← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 56/2014 van 27 maart 2014 Rolnummer : 5691 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 36 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari
1973, gesteld door de Raad van State. Het Grondwett samengesteld uit de voorzitters
J. Spreutels en A. Alen, en de rechters E. De Groot, T. Merckx-Van (...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 56/2014 van 27 maart 2014 Rolnummer : 5691 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 36 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door de Raad van State. Het Grondwett samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de rechters E. De Groot, T. Merckx-Van (...) | Extrait de l'arrêt n° 56/2014 du 27 mars 2014 Numéro du rôle : 5691 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 36 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le Conseil d'Etat. La Cour constitut composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De Groot, T. Merckx-Van Goey, P. N(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 56/2014 van 27 maart 2014 | Extrait de l'arrêt n° 56/2014 du 27 mars 2014 |
| Rolnummer : 5691 | Numéro du rôle : 5691 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 36 van de wetten | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 36 des lois |
| op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, gesteld door | sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, posée par le |
| de Raad van State. | Conseil d'Etat. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en A. Alen, en de | composée des présidents J. Spreutels et A. Alen, et des juges E. De |
| rechters E. De Groot, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet en R. | Groot, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul, T. Giet et R. Leysen, assistée |
| Leysen, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest nr. 224.073 van 26 juni 2013 in zake de bvba « Pharmacie de | Par arrêt n° 224.073 du 26 juin 2013 en cause de la SPRL « Pharmacie |
| Labuissière » tegen de Belgische Staat, tussenkomende partij : de nv « | de Labuissière » contre l'Etat belge, partie intervenante : la SA « |
| Universal Pharma », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | Universal Pharma », dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| ingekomen op 2 juli 2013, heeft de Raad van State de volgende | Cour le 2 juillet 2013, le Conseil d'Etat a posé la question |
| prejudiciële vraag gesteld : | préjudicielle suivante : |
| « En conférant au Conseil d'Etat la compétence d'assortir, dans | |
| certaines conditions, ses arrêts d'une astreinte et ce faisant de se | |
| « Schendt artikel 36 van de gecoördineerde wetten op de Raad van | prononcer sur des droits subjectifs, l'article 36 des lois coordonnées |
| State, door aan de Raad van State de bevoegdheid te verlenen zijn | sur le Conseil d'Etat ne viole-t-il pas les articles 144 et 145 de la |
| arresten, onder bepaalde voorwaarden, vergezeld te doen gaan van een | |
| dwangsom en zodoende zich uit te spreken over subjectieve rechten, | |
| niet de artikelen 144 en 145 van de Grondwet, 6 en 13 van het Europees | Constitution, 6 et 13 de la Convention européenne des droits de |
| Verdrag voor de rechten van de mens, in samenhang gelezen met de | |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het een verschil in | l'homme, combinés aux articles 10 et 11 de la Constitution, en ce |
| behandeling instelt dat niet objectief en redelijk kan worden | qu'il instaure une différence de traitement non susceptible de |
| verantwoord en dat onevenredige gevolgen met zich meebrengt op het | justification objective et raisonnable et emportant des effets |
| vlak van daadwerkelijke jurisdictionele bescherming tussen de | disproportionnés en termes de protection juridictionnelle effective |
| rechtzoekenden die over hun subjectieve rechten uitspraak kunnen laten | entre les justiciables qui peuvent faire arbitrer leurs droits |
| doen door rechtscolleges van de rechterlijke orde die een bevoegdheid | subjectifs par des juridictions de l'ordre judiciaire investies d'une |
| van volle rechtsmacht bezitten en in beginsel aan de dubbele aanleg | compétence de pleine juridiction et soumises en principe au double |
| zijn onderworpen (artikel 1385bis van het Gerechtelijk Wetboek) en de | degré de juridiction (article 1385bis du Code judiciaire) et les |
| rechtzoekenden die onderworpen zijn aan de dwangsommen uitgesproken | justiciables assujettis aux astreintes prononcées par le Conseil |
| door de Raad van State in het kader van een in eerste en laatste | d'Etat dans le cadre d'un strict contrôle de légalité exercé en |
| aanleg uitgeoefende strikte wettigheidstoetsing ? ». | premier et dernier ressort ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. De prejudiciële vraag betreft de bestaanbaarheid van artikel 36 | B.1.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de |
| van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973, | l'article 36 des lois sur le Conseil d'Etat coordonnées le 12 janvier |
| vóór de wijziging ervan bij artikel 12 van de wet van 19 januari 2014, | 1973, avant sa modification par l'article 12 de la loi du 19 janvier |
| met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de | 2014, avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| artikelen 144 en 145 ervan alsook met de artikelen 6 en 13 van het | combinaison avec ses articles 144 et 145 ainsi qu'avec les articles 6 |
| Europees Verdrag voor de rechten van de mens. | et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
| B.1.2. In de versie ervan die van toepassing is op het geschil voor de | B.1.2. Dans sa version applicable au litige devant le juge a quo, |
| verwijzende rechter bepaalde het voormelde artikel 36 : | l'article 36 précité disposait : |
| « § 1. Wanneer het herstel van de wettigheid inhoudt dat de | « § 1er. Lorsque le rétablissement de la légalité signifie que |
| vernietiging van een rechtshandeling als bedoeld in artikel 14 gevolgd | l'annulation d'un acte juridique comme mentionné à l'article 14, doit |
| moet worden door een nieuwe overheidsbeslissing of overheidshandeling | être suivie d'une nouvelle décision des autorités ou d'un nouvel acte |
| kan, bij ingebreke blijven van de overheid, de persoon op wiens | des autorités, la personne à la requête de laquelle l'annulation est |
| verzoek de nietigverklaring is uitgesproken, de Raad van State | prononcée, peut, si l'autorité ne remplit pas ses obligations, |
| verzoeken aan de betrokken overheid een dwangsom op te leggen. Wanneer | demander au Conseil d'Etat d'imposer une astreinte à l'autorité en |
| uit een vernietigingsarrest voor de administratieve overheid een | question. Lorsqu'il ressort d'un arrêt en annulation une obligation |
| onthoudingsplicht ten aanzien van bepaalde beslissingen volgt, kan de | d'abstention vis-à-vis de certaines décisions pour l'autorité |
| persoon op wiens verzoek de vernietiging is uitgesproken, de Raad van State vragen de overheid het bevel te geven, op verbeurte van een dwangsom, de beslissingen in te trekken die ze zou hebben genomen met schending van de uit het annulatiearrest volgende onthoudingsverplichting. Het verzoek is slechts ontvankelijk wanneer verzoeker de overheid bij een ter post aangetekende brief tot het nemen van een nieuwe beslissing heeft aangemaand en ten minste drie maanden vanaf de kennisgeving van het vernietigingsarrest verlopen zijn. De dwangsom kan niet worden verbeurd alvorens het arrest waarbij zij is vastgesteld, wordt betekend. § 2. De Raad kan de dwangsom hetzij op een bedrag ineens, hetzij op een bedrag per tijdseenheid of per overtreding vaststellen. In de laatste twee gevallen kan de Raad eveneens een bedrag bepalen waarboven geen dwangsom meer verbeurd wordt. § 3. De kamer die de dwangsom heeft opgelegd kan op vordering van de veroordeelde overheid de dwangsom opheffen, de looptijd ervan opschorten gedurende een door haar te bepalen termijn of de dwangsom verminderen in geval van blijvende of tijdelijke of gedeeltelijke onmogelijkheid voor de veroordeelde overheid om aan de hoofdveroordeling te voldoen. Voor zover de dwangsom verbeurd was voordat de onmogelijkheid intrad, kan de kamer haar niet opheffen of verminderen. § 4. De bepalingen van het vijfde deel van het Gerechtelijk Wetboek die op het beslag en de tenuitvoerlegging betrekking hebben, zijn van overeenkomstige toepassing op de tenuitvoerlegging van het arrest waarbij een dwangsom is opgelegd. § 5. De dwangsom bedoeld in § 1 wordt ten uitvoer gelegd op vraag van de verzoeker en met tussenkomst van de Minister van Binnenlandse Zaken. Zij wordt toegewezen aan een begrotingsfonds in de zin van de | administrative, la personne à la requête de laquelle l'annulation est prononcée peut demander au Conseil d'Etat d'ordonner à l'autorité sous peine d'une astreinte, de retirer les décisions qu'elle aurait prises en violation de l'obligation d'abstention découlant de l'arrêt d'annulation. Cette requête n'est recevable que si le requérant a enjoint à l'autorité, par une lettre recommandée à la poste, de prendre une nouvelle décision et qu'au moins trois mois se sont écoulés depuis la notification de l'arrêt en annulation. L'astreinte ne peut être encourue avant que l'arrêt qui la fixe ne soit notifié. § 2. Le Conseil peut fixer l'astreinte soit à un montant global soit à un montant par unité de temps ou par infraction. Dans les deux derniers cas, le Conseil peut également fixer un montant au-delà duquel aucune astreinte n'est encourue. § 3. La chambre qui a prononcé l'astreinte, peut, à la requête de l'autorité condamnée, annuler l'astreinte, en suspendre l'échéance pendant un délai à fixer par elle ou diminuer l'astreinte en cas d'impossibilité permanente ou temporaire ou partielle pour l'autorité condamnée de satisfaire à la condamnation principale. Pour autant que l'astreinte soit encourue avant cette impossibilité, la chambre ne peut ni l'annuler ni la diminuer. § 4. Les dispositions de la cinquième partie du Code judiciaire qui ont trait à la saisie et à l'exécution, sont également applicables à l'exécution de l'arrêt imposant une astreinte. § 5. L'astreinte visée au § 1er est exécutée à la demande du requérant et à l'intervention du Ministre de l'Intérieur. Elle est affectée à un |
| organieke wet van 27 december 1990 houdende oprichting van | fonds budgétaire au sens de la loi organique du 27 décembre 1990 |
| begrotingsfondsen. Dit fonds wordt genoemd ' Fonds voor het beheer van | créant des fonds budgétaires. Ce fonds est dénommé ' Fonds de gestion |
| de dwangsommen '. | des astreintes '. |
| De middelen die aan dit fonds worden toegewezen, worden gebruikt voor | Les moyens attribués à ce fonds sont utilisés pour la modernisation de |
| de modernisering van de organisatie van de administratieve rechtspraak | l'organisation de la jurisprudence administrative et l'affectation de |
| en worden aangewend bij een in Ministerraad overlegd koninklijk | ces moyens fera l'objet d'un arrêté royal délibéré en Conseil des |
| besluit ». | ministres ». |
| B.2. Het Hof wordt ondervraagd over het bestaan van twee verschillen | B.2. La Cour est interrogée sur l'existence de deux différences de |
| traitement à l'égard des justiciables qui sont assujettis à une | |
| in behandeling ten aanzien van de rechtzoekenden die met toepassing | astreinte prononcée par le Conseil d'Etat en application de l'article |
| van artikel 36 van de gecoördineerde wetten zijn onderworpen aan een door de Raad van State uitgesproken dwangsom. Een eerste verschil in behandeling zou het gevolg zijn van het feit dat die rechtzoekenden geen gelijkwaardige jurisdictionele bescherming van hun subjectieve rechten zouden genieten ten opzichte van diegenen die zijn onderworpen aan een dwangsom uitgesproken door de rechtscolleges van de rechterlijke orde, die over volle rechtsmacht beschikken en in beginsel aan rechtspraak in twee instanties zijn onderworpen. Een tweede verschil in behandeling zou het gevolg zijn van het feit dat de rechtzoekenden die zijn onderworpen aan de door de Raad van State uitgesproken dwangsommen zouden worden gediscrimineerd door het feit dat de Raad van State een bevoegdheid toegewezen krijgt die in | 36 des lois coordonnées. Une première différence de traitement résulterait du fait que ces justiciables ne bénéficieraient pas d'une protection juridictionnelle équivalente de leurs droits subjectifs par rapport à ceux qui sont assujettis à une astreinte prononcée par les juridictions de l'ordre judiciaire, investies d'une compétence de pleine juridiction et soumises en principe au double degré de juridiction. Une seconde différence de traitement résulterait du fait que les justiciables assujettis aux astreintes prononcées par le Conseil d'Etat seraient discriminés par le fait que le Conseil d'Etat se voit reconnaître une compétence qui appartiendrait, en principe, |
| beginsel, krachtens de artikelen 144 en 145 van de Grondwet, alleen | aux seules juridictions judiciaires, en vertu des articles 144 et 145 |
| aan de rechtscolleges van de rechterlijke orde zou toebehoren. | de la Constitution. |
| B.3. Artikel 160 van de Grondwet bepaalt dat er « een Raad van State | B.3. L'article 160 de la Constitution dispose qu'il y a un Conseil |
| [is] waarvan de samenstelling, de bevoegdheid en de werking door de | d'Etat dont la composition, la compétence et le fonctionnement sont |
| wet worden bepaald ». Door die bepaling beoogde de Grondwetgever de | déterminés par la loi. Par cette disposition, le Constituant a entendu |
| objectieve wettigheidstoetsing van de administratieve handelingen te | consacrer le contrôle objectif de la légalité des actes |
| verankeren. | administratifs. |
| B.4.1. De bepaling die aan het onderzoek van het Hof is onderworpen, | B.4.1. La disposition soumise à l'examen de la Cour trouve son origine |
| vindt haar oorsprong in artikel 5 van de wet van 17 oktober 1990 « tot | dans l'article 5 de la loi du 17 octobre 1990 « modifiant les lois sur |
| wijziging van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 | le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, et la loi du 5 |
| januari 1973, en van de wet van 5 april 1955 inzake de wedden van de | avril 1955 relative aux traitements des titulaires d'une fonction au |
| ambtsdragers bij de Raad van State ». De wetgever beoogde een | Conseil d'Etat ». Le législateur entendait assurer une exécution |
| efficiënte uitvoering van de door het hoge administratieve | efficace des arrêts d'annulation rendus par la haute juridiction |
| rechtscollege gewezen vernietigingsarresten te verzekeren. | administrative. |
| Luidens de memorie van toelichting : | Selon l'exposé des motifs : |
| « [dringt] het invoeren van een dwangsom in dit contentieux [...] zich | « L'instauration d'une astreinte dans ce contentieux s'impose, car la |
| op daar uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat de effectiviteit van | recherche scientifique révèle que l'efficacité d'un recours devant le |
| het beroep bij de Raad van State meer en meer in het gedrang begint te | Conseil d'Etat est de plus en plus compromise par le fait qu'un bon |
| komen aangezien een aantal arresten door de overheid niet worden | nombre d'arrêts ne sont pas exécutés par les autorités. Une situation |
| uitgevoerd. Het beginsel zelf van de administratieve rechter wordt | dans laquelle l'administration - [considérant] comme étant légal ce |
| aldus genegeerd, indien het bestuur - voor wettig houdend wat de | que le juge administratif a jugé illégal - ne tient pas compte de |
| administratieve rechter onwettig heeft geacht - zich aan het arrest | l'arrêt, constitue la négation du principe même du juge administratif |
| niet stoort (Raad van State van 18 oktober 1978, Van Vuchelen, nr. | (Conseil d'Etat, 18 octobre 1978, Van Vuchelen, n° 19.197) » (Doc. |
| 19.197) » (Parl. St., Senaat, 1989-1990, nr. 984-1, p. 8). | parl., Sénat, 1989-1990, n° 984-1, p. 8). |
| B.4.2. Voor de toepassing van het in het geding zijnde artikel 36 is | B.4.2. L'application de l'article 36 en cause suppose que le Conseil |
| vereist dat de Raad van State voorafgaandelijk een vernietigingsarrest | d'Etat ait au préalable rendu un arrêt d'annulation. Ce n'est que dans |
| heeft gewezen. Enkel in de gevallen waarbij het herstel van de | |
| wettigheid inhoudt dat de vernietiging van een rechtshandeling als | les cas où le rétablissement de la légalité implique que l'annulation |
| bedoeld in artikel 14 van de gecoördineerde wetten op de Raad van | d'un acte, visée à l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil |
| State moet worden gevolgd door een nieuwe overheidsbeslissing of een | d'Etat, soit suivie d'une nouvelle décision d'une autorité ou d'un |
| overheidshandeling of waarbij uit een vernietigingsarrest voor de administratieve overheid een onthoudingsplicht ten aanzien van bepaalde beslissingen volgt, kan een dwangsom worden opgelegd. De Raad van State kan slechts beslissen een dwangsom op te leggen op verzoek van de persoon op wiens verzoek de nietigverklaring is uitgesproken en nadat een afzonderlijke procedure is doorlopen. Anders dan in het gemeen recht het geval is (artikel 1385quater van het Gerechtelijk Wetboek), komt de dwangsom niet toe aan de partij die de veroordeling heeft verkregen, maar wordt zij toegewezen aan een speciaal daartoe opgericht begrotingsfonds. B.5. De dwangsom is een dwangmiddel om de uitvoering van een rechterlijke uitspraak die bestaat in een verplichting om te doen, niet te doen of om een zaak te geven, te verkrijgen. Het recht op een daadwerkelijke uitvoering van rechterlijke uitspraken behoort tot de fundamentele grondslagen waarop een rechtsstaat is gebaseerd. De uitvoering van een rechterlijke uitspraak is inzonderheid van belang in het administratief contentieux. Door het instellen van een beroep tot nietigverklaring beoogt de verzoeker niet alleen de vernietiging van de bestreden bestuurshandeling maar ook de opheffing van de gevolgen ervan. Een effectieve rechtsbescherming en het herstel | acte d'une autorité, ou dans les cas où une obligation d'abstention à l'égard de certaines décisions résulte, pour l'autorité administrative, d'un arrêt d'annulation, qu'une astreinte peut être imposée. Le Conseil d'Etat ne peut décider d'imposer une astreinte qu'à la demande de la personne sur la requête de laquelle l'annulation a été prononcée et après avoir suivi une procédure particulière. Contrairement à ce qui est le cas en droit commun (article 1385quater du Code judiciaire), l'astreinte n'est pas acquise à la partie qui a obtenu la condamnation mais est affectée à un fonds budgétaire spécialement créé à cet effet. B.5. L'astreinte est un moyen de coercition pour obtenir l'exécution d'une décision de justice qui consiste en une obligation de faire, de ne pas faire ou de donner une chose. Le droit à une exécution effective des décisions de justice constitue l'un des éléments fondamentaux d'un Etat de droit. L'exécution d'une décision de justice revêt une importance particulière dans le contexte du contentieux administratif. En introduisant un recours en annulation, le requérant vise à obtenir non seulement la disparition de l'acte administratif litigieux, mais aussi la levée de ses effets. Une protection juridique effective et le |
| van de wettigheid vereisen dat de administratie zich neerlegt bij de | rétablissement de la légalité impliquent l'obligation pour |
| uitspraak van de rechter. De verplichting tot uitvoering is niet | l'administration de se plier à la décision du juge. L'obligation |
| beperkt tot het beschikkend gedeelte; ook de grond van de uitspraak | d'exécution ne se limite pas au dispositif; le fond de la décision |
| moet worden nageleefd en toegepast. Wanneer het bestuur weigert of | doit aussi être respecté et appliqué. Si l'administration refuse ou |
| nalaat uit te voeren of talmt met de uitvoering, verliezen de | omet de s'exécuter, ou encore tarde à le faire, les garanties dont |
| waarborgen die de rechtsonderhorige tijdens het verloop van de | bénéficie le justiciable au cours de la procédure perdent toute raison |
| procedure geniet elke betekenis (zie bijvoorbeeld EHRM, 19 maart 1997, | d'être (voir par exemple CEDH, 19 mars 1997, Hornsby c. Grèce, § 41; |
| Hornsby t. Griekenland, § 41; 18 november 2004, Zazanis t. | 18 novembre 2004, Zazanis c. Grèce, § 37; 9 juin 2009, Nicola |
| Griekenland, § 37; 9 juni 2009, Nicola Silvestre t. Italië, § 59; 23 | Silvestre c. Italie, § 59; 23 octobre 2012, Süzer et Eksen Holding |
| oktober 2012, Süzer en Eksen Holding A.S. t. Turkije, § 115; 24 | A.S. c. Turquie, § 115; 24 octobre 2013, Bousiou c. Grèce, § 33). |
| oktober 2013, Bousiou t. Griekenland, § 33). | |
| De mogelijkheid, voor de Raad van State, tot het opleggen van een | La possibilité, pour le Conseil d'Etat, d'imposer une astreinte a |
| dwangsom werd aldus noodzakelijk geacht om het herstel van de | ainsi été jugée nécessaire pour garantir le rétablissement de la |
| wettigheid alsook een effectieve rechtsbescherming te waarborgen. | légalité ainsi qu'une protection juridique effective. |
| B.6. Het verschil in behandeling tussen bepaalde categorieën van | B.6. La différence de traitement entre certaines catégories de |
| personen dat voortvloeit uit de toepassing van verschillende | personnes qui découle de l'application de règles procédurales |
| procedureregels in verschillende omstandigheden houdt op zich geen | différentes dans des circonstances différentes n'est pas |
| discriminatie in. Van discriminatie zou slechts sprake zijn indien het | discriminatoire en soi. Il ne pourrait être question de discrimination |
| verschil in behandeling dat voortvloeit uit de toepassing van die | que si la différence de traitement qui découle de l'application de ces |
| procedureregels een onevenredige beperking van de rechten van de | règles de procédure entraînait une limitation disproportionnée des |
| daarbij betrokken personen met zich zou meebrengen. | droits des personnes concernées. |
| B.7.1. Uit de rechtspraak van de Raad van State blijkt dat die laatste | B.7.1. Il ressort de la jurisprudence du Conseil d'Etat que celui-ci |
| een grondige jurisdictionele toetsing uitoefent, zowel aan de wet als | procède à un contrôle juridictionnel approfondi, tant au regard de la |
| aan de algemene rechtsbeginselen. De Raad van State gaat daarbij na of | loi qu'au regard des principes généraux du droit. Le Conseil d'Etat |
| de aan zijn toezicht voorgelegde overheidsbeslissing de vereiste | examine à cet égard si la décision de l'autorité soumise à son |
| feitelijke grondslag heeft, of die beslissing uitgaat van de correcte | contrôle est fondée en fait, si elle procède de qualifications |
| juridische kwalificaties en of de maatregel niet kennelijk onevenredig | juridiques correctes et si la mesure n'est pas manifestement |
| is. Opgevat als een noodzakelijk instrument om de uitvoering van zijn | disproportionnée. Conçue comme un instrument nécessaire pour garantir |
| beslissingen te waarborgen, kan de dwangsom immers het hoge | l'exécution de ses décisions, l'astreinte n'est, en effet, pas de |
| administratieve rechtscollege niet enig deel van zijn bevoegdheden | nature à enlever à la haute juridiction administrative une part |
| inzake toetsing, die een grondige jurisdictionele toetsing blijft, | quelconque de l'étendue de ses compétences de contrôle qui demeure un |
| ontnemen. Er wordt niet op onevenredige wijze afbreuk gedaan aan de | contrôle juridictionnel approfondi. Il n'est pas porté atteinte de |
| rechten van de betrokken rechtzoekenden door de omstandigheid alleen | manière disproportionnée aux droits des justiciables concernés par la |
| dat de procedure aan het eind waarvan door de Raad van State een | seule circonstance que la procédure au terme de laquelle une astreinte |
| dwangsom wordt uitgesproken, verschilt van die welke van toepassing is voor de rechtscolleges van de rechterlijke orde. | est prononcée par le Conseil d'Etat diffère de celle applicable devant |
| B.7.2. Uit het feit dat de toetsing door de Raad van State in eerste | les juridictions de l'ordre judiciaire. |
| en laatste aanleg wordt uitgeoefend, volgt evenmin een onevenredige | B.7.2. Quant au fait que le contrôle du Conseil d'Etat est exercé en |
| afbreuk aan de in het geding zijnde rechten van de rechtzoekenden in | premier et dernier ressort, il n'en résulte pas non plus une atteinte |
| zoverre er, behalve in strafzaken, geen algemeen beginsel bestaat dat | disproportionnée aux droits des justiciables en cause dans la mesure |
| het bestaan van een rechtspraak in twee instanties oplegt en in | où, hormis en matière pénale, il n'y a pas de principe général qui |
| zoverre, zoals het Hof zonet heeft onderstreept, de Raad van State een | impose l'existence d'un double degré de juridiction et où, comme la |
| grondige jurisdictionele toetsing uitoefent. | Cour vient de le souligner, le Conseil d'Etat procède à un contrôle |
| B.8. In zoverre zij het verschil in behandeling beoogt dat bestaat | juridictionnel approfondi. |
| tussen de rechtzoekenden die aan een door de Raad van State | B.8. Dès lors, en ce qu'elle vise la différence de traitement qui |
| uitgesproken dwangsom zijn onderworpen en diegenen die een door de | existe entre les justiciables assujettis à une astreinte prononcée par |
| rechtscolleges van de rechterlijke orde uitgesproken dwangsom zijn | le Conseil d'Etat et ceux qui sont redevables d'une astreinte |
| verschuldigd, dient de prejudiciële vraag derhalve ontkennend te | prononcée par les juridictions de l'ordre judiciaire, la question |
| worden beantwoord. | préjudicielle appelle une réponse négative. |
| De toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | Le contrôle au regard des articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| gelezen met de artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de | combinaison avec les articles 6 et 13 de la Convention européenne des |
| rechten van de mens, leidt niet tot een ander besluit (vgl. EHRM, 7 | droits de l'homme, ne conduit pas à une autre conclusion (cf. CEDH, |
| november 2000, grote kamer, 28 mei 2002, Kingsley t. Verenigd | Chambre, 7 novembre 2000, et grande chambre, 28 mai 2002, Kingsley c. |
| Koninkrijk). | Royaume-Uni). |
| B.9. Het Hof dient voorts de bestaanbaarheid te onderzoeken van het in | B.9. La Cour doit encore examiner la compatibilité de l'article 36 en |
| het geding zijnde artikel 36 met de artikelen 10 en 11 van de | cause avec les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 144 en 145 ervan. Uit | combinaison avec ses articles 144 et 145. Il ressort, en effet, des |
| de memories blijkt immers dat, volgens de tussenkomende partij, die | mémoires que, d'après la partie intervenante, qui est à l'origine de |
| aan de oorsprong ligt van de gestelde vraag, aangezien de dwangsom de | la question posée, l'astreinte impliquant de reconnaître que des |
| erkenning impliceert dat subjectieve rechten zijn geschonden, de | droits subjectifs ont été lésés, la compétence en incomberait |
| bevoegdheid daarvoor immers uitsluitend aan de rechterlijke macht zou | exclusivement au pouvoir judiciaire. |
| toekomen. B.10. Geschillen over burgerlijke rechten behoren, krachtens artikel | B.10. Les contestations qui ont pour objet des droits civils sont, en |
| 144 van de Grondwet, bij uitsluiting tot de bevoegdheid van de | vertu de l'article 144 de la Constitution, exclusivement du ressort |
| rechtbanken. | des tribunaux. |
| Krachtens artikel 145 van de Grondwet, behoren geschillen over politieke rechten tot de bevoegdheid van de rechtbanken, behoudens de bij de wet gestelde uitzonderingen. B.11. Net zoals de dwangsom uitgesproken door de rechtscolleges van de rechterlijke orde heeft de door de Raad van State opgelegde dwangsom tot doel de inachtneming te waarborgen van het gezag van gewijsde van de arresten die hij uitspreekt. In tegenstelling met wat de tussenkomende partij voor de verwijzende rechter beweert, gaat het, wanneer een dergelijke beslissing wordt genomen, niet erom te erkennen dat subjectieve rechten zijn geschonden. Immers, zoals het Hof in B.4.2 heeft vermeld, kan geen enkele dwangsom worden uitgesproken indien zij niet wordt voorafgegaan door een vernietigingsarrest uitgesproken door de Raad van State. Het is dus met de aard van het aldus door de Grondwetgever aan de bevoegdheid van de Raad van State toevertrouwde vernietigingscontentieux alsook met de draagwijdte van de arresten die hij wijst, dat rekening dient te worden gehouden om de aard te bepalen van de dwangsom, opgevat als een instrument dat noodzakelijk is voor de effectiviteit van dergelijke arresten. Zoals het Hof in B.5 heeft vermeld, beoogt de mogelijkheid die aan de Raad van State is verleend om een dwangsom op te leggen, het herstel van de wettigheid en een daadwerkelijke jurisdictionele bescherming te waarborgen, los van elke beoordeling in verband met het bestaan van eventuele schuld of schade. De dwangsom uitgesproken door de Raad van State belet overigens niet | En vertu de l'article 145 de la Constitution, les contestations qui ont pour objet des droits politiques sont du ressort des tribunaux, sauf les exceptions établies par la loi. B.11. Tout comme l'astreinte prononcée par les juridictions de l'ordre judiciaire, l'astreinte imposée par le Conseil d'Etat a pour objectif de garantir le respect de l'autorité de la chose jugée des arrêts qu'il prononce. Toutefois, contrairement à ce que prétend la partie intervenante devant le juge a quo, il ne s'agit pas, lorsqu'une telle décision est prise, de reconnaître que des droits subjectifs ont été lésés. En effet, comme la Cour l'a dit en B.4.2, aucune astreinte ne peut être prononcée si elle n'est précédée d'un arrêt d'annulation prononcé par le Conseil d'Etat. C'est donc à la nature du contentieux d'annulation ainsi confié, par le Constituant, à la compétence du Conseil d'Etat ainsi qu'à la portée des arrêts qu'il rend qu'il convient d'avoir égard pour déterminer la nature de l'astreinte, conçue comme instrument nécessaire à l'effectivité de tels arrêts. Or, comme la Cour l'a dit en B.5, la possibilité accordée au Conseil d'Etat d'imposer une astreinte vise à garantir le rétablissement de la légalité et une protection juridictionnelle effective indépendamment de toute appréciation portant sur l'existence d'une faute ou d'un dommage éventuels. L'astreinte prononcée par le Conseil d'Etat ne fait, par ailleurs, pas obstacle à ce qu'en vertu des compétences qui leur sont attribuées par |
| dat, krachtens de bevoegdheden die hun bij de artikelen 144 en 145 van | les articles 144 et 145 de la Constitution, les juridictions de |
| de Grondwet zijn toegewezen, een vordering tot dwangsom die een | |
| vergoedend karakter heeft, kan worden ingesteld bij de rechtscolleges | l'ordre judiciaire puissent elles-mêmes être saisies d'une demande |
| van de rechterlijke orde zelf. | d'astreinte qui a un caractère indemnitaire. |
| B.12. Daaruit volgt dat, in zoverre het aan de Raad van State de | B.12. Il s'ensuit qu'en ce qu'il confère au Conseil d'Etat le pouvoir |
| bevoegdheid verleent zijn arresten vergezeld te doen gaan van | |
| dwangsommen onder de voorwaarden die het bepaalt, het in het geding | d'assortir ses arrêts d'astreintes dans les conditions qu'il prévoit, |
| zijnde artikel 36 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang | l'article 36 en cause ne porte pas atteinte aux articles 10 et 11, lus |
| gelezen met de artikelen 144 en 145 van de Grondwet, niet schendt. Ook | en combinaison avec les articles 144 et 145, de la Constitution. De ce |
| onder dit oogpunt, dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden | point de vue également, la question préjudicielle appelle une réponse |
| beantwoord. | négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 36 van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 | L'article 36 des lois sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier |
| januari 1973, vóór de wijziging ervan bij artikel 12 van de wet van 19 | 1973, avant sa modification par l'article 12 de la loi du 19 janvier |
| januari 2014, schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in | 2014, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en |
| samenhang gelezen met de artikelen 144 en 145 ervan alsook met de | combinaison avec ses articles 144 et 145 ainsi qu'avec les articles 6 |
| artikelen 6 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme. |
| mens. Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 27 maart 2014. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 27 mars 2014. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
| De voorzitter, | Le président, |
| J. Spreutels | J. Spreutels |