Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 78/2014 van 8 mei 2014 Rolnummer : 5667 In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de artikelen 2, 4°, en 3, 1°, eerste lid, van de wet van 13 december 2012 houdende diverse wijzigingsbepalinge Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 78/2014 van 8 mei 2014 Rolnummer : 5667 In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de artikelen 2, 4°, en 3, 1°, eerste lid, van de wet van 13 december 2012 houdende diverse wijzigingsbepalinge Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de rechters (...) Extrait de l'arrêt n° 78/2014 du 8 mai 2014 Numéro du rôle : 5667 En cause : le recours en annulation totale ou partielle des articles 2, 4°, et 3, 1°, alinéa 1 er , de la loi du 13 décembre 2012 portant diverses dispositions modific La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De G(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 78/2014 van 8 mei 2014 Extrait de l'arrêt n° 78/2014 du 8 mai 2014
Rolnummer : 5667 Numéro du rôle : 5667
In zake : het beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de En cause : le recours en annulation totale ou partielle des articles
artikelen 2, 4°, en 3, 1°, eerste lid, van de wet van 13 december 2012 2, 4°, et 3, 1°, alinéa 1er, de la loi du 13 décembre 2012 portant
houdende diverse wijzigingsbepalingen betreffende de pensioenen van de diverses dispositions modificatives relatives aux pensions du secteur
overheidssector, ingesteld door Jean Degrave en anderen. public, introduit par Jean Degrave et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, en de composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Derycke, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet en R. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût, T. Giet et R. Leysen, assistée
Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter A. Alen, du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président A. Alen,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 19 juni 2013 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 19
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 20 juni juin 2013 et parvenue au greffe le 20 juin 2013, un recours en
2013, is beroep tot gehele of gedeeltelijke vernietiging ingesteld van
de artikelen 2, 4°, en 3, 1°, eerste lid, van de wet van 13 december annulation totale ou partielle des articles 2, 4°, et 3, 1°, alinéa 1er,
2012 houdende diverse wijzigingsbepalingen betreffende de pensioenen de la loi du 21 décembre 2012 portant diverses dispositions
van de overheidssector (bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van modificatives relatives aux pensions du secteur public (publiée au
21 december 2012, derde editie) door Jean Degrave, Walter De Schryver, Moniteur belge du 21 décembre 2012, troisième édition) a été introduit
Tom Cautaerts en Paul Quets, allen bijgestaan en vertegenwoordigd door par Jean Degrave, Walter De Schryver, Tom Cautaerts et Paul Quets,
Mr. P. Luypaers, advocaat bij de balie te Leuven. assistés et représentés par Me P. Luypaers, avocat au barreau de Louvain.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de bestreden bepalingen Quant aux dispositions attaquées
B.1.1. De bestreden bepalingen maken deel uit van hoofdstuk 2 (« B.1.1. Les dispositions attaquées font partie du chapitre 2 («
Verhoging van de leeftijd van het onmiddellijk of uitgesteld pensioen Augmentation de l'âge de la pension immédiate ou différée ») de la loi
») van de wet van 13 december 2012 houdende diverse du 13 décembre 2012 portant diverses dispositions modificatives
wijzigingsbepalingen betreffende de pensioenen van de overheidssector.
Een verhoging van de leeftijd van het vervroegd pensioen van 60 naar relatives aux pensions du secteur public.
62 jaar werd reeds ingevoerd bij de wet van 28 december 2011 houdende La loi du 28 décembre 2011 portant des dispositions diverses (articles
diverse bepalingen (artikelen 85 tot 92). De thans bestreden 85 à 92) avait déjà instauré un relèvement de l'âge de la pension
bepalingen beogen de uitwerking daarvan te verduidelijken en te anticipée de 60 à 62 ans. Les dispositions présentement attaquées
verfijnen. visent à en préciser et à en affiner les effets.
B.1.2. Vóór de voormelde wet van 28 december 2011 konden de statutaire B.1.2. Avant la loi précitée du 28 décembre 2011, les fonctionnaires
ambtenaren op pensioen vanaf de leeftijd van 60 jaar en « op statutaires pouvaient prendre leur retraite à partir de l'âge de 60
voorwaarde dat zij ten minste vijf pensioenaanspraakverlenende ans et « à la condition de compter au moins cinq années de services
dienstjaren tellen » (artikel 46 van de wet van 15 mei 1984 houdende admissibles pour l'ouverture du droit à la pension » (article 46 de la
maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen). Het betrof in loi du 15 mai 1984 portant mesures d'harmonisation dans les régimes de
wezen een vervroegd pensioen, dat afweek van de wettelijke pensions). Il s'agissait en réalité d'une retraite anticipée, qui
pensioenleeftijd die voor de statutaire ambtenaren, zoals voor de dérogeait à l'âge légal de la retraite fixé en principe pour les
werknemers en de zelfstandigen, in beginsel op 65 jaar was vastgesteld fonctionnaires statutaires, comme pour les travailleurs salariés et
(artikel 1 van de algemene wet van 21 juli 1844 op de burgerlijke en les indépendants, à 65 ans (article 1er de la loi générale du 21
kerkelijke pensioenen). juillet 1844 sur les pensions civiles et ecclésiastiques).
De wet van 28 december 2011 heeft dat vervroegd pensioen voor de La loi du 28 décembre 2011 a généralisé cette retraite anticipée pour
statutaire ambtenaren veralgemeend (artikel 88), maar heeft les fonctionnaires statutaires (article 88), mais elle a simultanément
tegelijkertijd voorzien, niet alleen in een verhoging van de leeftijd prévu non seulement un relèvement de l'âge auquel cette retraite peut
waarop dat pensioen kan ingaan, maar ook in een verhoging van het prendre cours, mais également une augmentation du nombre d'années de
aantal dienstjaren dat moet zijn bereikt en dat in beginsel 40 jaar service qui doivent être accomplies et qui s'élève en principe à 40
bedraagt (artikel 85). ans (article 85).
B.1.3. Het pensioen van de statutaire ambtenaren wordt berekend B.1.3. La pension des fonctionnaires statutaires est calculée
overeenkomstig de volgende formule : tantième x referentiewedde x conformément à la formule suivante : tantième x traitement de
aantal aanneembare dienstjaren. De referentiewedde is in beginsel de référence x nombre d'années de service admissibles. Le traitement de
référence est en principe le traitement moyen des dix dernières années
gemiddelde wedde van de laatste tien loopbaanjaren. Het tantième vormt de carrière. Le tantième constitue le dénominateur de la « fraction de
de noemer van de zogenaamde loopbaanbreuk, met als teller het aantal carrière », avec comme numérateur le nombre d'années de service. Plus
dienstjaren. Hoe kleiner die noemer is, hoe gunstiger de loopbaanbreuk ce dénominateur est petit, plus la fraction de carrière est
en hoe hoger het pensioenbedrag (of hoe sneller het maximumpensioen avantageuse et plus le montant de la pension est élevé (ou plus la
wordt bereikt). pension maximale est atteinte rapidement).
Het rustpensioen wordt in beginsel berekend « op de grondslag van, La pension de retraite est en principe « liquidée à raison, pour
voor elk jaar dienst, 1/60 van de referentiewedde » (artikel 8, § 1, chaque année de service, de 1/60e du traitement de référence »
van de algemene wet van 21 juli 1844 op de burgerlijke en kerkelijke (article 8, § 1er, de la loi générale du 21 juillet 1844 sur les
pensions civiles et ecclésiastiques). Certaines catégories de
pensioenen). Een aantal categorieën van ambtenaren geniet evenwel, bij fonctionnaires bénéficient toutefois, à titre d'exception, d'un
wijze van uitzondering, een tantième van 1/50 (artikel 8, § 3, 3°, van tantième de 1/50 (article 8, § 3, 3°, de la même loi).
dezelfde wet).
Artikel 2, 4°, van de wet van 13 december 2012 - de eerste bestreden L'article 2, 4°, de la loi du 13 décembre 2012 - la première
bepaling - voorziet in bijzondere voorwaarden inzake het vereiste disposition attaquée - prévoit des conditions particulières en ce qui
aantal dienstjaren voor de ambtenaren die een gunstiger tantième dan concerne le nombre d'années de service requis pour les fonctionnaires
1/60 genieten. Het voegt meer bepaald in artikel 46 van de wet van 15 qui bénéficient d'un tantième plus favorable que 1/60. Il ajoute plus
mei 1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de précisément à l'article 46 de la loi du 15 mai 1984 portant mesures
pensioenregelingen de volgende twee paragrafen in : d'harmonisation dans les régimes de pensions les deux paragraphes suivants :
« § 3/1. Om te bepalen of het vereiste minimumaantal « § 3/1. Pour déterminer si le nombre minimum d'années de services
pensioenaanspraakverlenende dienstjaren bedoeld in § 1, eerste lid, admissibles pour l'ouverture du droit à la pension prévu au § 1er,
alinéas 1er, 1°, et 3, au § 2 et au § 3, alinéas 2 à 4, est atteint,
1°, en derde lid, § 2 en § 3, tweede tot vierde lid, wordt bereikt, la durée des services visés à l'alinéa 2 rendus dans une fonction à
wordt de duur van de in het tweede lid bedoelde diensten verstrekt in laquelle la loi attache, pour le calcul de pension, un tantième plus
een ambt waaraan de wet, voor de pensioenberekening, een gunstiger favorable que 1/60e est multipliée par le coefficient fixé à l'alinéa
tantième dan 1/60e verbindt, vermenigvuldigd met de in het vijfde lid 5 qui correspond au tantième attaché à ces services, à l'année de
vastgestelde coëfficiënt die overeenstemt met het aan die diensten
verbonden tantième, de ingangsdatum van het pensioen en het prise de cours de la pension et au nombre minimal d'années de services
minimumaantal vereiste dienstjaren.
De in het eerste lid bedoelde diensten zijn de werkelijk gepresteerde exigé. Les services visés à l'alinéa 1er sont les services réellement
pensioenaanspraakverlenende diensten, de verloven met behoud van prestés, les congés avec maintien de la rémunération et les situations
bezoldiging en de situaties vermeld in de lijst bedoeld bij artikel énumérées dans la liste visée à l'article 88, alinéa 5, de la loi du
88, vijfde lid, van de wet van 28 december 2011 houdende diverse 28 décembre 2011 portant des dispositions diverses, admissibles pour
bepalingen, die aanneembaar zijn voor de opening van het recht op l'ouverture du droit à la pension, ainsi que les années de carrière
pensioen, evenals de in § 1, tweede lid, 2°, bedoelde loopbaanjaren als vrijwillige brandweerman. Ook indien, voor de berekening van het pensioen, het voordeliger tantième niet behouden blijft tijdens de situaties opgesomd in de hierboven bedoelde lijst, moet de in het vijfde lid bedoelde coëfficiënt toegepast worden op deze periode op basis van het tantième dat aan deze periode zou verbonden geweest zijn indien de betrokkene werkelijke diensten was blijven presteren in de functie die hij vóór die situatie uitoefende. Het eerste lid is eveneens van toepassing op de in het tweede lid bedoelde diensten gepresteerd bij de NMBS-Holding. Het eerste lid is niet van toepassing op de diensten gepresteerd bij instellingen waarvan het pensioenstelsel wordt geregeld bij de wet van 28 april 1958 betreffende het pensioen van het personeel van zekere organismen van openbaar nut alsmede van hun rechthebbenden. De coëfficiënt of coëfficiënten bedoeld in het eerste lid worden als volgt vastgesteld : Jaar waarin het pensioen ingaat comme pompier volontaire visées au § 1er, alinéa 2, 2°. Même si, pour le calcul de la pension, le tantième préférentiel n'est pas maintenu pendant les situations énumérées dans la liste précitée, le coefficient visé à l'alinéa 5 doit être appliqué à cette période en fonction du tantième qui aurait été lié à cette période si l'intéressé avait continué à prester des services effectifs dans la fonction qu'il exerçait avant cette situation. L'alinéa 1er est également applicable aux services visés à l'alinéa 2 prestés à la SNCB-Holding. L'alinéa 1er n'est pas applicable aux services prestés auprès d'organismes dont le régime de pensions est régi par la loi du 28 avril 1958 relative à la pension des membres de certains organismes d'intérêt public et de leurs ayants droit. Le ou les coefficients visés à l'alinéa 1er sont fixés comme suit : Année de prise de la pension
Tantième 1/55 Tantième 1/55
Tantième 1/50 en andere gunstigere tantièmes Tantième 1/50 et autres tantièmes plus favorables
Minimumaantal vereiste dienstjaren Nombre minimal d'années de services exigé
Minimumaantal vereiste dienstjaren Nombre minimal d'années de services exigé
38 jaar 38 ans
39 jaar 39 ans
40 jaar 40 ans
41 jaar 41 ans
42 jaar 42 ans
38 jaar 38 ans
39 jaar 39 ans
40 jaar 40 ans
41 jaar 41 ans
42 jaar 42 ans
2013 2013
1,0910 1,0910
- -
1,0908 1,0908
- -
- -
1,1999 1,1999
- -
1,2001 1,2001
- -
- -
2014 2014
1,0910 1,0910
1,0909 1,0909
1,0908 1,0908
- -
- -
1,1999 1,1999
1,2000 1,2000
1,2001 1,2001
- -
- -
2015 2015
- -
1,0909 1,0909
1,0908 1,0908
1,0910 1,0910
- -
- -
1,2000 1,2000
1,2001 1,2001
1,1999 1,1999
- -
2016 2016
- -
- -
1,0908 1,0908
1,0910 1,0910
1,0909 1,0909
- -
- -
1,2001 1,2001
1,1999 1,1999
1,2000 1,2000
2017 2017
- -
- -
1,0644 1,0644
1,0649 1,0649
1,0654 1,0654
- -
- -
1,1706 1,1706
1,1714 1,1714
1,1722 1,1722
2018 2018
- -
- -
1,0390 1,0390
1,0401 1,0401
1,0500 1,0500
- -
- -
1,1429 1,1429
1,1443 1,1443
1,1454 1,1454
2019 2019
- -
- -
1,0390 1,0390
1,0401 1,0401
1,0500 1,0500
- -
- -
1,1164 1,1164
1,1181 1,1181
1,1200 1,1200
2020 2020
- -
- -
1,0390 1,0390
1,0401 1,0401
1,0500 1,0500
- -
- -
1,0908 1,0908
1,0933 1,0933
1,0957 1,0957
2021 2021
- -
- -
1,0390 1,0390
1,0401 1,0401
1,0500 1,0500
- -
- -
1,0667 1,0667
1,0697 1,0697
1,0722 1,0722
Vanaf 2022 A partir de 2022
- -
1,0390 1,0390
1,0401 1,0401
1,0500 1,0500
- -
1,0436 1,0436
1,0467 1,0467
1,0500 1,0500
Elke ononderbroken pensioenaanspraakverlenende periode, desgevallend Chaque période ininterrompue admissible pour l'ouverture du droit à la
onderverdeeld in afzonderlijke perioden naargelang het aan de diensten verbonden tantième, wordt geteld van de begin- tot en met de einddatum. De dagen die deel uitmaken van een onvolledige kalendermaand worden in aanmerking genomen ten belope van het gedeelte dat zij vertegenwoordigen in verhouding tot het aantal dagen dat werkelijk begrepen is in die volledige kalendermaand. Het resultaat van deze telling wordt, voor elke afzonderlijke periode, uitgedrukt in maanden met vier decimalen waarbij naar boven wordt afgerond indien de vijfde decimaal gelijk of groter is dan vijf. Dezelfde afronding wordt toegepast op het product dat wordt verkregen nadat de som van deze, per tantième samengetelde, afzonderlijke perioden werd vermenigvuldigd met de coëfficiënt bedoeld in het vijfde lid. De som van deze producten wordt uitgedrukt in maanden met vier decimalen. De Koning kan, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad, beslissen om de coëfficiënt 1,1200 vastgesteld in de laatste kolom van de tabel in het vijfde lid, voor de in die kolom bedoelde gevallen, te behouden voor de jaren na 2019. pension, subdivisée, le cas échéant, en périodes séparées selon le tantième attaché aux services, est comptée depuis sa date de début jusqu'à sa date de fin incluses. Les jours faisant partie d'un mois calendrier incomplet sont pris en compte à concurrence de la fraction qu'ils représentent par rapport au nombre de jours réellement compris dans ce mois calendrier complet. Le résultat de ce décompte est, pour chaque période séparée, exprimé en mois avec quatre décimales, en arrondissant vers le haut si la cinquième décimale est égale à ou plus grande que cinq. Le même arrondi est appliqué au produit obtenu après avoir multiplié la somme de ces périodes séparées, additionnées par tantième, par le coefficient visé à l'alinéa 5. La somme de ces produits est exprimée en mois avec quatre décimales. Le Roi peut, par arrêté délibéré en Conseil des Ministres, décider de maintenir, pour les années après 2019, le coefficient 1,1200 fixé dans la dernière colonne du tableau à l'alinéa 5, pour les cas visés dans cette colonne.
§ 3/2. De toepassing van § 1, tweede lid, 1°, kan niet meebrengen dat § 3/2. L'application du § 1er, alinéa 2, 1°, ne peut avoir pour effet
voor een bepaald kalenderjaar meer dan 12 maanden in aanmerking que pour une année civile déterminée plus de 12 mois soient pris en
genomen worden voor de opening van het recht op het pensioen ». compte pour l'ouverture du droit à la pension ».
B.1.4. De verhoging van de leeftijd van het vervroegd pensioen van 60 B.1.4. Le relèvement de l'âge de la retraite anticipée de 60 à 62 ans
naar 62 jaar doet geen afbreuk aan de preferentiële leeftijdsgrenzen
van de oppensioenstelling bepaald voor het rijdend personeel van de ne modifie pas les âges préférentiels de la mise à la retraite fixés
NMBS-Holding, voor de geïntegreerde politie en voor de militairen pour le personnel roulant de la SNCB-Holding, la police intégrée et
(artikel 88, tweede lid, van de wet van 28 december 2011). les militaires (article 88, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 2011).
Artikel 3, 1°, van de wet van 13 december 2012 - de tweede bestreden L'article 3, 1°, de la loi du 13 décembre 2012 - la seconde
bepaling - beoogt de voormelde vrijwaring van pensioenrechten nader te disposition attaquée - tend à préciser davantage le maintien précité
preciseren. De verzoekers vorderen de vernietiging van die bepaling in des droits à la pension. Les requérants poursuivent l'annulation de
zoverre zij het tweede lid van het voormelde artikel 88 heeft cette disposition en ce qu'elle remplace l'alinéa 2 de l'article 88
vervangen door de volgende bepaling : précité par la disposition suivante :
« Het eerste lid doet geen afbreuk aan de voorwaarden inzake duur van
de diensten en aan de preferentiële leeftijdsgrenzen van de « L'alinéa 1er ne porte pas préjudice aux conditions de durée de
oppensioenstelling bepaald : services et aux âges préférentiels de mise à la pension prévus :
- voor het rijdend personeel van de NMBS-Holding; - pour le personnel roulant de la SNCB-Holding;
- voor de geïntegreerde politie; - pour la police intégrée;
- voor de militairen; - pour les militaires;
- voor de gewezen militairen bedoeld in artikel 10 van de wet van 30 - pour les anciens militaires visés à l'article 10 de la loi du 30
maart 2001 betreffende het pensioen van het personeel van de mars 2001 relative à la pension du personnel des services de police et
politiediensten en hun rechthebbenden, in artikel 5bis van de wet van
25 februari 2003 houdende de inrichting van de functie van de leurs ayants droit, à l'article 5bis de la loi du 25 février 2003
veiligheidsbeambte met het oog op de uitvoering van taken die portant création de la fonction d'agent de sécurité en vue de
betrekking hebben op de politie van hoven en rechtbanken en de l'exécution des missions de police des cours et tribunaux et de
overbrenging van gevangenen, in artikel 10 van de wet van 16 juli 2005 transfert des détenus, à l'article 10 de la loi du 16 juillet 2005
houdende de overplaatsing van sommige militairen naar een openbare instituant le transfert de certains militaires vers un employeur
werkgever en in artikel 194 van de wet van 28 februari 2007 tot public et à l'article 194 de la loi du 28 février 2007 fixant le
vaststelling van het statuut van de militairen van het actief kader van de Krijgsmacht ». statut des militaires du cadre actif des Forces armées ».
B.1.5. Met ingang van 1 januari 2014 zijn alle statutaire en B.1.5. A compter du 1er janvier 2014, tous les membres du personnel
niet-statutaire personeelsleden in dienst van NMBS-Holding op 31 statutaire et non statutaire au service de la SNCB-Holding au 31
december 2013, van rechtswege overgedragen naar « HR Rail » zonder dat décembre 2013 sont de plein droit transférés vers « HR Rail », sans
hun rechtspositie hierbij wordt gewijzigd (artikel 2 van het que cela n'entraîne une modification de leur statut juridique (article
koninklijk besluit van 11 december 2013 « houdende het personeel van 2 de l'arrêté royal du 11 décembre 2013 relatif au personnel des
de Belgische Spoorwegen »). In artikel 46, § 3/1, van de wet van 15 Chemins de fer belges). L'alinéa 3 de l'article 46, § 3/1, de la loi
mei 1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de du 15 mai 1984 portant mesures d'harmonisation dans les régimes de
pensioenregelingen, ingevoegd bij de eerste bestreden bepaling, wordt pensions, inséré par la première disposition attaquée, est complété
het derde lid aangevuld met de woorden « of bij HR Rail » (artikel 37 par les termes « ou à HR Rail » (article 37 du même arrêté royal). A
van hetzelfde koninklijk besluit). In artikel 88, tweede lid, van de
wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen, gewijzigd bij de l'article 88, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 2011 portant des
dispositions diverses, modifié par la seconde disposition attaquée,
tweede bestreden bepaling, worden de woorden « de NMBS-Holding » les termes « la SNCB-Holding » sont remplacés par les mots « HR Rail »
vervangen door de woorden « HR Rail » (artikel 47 van hetzelfde (article 47 du même arrêté royal). Ces modifications n'ont pas
koninklijk besluit). Die wijzigingen hebben geen rechtstreekse
weerslag op het beroep tot vernietiging. d'incidence directe sur le recours en annulation.
Ten aanzien van het belang Quant à l'intérêt
B.2.1. De Ministerraad betwist het belang van de verzoekers bij de B.2.1. Le Conseil des ministres conteste l'intérêt des requérants à
vernietiging van de bestreden bepalingen. l'annulation des dispositions attaquées.
B.2.2. De verzoekers zijn luchtverkeersleiders die op statutaire wijze B.2.2. Les requérants sont des contrôleurs aériens qui sont occupés
zijn tewerkgesteld bij het autonome overheidsbedrijf Belgocontrol. Zij statutairement par l'entreprise publique autonome Belgocontrol. Ils
genieten een rustpensioen ten laste van de Staatskas « onder dezelfde bénéficient d'une pension de retraite à charge du Trésor public « dans
voorwaarden en volgens dezelfde regels als de rijksambtenaren » les mêmes conditions et selon les mêmes modalités que les
(artikel 176, § 2, van de wet van 21 maart 1991 betreffende de fonctionnaires publics » (article 176, § 2, de la loi du 21 mars 1991
hervorming van sommige economische overheidsbedrijven). Bovendien portant réforme de certaines entreprises publiques économiques). En
behoren de luchtverkeersleiders tot de categorie van ambtenaren die outre, les contrôleurs aériens relèvent de la catégorie des
het voordelige tantième van 1/50 genieten. fonctionnaires qui bénéficient du tantième avantageux de 1/50.
B.2.3. De verzoekers kunnen rechtstreeks en ongunstig worden geraakt B.2.3. Les requérants sont susceptibles d'être affectés directement et
door een bepaling die andere categorieën van overheidspersoneel een défavorablement par une disposition qui accorde à d'autres catégories
gunstiger pensioenregeling toekent, zoals de tweede bestreden bepaling. Het is niet vereist dat een eventuele vernietiging hun een onmiddellijk voordeel oplevert. De omstandigheid dat de verzoekers, als gevolg van de vernietiging van de bestreden bepaling, een kans zouden krijgen dat hun situatie in een gunstigere zin wordt geregeld, volstaat om hun belang bij het bestrijden van die bepaling te verantwoorden. Het is daarbij niet relevant dat zij, zoals de Ministerraad aanvoert, ook in het verleden aan de gewone regels voor oppensioenstelling onderworpen zijn geweest en dus nooit de afwijkende preferentiële voorwaarden hebben kunnen genieten. B.2.4. De eerste bestreden bepaling voorziet volgens de verzoekers du personnel du secteur public un régime de retraite plus favorable, comme le fait la seconde disposition attaquée. Il n'est pas nécessaire qu'une éventuelle annulation leur procure un avantage immédiat. La circonstance que les requérants obtiendraient une chance que leur situation soit réglée plus favorablement à la suite de l'annulation de la disposition attaquée suffit à justifier leur intérêt à attaquer cette disposition. A cet égard, il n'est pas pertinent qu'ils aient également été soumis dans le passé, comme l'invoque le Conseil des ministres, aux règles ordinaires de mise à la retraite et qu'ils n'aient dès lors jamais pu bénéficier des conditions préférentielles dérogatoires. B.2.4. La première disposition attaquée prévoit, selon les requérants,
vanaf het jaar 2017 in een lagere coëfficiënt dan voor de jaren un coefficient inférieur à partir de l'année 2017 à celui prévu pour
2013-2016, zodat zij langer zullen moeten werken in verhouding tot het les années 2013-2016, de sorte qu'ils devront travailler plus
aantal jaren dat vereist is om een volledig pensioen te kunnen longtemps proportionnellement au nombre d'années requis pour
verwerven. Aangezien het belang van de verzoekers afhankelijk is van bénéficier d'une pension complète. Etant donné que l'intérêt des
de draagwijdte van de bestreden bepaling, valt het onderzoek ervan requérants dépend de la portée de la disposition attaquée, l'examen de
samen met dat van de grond van de zaak. celui-ci coïncide avec l'examen du fond de l'affaire.
B.2.5. De exceptie wordt verworpen. B.2.5. L'exception est rejetée.
Ten aanzien van het middel Quant au moyen
B.3. Het enige middel is afgeleid uit een schending van de artikelen
10 en 11 van de Grondwet doordat artikel 88, tweede lid, van de wet B.3. Le moyen unique est pris de la violation des articles 10 et 11 de
la Constitution en ce que l'article 88, alinéa 2, de la loi du 28
van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen, zoals gewijzigd bij décembre 2011 portant des dispositions diverses, modifié par la
de tweede bestreden bepaling, in een gunstiger regeling voorziet voor seconde disposition attaquée, prévoit un régime plus favorable pour
bepaalde categorieën van ambtenaren, waartoe de verzoekers niet certaines catégories de fonctionnaires, auxquelles les requérants
behoren (eerste onderdeel), en doordat artikel 46, §§ 3/1 en 3/2, van n'appartiennent pas (première branche), et en ce que l'article 46, §§
de wet van 15 mei 1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de 3/1 et 3/2, de la loi du 15 mai 1984 portant mesures d'harmonisation
pensioenregelingen, zoals ingevoegd bij de eerste bestreden bepaling, dans les régimes de pensions, inséré par la première disposition
in een regeling voor de berekening van de loopbaanduur voorziet die attaquée, prévoit un régime en ce qui concerne le calcul de la durée
voor de verzoekers (tantième 1/50) vanaf 2017 ongunstiger zou de la carrière qui se révélerait moins favorable à partir de 2017 pour
les requérants (tantième 1/50) que pour les fonctionnaires soumis au
uitvallen dan voor de ambtenaren met het gewone tantième van 1/60 tantième ordinaire de 1/60 (seconde branche).
(tweede onderdeel). B.4. De bestreden bepalingen maken deel uit van een structurele B.4. Les dispositions attaquées font partie d'une réforme structurelle
hervorming van de pensioenen van het overheidspersoneel, die erop des retraites du personnel de la fonction publique, visant à maitriser
gericht is om op lange termijn de budgettaire kosten van de à long terme les coûts budgétaires du vieillissement démographique. La
vergrijzing te beheersen. De hervorming strekt in de eerste plaats réforme vise en premier lieu à ce que les citoyens travaillent plus
ertoe de mensen langer te doen werken. longtemps.
B.5. Het komt de wetgever toe te oordelen in hoeverre het opportuun is B.5. Il appartient au législateur d'apprécier dans quelle mesure il
maatregelen te nemen met het oog op besparingen inzake rust- en est opportun d'adopter des dispositions en vue de réaliser des
overlevingspensioenen. Aangezien die pensioenen met overheidsfondsen économies dans le domaine des pensions de retraite et de survie. Etant
worden gefinancierd, moet de last die op de Staat weegt, kunnen worden donné que ces pensions sont financées au moyen de deniers publics, la
charge qui repose sur l'Etat doit pouvoir être modifiée lorsque
gewijzigd wanneer de sanering van de openbare financiën of het tekort l'assainissement des finances publiques ou le déficit de la sécurité
in de sociale zekerheid zulks vereisen. sociale l'exigent.
Bij het bepalen van zijn pensioenbeleid beschikt de wetgever derhalve Pour établir sa politique en matière de pensions, le législateur
over een ruime beoordelingsbevoegdheid. Dat is des te meer het geval dispose par conséquent d'un large pouvoir d'appréciation. Il en va
wanneer de betrokken regeling het voorwerp heeft uitgemaakt van d'autant plus ainsi quand le régime concerné a fait l'objet d'une
sociaal overleg. concertation sociale.
B.6. Indien evenwel een wettelijke pensioenregeling bepaalde B.6. Toutefois, si un régime légal de pension vise certaines
categorieën van personen beoogt en andere categorieën niet, of indien catégories de personnes et d'autres non ou si un même régime est
eenzelfde regeling van toepassing wordt gemaakt op categorieën van applicable à des catégories de personnes qui se trouvent dans des
personen die zich in een wezenlijk verschillende situatie bevinden, situations essentiellement différentes, la Cour doit examiner si les
dient het Hof te onderzoeken of de bestreden bepalingen evenredig zijn dispositions attaquées sont proportionnées au but poursuivi et si
met het nagestreefde doel en of zij geen onevenredige gevolgen hebben elles n'ont pas d'effets disproportionnés à l'égard de la situation de
ten aanzien van de situatie van de ene of de andere van die l'une ou de l'autre de ces catégories de personnes. Par conséquent, il
categorieën van personen. Van discriminatie zou derhalve slechts ne saurait être question de discrimination que si la différence de
sprake zijn indien het verschil in behandeling dat voortvloeit uit de traitement qui résulte de l'application des règles en matière de
toepassing van de pensioenregels een onevenredige beperking van de pension entraînait une restriction disproportionnée des droits des
rechten van de daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. personnes concernées à cet égard.
Wat het eerste onderdeel van het middel betreft En ce qui concerne la première branche du moyen
B.7.1. De leeftijd van 60 jaar waarop een ambtenaar voorheen met B.7.1. L'âge de 60 ans auquel un fonctionnaire pouvait auparavant
vervroegd pensioen kon gaan, wordt vanaf 2013 op geleidelijke wijze partir à la retraite anticipée est relevé progressivement à partir de
verhoogd, meer bepaald jaarlijks met 6 maanden, om vanaf 2016 op 62 2013, plus précisément de 6 mois chaque année, pour rester fixé à 62
jaar te blijven. Ook het vereiste aantal dienstjaren wordt slechts ans à partir de 2016. Le nombre d'années de service requis n'augmente
geleidelijk verhoogd : het bedraagt in beginsel 38 jaar vanaf 2013, 39 lui aussi que progressivement : il s'élève, en principe, à 38 ans à
jaar vanaf 2014 en 40 jaar vanaf 2015. partir de 2013, à 39 ans à partir de 2014 et à 40 ans à partir de
B.7.2. Artikel 88, tweede lid, van de wet van 28 december 2011 2015. B.7.2. L'article 88, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 2011 portant
houdende diverse bepalingen, zoals gewijzigd bij de tweede bestreden
bepaling, vrijwaart evenwel voor het rijdend personeel van de des dispositions diverses, modifié par la seconde disposition
NMBS-Holding, voor de geïntegreerde politie en voor de (gewezen) attaquée, garantit toutefois au personnel roulant de la SNCB-Holding,
militairen de voorheen bestaande « voorwaarden inzake de duur van de à la police intégrée et aux (anciens) militaires, le maintien des
diensten » en « preferentiële leeftijdsgrenzen van de conditions préexistantes « de durée de services » et des « âges
oppensioenstelling ». In de parlementaire voorbereiding van de wet van préférentiels de mise à la pension ». Les travaux préparatoires de la
28 december 2011 wordt die uitzondering als volgt toegelicht : loi du 28 décembre 2011 ont explicité ainsi cette exception :
« De reden waarom de politie en de militairen momenteel zijn « La raison pour laquelle la police et les militaires sont
uitgesloten uit deze hervorming vloeit voort uit het feit dat het gaat actuellement exclus de cette réforme réside dans le fait que ces
om organen die instaan voor de veiligheid én die zeer recent grondige organes assurent des missions de sécurité et qu'ils ont subi très
hervormingen in respectievelijk 2001 en 2007 hebben ondergaan. Deze récemment - respectivement en 2001 et en 2007 - des réformes
hervormingen zijn gepaard gegaan met overgangsmaatregelen die nu nog approfondies. Ces réformes étaient assorties de mesures transitoires
van kracht zijn en vandaag moeilijk opnieuw in vraag kunnen worden qui sont encore actuellement en vigueur et peuvent difficilement être
gesteld. De reden waarom het rijdend personeel van de NMBS-holding is remises en cause. Quant au personnel roulant de la SNCB-Holding, il
uitgesloten van deze hervorming betreft het element veiligheid (cf. est exclu de cette réforme en raison de l'élément ' sécurité ' (cf.
Buizingen). Bovendien zijn de drie vermelde categorieën onderworpen Buizingen). De plus, les trois catégories précitées sont soumises à
aan een andere pensioenleeftijd » (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC une réglementation différente en ce qui concerne l'âge de la retraite
53-1952/016, p. 11). » (Doc. parl., Chambre, 2011-2012, DOC 53-1952/016, p. 11).
B.7.3. Uit de omstandigheid dat een zeer beperkt aantal categorieën B.7.3. La circonstance qu'un nombre très restreint de catégories de
van personen een gunstiger regeling geniet, zowel wat de leeftijds- personnes bénéficient d'un régime plus favorable, tant en ce qui
als wat de loopbaanvoorwaarden betreft, kan niet worden afgeleid dat concerne les conditions d'âge qu'en ce qui concerne les conditions de
de voor de luchtverkeersleiders geldende regeling zonder redelijke carrière, ne permet pas de déduire que le régime en vigueur pour les
verantwoording is. Gelet op de overgangsregeling waarmee de hervorming contrôleurs aériens serait dénué de justification raisonnable. Eu
van die regeling gepaard gaat, beperkt artikel 88, tweede lid, van de égard au régime transitoire qui assortit la réforme de cette
wet van 28 december 2011 houdende diverse bepalingen, zoals gewijzigd réglementation, l'article 88, alinéa 2, de la loi du 28 décembre 2011
portant des dispositions diverses, modifié par la seconde disposition
bij de tweede bestreden bepaling, de rechten van de verzoekers niet op attaquée, ne limite pas les droits des requérants de manière
onevenredige wijze. disproportionnée.
Vanuit het oogpunt van een coherente regelgeving kan het wenselijk Du point de vue d'une réglementation cohérente, il peut être considéré
worden geacht om alle categorieën van overheidspersoneel aan een comme souhaitable de soumettre toutes les catégories du personnel de
verhoging van de pensioenleeftijd te onderwerpen; bovendien dient in la fonction publique à un relèvement de l'âge de la retraite; de plus,
aanmerking te worden genomen dat iedere blijvende uitzondering op de il convient de prendre en considération que toute exception
verhoging van de pensioenleeftijd en van het vereiste aantal subsistante au relèvement de l'âge de la retraite et au nombre
dienstjaren niet enkel afbreuk doet aan de vooropgezette doelstelling, d'années de service requis porte non seulement préjudice à l'objectif
maar ook aan het noodzakelijke maatschappelijke draagvlak van de poursuivi mais également à l'assise sociale nécessaire pour la réforme
algehele pensioenhervorming. Het behoort evenwel tot de globale des retraites. Toutefois, il ressortit à la liberté d'action
beleidsvrijheid van de wetgever, rekening houdend met het daaromtrent du législateur, compte tenu de la concertation sociale menée à ce
gevoerde sociaal overleg en met het feit dat de zwaarte van sommige sujet et de ce que la pénibilité de certaines fonctions a
functies afwijkende maatregelen traditioneel heeft verantwoord, te traditionnellement justifié des mesures dérogatoires, d'apprécier s'il
oordelen of in dat verband een grotere gelijkschakeling al dan niet y a lieu de chercher à aligner davantage ou non les régimes existants
wenselijk is en in voorkomend geval te bepalen op welk tijdstip en op à cet égard et, le cas échéant, de déterminer à quel moment et de
welke wijze via concrete maatregelen vorm moet worden gegeven aan een quelle manière il faut réaliser, par des mesures concrètes, une
grotere uniformiteit tussen de bestaande regelingen. uniformité accrue entre ceux-ci.
B.7.4. Het eerste onderdeel van het middel is niet gegrond. B.7.4. En sa première branche, le moyen n'est pas fondé.
Wat het tweede onderdeel van het middel betreft En ce qui concerne la seconde branche du moyen
B.8.1. Zoals in B.7.1 in herinnering is gebracht, wordt het vereiste B.8.1. Comme il a été rappelé en B.7.1, le nombre d'années de service
aantal dienstjaren geleidelijk verhoogd tot, in beginsel, 40 jaar requis est progressivement relevé, en principe, jusqu'à 40 ans à
vanaf 2015. De ambtenaren die een gunstiger tantième dan 1/60 genieten partir de 2015. Les fonctionnaires qui bénéficient d'un tantième plus
- vanwege de zwaarte van hun beroep of ter compensatie van een favorable que 1/60 - en raison de la pénibilité de leur métier ou à
laattijdige indiensttreding (Parl. St., Kamer, 2011-2012, DOC titre de compensation d'une entrée en service tardive (Doc. parl.,
53-2405/004, p. 8) - kunnen op kortere tijd het maximumpensioen Chambre, 2011-2012, DOC 53-2405/004, p. 8) - peuvent atteindre plus
bereiken. Om die reden heeft de wetgever het coherent geacht dat die rapidement la pension maximale. Pour cette raison, le législateur a
categorie van ambtenaren ook op kortere tijd het vereiste aantal estimé qu'il était cohérent que cette catégorie de fonctionnaires
dienstjaren verwerft : obtienne plus rapidement aussi le nombre d'années de service requis :
« Het basisidee dat artikel 2, 4° ondersteunt, vertrekt van de « L'idée de base qui sous-tend l'article 2, 4° part du constat que
vaststelling dat in de op het tantième van 1/60 gebaseerde dans les régimes de pensions basés sur le tantième 1/60, une pension
pensioenstelsels, een volledig pensioen (relatief maximum -3/4 van de complète (maximum relatif-3/4 de la rémunération de référence) est
referentiewedde) wordt bekomen na 45 dienstjaren. Daarentegen, wanneer obtenue après 45 ans de services. Par contre, lorsque le régime
het stelsel bijvoorbeeld een tantième van 1/55 (met name het geval van prévoit, par exemple, un tantième de 1/55 (cas des enseignants) ou
de onderwijzers) of 1/50 (onder andere de diensten als brandweerman) 1/50 (entre autres, services comme pompier), le maximum de pension est
voorziet, wordt het maximumpensioen bereikt met 41 jaar en 3 maanden
dienst of met 37 jaar en 6 maanden dienst. atteint avec 41 ans 3 mois ou 37 ans 6 mois de services.
Daar de personen die genieten van een gunstiger tantième dan 1/60ste Les personnes qui bénéficient d'un tantième plus favorable que le 1/60
dus vlugger het maximumpensioen kunnen bereiken, leek het logisch en pouvant donc arriver plus rapidement à la pension maximale, il a
billijk dat hen, wat betreft de leeftijd van de vervroegde semblé logique et équitable qu'elles puissent, en matière d'âge de
oppensioenstelling, een versoepeling van de voorwaarden van de mise à la retraite anticipée, se voir accorder un assouplissement des
minimumduur van de loopbaan kan worden toegekend » (Parl. St., Kamer, conditions de durée minimale de carrière » (Doc. parl., Chambre,
2011-2012, DOC 53-2405/001, pp. 9-10). 2011-2012, DOC 53-2405/001, pp. 9-10).
B.8.2. Artikel 46, §§ 3/1 en 3/2, van de wet van 15 mei 1984 houdende B.8.2. L'article 46, §§ 3/1 et 3/2, de la loi du 15 mai 1984 portant
maatregelen tot harmonisering in de pensioenregelingen, zoals mesures d'harmonisation dans les régimes de pensions, inséré par la
ingevoegd bij de eerste bestreden bepaling, voorziet bijgevolg in een première disposition attaquée, prévoit par conséquent un régime
bijzondere overgangsregeling, die erop neerkomt dat de transitoire particulier, qui consiste en ce que les années de service
pensioenaanspraakverlenende dienstjaren met een bepaalde coëfficiënt ouvrant le droit à la pension sont multipliées par un coefficient
worden vermenigvuldigd, volgens de in het vijfde lid van paragraaf 3/1 déterminé, selon le tableau figurant à l'alinéa 5 du paragraphe 3/1 :
opgenomen tabel : « De voorwaarden inzake de minimumduur van de diensten worden met « Autrement dit, les conditions de durée minimale de services ne sont
andere woorden niet verminderd of verlaagd maar het is het aantal door pas en tant que telles diminuées ou abaissées mais c'est le nombre
de ambtenaar gepresteerde dienstjaren dat wordt verhoogd, wat hem in staat stelt om, ten opzichte van het basisstelsel van 1/60, vlugger deze minimumduur te bereiken » (ibid., p. 10). Voor de ambtenaren met een tantième van 1/50 komt de toepassing van de voormelde vermenigvuldigingscoëfficiënt erop neer dat de duur van de loopbaan in 2013 31 jaar, 8 maanden en 1 dag moet bedragen, waarna hij geleidelijk toeneemt om in 2016 33 jaar, 3 maanden en 30 dagen te bedragen en vanaf 2022 38 jaar, 3 maanden en 30 dagen. B.8.3. De bijzondere overgangsregeling heeft tot gevolg dat de verzoekers, die als luchtverkeersleiders een tantième van 1/50 genieten, te allen tijde aan een soepeler vereiste van dienstjaren zijn onderworpen dan de ambtenaren met het normale tantième van 1/60. De grief van de verzoekers dat de betrokken regeling voor hen ongunstiger zou uitvallen dan voor de ambtenaren met het normale tantième, steunt derhalve op een verkeerde lezing van de bestreden bepaling. De rechten van de verzoekers worden door de bestreden bepaling niet op onevenredige wijze beperkt. B.8.4. Het tweede onderdeel van het middel is niet gegrond. Om die redenen, het Hof verwerpt het beroep. Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, op 8 mei 2014. De griffier, P.-Y. Dutilleux De voorzitter, d'années de services rendus par l'agent qui est augmenté, ce qui lui permet, par rapport au régime de base à 1/60, d'atteindre plus rapidement cette durée minimale » (ibid., p. 10). Pour les fonctionnaires bénéficiant d'un tantième de 1/50, l'application du coefficient multiplicateur précité signifie que la durée de la carrière s'élève à 31 ans, 8 mois et 1 jour en 2013, ensuite de quoi elle augmentera progressivement pour s'élever à 33 ans, 3 mois et 30 jours en 2016 et à 38 ans, 3 mois et 30 jours à partir de 2022. B.8.3. Le régime transitoire particulier a pour conséquence que les requérants, qui bénéficient en tant que contrôleurs aériens d'un tantième de 1/50, ont été, de tout temps, soumis à une condition plus souple en matière d'années de service que les fonctionnaires soumis au tantième normal de 1/60. Le grief des requérants selon lequel le régime en cause leur réserverait un sort moins favorable qu'aux fonctionnaires soumis au tantième normal repose dès lors sur une lecture erronée de la disposition attaquée. Les droits des requérants ne sont pas limités de manière disproportionnée par la disposition attaquée. B.8.4. En sa seconde branche, le moyen n'est pas fondé. Par ces motifs, la Cour rejette le recours. Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 8 mai 2014. Le greffier, P.-Y. Dutilleux Le président,
A. Alen A. Alen
^