Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 91/2013 van 13 juni 2013 Rolnummer : 5446 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 55, derde lid, van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 5 juni 1997 betreffende de milieuvergunningen, ges Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 91/2013 van 13 juni 2013 Rolnummer : 5446 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 55, derde lid, van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 5 juni 1997 betreffende de milieuvergunningen, ges Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 91/2013 du 13 juin 2013 Numéro du rôle : 5446 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 55, alinéa 3, de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 5 juin 1997 relative aux permis d'environnement, La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 91/2013 van 13 juni 2013 Extrait de l'arrêt n° 91/2013 du 13 juin 2013
Rolnummer : 5446 Numéro du rôle : 5446
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 55, derde lid, van de En cause : la question préjudicielle concernant l'article 55, alinéa
ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 5 juni 1997 3, de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 5 juin 1997
betreffende de milieuvergunningen, gesteld door de Raad van State. relative aux permis d'environnement, posée par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke,
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, greffier F. Meersschaut, présidée par le président R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest nr. 219.910 van 21 juni 2012 in zake Alain Martin tegen het Par arrêt n° 219.910 du 21 juin 2012 en cause d'Alain Martin contre la
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en anderen, waarvan de expeditie ter Région de Bruxelles-Capitale et autres, dont l'expédition est parvenue
griffie van het Hof is ingekomen op 2 juli 2012, heeft de Raad van au greffe de la Cour le 2 juillet 2012, le Conseil d'Etat a posé la
State de volgende prejudiciële vraag gesteld : question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 55, derde lid, van de ordonnantie van 5 juni 1997 « L'article 55, alinéa 3, de l'ordonnance du 5 juin 1997 relative aux
betreffende de milieuvergunningen de regels die door of krachtens de permis d'environnement viole-t-il les règles établies par la
Grondwet zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer les compétences
bevoegdheid van de Staat, de gemeenschappen en de gewesten, in zoverre respectives de l'Etat, des Communautés et des Régions, en ce qu'il
het voorziet in een vrijstelling van de toepassing van de wet van 29 dispense de l'application de la loi du 29 juillet 1991 relative à la
juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de motivation formelle des actes administratifs - plus particulièrement
bestuurshandelingen - meer bepaald van de artikelen 2 en 3 ervan -, of de ses articles 2 et 3 - ou déroge à celle-ci ? ».
van die wet afwijkt ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 55, derde lid, B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 55, alinéa 3, de
van de ordonnantie van 5 juni 1997 betreffende de milieuvergunningen. l'ordonnance du 5 juin 1997 relative aux permis d'environnement. Dans
In de versie ervan die van toepassing is op de beslissing die het sa version applicable à la décision qui fait l'objet du recours
voorwerp uitmaakt van het beroep dat voor het verwijzende
rechtscollege hangende is, bepaalt artikel 55 van de voormelde pendant devant la juridiction a quo, l'article 55 de l'ordonnance
ordonnantie : précitée dispose :
« In acht te nemen elementen bij het nemen van de beslissing « Eléments à prendre en compte lors de l'élaboration de la décision
Naast de in de aanvraag of in het beroep vermelde gegevens en Dans l'élaboration de toute décision, outre les éléments contenus dans
onverminderd alle andere inlichtingen die nuttig kunnen zijn, moet bij la demande ou le recours et sans préjudice de tous autres
het nemen van iedere beslissing met de volgende elementen rekening renseignements utiles, les éléments suivants doivent être pris en
worden gehouden : considération :
1° de beste beschikbare technieken om de behoeften aan primaire 1° les meilleures techniques disponibles pour minimiser les besoins en
energie tot een minimum te beperken en de CO2-uitstoot te verminderen, énergies primaires et réduire les émissions de CO2, pour éviter,
om de gevaren, hinder of ongemakken van de inrichting te voorkomen, te réduire ou remédier aux dangers, nuisances ou inconvénients de
verminderen of te verhelpen, alsook de concrete gebruiksmogelijkheden l'installation, et leurs possibilités concrètes d'utilisation;
van deze technieken; 2° de wisselwerking tussen de gevaren, hinder en ongemakken van de 2° les interrelations entre les dangers, nuisances ou inconvénients de
geplande inrichting en die van bestaande inrichtingen; l'installation envisagée et celles d'installations existantes;
3° de waarschijnlijkheid, de mogelijkheid en de gevolgen van zware 3° les probabilités, les possibilités et les conséquences d'accidents
ongevallen in de geplande inrichting en de wisselwerking ervan met die majeurs de l'installation envisagée, ainsi que leurs interrelations
van de bestaande inrichtingen (domino-effect); avec celles des installations existantes (effet domino);
4° de dwingende bepalingen die van toepassing zijn, met inbegrip van 4° les dispositions impératives applicables, en ce compris les
de programma's ter vermindering van de vervuiling en met name de programmes de réduction de la pollution et notamment les prescriptions
voorschriften en doelstellingen van het gewestplan en het gewestplan et les objectifs des plans régionaux de lutte contre le bruit et de
betreffende de preventie en het beheer van afvalstoffen die bindend prévention et gestion des déchets ayant un caractère obligatoire pour
zijn voor de uitreikende overheid anderzijds; l'autorité délivrante;
5° de adviezen die binnen de termijn worden uitgebracht door de 5° les avis émis dans les délais par les personnes et services
geraadpleegde personen en diensten. Indien er een effectenstudie werd consultés. Quand une étude d'incidences a été réalisée, les données et
uitgevoerd, zal met de gegevens en de besluiten ervan speciaal les conclusions, qui s'en dégagent, sont spécialement prises en
rekening worden gehouden. considération.
Bij het nemen van elke beslissing, moeten de belangen die in artikel 2 Dans l'élaboration de toute décision, les intérêts visés à l'article 2
worden genoemd, en de belangen van de aanvrager of de uitbater et les intérêts du demandeur ou de l'exploitant doivent être mis en
onderling worden afgewogen. balance.
Deze gegevens moeten naar behoren vermeld staan in de motivering van Ces éléments doivent soit être valablement rencontrés dans la
de beslissing, ofwel in het dossier zijn opgenomen. motivation de la décision, soit apparaître dans le dossier.
[...] ». [...] ».
B.2. Uit de rechtspraak van de Raad van State blijkt dat die ervan B.2. Il ressort de la jurisprudence du Conseil d'Etat que celui-ci
uitgaat dat het derde lid van die bepaling van toepassing is op alle considère que l'alinéa 3 de cette disposition s'applique à tous les
elementen die zijn vermeld in de punten 1° tot 5° van het eerste lid éléments figurant aux 1° à 5° de son alinéa 1er et qu'il déroge à
ervan en dat het afwijkt van de verplichting tot uitdrukkelijke l'obligation de motivation formelle établie par la loi du 29 juillet
motivering die is ingesteld bij de wet van 29 juli 1991 betreffende de 1991 relative à la motivation formelle des actes administratifs. Il en
uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen. Hij besluit conclut que la motivation de la balance entre les intérêts
daaruit dat de motivering van de afweging tussen de milieubelangen en environnementaux et les intérêts du demandeur du permis
de belangen van de aanvrager van de milieuvergunning niet noodzakelijk d'environnement ne doit pas nécessairement apparaître dans la
moet worden opgenomen in de uitdrukkelijke motivering van de handeling motivation formelle de l'acte mais peut également ne figurer que dans
maar eveneens slechts in het dossier kan worden vermeld (RvSt, 8
februari 2011, nr. 211.127; 21 juni 2012, nr. 219.910). le dossier (CE, 8 février 2011, n° 211.127; 21 juin 2012, n° 219.910).
B.3. Het Hof wordt verzocht de overeenstemming te onderzoeken van het B.3. La Cour est invitée à examiner la conformité de l'alinéa 3 de
derde lid van artikel 55 van de ordonnantie van 5 juni 1997 l'article 55 de l'ordonnance du 5 juin 1997 « relative aux permis
betreffende de milieuvergunningen met de regels inzake de d'environnement » aux règles répartitrices de compétence entre l'Etat,
bevoegdheidsverdeling tussen de Staat, de gemeenschappen en de les communautés et les régions, en ce que, ainsi interprété, il
gewesten, in zoverre het, aldus geïnterpreteerd, de overheden die
uitspraak doen over de milieuvergunningsaanvragen in het Brusselse dispense les autorités statuant sur les demandes de permis
Hoofdstedelijke Gewest vrijstelt van de toepassing van de wet van 29 d'environnement en Région de Bruxelles-Capitale de l'application de la
juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle des actes
bestuurshandelingen, meer in het bijzonder van de artikelen 2 en 3 administratifs, plus particulièrement des articles 2 et 3 de celle-ci,
ervan, of in zoverre het, aldus geïnterpreteerd, afwijkt van de ou en ce que, ainsi interprété, il déroge à la loi du 29 juillet 1991
voormelde wet van 29 juli 1991. précitée.
B.4.1. De artikelen 1 tot 3 van de wet van 29 juli 1991 bepalen : B.4.1. Les articles 1er à 3 de la loi du 29 juillet 1991 disposent :
«

Artikel 1.Voor de toepassing van deze wet moeten worden verstaan

«

Article 1.Pour l'application de la présente loi, il y a lieu

onder : d'entendre par :
- Bestuurshandeling : De eenzijdige rechtshandeling met individuele - Acte administratif : L'acte juridique unilatéral de portée
strekking die uitgaat van een bestuur en die beoogt rechtsgevolgen te individuelle émanant d'une autorité administrative et qui a pour but
hebben voor één of meer bestuurden of voor een ander bestuur; de produire des effets juridiques à l'égard d'un ou de plusieurs
administrés ou d'une autre autorité administrative;
- Autorité administrative : Les autorités administratives au sens de
- Bestuur : De administratieve overheden als bedoeld in artikel 14 van l'article 14 des lois coordonnées sur le Conseil d'Etat;
de gecoördineerde wetten op de Raad van State;
- Bestuurde : Elke natuurlijke of rechtspersoon in zijn betrekkingen - Administré : Toute personne physique ou morale dans ses rapports
met het bestuur. avec les autorités administratives.

Art. 2.De bestuurshandelingen van de besturen bedoeld in artikel 1

Art. 2.Les actes administratifs des autorités administratives visées

moeten uitdrukkelijk worden gemotiveerd. à l'article premier doivent faire l'objet d'une motivation formelle.

Art. 3.De opgelegde motivering moet in de akte de juridische en

Art. 3.La motivation exigée consiste en l'indication, dans l'acte,

feitelijke overwegingen vermelden die aan de beslissing ten grondslag des considérations de droit et de fait servant de fondement à la
liggen. Zij moet afdoende zijn ». décision. Elle doit être adéquate ».
B.4.2. Die bepalingen veralgemenen de verplichting de B.4.2. Ces dispositions généralisent l'obligation de motiver
bestuurshandelingen met individuele draagwijdte uitdrukkelijk te formellement les actes administratifs de portée individuelle. La
motiveren. De uitdrukkelijke motivering van de betrokken handelingen motivation formelle des actes concernés est dorénavant un droit de
is voortaan een recht van de bestuurde, aan wie aldus een bijkomende l'administré, auquel est ainsi offerte une garantie supplémentaire
waarborg wordt geboden tegen bestuurshandelingen met individuele contre les actes administratifs de portée individuelle qui seraient
strekking die willekeurig zouden zijn. arbitraires.
B.5.1. Krachtens zijn residuaire bevoegdheid heeft de federale B.5.1. Le législateur fédéral, en vertu de sa compétence résiduelle, a
wetgever de verplichting van uitdrukkelijke motivering van de réglé l'obligation de motivation formelle des actes administratifs en
bestuurshandelingen geregeld teneinde de bescherming van de bestuurde vue d'assurer la protection de l'administré à l'égard des actes
te verzekeren ten aanzien van handelingen die van alle administratieve émanant de toutes les autorités administratives. Les législateurs
overheden uitgaan. De gewest- en gemeenschapswetgevers kunnen de bij régionaux ou communautaires peuvent compléter ou préciser la
de wet van 29 juli 1991 geboden bescherming aanvullen of preciseren met betrekking tot de handelingen waarvoor de gewesten en de gemeenschappen bevoegd zijn. B.5.2. Daarentegen zou een gemeenschaps- of gewestwetgever, zonder de federale bevoegdheid ter zake te schenden, niet vermogen de bescherming die door de federale wetgeving aan de bestuurden wordt geboden te verminderen door de overheden die optreden in de aangelegenheden waarvoor hij bevoegd is, vrij te stellen van de toepassing van die wet of door die overheden toe te staan daarvan af te wijken. B.6. De in het geding zijnde bepaling, geïnterpreteerd zoals aangegeven in B.2, doet afbreuk aan het recht van de adressaat van de handeling, maar eveneens van elke belanghebbende derde, om onmiddellijk kennis te nemen van de motieven die de beslissing verantwoorden door de vermelding ervan in de handeling zelf. Bijgevolg doet zij eveneens afbreuk aan de federale bevoegdheid inzake protection offerte par la loi du 29 juillet 1991 en ce qui concerne les actes pour lesquels les communautés et les régions sont compétentes. B.5.2. En revanche, un législateur communautaire ou régional ne pourrait, sans violer la compétence fédérale en la matière, diminuer la protection offerte par la législation fédérale aux administrés en dispensant les autorités agissant dans les matières pour lesquelles il est compétent de l'application de cette loi ou en autorisant ces autorités à y déroger. B.6. La disposition en cause, interprétée comme il est indiqué en B.2, porte atteinte au droit du destinataire de l'acte, mais également de tout tiers intéressé, de prendre immédiatement connaissance des motifs qui justifient la décision par leur indication dans l'acte lui-même. En conséquence, elle porte également atteinte à la compétence fédérale
bescherming van de rechten van de bestuurden. en matière de protection des droits des administrés.
B.7.1. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering, het Milieucollege van B.7.1. Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale, le Collège
het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en het Brussels Instituut voor d'environnement de la Région de Bruxelles-Capitale et l'Institut
Milieubeheer doen gelden dat de aantasting van de federale bevoegdheid bruxellois pour la gestion de l'environnement font valoir que
zou kunnen worden verantwoord door het beroep, in overeenstemming met l'empiétement sur la compétence fédérale pourrait être justifié par le
de artikelen 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot recours, conformément aux articles 10 de la loi spéciale du 8 août
hervorming der instellingen en 4 van de bijzondere wet van 12 januari 1980 de réformes institutionnelles et 4 de la loi spéciale du 12
1989 met betrekking tot de Brusselse instellingen, op de impliciete janvier 1989 relative aux institutions bruxelloises, aux pouvoirs
bevoegdheden door de ordonnantiegever wanneer hij de afgifte van de implicites par le législateur ordonnantiel lorsqu'il réglemente la
milieuvergunningen reglementeert. délivrance des permis d'environnement.
B.7.2. Opdat artikel 10 van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 van B.7.2. Pour que l'article 10 de la loi spéciale du 8 août 1980 puisse
toepassing kan zijn, is vereist dat de aangenomen reglementering s'appliquer, il est requis que la réglementation adoptée soit
noodzakelijk is voor de uitoefening van de bevoegdheden van het nécessaire à l'exercice des compétences de la région, que la matière
gewest, dat de aangelegenheid zich leent tot een gedifferentieerde se prête à un régime différencié et que l'incidence des dispositions
regeling en dat de weerslag van de in het geding zijnde bepalingen op en cause sur la matière ne soit que marginale.
de aangelegenheid slechts marginaal is.
B.8.1. De afbreuk die te dezen wordt gedaan aan de federale B.8.1. L'atteinte portée en l'espèce à la compétence fédérale en
bevoegdheid inzake bescherming van de rechten van de bestuurden lijkt matière de protection des droits des administrés n'apparaît pas comme
niet noodzakelijk voor de uitoefening van de gewestbevoegdheid met nécessaire à l'exercice de la compétence régionale relative à la
betrekking tot de reglementering van de milieuvergunningen. Hoewel de réglementation des permis d'environnement. En effet, si la technicité
techniciteit van die aangelegenheid en het grote aantal elementen de cette matière et le grand nombre d'éléments à prendre en
waarmee rekening dient te worden gehouden bij de beslissing met betrekking tot een vergunningsaanvraag verantwoorden dat de ordonnantiegever een lijst heeft opgesteld van de elementen die door de overheid in aanmerking dienen te worden genomen, is het immers daarom nog niet noodzakelijk om, voor het uitreiken of het weigeren van een milieuvergunning, de steller van de handeling ervan vrij te stellen in die handeling de motieven aan te geven die de basis vormen van de beslissing die is genomen ingevolge het onderzoek van die elementen. B.8.2. Bovendien is de afbreuk die wordt gedaan aan de federale bevoegdheid met betrekking tot de bescherming van de rechten van de bestuurden niet marginaal, aangezien zij erop neerkomt alle aanvragers van milieuvergunningen alsook alle bij die laatste belang hebbende derden die onder het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest ressorteren, uit considération lors de la décision relative à une demande de permis justifient que le législateur ordonnantiel ait établi une liste des éléments à prendre en considération par l'autorité, il n'est pas pour autant nécessaire, pour délivrer ou refuser un permis d'environnement, de dispenser l'auteur de l'acte d'indiquer dans celui-ci les motifs sous-tendant la décision adoptée à la suite de l'examen de ces éléments. B.8.2. Par ailleurs, l'atteinte portée à la compétence fédérale relative à la protection des droits des administrés n'est pas marginale, dès lors qu'elle revient à exclure du droit de pouvoir prendre connaissance des motifs d'une décision administrative dans
te sluiten van het recht om in de handeling zelf kennis te kunnen l'acte lui-même tous les demandeurs de permis d'environnement, ainsi
nemen van de motieven van een administratieve beslissing. que tous les tiers intéressés par ces derniers, qui relèvent de la
B.9. Zonder dat het noodzakelijk is bovendien te onderzoeken of de Région de Bruxelles-Capitale.
aangelegenheid zich kan lenen tot een gedifferentieerde regeling, B.9. Sans qu'il soit nécessaire d'examiner en outre si la matière peut
vloeit uit het voorgaande voort dat te dezen niet is voldaan aan de se prêter à un règlement différencié, il découle de ce qui précède que
voorwaarden voor de toepassing van artikel 10 van de bijzondere wet les conditions de l'application de l'article 10 de la loi spéciale du
van 8 augustus 1980. 8 août 1980 ne sont pas réunies en l'espèce.
B.10. Artikel 55, derde lid, van de ordonnantie van 5 juni 1997 B.10. L'article 55, alinéa 3, de l'ordonnance du 5 juin 1997 relative
betreffende de milieuvergunningen is bijgevolg niet in overeenstemming
met de regels die door of krachtens de Grondwet zijn vastgesteld voor aux permis d'environnement n'est dès lors pas conforme aux règles
het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van de Staat, de établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci pour déterminer
gemeenschappen en de gewesten. les compétences respectives de l'Etat, des communautés et des régions.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 55, derde lid, van de ordonnantie van het Brusselse L'article 55, alinéa 3, de l'ordonnance de la Région de
Hoofdstedelijke Gewest van 5 juni 1997 betreffende de Bruxelles-Capitale du 5 juin 1997 relative aux permis d'environnement
milieuvergunningen schendt de regels die door of krachtens de Grondwet viole les règles établies par la Constitution ou en vertu de celle-ci
zijn vastgesteld voor het bepalen van de onderscheiden bevoegdheid van pour déterminer les compétences respectives de l'Etat, des communautés
de Staat, de gemeenschappen en de gewesten. et des régions.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 13 juni 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 13 juin 2013.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut F. Meersschaut
De voorzitter, Le président,
R. Henneuse R. Henneuse
^