← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 148/2013 van 7 november 2013 Rolnummers : 5514 en 5523 In
zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 227, § 2, van de algemene wet inzake douane
en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 j Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M.
Bossuyt, en de rechte(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 148/2013 van 7 november 2013 Rolnummers : 5514 en 5523 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 227, § 2, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 j Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, en de rechte(...) | Extrait de l'arrêt n° 148/2013 du 7 novembre 2013 Numéro du rôle : 5514 et 5523 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 227, § 2, de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par arrêté royal du 18 juil La Cour constitutionnelle, composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, et des juges E. (...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 148/2013 van 7 november 2013 | Extrait de l'arrêt n° 148/2013 du 7 novembre 2013 |
Rolnummers : 5514 en 5523 | Numéro du rôle : 5514 et 5523 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 227, § 2, van de | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 227, § |
algemene wet inzake douane en accijnzen, gecoördineerd bij koninklijk | 2, de la loi générale sur les douanes et accises, coordonnée par |
besluit van 18 juli 1977, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. | arrêté royal du 18 juillet 1977, posées par la Cour d'appel de Liège. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters J. Spreutels en M. Bossuyt, en de | composée des présidents J. Spreutels et M. Bossuyt, et des juges E. De |
rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, T. Merckx-Van Goey en F. | Groot, A. Alen, J.-P. Snappe, T. MerckxVan Goey et F. Daoût, assistée |
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter J. Spreutels, | du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président J. Spreutels, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij arresten van 31 oktober en 21 november 2012 in zake het openbaar | Par arrêts des 31 octobre et 21 novembre 2012 en cause du ministère |
ministerie en de minister van Financiën respectievelijk tegen L.L. en | public et du ministre des Finances respectivement contre L.L. et la SA |
de nv « V.M.C. » en tegen G.A. en Y.Ö., waarvan de expedities ter | « V.M.C. » et contre G.A. et Y.Ö., dont les expéditions sont parvenues |
griffie van het Hof zijn ingekomen op 9 en 29 november 2012, heeft het | au greffe de la Cour les 9 et 29 novembre 2012, la Cour d'appel de |
Hof van Beroep te Luik de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Liège a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 227, § 2, van de algemene wet van 18 juli 1977 | « L'article 227, § 2, de la loi générale du 18 juillet 1977 portant |
houdende coördinatie van de algemene bepalingen inzake douane en | coordination des dispositions générales relatives aux douanes et |
accijnzen [lees : de algemene wet inzake douane en accijnzen, | accises [lire : de la loi générale sur les douanes et accises, |
gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977] de artikelen 10 | coordonnée par arrêté royal du 18 juillet 1977] viole-t-il les |
en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 | articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 6 |
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre de | de la Convention européenne des droits de l'homme, en tant que les |
beklaagden, daders of medeplichtigen, aan wie een misdrijf inzake | prévenus, auteurs ou complices, auxquels il est reproché une |
douane en accijnzen wordt verweten en die met een geldboete worden | infraction en matière de douanes et accises et qui sont sanctionnés |
gestraft, die veroordeling steeds hoofdelijk uitgesproken zullen zien, | par une peine d'amende verront toujours cette condamnation prononcée |
terwijl de beklaagden, daders en medeplichtigen, aan wie een | de manière solidaire alors que les prévenus, auteurs et complices, |
gemeenrechtelijk misdrijf wordt verweten en die met een geldboete | auxquels il est reproché une infraction de droit commun et qui sont |
worden gestraft, niet hoofdelijk kunnen worden veroordeeld maar een | sanctionnés par une peine d'amende ne peuvent être condamnés |
geldboete opgelegd zullen krijgen die door de rechter zal worden | solidairement mais se verront infliger une amende qui sera |
geïndividualiseerd ? ». | individualisée par le juge ? ». |
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 5514 en 5523 van de rol van | Ces affaires, inscrites sous les numéros 5514 et 5523 du rôle de la |
het Hof, werden samengevoegd. | Cour, ont été jointes. |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 227, § 2, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, | B.1. L'article 227, § 2, de la loi générale sur les douanes et |
gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977 (hierna : « AWDA | accises, coordonnée par l'arrêté royal du 18 juillet 1977 (ci-après : |
») bepaalt : | « LGDA ») dispose : |
« De veroordelingen tot boete en tot kosten worden solidair tegen de | « Les condamnations à l'amende et aux frais seront toujours prononcées |
overtreders en de medeplichtigen uitgesproken ». | solidairement contre les délinquants et les complices ». |
B.2. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de | B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité de cette |
bestaanbaarheid van die bepaling met de artikelen 10 en 11 van de | disposition avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou |
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in zoverre ten aanzien van de beklaagden, daders of medeplichtigen aan wie een misdrijf inzake douane en accijnzen wordt verweten en die met een geldboete worden gestraft, die veroordeling steeds hoofdelijk zal worden uitgesproken, terwijl de beklaagden, daders en medeplichtigen aan wie een gemeenrechtelijk misdrijf wordt verweten en die met een geldboete worden gestraft, niet hoofdelijk kunnen worden veroordeeld maar een door de rechter geïndividualiseerde geldboete opgelegd zullen krijgen. B.3. De hoofdelijke veroordeling tot de geldboete houdt bijgevolg in dat een geldboete wordt uitgesproken ten aanzien van de daders, de mededaders en de medeplichtigen van het misdrijf en dat ieder van hen ertoe kan worden gedwongen het geheel van die geldboete te betalen. | non avec l'article 6 de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'à l'égard des prévenus, auteurs ou complices, auxquels il est reproché une infraction en matière de douanes et accises et qui sont sanctionnés par une peine d'amende, cette condamnation sera toujours prononcée solidairement, alors que les prévenus, auteurs et complices auxquels il est reproché une infraction de droit commun et qui sont sanctionnés par une peine d'amende ne peuvent être condamnés solidairement mais se verront infliger une amende individualisée par le juge. B.3. La condamnation solidaire à l'amende implique donc qu'une amende soit prononcée à l'égard des auteurs, des co-auteurs et des complices de l'infraction et que chacun d'eux puisse être contraint de payer la totalité de cette amende. |
B.4. Artikel 39 van het Strafwetboek bepaalt : | B.4. L'article 39 du Code pénal dispose : |
« Wanneer verscheidene personen wegens een zelfde misdrijf worden | « L'amende est prononcée individuellement contre chacun des condamnés |
veroordeeld, wordt de geldboete uitgesproken tegen ieder van hen | |
persoonlijk ». | à raison d'une même infraction ». |
Inzake geldboeten is dat artikel de toepassing van het beginsel van | Cet article est l'application, en matière d'amende, du principe de |
het individuele karakter van de straf, volgens hetwelk de straf in de regel individueel is en tegen elke veroordeelde moet worden uitgesproken. B.5. De in het geding zijnde bepaling, die van dat beginsel afwijkt, maakt deel uit van de regelgeving over het invorderen van douane- en accijnsrechten, die ertoe strekt de omvang en frequentie van de fraude te bestrijden in deze bijzonder technische en grensoverschrijdende materie, die mede door een uitgebreide Europese regelgeving wordt beheerst. Het gegeven dat de wetgever in die specifieke aangelegenheid is afgeweken van het gemeen strafrecht, is op zich niet discriminerend. | l'individualité de la peine, selon lequel la peine est, en règle, individuelle et doit être prononcée contre chaque condamné. B.5. La disposition en cause, qui déroge à ce principe, fait partie de la réglementation sur le recouvrement des droits de douane et d'accise, qui tend à lutter contre l'ampleur et la fréquence des fraudes en cette matière particulièrement technique, relative à des activités souvent transfrontalières et régie également par une abondante réglementation européenne. Le fait que le législateur ait dérogé au droit pénal commun dans cette matière spécifique n'est pas discriminatoire en soi. |
Er moet evenwel worden nagegaan of de in het geding zijnde bepaling | Il convient toutefois de vérifier si la disposition en cause crée une |
een onverantwoord verschil in behandeling teweegbrengt tussen, | différence de traitement injustifiée entre, d'une part, les personnes |
enerzijds, personen die worden vervolgd wegens inbreuken op de AWDA | qui sont poursuivies pour des infractions à la LGDA et, d'autre part, |
en, anderzijds, personen die worden vervolgd wegens inbreuken op | les personnes qui sont poursuivies pour des infractions à d'autres |
andere strafbepalingen. | dispositions répressives. |
Teneinde « tegemoet te komen aan een aantal arresten van het | Afin de « prendre en compte un certain nombre d'arrêts de la Cour |
Grondwettelijk Hof » (Parl. St., Kamer, 2009-2010, DOC 52-2310/001, p. | constitutionnelle » (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC 52-2310/001, |
13) heeft de wetgever bij artikel 45 van de wet van 21 december 2009 | p. 13), le législateur, par l'article 45 de la loi du 21 décembre 2009 |
houdende fiscale en diverse bepalingen het vaste bedrag van « tienmaal | portant des dispositions fiscales et diverses, a remplacé le montant |
de ontdoken accijnzen » in artikel 27, eerste lid, van de wet van 7 | fixe égal au « décuple des droits éludés », prévu dans l'article 27, |
januari 1998 betreffende de structuur en de accijnstarieven op alcohol | alinéa 1er, de la loi du 7 janvier 1998 concernant la structure et les |
en alcoholhoudende dranken vervangen door een geldboete van « vijf- | taux des droits d'accise sur l'alcool et les boissons alcoolisées, par |
tot tienmaal de ontdoken accijnzen », hetgeen de mogelijkheid biedt | une amende comprise entre « cinq et dix fois les droits éludés », ce |
van een spreiding tussen de vroeger vastgestelde maximumstraf en een | qui permet un échelonnement entre la peine maximale prévue auparavant, |
minimumstraf. | et une peine minimale. |
Bovendien heeft de wetgever bij artikel 37 van dezelfde wet in de AWDA | En outre, par l'article 37 de la même loi, le législateur a inséré |
artikel 281-2 ingevoegd, dat de strafrechter toestaat om, wanneer er | dans la LGDA un article 281-2 qui autorise le juge répressif à |
verzachtende omstandigheden bestaan, een geldboete op te leggen die | imposer, en cas de circonstances atténuantes, une amende inférieure au |
lager is dan het wettelijke minimum. | minimum légal. |
Volgens de parlementaire voorbereiding van de wet van 21 december 2009 | Selon les travaux préparatoires de la loi du 21 décembre 2009, « seule |
« [zal] enkel het invoegen van nieuwe wettelijke bepalingen voor het | l'introduction de nouvelles dispositions légales pour l'ensemble du |
geheel van het douane- en accijnsrecht [...] de rechter toelaten om | droit douanier et accisien permettra au juge de tenir compte des |
rekening te houden met verzachtende omstandigheden en een boete op te | circonstances atténuantes et de prononcer une amende entre un minimum |
leggen die gelegen is tussen een minimum en een maximum ». | et un maximum ». |
De parlementaire voorbereiding gaat verder als volgt : | Les travaux préparatoires poursuivent comme suit : |
« Zulks is noodzakelijk met het oog op het behoud van de | « Or il convient de sauvegarder la sécurité juridique et d'anticiper |
rechtszekerheid en om te voorkomen dat door het Grondwettelijk Hof | sur d'éventuels autres arrêts de la Cour constitutionnelle concernant |
gelijkaardige arresten worden geveld betreffende andere | d'autres dispositions pénales douanières et accisiennes qui n'ont pas |
strafbepalingen die nog niet in vraag werden gesteld. | encore fait l'objet d'une question préjudicielle. |
Het ontwerp heeft dus tot doel om, zoals aangegeven door het Hof, de | Le projet a donc pour but de rétablir la constitutionnalité dans la |
grondwettelijkheid te herstellen en het principe van de evenredigheid | mesure avancée par la Cour elle-même, de rencontrer le principe de |
toe te passen zonder daarbij het effectief en ontradend karakter van | proportionnalité des peines, tout en sauvegardant le caractère |
de bestraffing inzake douane en accijnzen aan te tasten » (Parl. St., | effectif et dissuasif du droit pénal douanier et accisien en général » |
Kamer, 2009-2010, DOC 52-2310/001, p. 17). | (Doc. parl., Chambre, 2009-2010, DOC 52-2310/001, p. 17). |
« Wat het individualiseren van de vaste boetes betreft, wordt beoogd | « Concernant l'individualisation des amendes fixes, l'objectif est de |
om de rechter de mogelijkheid te bieden de op te leggen boete te | permettre au juge de modérer l'amende qu'il prononce en fonction des |
bepalen in functie van de feitelijke omstandigheden. Vermits de | circonstances de fait. La sévérité même des peines en matière de |
gestrengheid van de bestraffing inzake douane en accijnzen niet in | douanes et accises n'étant pas remise en cause par la Cour |
vraag wordt gesteld door het Grondwettelijk Hof, werd besloten de | constitutionnelle, il a été décidé de considérer l'amende actuelle ' |
bestaande 'vaste' boete als maximumboete te behouden en een | fixe ' comme un maximum et d'introduire un minimum de l'amende dans |
minimumboete in te lassen in de betrokken artikelen. | les articles concernés. |
Bij het bepalen van het niveau van de minimumgeldboete moet rekening | Le niveau de l'amende minimale doit être déterminé en tenant compte de |
worden gehouden met de Europese regelgeving die aan de lidstaten | la législation européenne qui impose aux Etats membres de prévoir des |
oplegt om sancties vast te stellen die effectief, proportioneel en | sanctions qui soient effectives, proportionnées et dissuasives et en |
afschrikkend moeten zijn en tevens van aard moeten zijn om de | |
financiële belangen van de Europese Unie te beschermen en de fiscale | même temps de nature à protéger les intérêts financiers de l'Union |
fraude te bestrijden. [...] | européenne et à lutter contre la fraude fiscale. [...] |
[...] | [...] |
De vork waarbinnen de op te leggen geldboete zich moet situeren, moet | La fourchette de l'amende à appliquer doit par conséquent être de |
bijgevolg van die aard zijn dat enerzijds aan de rechter voldoende | nature, d'une part, à octroyer au juge une marge d'appréciation |
marge wordt gegeven om een geldboete te kunnen opleggen in verhouding | satisfaisante pour pouvoir prononcer une amende proportionnelle à la |
tot de ernst en de grootte van de fiscale fraude en de ontdoken | gravité et l'importance de la fraude fiscale et les taxes éludées, et, |
belastingen en anderzijds toch voldaan wordt aan het doeltreffend en | d'autre part, à conférer à l'amende minimale son indispensable |
afschrikkend karakter die een minimumgeldboete moet hebben » (ibid., pp. 18-19). | caractère effectif et dissuasif » (ibid., pp. 18-19). |
B.6. Vóór de voormelde wetswijziging kon de hoofdelijke veroordeling | B.6. Avant la modification législative précitée, la condamnation |
tot het betalen van de enige geldboete die inzake douane en accijnzen | solidaire au paiement de l'amende unique prononcée contre les |
tegen de overtreders wordt uitgesproken, worden verantwoord door het | contrevenants en matière de douanes et accises a pu être justifiée par |
feit dat die geldboete « het materiële feit van de overtreding treft | le fait que cette amende « concerne le fait matériel de l'infraction |
en een zakelijk karakter heeft » (Cass., 8 november 2005, Arr. Cass., | et qu'elle a un caractère réel » (Cass., 8 novembre 2005, Pas., 2005, |
2005, nr. 571). | n° 571). |
Dès lors que, depuis cette modification législative, l'amende est | |
Aangezien de geldboete, sedert die wetswijziging, ten aanzien van elke | prononcée dans le chef de chaque condamné de manière individualisée et |
veroordeelde op geïndividualiseerde wijze wordt uitgesproken en | que la solidarité prévue par la disposition en cause risque au |
aangezien de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde | contraire de lui faire supporter le poids de peines prononcées à |
hoofdelijkheid hem daarentegen de last kan laten dragen van straffen | charge d'autres condamnés, la différence de traitement en cause n'est |
die ten laste van andere veroordeelden zijn uitgesproken, is het in | pas raisonnablement justifiée. |
het geding zijnde verschil in behandeling niet redelijk verantwoord. | |
B.7. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. | B.7. La question préjudicielle appelle une réponse positive. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 227, § 2, van de algemene wet inzake douane en accijnzen, | L'article 227, § 2, de la loi générale sur les douanes et accises, |
gecoördineerd bij koninklijk besluit van 18 juli 1977, schendt de | coordonnée par arrêté royal du 18 juillet 1977, viole les articles 10 |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het bepaalt dat de | et 11 de la Constitution en ce qu'il dispose que les condamnations à |
veroordelingen tot de geldboete steeds hoofdelijk tegen de overtreders | l'amende sont toujours prononcées solidairement contre les délinquants |
en de medeplichtigen worden uitgesproken. | et les complices. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 7 november 2013. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 7 novembre 2013. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux | P.-Y. Dutilleux |
De voorzitter, | Le président, |
J. Spreutels | J. Spreutels |