting opleggen om aan l'étranger, et, d'autre part, les autres étrangers, qui perdent le
de eerstvermelde categorie van vreemdelingen dezelfde rechten als aan bénéfice de leur pension s'ils quittent la Belgique, elle se fonde sur
de eigen onderdanen toe te kennen. des normes de droit international imposant de reconnaître à la
Dit geldt, wat de vluchtelingen betreft, voor het Internationaal première catégorie d'étrangers les mêmes droits qu'aux nationaux.
Verdrag betreffende de status van vluchtelingen, ondertekend te Genève Tel est le cas pour les réfugiés de la Convention internationale
op 28 juli 1951, wat de staatlozen betreft, voor het Verdrag relative au statut des réfugiés, signée à Genève le 28 juillet 1951,
betreffende de status van staatlozen, ondertekend te New York op 28 pour les apatrides de la Convention relative au statut des apatrides,
september 1954 en, ten slotte, wat de bevoorrechte vreemdelingen signée à New York le 28 septembre 1954 et, enfin, pour les étrangers
betreft, voor de internationale overeenkomsten die België binden en privilégiés des conventions internationales liant la Belgique et
die voorzien in een wederkerigheidsakkoord inzake sociale zekerheid, prévoyant un accord de réciprocité en matière de sécurité sociale,
zoals zij in artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 worden beoogd. telles qu'elles sont visées à l'article 27 de l'arrêté royal n° 50.
B.11. Ten slotte is de in artikel 27, derde lid, van het koninklijk B.11. Enfin, la délégation au Roi contenue à l'article 27, alinéa 3,
besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 vervatte machtiging aan de Koning de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 n'est pas incompatible avec
niet onbestaanbaar met het beginsel van gelijkheid en le principe d'égalité et de non-discrimination. En effet, en l'espèce,
niet-discriminatie. Het gaat te dezen immers niet om een door de il ne s'agit pas d'une matière que la Constitution a réservée au
Grondwet aan de wetgever voorbehouden aangelegenheid. Voor het overige législateur. Pour le surplus, lorsqu'un législateur délègue au Roi, il
dient, wanneer een wetgever een machtiging aan de Koning verleent, - faut supposer - sauf indications contraires - qu'il entend
behoudens aanwijzingen in de tegenovergestelde zin - te worden exclusivement habiliter le Roi à faire de Son pouvoir un usage
aangenomen dat hij de Koning enkel de bevoegdheid verleent om die
machtiging aan te wenden in overeenstemming met de artikelen 10 en 11 conforme aux articles 10 et 11 de la Constitution. C'est au juge
van de Grondwet. Het staat aan de administratieve en aan de justitiële administratif et au juge judiciaire qu'il appartient de contrôler dans
rechter na te gaan in welke mate de Koning de Hem verleende machtiging quelle mesure le Roi aurait excédé les limites de l'habilitation qui
te buiten zou zijn gegaan. Lui a été conférée.
B.12. In zoverre daarin de schending wordt aangevoerd van de artikelen
10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel B.12. En ce qu'elles invoquent la violation des articles 10 et 11 de
la Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du Premier
1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de
rechten van de mens, met artikel 14 van hetzelfde Verdrag en met l'homme, avec l'article 14 de la même Convention et avec l'article 26
artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, les
politieke rechten, dienen de prejudiciële vragen ontkennend te worden beantwoord. questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Ten aanzien van artikel 16 van de Grondwet Quant à l'article 16 de la Constitution
B.13. Artikel 16 van de Grondwet bepaalt dat niemand van zijn eigendom B.13. L'article 16 de la Constitution dispose que nul ne peut être
kan worden ontzet dan ten algemenen nutte, in de gevallen en op de privé de sa propriété pour cause d'utilité publique que dans les cas
wijze bij de wet bepaald en tegen een billijke en voorafgaande et de la manière établis par la loi, et moyennant une juste et
schadeloosstelling. préalable indemnité.
De onteigening biedt de overheid de mogelijkheid om wegens redenen van L'expropriation offre aux pouvoirs publics la possibilité d'obtenir,
algemeen nut de beschikking te krijgen over in beginsel onroerende pour des motifs d'utilité publique, la disposition de biens, en
goederen die niet middels de gewone wijzen van eigendomsoverdracht principe immobiliers, qui ne peuvent pas être acquis par les voies
kunnen worden verworven. normales du transfert de propriété.
De in het geding zijnde maatregel, in zoverre hij bepaalde categorieën La mesure en cause, en ce qu'elle écarte certaines catégories
van vreemdelingen weert van het voordeel van het rust- en d'étrangers du bénéfice de la pension de survie et de retraite
overlevingspensioen wanneer zij niet in België verblijven, heeft niets lorsqu'ils ne résident pas en Belgique, est étrangère à la privation
te maken met de eigendomsberoving bedoeld in artikel 16 van de de propriété visée par l'article 16 de la Constitution.
Grondwet. B.14. Bovendien vloeit uit B.12 voort dat de in het geding zijnde B.14. Par ailleurs, il découle du B.12 que la disposition en cause
bepaling niet onbestaanbaar is met artikel 16 van de Grondwet in n'est pas incompatible avec l'article 16 de la Constitution combiné
samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, zodat de européenne des droits de l'homme, de sorte que la question
prejudiciële vraag in de zaak nr. 5652 in dat opzicht ontkennend dient préjudicielle dans l'affaire n° 5652 appelle à cet égard une réponse
te worden beantwoord. négative.
Ten aanzien van artikel 191 van de Grondwet Quant à l'article 191 de la Constitution
B.15.1. Artikel 191 van de Grondwet kan enkel zijn geschonden in B.15.1. L'article 191 de la Constitution n'est susceptible d'être
zoverre de in het geding zijnde bepaling een verschil in behandeling
tussen bepaalde vreemdelingen en de Belgen instelt. Aangezien de in violé que lorsque la disposition en cause établit une différence de
het geding zijnde bepaling een verschil in behandeling instelt tussen traitement entre certains étrangers et les Belges. Etant donné que la
twee categorieën van vreemdelingen, naargelang hun al dan niet hun disposition en cause instaure une différence de traitement entre deux
recht op het krijgen van een rust- en overlevingspensioen wordt catégories d'étrangers, selon qu'ils sont ou non privés de leur droit
ontzegd naar gelang van hun verblijfplaats, kan enkel de schending van de toucher une pension de retraite et de survie en fonction de leur
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet worden aangevoerd. lieu de résidence, seule la violation des articles 10 et 11 de la
Constitution peut être alléguée.
B.15.2. De prejudiciële vraag in de zaak nr. 5652 dient in dat opzicht B.15.2. La question préjudicielle dans l'affaire n° 5652 appelle à cet
ontkennend te worden beantwoord. égard une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 27 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 L'article 27 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la
betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, pension de retraite et de survie des travailleurs salariés, remplacé
vervangen bij artikel 9 van de wet van 5 juni 1970 « tot wijziging van par l'article 9 de la loi du 5 juin 1970 « modifiant certaines
sommige bepalingen betreffende de pensioenregelingen voor werknemers, dispositions relatives aux régimes de pensions des travailleurs
arbeiders, bedienden, mijnwerkers en vrijwillig verzekerden en het salariés, des ouvriers, des employés, des ouvriers mineurs et des
gewaarborgd inkomen voor bejaarden » en gewijzigd bij artikel 10 van assurés libres et au revenu garanti aux personnes âgées » et modifié
het koninklijk besluit nr. 415 van 16 juli 1986 « tot wijziging van par l'article 10 de l'arrêté royal n° 415 du 16 juillet 1986 «
sommige bepalingen betreffende de werknemerspensioenen », schendt noch modifiant certaines dispositions en matière de pensions pour
de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, al dan niet in samenhang travailleurs salariés » ne viole ni les articles 10, 11 et 16 de la
gelezen met artikel 26 van het Internationaal Verdrag inzake Constitution, combinés ou non avec l'article 26 du Pacte international
burgerrechten en politieke rechten, alsook met artikel 1 van het relatif aux droits civils et politiques ainsi qu'avec les articles 1er
Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits
van de mens en met artikel 14 van dat Verdrag, noch artikel 191 van de de l'homme et 14 de cette Convention, ni l'article 191 de la
Grondwet. Constitution.
Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 6 juni 2014. la Cour constitutionnelle, le 6 juin 2014.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^