Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 74/2014 van 8 mei 2014 Rolnummers : 5591 en 5597 In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 4.8.4 en 4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij artikel 5 van het dec Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 74/2014 van 8 mei 2014 Rolnummers : 5591 en 5597 In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 4.8.4 en 4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij artikel 5 van het dec Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. (...) Extrait de l'arrêt n° 74/2014 du 8 mai 2014 Numéros du rôle : 5591 et 5597 En cause : les recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été remplacés par l'articl La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De Groo(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 74/2014 van 8 mei 2014 Extrait de l'arrêt n° 74/2014 du 8 mai 2014
Rolnummers : 5591 en 5597 Numéros du rôle : 5591 et 5597
In zake : de beroepen tot vernietiging van de artikelen 4.8.4 en En cause : les recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, §
4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, zoals 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été
vervangen bij artikel 5 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 6 remplacés par l'article 5 du décret de la Région flamande du 6 juillet
juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van de Vlaamse 2012 modifiant diverses dispositions du Code flamand de l'Aménagement
Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor Vergunningsbetwistingen du Territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les Contestations
betreft, ingesteld door Immanuel Thielemans en anderen en door de vzw des Autorisations, introduits par Immanuel Thielemans et autres et par
« Straatego » en anderen. l'ASBL « Straatego » et autres.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De
E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T.
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en, overeenkomstig Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, et, conformément à
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour
Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Bossuyt, bijgestaan door de constitutionnelle, du président émérite M. Bossuyt, assistée du
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite M.
voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de beroepen en rechtspleging I. Objet des recours et procédure
Bij verzoekschriften die aan het Hof zijn toegezonden bij op 22 en 25 Par requêtes adressées à la Cour par lettres recommandées à la poste
februari 2013 ter post aangetekende brieven en ter griffie zijn
ingekomen op 25 en 26 februari 2013, zijn beroepen tot vernietiging les 22 et 25 février 2013 et parvenues au greffe les 25 et 26 février
ingesteld van de artikelen 4.8.4 en 4.8.28, § 2, van de Vlaamse Codex 2013, des recours en annulation des articles 4.8.4 et 4.8.28, § 2, du
Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet Code flamand de l'aménagement du territoire, tels qu'ils ont été
van het Vlaamse Gewest van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse remplacés par l'article 5 du décret de la Région flamande du 6 juillet
bepalingen van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor 2012 modifiant diverses dispositions du Code flamand de l'Aménagement
Vergunningsbetwistingen betreft (bekendgemaakt in het Belgisch du Territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les Contestations
Staatsblad van 24 augustus 2012, tweede editie), respectievelijk door des Autorisations (publié au Moniteur belge du 24 août 2012, deuxième
Immanuel Thielemans, Eric Neyrinck, Annick Meurant, Jan Stevens, édition), ont été introduits respectivement par Immanuel Thielemans,
Jacques Meyvis en Anne Clarck en door de vzw « Straatego », de vzw « Eric Neyrinck, Annick Meurant, Jan Stevens, Jacques Meyvis et Anne
Ademloos » en Frieda Philips, allen bijgestaan en vertegenwoordigd Clarck, et par l'ASBL « Straatego », l'ASBL « Ademloos » et Frieda
door Mr. P. Vande Casteele, advocaat bij de balie te Antwerpen. Philips, tous assistés et représentés par Me P. Vande Casteele, avocat
au barreau d'Anvers.
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5591 en 5597 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 5591 et 5597 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van het eerste, tweede en derde middel Quant aux premier, deuxième et troisième moyens
B.1. Het eerste, het tweede en het derde middel zijn gericht tegen B.1. Les premier, deuxième et troisième moyens sont dirigés contre
artikel 4.8.4 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (hierna : l'article 4.8.4 du Code flamand de l'aménagement du territoire, tel
VCRO), zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet van het Vlaamse qu'il a été remplacé par l'article 5 du décret de la Région flamande
Gewest van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van du 6 juillet 2012 modifiant diverses dispositions du Code flamand de
de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor l'aménagement du territoire, en ce qui concerne le Conseil pour les
Vergunningsbetwistingen betreft. contestations des autorisations.
De verzoekende partijen voeren aan dat die bepaling de artikelen 10, Les parties requérantes soutiennent que cette disposition viole les
11 en 23 van de Grondwet schendt, al dan niet in samenhang gelezen met andere grondwetsbepalingen, algemene rechtsbeginselen en internationaalrechtelijke bepalingen. Aangezien de grieven tegen de bestreden bepaling nauw met elkaar verbonden zijn, dienen de eerste drie middelen samen te worden onderzocht. B.2. De Raad voor Vergunningsbetwistingen doet als administratief rechtscollege inzake ruimtelijke ordening, bij wijze van arresten, uitspraak over de beroepen tot vernietiging van vergunningsbeslissingen, valideringsbeslissingen en registratiebeslissingen (artikel 4.8.2, eerste lid, van de VCRO). De Raad vernietigt een bestreden beslissing wanneer zij onregelmatig is. Een beslissing is onregelmatig wanneer zij in strijd is met regelgeving, stedenbouwkundige voorschriften of beginselen van behoorlijk bestuur (artikel 4.8.2, tweede lid, van de VCRO). articles 10, 11 et 23 de la Constitution, combinés ou non avec d'autres dispositions de la Constitution, avec des principes généraux du droit et avec des dispositions de droit international. Etant donné que les griefs visant la disposition attaquée sont étroitement liés, les trois premiers moyens doivent être examinés conjointement. B.2. En tant que juridiction administrative en matière d'aménagement du territoire, le Conseil pour les contestations des autorisations statue par voie d'arrêt sur les recours en annulation introduits contre les décisions d'autorisation, les décisions de validation et les décisions d'enregistrement (article 4.8.2, alinéa 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire). Le Conseil annule une décision attaquée lorsqu'elle est irrégulière. Une décision est irrégulière lorsqu'elle est contraire à la réglementation, aux prescriptions urbanistiques ou aux principes de bonne administration (article 4.8.2, alinéa 2, dudit Code). B.3. L'article 4.8.4 du Code flamand de l'aménagement du territoire,
B.3. Artikel 4.8.4, dat is ondergebracht in onderafdeling 3 (« qui figure dans la sous-section 3 (« Boucle administrative ») de la
Bestuurlijke lus ») van afdeling 2 (« Bevoegdheid ») van hoofdstuk section 2 (« Compétence ») du chapitre VIII (« Conseil pour les
VIII (« Raad voor Vergunningsbetwistingen ») van de VCRO, bepaalt : contestations des autorisations ») dudit Code, dispose :
« § 1. Ter oplossing van een voor de Raad gebrachte betwisting kan de « § 1er. Concernant la résolution d'une contestation portée devant le
Raad het vergunningverlenende bestuursorgaan in elke stand van het Conseil, le Conseil peut, par le biais d'un [arrêt] interlocutoire,
geding met een tussenuitspraak de mogelijkheid bieden om binnen de offrir dans tout état de litige la possibilité à l'organe
termijn die de Raad bepaalt een onregelmatigheid in de bestreden administratif accordant l'autorisation de réparer ou de faire réparer
beslissing te herstellen of te laten herstellen, tenzij la décision contestée dans le délai que fixe le Conseil, à moins qu'il
belanghebbenden, vermeld in artikel 4.8.11, daardoor onevenredig ne puisse être porté préjudice de façon disproportionnée à des
kunnen worden benadeeld. intéressés, visés à l'article 4.8.11.
Onder de onregelmatigheid in de bestreden beslissing, vermeld in het On entend par irrégularité dans la décision contestée, visée à
eerste lid, wordt verstaan een onregelmatigheid die herstelbaar is l'alinéa premier, une irrégularité réparable de sorte que la décision
zodat de bestreden beslissing niet langer onregelmatig is in de zin contestée ne soit plus irrégulière au sens de l'article 4.8.2, alinéa
van artikel 4.8.2, tweede lid, en de beslissing gehandhaafd kan deux, et de sorte que la décision puisse être maintenue.
blijven. § 2. Het vergunningverlenende bestuursorgaan deelt de Raad binnen een § 2. Dans un délai fixé par le Conseil, l'organe administratif
door de Raad bepaalde termijn mee of het gebruikmaakt van de accordant l'autorisation communique au Conseil s'il fait usage de la
mogelijkheid om een onregelmatigheid in de bestreden beslissing te possibilité de réparer ou de faire réparer une irrégularité dans la
herstellen of te laten herstellen. décision contestée.
Als het vergunningverlenende bestuursorgaan overgaat tot herstel van Lorsque l'organe administratif accordant l'autorisation procède à la
de onregelmatigheid, deelt het de Raad schriftelijk en binnen de réparation de l'irrégularité, il communique au Conseil, par écrit et
hersteltermijn, vermeld in paragraaf 1, mee op welke wijze de dans le délai de réparation, visé au paragraphe 1er, de quelle manière
onregelmatigheid is hersteld. l'irrégularité est réparée.
Partijen kunnen binnen de door de Vlaamse Regering bepaalde Dans les échéances fixées par le Gouvernement flamand, des parties
vervaltermijnen schriftelijk hun zienswijze meedelen over de wijze peuvent communiquer leur point de vue, par écrit, concernant la
waarop de onregelmatigheid is hersteld. manière dont l'irrégularité a été réparée.
§ 3. De Raad deelt de partijen mee op welke wijze het beroep verder § 3. Le Conseil communique aux parties de quelle manière le recours
wordt behandeld na : sera traité ultérieurement après :
1° ontvangst van de mededeling van het vergunningverlenende 1° la réception de la communication de l'organe administratif
bestuursorgaan dat deze geen gebruikmaakt van de hem geboden accordant l'autorisation qu'il ne fera pas usage de la possibilité qui
mogelijkheid, overeenkomstig paragraaf 2, eerste lid; lui est offerte, conformément au paragraphe 2, alinéa premier;
2° het ongebruikt verstrijken van de door de Raad bepaalde termijn, 2° l'expiration inutilisée du délai fixé par le Conseil, visé au
vermeld in paragraaf 2, eerste lid; paragraphe 2, alinéa premier;
3° het ongebruikt verstrijken van de termijn, vermeld in paragraaf 2, 3° l'expiration inutilisée du délai visé au paragraphe 2, alinéa deux;
tweede lid; of ou
4° ontvangst van de zienswijzen, overeenkomstig paragraaf 2, derde 4° la réception des points de vue, conformément au paragraphe 2,
lid. alinéa trois.
§ 4. De proceduretermijnen worden geschorst vanaf de datum van het § 4. Les délais de procédure sont suspendus à partir de la date de
tussenarrest, vermeld in paragraaf 1, eerste lid, tot de datum van [l'arrêt] interlocutoire, visé au paragraphe 1er, alinéa premier,
mededeling, vermeld in paragraaf 3. jusqu'à la date de la communication, visée au paragraphe 3.
§ 5. Na het advies van de Raad te hebben gevraagd, kan de Vlaamse § 5. Après avoir demandé l'avis du Conseil, le Gouvernement flamand
Regering aanvullende maatregelen bepalen die voor de uitvoering van peut fixer des mesures complémentaires nécessaires à l'exécution de la
deze onderafdeling nodig zijn ». présente sous-section ».
B.4. De voormelde bepaling voorziet in de mogelijkheid tot toepassing B.4. La disposition précitée prévoit la possibilité d'appliquer ce qui
van de zogenaamde bestuurlijke lus, waaronder wordt verstaan « het est appelé la boucle administrative et qui consiste à « offrir dans
vergunningverlenende bestuursorgaan in elke stand van het geding met
een tussenuitspraak de mogelijkheid bieden om binnen de termijn die de tout état de litige la possibilité à l'organe administratif accordant
Raad bepaalt een onregelmatigheid in de bestreden beslissing te l'autorisation de réparer ou de faire réparer la décision contestée
herstellen of te laten herstellen ». dans le délai que fixe le Conseil ».
De invoering van die mogelijkheid werd in de parlementaire L'instauration de cette possibilité a été justifiée dans les travaux
voorbereiding als volgt verantwoord : préparatoires de la manière suivante :
« Thans heeft de Raad enkel een vernietigingsbevoegdheid. Stelt de « Le Conseil n'a actuellement qu'une compétence d'annulation. S'il
Raad vast dat een bij hem aangevochten beslissing door een constate qu'une décision attaquée devant lui est entachée d'une
onwettigheid is aangetast, dan moet hij de vernietiging uitspreken. Of illégalité, il doit prononcer l'annulation. Le Conseil n'a pas d'autre
het nu gaat om de schending van een herstelbaar procedure- of choix que d'annuler la décision, que cette dernière soit entachée d'un
vormgebrek die de inhoud van de beslissing niet heeft beïnvloed dan vice réparable de procédure ou de forme, qui n'a eu aucune incidence
wel een materiële onwettigheid, de Raad heeft geen andere keuze dan de sur le contenu de la décision, ou qu'elle soit effectivement entachée
beslissing te vernietigen. d'une illégalité matérielle.
Zowel voor het bestuur als voor de rechtzoekende is dat een Cette situation est insatisfaisante, tant pour l'administration que
onbevredigende situatie. Door de vernietiging van de bestreden pour le justiciable. L'annulation de la décision d'autorisation
vergunningsbeslissing op grond van één middel is het geschil niet attaquée, sur la base d'un seul moyen, ne résout pas nécessairement le
noodzakelijk opgelost, zeker niet als de vernietiging is uitgesproken litige, certainement pas si l'annulation est prononcée sur la base de
op grond van de schending van een vormvoorschrift. De beslissing kan la violation d'une formalité. La décision peut encore être entachée
nog door andere onwettigheden zijn aangetast waarover de Raad zich d'autres illégalités sur lesquelles le Conseil ne s'est pas prononcé.
niet heeft uitgesproken. Het vergunningverlenende bestuursorgaan dat L'organe administratif qui a accordé l'autorisation et voit sa
zijn beslissing vernietigd ziet, moet bij het hernemen van de décision annulée doit, lorsqu'il prend une nouvelle décision,
beslissing het gezag van het arrest eerbiedigen en minstens de door de respecter l'autorité de l'arrêt et au moins remédier à l'illégalité
Raad vastgestelde onwettigheid herstellen. Andere onwettigheden die constatée par le Conseil. Les autres illégalités, qui n'ont pas été
bij de berechting van het vernietigingsberoep niet werden onderzocht, abordées lorsqu'il a été fait droit au recours en annulation, peuvent
kunnen dus opnieuw worden begaan, zonder dat daar overigens kwade donc à nouveau être commises, sans la moindre mauvaise foi du reste.
trouw mee hoeft gemoeid te zijn. Niet zelden is het zelfs niet zeker Il n'est souvent même pas certain que l'illégalité qui a donné lieu à
of de onwettigheid die tot de vernietiging heeft geleid, wel afdoende l'annulation ait été réparée à suffisance. Le requérant qui a obtenu
is hersteld. De verzoeker die de vernietiging heeft verkregen, zal dus l'annulation devra dès lors introduire à nouveau un recours devant le
opnieuw beroep moeten instellen bij de Raad als hij zich niet neerlegt Conseil s'il n'accepte pas la nouvelle décision. Un carrousel de
bij de nieuwe beslissing. Een carrousel van beroepen en vernietigingen recours et d'annulations peut ainsi s'enclencher pour savoir, après
kan zo op gang worden gebracht om na jaren van procederen te weten of des années de procédures, si la décision est admissible ou non. Tout
de beslissing door de beugel kan of niet. Voor alle betrokkenen cela implique beaucoup de tracas procéduraux, de frais et de pertes de
betekent dat procedureleed, kosten en tijdverlies » (Parl. St., Vlaams temps pour toutes les parties concernées » (Doc. parl., Parlement
Parlement, 2011-2012, nr. 1509/1, pp. 3-4). flamand, 2011-2012, n° 1509-1, pp. 3-4).
Uit het vervolg van de parlementaire voorbereiding blijkt dat de Il ressort de la suite des travaux préparatoires que le législateur
decreetgever beoogde bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen « décrétal entendait « éviter d'inutiles nouvelles procédures, gagner du
onnodige nieuwe procedures te voorkomen, tijdwinst te boeken en meer temps et offrir plus de sécurité juridique et ce plus rapidement »
en sneller rechtszekerheid te bieden » (ibid., p. 9), wat zowel de devant le Conseil pour les contestations des autorisations (ibid., p.
burger als de overheid tot voordeel zou strekken : 9), ce qui profiterait tant au citoyen qu'à l'autorité :
« De burger weet dat de vergunningsbeslissing enkel door herstelbare « Le citoyen sait que la décision d'autorisation n'est entachée que
onwettigheden is aangetast en blijft op die manier bespaard van wat in d'illégalités réparables et il lui est épargné de cette façon ce que
de rechtsliteratuur een ' pyrrusoverwinning ' wordt genoemd, dat wil la doctrine appelle une ' victoire à la Pyrrhus ', c'est-à-dire une
zeggen een vernietiging die op termijn niets oplevert. Als de annulation qui, à terme, n'apporte rien. Si, au contraire, la décision
beslissing integendeel door onherstelbare inhoudelijke onwettigheden est entachée d'illégalités matérielles non réparables, l'autorité en
is aangetast, krijgt de overheid dat meteen te horen en weet ze dus est immédiatement informée et sait donc qu'elle ne peut pas prendre à
dat ze niet opnieuw dezelfde beslissing kan nemen » (ibid., p. 4). nouveau la même décision » (ibid., p. 4).
B.5. De bestuurlijke lus, zoals geregeld bij de bestreden bepaling, kan slechts worden toegepast wanneer aan bepaalde voorwaarden is voldaan. B.6.1. In de eerste plaats is vereist dat de belanghebbenden, vermeld in artikel 4.8.11 van de VCRO, door de toepassing van de bestuurlijke lus niet onevenredig kunnen worden benadeeld. De belanghebbenden zijn degenen die bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen beroep konden instellen tegen de bestreden beslissing. Artikel 4.8.11, § 1, van de VCRO bepaalt : B.5. La boucle administrative, telle qu'elle est réglée par la disposition attaquée, ne peut être appliquée que lorsqu'il est satisfait à certaines conditions. B.6.1. Il est requis en premier lieu que les intéressés, mentionnés à l'article 4.8.11 du Code flamand de l'aménagement du territoire, ne puissent pas être préjudiciés de manière disproportionnée par l'application de la boucle administrative. Les intéressés sont ceux qui pouvaient introduire un recours devant le Conseil pour les contestations des autorisations contre la décision attaquée. L'article 4.8.11, § 1er, du Code flamand de l'aménagement du territoire dispose :
« De beroepen bij de Raad kunnen door de volgende belanghebbenden « Les recours auprès du Conseil peuvent être introduits par les
worden ingesteld : intéressés suivants :
1° de aanvrager van de vergunning of van het as-builtattest, 1° le demandeur de l'autorisation ou de l'attestation as-built,
respectievelijk de persoon die beschikt over zakelijke of persoonlijke respectivement la personne disposant de droits réels ou personnels à
rechten ten aanzien van een constructie die het voorwerp uitmaakt van l'égard d'une construction qui fait l'objet d'une décision
een registratiebeslissing, of die deze constructie feitelijk gebruikt; d'enregistrement, ou qui utilise cette construction de fait;
2° de bij het dossier betrokken vergunningverlenende bestuursorganen; 2° les organes administratifs accordant l'autorisation associés au dossier;
3° elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die rechtstreekse of 3° toute personne physique ou morale à qui la décision d'autorisation,
onrechtstreekse hinder of nadelen kan ondervinden als gevolg van de de validation ou d'enregistrement peut causer, directement ou
vergunnings-, validerings- of registratiebeslissing; indirectement, des désagréments ou des inconvénients;
4° procesbekwame verenigingen die optreden namens een groep wiens 4° des associations dotées d'une compétence procédurale qui agissent
collectieve belangen door de vergunnings-, validerings- of au nom d'un groupe dont les intérêts collectifs sont menacés ou lésés
registratiebeslissing zijn bedreigd of geschaad, voor zover zij par la décision d'autorisation, de validation ou d'enregistrement,
beschikken over een duurzame en effectieve werking overeenkomstig de pour autant qu'elles disposent d'un fonctionnement durable et effectif
statuten; conformément aux statuts;
5° de leidend ambtenaar van het departement of, bij afwezigheid, diens 5° le fonctionnaire dirigeant du département ou, en son absence, son
gemachtigde voor vergunningen die afgegeven zijn binnen de reguliere mandataire pour des autorisations délivrées selon la procédure
procedure, behalve in de gevallen, vermeld in artikel 4.7.19, § 1, régulière, sauf dans les cas visés à l'article 4.7.19, § 1er, alinéa
derde lid; trois;
6° de leidend ambtenaar of, bij afwezigheid, diens gemachtigde van het 6° le fonctionnaire dirigeant ou, en son absence, son mandataire du
departement of agentschap waartoe de adviserende instantie behoort, département ou de l'agence dont relève l'instance consultative,
aangewezen krachtens artikel 4.7.16, § 1, eerste lid, respectievelijk désignée en vertu de l'article 4.7.16, § 1er, alinéa premier,
artikel 4.7.26, § 4, 2°, op voorwaarde dat die instantie tijdig advies respectivement l'article 4.7.26, § 4, 2°, à condition que cette
heeft verstrekt of ten onrechte niet om advies werd verzocht. instance ait émis son avis à temps ou que son avis n'ait, à tort, pas
été sollicité.
De belanghebbende aan wie kan worden verweten dat hij een voor hem L'intéressé à qui il peut être reproché qu'il n'a pas contesté une
nadelige vergunningsbeslissing niet heeft bestreden door middel van décision d'autorisation désavantageuse pour lui par le biais du
het daartoe openstaande georganiseerd administratief beroep bij de recours administratif organisé ouvert auprès de la députation est
deputatie, wordt geacht te hebben verzaakt aan zijn recht om zich tot de Raad te wenden ». censé avoir renoncé au droit de s'adresser au Conseil ».
B.6.2. In de tweede plaats is vereist dat de onregelmatigheid in de B.6.2. Deuxièmement, il est requis que l'irrégularité qui affecte la
bestreden beslissing herstelbaar is. In de parlementaire voorbereiding décision attaquée soit réparable. Les travaux préparatoires donnent
worden enkele voorbeelden van herstelbare onregelmatigheden gegeven : quelques exemples d'irrégularités réparables :
« De Raad kan het bestuur uitnodigen de formele motivering van de « Le Conseil peut inviter l'administration à compléter la motivation
beslissing aan te vullen, een onbeantwoord gebleven bezwaarschrift te formelle de la décision, à réfuter une réclamation restée sans
weerleggen, een ten onrechte niet gevraagd advies alsnog in te winnen réponse, à recueillir encore un avis qui, à tort, n'aurait pas été
of een al uitgebracht advies bij de beoordeling te betrekken » (Parl. demandé ou à tenir compte, pour la décision, d'un avis déjà donné »
St., Vlaams Parlement, 2011-2012, nr. 1509/1, p. 4). (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509-1, p. 4).
De wijze waarop het niet naleven van de uitdrukkelijke
motiveringsplicht als een « herstelbare onregelmatigheid » wordt Dans la suite des travaux préparatoires, il est expliqué en quoi un
beschouwd, is in het vervolg van de parlementaire voorbereiding als manquement à l'obligation de motivation formelle est considéré comme
volgt verduidelijkt : une « irrégularité réparable » :
« Een bij de Raad bestreden vergunningsbeslissing kan formeel « Une décision d'autorisation attaquée devant le Conseil peut être
onvoldoende gemotiveerd zijn, maar dat wil nog niet zeggen dat er motivée formellement de manière insuffisante, sans que cela signifie
materieel geen goede motieven voor die beslissing bestaan. De pour autant qu'elle ne soit pas fondée matériellement sur de justes
toepassing van de bestuurlijke lus vermijdt dat de beslissing motifs. L'application de la boucle administrative évite que la
onmiddellijk wegens dat vormgebrek wordt vernietigd, maar biedt het décision soit immédiatement annulée pour ce vice de forme et offre à
vergunningverlenend bestuursorgaan de gelegenheid om de materiële l'organe administratif accordant l'autorisation l'occasion d'exposer
motieven te expliciteren » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2011-2012, les motifs matériels » (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n°
nr. 1509/3, p. 3). 1509/3, p. 3).
B.6.3. In de derde plaats moet het herstel van de onregelmatigheid tot B.6.3. Troisièmement, la réparation de l'irrégularité doit avoir pour
gevolg hebben, niet alleen dat de bestreden beslissing niet langer effet non seulement que la décision attaquée ne soit plus irrégulière
onregelmatig is, maar ook dat « de beslissing gehandhaafd kan blijven mais aussi que « la décision puisse être maintenue ».
». Hoewel de handhaving van de beslissing in die laatste zinsnede als een Même si le maintien de la décision est formulé comme une simple
loutere mogelijkheid is geformuleerd, blijkt uit de parlementaire possibilité dans ce dernier membre de phrase, il ressort
voorbereiding ontegenzeglijk dat de herstelhandeling op basis van de indéniablement des travaux préparatoires que, sur la base de la
bestreden bepaling niet kan bestaan in een beslissing waarvan de disposition attaquée, l'acte de réparation ne peut pas consister en
inhoud zou verschillen van de bestreden beslissing : « Een une décision dont le contenu différerait de la décision attaquée : «
inhoudelijke hervorming van de vergunningsbeslissing (bijvoorbeeld een Une réformation matérielle de la décision d'autorisation (par exemple,
weigering die in een vergunning wordt omgebogen), gaat de perken van un refus transformé en une autorisation) excède les limites de la
de bestuurlijke lus te buiten » (ibid., p. 4). « Zo blijft een boucle administrative » (ibid., p. 4). « Ainsi, une décision négative
negatieve beslissing een negatieve beslissing maar kan bijvoorbeeld reste une décision négative, mais sa motivation peut, par exemple,
wel de motivering worden aangepast » (Parl. St., Vlaams Parlement, être adaptée » (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509/4,
2011-2012, nr. 1509/4, p. 9). p. 9).
B.6.4. Ten slotte dient de Raad voor Vergunningsbetwistingen, alvorens B.6.4. Enfin, avant de proposer la boucle administrative, le Conseil
de bestuurlijke lus voor te stellen, alle middelen te hebben pour les contestations des autorisations doit avoir examiné tous les
onderzocht, zoals in de parlementaire voorbereiding wordt gepreciseerd : moyens, ainsi qu'il est précisé dans les travaux préparatoires :
« Een zinvolle toepassing van de bestuurlijke lus houdt in principe in « Une application utile de la boucle administrative implique en
dat de Raad alle middelen onderzoekt. Het heeft duidelijk geen enkele principe que le Conseil examine tous les moyens. Cela n'a clairement
zin dat de Raad beveelt dat de bestuurlijke lus wordt gevolgd om aucun sens que le Conseil ordonne de suivre la boucle administrative
vervolgens - nadat het vergunningverlenende bestuursorgaan de pour constater ensuite - après que l'organe administratif qui délivre
onwettigheid heeft hersteld - vast te stellen dat de beslissing moet les autorisations a remédié à l'illégalité - que la décision doit être
worden vernietigd op grond van een onwettigheid die niet te remediëren annulée sur la base d'une illégalité qui ne peut pas être réparée.
valt. Minstens moet de vernietiging steunen op een middel dat is L'annulation doit au moins se fonder sur un moyen tiré d'une
ontleend aan een onherstelbare onwettigheid, waardoor het ruimste illégalité non réparable, offrant le rétablissement du droit le plus
rechtsherstel wordt geboden » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2011-2012, étendu » (Doc. parl., Parlement flamand, 2011-2012, n° 1509-1, p.
nr. 1509/1, p. 4). 3-4).
B.7.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden bepaling op B.7.1. Les parties requérantes soutiennent que la disposition attaquée
discriminerende wijze afbreuk doet aan het beginsel van porte une atteinte discriminatoire au principe de l'indépendance et de
onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter. l'impartialité du juge.
B.7.2. De beginselen van de onafhankelijkheid van de rechter en van de B.7.2. Les principes de l'indépendance du juge et de la séparation des
scheiding der machten zijn fundamentele kenmerken van de rechtsstaat. pouvoirs constituent des caractéristiques fondamentales de l'Etat de droit.
B.7.3. Het rechterlijk toezicht dat de Raad voor B.7.3. Le contrôle juridictionnel qu'exerce le Conseil pour les
Vergunningsbetwistingen uitoefent, betreft de externe en interne contestations des autorisations constitue un contrôle de la légalité
wettigheidscontrole, die niet zover gaat dat hij zijn beoordeling in externe et interne, qui ne va pas jusqu'à l'autoriser à substituer son
de plaats zou kunnen stellen van de discretionaire appréciation au pouvoir d'appréciation discrétionnaire de
beoordelingsbevoegdheid van de administratie. Bij zijn controle mag de l'administration. En effet, dans le cadre de son contrôle, le juge ne
rechter zich immers niet begeven op het terrein van de opportuniteit, peut pas se placer sur le plan de l'opportunité, ce qui serait
vermits dat onverenigbaar zou zijn met de beginselen die de inconciliable avec les principes qui régissent les rapports entre
l'administration et les juridictions.
verhoudingen regelen tussen het bestuur en de rechtscolleges. Il n'appartient pas au juge mais à l'administration de déterminer le
Het vaststellen van de inhoud van een discretionaire beslissing, meer contenu d'une décision discrétionnaire, plus précisément comme suite à
bepaald als gevolg van het herstel van de onregelmatigheid, komt niet la réparation de l'irrégularité. L'organe administratif accordant
de rechter maar het bestuur toe. Het vergunningverlenende l'autorisation peut décider de ne pas recourir à la possibilité
bestuursorgaan kan beslissen, met name wanneer het van mening is dat d'appliquer la boucle administrative, notamment lorsqu'il estime que
het herstel van de onregelmatigheid een weerslag kan hebben op de la réparation de l'irrégularité est susceptible d'avoir une incidence
inhoud van de bestreden beslissing, geen gebruik te maken van de sur le contenu de la décision attaquée.
mogelijkheid tot toepassing van de bestuurlijke lus. B.7.4. En permettant au Conseil pour les contestations des
B.7.4. Door de Raad voor Vergunningsbetwistingen de mogelijkheid te autorisations, lorsque celui-ci propose l'application de la boucle
bieden, wanneer die de toepassing van de bestuurlijke lus voorstelt, administrative, de faire connaître son point de vue sur l'issue du
zijn standpunt over de uitkomst van het geschil kenbaar te maken, dat litige, qui pourtant doit mener à la même décision, la disposition
nochtans tot dezelfde beslissing moet leiden, doet de bestreden attaquée porte une atteinte discriminatoire au principe de
bepaling op discriminerende wijze afbreuk aan het beginsel van
onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter. l'indépendance et de l'impartialité du juge.
B.8.1. De verzoekende partijen voeren aan dat de bestreden bepaling op B.8.1. Les parties soutiennent que la disposition attaquée porte une
discriminerende wijze afbreuk doet aan de rechten van verdediging, het atteinte discriminatoire aux droits de la défense, au droit à la
recht op tegenspraak en het recht op toegang tot de rechter. contradiction et au droit d'accès à un juge.
B.8.2. Krachtens de bestreden bepaling kan de Raad voor B.8.2. En vertu de la disposition attaquée, le Conseil pour les
Vergunningsbetwistingen het vergunningverlenende bestuursorgaan « in contestations des autorisations peut, « par le biais d'un arrêt
interlocutoire », offrir à l'organe administratif accordant
elke stand van het geding met een tussenuitspraak » de mogelijkheid l'autorisation la possibilité d'appliquer la boucle administrative «
bieden om de bestuurlijke lus toe te passen. Pas nadat het betrokken dans tout état de litige ». Les parties ne peuvent communiquer leur
bestuursorgaan die mogelijkheid heeft benut, kunnen de partijen hun point de vue qu'après que l'organe administratif concerné a utilisé
zienswijze meedelen (artikel 4.8.4, § 2, laatste lid). cette possibilité (article 4.8.4, § 2, dernier alinéa).
B.8.3. Wanneer een rechtscollege, zoals te dezen de Raad voor B.8.3. Lorsqu'une juridiction, comme en l'espèce le Conseil pour les
Vergunningsbetwistingen, een element aanbrengt dat ertoe strekt de contestations des autorisations, apporte un élément qui vise à
beslechting van het geschil te beïnvloeden, zoals te dezen de influencer l'issue du litige, comme en l'espèce la possibilité
mogelijkheid tot toepassing van de bestuurlijke lus, houdt het recht d'appliquer la boucle administrative, le droit à la contradiction
op tegenspraak in dat de partijen hierover debat moeten kunnen voeren implique qu'un débat doit avoir lieu à ce sujet entre les parties
(zie, mutatis mutandis, EHRM, 16 februari 2006, Prikyan en Angelova t. (voy., mutatis mutandis, CEDH, 16 février 2006, Prikyan et Angelova c.
Bulgarije, § 42; 5 september 2013, Cepek t. Tsjechische Republiek, § Bulgarie, point 42; 5 septembre 2013, Cepek c. République tchèque,
45). point 45).
La simple appréciation, par le Conseil pour les contestations des
Het loutere oordeel door de Raad voor Vergunningsbetwistingen dat de autorisations, que les intéressés ne sont pas susceptibles d'être
belanghebbenden door de toepassing van de bestuurlijke lus niet préjudiciés de manière disproportionnée par l'application de la boucle
onevenredig kunnen worden benadeeld, kan niet volstaan. Het komt administrative ne suffit pas. En effet, il revient aux parties
immers de partijen zelf toe, en niet het rechtscollege, om uit te elles-mêmes, et non à la juridiction, de déterminer si un nouvel
maken of een nieuw element opmerkingen behoeft of niet (zie, mutatis élément nécessite ou non des observations (voy., mutatis mutandis,
mutandis, EHRM, 18 februari 1997, Nideröst-Huber t. Zwitserland, § 29; CEDH, 18 février 1997, Nideröst-Huber c. Suisse, point 29; 27
27 september 2011, Hrdalo t. Kroatië, § 36). septembre 2011, Hrdalo c. Croatie, § 36).
B.8.4. De toepassing van de bestuurlijke lus kan daarenboven gevolgen B.8.4. L'application de la boucle administrative peut en outre avoir
des conséquences pour les personnes intéressées, visées à l'article
hebben voor de belanghebbenden, bedoeld in artikel 4.8.11 van de VCRO, 4.8.11 du Code flamand de l'aménagement du territoire, qui n'ont pas
die tegen de beslissing geen beroep hebben ingesteld en die niet zijn introduit de recours contre la décision ou ne sont pas intervenues
tussengekomen in het geding. dans la procédure.
Het recht op toegang tot de rechter is een algemeen rechtsbeginsel dat Le droit d'accès à un juge constitue un principe général de droit qui
met inachtneming van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan doit être garanti à chacun dans le respect des articles 10 et 11 de la
eenieder moet worden gewaarborgd. Een beslissing die met toepassing
van de bestuurlijke lus is genomen, kan niet van het recht op toegang Constitution. Une décision prise en application de la boucle
tot de rechter worden uitgesloten. De beperking van dat recht, voor administrative ne peut pas être exclue du droit d'accès à un juge. La
een categorie van belanghebbenden, is niet evenredig met de door de limitation de ce droit, pour une catégorie d'intéressés, n'est pas
decreetgever nagestreefde doelstelling die in essentie erin bestaat de proportionnée à l'objectif poursuivi par le législateur, qui consiste
bestuurlijke geschillenbeslechting te stroomlijnen en te versnellen. en substance à rationaliser et à accélérer le contentieux administratif.
B.8.5. Door niet te voorzien in een op tegenspraak gevoerd debat over B.8.5. En ne prévoyant pas de débat contradictoire sur la possibilité
de mogelijkheid tot toepassing van de bestuurlijke lus, in gevallen d'appliquer la boucle administrative, dans des cas où cette
waarin zulks nog niet het voorwerp was van debat tussen de partijen, application n'a pas encore fait l'objet d'un débat entre les parties,
en door niet te voorzien in de mogelijkheid om beroep in te stellen et en ne prévoyant pas la possibilité d'introduire un recours contre
tegen de beslissing die met toepassing van de bestuurlijke lus is la décision prise en application de la boucle administrative, après la
genomen, na de kennisgeving of de bekendmaking daarvan, doet de notification ou publication de celle-ci, la disposition attaquée porte
bestreden bepaling op discriminerende wijze afbreuk aan de rechten van une atteinte discriminatoire aux droits de la défense, au droit à la
verdediging, het recht op tegenspraak en het recht op toegang tot de contradiction et au droit d'accès à un juge.
rechter. B.9.1. De verzoekende partijen voeren aan dat op discriminerende wijze B.9.1. Les parties requérantes soutiennent qu'il est porté une
afbreuk wordt gedaan aan de formele motiveringsplicht, zoals atteinte discriminatoire à l'obligation de motivation formelle,
gewaarborgd in de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke garantie par la loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation
motivering van de bestuurshandelingen. formelle des actes administratifs.
B.9.2. De artikelen 1 tot 3 van de wet van 29 juli 1991 bepalen : B.9.2. Les articles 1er à 3 de la loi précitée du 29 juillet 1991
«

Artikel 1.Voor de toepassing van deze wet moeten worden verstaan

disposent : «

Article 1.Pour l'application de la présente loi, il y a lieu

onder : d'entendre par :
- Bestuurshandeling : - Acte administratif :
De eenzijdige rechtshandeling met individuele strekking die uitgaat L'acte juridique unilatéral de portée individuelle émanant d'une
van een bestuur en die beoogt rechtsgevolgen te hebben voor één of autorité administrative et qui a pour but de produire des effets
juridiques à l'égard d'un ou de plusieurs administrés ou d'une autre
meer bestuurden of voor een ander bestuur; autorité administrative;
- Bestuur : - Autorité administrative :
De administratieve overheden als bedoeld in artikel 14 van de Les autorités administratives au sens de l'article 14 des lois
gecoördineerde wetten op de Raad van State; coordonnées sur le Conseil d'Etat;
- Bestuurde : - Administré :
Elke natuurlijke of rechtspersoon in zijn betrekkingen met het Toute personne physique ou morale dans ses rapports avec les autorités
bestuur. administratives.

Art. 2.De bestuurshandelingen van de besturen bedoeld in artikel 1

Art. 2.Les actes administratifs des autorités administratives visées

moeten uitdrukkelijk worden gemotiveerd. à l'article premier doivent faire l'objet d'une motivation formelle.

Art. 3.De opgelegde motivering moet in de akte de juridische en

Art. 3.La motivation exigée consiste en l'indication, dans l'acte,

feitelijke overwegingen vermelden die aan de beslissing ten grondslag des considérations de droit et de fait servant de fondement à la
liggen. décision.
Zij moet afdoende zijn ». Elle doit être adéquate ».
B.9.3. Die bepalingen veralgemenen de verplichting om de B.9.3. Ces dispositions généralisent l'obligation de motiver
bestuurshandelingen met individuele draagwijdte uitdrukkelijk te motiveren. De uitdrukkelijke motivering van de betrokken handelingen is een recht van de bestuurde, aan wie aldus een bijkomende waarborg wordt geboden tegen bestuurshandelingen met individuele strekking die willekeurig zouden zijn. B.9.4. Een gemeenschaps- of gewestwetgever zou, zonder de federale bevoegdheid ter zake te schenden, niet vermogen de bescherming die door de federale wetgeving aan de bestuurden wordt geboden te verminderen door de overheden die optreden in de aangelegenheden waarvoor hij bevoegd is, vrij te stellen van de toepassing van de voormelde wet of door die overheden toe te staan daarvan af te wijken formellement les actes administratifs de portée individuelle. La motivation formelle des actes concernés est un droit de l'administré, auquel est ainsi offerte une garantie supplémentaire contre les actes administratifs de portée individuelle qui seraient arbitraires. B.9.4. Un législateur communautaire ou régional ne pourrait, sans violer la compétence fédérale en la matière, restreindre la protection offerte par la législation fédérale aux administrés en dispensant les autorités agissant dans les matières pour lesquelles il est compétent de l'application de cette loi ou en autorisant ces autorités à y
(zie o.a. het arrest nr. 91/2013 van 13 juni 2013). déroger (voy. entre autres l'arrêt n° 91/2013 du 13 juin 2013).
B.9.5. Doordat zij het betrokken bestuursorgaan toestaat een B.9.5. En ce qu'elle autorise l'organe administratif concerné à
individuele bestuurshandeling die niet uitdrukkelijk is gemotiveerd na fournir, après l'application de la boucle administrative, la
toepassing van de bestuurlijke lus van de vereiste motivering te motivation requise d'un acte administratif individuel qui n'était pas
voorzien, doet de bestreden bepaling afbreuk aan het bij de wet van 29 formellement motivé, la disposition attaquée porte atteinte au droit,
juli 1991 gewaarborgde recht van de adressaat van de handeling, maar que la loi du 29 juillet 1991 garantit au destinataire de l'acte mais
eveneens van elke belanghebbende derde, om onmiddellijk kennis te
nemen van de motieven die de beslissing verantwoorden door de aussi à tout tiers intéressé, de prendre immédiatement connaissance
vermelding ervan in de handeling zelf. Het recht op de uitdrukkelijke des motifs qui justifient la décision, du fait de leur mention dans
motivering maakt het mogelijk het jurisdictionele toezicht op de bestuurshandelingen met individuele draagwijdte en de inachtneming van het beginsel van de wapengelijkheid in het kader van het administratief contentieux te versterken. De uitdrukkelijke motiveringsplicht, die de bestuurde in staat moet stellen te beoordelen of er aanleiding toe bestaat de beroepen in te stellen waarover hij beschikt, zou zijn doel voorbijschieten indien die bestuurde de motieven die de beslissing verantwoorden pas te weten kan komen nadat hij beroep heeft ingesteld. Overigens vereist artikel 6, lid 9, van het Verdrag van Aarhus, l'acte même. Le droit à la motivation formelle permet de renforcer le contrôle juridictionnel sur les actes administratifs à portée individuelle et le respect du principe de l'égalité des armes dans le cadre du contentieux administratif. L'obligation de motivation formelle, qui doit permettre à l'administré d'apprécier s'il y a lieu d'introduire les recours dont il dispose, manquerait son objectif si cet administré ne parvient à connaître les motifs qui justifient la décision qu'après qu'il a introduit un recours. Par ailleurs, l'article 6, paragraphe 9, de la Convention d'Aarhus sur l'accès à l'information, la participation du public au processus décisionnel et l'accès à la justice en matière d'environnement, signée
ondertekend op 25 juni 1998, betreffende toegang tot informatie, le 25 juin 1998, exige que l'acte administratif en cause, pour autant
inspraak in besluitvorming en toegang tot de rechter inzake
milieuaangelegenheden dat de tekst van de betrokken bestuurshandeling, qu'il relève du champ d'application de la Convention, soit communiqué
voor zover zij onder het toepassingsgebied van het Verdrag valt,
toegankelijk wordt gemaakt voor het publiek « tezamen met de redenen au public « assorti des motifs et considérations sur lesquels ladite
en overwegingen waarop het besluit is gebaseerd ». décision est fondée ».
B.9.6. Bovendien, opdat artikel 10 van de bijzondere wet van 8 B.9.6. De surcroît, pour que l'article 10 de la loi spéciale du 8 août
augustus 1980 van toepassing kan zijn, is vereist dat de aangenomen 1980 puisse s'appliquer, il est requis que la réglementation adoptée
reglementering noodzakelijk is voor de uitoefening van de bevoegdheden soit nécessaire à l'exercice des compétences de la région, que la
van het gewest, dat de aangelegenheid zich leent tot een matière se prête à un régime différencié et que l'incidence des
gedifferentieerde regeling en dat de weerslag van de in het geding dispositions en cause sur la matière ne soit que marginale.
zijnde bepalingen op de aangelegenheid slechts marginaal is. Te dezen echter volstaat het vast te stellen dat de weerslag van de in het geding zijnde bepaling op de federale bevoegdheid inzake uitdrukkelijke motivering niet marginaal is aangezien zij erop neerkomt toe te staan dat de motieven van een beslissing met betrekking tot een aanvraag tot vergunning, validering of registratie niet in de handeling zelf voorkomen en door het bevoegde bestuurlijke gezag pas worden bekendgemaakt in de loop van de procedure voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen. B.10. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat de bestreden bepaling dient te worden vernietigd. Aangezien de overige grieven die in het eerste, tweede en derde middel zijn vervat niet tot een ruimere vernietiging kunnen leiden, dienen zij niet te worden onderzocht. Ten aanzien van het vierde middel B.11. Het vierde middel is gericht tegen artikel 4.8.28, § 2, derde Or, en l'espèce, il suffit de constater que l'incidence de la disposition en cause sur la compétence fédérale en matière de motivation formelle n'est pas marginale, puisqu'elle revient à autoriser que les motifs d'une décision relative à une demande d'autorisation, de validation ou d'enregistrement puissent ne pas figurer dans l'acte lui-même et puissent n'être divulgués par l'autorité administrative compétente qu'au cours de la procédure devant le Conseil pour les contestations des autorisations. B.10. Il s'ensuit que la disposition attaquée doit être annulée. Etant donné que les autres griefs contenus dans les premier, deuxième et troisième moyens ne peuvent mener à une annulation plus étendue, il n'y a pas lieu de les examiner. Quant au quatrième moyen B.11. Le quatrième moyen est dirigé contre l'article 4.8.28, § 2, alinéa 3, du Code flamand de l'aménagement du territoire, tel qu'il a
lid, van de VCRO, zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet van 6 été remplacé par l'article 5 du décret du 6 juillet 2012 et qui
juli 2012, dat bepaalt : dispose :
« Indien toepassing wordt gemaakt van artikel 4.8.4 of artikel 4.8.5, dan kan de Raad, in afwijking van het eerste lid, de kosten geheel of gedeeltelijk ten laste van het vergunningverlenende bestuursorgaan leggen ». De kosten bestaan uit het rolrecht en, in voorkomend geval, het getuigengeld (artikel 4.8.28, § 2, eerste lid, tweede zin, van de VCRO). Artikel 4.8.4 heeft betrekking op de bestuurlijke lus. Artikel 4.8.5 heeft betrekking op de bemiddeling. De grieven van de verzoekende partijen zijn gericht tegen de bestreden bepaling in zoverre zij van toepassing is op de bestuurlijke lus. B.12.1. De verzoekende partijen zijn van oordeel dat het decreet niet « Lorsque l'article 4.8.4 ou 4.8.5 s'applique, le Conseil peut, en dérogation à l'alinéa premier, porter l'ensemble ou une partie des frais à charge de l'organe administratif accordant l'autorisation ». Les frais se composent du droit de mise au rôle et, le cas échéant, des indemnités des témoins (article 4.8.28, § 2, alinéa 1er, deuxième phrase, du Code flamand de l'aménagement du territoire). L'article 4.8.4 concerne la boucle administrative. L'article 4.8.5 concerne la médiation. Les griefs des parties requérantes sont dirigés contre la disposition attaquée en tant qu'elle s'applique à la boucle administrative. B.12.1. Les parties requérantes considèrent qu'en cas d'application de
enkel de mogelijkheid, maar de verplichting zou moeten inhouden om bij la boucle administrative, le décret ne devrait pas prévoir seulement
de toepassing van de bestuurlijke lus de kosten ten laste van de la possibilité mais l'obligation de mettre les frais à charge de
vergunningverlenende overheid te leggen. Zij voeren aan dat de l'autorité accordant l'autorisation. Elles soutiennent qu'en ce
bestreden bepaling, doordat zij niet in een dergelijke verplichting qu'elle ne prévoit pas une telle obligation, la disposition attaquée
voorziet, in strijd is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al est contraire aux articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou
dan niet in samenhang gelezen met internationaalrechtelijke non avec des dispositions de droit international.
bepalingen. B.12.2. Het recht op toegang tot de rechter, dat met inachtneming van B.12.2. Le droit d'accès à un juge, qui doit être garanti à chacun
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet aan eenieder moet worden dans le respect des articles 10 et 11 de la Constitution, peut faire
gewaarborgd, kan het voorwerp uitmaken van beperkingen, ook van
financiële aard, voor zover die beperkingen geen afbreuk doen aan de l'objet de limitations, y compris de nature financière, pour autant
essentie zelf van het recht op toegang tot een rechter. que ces limitations ne portent pas atteinte au droit d'accès à un
Op zich doet een regeling die de kosten ten laste van een van de juge, dans sa substance même.
partijen legt geen afbreuk aan dat recht (vgl. het arrest nr. 85/2013 En soi, des règles qui mettent des frais à charge d'une des parties ne
van 13 juni 2013, B.3). portent pas atteinte à ce droit (cf. l'arrêt n° 85/2013 du 13 juin
Hoewel de kosten in de regel ten laste worden gelegd van de in het 2013, B.3).
ongelijk gestelde partij, staat het recht op toegang tot de rechter Bien qu'en règle générale, les frais soient mis à charge de la partie
evenmin in de weg aan een regeling die de rechter in bijzondere qui succombe, le droit d'accès à un juge ne fait pas davantage
omstandigheden toestaat de kosten geheel of ten dele ten laste te obstacle à des règles qui autorisent le juge, dans des circonstances
leggen van de partij die in het gelijk wordt gesteld (zie het arrest particulières, à mettre les frais totalement ou partiellement à charge
nr. 57/2006 van 19 april 2006, B.6, alsook het arrest nr. 96/2012 van de la partie qui obtient gain de cause (voy. l'arrêt n° 57/2006 du 19
19 juli 2012, B.9). avril 2006, B.6, ainsi que l'arrêt n° 96/2012 du 19 juillet 2012,
Het recht op toegang tot de rechter dient evenwel op een B.9).
niet-discriminerende wijze te worden gewaarborgd (zie het arrest nr. Le droit d'accès à un juge doit toutefois être garanti d'une manière
161/2011 van 20 oktober 2011, B.7.2). B.12.3. Krachtens het eerste lid van artikel 4.8.28, § 2, van de VCRO legt de Raad voor Vergunningsbetwistingen in zijn uitspraak « het geheel of een deel van de kosten ten laste van de partij die ten gronde in het ongelijk gesteld wordt ». In de regel vernietigt de Raad voor Vergunningsbetwistingen een bestreden beslissing wanneer zij onregelmatig is. De kosten worden in dat geval geheel of gedeeltelijk ten laste gelegd van het bestuursorgaan dat de onregelmatige beslissing heeft genomen. Wanneer de Raad evenwel het bestuursorgaan de mogelijkheid biedt om de bestuurlijke lus toe te passen en de onregelmatigheid wordt hersteld, dan kan het beroep worden verworpen. De kosten worden in dat geval geheel of gedeeltelijk ten laste gelegd van de verzoekende partij, die immers « ten gronde in het ongelijk gesteld wordt ». B.12.4. De decreetgever voert op die manier een verschil in behandeling in tussen twee categorieën van rechtzoekenden die voor de Raad voor Vergunningsbetwistingen een beslissing hebben aangevochten, waarvan die Raad vervolgens heeft vastgesteld dat zij door een onwettigheid is aangetast. Doordat de decreetgever heeft bepaald dat de kosten niet volledig ten laste kunnen worden gelegd van de verzoekende partijen wanneer de bestreden beslissing wordt vernietigd, maar niet erin heeft voorzien dat de kosten evenmin volledig ten laste kunnen worden gelegd van de verzoekende partijen wanneer hun beroep als gevolg van de toepassing van de bestuurlijke wordt verworpen, heeft hij zonder redelijke verantwoording afbreuk gedaan aan het recht op gelijke toegang tot de rechter. B.13. Daaruit volgt dat de bestreden bepaling dient te worden vernietigd in zoverre zij van toepassing is op de bestuurlijke lus. non discriminatoire (voy. l'arrêt n° 161/2011 du 20 octobre 2011, B.7.2). B.12.3. En vertu du premier alinéa de l'article 4.8.28, § 2, du Code flamand de l'aménagement du territoire, le Conseil pour les contestations des autorisations met, dans sa décision, « l'ensemble ou une partie des frais à charge de la partie qui a succombé sur le fond ». Le Conseil pour les contestations des autorisations annule en règle générale une décision attaquée lorsqu'elle est irrégulière. Les frais sont dans ce cas mis, en tout ou en partie, à charge de l'organe administratif qui a pris la décision irrégulière. Toutefois, lorsque le Conseil offre la possibilité à l'organe administratif d'appliquer la boucle administrative et que l'irrégularité est réparée, le recours est alors susceptible d'être rejeté. Les frais sont mis dans ce cas, totalement ou partiellement, à charge de la partie requérante, qui est effectivement « la partie qui a succombé sur le fond ». B.12.4. Le législateur décrétal instaure de cette manière une différence de traitement entre deux catégories de justiciables qui ont attaqué, devant le Conseil pour les contestations des autorisations, une décision entachée d'une illégalité dont cette juridiction fait ensuite le constat. En ce qu'il a disposé que les frais ne peuvent pas être totalement mis à charge des parties requérantes lorsque la décision attaquée est annulée sans prévoir que les frais ne peuvent pas davantage être totalement mis à charge des parties requérantes lorsque leur recours est rejeté par suite de l'application de la boucle administrative, le législateur décrétal a porté atteinte, sans justification raisonnable, au droit à un égal accès au juge. B.13. Il s'ensuit que la disposition attaquée doit être annulée en tant qu'elle s'applique à la boucle administrative.
B.14. Aangezien de bekommernis van de decreetgever om te komen tot een B.14. Eu égard à l'approbation que mérite le souci du législateur
effectieve en definitieve geschillenbeslechting bijval verdient, is de décrétal d'aboutir à un règlement efficace et définitif des litiges,
vraag gerezen of de gevolgen van het vernietigde artikel 4.8.4 van de la question s'est posée de savoir si les effets de l'article 4.8.4,
Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening niet behoefden te worden annulé, du Code flamand de l'aménagement du territoire ne devaient pas
gehandhaafd gedurende een bepaalde periode, teneinde de être maintenus pendant une période déterminée, afin de ne pas
rechtszekerheid niet in het gedrang te brengen en de decreetgever toe compromettre la sécurité juridique et de permettre au législateur
te laten een nieuwe regeling aan te nemen die niet de voormelde décrétal d'adopter de nouvelles règles qui ne soulèvent pas les griefs
grondwettigheidsbezwaren oproept. de constitutionnalité précités.
Nu er geen dringende noodzaak bestaat voor de Raad voor Dès lors qu'il n'existe pas de nécessité impérieuse, pour le Conseil
Vergunningsbetwistingen om de bestuurlijke lus in afwachting van het pour les contestations des autorisations, de pouvoir continuer à
optreden van de decreetgever te kunnen blijven toepassen, dienen de appliquer la boucle administrative dans l'attente de l'intervention du
gevolgen van de vernietigde bepaling niet te worden gehandhaafd. législateur décrétal, il n'y a pas lieu de maintenir les effets de la
disposition annulée.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
- vernietigt artikel 4.8.4 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, - annule l'article 4.8.4 du Code flamand de l'aménagement du
zoals vervangen bij artikel 5 van het decreet van het Vlaamse Gewest territoire, tel qu'il a été remplacé par l'article 5 du décret de la
van 6 juli 2012 houdende wijziging van diverse bepalingen van de Région flamande du 6 juillet 2012 modifiant diverses dispositions du
Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, wat de Raad voor Code flamand de l'aménagement du territoire, en ce qui concerne le
Vergunningsbetwistingen betreft; Conseil pour les contestations des autorisations;
- vernietigt artikel 4.8.28, § 2, derde lid, van de Vlaamse Codex - annule l'article 4.8.28, § 2, alinéa 3, du Code flamand de
Ruimtelijke Ordening, zoals vervangen bij dezelfde bepaling, in l'aménagement du territoire, tel qu'il a été remplacé par la même
zoverre het van toepassing is op de bestuurlijke lus. disposition, en tant qu'il s'applique à la boucle administrative.
Aldus gewezen in het Nederlands, het Frans en het Duits, Ainsi rendu en langue néerlandaise, en langue française et en langue
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier
het Grondwettelijk Hof, op 8 mei 2014. 1989 sur la Cour constitutionnelle, le 8 mai 2014.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^