← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 83/2014 van 22 mei 2014 Rolnummer : 5724 In zake : de prejudiciële
vragen over de artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het
rust- en overlevingspensioen voor werknemers, Het
Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 83/2014 van 22 mei 2014 Rolnummer : 5724 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers, Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters (...) | Extrait de l'arrêt n° 83/2014 du 22 mai 2014 Numéro du rôle : 5724 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de retraite et de survie des travaille La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De G(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 83/2014 van 22 mei 2014 | Extrait de l'arrêt n° 83/2014 du 22 mai 2014 |
| Rolnummer : 5724 | Numéro du rôle : 5724 |
| In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 16 en 17 van het | En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 16 et |
| koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en | 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de |
| overlevingspensioen voor werknemers, gesteld door de Arbeidsrechtbank | retraite et de survie des travailleurs salariés, posées par le |
| te Namen. | Tribunal du travail de Namur. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De |
| rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
| Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij vonnis van 3 oktober 2013 in zake Amélie d'Arras d'Haudrecy tegen | Par jugement du 3 octobre 2013 en cause de Amélie d'Arras d'Haudrecy |
| de Rijksdienst voor Pensioenen, waarvan de expeditie ter griffie van | contre l'Office national des pensions, dont l'expédition est parvenue |
| het Hof is ingekomen op 8 oktober 2013, heeft de Arbeidsrechtbank te | au greffe de la Cour le 8 octobre 2013, le Tribunal du travail de |
| Namen de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Namur a posé les questions préjudicielles suivantes : |
| 1. « Schenden de artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 | 1. « Les articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 |
| van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor | relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs |
| werknemers de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, al dan niet in | salariés violent-ils les articles 10, 11 et 16 de la Constitution, |
| samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol en | combinés ou non avec l'article 1 du protocole additionnel n° 1 et |
| met artikel 14 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de | l'article 14 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et |
| mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre zij de wettelijk | des libertés fondamentales, en tant qu'ils excluent du bénéfice de la |
| samenwonende van wie de partner is overleden, die sedert ten minste | pension de survie le cohabitant légal dont le partenaire est décédé, |
| één jaar door een verklaring van wettelijke samenwoning was verbonden | |
| op het ogenblik dat de werknemer is overleden, van het voordeel van | qui était lié par une déclaration de cohabitation légale depuis un an |
| het overlevingspensioen uitsluiten, terwijl de langstlevende | au moins au moment où le travailleur est décédé, alors que le conjoint |
| echtgenoot wiens huwelijk sedert ten minste één jaar was gesloten op | survivant dont le mariage avait été conclu depuis un an au moins au |
| het ogenblik dat zijn echtgenoot is overleden, aanspraak kan maken op | moment où son conjoint est décédé peut prétendre à une pension de |
| een overlevingspensioen ? »; | survie ? »; |
| 2. « Schenden de artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 | 2. « Les articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 |
| van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor | relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs |
| werknemers de artikelen 16 en 23, in samenhang gelezen met de | salariés violent-ils les articles 16 et 23 de la Constitution, |
| artikelen 10 en 11, van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | combinés aux articles 10 et 11, combinés ou non avec l'article 1 du |
| met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol en met artikel 14 van | protocole additionnel n° 1 et l'article 14 de la Convention de |
| het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de | sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, en |
| fundamentele vrijheden, in zoverre zij voor de wettelijk samenwonende | tant qu'ils n'assurent pas au cohabitant légal dont le partenaire est |
| van wie de partner is overleden en die de hoedanigheid van werknemer | décédé et qui avait la qualité de travailleur salarié et avait cotisé |
| had en als dusdanig bijdragen had betaald op het ogenblik van het | comme tel au moment du décès, le bénéfice d'une pension de survie, |
| overlijden, het voordeel van een overlevingspensioen niet waarborgen, | alors que le droit à la sécurité sociale, dont relève la pension de |
| terwijl het recht op sociale zekerheid, waartoe het | |
| overlevingspensioen behoort, bij het voormelde artikel 23 aan eenieder | survie est garanti à chacun par l'article 23 précité et que ce droit |
| wordt gewaarborgd en terwijl dat recht een patrimoniaal belang in de | engendre un intérêt patrimonial au sens de l'article 16 de la |
| zin van artikel 16 van de Grondwet en artikel 1 van het Eerste | Constitution et de l'article 1 du protocole additionnel n° 1 à la |
| Aanvullend Protocol bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van | Convention de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés |
| de mens en de fundamentele vrijheden doet ontstaan ? »; | fondamentales ? »; |
| 3. « Schenden de artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 | 3. « Les articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 |
| van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor | relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs |
| werknemers de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, al dan niet in | salariés violent-ils les articles 10, 11 et 16 de la Constitution, |
| samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol en | combinés ou non avec l'article 1 du protocole additionnel n° 1 et |
| met artikel 14 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de | l'article 14 de la Convention de sauvegarde des droits de l'homme et |
| mens en de fundamentele vrijheden, in zoverre zij de wettelijk | des libertés fondamentales, en tant qu'ils excluent du bénéfice de la |
| samenwonende partner die een kind heeft dat uit de samenwoning is | pension de survie le partenaire cohabitant légal qui a un enfant né de |
| geboren, van het voordeel van het overlevingspensioen uitsluiten en | la cohabitation et réservent ce droit au partenaire marié qui a un |
| dat recht voorbehouden aan de gehuwde partner die een kind heeft dat | enfant né du mariage alors que le risque protégé englobe la survie du |
| uit het huwelijk is geboren, terwijl het beschermde risico het | |
| overleven van de partner en van de kinderen omvat en terwijl de | |
| verplichtingen ten aanzien van de kinderen identiek zijn, ongeacht de | partenaire et des enfants et que les obligations vis-à-vis des enfants |
| juridische aard van de verbintenis ? ». | sont identiques quelle que soit la nature juridique de l'union ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op de artikelen 16 en | B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur les articles 16 et 17 |
| 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende | de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la pension de |
| het rust- en overlevingspensioen voor werknemers. | retraite et de survie des travailleurs salariés. |
| B.1.2. Artikel 16 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober | B.1.2. L'article 16 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967, tel |
| 1967, zoals het is vervangen bij artikel 5 van de wet van 5 juni 1970 | qu'il a été remplacé par l'article 5 de la loi du 5 juin 1970 et |
| en gewijzigd bij artikel 106 van de wet van 15 mei 1984 en bij artikel | modifié par l'article 106 de la loi du 15 mai 1984 et par l'article |
| 214 van de wet van 25 januari 1999, bepaalt : | 214 de la loi du 25 janvier 1999, dispose : |
| « § 1. Onder voorbehoud van de bepaling van § 2, en voor zover de | « § 1er. Sous réserve de la disposition du § 2 et pour autant que la |
| aanvraag van overlevingspensioen ingediend wordt binnen de twaalf | demande de pension de survie soit introduite dans les douze mois qui |
| maanden na het overlijden van de echtgenoot, gaat het | suivent le décès du conjoint, la pension de survie prend cours le |
| overlevingspensioen in op de eerste dag van de maand tijdens welke de echtgenoot overleden is zo hij bij zijn overlijden nog geen pensioen genoot, en op de eerste dag van de maand volgend op die tijdens welke de echtgenoot overleden is, zo hij reeds een pensioen genoot bij zijn overlijden. In de overige gevallen gaat het ten vroegste in de eerste dag van de maand welke op die aanvraag volgt. De verklaring van afwezigheid overeenkomstig de bepalingen van het burgerlijk wetboek geldt als bewijs van het overlijden. De afwezige echtgenoot wordt geacht overleden te zijn op de datum van de in kracht van gewijsde gegane rechterlijke uitspraak van verklaring van afwezigheid. Het gaat evenwel ten vroegste in op de eerste dag van de maand die | premier jour du mois au cours duquel l'époux est décédé, s'il ne bénéficiait pas encore, à son décès, d'une pension, et le premier jour du mois qui suit celui au cours duquel le conjoint est décédé, s'il bénéficiait déjà, à son décès, d'une pension. Dans les autres cas, elle prend cours au plus tôt, le premier jour du mois qui suit cette demande. La déclaration d'absence conformément aux dispositions du Code civil vaut preuve de décès. Le conjoint absent est présumé décédé à la date à laquelle la décision judiciaire de déclaration d'absence est coulée en force de chose jugée. Elle prend toutefois cours, au plus tôt, le premier jour du mois qui |
| volgt op deze tijdens welke de langstlevende echtgenoot 45 jaar wordt, | suit celui au cours duquel le conjoint survivant atteint l'âge de 45 |
| tenzij deze het bewijs levert van een blijvende arbeidsongeschiktheid | ans, à moins que celui-ci ne justifie d'une incapacité de travail |
| van ten minste 66 pct., dat hij een kind ten laste heeft of dat de | permanente de 66 p.c. au moins, qu'il ait un enfant à charge ou que le |
| conjoint décédé ait été occupé habituellement et en ordre principal | |
| overleden echtgenoot gedurende ten minste 20 jaar gewoonlijk en | comme ouvrier mineur du fond pendant au moins 20 années. Le Roi |
| hoofdzakelijk als ondergronds mijnwerker tewerkgesteld is geweest. De | |
| Koning bepaalt de wijze waarop deze voorwaarden bewezen worden. | détermine la manière dont ces conditions sont prouvées. |
| [...] ». | [...] ». |
| B.1.3. Artikel 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober | B.1.3. L'article 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967, tel |
| 1967, zoals het is vervangen bij artikel 107 van de wet van 15 mei | qu'il a été remplacé par l'article 107 de la loi du 15 mai 1984, |
| 1984, bepaalt : | dispose : |
| « Het overlevingspensioen wordt slechts toegekend indien, op de datum | « La pension de survie n'est accordée que, si à la date du décès, le |
| van het overlijden, de langstlevende echtgenoot ten minste één jaar | conjoint survivant était marié depuis un an au moins avec le |
| met de overleden werknemer gehuwd was. Het huwelijk dient nochtans | travailleur décédé. La durée d'un an de mariage n'est toutefois pas |
| niet een jaar te duren indien één van de volgende voorwaarden vervuld is : | requise si une des conditions suivantes est remplie : |
| - er is een kind geboren uit het huwelijk; | - un enfant est né du mariage; |
| - op het ogenblik van het overlijden is er een kind ten laste waarvoor | - au moment du décès un enfant est à charge pour lequel l'époux ou |
| één van de echtgenoten kinderbijslag ontving; | l'épouse percevait des allocations familiales; |
| - het overlijden is het gevolg van een na de datum van het huwelijk | - le décès est dû à un accident postérieur à la date du mariage ou a |
| voorgekomen ongeval of werd veroorzaakt door een beroepsziekte | été causé par une maladie professionnelle contractée dans l'exercice |
| opgedaan tijdens of naar aanleiding van de uitoefening van het beroep, | ou à l'occasion de l'exercice de la profession, d'une mission confiée |
| van een door de Belgische Regering toevertrouwde opdracht of van in | par le Gouvernement belge ou de prestations dans le cadre de |
| het kader van de Belgische technische bijstand verrichte prestaties, | l'assistance technique belge et pour autant que l'origine ou |
| voor zover de aanvang of de verergering van deze ziekte na de datum | l'aggravation de cette maladie soit postérieure à la date du mariage. |
| van het huwelijk plaatsvond. [...] ». B.2. Uit het verwijzingsvonnis blijkt dat het hangende geschil voor de verwijzende rechter betrekking heeft op de situatie van de wettelijk samenwonende van een overleden werknemer, die op het ogenblik van het overlijden van de werknemer sedert meer dan een jaar door een verklaring van wettelijke samenwoning met hem was verbonden, zonder dat een contract van wettelijke samenwoning ten aanzien van de partners een verplichting tot hulp na een eventuele breuk invoert; tijdens de wettelijke samenwoning zijn twee kinderen uit het paar geboren. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dat geval. B.3.1. In een eerste prejudiciële vraag wordt aan het Hof gevraagd of | [...] ». B.2. Il ressort du jugement de renvoi que le litige pendant devant le juge a quo concerne la situation du cohabitant légal d'un travailleur salarié décédé, lié à celui-ci par une déclaration de cohabitation légale depuis plus d'un an au moment du décès du travailleur salarié, sans qu'un contrat de cohabitation légale instaure à l'égard des partenaires un devoir de secours après une rupture éventuelle; deux enfants sont nés du couple durant la cohabitation légale. La Cour limite son examen à cette hypothèse. B.3.1. Par une première question préjudicielle, la Cour est interrogée |
| de artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober | sur la compatibilité des articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du |
| 1967 bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11 en 16 van de Grondwet, | 24 octobre 1967 avec les articles 10, 11 et 16 de la Constitution, |
| al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het Eerste | |
| Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten van de | combinés ou non avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à |
| mens en met artikel 14 van dat Verdrag, in zoverre die bepalingen de | la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 14 de |
| langstlevende wettelijk samenwonende, die sedert ten minste één jaar | cette Convention, en ce que ces dispositions excluent du bénéfice de |
| door een verklaring van wettelijke samenwoning met de overleden | la pension de survie le cohabitant légal survivant, lié par une |
| werknemer was verbonden, van het voordeel van het overlevingspensioen | déclaration de cohabitation légale depuis un an au moins avec le |
| uitsluiten, terwijl de langstlevende echtgenoot wiens huwelijk sedert | travailleur décédé, alors que le conjoint survivant dont le mariage |
| ten minste één jaar was gesloten op het ogenblik dat de werknemer is | avait été conclu depuis un an au moins au moment où le travailleur est |
| overleden, aanspraak kan maken op een overlevingspensioen. | décédé peut prétendre à une pension de survie. |
| In een tweede prejudiciële vraag wordt aan het Hof gevraagd of de | Par une deuxième question préjudicielle, la Cour est interrogée sur la |
| artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober | compatibilité des articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 |
| 1967 bestaanbaar zijn met de artikelen 16 en 23, in samenhang gelezen | octobre 1967 avec les articles 16 et 23, combinés avec les articles 10 |
| met de artikelen 10 en 11, van de Grondwet, al dan niet in samenhang | et 11, de la Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du |
| gelezen met artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het | Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de |
| Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 14 van dat | l'homme et avec l'article 14 de cette Convention, en ce que les |
| Verdrag, in zoverre de in het geding zijnde bepalingen zouden | |
| voorbijgaan aan het recht op sociale zekerheid van de langstlevende | dispositions en cause méconnaîtraient le droit à la sécurité sociale |
| wettelijk samenwonende van een werknemer, door hem van het voordeel | du cohabitant légal survivant d'un travailleur salarié, en l'excluant |
| van een overlevingspensioen uit te sluiten. | du bénéfice d'une pension de survie. |
| In een derde prejudiciële vraag wordt aan het Hof gevraagd of die | Par une troisième question préjudicielle, la Cour est interrogée sur |
| bepalingen bestaanbaar zijn met de artikelen 10, 11 en 16 van de | la compatibilité de ces dispositions avec les articles 10, 11 et 16 de |
| Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 1 van het | la Constitution, combinés ou non avec l'article 1er du Premier |
| Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de rechten | Protocole additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme |
| van de mens en met artikel 14 van dat Verdrag, in zoverre zij de wettelijk samenwonende die een kind heeft dat uit de samenwoning is geboren, van het voordeel van het overlevingspensioen uitsluiten en dat recht voorbehouden aan de echtgenoot die een kind heeft dat uit het huwelijk is geboren, « terwijl het beschermde risico het overleven van de partner en van de kinderen omvat en terwijl de verplichtingen ten aanzien van de kinderen identiek zijn, ongeacht de juridische aard van de verbintenis ». B.3.2. Aangezien de drie prejudiciële vragen betrekking hebben op het feit dat de langstlevende wettelijk samenwonende geen overlevingspensioen kan genieten onder de toekenningsvoorwaarden | et avec l'article 14 de cette Convention, en ce qu'elles excluent du bénéfice de la pension de survie le cohabitant légal qui a un enfant né de la cohabitation et réservent ce droit au conjoint qui a un enfant né du mariage, « alors que le risque protégé englobe la survie du partenaire et des enfants et que les obligations vis-à-vis des enfants sont identiques quelle que soit la nature juridique de l'union ». B.3.2. Dès lors que les trois questions préjudicielles portent sur le fait qu'un cohabitant légal survivant ne peut bénéficier d'une pension |
| waarin in de in het geding zijnde artikelen 16 en 17 is voorzien voor | de survie, dans les conditions d'octroi prévues aux articles 16 et 17 |
| de langstlevende echtgenoot, onderzoekt het Hof ze samen. | en cause pour le conjoint survivant, la Cour les examine ensemble. |
| B.4.1. Bij artikel 10, § 1, van de wet van 29 juni 1981 houdende de | B.4.1. L'article 10, § 1er, de la loi du 29 juin 1981 établissant les |
| algemene beginselen van de sociale zekerheid voor werknemers is het | principes généraux de la sécurité sociale des travailleurs salariés a |
| beginsel van het recht van de langstlevende echtgenoot op een | affirmé le principe du droit du conjoint survivant à une pension de |
| overlevingspensioen bevestigd. | survie. |
| In de parlementaire voorbereiding van die bepaling wordt uitgelegd dat | Les travaux préparatoires de cette disposition expliquent que « la |
| « de huidige minimale bescherming [moet] worden behouden en dit | protection minimale actuelle doit être maintenue, ce qui signifie |
| betekent dat ofwel een aanpassingsuitkering ofwel een | |
| overlevingspensioen moet worden toegekend » (Parl. St., Senaat, | qu'une indemnité d'adaptation ou une pension de survie doit être |
| 1979-1980, nr. 508/1, p. 15); de langstlevende echtgenoot heeft recht | octroyée » (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, n° 508/1, p. 15); le |
| op een overlevingspensioen « om [hem] in staat te stellen [zijn] leven | conjoint survivant a droit à une pension de survie « pour lui |
| te reorganiseren, nu het gezinsinkomen is weggevallen en niet van de | permettre de réorganiser sa vie, étant donné que la disparition des |
| ene op de andere dag door een ander beroepsinkomen kan worden | revenus familiaux ne peuvent être remplacés du jour au lendemain par |
| vervangen » (ibid.) : | d'autres revenus professionnels » (ibid.) : |
| « De motivering van het overlevingspensioen kan worden omschreven als | « La motivation de la pension de survie peut reposer sur l'idée |
| volgt : met het huwelijk gaat traditioneel de vermoedelijke wil | suivante : le mariage suppose traditionnellement la volonté commune de |
| gepaard de overlevende partner ook in de toekomst op dezelfde wijze in | faire partager par le conjoint survivant, à l'avenir, les revenus de |
| het inkomen te laten delen als vóór het overlijden » (ibid.). | la même façon qu'au cours du mariage » (ibid.). |
| In de parlementaire voorbereiding van de wet van 15 mei 1984 houdende | Les travaux préparatoires de la loi du 15 mai 1984 portant mesures |
| maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen, die het | d'harmonisation dans les régimes de pensions, qui a étendu aux veufs |
| voordeel van het overlevingspensioen dat oorspronkelijk was | |
| voorbehouden aan weduwes, heeft uitgebreid tot weduwnaars, werd de | le bénéfice de la pension de survie initialement réservée aux veuves, |
| motivering van die maatregel eveneens uitgelegd door de bekommernis om | expliquaient également la motivation de cette mesure par le souci de |
| het de langstlevende echtgenoot « binnen de aanvaardbare grenzen van | permettre au conjoint survivant « dans les limites acceptables de la |
| solidariteit » mogelijk te maken « gezinsinkomsten [te] bekomen welke | solidarité » de « pouvoir bénéficier de revenus familiaux en rapport |
| in verhouding staan met deze van het gezin vóór het overlijden » | avec ceux dont bénéficiait le ménage avant le décès » (Doc. parl., |
| (Parl. St., Senaat, 1982-1983, nr. 557/1, p. 6). | Sénat, 1982-1983, n° 557/1, pp. 6). |
| B.4.2. Het overlevingspensioen wordt dus geconcipieerd als een | B.4.2. La pension de survie est donc conçue comme une protection |
| minimale bescherming van de langstlevende echtgenoot, die ertoe strekt | minimale du conjoint survivant, qui tend à lui permettre de continuer |
| hem in staat te stellen verder in zijn levensonderhoud te voorzien, na | à pourvoir à sa subsistance, après la dissolution du mariage par le |
| de ontbinding van het huwelijk door het overlijden van zijn echtgenoot. Toegekend wegens de arbeidsprestaties van de overledene, vormt het een afgeleid recht dat aan de langstlevende echtgenoot wordt toegekend wegens zijn band met de overleden werknemer. B.5. Het verschil in behandeling steunt op het objectieve gegeven dat de juridische toestand van partners verschilt naar gelang, onder overigens gelijke omstandigheden, de enen gehuwd waren op een tijdstip waarop de anderen wettelijk samenwonenden waren. Die situatie verschilt zowel wat de verplichtingen jegens elkaar betreft als wat de vermogensrechtelijke toestand van de betrokkenen betreft. | décès de son conjoint. Accordée en raison des prestations de travail du défunt, elle constitue un droit dérivé octroyé au conjoint survivant, en raison de son lien avec le travailleur défunt. B.5. La différence de traitement se fonde sur un élément objectif, à savoir que la situation juridique des partenaires diffère suivant que, toutes autres choses étant égales, les uns étaient mariés à une époque où les autres étaient des cohabitants légaux. Cette situation diffère aussi bien en ce qui concerne les obligations mutuelles que pour ce qui concerne la situation patrimoniale des intéressés. |
| B.6. Echtgenoten zijn elkaar hulp en bijstand verschuldigd (artikel | B.6. Les époux se doivent mutuellement secours et assistance (article |
| 213 van het Burgerlijk Wetboek), zij genieten de bescherming van de | 213 du Code civil), ils bénéficient de la protection du logement de la |
| gezinswoonst en de huisraad (artikel 215 van het Burgerlijk Wetboek); | famille et des meubles meublants (article 215 du Code civil); les |
| de echtgenoten moeten hun inkomsten bij voorrang besteden aan hun | époux doivent consacrer leurs revenus par priorité à leur contribution |
| bijdrage in de lasten van het huwelijk (artikel 217 van het Burgerlijk | aux charges du mariage (article 217 du Code civil), auxquelles ils |
| Wetboek), waarin zij moeten bijdragen naar vermogen (artikel 221 van | doivent contribuer selon leurs facultés (article 221 du Code civil). |
| het Burgerlijk Wetboek). Schulden die door een der echtgenoten worden | Les dettes qui sont contractées par l'un des époux pour les besoins du |
| aangegaan ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de | ménage et l'éducation des enfants obligent solidairement l'autre |
| kinderen verbinden de andere echtgenoot hoofdelijk, behoudens wanneer | |
| zij, gelet op de bestaansmiddelen van het gezin, buitensporig zijn | époux, sauf lorsqu'elles sont excessives eu égard aux ressources du |
| (artikel 222 van het Burgerlijk Wetboek). | ménage (article 222 du Code civil). |
| B.7. Onder wettelijke samenwoning wordt verstaan de toestand van | B.7. Par cohabitation légale, il y a lieu d'entendre la situation de |
| samenleven van twee personen die een schriftelijke verklaring van | vie commune de deux personnes ayant fait une déclaration écrite de |
| wettelijke samenwoning hebben afgelegd (artikel 1475 van het | cohabitation légale (article 1475 du Code civil). |
| Burgerlijk Wetboek). | |
| De verklaring wordt overhandigd aan de ambtenaar van de burgerlijke | |
| stand van de gemeenschappelijke woonplaats, die nagaat of beide | La déclaration est remise à l'officier de l'état civil du domicile |
| partijen niet verbonden zijn door een huwelijk of door een andere | commun, qui vérifie si les deux parties ne sont pas liées par un |
| wettelijke samenwoning en bekwaam zijn om contracten aan te gaan | mariage ou par une autre cohabitation légale et sont capables de |
| overeenkomstig de artikelen 1123 en 1124 van het Burgerlijk Wetboek. | contracter conformément aux articles 1123 et 1124 du Code civil. La |
| De verklaring wordt vermeld in het bevolkingsregister. | déclaration est actée dans le registre de la population. |
| De wettelijke samenwoning houdt op wanneer een van de partijen in het | La cohabitation légale cesse lorsque l'une des parties se marie ou |
| huwelijk treedt of overlijdt. Zij kan tevens door de samenwonenden | décède. Il peut également être mis fin à la cohabitation légale par |
| worden beëindigd, in onderlinge overeenstemming of eenzijdig, door | les cohabitants, soit de commun accord, soit unilatéralement, au moyen |
| middel van een schriftelijke verklaring bij de ambtenaar van de | d'une déclaration écrite qui est remise à l'officier de l'état civil, |
| burgerlijke stand, die daarvan melding maakt in het bevolkingsregister | qui acte la cessation de la cohabitation légale dans le registre de la |
| (artikel 1476 van het Burgerlijk Wetboek). | population (article 1476 du Code civil). |
| B.8. Op de wettelijke samenwoning zijn de volgende bepalingen | B.8. Les dispositions suivantes s'appliquent à la cohabitation légale |
| toepasselijk : de wettelijke bescherming van de gezinswoning | : la protection légale du domicile familial (articles 215, 220, § 1er, |
| (artikelen 215, 220, § 1, en 224, § 1, 1, van het Burgerlijk Wetboek) | et 224, § 1er, 1, du Code civil) s'applique par analogie à la |
| wordt van overeenkomstige toepassing verklaard op de wettelijke | cohabitation légale; les cohabitants légaux contribuent aux charges de |
| samenwoning; de wettelijk samenwonenden dragen bij in de lasten van | |
| het samenleven naar evenredigheid van hun mogelijkheden en iedere | la vie commune en proportion de leurs facultés et toute dette non |
| niet-buitensporige schuld die door een der wettelijk samenwonenden | excessive contractée par l'un des cohabitants légaux pour les besoins |
| wordt aangegaan ten behoeve van het samenleven en van de kinderen die | |
| door hen worden opgevoed, verbindt de andere partner hoofdelijk | de la vie commune et des enfants qu'ils éduquent oblige solidairement |
| (artikel 1477 van het Burgerlijk Wetboek). | l'autre cohabitant (article 1477 du Code civil). |
| Voor het overige is voorzien in een regeling van de goederen van de | Pour le surplus, il est prévu un régime des biens des cohabitants et |
| samenwonenden en in de mogelijkheid om de wettelijke samenwoning door | la possibilité de régler par convention les modalités de la |
| middel van een overeenkomst te regelen, voor zover die geen beding | cohabitation légale, pour autant que cette convention ne contienne |
| bevat dat strijdig is met artikel 1477 van het Burgerlijk Wetboek, met | aucune clause contraire à l'article 1477 du Code civil, à l'ordre |
| de openbare orde of de goede zeden, noch met de regels betreffende het | public, aux bonnes moeurs ou aux règles relatives à l'autorité |
| ouderlijk gezag en de voogdij, noch met de regels die de wettelijke | parentale, à la tutelle et aux règles déterminant l'ordre légal de la |
| orde van de erfopvolging bepalen. Die overeenkomst wordt in | succession. Cette convention est passée en la forme authentique devant |
| authentieke vorm verleden voor de notaris en wordt in het | notaire, et fait l'objet d'une mention au registre de la population |
| bevolkingsregister vermeld (artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek). | (article 1478 du Code civil). |
| B.9. Wanneer de verstandhouding tussen de wettelijk samenwonenden | B.9. Si l'entente entre les cohabitants légaux est sérieusement |
| ernstig is verstoord, kan elk van beide partners de vrederechter | perturbée, chacun des deux partenaires peut demander au juge de paix |
| vragen om dringende en voorlopige maatregelen te bevelen betreffende | d'ordonner les mesures urgentes et provisoires relatives à |
| het betrekken van de gemeenschappelijke verblijfplaats, betreffende de | l'occupation de la résidence commune, à la personne et aux biens des |
| persoon en de goederen van de samenwonenden en van de kinderen alsmede | cohabitants et des enfants et aux obligations légales et |
| betreffende de wettelijke en contractuele verplichtingen van beide | contractuelles des deux cohabitants. Même après la cessation de la |
| samenwonenden. Ook na de beëindiging van de wettelijke samenwoning en | cohabitation légale, pour autant que la demande ait été introduite |
| voor zover de vordering binnen drie maanden na de beëindiging is | |
| ingesteld, kan de vrederechter de dringende en voorlopige maatregelen | dans les trois mois de la cessation, le juge de paix peut ordonner les |
| gelasten die ingevolge de beëindiging gerechtvaardigd zijn (artikel | mesures urgentes et provisoires justifiées par cette cessation |
| 1479 van het Burgerlijk Wetboek). | (article 1479 du Code civil). |
| B.10. Uit hetgeen voorafgaat blijkt dat de bepalingen van het | B.10. Il résulte de ce qui précède que les dispositions du Code civil |
| Burgerlijk Wetboek die gelden ten aanzien van wettelijk samenwonenden | applicables aux cohabitants légaux créent une protection patrimoniale |
| een beperkte vermogensrechtelijke bescherming creëren die gedeeltelijk | limitée qui s'inspire partiellement de dispositions applicables aux |
| is geïnspireerd door bepalingen die gelden ten aanzien van | |
| echtgenoten. Een dergelijke bescherming betekent niet dat de wetgever | époux. Une telle protection n'implique pas que le législateur soit |
| ertoe is gehouden om de wettelijk samenwonenden zoals de echtgenoten | tenu de traiter les cohabitants légaux comme les époux dans la matière |
| te behandelen wat de overlevingspensioenen betreft. | des pensions de survie. |
| B.11. De eisende partij voor de verwijzende rechter merkt echter op | B.11. La partie demanderesse devant le juge a quo observe toutefois |
| dat de wettelijk samenwonenden ten gevolge van de wijziging van | que, par l'effet de la modification de l'article 12 de la loi du 10 |
| artikel 12 van de Arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 door artikel | avril 1971 sur les accidents du travail par l'article 10 de la loi du |
| 10 van de wet van 11 mei 2007 « houdende wijziging van diverse | 11 mai 2007 « modifiant diverses dispositions relatives aux accidents |
| bepalingen betreffende arbeidsongevallen, beroepsziekten en het | du travail, aux maladies professionnelles et au fonds amiante, en ce |
| asbestfonds met betrekking tot wettelijk samenwonenden » voortaan de | qui concerne les cohabitants légaux », les cohabitants légaux |
| voordelen genieten die bij die bepaling aan de echtgenoten zijn | bénéficient désormais des avantages octroyés aux conjoints par cette |
| toegekend. | disposition. |
| B.12. Die wet maakt het voordeel dat ze toekent afhankelijk van het | B.12. Cette loi subordonne l'avantage qu'elle octroie à |
| l'établissement, par les deux partenaires et conformément à l'article | |
| opstellen, door beide partners en overeenkomstig artikel 1478 van het | 1478 du Code civil, d'un contrat obligeant les parties à un devoir de |
| Burgerlijk Wetboek, van een overeenkomst waarin voor de partijen is | |
| voorzien in een verplichting tot hulp die, zelfs na een eventuele | secours qui, même après une rupture éventuelle, peut avoir des |
| breuk, financiële gevolgen kan hebben (artikel 5, tweede lid, van de | conséquences financières (article 5, alinéa 2, de la loi du 10 avril |
| wet van 10 april 1971, ingevoegd bij artikel 9 van de voormelde wet | 1971, inséré par l'article 9 de la loi du 11 mai 2007 précitée). Il |
| van 11 mei 2007). Daaruit volgt dat het in die wet bedoelde voordeel | s'ensuit que l'avantage visé par cette loi n'est pas accordé à tous |
| niet aan alle wettelijk samenwonenden wordt toegekend; die beperking | les cohabitants légaux; cette limitation a été commentée comme suit au |
| werd als volgt becommentarieerd in de parlementaire voorbereiding : | cours des travaux préparatoires : |
| « [De minister van Werk] onderschrijft het principe dat de wettelijk | « [Le ministre de l'Emploi] déclare souscrire au principe selon lequel |
| samenwonenden in de arbeidsongevallenverzekering dezelfde rechten | les cohabitants légaux doivent se voir reconnaître dans le cadre de |
| moeten hebben als gehuwden, indien de juridische toestand van | l'assurance contre les accidents du travail les mêmes droits que les |
| wettelijk samenwonenden en gehuwden gelijk is. Hoewel hun toestand | conjoints mariés lorsque la situation juridique des cohabitants légaux |
| et des conjoints mariés est identique. Or, bien qu'elle soit | |
| vergelijkbaar is, is hij echter niet gelijk. | comparable, leur situation n'est pas identique. |
| Het toekennen van een lijfrente aan de achterblijvende echtgenoot na | L'octroi d'une rente viagère au conjoint marié survivant, à la suite |
| een dodelijk arbeidsongeval vindt zijn oorsprong in artikel 213 van | d'un accident du travail mortel, trouve son origine dans l'article 213 |
| het Burgerlijk Wetboek dat de echtgenoten tot wederzijdse hulp en | du Code civil, qui dispose que les époux se doivent mutuellement |
| bijstand verplicht. Deze hulp en bijstand overstijgt de duurtijd van | secours et assistance, une obligation qui ne reste pas limitée à la |
| het huwelijk. Uit artikel 213 leidt men immers af dat onderhoudsgeld | durée du mariage. En effet, on peut déduire de l'article 213 qu'une |
| kan worden toegekend bij echtscheiding of scheiding van tafel en bed. | pension alimentaire peut être octroyée en cas de divorce ou de |
| Ook voor de wettelijk samenwonenden gelden een aantal wederzijdse | séparation de corps. |
| verplichtingen, maar deze zijn veel minder verregaand. | Une série d'obligations réciproques s'appliquent également aux |
| cohabitants légaux, mais celles-ci sont beaucoup moins étendues. | |
| Tussen wettelijk samenwonenden bestaat de wederzijdse plicht tot hulp | Le devoir mutuel d'assistance et de secours n'existe pas entre les |
| en bijstand niet, zodat bij gebeurlijke beëindiging van de wettelijke | cohabitants légaux, si bien qu'en cas de cessation éventuelle de la |
| samenwoning, wat onder meer kan via een eenzijdige verklaring van | cohabitation légale, qui peut intervenir notamment au moyen d'une |
| beëindiging door één van de partners, er ook geen grond bestaat voor | déclaration unilatérale de cessation faite par l'un des partenaires, |
| de toekenning van een onderhoudsgeld. | il n'y a pas non plus de motif d'octroyer une pension alimentaire. |
| Artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek verleent nochtans de wettelijk | L'article 1478 du Code civil accorde toutefois aux cohabitants légaux |
| samenwonende partners de mogelijkheid hun wettelijke samenwoning naar | la possibilité de régler les modalités de leur cohabitation légale |
| goeddunken te regelen door middel van een overeenkomst die in | comme ils le jugent à propos, par une convention passée en la forme |
| authentieke vorm wordt verleden door de notaris en wordt vermeld in | authentique devant notaire, et faisant l'objet d'une mention au |
| het bevolkingsregister. Aldus kunnen zij overeenkomen hetzij tot een | registre de la population. Ils peuvent ainsi convenir d'une obligation |
| eenzijdige, hetzij tot een wederzijdse onderhoudsverplichting. In | alimentaire, soit unilatérale, soit réciproque. En principe, cette |
| principe vervalt die onderhoudsverplichting bij de beëindiging van de | obligation alimentaire est sans objet en cas de cessation de la |
| wettelijke samenwoning. Artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek sluit | cohabitation légale. L'article 1478 du Code civil n'exclut cependant |
| echter niet uit dat de partners in hun overeenkomst bedingen dat ze | pas la possibilité que les cohabitants prévoient dans leur convention |
| elkaar (of een van hen) onderhoudsplichtig blijven na de beëindiging | qu'une obligation alimentaire continuera à s'appliquer entre eux (ou |
| van de wettelijke samenwoning. | vis-à-vis de l'un d'eux) après la cessation de la cohabitation légale. |
| Indien zulke overeenkomst afgesloten is, kan men stellen dat de | Le ministre précise que lorsqu'une telle convention a été conclue, la |
| situatie van wettelijk samenwonenden vrijwel gelijk is met die van | situation des cohabitants légaux est pratiquement équivalente à celle |
| echtgenoten, althans wat de wederzijdse hulp en bijstand betreft, | des époux, du moins en ce qui concerne le devoir mutuel d'assistance |
| aldus de minister. | et de secours. |
| De wetgever heeft trouwens uitdrukkelijk de band tussen het recht op | Le législateur a d'ailleurs souhaité établir formellement un lien |
| de levenslange rente en het bestaan van een onderhoudsverplichting | entre le droit à la rente viagère et l'existence d'une obligation |
| willen maken door in het laatste lid van artikel 12 van de AOW te | alimentaire en prévoyant au dernier alinéa de l'article 12 de la loi |
| bepalen dat, in geval van scheiding van de echtgenoten, voordat het | sur les accidents du travail qu'en cas de séparation des époux avant |
| ongeval zich heeft voorgedaan, er slechts een recht op rente is, | la survenance de l'accident, le droit à une rente n'est acquis que si |
| indien de overlevende ex-echtgenoot onderhoudsgeld genoot. | l'ex-époux survivant bénéficiait d'une pension alimentaire. |
| De basis van onze sociale zekerheid is onderlinge solidariteit. Het | La solidarité mutuelle constitue la base de notre sécurité sociale. Il |
| zou dan ook vreemd zijn dat de sociale zekerheid zou moeten voorzien | serait dès lors étrange que la sécurité sociale doive organiser la |
| in solidariteit met de achterblijvende partner van een wettelijk | solidarité avec le partenaire survivant d'un couple de cohabitants |
| samenwonend koppel indien deze personen niet eens onderling, voor | légaux, si ces personnes n'ont même pas voulu prévoir entre elles un |
| elkaar, willen voorzien in sociale ondersteuning » (Parl. St., Senaat, | soutien social » (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-916/5, pp. 7 et |
| 2006-2007, nr. 3-916/5, pp. 7 en 8; in dezelfde zin, p. 4 en Parl. | 8; dans le même sens, p. 4 et Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC |
| St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2984/003, p. 5). | 51-2984/003, p. 5). |
| B.13. Het Hof stelt vast dat in de wetgeving inzake arbeidsongevallen | B.13. La Cour constate que, conformément à la législation sur les |
| accidents du travail et les maladies professionnelles, une allocation | |
| en beroepsziekten niet enkel aan de echtgenoot van de getroffene, maar | doit être octroyée non seulement au conjoint de la victime, mais aussi |
| ook aan de persoon die met de getroffene wettelijk samenwoonde een | à la personne qui cohabitait légalement avec la victime, lorsque les |
| uitkering toekomt, wanneer de partners overeenkomstig artikel 1478 van het Burgerlijk Wetboek een overeenkomst hebben opgesteld waarin voor de partijen is voorzien in een verplichting tot hulp die, zelfs na een eventuele breuk, financiële gevolgen kan hebben. Het komt de wetgever toe te oordelen of diezelfde situatie eveneens in aanmerking moet worden genomen bij het bepalen van de voorwaarden waaronder personen recht hebben op een overlevingspensioen. In het geval waarin, zoals te dezen, de wettelijk samenwonenden geen overeenkomst hebben opgesteld die voor hen voorziet in een verplichting tot hulp bij een eventuele breuk, kan de situatie van de langstlevende wettelijk samenwonende met betrekking tot het voordeel van een overlevingspensioen niet op nuttige wijze worden vergeleken met die van de langstlevende wettelijk samenwonende die de toepassing | partenaires ont établi, conformément à l'article 1478 du Code civil, un contrat obligeant les parties à un devoir de secours qui, même après une rupture éventuelle, peut avoir des conséquences financières. C'est au législateur qu'il appartient d'apprécier si cette même situation doit être prise en compte également pour fixer les conditions auxquelles des personnes ont droit à une pension de survie. Dans l'hypothèse où, comme en l'espèce, les cohabitants légaux n'ont pas établi de contrat les obligeant à un devoir de secours en cas de rupture éventuelle, la situation du cohabitant légal survivant en ce qui concerne le bénéfice d'une pension de survie ne peut être utilement comparée à celle du cohabitant légal survivant qui |
| van de voormelde wet van 11 mei 2007 zou genieten. | bénéficierait de l'application de la loi précitée du 11 mai 2007. |
| B.14. De in het geding zijnde bepalingen hebben geen onevenredige | B.14. Les dispositions en cause n'ont pas d'effets disproportionnés, |
| gevolgen, aangezien kan worden aangenomen dat de partners die ervoor | dès lors qu'il peut être présumé que les partenaires qui choisissent |
| kiezen door de wettelijke samenwoning en niet door het huwelijk te | d'être liés par la cohabitation légale et non par le mariage |
| worden verbonden, de voor- en nadelen van de ene en de andere | connaissent les avantages et inconvénients de l'une et de l'autre |
| samenlevingsvorm kennen en de juridische gevolgen van hun keuze | formes de vie commune et acceptent les conséquences juridiques de leur |
| aanvaarden. | choix. |
| B.15.1. De derde prejudiciële vraag noopt tot het in aanmerking nemen | B.15.1. La troisième question préjudicielle invite à tenir compte de |
| van het bestaan van kinderen die uit de wettelijke samenwoning zijn | l'existence d'enfants nés de la cohabitation légale. |
| geboren. B.15.2. Krachtens het in het geding zijnde artikel 17 maakt de | B.15.2. En vertu de l'article 17 en cause, la naissance d'un enfant du |
| geboorte van een kind uit het huwelijk het mogelijk het risico van | mariage permet de tenir pour inexistant le risque d'abus, comme le |
| misbruik, zoals het huwelijk in extremis, waarvan de enige bedoeling | mariage in extremis, contracté dans le seul but de permettre au |
| is het de langstlevende echtgenoot mogelijk te maken het | conjoint survivant de bénéficier de la pension de survie. |
| overlevingspensioen te genieten, als onbestaande te beschouwen. | |
| Hoewel het bestaan van een kind dat uit het huwelijk is geboren, het | Si l'existence d'un enfant né du mariage permet de déroger à la |
| mogelijk maakt af te wijken van de voorwaarde met betrekking tot de | condition de durée minimale d'un an de mariage précédant le décès, |
| minimumduur van één jaar huwelijk vóór het overlijden, biedt het | elle ne permet toutefois pas de déroger à la condition de mariage. |
| evenwel niet de mogelijkheid af te wijken van de voorwaarde van een | Comme il a été constaté en B.14, les partenaires qui choisissent |
| huwelijk. Zoals in B.14 is vastgesteld, worden de partners die ervoor | d'être liés par la cohabitation légale et non par le mariage sont |
| kiezen door de wettelijke samenwoning en niet door het huwelijk te | censés connaître les avantages et inconvénients de l'une et de l'autre |
| worden verbonden, geacht de voor- en nadelen van de ene en de andere | formes de vie commune et accepter les conséquences juridiques de leur |
| samenlevingsvorm te kennen en de juridische gevolgen van hun keuze, | choix, y compris à l'égard de leurs enfants. Il en va particulièrement |
| ook ten aanzien van hun kinderen, te aanvaarden. Zulks geldt in het | ainsi à l'égard des cohabitants légaux qui n'ont pas organisé par |
| bijzonder ten aanzien van de wettelijk samenwonenden die een vermogensrechtelijke solidariteit bij een eventuele breuk niet bij overeenkomst hebben geregeld. B.16. De kinderen die uit de wettelijke samenwoning zijn geboren, genieten daarenboven, onder de voorwaarden bedoeld in artikel 56bis van de bij koninklijk besluit van 19 december 1939 samengeordende wetten betreffende de kinderbijslag voor loonarbeiders, een recht op kinderbijslag tegen het verhoogde tarief voor wezen, bedoeld in artikel 50bis van dezelfde wetten; die bijslag strekt ertoe het verlies dat het overlijden van die ouder inhoudt, op materieel vlak te compenseren en het het rechtgevende kind mogelijk te maken ondanks dat overlijden in zijn bestaansbehoeften te blijven voorzien. B.17. Rekening houdend met wat voorafgaat, is het verschil in behandeling, met betrekking tot het voordeel van het overlevingspensioen, tussen de langstlevende echtgenoot die een | contrat une solidarité patrimoniale en cas de rupture éventuelle. B.16. Les enfants nés de la cohabitation légale bénéficient par ailleurs, dans les conditions prévues par l'article 56bis des lois relatives aux allocations familiales pour travailleurs salariés, coordonnées par arrêté royal du 19 décembre 1939, d'un droit à des allocations familiales au taux majoré pour orphelin prévu à l'article 50bis des mêmes lois; ces allocations tendent à compenser, sur le plan matériel, la perte que constitue le décès de ce parent et à permettre à l'enfant bénéficiaire de continuer à pourvoir aux besoins de son existence malgré ce décès. B.17. Compte tenu de ce qui précède, la différence de traitement, en ce qui concerne le bénéfice de la pension de survie, entre le conjoint |
| overlevingspensioen kan genieten onder de in de in het geding zijnde | survivant qui peut bénéficier d'une pension de survie aux conditions |
| artikelen 16 en 17 bedoelde voorwaarden, en de langstlevende wettelijk | prévues aux articles 16 et 17 en cause, et le cohabitant légal |
| samenwonende die sedert ten minste één jaar door een verklaring van | survivant lié par une déclaration de cohabitation légale depuis un an |
| wettelijke samenwoning met de overleden werknemer was verbonden en | au moins avec le travailleur décédé et ayant des enfants nés de la |
| kinderen heeft die uit de wettelijke samenwoning zijn geboren, niet | cohabitation légale, n'est pas dépourvue de justification raisonnable. |
| zonder redelijke verantwoording. | |
| B.18.1. In de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof eveneens | B.18.1. La deuxième question préjudicielle invite également la Cour à |
| verzocht aan artikel 23 van de Grondwet te toetsen. | opérer un contrôle au regard de l'article 23 de la Constitution. |
| B.18.2. Artikel 23 van de Grondwet waarborgt het recht een menswaardig | B.18.2. L'article 23 de la Constitution garantit le droit de mener une |
| leven te leiden. In het derde lid, 2°, ervan wordt aan de bevoegde | vie conforme à la dignité humaine. Il fait, en son alinéa 3, 2°, |
| wetgevers de verplichting opgelegd om « het recht op sociale | obligation aux législateurs compétents de garantir « le droit à la |
| zekerheid, bescherming van de gezondheid en sociale, geneeskundige en | sécurité sociale, à la protection de la santé et à l'aide sociale, |
| juridische bijstand » te waarborgen en worden zij in staat gesteld de | médicale et juridique » et il leur permet de déterminer les conditions |
| voorwaarden te bepalen voor de uitoefening van dat recht. Dat artikel | d'exercice de ce droit. Cet article n'implique pas que les droits |
| houdt niet in dat de beoogde rechten door de wetgever op dezelfde | visés doivent être garantis par le législateur de la même manière pour |
| wijze moeten worden gewaarborgd voor elk individu, en verplicht de | chaque individu, et n'oblige donc pas le législateur à garantir une |
| wetgever dus niet een overlevingspensioen te waarborgen aan de | pension de survie au cohabitant légal survivant d'un travailleur |
| langstlevende wettelijk samenwonende van een overleden werknemer. | défunt. |
| B.18.3. In dat verband werd in de algemene beleidsnota « Pensioenen » | B.18.3. A cet égard, la note de politique générale « Pensions » du 20 |
| van 20 december 2011 overwogen om het voordeel van het | décembre 2011 envisageait d'étendre le bénéfice de la pension de |
| overlevingspensioen uit te breiden tot bepaalde wettelijk samenwonenden : | survie à certains cohabitants légaux : |
| « De mensen die hun partner verliezen zullen een ' overgangsuitkering | « Les personnes qui perdent leur conjoint recevront une ' allocation |
| ' ontvangen waarvan de duur zal afhangen van de leeftijd, het aantal | de transition ' dont la durée sera fonction de l'âge, du nombre |
| kinderen en het aantal jaren van wettelijk samenwonen of huwelijk » | d'enfants et du nombre d'années de cohabitation légale ou de mariage » |
| (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC 53-1964/003, p. 7). | (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-1964/003, p. 7). |
| In (de Franse) voetnoot werd de term « partner » in die zin | En note infrapaginale, le terme « conjoint » était précisé en ce sens |
| gepreciseerd : « Gehuwde echtgenoten of wettelijk samenwonenden die | : « Conjoints mariés ou cohabitants légaux qui se trouvent en |
| gehuwd zouden kunnen zijn » (ibid.). | situation d'être mariés » (ibid.). |
| B.18.4. In de algemene beleidsnota « Pensioenen » van 7 november 2013 | B.18.4. La note de politique générale « Pensions » du 7 novembre 2013 |
| wordt evenwel teruggekomen op dat doel, door te oordelen : | revient cependant sur cet objectif : |
| « Het systeem van de overgangsuitkering zal, net als het huidige | « A l'instar de la pension de survie actuelle, l'allocation de |
| systeem van het overlevingspensioen, beperkt worden tot echtelieden. | transition sera réservée aux époux. Contrairement à ce que prévoit |
| In afwijking van het regeerakkoord zal het niet uitgebreid worden naar | l'accord gouvernemental, elle ne sera pas étendue aux cohabitants |
| wettelijk samenwonenden. Een beleidsvoorbereidende, juridische studie | légaux. Une étude juridique préparatoire à la politique à mener a en |
| heeft immers op overtuigende wijze aangetoond dat als het systeem van | effet démontré de manière convaincante que si les cohabitants légaux |
| de overgangsuitkering opengesteld zou worden voor wettelijk | pouvaient bénéficier du système d'allocation de transition, tous les |
| samenwonenden, het risico zeer groot is dat alle andere elementen van | autres éléments de la législation sur les pensions qui octroient des |
| de pensioenwetgeving die pensioenvoordelen toekennen op basis van | avantages de pension sur la base du mariage, devraient aussi être |
| huwelijk, ook opengesteld zouden moeten worden voor wettelijk | ouverts aux cohabitants légaux. Compte tenu de la flexibilité qui |
| samenwonenden. Rekening houdend met de flexibiliteit in de afsluiting | caractérise la conclusion et la dissolution de la cohabitation légale, |
| en ontbinding van wettelijke samenwoning, zijn de financiële gevolgen | les conséquences financières sont difficiles à évaluer mais, elles |
| hiervan moeilijk precies in te schatten, maar in elk geval zeer | sont en tous cas substantielles. La Commission pour la Réforme des |
| omvangrijk. De Commissie Pensioenhervorming 2020-2040 buigt zich | Pensions 2020-2040 se penche actuellement sur la problématique des |
| momenteel echter over de problematiek van de afgeleide rechten en de | |
| verschillende vormen van samenleving waarmee een op de toekomst | droits dérivés et des différentes formes de vie commune dont devra |
| gericht pensioenstelsel al dan niet rekening zou moeten houden » | tenir compte ou non un régime de pension axé sur l'avenir » (Doc. |
| (Parl. St., Kamer, 2013-2014, DOC 53-3096/019, pp. 11-12). | parl., Chambre, 2013-2014, DOC 53-3096/019, pp. 11-12). |
| B.19. Het staat aan de wetgever te beoordelen of, en in hoeverre, het | B.19. C'est au législateur qu'il appartient d'apprécier si, et dans |
| voordeel van een overlevingspensioen moet worden uitgebreid tot de | quelle mesure, il convient d'étendre le bénéfice d'une pension de |
| langstlevende wettelijk samenwonenden, eventueel in het kader van een | survie aux cohabitants légaux survivants, éventuellement dans le cadre |
| meer algemene hervorming waarbij rekening zou worden gehouden met de | d'une réforme plus générale qui tiendrait compte des choix de vie |
| samenlevingsvormen. | commune. |
| B.20. Een onderzoek ten aanzien van de andere in de prejudiciële | B.20. Un examen au regard des autres dispositions invoquées dans les |
| vragen aangevoerde bepalingen leidt niet tot een andere conclusie. | questions préjudicielles ne conduit pas à une autre conclusion. |
| B.21. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. | B.21. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| De artikelen 16 en 17 van het koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober | Les articles 16 et 17 de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 |
| 1967 betreffende het rust- en overlevingspensioen voor werknemers | relatif à la pension de retraite et de survie des travailleurs |
| schenden niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in | salariés ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus |
| samenhang gelezen met de artikelen 16 en 23 van de Grondwet, met | isolément ou en combinaison avec les articles 16 et 23 de la |
| artikel 14 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met | Constitution, avec l'article 14 de la Convention européenne des droits |
| artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag. | de l'homme et avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à |
| Aldus gewezen in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig artikel | cette Convention. Ainsi rendu en langue française et en langue néerlandaise, |
| 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| op 22 mei 2014. | la Cour constitutionnelle, le 22 mai 2014. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |