Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 79/2014 van 8 mei 2014 Rolnummer : 5681 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 265, § 2, van het Wetboek van vennootschappen, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen. Het Grondwette samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 79/2014 van 8 mei 2014 Rolnummer : 5681 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 265, § 2, van het Wetboek van vennootschappen, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen. Het Grondwette samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J(...) Extrait de l'arrêt n° 79/2014 du 8 mai 2014 Numéro du rôle : 5681 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 265, § 2, du Code des sociétés, posée par le Tribunal de commerce d'Anvers. La Cour constitutionnelle, comp après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 79/2014 van 8 mei 2014 Extrait de l'arrêt n° 79/2014 du 8 mai 2014
Rolnummer : 5681 Numéro du rôle : 5681
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 265, § 2, van het En cause : la question préjudicielle relative à l'article 265, § 2, du
Wetboek van vennootschappen, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen. Code des sociétés, posée par le Tribunal de commerce d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 19 juni 2013 in zake de Rijksdienst voor Sociale Par jugement du 19 juin 2013 en cause de l'Office national de sécurité
Zekerheid respectievelijk tegen Stefan Poppe en tegen Isabel Van sociale respectivement contre Stefan Poppe et contre Isabel Van
Osselaer, handelend in haar hoedanigheid van curator, en anderen, Osselaer, agissant en sa qualité de curateur, et autres, dont
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 27 juni l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 27 juin 2013, le
2013, heeft de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen de volgende Tribunal de commerce d'Anvers a posé la question préjudicielle
prejudiciële vraag gesteld : suivante :
« Op grond van het thans van kracht zijnde art. 265, par. 2 W. Venn. « Sur la base de l'article 265, § 2, actuellement en vigueur, du Code
kunnen de zaakvoerders, gewezen zaakvoerders en alle andere personen des sociétés, l'Office national de Sécurité sociale et le curateur
die ten aanzien van de zaken van de vennootschap werkelijke peuvent tenir les gérants, anciens gérants et toutes les autres
bestuursbevoegdheid hebben gehad, door de Rijksdienst voor Sociale personnes qui ont effectivement détenu le pouvoir de gérer la société
Zekerheid en de curator persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk worden comme étant personnellement et solidairement responsables pour la
gesteld voor het geheel of een deel van alle op het ogenblik van de totalité ou une partie des cotisations sociales, majorations, intérêts
uitspraak van het faillissement verschuldigde sociale bijdragen, de retard et de l'indemnité forfaitaire visée à l'article 54ter de
bijdrageopslagen, verwijlintresten en de vaste vergoeding bedoeld in l'arrêté royal du 28 novembre 1969 (...), dus au moment du prononcé de
art. 54ter van het KB van 28.11.1969 (...), onder meer indien zij la faillite, entre autres si au cours de la période de cinq ans qui
zich, in de periode van vijf jaar voorafgaand aan de précède le prononcé de la faillite, les gérants, anciens gérants et
faillietverklaring, in de situatie bevonden hebben zoals beschreven in responsables se sont trouvés dans la situation décrite à l'article 38,
art. 38 par. 3octies, 8°, van de wet van 29 juni 1981 houdende de § 3octies, 8°, de la loi du 29 juin 1981 établissant les principes
algemene beginselen van de sociale zekerheid voor werknemers; généraux de la sécurité sociale des travailleurs salariés;
Schendt dit artikel de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, daar waar Cette disposition viole-t-elle les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que
Eerste onderdeel Première branche
Dit tot gevolg heeft dat een automatische, persoonlijke en hoofdelijke elle a pour conséquence de créer une responsabilité automatique,
aansprakelijkheid voor de zaakvoerders, gewezen zaakvoerders en alle personnelle et solidaire des gérants, anciens gérants et de toutes les
andere personen die ten aanzien van de vennootschap werkelijke autres personnes qui ont effectivement détenu le pouvoir de gérer la
bestuursbevoegdheid hebben gehad in het leven wordt geroepen, zonder société, sans que soit laissé au tribunal le moindre pouvoir
dat aan de rechtbank enige beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten over d'appréciation sur l'existence effective d'une faute grave et sur la
het werkelijk voorhanden zijn van een grove fout en over de vraag of question de savoir si les faillites se sont produites indépendamment
de faillissementen zich hebben voorgedaan onafhankelijk van hun wil, de leur volonté, de sorte que la responsabilité instaurée est (entre
zodat dit (onder meer en niet uitsluitend) buiten verhouding staat met autres et non exclusivement) hors de proportion avec ce qui est
wat nodig is om de nagestreefde doelstelling te bereiken en bijgevolg nécessaire pour atteindre l'objectif poursuivi et qu'elle engendre par
onevenredige gevolgen veroorzaakt, nu het wetsartikel de bonafide en conséquent des effets disproportionnés, dès lors que l'article de loi
de malafide zaakvoerder op eenzelfde wijze persoonlijk en hoofdelijk rend pareillement le gérant de bonne foi et le gérant de mauvaise foi
aansprakelijk stelt; personnellement et solidairement responsables;
Tweede onderdeel Deuxième branche
Dit tot gevolg heeft dat een automatische, persoonlijke en hoofdelijke elle a pour conséquence de créer une responsabilité automatique,
aansprakelijkheid voor de zaakvoerders, gewezen zaakvoerders en alle personnelle et solidaire des gérants, anciens gérants et de toutes les
andere personen die ten aanzien van de vennootschap werkelijke autres personnes qui ont effectivement détenu le pouvoir de gérer la
bestuursbevoegdheid hebben gehad in het leven wordt geroepen, zonder société, sans qu'il soit fait la moindre distinction entre, d'une
dat enig onderscheid wordt gemaakt tussen enerzijds de situatie waarin part, la situation dans laquelle il est question de constitution
er sprake is van het consecutief, repetitief oprichten van een successive et répétée d'une société, qu'on laisse tomber en faillite
vennootschap, het laten failliet gaan ervan met sociale zekerheidsschulden, het vervolgens opnieuw oprichten van een vennootschap, het opnieuw laten failliet gaan met sociale zekerheidsschulden, en het in de loop van de tijd stelselmatig herhalen van ditzelfde procédé, en anderzijds de situatie waarin meerdere vennootschappen op (quasi) hetzelfde moment worden opgericht, zij gelijktijdig in het economisch leven actief zijn, en vervolgens binnen een zeer korte tijdspanne allemaal failliet worden verklaard, zodat (onder meer en niet uitsluitend) het objectief criterium van het kwestieuze wetsartikel, toegepast in laatstgenoemde situatie, niet in verband staat met of bijdraagt tot het door de wetgever beoogde doel; Derde onderdeel Dit tot gevolg heeft dat een automatische, persoonlijke en hoofdelijke avec des dettes de sécurité sociale, suivie de la constitution d'une nouvelle société, qu'on laisse de nouveau tomber en faillite avec des dettes de sécurité sociale, et de la répétition systématique de ce même procédé au fil du temps et, d'autre part, la situation dans laquelle plusieurs sociétés sont constituées (quasiment) au même moment, sont concomitamment actives dans la vie des affaires et sont ensuite toutes déclarées en faillite en un laps de temps très court, de sorte que (entre autres et non exclusivement) le critère objectif de l'article de loi en question, appliqué dans la dernière situation, n'est pas en rapport avec l'objectif visé par le législateur ou ne contribue pas à l'atteindre; Troisième branche elle a pour conséquence de créer une responsabilité automatique,
aansprakelijkheid voor de zaakvoerders, gewezen zaakvoerders en alle andere personen die ten aanzien van de vennootschap werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad in het leven wordt geroepen, zonder dat een onderscheid wordt gemaakt tussen de vennootschappen die werden opgericht voor en na het in werking treden van het thans van kracht zijnde art. 265 par. 2 W. Venn., waardoor de zaakvoerders van de vennootschappen die voor het in werking treden werden opgericht niet met een minimale mate van voorzienbaarheid hun risico op automatische persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid konden inschatten, zodat (onder meer en niet uitsluitend) op een onevenredige wijze afbreuk wordt gedaan aan het beginsel van een minimaal niveau van personnelle et solidaire des gérants, anciens gérants et de toutes les autres personnes qui ont effectivement détenu le pouvoir de gérer la société, sans qu'il soit fait une distinction entre les sociétés constituées antérieurement à l'entrée en vigueur de l'actuel article 265, § 2, du Code des sociétés et celles constituées postérieurement, ce qui ne permet pas aux gérants des sociétés constituées avant cette entrée en vigueur d'évaluer avec un minimum de prévisibilité le risque de responsabilité automatique personnelle et solidaire encouru, de sorte qu'il est (entre autres et non exclusivement) porté atteinte, de manière disproportionnée, au principe de prévisibilité minimale de la
voorzienbaarheid van persoonlijke aansprakelijkheid ? ». responsabilité personnelle ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Artikel 265, § 2, van het Wetboek van vennootschappen bepaalt : B.1.1. L'article 265, § 2, du Code des sociétés dispose :
« Onverminderd § 1 kunnen de zaakvoerders, gewezen zaakvoerders en « Sans préjudice du § 1er, l'Office national de Sécurité sociale et le
alle andere personen die ten aanzien van de zaken van de vennootschap curateur peuvent tenir les gérants, anciens gérants et toutes les
werkelijke bestuursbevoegdheid hebben gehad, door de Rijksdienst voor autres personnes qui ont effectivement détenu le pouvoir de gérer la
Sociale Zekerheid en de curator persoonlijk en hoofdelijk société comme étant personnellement et solidairement responsables pour
aansprakelijk worden gesteld voor het geheel of een deel van alle op la totalité ou une partie des cotisations sociales, majorations,
het ogenblik van de uitspraak van het faillissement verschuldigde intérêts de retard et de l'indemnité forfaitaire visée à l'article
sociale bijdragen, bijdrageopslagen, verwijlinteresten en de vaste 54ter de l'arrêté royal du 28 novembre 1969 pris en exécution de la
vergoeding bedoeld in artikel 54ter van het koninklijk besluit van 28
november 1969 tot uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot
herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28 décembre 1944
maatschappelijke zekerheid der arbeiders, indien komt vast te staan concernant la sécurité sociale des travailleurs, dus au moment du
dat een door hen begane grove fout aan de basis lag van het prononcé de la faillite, s'il est établi qu'une faute grave qu'ils ont
faillissement, of indien zij zich, in de loop van de periode van vijf commise était à la base de la faillite, ou, si au cours de la période
jaar voorafgaand aan de faillietverklaring in de situatie bevonden de cinq ans qui précède le prononcé de la faillite, les gérants,
hebben zoals beschreven in artikel 38, § 3octies, 8°, van de wet van anciens gérants et responsables se sont trouvés dans la situation
29 juni 1981 houdende de algemene beginselen van de sociale zekerheid décrite à l'article 38, § 3octies, 8° de la loi du 29 juin 1981
établissant les principes généraux de la sécurité sociale des
voor werknemers. travailleurs salariés.
De Rijksdienst voor Sociale Zekerheid of de curator stellen de L'Office national de Sécurité sociale ou le curateur intentent
vordering inzake persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid van de l'action en responsabilité personnelle et solidaire des dirigeants
in het eerste lid bedoelde bestuurders in bij de rechtbank van visés à l'alinéa 1er devant le tribunal du commerce qui connaît de la
koophandel die kennis neemt van het faillissement van de vennootschap. faillite de la société.
§ 1, tweede lid, is niet van toepassing op voormelde Rijksdienst en op
de curator wat de hierboven vermelde schulden betreft. Le § 1er, alinéa 2, n'est pas d'application vis-à-vis de l'Office et
Als grove fout wordt beschouwd iedere vorm van ernstige en du curateur précité en ce qui concerne les dettes visées ci-dessus.
georganiseerde fiscale fraude in de zin van artikel 3, § 2, van de wet Est considérée comme faute grave, toute forme de fraude fiscale grave
van 11 januari 1993 tot voorkoming van het gebruik van het financiële et organisée au sens de l'article 3, § 2, de la loi du 11 janvier 1993
stelsel voor het witwassen van geld en de financiering van het relative à la prévention de l'utilisation du système financier aux
terrorisme, evenals het gegeven dat de vennootschap geleid wordt door fins du blanchiment de capitaux et du financement du terrorisme, ainsi
een zaakvoerder of een verantwoordelijke die betrokken is geweest bij que le fait que la société est dirigée par un gérant ou un responsable
minstens twee faillissementen, vereffeningen of gelijkaardige qui a été impliqué dans au moins deux faillites, liquidations ou
operaties met schulden tegenover een instelling die opérations similaires entraînant des dettes à l'égard d'un organisme
socialezekerheidsbijdragen int tot gevolg. De Koning kan, na advies percepteur des cotisations sociales. Le Roi peut, après avis du comité
van het beheerscomité van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid, de gestion de l'Office national de sécurité sociale, déterminer les
bepalen welke feiten, gegevens of omstandigheden, voor de toepassing faits, données ou circonstances qui, en vue de l'application du
van deze paragraaf, eveneens als grove fout beschouwd kunnen worden ». présent paragraphe, peuvent également être considérés comme faute grave ».
B.1.2. Artikel 38, § 3octies, van de wet van 29 juni 1981 houdende de B.1.2. L'article 38, § 3octies, de la loi du 29 juin 1981 établissant
algemene beginselen van de sociale zekerheid voor werknemers, waarnaar les principes généraux de la sécurité sociale des travailleurs
het in het geding zijnde artikel verwijst, bepaalt : salariés, auquel l'article en cause renvoie, dispose :
« Om aanspraak te kunnen maken op het voordeel van de totale of « Pour pouvoir prétendre au bénéfice de la dispense totale ou
gedeeltelijke vrijstelling van sociale zekerheidsbijdragen bedoeld in
§ § 3 en 3bis, van de totale of gedeeltelijke vrijstelling van partielle de cotisations de sécurité sociale visées aux §§ 3 et 3bis,
de la dispense totale ou partielle de versement des cotisations
storting van ingehouden bijdragen, van een vermindering van sociale retenues, d'une réduction de cotisations de sécurité sociale visées
zekerheidsbijdragen, bedoeld in § § 2, 3 en 3bis, alsook van een aux §§ 2, 3 et 3bis, ainsi que d'un régime de cotisations forfaitaires
stelsel van forfaitaire bijdragen bepaald door of krachtens deze wet, prévu par ou en vertu de la présente loi, l'employeur ne peut se
mag de werkgever zich niet in één van volgende situaties bevinden : trouver dans une des situations suivantes :
[...] [...]
8. indien het om een rechtspersoon gaat, onder de bestuurders, 8. s'il s'agit d'une personne morale, compter parmi les
zaakvoerders of personen die bevoegd zijn om de vennootschap te administrateurs, les gérants ou les personnes ayant le pouvoir
verbinden, personen tellen die bij minstens twee faillissementen, d'engager la société, des personnes qui ont été impliquées dans au
vereffeningen of gelijkaardige operaties betrokken werden met schulden moins deux faillites, liquidations ou opérations similaires entraînant
ten aanzien van een inningorganisme van de sociale des dettes à l'égard d'un organisme de recouvrement des cotisations de
zekerheidsbijdragen. sécurité sociale.
[...] ». [...] ».
B.2. Artikel 265, § 2, van het Wetboek van vennootschappen voert een B.2. L'article 265, § 2, du Code des sociétés instaure une
bijzondere aansprakelijkheid in van zaakvoerders, gewezen zaakvoerders
en alle andere personen die ten aanzien van de zaken van een responsabilité spéciale des gérants, anciens gérants et de toutes
personenvennootschap met beperkte aansprakelijkheid
bestuursbevoegdheid hebben gehad, voor niet-betaalde autres personnes qui ont détenu le pouvoir de gérer une société de
socialezekerheidsbijdragen. Zij kunnen immers onder bepaalde personnes à responsabilité limitée pour des cotisations de sécurité
voorwaarden persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk worden gesteld sociale impayées. En effet, sous certaines conditions, ils peuvent
voor het geheel of een deel van alle op het ogenblik van de uitspraak être considérés comme étant personnellement et solidairement
van het faillissement verschuldigde sociale bijdragen, responsables pour la totalité ou une partie des cotisations sociales,
bijdrageopslagen, verwijlinteresten en de vaste vergoeding bedoeld in majorations, intérêts de retard et de l'indemnité forfaitaire visée à
artikel 54ter van het koninklijk besluit van 28 november 1969 tot l'article 54ter de l'arrêté royal du 28 novembre 1969 « pris en
uitvoering van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de exécution de la loi du 27 juin 1969 révisant l'arrêté-loi du 28
besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs », dus
zekerheid der arbeiders. au moment du prononcé de la faillite.
Opdat daartoe kan worden besloten, moet evenwel vaststaan dat zij Pour qu'il puisse en être jugé ainsi, il doit toutefois être établi
ofwel een grove fout hebben begaan die aan de basis lag van het soit qu'ils ont commis une faute grave qui était à la base de la
faillissement (eerste hypothese), ofwel in de periode van vijf jaar faillite (première hypothèse), soit qu'au cours de la période de cinq
voorafgaand aan de faillietverklaring reeds waren betrokken bij ans qui précède le prononcé de la faillite, ils ont déjà été impliqués
minstens twee faillissementen, vereffeningen of soortgelijke operaties dans au moins deux faillites, liquidations ou opérations similaires
met schulden ten aanzien van een inningsinstelling van de entraînant des dettes à l'égard d'un organisme de recouvrement des
socialezekerheidsbijdragen (tweede hypothese). De prejudiciële vraag
betreft enkel de laatstvermelde hypothese, zodat het Hof zijn cotisations de sécurité sociale (seconde hypothèse). La question
onderzoek daartoe beperkt. Het Hof spreekt zich derhalve niet uit over préjudicielle ne concerne que cette dernière hypothèse, de sorte que
de aansprakelijkheid die het gevolg is van een grove fout die aan de la Cour limite son examen à celle-ci. La Cour ne se prononce dès lors
basis lag van het faillissement, noch over hetgeen in het vierde lid ni sur la responsabilité résultant d'une faute grave qui est à la base
van de in het geding zijnde bepaling als grove fout wordt beschouwd. de la faillite ni sur ce qui est considéré comme une faute grave dans
B.3.1. Het eerste onderdeel van de prejudiciële vraag betreft de le quatrième alinéa de la disposition en cause.
bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de artikelen B.3.1. La première branche de la question préjudicielle concerne la
10 en 11 van de Grondwet in zoverre zij voor een bepaalde categorie compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 et 11 de
van zaakvoerders en bestuurders van vennootschappen een automatische, la Constitution en ce qu'elle instaure, pour une catégorie déterminée
persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid invoert, zonder dat aan de gérants et administrateurs de sociétés, une responsabilité
de rechtbank enige beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten over de vraag personnelle et solidaire automatique, sans laisser au tribunal un
of de faillissementen zich hebben voorgedaan onafhankelijk van hun quelconque pouvoir d'appréciation quant à la question de savoir si les
wil, en doordat geen onderscheid wordt gemaakt naargelang de faillites se sont produites indépendamment de leur volonté, et en ce
betrokkenen te goeder trouw dan wel te kwader trouw hebben gehandeld. qu'aucune distinction n'est faite selon que les intéressés ont agi de
B.3.2. Het tweede onderdeel van de prejudiciële vraag betreft de bonne foi ou, au contraire, de mauvaise foi.
bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de artikelen B.3.2. La deuxième branche de la question préjudicielle concerne la
10 en 11 van de Grondwet in zoverre de bedoelde aansprakelijkheidsregeling geldt zonder dat een onderscheid wordt gemaakt tussen, enerzijds, de situatie waarin er sprake is van het consecutief, repetitief oprichten van een vennootschap, het failliet laten gaan ervan met socialezekerheidsschulden en het stelselmatig herhalen van dit procedé, en, anderzijds, de situatie waarin meerdere, met elkaar verbonden vennootschappen, gelijktijdig worden opgericht en economisch actief zijn en vervolgens nagenoeg gelijktijdig failliet gaan. B.4. De invoering van een bijzondere aansprakelijkheidsregeling voor compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce que le régime de responsabilité visé s'applique sans qu'une distinction soit faite entre, d'une part, la situation dans laquelle il est question de constitution successive et répétée de sociétés, qu'on laisse tomber en faillite avec des dettes de sécurité sociale, et de la répétition systématique de ce procédé et, d'autre part, la situation dans laquelle plusieurs sociétés qui sont liées les unes aux autres sont constituées et sont économiquement actives au même moment et font ensuite faillite presque concomitamment. B.4. L'instauration d'un régime spécial de responsabilité pour les
socialezekerheidsschulden werd verantwoord als een instrument voor een dettes de sécurité sociale a été justifiée comme un instrument de
betere inning van de socialezekerheidsbijdragen (Parl. St., Kamer, meilleure perception des cotisations de sécurité sociale. (Doc. parl.,
2005-2006, DOC 51-2517/003, p. 7; DOC 51-2517/011, p. 8). Chambre, 2005-2006, DOC 51-2517/003, p. 7; DOC 51-2517/011, p. 8).
Bij de bespreking van het amendement dat aanleiding gaf tot de Lors de la discussion de l'amendement qui a donné lieu à la
wijziging van de in het geding zijnde bepaling bij de wet van 27 modification de la disposition en cause par la loi du 27 décembre 2006
december 2006 houdende diverse bepalingen (I) werd beklemtoond dat die portant des dispositions diverses (I), il a été souligné que cette
bepaling vooral is gericht tegen malafide ondernemers : disposition était surtout dirigée contre les entrepreneurs malhonnêtes :
« Het gaat niet op dat sommige malafide werkgevers ondernemingen « Il est inadmissible que certains employeurs malhonnêtes créent des
oprichten, op het ogenblik dat de eerste betalingen moeten gebeuren de entreprises et disparaissent au moment où les premiers paiements
boeken sluiten, om vervolgens een nieuwe vennootschap op te richten doivent être effectués, pour ensuite créer une nouvelle société, et
enz. Het komt erop aan dat de verschuldigde bijdragen correct worden ainsi de suite. Il importe que les cotisations dues soient payées
betaald » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2760/030, p. 6). correctement » (Doc. parl., Chambre, 2006-2007, DOC 51-2760/030, p.
B.5. De door de in het geding zijnde bepaling ingestelde persoonlijke 6). B.5. La responsabilité personnelle et solidaire de la catégorie de
en hoofdelijke aansprakelijkheid van de in de prejudiciële vraag personnes visée dans la question préjudicielle, instaurée par la
beoogde categorie van personen wordt omschreven als een « objectieve disposition en cause, est décrite comme une « responsabilité objective
aansprakelijkheid » (advies van de afdeling wetgeving van de Raad van » (avis de la section de législation du Conseil d'Etat, Doc. parl.,
State, Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2517/003, nr. 1, p. 10). Chambre, 2005-2006, DOC 51-2517/003, n° 1, p. 10). En effet, la
Het feitelijke gegeven dat de zaakvoerders of bestuurders in de loop circonstance qu'au cours de la période de cinq ans qui précède le
van de periode van vijf jaar voorafgaand aan de faillietverklaring prononcé de la faillite, les gérants ou les administrateurs ont déjà
reeds betrokken zijn geweest bij minstens twee andere faillissementen, été impliqués dans au moins deux autres faillites, liquidations ou
vereffeningen of soortgelijke operaties die resulteerden in schulden opérations similaires entraînant des dettes à l'égard d'un organisme
tegenover een instelling die socialezekerheidsbijdragen int, kan de recouvrement des cotisations de sécurité sociale peut, tout comme «
immers evenals « een grove fout die aan de basis van het faillissement une faute grave [qui est] à la base de la faillite », entraîner leur
lag » hun persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid teweegbrengen. responsabilité personnelle et solidaire.
B.6. De in het geding zijnde maatregel, die zich richt tot de B.6. La mesure en cause, qui vise la catégorie des gérants et des
categorie van zaakvoerders en bestuurders die zich bevinden in de in administrateurs se trouvant dans la situation décrite en B.5, repose
B.5 omschreven situatie, berust op een criterium dat in verband staat sur un critère qui est en rapport avec l'objectif mentionné en B.4,
met het in B.4 vermelde doel, vermits hij de zaakvoerders en puisqu'elle vise les gérants et les administrateurs de ces sociétés
bestuurders van die vennootschappen viseert die herhaaldelijk in qui sont restées de façon répétée en défaut de payer les cotisations
gebreke bleven de socialezekerheidsbijdragen te betalen. de sécurité sociale.
B.7. Geschillen met betrekking tot socialezekerheidsbijdragen kunnen B.7. Les contestations relatives aux cotisations de sécurité sociale
onder de toepassing van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de peuvent entrer dans le champ d'application de l'article 6.1 de la
Convention européenne des droits de l'homme sur la base d'une mise en
rechten van de mens vallen op basis van een afweging van de publiek- balance des aspects de droit public et de droit privé caractérisant le
en privaatrechtelijke aspecten van de te beoordelen regeling (EHRM, 9 régime à examiner (CEDH, 9 décembre 1994, Schouten et Meldrum c.
december 1994, Schouten en Meldrum t. Nederland, §§ 52-60). Wanneer, Pays-Bas, §§ 52-60). Lorsque, comme en l'espèce, sur la base de la
zoals te dezen, op grond van de in het geding zijnde bepaling, niet de disposition en cause, ce n'est pas la société assujettie elle-même
bijdrageplichtige vennootschap zelf doch de zaakvoerders en mais bien les gérants et les administrateurs de celle-ci qui peuvent
bestuurders van die vennootschap, in afwijking van de gewone être condamnés, par dérogation au régime ordinaire de la
aansprakelijkheidsregeling, met hun persoonlijk vermogen tot betaling responsabilité, sur leur patrimoine personnel, au paiement des
van de verschuldigde socialezekerheidsbijdragen en supplementen kunnen cotisations de sécurité sociale et suppléments exigibles, la
worden veroordeeld, betreft de betwisting een geschil omtrent « het contestation porte sur des « droits et obligations de caractère civil
vaststellen van [...] burgerlijke rechten en verplichtingen » in de zin van de voormelde verdragsbepaling. Daaruit volgt dat aan de door de in het geding zijnde bepaling bedoelde zaakvoerders en bestuurders met betrekking tot de vordering die wordt ingesteld door de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid of door de curator, het recht op toegang tot een rechter met volle rechtsmacht moet zijn gewaarborgd. B.8. De in het geding zijnde bepaling stelt een objectieve aansprakelijkheid in en verleent aan de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid en aan de curator een appreciatiebevoegdheid om de verschuldigde socialezekerheidsbijdragen en supplementen voor het geheel of een deel terug te vorderen. De vordering inzake persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid dient evenwel te worden ingesteld bij een rechtscollege, namelijk de rechtbank van koophandel die kennis neemt van het faillissement van de vennootschap. Die rechtbank dient te oordelen of de wettelijke » au sens de la disposition conventionnelle précitée. Il en résulte que le droit d'accès à un juge exerçant un contrôle de pleine juridiction doit être assuré aux gérants et administrateurs visés dans la disposition en cause, en ce qui concerne l'action intentée par l'Office national de sécurité sociale ou par le curateur. B.8. La disposition en cause instaure une responsabilité objective et confère à l'Office national de sécurité sociale et au curateur un pouvoir d'appréciation pour réclamer la totalité ou une partie des cotisations de sécurité sociale et suppléments dus. L'action en responsabilité personnelle et solidaire doit toutefois être intentée auprès d'une juridiction, à savoir le tribunal de commerce qui connaît de la faillite de la société. Ce tribunal doit
voorwaarden voor de persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid zijn vérifier si les conditions légales de la responsabilité personnelle et
vervuld, en gaat met name na of de betrokken zaakvoerders of solidaire sont réunies et examine notamment si les gérants ou
bestuurders in de periode van vijf jaar voorafgaand aan een nieuw administrateurs concernés ont été impliqués, au cours de la période de
faillissement betrokken zijn geweest bij minstens twee andere cinq ans qui a précédé une nouvelle faillite, dans au moins deux
faillissementen met schulden ten aanzien van een inningsinstelling van de socialezekerheidsbijdragen. autres faillites entraînant des dettes à l'égard d'un organisme de
Doordat de in het geding zijnde bepaling erin voorziet dat de personen recouvrement des cotisations de sécurité sociale.
die zij beoogt persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk kunnen worden Par ailleurs, en ce qu'elle prévoit que les personnes qu'elle vise
gesteld « voor het geheel of een deel van [de] sociale bijdragen, peuvent être considérées comme étant personnellement et solidairement
bijdrageopslagen, verwijlinteresten en de vaste vergoeding », stelt responsables « pour la totalité ou une partie des cotisations
zij bovendien de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid en de curator in sociales, majorations, intérêts de retard et de l'indemnité
staat de mate van die hoofdelijkheid te bepalen, en moet de rechtbank, forfaitaire », la disposition en cause permet à l'Office national de
in rechte en in feite, de omvang van de verschuldigde sociale sécurité sociale et au curateur de déterminer la mesure de cette
bijdragen, bijdrageopslagen, verwijlinteresten en de vaste vergoeding solidarité et le tribunal doit pouvoir examiner, en droit et en fait,
kunnen beoordelen op basis van de bij haar ingestelde vordering. Ten le montant des cotisations sociales, majorations, intérêts de retard
aanzien van de omvang van de verschuldigde socialezekerheidsbijdragen et de l'indemnité forfaitaire dus, sur la base de l'action dont il est
en supplementen, heeft de bevoegde rechtbank, bij de behandeling van saisi. Par conséquent, relativement au montant des cotisations de
sécurité sociale et suppléments dus, le tribunal compétent dispose,
de ingestelde vordering, derhalve eenzelfde beoordelingsbevoegdheid dans le cadre du traitement de l'action intentée, du même pouvoir
als de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid en de curator. In die d'appréciation que l'Office national de sécurité sociale et le
interpretatie is aan de betrokken zaakvoerders en bestuurders de curateur. Dans cette interprétation, l'accès à un juge exerçant un
toegang tot een rechter met volle rechtsmacht gewaarborgd. contrôle de pleine juridiction est garanti aux gérants et
administrateurs concernés.
B.9.1. De in het geding zijnde bepaling stelt dat de bedoelde personen B.9.1. La disposition en cause prévoit que les personnes visées «
aansprakelijk « kunnen » worden gesteld, zodat het de rechter toekomt peuvent » être tenues pour responsables, de sorte que c'est le juge
vast te stellen of in het concrete geval, de persoonlijke en qui devra établir si, dans le cas concret, la responsabilité
hoofdelijke aansprakelijkheid van de zaakvoerders en bestuurders in personnelle et solidaire des gérants et administrateurs est engagée
het geding is (Parl. St., Kamer, 2005-2006, DOC 51-2517/011, p. 14). (Doc. parl., Chambre, 2005-2006, DOC 51-2517/011, p. 14).
B.9.2. Zoals is aangegeven in B.4, blijkt uit de totstandkoming van de in het geding zijnde bepaling dat de wetgever vooral de malafide zaakvoerders en bestuurders aansprakelijk heeft willen stellen die zich schuldig maken aan sociale fraude doordat ze een onderneming oprichten en vervolgens een faillissement uitlokken zonder dat ze hun socialezekerheidsschulden hebben betaald en die deze werkwijze meermaals herhalen. De rechter, die dient te oordelen of de wettelijke voorwaarden voor de persoonlijke en hoofdelijke aansprakelijkheid zijn vervuld, kan nagaan of er, in geval van de herhaalde betrokkenheid bij faillissementen met socialezekerheidsschulden, sprake is van een dergelijk procedé van frauduleuze herhaling en kan bij het bepalen van de omvang van de bedragen waartoe de zaakvoerder of bestuurder gehouden is, derhalve rekening houden met het gegeven of deze al dan niet te goeder trouw was. B.9.2. Ainsi qu'il est indiqué en B.4, il ressort de la genèse de la disposition en cause que le législateur a entendu avant tout engager la responsabilité des gérants et administrateurs de mauvaise foi qui se rendent coupables de fraude sociale en constituant une entreprise dont ils provoquent ensuite la faillite sans avoir payé les dettes de sécurité sociale et qui répètent plusieurs fois ce procédé. Le juge, qui doit apprécier si les conditions légales de la responsabilité personnelle et solidaire sont remplies, peut, dans le cas d'une implication réitérée dans des faillites comportant des dettes de sécurité sociale, vérifier s'il est question d'un tel procédé de répétition frauduleuse et peut dès lors tenir compte, lors de la détermination de la hauteur des sommes auxquels le gérant ou l'administrateur est tenu, du fait que celui-ci était ou non de bonne foi.
B.9.3. Onder voorbehoud van die interpretatie is de in het geding B.9.3. Sous la réserve de cette interprétation, la mesure en cause est
zijnde maatregel redelijk verantwoord in het licht van de nagestreefde raisonnablement justifiée au regard de l'objectif poursuivi et les
doelstelling en dienen het eerste en het tweede onderdeel van de première et deuxième branches de la question préjudicielle appellent
prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. une réponse négative.
B.10.1. In het derde onderdeel van de prejudiciële vraag beoogt de B.10.1. Dans la troisième branche de la question préjudicielle, le
verwijzende rechter van het Hof te vernemen of de in het geding zijnde juge a quo demande à la Cour si la disposition en cause viole les
bepaling de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, doordat geen articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'aucune distinction
onderscheid wordt gemaakt tussen vennootschappen naargelang zij zijn n'est faite entre les sociétés constituées antérieurement à l'entrée
opgericht vóór of na de inwerkingtreding van de in het geding zijnde en vigueur de la disposition en cause et celles constituées après
bepaling, wat impliceert dat zaakvoerders en bestuurders van vennootschappen die vóór het in werking treden van de in het geding zijnde bepaling werden opgericht, niet met een minimale mate van voorzienbaarheid het risico van hun aansprakelijkheid konden inschatten. B.10.2. De in het geding zijnde bepaling voert, gelet op het tijdstip waarop zij uitwerking heeft - te dezen de vanaf 1 september 2006 uitgesproken faillissementen -, een onderscheid in tussen personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere regeling vielen en personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de nieuwe regeling vallen. Een dergelijk onderscheid is niet onbestaanbaar met cette entrée en vigueur, ce qui implique que les gérants et administrateurs de sociétés qui ont été constituées avant l'entrée en vigueur de la disposition en cause ne pouvaient pas évaluer avec un degré minimal de prévisibilité le risque de responsabilité encouru. B.10.2. La disposition en cause instaure, eu égard à la date à laquelle elle sort ses effets - en l'occurrence, sur les faillites prononcées à partir du 1er septembre 2006 - une distinction entre les personnes qui se trouvent dans des situations juridiques régies par la règle antérieure et les personnes qui se trouvent dans des situations juridiques régies par la règle nouvelle. Semblable distinction n'est
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. Elke wetswijziging zou pas incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. A
onmogelijk worden indien zou worden aangenomen dat een nieuwe bepaling peine de rendre impossible toute modification législative, il ne peut
die grondwetsartikelen zou schenden om de enkele reden dat zij de être considéré qu'une disposition nouvelle viole les articles
toepassingsvoorwaarden van de vroegere wetgeving wijzigt, om de enkele constitutionnels précités par cela seul qu'elle modifie les conditions
reden dat zij de berekeningen in de war zou sturen van diegenen die op d'application de la législation ancienne et pour le seul motif qu'elle
de vroegere situatie zijn voortgegaan of om de enkele reden dat zij de déjouerait les calculs de ceux qui se sont fiés à la situation
verwachtingen van een partij in een rechtsgeding zou dwarsbomen. ancienne ou les attentes d'une partie à un procès.
De artikelen 10 en 11 van de Grondwet zijn slechts geschonden indien Les articles 10 et 11 de la Constitution ne sont violés que si
de ontstentenis van een overgangsbepaling tot een verschil in l'absence d'une disposition transitoire entraîne une différence de
behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of traitement insusceptible de justification raisonnable ou s'il est
indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk porté une atteinte excessive au principe de légitime confiance.
wordt gedaan. B.11.1. De wetgever vermocht maatregelen te nemen om de handelwijze te B.11.1. Le législateur pouvait prendre des mesures en vue de contrer
verijdelen van zaakvoerders of bestuurders van vennootschappen die op les pratiques de gérants ou d'administrateurs de sociétés qui tentent
systematische wijze pogen de betaling van socialezekerheidsbijdragen systématiquement d'éluder le paiement des cotisations de sécurité
te omzeilen. Het feit dat een dergelijke handelwijze bij de oprichting sociale. Le fait que de telles pratiques n'entraînaient pas la
van een vennootschap vóór de totstandkoming van de in het geding responsabilité personnelle des intéressés au moment de la constitution
zijnde bepaling niet de persoonlijke aansprakelijkheid van de d'une société, lorsque cette constitution est antérieure à l'adoption
betrokkenen met zich kon meebrengen, kon bij hen niet de rechtmatige de la disposition en cause, ne pouvait susciter chez ces personnes
verwachting doen ontstaan dat dit ook in de toekomst zo zou blijven. l'attente légitime qu'à l'avenir également, il continuerait à en être
B.11.2. Het derde onderdeel van de prejudiciële vraag dient ontkennend ainsi. B.11.2. La troisième branche de la question préjudicielle appelle une
te worden beantwoord. réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Onder voorbehoud van de in B.8 en B.9 vermelde interpretatie, schendt Sous réserve de l'interprétation mentionnée en B.8 et B.9, l'article
artikel 265, § 2, van het Wetboek van vennootschappen de artikelen 10 265, § 2, du Code des sociétés ne viole pas les articles 10 et 11 de
en 11 van de Grondwet niet. la Constitution.
Aldus gewezen in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig artikel Ainsi rendu en langue néerlandaise et en langue française,
65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
op 8 mei 2014. la Cour constitutionnelle, le 8 mai 2014.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
A. Alen A. Alen
^