Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 153/2013 van 13 november 2013 Rolnummer : 5548 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 66 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Luik. Het Gro samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 153/2013 van 13 november 2013 Rolnummer : 5548 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 66 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Luik. Het Gro samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, en de rechters E. De Groot, L. Lavrysen(...) Extrait de l'arrêt n° 153/2013 du 13 novembre 2013 Numéro du rôle : 5548 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 66 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première instance de Liège. La Cour co composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, et des juges E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Sn(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 153/2013 van 13 november 2013 Extrait de l'arrêt n° 153/2013 du 13 novembre 2013
Rolnummer : 5548 Numéro du rôle : 5548
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 66 van het Wetboek En cause : la question préjudicielle relative à l'article 66 du Code
van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première
aanleg te Luik. instance de Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, en de composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke en P. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke et P. Nihoul, assistée du
Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 17 december 2012 in zake de nv « Entreprises Vincent Par jugement du 17 décembre 2012 en cause de la SA « Entreprises
t'Serstevens » tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter Vincent t'Serstevens » contre l'Etat belge, dont l'expédition est
griffie van het Hof is ingekomen op 8 januari 2013, heeft de Rechtbank parvenue au greffe de la Cour le 8 janvier 2013, le Tribunal de
van eerste aanleg te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : première instance de Liège a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 66 van het WIB 1992, dat voorziet in een algemene « L'article 66 du C.I.R./92 prévoyant une limitation générale de
beperking van aftrek van de kosten van voertuigen tot 75 pct., aldus déduction des frais de véhicules à 75 % et interprété comme excluant
geïnterpreteerd dat het van de beperking op de aftrek de garagehouders de la limitation à la déduction les garagistes qui sont propriétaires
uitsluit die eigenaar zijn van vervangwagens die zij uitsluitend des véhicules de remplacement qu'ils donnent exclusivement en location
verhuren met toepassing van paragraaf 2, 3°, van die bepaling maar, par application du § 2, 3°, de cette disposition mais soumettant à la
met toepassing van paragraaf 3 van die bepaling, aan de beperking van limitation de la déduction, en application du § 3 de cette
de aftrek de garagehouders onderwerpt die geen eigenaar zijn van die disposition, les garagistes qui ne sont pas propriétaires de ces
vervangwagens, de artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet ten nadele véhicules de remplacement viole-t-il les articles 10, 11 et 172 de la
van de tweede categorie van belastingplichtigen ? ». Constitution au préjudice de la seconde catégorie de contribuables ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag betreft artikel 66 van het Wetboek van de B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 66 du Code des
inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992). Zoals het van impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992). Tel qu'il est
toepassing is op het aanslagjaar 2008, bepaalt dat artikel : applicable à l'exercice d'imposition 2008, cet article dispose :
« § 1. Met uitzondering van de kosten van brandstof zijn beroepskosten « § 1er. A l'exception des frais de carburant, les frais
professionnels afférents à l'utilisation des véhicules visés à
met betrekking tot het gebruik van de in artikel 65 bedoelde l'article 65 et les moins-values sur ces véhicules ne sont déductibles
voertuigen en op die voertuigen geleden minderwaarden, slechts tot 75 qu'à concurrence de 75 % .
pct. aftrekbaar.
§ 2. Paragraaf 1 is niet van toepassing : § 2. Le § 1er ne s'applique pas :
1° op voertuigen die uitsluitend gebruikt worden voor een taxidienst 1° aux véhicules qui sont affectés exclusivement à un service de taxis
of voor verhuring met bestuurder en op grond daarvan van de ou à la location avec chauffeur et sont exemptés à ce titre de la taxe
verkeersbelasting op de autovoertuigen vrijgesteld zijn; 2° op voertuigen die in erkende autorijscholen uitsluitend worden gebruikt voor praktisch onderricht en daartoe speciaal zijn uitgerust; 3° op voertuigen die uitsluitend aan derden worden verhuurd. § 3. De in § 1 vermelde beroepskosten omvatten de kosten die zijn gedaan met betrekking tot de in § 2, 1° en 3°, vermelde voertuigen die toebehoren aan derden, zomede het bedrag van de in dit artikel vermelde kosten die aan derden worden terugbetaald. de circulation sur les véhicules automobiles; 2° aux véhicules qui sont affectés exclusivement à l'enseignement pratique dans des écoles de conduite agréées et qui sont spécialement équipés à cet effet; 3° aux véhicules qui sont donnés exclusivement en location à des tiers. § 3. Les frais visés au § 1er comprennent les frais afférents aux véhicules visés au § 2, 1° et 3°, qui appartiennent à des tiers, ainsi que le montant des frais visés au présent article qui sont remboursés à des tiers.
[...] ». [...] ».
Hetzelfde artikel, zoals het van toepassing is op het aanslagjaar Le même article, tel qu'il est applicable à l'exercice d'imposition
2009, is in paragraaf 1 ervan als volgt opgesteld : 2009, est rédigé comme suit en son paragraphe 1er :
« Met uitzondering van de kosten van brandstof zijn beroepskosten met « A l'exception des frais de carburant, les frais professionnels
betrekking tot het gebruik van de in artikel 65 bedoelde voertuigen, afférents à l'utilisation des véhicules visés à l'article 65 ne sont
slechts tot 75 % aftrekbaar. déductibles qu'à concurrence de 75 %.
De in het eerste lid bedoelde beroepskosten omvatten ook de op die Les frais professionnels visés à l'alinéa 1er comprennent également
voertuigen geleden minderwaarden ». les moins-values sur ces véhicules ».
De andere paragrafen van de in het geding zijnde bepaling zijn Les autres paragraphes de la disposition en cause sont identiques à
identiek met die welke van toepassing zijn op het aanslagjaar 2008. ceux applicables à l'exercice d'imposition 2008.
B.2.1. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in B.2.1. La disposition en cause trouve son origine dans l'article 22 de
artikel 22 van de wet van 7 december 1988 « houdende hervorming van de la loi du 7 décembre 1988 « portant réforme de l'impôt sur les revenus
inkomstenbelasting en wijziging van de met het zegel gelijkgestelde et modification des taxes assimilées au timbre ». Cette loi avait
taksen ». Die wet had met name ten doel « de fiscale druk op de notamment pour objectif d'« alléger la charge fiscale sur les revenus
arbeidsinkomens te verlichten ». De uit die hervorming voortvloeiende du travail ». La « moins-value fiscale » découlant de cette réforme a
belastingvermindering is gefinancierd via andere fiscale maatregelen, été compensée par d'autres mesures fiscales, parmi lesquelles « la
waaronder « het schrappen of verminderen van fiscale aftrekken en dit suppression ou la réduction de déductions fiscales et ceci aussi bien
zowel in hoofde van de natuurlijke personen als van de bedrijven » dans le chef des personnes physiques que dans le chef des entreprises
(Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr. 440-1, pp. 1-3). De beperking van » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° 440-1, pp. 1-3). La limitation des
de andere aftrekbare autokosten dan die met betrekking tot de frais de voiture déductibles autres que ceux afférents au carburant
brandstof maakt deel uit van de maatregelen die zijn aangenomen fait partie des mesures adoptées en vue de compenser fiscalement
teneinde het gevolg van de maatregelen die ertoe strekken de belasting
op de inkomsten uit arbeid te verminderen, fiscaal te compenseren. l'effet des mesures tendant à diminuer l'impôt sur les revenus du
B.2.2. Die maatregel is in de parlementaire voorbereiding als volgt travail. B.2.2. Cette mesure a été expliquée comme suit dans les travaux
toegelicht : préparatoires :
« Krachtens artikel 22 van het ontwerp, zal voortaan slechts 75 pct. « En vertu de l'article 22 du projet, seuls 75 p.c. de la quotité
van het bedrijfsgedeelte van de kosten met betrekking tot een professionnelle des frais afférents à une voiture (y compris les
personenauto (met inbegrip van de huurprijzen en de kosten met loyers et les frais relatifs à des véhicules appartenant à des tiers)
betrekking tot voertuigen die aan derden toebehoren) als bedrijfslast seront désormais admis comme charges professionnelles, à l'exclusion
worden aanvaard, met uitsluiting evenwel van de brandstofkosten toutefois des frais de carburant dont la quotité professionnelle
waarvan het bedrijfsgedeelte volledig aftrekbaar blijft. restera admise dans sa totalité.
De voertuigen die worden gebruikt voor een taxidienst of voor Les véhicules affectés à un service de taxis ou à la location avec
verhuring met chauffeur blijven uitgesloten van de toepassing van die chauffeur continueront à être exclus de l'application de la mesure.
maatregel. Evenmin worden bedoeld : Ne seront dorénavant pas visés non plus :
- de voertuigen van erkende autorijscholen; - les véhicules des auto-écoles agréées;
- de verhuurde voertuigen, daar het de huurder is en niet meer de - les véhicules donnés en location puisque c'est désormais le
verhuurder die de beperking zal ondergaan » (Parl. St., Senaat, B.Z. locataire et non plus le loueur qui supportera la restriction » (Doc.
1988, nr. 440-2, p. 107). parl., Sénat, S.E. 1988, n° 440-2, p. 107).
B.2.3. Bovendien blijkt uit dezelfde parlementaire voorbereiding B.2.3. Par ailleurs, il ressort également des mêmes travaux
eveneens dat de wetgever de bedoeling heeft gehad « de maatregelen préparatoires que le législateur a eu l'intention de « limiter la
[toe te spitsen] op drie gebieden waar vaker ' excessen ' werden déductibilité des dépenses professionnelles dans trois domaines qui
vastgesteld » of waarin « de tot nog toe genomen maatregelen font plus souvent l'objet de gonflements plus ou moins importants » ou
gemakkelijk konden worden omzeild », waaronder de bedrijfsuitgaven en dans lesquels « les mesures prises jusqu'ici pouvaient facilement être
-lasten met betrekking tot het gebruik van personenauto's, auto's voor contournées », parmi lesquels les dépenses et charges professionnelles
dubbel gebruik en minibussen (Parl. St., Kamer, 1988-1989, nr. 597/7, afférentes à l'utilisation des voitures, voitures mixtes et minibus
pp. 7 en 13). (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 597/7, pp. 7 et 13).
B.3.1. In de prejudiciële vraag wordt het Hof verzocht de situatie van B.3.1. La question préjudicielle invite la Cour à comparer, au regard
de garagehouders die hun klanten vervangwagens ter beschikking stellen
tijdens de duur van het onderhoud of de herstelling van hun voertuig,
te vergelijken ten aanzien van de artikelen 10, 11 en 172 van de des articles 10, 11 et 172 de la Constitution, la situation des
Grondwet, naargelang zij al dan niet eigenaar van die vervangwagens garagistes qui mettent à la disposition de leurs clients des véhicules
zijn. Volgens de verwijzende rechter kan de garagehouder die eigenaar de remplacement pendant la durée de l'entretien ou de la réparation de
is van de vervangwagens die aan zijn klanten ter beschikking worden leur véhicule, selon qu'ils sont ou ne sont pas propriétaires de ces
gesteld, het volledige bedrag van de kosten met betrekking tot het véhicules de remplacement. Selon le juge a quo, le garagiste qui est
gebruik van die voertuigen aftrekken. Daarentegen kan de garagehouder propriétaire des véhicules de remplacement mis à la disposition de sa
clientèle peut déduire la totalité des frais afférents à l'utilisation
die de vervangwagens die aan zijn klanten ter beschikking worden de ces véhicules. En revanche, le garagiste qui prend les véhicules de
gesteld, bij een derde firma huurt, die kosten, met toepassing van de remplacement mis à la disposition de sa clientèle en location auprès
in het geding zijnde bepaling, slechts tot 75 pct. aftrekken. d'une société tierce ne peut déduire ces frais qu'à concurrence de 75
%, en application de la disposition en cause.
B.3.2. In antwoord op twee parlementaire vragen over vervangwagens die B.3.2. En réponse à deux questions parlementaires au sujet des
door garagisten aan hun klanten ter beschikking worden gesteld, heeft voitures de remplacement mises à la disposition de leur clientèle par
de minister geantwoord dat die voertuigen niet voorkomen « in artikel des garagistes, le ministre a répondu que ces véhicules ne figurent
22, § 2 van de wet van 7 december 1988 houdende hervorming van de pas « à l'article 22, § 2 de la loi du 7 décembre 1988 portant réforme
inkomstenbelasting en wijziging van de met het zegel gelijkgestelde de l'impôt sur les revenus et modification des taxes assimilées au
taksen [artikel 66, § 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen timbre [article 66, § 2, du Code des impôts sur les revenus 1992], qui
1992], dat de gevallen opsomt waarop de beperking tot 75 pct. van de énumère les cas où la limitation à 75 % des frais de voiture ne
autokosten niet van toepassing is » en dat een « administratieve s'applique pas » et qu'une « dérogation administrative ne semble pas
uitzondering evenmin aangewezen [lijkt], alleen al wegens de non plus indiquée, en raison déjà de l'impossibilité pratique
praktische onmogelijkheid de betreffende auto's te onderscheiden van d'établir la distinction entre les voitures dont il s'agit et celles
die welke door garagisten voor andere doeleinden worden gebruikt » que les garagistes affectent à d'autres fins » (Question parlementaire
(Parlementaire vraag nr. 680 van 3 januari 1991, Bull. van vragen en n° 680 du 3 janvier 1991, Bull. questions et réponses n° 145 du 19
antwoorden nr. 145 van 19 februari 1991, Kamer, 1990-1991, p. 12319; février 1991, Chambre, 1990-1991, p. 12319; Question parlementaire n°
Parlementaire vraag nr. 39 van 9 januari 1996, Bull. van vragen en 39 du 9 janvier 1996, Bull. questions et réponses, Sénat, 1995-1996,
antwoorden, Senaat, 1995-1996, nr. 1-12). n° 1-12).
B.3.3. In gerechtelijke beslissingen wordt echter aanvaard dat de B.3.3. Toutefois, des décisions judiciaires admettent que les frais
kosten veroorzaakt door het gebruik van vervangwagens niet worden occasionnés par l'utilisation de véhicules de remplacement ne sont pas
geraakt door de beperking tot 75 pct. ten aanzien van de garagehouder affectés par la limitation à 75 % dans le chef du garagiste qui les
die ze aan zijn klanten ter beschikking stelt, omdat zij vallen onder met à la disposition de sa clientèle, car ils rentrent dans la
de categorie van de kosten van wagens die uitsluitend worden gebruikt catégorie des frais de voitures affectées exclusivement à la location
voor verhuring aan derden (Luik, 12 maart 1999, R 1995/FI/276; Rb. à des tiers (Liège, 12 mars 1999, R 1995/FI/276; Civ. Liège, 21 juin
Luik, 21 juni 2007, AR 02/4672/A; Rb. Brussel, 30 januari 2008, AR 2007, RG 02/4672/A; Civ. Bruxelles, 30 janvier 2008, RG 2003/2514/A).
2003/2514/A). De verwijzende rechter maakt die rechtspraak tot de Le juge a quo fait sienne cette jurisprudence et considère également
zijne en gaat eveneens ervan uit dat de voertuigen die een que les véhicules qu'un garagiste met à la disposition de sa clientèle
garagehouder aan zijn klanten ter beschikking stelt, te zijnen aanzien
niet door de beperking tot 75 pct. worden geraakt. In die ne sont pas affectés dans son chef par la limitation à 75 %. C'est
interpretatie van artikel 66 van het WIB 1992 is het dat het Hof het dans cette interprétation de l'article 66 du CIR 1992 que la Cour
verschil in behandeling onderzoekt. examine la différence de traitement.
B.4.1. In antwoord op een parlementaire vraag met betrekking tot de B.4.1. En réponse à une question parlementaire relative à
toepassing van de beperking van de aftrekbaarheid tot 75 pct. ten l'application de la limitation à 75 % de la déductibilité dans le chef
aanzien van de onderneming die uitsluitend aan derden wagens verhuurt de l'entreprise qui loue exclusivement à des tiers des voitures
die zijzelf huurt, heeft de minister geantwoord : qu'elle prend elle-même en location, le ministre a répondu :
« De beperking [tot 75 pct.] wordt niet toegepast op de huurkosten die « La limitation [à 75 %] ne s'applique pas aux frais de location payés
par l'entreprise elle-même si les véhicules ne sont utilisés que pour
de firma zelf betaalt als de voertuigen enkel voor verhuur aan derden la location à des tiers. La limitation est appliquée au locataire de
worden gebruikt. De beperking wordt bij de huurder van de wagen la voiture. Il n'y a pas de limitation pour les entreprises qui louent
toegepast. Voor ondernemingen die uitsluitend verhuren aan derden is uniquement à des tiers » (Question parlementaire n° 992, Chambre,
er geen beperking » (Parlementaire vraag nr. 992, Kamer, CRABV 51 COM CRABV 51 COM 112, pp. 3-4).
112, pp. 3-4). Die interpretatie wordt herhaald in de administratieve commentaar bij Cette interprétation est reprise dans le commentaire administratif du
het WIB 1992, nr. 66/27, waarin twee andere antwoorden in die zin op CIR 1992, n° 66/27, qui cite deux autres réponses en ce sens à des
in 1991 gestelde parlementaire vragen worden geciteerd. questions parlementaires posées en 1991.
B.4.2. Bij een arrest van 15 maart 2012 (F.11.0059.N) heeft het Hof B.4.2. Par un arrêt du 15 mars 2012 (F.11.0059.N), la Cour de
van Cassatie echter, wegens schending van artikel 66, § 3, van het WIB cassation a toutefois cassé un arrêt de la Cour d'appel de Bruxelles
1992, een arrest van het Hof van Beroep te Brussel van 6 mei 2010 vernietigd dat de volledige aftrek, door een vennootschap die een garage uitbaat, van de kosten met betrekking tot voertuigen die toebehoren aan een zustervennootschap van de belastingplichtige en die aan derden worden verhuurd, had aanvaard. B.5.1. Het verschil in behandeling berust op het criterium van het eigendomsrecht dat de garagehouder al dan niet bezit op de vervangwagens die hij uitsluitend aan zijn klanten ter beschikking stelt. Dat criterium is objectief. Aangezien de garagehouder in beide gevallen de door die voertuigen veroorzaakte kosten draagt, die voertuigen uitsluitend worden gebruikt voor verhuring aan zijn klanten du 6 mai 2010 qui avait admis la déduction intégrale, dans le chef d'une société exploitant un garage, des frais relatifs à des véhicules appartenant à une société soeur du contribuable, loués à des tiers, pour violation de l'article 66, § 3, du CIR 1992. B.5.1. La différence de traitement repose sur le critère du droit de propriété dont est titulaire ou non le garagiste sur les véhicules de remplacement qu'il met exclusivement à la disposition de sa clientèle. Ce critère est objectif. En revanche, dès lors que le garagiste supporte, dans les deux cas, des frais occasionnés par ces véhicules, que ceux-ci sont affectés exclusivement à la location à ses clients et
en de beperking van de aftrekbaarheid in voorkomend geval op dezelfde que la limitation de la déductibilité s'applique, le cas échéant, à
wijze op die klanten wordt toegepast, ongeacht of de voertuigen de ces clients de la même manière, que les véhicules soient la propriété
eigendom van de garagehouder zijn dan wel door hem worden gehuurd, is het criterium van onderscheid daarentegen niet relevant ten opzichte van het doel van de in het geding zijnde bepaling. B.5.2. Bovendien kunnen de door de Ministerraad aangevoerde redenen die verband houden met de onmogelijkheid of de moeilijkheid voor de belastingadministratie om na te gaan of het voertuig uitsluitend wordt gebruikt voor verhuring als vervangwagen, het verschil in behandeling niet verantwoorden aangezien die moeilijkheden op het vlak van verificatie zich op dezelfde wijze voordoen ongeacht of de garagehouder eigenaar dan wel huurder van het voertuig is. B.6. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof du garagiste ou qu'ils soient pris en location par celui-ci, le critère de distinction n'est pas pertinent au regard de l'objectif de la disposition en cause. B.5.2. Pour le surplus, les raisons invoquées par le Conseil des ministres tenant à l'impossibilité ou à la difficulté, pour l'administration fiscale, de vérifier que le véhicule est exclusivement utilisé pour la location en tant que voiture de remplacement ne sont pas susceptibles de justifier la différence de traitement dès lors que ces difficultés de vérification se posent de la même manière, que le garagiste soit propriétaire ou locataire du véhicule. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse positive. Par ces motifs, la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 66, § 3, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in L'article 66, § 3, du Code des impôts sur les revenus 1992, interprété
die zin geïnterpreteerd dat de beperking van de aftrek van de en ce sens que la limitation de la déduction des frais de véhicule
voertuigkosten bepaald in paragraaf 1 van dat artikel, op de prévue par le paragraphe 1er de cet article est applicable aux
garagehouders van toepassing is voor de kosten met betrekking tot de garagistes pour les frais afférents aux voitures de remplacement
vervangwagens die zij uitsluitend aan hun klanten verhuren wanneer zij qu'ils donnent exclusivement en location à leurs clients lorsqu'ils ne
geen eigenaar van die vervangwagens zijn, schendt de artikelen 10, 11 sont pas propriétaires de ces voitures de remplacement, viole les
en 172 van de Grondwet. articles 10, 11 et 172 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 13 november 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 13 novembre 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
J. Spreutels J. Spreutels
^