← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 15/2014 van 29 januari 2014 Rolnummer : 5551 In zake : de
prejudiciële vragen over artikel 12 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende
de voorkoming en het beheer van afvalstoffen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 15/2014 van 29 januari 2014 Rolnummer : 5551 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 12 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters E. (...) | Extrait de l'arrêt n° 15/2014 du 29 janvier 2014 Numéro du rôle : 5551 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 12 du décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets La Cour constitutionnelle, composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De Groo(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 15/2014 van 29 januari 2014 | Extrait de l'arrêt n° 15/2014 du 29 janvier 2014 |
Rolnummer : 5551 | Numéro du rôle : 5551 |
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 12 van het decreet van | En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 12 du |
het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het | décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention |
beheer van afvalstoffen (vóór de wijziging ervan bij artikel 21 van | et à la gestion des déchets (avant sa modification par l'article 21 du |
het decreet van 22 april 2005), gesteld door het Hof van Beroep te | décret du 22 avril 2005), posées par la Cour d'appel de Bruxelles. |
Brussel. Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters A. Alen en J. Spreutels, de rechters | composée des présidents A. Alen et J. Spreutels, des juges E. De |
E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. |
Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût en T. Giet, en, overeenkomstig | Merckx-Van Goey, P. Nihoul, F. Daoût et T. Giet, et, conformément à |
artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Bossuyt, bijgestaan door de | constitutionnelle, du président émérite M. Bossuyt, assistée du |
griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van emeritus | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président émérite M. |
voorzitter M. Bossuyt, | Bossuyt, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij arrest van 18 december 2012 in zake de cvba « Haras » tegen de « | Par arrêt du 18 décembre 2012 en cause de la SCRL « Haras » contre la |
Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij », waarvan de expeditie ter | « Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij », dont l'expédition est |
griffie van het Hof is ingekomen op 11 januari 2013, heeft het Hof van | parvenue au greffe de la Cour le 11 janvier 2013, la Cour d'appel de |
Beroep te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« 1. Schendt artikel 12 Afvalstoffendecreet (Decr. Vl. R. 2 juli 1981 | « 1. L'article 12 du décret sur les déchets (décret du Conseil flamand |
du 2 juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets, | |
betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen, zoals later | tel qu'il a été modifié ultérieurement), dans la version antérieure à |
gewijzigd) in de versie zoals die luidde voor de decreetwijziging bij | la modification décrétale apportée par l'article 21 du décret du 22 |
artikel 21 van het decreet van 22 april 2005 (B.S. 13 mei 2005), in | avril 2005 (Moniteur belge, 13 mai 2005), entré en vigueur au 1er |
werking getreden op 1 januari 1995, het legaliteitsbeginsel zoals | janvier 1995, viole-t-il le principe de légalité, consacré par les |
gewaarborgd door de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet | articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution et par l'article 7 de |
alsook artikel 7 van het E.V.R.M. in zover het begrip ' achterlaten | la Convention européenne des droits de l'homme, en ce que la notion d' |
van afvalstoffen ' uit deze bepaling zo ruim geïnterpreteerd wordt dat | ' abandon de déchets ' figurant dans cette disposition est interprétée |
een persoon die zelf geen afvalstoffen (op actieve wijze) heeft | de manière à ce point large qu'une personne qui n'a pas elle-même |
achtergelaten maar enkel eigenaar is geworden van een terrein waarop | abandonné des déchets (de manière active) mais est seulement devenue |
iemand anders afvalstoffen heeft achtergelaten en die niet | propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers a abandonné des déchets |
onmiddellijk ingaat op een bevel tot verwijdering van de aangetroffen | et qui ne procède pas immédiatement à l'exécution d'un ordre |
afvalstoffen, strafrechtelijk kan worden aangesproken op grond van dat | d'élimination des déchets découverts peut faire l'objet de poursuites |
artikel in samenlezing met artikel 56 Afvalstoffendecreet en in | pénales en vertu de cet article, combiné avec l'article 56 du décret |
samenlezing met artikel 37 Afvalstoffendecreet gehouden kan worden tot | sur les déchets, et peut, en combinaison avec l'article 37 du décret |
terugbetaling van de door OVAM gemaakte kosten voor ambtshalve | sur les déchets, être tenue de rembourser les frais exposés par l'OVAM |
verwijdering ? | pour l'élimination d'office ? |
2. Schendt artikel 12 Afvalstoffendecreet in de versie zoals die | 2. L'article 12 du décret sur les déchets, dans la version antérieure |
luidde voor de decreetwijziging bij artikel 21 van het decreet van 22 | à la modification décrétale apportée par l'article 21 du décret du 22 |
april 2005 (B.S. 13 mei 2005), in werking getreden op 1 januari 1995, | avril 2005 (Moniteur belge, 13 mai 2005), entré en vigueur au 1er |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre deze bepaling dermate | janvier 1995, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en |
ruim geïnterpreteerd wordt dat twee fundamenteel onderscheiden | ce que cette disposition est interprétée de manière à ce point large |
situaties gelijk worden behandeld, te weten de situatie waarin een | que deux situations fondamentalement différentes sont traitées de |
persoon afvalstoffen actief achterlaat op een terrein en naderhand | manière égale, à savoir la situation dans laquelle une personne |
nalaat om deze afvalstoffen te verwijderen overeenkomstig de | abandonne activement des déchets sur un terrain et omet par la suite |
reglementering, enerzijds, en de situatie waarin een persoon [...] | d'éliminer ces déchets conformément à la réglementation, d'une part, |
zelf geen afvalstoffen actief heeft achtergelaten maar [...] zonder op | et la situation dans laquelle une personne n'a pas abandonné elle-même |
de hoogte te zijn van de aanwezigheid van afvalstoffen, eigenaar is | activement des déchets mais, ignorant la présence de déchets, est |
geworden van een terrein waarop een andere persoon afvalstoffen heeft | devenue propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers a abandonné des |
achtergelaten en [...] geen gevolg geeft aan een bevel tot | déchets, et ne donne pas suite à un ordre d'élimination des déchets, |
verwijdering van afvalstoffen, anderzijds ? ». | d'autre part ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Het Hof van Beroep te Brussel vraagt het Hof of artikel 12 van | B.1. La Cour d'appel de Bruxelles demande à la Cour si l'article 12 du |
het decreet van het Vlaamse Gewest van 2 juli 1981 betreffende de | décret de la Région flamande du 2 juillet 1981 relatif à la prévention |
voorkoming en het beheer van afvalstoffen (hierna : | et à la gestion des déchets (ci-après : le décret sur les déchets), |
Afvalstoffendecreet), zoals vervangen bij het decreet van 20 april | tel qu'il a été remplacé par le décret du 20 avril 1994 et avant sa |
1994 en vóór de wijziging ervan bij het decreet van 22 april 2005, | modification par le décret du 22 avril 2005, est compatible, d'une |
verenigbaar is met, enerzijds, de artikelen 12 en 14 van de Grondwet | part, avec les articles 12 et 14 de la Constitution et avec l'article |
en artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens | 7 de la Convention européenne des droits de l'homme (première question |
(eerste prejudiciële vraag) en, anderzijds, de artikelen 10 en 11 van | préjudicielle) et, d'autre part, avec les articles 10 et 11 de la |
de Grondwet (tweede prejudiciële vraag). | Constitution (seconde question préjudicielle). |
Zoals het van toepassing is op het voor het verwijzende rechtscollege | Tel qu'il s'applique au litige dont le juge a quo est saisi, l'article |
hangende geschil bepaalde artikel 12 van het Afvalstoffendecreet : | 12 du décret sur les déchets disposait : |
« Het is verboden afvalstoffen achter te laten of te verwijderen in | « Il est interdit d'abandonner ou d'éliminer des déchets en violation |
strijd met de voorschriften van dit decreet of de uitvoeringsbesluiten ». | des prescriptions du présent décret ou de ses arrêtés d'exécution ». |
Het Hof wordt verzocht die bepaling te toetsen, in samenhang gelezen | La Cour est invitée à contrôler cette disposition dans une lecture |
met de artikelen 56 en 37 van het Afvalstoffendecreet, die, in de | combinée avec les articles 56 et 37 du décret sur les déchets, qui, |
redactie zoals gewijzigd bij het decreet van 20 april 1994, bepaalden | dans leur rédaction telle que modifiée par le décret du 20 avril 1994, |
: | disposaient : |
« Art. 56.Met een gevangenisstraf van één maand tot vijf jaar en met |
« Art. 56.Est puni d'un emprisonnement d'un mois à cinq ans et d'une |
een geldboete van 100 frank tot 10 miljoen frank of met één van die | amende de 100 francs à 10 millions [de] francs ou de l'une de ces |
straffen allen, wordt gestraft : | peines seulement : |
1. hij die de voorschriften, vastgesteld door of krachtens dit decreet | 1. quiconque contrevient aux dispositions du présent décret ou aux |
of de voorschriften van de verleende vergunning overtreedt; | prescriptions de l'autorisation accordée; |
[...] ». | [...] ». |
« Art. 37.Wanneer afvalstoffen worden achtergelaten of verwijderd in |
« Art. 37.Lorsque des déchets sont abandonnés ou éliminés en |
overtreding van artikel 12 van dit decreet, en er hierdoor risico | violation de l'article 12 du présent décret et qu'il existe un risque |
bestaat van hinder of schade voor de mens of het leefmilieu, kan de | d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou l'environnement, l'OVAM |
OVAM deze afvalstoffen ambtshalve verwijderen. De OVAM kan hiertoe de | peut faire éliminer d'office ces déchets. A cet effet, l'OVAM peut se |
bijstand vorderen van de rijkswacht, de politie, de brandweer, de | faire assister par la gendarmerie, la police, le service d'incendie, |
civiele bescherming en andere besturen. | la protection civile et d'autres administrations. |
Zo mogelijk wordt de overtreder vooraf gehoord. In ieder geval worden | Dans la mesure du possible, le contrevenant est préalablement entendu. |
de maatregel en de motieven ervan ter kennis gebracht van de | En tout cas, la mesure et ses motifs sont notifiés par lettre |
overtreder bij aangetekend schrijven. | recommandée au contrevenant. |
De ambtshalve verwijdering vindt plaats op kosten van de overtreder ». | L'élimination d'office s'effectue aux frais du contrevenant ». |
B.2. De verwijzende rechter vraagt of artikel 12 van het | B.2. Le juge a quo demande si l'article 12 du décret sur les déchets |
Afvalstoffendecreet bestaanbaar is met de artikelen 12 en 14 van de | est compatible avec les articles 12 et 14 de la Constitution, ainsi |
Grondwet alsook met artikel 7 van het Europees Verdrag voor de rechten | qu'avec l'article 7 de la Convention européenne des droits de l'homme, |
van de mens, in zoverre de uitdrukking « achterlaten van afvalstoffen | en ce que l'expression « abandonner des déchets » contenue dans cette |
» in die bepaling « zo ruim geïnterpreteerd wordt dat een persoon die | disposition est interprétée « de manière à ce point large qu'une |
zelf geen afvalstoffen (op actieve wijze) heeft achtergelaten maar | personne qui n'a pas elle-même abandonné des déchets (de manière |
enkel eigenaar is geworden van een terrein waarop iemand anders | active) mais est seulement devenue propriétaire d'un terrain sur |
afvalstoffen heeft achtergelaten en die niet onmiddellijk ingaat op | lequel un tiers a abandonné des déchets et qui ne procède pas |
een bevel tot verwijdering van de aangetroffen afvalstoffen, | immédiatement à l'exécution d'un ordre d'élimination des déchets |
strafrechtelijk kan worden aangesproken op grond van dat artikel in | découverts peut faire l'objet de poursuites pénales en vertu de cet |
samenlezing met artikel 56 Afvalstoffendecreet en in samenlezing met | article, combiné avec l'article 56 du décret sur les déchets, et peut, |
artikel 37 Afvalstoffendecreet gehouden kan worden tot terugbetaling | en combinaison avec l'article 37 du décret sur les déchets, être tenue |
van de door OVAM gemaakte kosten voor ambtshalve verwijdering ». | de rembourser les frais exposés par l'OVAM pour l'élimination d'office |
B.3. Zoals blijkt uit de parlementaire voorbereiding is artikel 12 van | des déchets ». B.3. Ainsi qu'il ressort des travaux préparatoires, l'article 12 du |
het Afvalstoffendecreet, in de versie ingevoerd bij het decreet van 20 | décret sur les déchets, dans sa version établie par le décret du 20 |
april 1994 tot wijziging van het decreet van 2 juli 1981 betreffende | avril 1994 modifiant le décret du 2 juillet 1981, s'inspire d'une |
het beheer van afvalstoffen, geïnspireerd op een Europese richtlijn : | directive européenne : |
« Artikel 11 [van het ontwerp - later artikel 12] omvat twee | « L'article 11 [du projet - devenu l'article 12] comporte deux |
verbodsbepalingen : | interdictions : |
- het is verboden afvalstoffen achter te laten; | - il est interdit d'abandonner des déchets; |
- het is verboden afvalstoffen te verwijderen in strijd met de | - il est interdit d'éliminer des déchets en violation des dispositions |
voorschriften van dit decreet of met de uitvoeringsbesluiten ervan. | du présent décret ou de ses arrêtés d'exécution. |
Artikel 4, tweede lid van de Richtlijn 75/442/EEG, zoals gewijzigd | L'article 4, alinéa 2, de la Directive 75/442/CEE, tel que modifié par |
door Richtlijn 91/156/EEG, bepaalt dat de Lid-Staten de nodige | la Directive 91/156/CEE, dispose que les Etats membres prennent les |
maatregelen moeten nemen om het onbeheerd achterlaten en het | mesures nécessaires pour interdire l'abandon, le rejet et |
ongecontroleerd lozen of verwijderen van afvalstoffen te verbieden. | |
Artikel 11 beoogt dit te verwezenlijken door het onbeheerd | l'élimination incontrôlée des déchets. L'article 11 vise à réaliser |
achterlaten, evenals het verwijderen van afvalstoffen in strijd met de | cette obligation en interdisant l'abandon, ainsi que l'élimination des |
voorschriften van het Afvalstoffendecreet of de uitvoeringsbesluiten | déchets en violation des dispositions du décret sur les déchets ou de |
ervan te verbieden. Gelijkaardige verbodsbepalingen waren reeds | ses arrêtés d'exécution. Des interdictions analogues figuraient déjà |
opgenomen in artikel 2 van de wet van 22 juli 1974 op de giftige afval | dans l'article 2 de la loi du 22 juillet 1974 sur les déchets toxiques |
en artikel 5 en 6 van het decreet van 2 juli 1981 » (Parl. St., Vlaams | et dans les articles 5 et 6 du décret du 2 juillet 1981 » (Doc. parl., |
Parlement, 1993-1994, nr. 485/1, p. 41). | Parlement flamand, 1993-1994, n° 485/1, p. 41). |
In het verslag namens de Commissie voor Leefmilieu en Natuurbehoud is | Dans le rapport fait au nom de la Commission pour l'Environnement et |
gesteld : | la Préservation de la nature, il est indiqué : |
« Het is verboden afvalstoffen achter te laten of te verwijderen in | « Il est interdit d'abandonner ou d'éliminer des déchets en violation |
strijd met de voorschriften van dit decreet of de uitvoeringsbesluiten ervan. | des dispositions du présent décret ou de ses arrêtés d'exécution. |
Ondanks het voorgaande is louter voldoen aan de wettelijke bepalingen | Nonobstant ce qui précède, il n'est pas suffisant de satisfaire |
ontoereikend. De persoon die afvalstoffen beheert of verwijdert wordt | simplement aux dispositions légales. En effet, au-delà du respect des |
obligations légales, la personne qui gère ou élimine ces déchets est | |
immers verplicht naast de wettelijke verplichtingen al het redelijke | obligée de faire tout ce qui est raisonnable pour prévenir ou limiter |
te doen om elk risico ten opzichte van mens en milieu te voorkomen of | autant que faire se peut tout risque pour l'homme et pour |
zoveel mogelijk te beperken » (Parl. St., Vlaams Parlement, 1993-1994, | l'environnement » (Doc. parl., Parlement flamand, 1993-1994, n° 485/6, |
nr. 485/3, p. 14). | p. 14). |
Meer specifiek met betrekking tot het ambtshalve verwijderen van | En ce qui concerne plus spécifiquement l'élimination d'office des |
afvalstoffen bedoeld in artikel 37 van het Afvalstoffendecreet is in | déchets, visée dans l'article 37 du décret sur les déchets, il est |
de memorie van toelichting bij het ontwerp van decreet gesteld : | indiqué dans l'exposé des motifs : |
« Dit artikel komt in de plaats van de bestaande bepalingen van het | « Cet article remplace les dispositions existantes du décret sur les |
Afvalstoffendecreet i.v.m. de ' ambtshalve verwijdering ' van | déchets en ce qui concerne l'' élimination d'office ' des déchets. Ces |
afvalstoffen. Deze bepalingen verlenen aan de OVAM de bevoegdheid om | dispositions confèrent à l'OVAM le pouvoir d'éliminer d'office les |
ambtshalve de afvalstoffen van een onderneming te verwijderen die na | déchets d'une entreprise qui, après avoir été mise en demeure, |
ingebrekestelling nalaat om zelf deze afvalstoffen overeenkomstig de | s'abstient d'éliminer elle-même ces déchets, conformément aux |
voorschriften van het decreet te verwijderen. Art. 21, § 2, c) van het | dispositions du décret. L'article 21, § 2, c), du décret dispose que |
decreet bepaalt dat de ambtshalve verwijdering door OVAM gebeurt op | l'élimination d'office assurée par l'OVAM a lieu aux frais de |
kosten van de in gebreke blijvende onderneming. | l'entreprise défaillante. |
De Interuniversitaire Commissie tot Herziening van het Milieurecht | La Commission interuniversitaire de révision du droit de |
heeft een voorstel van algemene bepalingen met betrekking tot de | l'environnement a élaboré une proposition de dispositions générales |
veiligheidsmaatregelen uitgewerkt, dat in de plaats zou komen van de | relatives aux mesures de sécurité, qui est appelée à remplacer les |
verschillende bestaande regelingen in sectoriële milieuwetten en -decreten. In afwachting van de totstandkoming van een dergelijke algemene regeling, blijft het noodzakelijk om in het Afvalstoffendecreet een mogelijkheid te voorzien voor OVAM om ambtshalve afvalstoffen te verwijderen die worden achtergelaten of op een onwettige manier verwijderd en die een risico vormen van hinder of schade voor de mens of het leefmilieu. Zoals voorzien in het voorstel van algemene bepalingen van de Commissie-Bocken, wordt bepaald dat de overtreder zo mogelijk vooraf dient te worden gehoord en dat de met redenen omklede veiligheidsmaatregelen hem in ieder geval ter kennis [zullen] worden gebracht. | différentes réglementations existantes figurant dans des lois et décrets environnementaux sectoriels. En attendant l'adoption d'une telle réglementation générale, il reste nécessaire que le décret sur les déchets prévoie la possibilité, pour l'OVAM, d'éliminer d'office des déchets qui sont abandonnés ou éliminés illégalement et qui constituent un risque d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou l'environnement. Comme le prévoit la proposition de dispositions générales élaborée par la Commission Bocken, il est précisé que le contrevenant doit, si possible, être entendu préalablement et que les mesures de sécurité motivées lui seront en toute hypothèse notifiées. |
De problematiek van de aansprakelijkheid voor de kosten van de | La problématique de la responsabilité pour les frais de l'élimination |
ambtshalve verwijdering, die op zeer summiere wijze geregeld is in de | d'office, qui est abordée de manière très sommaire dans les |
bestaande decretale bepalingen, wordt in het ontworpen artikel 36 niet | dispositions décrétales existantes, n'est pas réglée dans l'article 36 |
geregeld, omdat het de bedoeling is deze kwestie te regelen d.m.v. | en projet, parce que l'on entend régler cette question par des |
algemene bepalingen m.b.t. aansprakelijkheid voor milieuschade, zoals | dispositions générales relatives à la responsabilité du fait des |
voorgesteld door de Commissie-Bocken. Inmiddels blijft uiteraard het | dommages environnementaux, telles que proposées par la Commission |
gemeenrechtelijk aansprakelijkheidsrecht van toepassing, wat in casu | Bocken. Dans l'intervalle, le droit commun de la responsabilité reste |
geen bijzondere moeilijkheden zou moeten opleveren vermits het | évidemment d'application, ce qui ne devrait pas générer des |
achterlaten of verwijderen van afvalstoffen in strijd met het decreet | difficultés particulières en l'espèce, puisque l'abandon ou |
een fout uitmaakt » (Parl. St., Vlaams Parlement, 1993-1994, nr. | l'élimination des déchets en violation du décret constitue une faute » |
485/1, pp. 55-56). B.4. Zonder dat het nodig is zich uit te spreken over het | (Doc. parl., Parlement flamand, 1993-1994, n° 485/1, pp. 55-56). |
strafrechtelijke karakter van de ambtshalve verwijdering van de | B.4. Sans qu'il soit nécessaire de se prononcer sur le caractère pénal |
afvalstoffen op kosten van de overtreder, dient te worden vastgesteld | de l'élimination d'office des déchets aux frais du contrevenant, il y |
dat artikel 37 van het Afvalstoffendecreet bepaalt dat die maatregel | a lieu de constater que l'article 37 du décret sur les déchets prévoit |
door de OVAM kan worden bevolen wanneer afvalstoffen zijn | que cette mesure peut être ordonnée par l'OVAM lorsque des déchets ont |
achtergelaten met schending van artikel 12 van dat decreet, zonder onderscheid naargelang de overtreder, die geen onmiddellijk gevolg heeft gegeven aan een bevel tot verwijdering van de afvalstoffen en ten aanzien van wie de maatregel is bevolen, al dan niet de dader is van het strafrechtelijk misdrijf bestaande in het achterlaten van die afvalstoffen, beoogd in het in het geding zijnde artikel 12 van hetzelfde decreet. B.5. Het is bijgevolg niet nodig te bepalen of de persoon die geen afvalstoffen op actieve wijze zou hebben achtergelaten, maar uitsluitend eigenaar zou zijn geworden van een terrein waarop een derde afvalstoffen heeft achtergelaten, strafrechtelijk kan worden | été abandonnés en violation de l'article 12 de ce décret, sans distinction selon que le contrevenant, qui n'a pas donné immédiatement suite à un ordre d'élimination des déchets et à l'égard duquel la mesure est ordonnée, est ou non l'auteur de l'infraction pénale d'abandon de ces déchets, visée par l'article 12, en cause, du même décret. B.5. En conséquence, il n'est pas nécessaire de déterminer si la personne qui n'aurait pas abandonné des déchets de manière active mais serait seulement devenue propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers a abandonné des déchets peut être poursuivie pénalement sur la base de |
vervolgd op grond van artikel 12 van het Afvalstoffendecreet. | l'article 12 du décret sur les déchets. |
B.6. De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | B.6. La première question préjudicielle n'appelle dès lors pas de |
B.7. De verwijzende rechter vraagt ook of artikel 12 van het | réponse. B.7. Le juge a quo demande également si l'article 12 du décret sur les |
Afvalstoffendecreet, in de versie vóór de wijziging ervan bij artikel | déchets, dans la version antérieure à sa modification par l'article 21 |
21 van het decreet van 22 april 2005, de artikelen 10 en 11 van de | du décret du 22 avril 2005, viole les articles 10 et 11 de la |
Grondwet schendt « in zoverre deze bepaling dermate ruim | Constitution « en ce que cette disposition est interprétée de manière |
geïnterpreteerd wordt dat twee fundamenteel onderscheiden situaties | à ce point large que deux situations fondamentalement différentes sont |
gelijk worden behandeld, te weten de situatie waarin een persoon | traitées de manière égale, à savoir la situation dans laquelle une |
afvalstoffen actief achterlaat op een terrein en naderhand nalaat om | personne abandonne activement des déchets sur un terrain et omet par |
deze afvalstoffen te verwijderen overeenkomstig de reglementering, | la suite d'éliminer ces déchets conformément à la réglementation, |
enerzijds, en de situatie waarin een persoon [...] zelf geen | d'une part, et la situation dans laquelle une personne n'a pas |
afvalstoffen actief heeft achtergelaten maar [...] zonder op de hoogte | abandonné elle-même activement des déchets mais, ignorant la présence |
te zijn van de aanwezigheid van afvalstoffen, eigenaar is geworden van | de déchets, est devenue propriétaire d'un terrain sur lequel un tiers |
een terrein waarop een andere persoon afvalstoffen heeft achtergelaten | |
en [...] geen gevolg geeft aan een bevel tot verwijdering van | a abandonné des déchets, et ne donne pas suite à un ordre |
afvalstoffen, anderzijds ». | d'élimination des déchets, d'autre part ». |
B.8. Artikel 12 van het Afvalstoffendecreet, in de versie ingevoerd | B.8. L'article 12 du décret sur les déchets, dans sa version établie |
bij het decreet van 20 april 1994, verbiedt het achterlaten van | par le décret du 20 avril 1994, interdit d'abandonner des déchets ou |
afvalstoffen of het verwijderen ervan in strijd met de voorschriften | de les éliminer en violation des prescriptions du décret sur les |
van het Afvalstoffendecreet of van de uitvoeringsbesluiten ervan. | déchets ou de ses arrêtés d'exécution. |
De in het geding zijnde bepaling moet, in het licht van de context van | A la lumière du contexte de la question préjudicielle, la disposition |
de prejudiciële vraag, in samenhang worden gelezen met artikel 37 van | en cause doit être combinée avec l'article 37 du décret sur les |
het Afvalstoffendecreet, dat voorschrijft dat de ambtshalve | déchets, qui prévoit que lorsque l'abandon ou l'élimination de déchets |
verwijdering, door de OVAM, wanneer door het achterlaten of | |
verwijderen van afvalstoffen met overtreding van artikel 12 van dat | en violation de l'article 12 dudit décret fait naître un risque |
decreet een risico bestaat van hinder of schade voor de mens of het | d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou pour l'environnement, |
leefmilieu, plaatsvindt op kosten van « de overtreder ». | l'élimination d'office par l'OVAM s'effectue aux frais du « contrevenant ». |
Er dient tevens rekening te worden gehouden met artikel 13, § 1, van | Il y a lieu de tenir compte également de l'article 13, § 1er, de ce |
dat decreet, dat bepaalt : | décret, qui dispose : |
« Onverminderd de toepassing van andere bepalingen van dit decreet en | « Sans préjudice de l'application des autres dispositions du présent |
zijn uitvoeringsbesluiten is de natuurlijke persoon of rechtspersoon | décret et de ses arrêtés d'exécution, la personne physique ou la |
die afvalstoffen beheert of verwijdert, verplicht alle maatregelen te | personne morale qui gère ou élimine des déchets, est tenu à prendre |
nemen die redelijkerwijs van hem kunnen worden gevraagd om gevaar voor | toutes les mesures qu'on peut raisonnablement demander à lui, pour |
de gezondheid van de mens of voor het leefmilieu, meer bepaald risico | prévenir ou réduire autant que possible les risques pour la santé de |
voor water, lucht, bodem, fauna en flora, geluids- of stankhinder, | l'homme et pour l'environnement, notamment les risques pour l'air, |
schade aan natuur- en landschapsschoon te voorkomen of zoveel mogelijk | l'eau, le sol, la faune et la flore, les incommodités par le bruit ou |
te beperken. De Vlaamse regering kan deze maatregelen nader | les odeurs et les atteintes aux paysages et aux sites. Le Gouvernement |
omschrijven ». | flamand peut préciser ces mesures ». |
B.9. Volgens het Afvalstoffendecreet, zoals de Vlaamse Regering en de | B.9. Selon le décret sur les déchets, tel que le Gouvernement flamand |
OVAM het interpreteren, moet de eigenaar van een terrein waarop zich | et l'OVAM l'interprètent, le propriétaire d'un terrain sur lequel se |
afvalstoffen bevinden maatregelen nemen wanneer een risico bestaat van | trouvent des déchets doit prendre des mesures lorsqu'il existe un |
hinder of schade voor de mens of het leefmilieu, en dient hij de | risque d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou pour |
kosten daarvan zelf te dragen, bij ontstentenis waarvan de kosten van een ambtshalve verwijdering door de OVAM op hem kunnen worden verhaald. In voorkomend geval kan de eigenaar die kosten verhalen op de personen die volgens hem aansprakelijk zijn voor de vervuiling. Daarbij wordt geen onderscheid gemaakt tussen personen al naargelang zij wel of geen weet hadden of behoorden te hebben van de aanwezigheid van afvalstoffen op het terrein toen zij daarvan eigenaar zijn geworden. B.10. Indien de eigenaar van een onroerend goed die wordt aangesproken door de OVAM om afvalstoffen op legale wijze te verwijderen en die bij ontstentenis daarvan wordt aangesproken om de kosten van een ambtshalve verwijdering te dragen, niet wist en niet behoorde te weten dat het onroerend goed verontreinigd was met afvalstoffen op het ogenblik dat hij eigenaar is geworden, zou het onredelijk zijn hem ertoe te verplichten ondanks zijn goede trouw de kosten van de ambtshalve verwijdering voor eigen rekening te nemen. | l'environnement et il doit en supporter lui-même le coût, à défaut de quoi les frais d'une élimination d'office à laquelle l'OVAM aura procédé peuvent lui être réclamés. Le cas échéant, le propriétaire peut récupérer ces frais sur les personnes qui sont, selon lui, responsables de la pollution. Dans ce cadre, il n'est fait aucune distinction entre les personnes selon qu'elles avaient ou non, ou auraient dû avoir, connaissance de la présence de déchets sur le terrain lorsqu'elles en sont devenues propriétaires. B.10. Si le propriétaire d'un bien immobilier à qui l'OVAM s'adresse pour éliminer de manière légale des déchets et qui, faute de s'exécuter, est poursuivi pour supporter les frais d'une élimination d'office, ne savait pas ni n'aurait dû savoir que le bien immobilier était pollué par des déchets au moment où il en est devenu propriétaire, il serait déraisonnable de l'obliger, malgré sa bonne foi, à supporter les frais d'une élimination d'office. |
B.11. In zoverre de decreetgever de kostprijs van een ambtshalve | B.11. Dans la mesure où le législateur décrétal met à charge du |
verwijdering van afvalstoffen door de OVAM ten laste legt van de | propriétaire d'un bien immobilier qui est pollué par des déchets le |
eigenaar van een onroerend goed dat is verontreinigd door | coût d'une élimination d'office de déchets effectuée par l'OVAM, |
afvalstoffen, niettegenstaande die eigenaar niet wist en niet behoorde | nonobstant le fait que ce propriétaire ne savait ni ne devait savoir |
te weten dat het onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op | que le bien immobilier était pollué par des déchets au moment où il en |
het ogenblik dat hij eigenaar is geworden, schenden de artikelen 12 en | est devenu propriétaire, les articles 12 et 37 du décret sur les |
37 van het Afvalstoffendecreet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | déchets, violent les articles 10 et 11 de la Constitution. |
In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden | Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une |
beantwoord. | réponse positive. |
B.12. Indien de eigenaar van een onroerend goed die wordt aangesproken | B.12. Si le propriétaire d'un bien immobilier à qui l'OVAM s'adresse |
door de OVAM om afvalstoffen op legale wijze te verwijderen en die bij | pour éliminer de manière légale des déchets et qui, faute de |
ontstentenis daarvan wordt aangesproken om de kosten van een | s'exécuter, est poursuivi pour supporter les frais d'une élimination |
ambtshalve verwijdering te dragen, wist of behoorde te weten dat het | d'office, savait ou aurait dû savoir que le bien immobilier était |
onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op het ogenblik dat | pollué par des déchets au moment où il en est devenu propriétaire, il |
hij eigenaar is geworden, kan redelijkerwijze worden aangenomen dat | peut raisonnablement être admis que lors de l'acquisition du bien, il |
hij bij de overname van dat goed het risico heeft genomen om als | a pris le risque d'engager sa responsabilité en premier recours en ce |
eerste aansprakelijk te worden gesteld voor de kosten die de OVAM | qui concerne les frais supportés par l'OVAM pour éliminer d'office les |
heeft moeten maken om de afvalstoffen ambtshalve te verwijderen die | déchets qui avaient été abandonnés ou éliminés en violation de |
werden achtergelaten of verwijderd met overtreding van artikel 12 van | l'article 12 du décret sur les déchets, lorsque ces déchets ont fait |
het Afvalstoffendecreet, wanneer hierdoor een risico bestaat van | naître un risque d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou |
hinder of schade voor de mens of het leefmilieu. | l'environnement. |
In die interpretatie schenden de artikelen 12 en 37 van het | Dans cette interprétation, les articles 12 et 37 du décret sur les |
Afvalstoffendecreet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet, ermee | déchets ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution, |
rekening houdend dat noch die bepalingen, noch een andere bepaling | compte tenu de ce que ni les dispositions en cause ni une autre |
eraan in de weg staan dat de eigenaar die wordt aangesproken voor de | disposition n'empêchent le propriétaire qui est poursuivi en paiement |
kosten van de ambtshalve sanering van een met afvalstoffen vervuild | des frais de l'assainissement d'office d'un terrain pollué par des |
terrein, in voorkomend geval een regresvordering instelt tegen diegene | déchets d'introduire, le cas échéant, une action récursoire contre |
die volgens hem aansprakelijk is voor het achterlaten van afvalstoffen | celui qui est responsable, selon lui, de l'abandon des déchets en |
in strijd met het Afvalstoffendecreet of de uitvoeringsbesluiten | violation du décret sur les déchets ou des arrêtés d'exécution de |
daarvan. | celui-ci. |
In die interpretatie dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden | Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une |
beantwoord. | réponse négative. |
B.13. Het staat aan de verwijzende rechter te beoordelen of te dezen | B.13. Il appartient au juge a quo d'apprécier si, en l'espèce, la |
de goede trouw van de eigenaar ten tijde van de overname van het | bonne foi du propriétaire, au moment de l'acquisition du bien |
betrokken onroerend goed kan worden aangenomen. | immobilier concerné, peut être admise. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
1. De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | 1. La première question préjudicielle n'appelle pas de réponse. |
2. - De artikelen 12 en 37 van het decreet van het Vlaamse Gewest van | 2. - Les articles 12 et 37 du décret de la Région flamande du 2 |
2 juli 1981 betreffende de voorkoming en het beheer van afvalstoffen, | juillet 1981 relatif à la prévention et à la gestion des déchets, tel |
vervangen bij het decreet van 20 april 1994 en vóór de wijziging bij | qu'ils ont été remplacés par le décret du 20 avril 1994 et avant la |
artikel 21 van het decreet van 22 april 2005, schenden de artikelen 10 | modification apportée par l'article 21 du décret du 22 avril 2005, |
en 11 van de Grondwet in de interpretatie dat zij de kostprijs van een | violent les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation |
ambtshalve verwijdering van afvalstoffen door de OVAM ten laste leggen | selon laquelle ils mettent à charge du propriétaire d'un bien |
van de eigenaar van een onroerend goed dat is verontreinigd door | immobilier pollué par des déchets le coût d'une élimination d'office |
afvalstoffen, niettegenstaande die eigenaar niet wist en niet behoorde | des déchets effectuée par l'OVAM, nonobstant le fait que ce |
te weten dat het onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op | propriétaire ne savait ni ne devait savoir que le bien immobilier |
het ogenblik dat hij eigenaar is geworden. | était pollué par des déchets au moment où il en est devenu |
- Dezelfde bepalingen schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | propriétaire. - Les mêmes dispositions ne violent pas les articles 10 et 11 de la |
niet in de interpretatie dat de eigenaar van een onroerend goed dat is | |
verontreinigd door afvalstoffen, die wist of behoorde te weten dat het | Constitution dans l'interprétation selon laquelle le propriétaire d'un |
onroerend goed was verontreinigd met afvalstoffen op het ogenblik dat | bien immobilier pollué par des déchets, qui savait ou devait savoir |
hij eigenaar is geworden, als eerste aansprakelijk wordt gesteld voor | que le bien était pollué par des déchets au moment où il en est devenu |
de kosten die de OVAM heeft moeten maken om de afvalstoffen ambtshalve | propriétaire, est tenu d'assumer en premier recours les coûts |
te verwijderen die werden achtergelaten of verwijderd met overtreding | supportés par l'OVAM pour éliminer d'office les déchets qui avaient |
van artikel 12 van het Afvalstoffendecreet, wanneer die afvalstoffen | été abandonnés ou éliminés en violation de l'article 12 du décret sur |
les déchets, lorsque ces déchets ont fait naître un risque | |
een risico hebben doen ontstaan van hinder of schade voor de mens of | d'incommodité ou de préjudice pour l'homme ou l'environnement. |
het leefmilieu. | |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 29 januari 2014. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 29 janvier 2014. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
M. Bossuyt | M. Bossuyt |