Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 51/2013 van 28 maart 2013 Rolnummer : 5463 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 100 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 199 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 51/2013 van 28 maart 2013 Rolnummer : 5463 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 100 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 199 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 51/2013 du 28 mars 2013 Numéro du rôle : 5463 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 100 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, pos La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 51/2013 van 28 maart 2013 Extrait de l'arrêt n° 51/2013 du 28 mars 2013
Rolnummer : 5463 Numéro du rôle : 5463
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 100 van de wet En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 100 de la
betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en loi relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités,
uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, gesteld door het Arbeidshof te Luik. coordonnée le 14 juillet 1994, posées par la Cour du travail de Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke,
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest van 24 juli 2012 in zake de Landsbond van de Neutrale Par arrêt du 24 juillet 2012 en cause de l'Union nationale des
Ziekenfondsen tegen Faissel Bounouch, waarvan de expeditie ter griffie mutualités neutres contre Faissel Bounouch, dont l'expédition est
van het Hof is ingekomen op 31 juli 2012, heeft het Arbeidshof te Luik parvenue au greffe de la Cour le 31 juillet 2012, la Cour du travail
de volgende prejudiciële vragen gesteld : de Liège a posé les questions préjudicielles suivantes :
1. « Doet artikel 100, § 2, van de wet van 14 juli 1994 betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, geïnterpreteerd, overeenkomstig artikel 100, § 1, van dezelfde wet, in die zin dat het niet de voortzetting van een activiteit toelaat maar enkel de hervatting van een activiteit na toelating van de adviserende geneesheer, een onverantwoorde discriminatie ontstaan tussen de werknemer die voltijds of in één enkele betrekking is tewerkgesteld en die wegens zijn gezondheidstoestand zijn beroepsactiviteiten moet schorsen en de werknemer die gelijktijdig twee betrekkingen heeft en die om medische redenen slechts de uitvoering van één van die twee betrekkingen moet schorsen, daar hij nog steeds geschikt is om de 1. « Interprété, conformément à l'article 100, § 1er, de la loi du 14 juillet 1994 relative à l'assurance obligatoire soins de santé et indemnités, comme n'admettant pas la poursuite d'une activité mais seulement la reprise d'une activité après autorisation du médecin conseil, l'article 100, § 2, de la même loi n'est-il pas source d'une discrimination injustifiée entre le travailleur occupé à temps plein ou dans un seul emploi et qui doit en raison de son état de santé suspendre ses activités professionnelles et le travailleur qui occupe concomitamment deux emplois et qui ne doit, pour des raisons médicales, suspendre l'exécution que d'un de ces deux emplois dès lors
andere uit te oefenen ? »; qu'il est toujours apte à exercer l'autre ? »;
2. « Doet, in het geval waarin het Hof zou oordelen dat de leemte niet 2. « Dans l'hypothèse où la Cour devrait considérer que la lacune se
gelegen is in artikel 100, § 2, maar in artikel 100, § 1, in zoverre situe non dans l'article 100, § 2, mais dans l'article 100, § 1er, en
het de volledige onderbreking van elke activiteit oplegt opdat de ce qu'il impose la cessation complète de toute activité pour que
sociaal verzekerde als arbeidsongeschikt kan worden erkend, die l'assuré social puisse être reconnu en état d'incapacité de travail,
laatste bepaling een onverantwoorde discriminatie ontstaan tussen de cette dernière disposition n'est-elle pas source d'une discrimination
werknemer die voltijds of in één enkele betrekking is tewerkgesteld en injustifiée entre le travailleur occupé à temps plein ou dans un seul
die wegens zijn gezondheidstoestand zijn beroepsactiviteiten moet emploi et qui doit en raison de son état de santé suspendre ses
schorsen en de werknemer die tegelijkertijd twee betrekkingen heeft en activités professionnelles et le travailleur qui occupe concomitamment
die om medische redenen slechts de uitvoering van één van die twee deux emplois et qui ne doit, pour des raisons médicales, suspendre
betrekkingen moet schorsen, daar hij nog steeds geschikt is om de l'exécution que d'un de ces deux emplois dès lors qu'il est toujours
andere uit te oefenen ? ». apte à exercer l'autre ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Artikel 100 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor B.1. L'article 100 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins
geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994 (hierna : ZIV-Wet), zoals van toepassing op het geschil voor de verwijzende rechter, bepaalt : « § 1. Wordt als arbeidsongeschikt erkend als bedoeld in deze gecoördineerde wet, de werknemer die alle werkzaamheid heeft onderbroken als rechtstreeks gevolg van het intreden of het verergeren van letsels of functionele stoornissen waarvan erkend wordt dat ze zijn vermogen tot verdienen verminderen tot een derde of minder dan een derde van wat een persoon, van dezelfde stand en met dezelfde opleiding, kan verdienen door zijn werkzaamheid in de beroepencategorie waartoe de beroepsarbeid behoort, door betrokkene de santé et indemnités coordonnée le 14 juillet 1994 (ci-après : la loi AMI), tel qu'il s'applique au litige soumis au juge a quo, dispose : « § 1er. Est reconnu incapable de travailler au sens de la présente loi coordonnée, le travailleur qui a cessé toute activité en conséquence directe du début ou de l'aggravation de lésions ou de troubles fonctionnels dont il est reconnu qu'ils entraînent une réduction de sa capacité de gain, à un taux égal ou inférieur au tiers de ce qu'une personne de même condition et de même formation peut gagner par son travail, dans le groupe de professions dans lesquelles se range l'activité professionnelle exercée par l'intéressé au moment
verricht toen hij arbeidsongeschikt is geworden, of in de où il est devenu incapable de travailler ou dans les diverses
verschillende beroepen die hij heeft of zou kunnen uitoefenen hebben professions qu'il a ou qu'il aurait pu exercer du fait de sa formation
uit hoofde van zijn beroepsopleiding. professionnelle.
Vrijwilligerswerk in de zin van de wet van 3 juli 2005 betreffende de Le travail volontaire au sens de la loi du 3 juillet 2005 relative aux
rechten van vrijwilligers wordt niet beschouwd als werkzaamheid, voor droits des volontaires n'est pas considéré comme une activité, à
zover de adviserende geneesheer vaststelt dat deze activiteiten condition que le médecin-conseil constate que cette activité est
verenigbaar zijn met de algemene gezondheidstoestand van de compatible avec l'état général de santé de l'intéressé.
betrokkene. Indien die werknemer bovendien een beroepsopleiding heeft verworven Si ce travailleur a par ailleurs acquis une formation professionnelle
tijdens een tijdvak van herscholing, wordt met die nieuwe opleiding au cours d'une période de rééducation professionnelle, il est tenu
rekening gehouden ter waardering van de vermindering van zijn vermogen compte de cette nouvelle formation pour l'évaluation de la réduction
tot verdienen. De Koning bepaalt de voorwaarden waaronder en de de sa capacité de gain. Le Roi détermine les conditions ainsi que le
termijn binnen welke de arbeidsongeschiktheid opnieuw geëvalueerd délai dans lesquels l'incapacité de travail est réévaluée après un
wordt na een programma van beroepsherscholing. Nochtans wordt die vermindering van het vermogen tot verdienen, over de eerste zes maanden primaire arbeidsongeschiktheid, gewaardeerd ten aanzien van het gewone beroep van de betrokkene, in zover de oorzakelijke aandoening voor een gunstig verloop of voor genezing vatbaar is binnen een tamelijk korte tijdspanne. Is een werknemer opgenomen in een door de Minister die de Volksgezondheid onder zijn bevoegdheid heeft, erkende verplegingsinrichting of in een militair ziekenhuis, dan wordt aangenomen dat hij de vereiste graad van arbeidsongeschiktheid bereikt. De Koning kan, op voorstel van het Beheerscomité van de Dienst voor uitkeringen, de voorwaarden verruimen waaronder wordt aangenomen dat een werknemer de vereiste graad van arbeidsongeschiktheid bereikt. processus de réadaptation professionnelle. Toutefois, pendant les six premiers mois de l'incapacité primaire, ce taux de réduction de capacité de gain est évalué par rapport à la profession habituelle de l'intéresse, pour autant que l'affection causale soit susceptible d'évolution favorable ou de guérison à plus ou moins brève échéance. Lorsque le travailleur est hospitalisé dans un établissement hospitalier agréé par le Ministre qui a la Santé publique dans ses attributions ou dans un hôpital militaire, il est censé atteindre le degré d'incapacité de travail requis. Le Roi peut, sur proposition du Comité de gestion du Service des indemnités, étendre les conditions dans lesquelles un travailleur est censé atteindre le degré d'incapacité de travail requis.
De Koning kan, op voorstel van het Beheerscomité van de Dienst voor Le Roi peut, sur proposition du Comité de gestion du Service des
uitkeringen en in afwijking van de voorafgaande bepalingen, bijzondere indemnités et par dérogation aux dispositions précédentes, établir des
voorwaarden en specifieke evaluatiecriteria vaststellen voor de conditions particulières et des critères d'évaluation spécifiques pour
categorieën van werknemers die Hij bepaalt. les catégories de travailleurs qu'Il détermine.
§ 2. Wordt als arbeidsongeschikt erkend de werknemer die, onder de § 2. Est reconnu comme étant incapable de travailler le travailleur
voorwaarden bepaald in de in artikel 80, 5°, bedoelde verordening, een qui, dans les conditions fixées par le règlement visé à l'article 80,
vooraf toegelaten arbeid hervat op voorwaarde dat hij, van een
geneeskundig oogpunt uit, een vermindering van zijn vermogen van ten 5°, reprend un travail préalablement autorisé à condition que, sur le
minste 50 pct. behoudt. plan médical, il conserve une réduction de sa capacité d'au moins 50 p.c.
[...] ». [...] ».
B.2. De in het geding zijnde bepaling vindt haar oorsprong in de wet B.2. La disposition en cause trouve son origine dans la loi du 9 août
van 9 augustus 1963 tot instelling en organisatie van een regeling 1963 instituant et organisant un régime d'assurance obligatoire contre
voor verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering. la maladie et l'invalidité.
Uit de parlementaire voorbereiding van die wet vloeit voort dat de Il résulte des travaux préparatoires de cette loi que le législateur a
wetgever de arbeidsongeschiktheid heeft willen vergoeden omdat zij het entendu indemniser l'incapacité de travail parce qu'elle réduit la
vermogen tot verdienen van de werknemer vermindert. Bovendien werd in capacité de gain du travailleur. Par ailleurs, il fut souligné, à
verband met de mogelijkheid tot hervatting van een beroepsactiviteit propos de la faculté de reprise d'une activité professionnelle, que :
beklemtoond : « Wanneer de werknemer een beroepsinkomen tijdens de uitkeringsperiode « Lorsque le travailleur est autorisé à se procurer un revenu
mag genieten, is het billijk het loon dat hij vóór zijn professionnel en cours d'indemnisation, il est équitable de ne plus
arbeidsongeschiktheid verdiende niet meer in de volle verhouding als remplacer, dans l'entièreté de la mesure déterminée par les articles
bepaald in de artikelen 46, 50 en 53 te vervangen, aangezien dat loon 46, 50 et 53, la rémunération qu'il gagnait avant son incapacité de
alsdan gedeeltelijk vervangen wordt door het beschouwde beroepsinkomen travail puisque cette rémunération est alors partiellement remplacée
» (Parl. St., Kamer, 1962-1963, nr. 527/1, p. 23). par le revenu professionnel envisagé » (Doc. parl., Chambre, 1962-1963, n° 527/1, p. 23).
De wetgever heeft zich eveneens erom bekommerd de gezondheid van de werknemer te beschermen en te vermijden dat hij het risico neemt zijn gezondheidstoestand te verergeren, hetgeen verantwoordt dat de werkhervatting wordt gekoppeld aan de voorwaarde met betrekking tot het verkrijgen van de voorafgaande toelating van de adviserende geneesheer. B.3.1. De in de in het geding zijnde bepaling bedoelde uitkering is bestemd om het verlies aan economische geschiktheid van de arbeidsongeschikte werknemer te compenseren. Daartoe worden in artikel 100, § 1, van de ZIV-Wet drie voorwaarden vastgesteld om een dergelijke uitkering te genieten. De werknemer dient elke werkzaamheid te hebben onderbroken; die onderbreking moet het rechtstreekse gevolg zijn van het intreden of het verergeren van letsels of functionele stoornissen; die laatste moeten zijn vermogen tot verdienen met minstens twee derden verminderen. Le législateur s'est également soucié de protéger la santé du travailleur et d'éviter qu'il prenne le risque d'aggraver son état de santé, ce qui justifie que la reprise du travail soit conditionnée à l'obtention de l'accord préalable du médecin-conseil. B.3.1. L'indemnité visée par la disposition en cause est destinée à compenser la perte de capacité économique du travailleur en incapacité de travail. A cet effet, l'article 100, § 1er, de la loi AMI fixe trois conditions afin de bénéficier de pareille indemnité. Il convient que le travailleur ait cessé toute activité, que cette cessation soit la conséquence directe du début ou de l'aggravation de lésions et de troubles fonctionnels et que ces derniers entraînent une réduction de capacité de gain d'au moins deux tiers.
De vermindering van zijn vermogen tot verdienen mag niet worden La réduction de la capacité de gain ne peut s'assimiler à la perte
gelijkgesteld met het concrete loonverlies dat de betrokkene lijdt als concrète de salaire que subit l'intéressé à la suite de la cessation
gevolg van het stopzetten van zijn werkzaamheid. Die vermindering de son activité. En effet, cette réduction doit être établie en
dient immers te worden bepaald door de situatie van de betrokkene te examinant la situation de l'intéressé au regard d'un métier de
toetsen aan een referteberoep, waarbij met name rekening wordt référence, compte tenu notamment de sa « condition » et de sa «
gehouden met zijn « stand » en « opleiding », alsook met zijn beroep formation » ainsi que de sa profession ou des différentes professions
of de verschillende beroepen die hij gelet op zijn beroepsopleiding qu'il aurait pu exercer en fonction de sa formation professionnelle.
zou kunnen uitoefenen.
B.3.2. Artikel 100, § 2, van de ZIV-Wet vormt een mildering van het B.3.2. L'article 100, § 2, de la loi AMI constitue un tempérament à
uit paragraaf 1 van dat artikel afgeleide verbod om een l'interdiction, déduite du paragraphe 1er de cet article, de cumuler
beroepsactiviteit te cumuleren met een uitkering voor une activité professionnelle et une indemnité pour incapacité de
arbeidsongeschiktheid. De werknemer kan immers een beroepsactiviteit travail. En effet, le travailleur peut reprendre une activité
hervatten na ze volledig te hebben beëindigd, en daarbij het voordeel professionnelle, après y avoir complètement mis un terme, tout en
van de tegemoetkoming van de ziekte- en invaliditeitsverzekering conservant le bénéfice de l'intervention de l'assurance
behouden voor zover de adviserende geneesheer zijn voorafgaande maladie-invalidité pour autant que le médecin-conseil y ait donné son
toelating daarvoor heeft gegeven en de werknemer vanuit geneeskundig accord préalable et que le travailleur demeure affecté d'une
oogpunt voor minstens 50 pct. arbeidsongeschikt blijft. incapacité de travail d'au moins 50 % sur le plan médical.
B.4. Aan het Hof worden vragen gesteld over de gelijkheid van B.4. La Cour est interrogée sur l'identité de traitement, découlant de
behandeling, die uit de in het geding zijnde bepaling voortvloeit, la disposition en cause, entre le travailleur salarié qui n'exerce
tussen de werknemer die maar één beroepsactiviteit uitoefent en de qu'une activité professionnelle et le travailleur qui en exerce
werknemer die er verschillende uitoefent, in zoverre artikel 100, § 1, plusieurs, en ce que l'article 100, § 1er, de la loi AMI exige, dans
van de ZIV-Wet in beide gevallen een volledige onderbreking van elke les deux cas, une cessation complète de toute activité professionnelle
beroepsactiviteit vereist om de uitkering te genieten die daarin wordt pour bénéficier de l'indemnité qui y est visée et que l'article 100, §
bedoeld, en in zoverre artikel 100, § 2, van dezelfde wet bijgevolg in 2, de la même loi limite, par conséquent, dans les deux cas, la
beide gevallen de mogelijkheid om de uitkering voor possibilité de cumuler l'indemnité pour incapacité de travail et une
arbeidsongeschiktheid te cumuleren met een beroepsactiviteit beperkt activité professionnelle à la seule hypothèse où l'activité
tot het loutere geval waarin de beroepsactiviteit wordt hervat, maar professionnelle est reprise, mais ne la prévoit pas dans l'hypothèse
er niet in voorziet voor het geval waarin een beroepsactiviteit wordt où une activité professionnelle est poursuivie.
voortgezet. B.5. De prejudiciële vragen nopen dus uitdrukkelijk tot het B.5. Les questions préjudicielles appellent donc formellement à
vergelijken van, enerzijds, de werknemer die, aangezien hij de drie in comparer, d'une part, le travailleur salarié qui, ayant rempli les
artikel 100, § 1, van de ZIV-Wet vastgestelde voorwaarden heeft trois conditions fixées à l'article 100, § 1er, de la loi AMI, est en
vervuld, in staat is om de beroepsactiviteit die hij heeft hervat, te mesure de cumuler l'activité professionnelle qu'il a reprise et une
cumuleren met een uitkering voor arbeidsongeschiktheid en, anderzijds, indemnité pour incapacité de travail et, d'autre part, le travailleur
de werknemer die, hoewel hij aanspraak heeft kunnen maken op een salarié qui, bien qu'ayant pu se prévaloir d'une réduction de sa
vermindering van zijn vermogen tot verdienen van ten minste twee capacité de gain d'au moins 2/3 causée par le début ou l'aggravation
derden die is veroorzaakt door het intreden of het verergeren van de lésions ou de troubles fonctionnels, n'a mis fin qu'à l'activité
letsels of functionele stoornissen, enkel de beroepsactiviteit heeft professionnelle incompatible avec son état de santé et qui ne peut,
beëindigd die onverenigbaar is met zijn gezondheidstoestand en die par conséquent, cumuler l'autre activité professionnelle, qu'il
bijgevolg de andere beroepsactiviteit, die hij blijft uitoefenen, niet continue d'exercer, et le droit à être indemnisé en vertu de la
kan cumuleren met het recht om krachtens de in het geding zijnde
bepaling te worden vergoed. disposition en cause.
Wegens de samenhang ervan dienen de prejudiciële vragen samen te En raison de leur connexité, les questions préjudicielles doivent être
worden onderzocht. examinées conjointement.
Het staat niet aan het Hof, maar aan de bevoegde rechter, om in Il n'appartient pas à la Cour mais au juge compétent d'apprécier in
concreto te beoordelen of de werknemer die slechts één van zijn concreto si le travailleur qui ne cesse d'exercer que l'une de ses
beroepsactiviteiten stopzet, maar er een andere blijft uitoefenen, activités professionnelles mais continue à en exercer une autre
voldoet aan de in artikel 100, § 1, van de ZIV-Wet bepaalde voorwaarde satisfait à la condition posée à l'article 100, § 1er, de la loi AMI
dat zijn vermogen tot verdienen met twee derden of meer is afgenomen. qui exige que sa capacité de gain ait été réduite de deux tiers ou davantage.
B.6. Het is niet onredelijk dat de wetgever de graad van B.6. Il n'est pas déraisonnable que le législateur fixe à 2/3 le taux
ongeschiktheid die noodzakelijk is om de tegemoetkoming van de ziekte- en invaliditeitsverzekering te doen ingaan en te behouden, op twee derden vastlegt. Het loutere feit dat de werknemer, wiens graad van ongeschiktheid later vermindert, onder bepaalde voorwaarden een uitkering kan blijven genieten en daarbij tevens een beroepsactiviteit kan uitoefenen, houdt niet in dat de wetgever ervan had moeten afzien te vereisen dat moest zijn voldaan aan de graad van arbeidsongeschiktheid die aanvankelijk was vereist om een dergelijke tegemoetkoming van de ziekte- en invaliditeitsverzekering te genieten. B.7. De maatregel is des te minder onevenredig daar de werknemer die nooit door een graad van ongeschiktheid van twee derden of meer is getroffen, maar die om medische redenen ervan heeft moeten afzien een deel van zijn activiteiten in loondienst uit te oefenen, onder d'incapacité nécessaire au déclenchement et au maintien de l'intervention de l'assurance maladie-invalidité. Le seul fait que le travailleur, dont le taux d'incapacité diminue par la suite, puisse continuer à bénéficier, sous certaines conditions, d'une indemnité tout en exerçant une activité professionnelle n'implique pas que le législateur aurait dû renoncer à exiger qu'il soit satisfait au taux d'incapacité de travail initialement requis pour bénéficier d'une telle intervention de l'assurance maladie-invalidité. B.7. La mesure est d'autant moins disproportionnée que le travailleur qui n'a jamais été affecté d'un taux d'incapacité égal ou supérieur à deux tiers, mais qui a dû renoncer, pour raison médicale, à exercer
bepaalde voorwaarden de tegemoetkoming van de werkloosheidsverzekering une partie de ses activités salariées, peut bénéficier, sous certaines
kan genieten vanaf de schorsing of de onderbreking van zijn conditions, de l'intervention de l'assurance chômage dès la suspension
arbeidsovereenkomst (Cass., 12 juni 2006, Arr. Cass., 2006, nr. 325), ou la cessation de son contrat de travail (Cass., 12 juin 2006, Pas.,
zodat hij, ondanks de ontstentenis van vergoeding door de ziekte- en 2006, n° 325), si bien que, malgré l'absence d'indemnisation de la
invaliditeitsverzekering, aangespoord blijft om geleidelijk volledig part de l'assurance maladie-invalidité, il demeure incité à
terug te keren naar de arbeidsmarkt, rekening houdend met zijn progressivement réintégrer complètement le marché de l'emploi, tout en
gezondheidstoestand. tenant compte de son état de santé.
B.8.1. Toen de voormelde wet van 9 augustus 1963 in werking trad, was nagenoeg alle arbeid die in loondienst werd verricht, voltijdse arbeid. Als gevolg van een aantal sociaal-economische ontwikkelingen, in het bijzonder de steeds toenemende flexibiliteit van de arbeidsmarkt, is de deeltijdse tewerkstelling de laatste decennia in aanzienlijke mate toegenomen. De mogelijkheid om deeltijds te werken, schept niet alleen mogelijkheden in de combinatie van werk en gezin, maar maakt het ook mogelijk om twee of meer verschillende functies uit te oefenen. B.8.2. Indien een werknemer twee of meer deeltijdse functies uitoefent, is het evenwel mogelijk dat hij als gevolg van een ongeval, een beroepsziekte, een letsel of een functionele stoornis niet langer in staat is een van die functies uit te oefenen, terwijl de mogelijkheid om de andere functie of functies uit te oefenen, niet in het gedrang komt. Doorgaans zal in die omstandigheden niet voldaan zijn aan een van de voorwaarden van artikel 100, § 1, van de ZIV-Wet, namelijk de vermindering van zijn vermogen tot verdienen met twee derden of meer. B.8.1. Lorsque la loi précitée du 9 août 1963 est entrée en vigueur, quasi tout le travail salarié était presté à temps plein. A la suite des évolutions socio-économiques, en particulier la flexibilité sans cesse croissante du marché du travail, le travail à temps partiel s'est considérablement développé ces dernières décennies. La possibilité de travailler à temps partiel permet non seulement de combiner le travail et la vie familiale, mais permet également d'exercer deux ou plusieurs emplois différents. B.8.2. Lorsqu'un travailleur exerce deux ou plusieurs emplois à temps partiel, il est toutefois possible qu'il ne soit plus en mesure d'exercer un de ces emplois par suite d'un accident, d'une maladie professionnelle, d'une lésion ou d'un trouble fonctionnel, tout en étant capable d'exercer l'autre ou les autres emplois. Généralement, il ne sera, dans ces circonstances, pas satisfait à une des conditions de l'article 100, § 1er, de la loi AMI, à savoir la réduction de sa capacité de gain de deux tiers ou plus.
Indien in dergelijke omstandigheden zijn vermogen tot verdienen toch Si, en pareilles circonstances, sa capacité de gain est néanmoins
met twee derden of meer zou zijn afgenomen, zal de oorzaak van de réduite de deux tiers ou plus, la cause de l'interruption du travail
werkonderbreking vaak liggen bij een arbeidsongeval of een résidera souvent dans un accident du travail ou une maladie
beroepsziekte, zodat de betrokkene mogelijk recht heeft op een professionnelle, de sorte que l'intéressé peut avoir droit à une
uitkering op grond van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971 of op indemnité sur la base de la loi du 10 avril 1971 sur les accidents du
grond van de wetten betreffende de preventie van beroepsziekten en de travail ou en vertu des lois relatives à la prévention des maladies
vergoeding van de schade die uit die ziekten voortvloeit, professionnelles et à la réparation des dommages résultant de
gecoördineerd op 3 juni 1970. celles-ci, coordonnées le 3 juin 1970.
B.8.3. Gelet op de complexiteit van de regels betreffende de samenloop B.8.3. Eu égard à la complexité des règles relatives à la coexistence
tussen de onderscheiden prestaties in het stelsel van de sociale des diverses prestations dans le régime de la sécurité sociale des
zekerheid der werknemers, valt evenwel niet uit te sluiten dat travailleurs, il ne peut cependant être exclu que certains
bepaalde werknemers die verschillende deeltijdse functies uitoefenen travailleurs qui exercent plusieurs emplois à temps partiel et qui ne
en die één van die deeltijdse functies om medische redenen niet langer peuvent plus exercer une de ces fonctions à temps partiel pour des
kunnen uitoefenen, geen recht hebben op een werkloosheidsuitkering, raisons médicales n'aient droit ni à des allocations de chômage ni à
noch op een uitkering op grond van de regeling voor arbeidsongevallen une indemnité sur la base du régime afférent aux accidents du travail
en beroepsziekten, terwijl zij toch worden geconfronteerd met een et aux maladies professionnelles, alors qu'ils sont confrontés à une
vermindering van hun vermogen tot verdienen met twee derden of meer. réduction de leur capacité de gain de deux tiers ou plus.
In die mate houdt artikel 100 van de ZIV-Wet thans onvoldoende Dans cette mesure, l'article 100 de la loi AMI tient actuellement
rekening met de sociaal-economische ontwikkelingen inzake deeltijds insuffisamment compte des évolutions socio-économiques en matière de
werken, aangezien die bepaling vereist dat de betrokkene, om voor een travail à temps partiel, vu que cette disposition exige que
uitkering in aanmerking te komen, eerst alle werkzaamheden heeft l'intéressé, pour pouvoir obtenir une indemnité, mette d'abord fin à
stopgezet. toutes les activités.
B.8.4. Met artikel 16 van de programmawet (I) van 4 juli 2011, dat in B.8.4. Par l'article 16 de la loi-programme (I) du 4 juillet 2011, qui
werking treedt op 9 april 2013, wordt artikel 100, § 2, eerste lid, entre en vigueur le 9 avril 2013, l'article 100, § 2, alinéa 1er, de
van de ZIV-Wet vervangen als volgt : loi AMI est remplacé comme suit :
« Wordt als arbeidsongeschikt erkend, de werknemer die een toegelaten « Est reconnu comme étant incapable de travailler, le travailleur qui
arbeid hervat op voorwaarde dat hij, van een geneeskundig oogpunt uit, reprend un travail autorisé à condition que, sur le plan médical, il
een vermindering van zijn vermogen van ten minste 50 pct. behoudt. conserve une réduction de sa capacité d'au moins 50 p.c.
De Koning bepaalt binnen welke termijn en onder welke voorwaarden de Le Roi détermine le délai et les conditions dans lesquels
toelating tot werkhervatting als bedoeld in het eerste lid wordt l'autorisation de reprise du travail visée à l'alinéa 1er est octroyée
verleend ». ».
Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling blijkt dat de Il ressort des travaux préparatoires de cette disposition que le
wetgever « de vrijwillige werkhervatting door de gerechtigden die législateur entend « favoriser une reprise volontaire du travail, par
arbeidsongeschikt zijn erkend en die, van een geneeskundig oogpunt des titulaires reconnus incapables de travailler et qui conservent une
uit, een bepaalde vermindering van hun vermogen behouden » wenst te certaine réduction de leur capacité, sur le plan médical » (Doc.
bevorderen (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1481/001, p. 4). Zoals parl., Chambre, 2010-2011, DOC 53-1481/001, p. 4). Comme l'a précisé
de vice-eerste minister en minister van Sociale Zaken en la Vice-Première ministre et ministre des Affaires sociales et de la
Volksgezondheid, belast met Maatschappelijke Integratie, heeft Santé publique, chargée de l'Intégration sociale, il s'agit d'une des
gepreciseerd, gaat het om een van de maatregelen van het programma « mesures du programme « Back to work » (Doc. parl., Chambre, 2010-2011,
Back to work » (Parl. St., Kamer, 2010-2011, DOC 53-1481/006, pp. 15 en 16). DOC 53-1481/006, pp. 15 et 16).
Hoewel die bepaling van dien aard is dat zij de re-integratie in de Bien qu'elle soit de nature à promouvoir la réintégration sur le
arbeidsmarkt kan bevorderen, verhelpt zij niet de problemen waarmee marché du travail, cette disposition ne résout pas les problèmes
werknemers die verschillende deeltijdse functies uitoefenen, te maken auxquels peuvent être confrontés les travailleurs qui exercent
kunnen krijgen, in de mate waarin zij wel hun vermogen tot verdienen plusieurs emplois à temps partiel dans la mesure où ils voient leur
zien afnemen met twee derden of meer, maar niet in aanmerking komen capacité de gain diminuer de deux tiers ou plus, sans entrer en ligne
voor een uitkering op grond van de ZIV-Wet aangezien zij niet alle de compte pour une indemnité en vertu de la loi AMI, étant donné
werkzaamheden hebben onderbroken. Nochtans gelden, in zoverre hun qu'ils n'ont pas interrompu toutes les activités. Pourtant, en tant
medische toestand het toelaat, ook voor hen de voordelen die que leur situation médicale le permet, ils entrent aussi en ligne de
voortvloeien uit het feit dat hun band met de arbeidsmarkt niet wordt compte pour les avantages qui découlent du fait que leur lien avec le
doorgeknipt. marché du travail n'est pas rompu.
B.9. Rekening houdend met de eerder vermelde sociaal-economische B.9. Compte tenu de l'évolution socio-économique précitée, une telle
ontwikkeling is een dergelijk verschil in behandeling tussen de différence de traitement entre le travailleur ayant repris une
werknemer die na de volledige onderbreking van elke werkzaamheid een activité professionnelle, après la cessation complète de toute
beroepsactiviteit heeft hervat en de werknemer die een deeltijdse activité, et le travailleur ayant maintenu une activité à temps
activiteit heeft behouden, niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 partiel n'est pas compatible avec les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet. Constitution.
Dat verschil in behandeling vindt echter niet zijn oorsprong in de in Cette différence de traitement ne trouve cependant pas son origine
het geding zijnde bepaling, maar in het ontbreken van een bepaling die dans la disposition en cause, mais dans l'absence d'une disposition
een recht op een ZIV-uitkering opent voor werknemers die verschillende qui ouvre un droit à une indemnité AMI pour les travailleurs qui
deeltijdse functies uitoefenen en die om medische redenen een van die exercent plusieurs emplois à temps partiel et qui, pour des raisons
functies moeten stopzetten, in zoverre zij daardoor worden médicales, doivent mettre fin à un de ces emplois, dans la mesure où
geconfronteerd met een vermindering van hun vermogen tot verdienen met ils sont ainsi confrontés à une diminution de leur capacité de gain de
twee derden of meer en in zoverre zij niet uitkeringsgerechtigd zijn deux tiers ou plus et dans la mesure où ils n'ont pas droit à une
op grond van een andere sociale regeling, zoals de indemnité en vertu d'un autre régime social, comme le régime de
werkloosheidsregeling en de regeling voor arbeidsongevallen en chômage et le régime des accidents du travail et des maladies
beroepsziekten. professionnelles.
Het komt aan de wetgever toe om de aard en de omvang van dat recht te Il appartient au législateur de déterminer la nature et l'étendue de
bepalen ten aanzien van die categorie van deeltijdse werknemers. ce droit à l'égard de cette catégorie de travailleurs à temps partiel.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
- Artikel 100 van de wet betreffende de verplichte verzekering voor - L'article 100 de la loi relative à l'assurance obligatoire soins de
geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, ne viole pas les
1994, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. articles 10 et 11 de la Constitution.
- De ontstentenis van een wetsbepaling die een recht op een ziekte- en - L'absence d'une disposition législative qui ouvre un droit à une
invaliditeitsuitkering opent voor werknemers die verschillende indemnité d'assurance maladie-invalidité pour les travailleurs qui
deeltijdse functies uitoefenen en die om medische redenen een van die exercent plusieurs emplois à temps partiel et qui, pour des raisons
functies moeten stopzetten, in zoverre zij daardoor worden médicales, doivent mettre fin à une de ces fonctions, dans la mesure
geconfronteerd met een vermindering van hun vermogen tot verdienen met où ils sont ainsi confrontés à une diminution de leur capacité de gain
twee derden of meer en in zoverre zij niet uitkeringsgerechtigd zijn de deux tiers ou plus et dans la mesure où ils n'ont pas droit à une
op grond van een andere sociale regeling, schendt de artikelen 10 en indemnité en vertu d'un autre régime social, viole les articles 10 et
11 van de Grondwet. 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 28 maart 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 28 mars 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
R. Henneuse R. Henneuse
^