Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 50/2013 van 28 maart 2013 Rolnummer : 5421 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 62, tweede lid, van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 3 van de wet van 13 augustus 2011, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 50/2013 van 28 maart 2013 Rolnummer : 5421 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 62, tweede lid, van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 3 van de wet van 13 augustus 2011, gestel Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 50/2013 du 28 mars 2013 Numéro du rôle : 5421 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 62, alinéa 2, du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par l'article 3 de la loi du 13 août 2011, po La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 50/2013 van 28 maart 2013 Extrait de l'arrêt n° 50/2013 du 28 mars 2013
Rolnummer : 5421 Numéro du rôle : 5421
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 62, tweede lid, En cause : la question préjudicielle relative à l'article 62, alinéa
van het Wetboek van strafvordering, zoals ingevoegd bij artikel 3 van 2, du Code d'instruction criminelle, tel qu'il a été inséré par
de wet van 13 augustus 2011, gesteld door de Correctionele Rechtbank l'article 3 de la loi du 13 août 2011, posée par le Tribunal
te Luik. correctionnel de Liège.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul en F. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 22 mei 2012 in zake het openbaar ministerie tegen L.M., Par jugement du 22 mai 2012 en cause du ministère public contre L.M.,
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 15 juni dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 15 juin 2012,
2012, heeft de Correctionele Rechtbank te Luik de volgende le Tribunal correctionnel de Liège a posé la question préjudicielle
prejudiciële vraag gesteld : suivante :
« Schendt artikel 62, eerste [lees : tweede] lid, van het Wetboek van « L'article 62, alinéa 1er [lire : alinéa 2], du Code d'instruction
strafvordering, in die zin geïnterpreteerd dat het onmiddellijk van
toepassing is op het hangende rechtsgeding en in die zin dat er geen criminelle, interprété comme s'appliquant immédiatement au litige en
sanctie kan worden opgelegd in geval van niet-naleving van de inhoud cours et comme n'étant pas susceptible de sanction en cas de
ervan, de artikelen 10, 11, 12, tweede lid, en 13 van de Grondwet, in non-respect de son contenu, viole-t-il les articles 10, 11, 12, alinéa
samenhang gelezen met de artikelen 6 en 7 van het Europees Verdrag 2, et 13 de la Constitution, combinés avec les articles 6 et 7 de la
voor de rechten van de mens en artikel 15 van het Internationaal Convention européenne des droits de l'homme et l'article 15 du Pacte
Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten ? ». international relatif aux droits civils et politiques ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 62, tweede lid, B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 62, alinéa 2, du
van het Wetboek van strafvordering, ingevoegd bij artikel 3 van de wet Code d'instruction criminelle, inséré par l'article 3 de la loi du 13
van 13 augustus 2011 « tot wijziging van het Wetboek van août 2011 « modifiant le Code d'instruction criminelle et la loi du 20
strafvordering en van de wet van 20 juli 1990 betreffende de juillet 1990 relative à la détention préventive, afin de conférer des
voorlopige hechtenis, om aan elkeen die wordt verhoord en aan elkeen droits, dont celui de consulter un avocat et d'être assistée par lui,
wiens vrijheid wordt benomen rechten te verlenen, waaronder het recht
om een advocaat te raadplegen en door hem te worden bijgestaan ». à toute personne auditionnée et à toute personne privée de liberté ».
Artikel 62 van het Wetboek van strafvordering (hierna : Sv.) bepaalt : L'article 62 du Code d'instruction criminelle (ci-après : C.I.Cr.) dispose :
« Wanneer de onderzoeksrechter zich ter plaatse begeeft, wordt hij « Lorsque le juge d'instruction se transportera sur les lieux, il sera
altijd vergezeld door de procureur des Konings en door de griffier van de rechtbank. toujours accompagné du procureur du Roi et du greffier du tribunal.
Wanneer het plaatsbezoek georganiseerd wordt met het oog op de Lorsque la descente sur les lieux est organisée en vue de la
reconstructie van de feiten, laat de onderzoeksrechter zich eveneens reconstitution des faits, le juge d'instruction se fait également
vergezellen door de verdachte, de burgerlijke partij en hun advocaten. accompagner par le suspect, la partie civile et leurs avocats. Sans
Onverminderd de rechten van verdediging, is de advocaat verplicht tot préjudice des droits de la défense, l'avocat est tenu de garder
geheimhouding van de informatie waarvan hij kennis krijgt door het secrètes les informations dont il acquiert la connaissance en
bijwonen van het plaatsbezoek met het oog op de reconstructie van de assistant à la descente sur les lieux organisée en vue de la
feiten. Hij die de geheimhoudingsplicht schendt, wordt gestraft met de reconstitution des faits. Celui qui viole ce secret est puni des
bij artikel 458 van het Strafwetboek bepaalde straffen ». peines prévues à l'article 458 du Code pénal ».
B.2.1. De verwijzende rechter verzoekt het Hof de bestaanbaarheid van B.2.1. Le juge a quo invite la Cour à examiner la compatibilité de
die bepaling te onderzoeken, met de artikelen 10, 11, 12, tweede lid, cette disposition avec les articles 10, 11, 12, alinéa 2, et 13 de la
en 13 van de Grondwet, in samenhang gelezen met de artikelen 6 en 7 Constitution, lus en combinaison avec les articles 6 et 7 de la
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 15 Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 15 du
van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke Pacte international relatif aux droits civils et politiques, en ce que
rechten, in zoverre er geen sanctie zou kunnen worden opgelegd in le non-respect du droit à l'assistance d'un avocat lors d'une descente
geval van niet-naleving van het recht op bijstand van een advocaat sur les lieux en vue de la reconstitution des faits ne serait pas
tijdens een plaatsbezoek met het oog op een reconstructie van de susceptible de faire l'objet d'une sanction, alors que le non-respect
feiten, terwijl een niet-naleving van het recht op bijstand van een du droit à l'assistance d'un avocat préalablement aux auditions ou
advocaat vóór of tijdens de verhoren, waarin artikel 47bis, §§ 2, 3 en lors de celles-ci, prévu par l'article 47bis, §§ 2, 3 et 5, du
5, Sv. voorziet, wordt bestraft bij paragraaf 6 van die bepaling. C.I.Cr., est sanctionné par le paragraphe 6 de cette disposition.
B.2.2. Artikel 47bis, § 6, Sv. zoals het was ingevoegd bij artikel 2, B.2.2. L'article 47bis, § 6, du C.I.Cr., tel qu'il avait été inséré
2°, van de wet van 13 augustus 2011, bepaalde : par l'article 2, 2°, de la loi du 13 août 2011, disposait :
« Tegen een persoon kan geen veroordeling worden uitgesproken die « Aucune condamnation ne peut être prononcée contre une personne sur
enkel gegrond is op verklaringen die hij heeft afgelegd in strijd met le seul fondement de déclarations qu'elle a faites en violation des §§
de §§ 2, 3 en 5 met uitsluiting van § 4, wat betreft het 2, 3 et 5 à l'exclusion du § 4, en ce qui concerne la concertation
voorafgaandelijk vertrouwelijk overleg of de bijstand door een confidentielle préalable ou l'assistance d'un avocat au cours de
advocaat tijdens het verhoor ». l'audition ».
Bij het arrest nr. 7/2013 van 14 februari 2013 heeft het Hof in die Par l'arrêt n° 7/2013 du 14 février 2013, la Cour a annulé dans cette
bepaling het woord « enkel » vernietigd. disposition le mot « seul ».
B.2.3. De aldus vastgestelde sanctie beoogt dus : B.2.3. La sanction ainsi établie vise :
- de schending van het recht van de niet-aangehouden verdachte op een - la violation du droit du suspect non arrêté à une concertation
vertrouwelijk overleg met een advocaat vóór het eerste verhoor confidentielle avec un avocat avant la première audition (article
(artikel 47bis, § 2); 47bis, § 2);
- de schending van het recht van de verdachte wiens vrijheid is - la violation du droit du suspect privé de liberté à une concertation
benomen op een vertrouwelijk overleg met een advocaat vóór het eerste confidentielle avec un avocat avant la première audition et de son
verhoor en van zijn recht om te worden bijgestaan door een advocaat droit d'être assisté par un avocat lors des auditions jusqu'à la
tijdens de verhoren totdat eventueel een bevel tot aanhouding wordt délivrance éventuelle d'un mandat d'arrêt par le juge d'instruction
verleend door de onderzoeksrechter (artikel 47bis, § 3); (article 47bis, § 3);
- de schending van het recht van de verdachte wiens vrijheid is - la violation du droit du suspect privé de liberté, qui fait l'objet
benomen en die het voorwerp uitmaakt van een beslissing tot verlenging d'une décision de prolongation de la privation de liberté en
van de vrijheidsbeneming met toepassing van artikel 15bis van de wet application de l'article 15bis de la loi relative à la détention
betreffende de voorlopige hechtenis, op een voorafgaand vertrouwelijk préventive, à une concertation confidentielle préalable avec un avocat
overleg met een advocaat en van zijn recht om te worden bijgestaan et de son droit d'être assisté par un avocat lors des auditions durant
door een advocaat tijdens de verhoren gedurende de nieuwe periode van la nouvelle période de vingt-quatre heures de privation de liberté
vierentwintig uur van vrijheidsbeneming (artikel 47bis, § 3); (article 47bis, § 3);
- de schending van het recht van de persoon die aanvankelijk niet als - la violation du droit de la personne qui n'était pas considérée
verdachte werd beschouwd en die die hoedanigheid verkrijgt in de loop initialement comme un suspect et qui acquiert cette qualité en cours
van het verhoor, op een voorafgaand vertrouwelijk overleg met een d'audition de bénéficier d'une concertation confidentielle préalable
advocaat en, wanneer hij van zijn vrijheid is beroofd, op de bijstand avec un avocat et, si elle est privée de liberté, de bénéficier de
van een advocaat tijdens het verhoor (artikel 47bis, § 5). De niet-naleving van het recht op bijstand van een advocaat tijdens de reconstructie van de feiten, dat wordt gewaarborgd bij de in het geding zijnde bepaling, wordt daarentegen niet uitdrukkelijk door enige specifieke bepaling bestraft. B.3. Bij zijn voormelde arrest nr. 7/2013 heeft het Hof verschillende middelen onderzocht waarin werd aangeklaagd dat niet was voorzien in enige sanctie voor schending van het recht van een verdachte om te worden bijgestaan door zijn advocaat tijdens een plaatsbezoek met het oog op een reconstructie van de feiten. De verzoekers waren van mening dat die lacune onder meer de in de prejudiciële vraag vermelde bepalingen schond. Het Hof heeft die middelen verworpen om de volgende redenen : « De afwezigheid van een sanctie, in de bestreden wet, voor de schending van het recht van de verdachte om te worden bijgestaan door zijn advocaat tijdens een reconstructie van de feiten doet geen afbreuk aan het feit dat het aan de feitenrechter toekomt de regelmatigheid van de bewijzen waarop de strafvordering is gegrond, te onderzoeken en het recht van de beklaagde op een eerlijk proces te l'assistance d'un avocat au cours de l'audition (article 47bis, § 5). En revanche, le non-respect du droit à l'assistance d'un avocat lors de la reconstitution des faits, garanti par la disposition en cause, n'est explicitement sanctionné par aucune disposition spécifique. B.3. Par son arrêt n° 7/2013 précité, la Cour a examiné plusieurs moyens dénonçant l'absence de toute sanction relative à la violation du droit pour le suspect d'être assisté par son avocat lors d'une descente sur les lieux en vue d'une reconstitution des faits. Les requérants estimaient que cette lacune violait notamment les dispositions citées par la question préjudicielle. La Cour a rejeté ces moyens pour les motifs suivants : « L'absence de sanction, dans la loi attaquée, de la violation du droit du suspect d'être assisté de son avocat lors d'une reconstitution des faits ne porte pas atteinte au fait qu'il revient au juge du fond d'examiner la régularité des preuves sur lesquelles est fondée l'action publique et de garantir le droit du prévenu au
waarborgen. Het komt hem in dat kader toe, wanneer hij vaststelt dat procès équitable. Il lui appartient dans ce cadre, s'il constate que
de inaanmerkingneming van de bewijselementen verzameld tijdens een la prise en considération des éléments de preuve recueillis lors d'une
reconstructie van de feiten die is gevoerd met schending van het recht reconstitution des faits menée en violation du droit du suspect à être
van de verdachte om te worden bijgestaan door zijn advocaat, afbreuk assisté par son avocat porte atteinte au droit du prévenu à un procès
doet aan het recht van de beklaagde op een eerlijk proces, die niet in équitable, de ne pas les retenir pour fonder une éventuelle
aanmerking te nemen om een eventuele veroordeling te gronden ». condamnation ».
B.4. Zonder dat het nodig is de excepties van onontvankelijkheid te B.4. Sans qu'il soit nécessaire d'examiner les exceptions
onderzoeken die zijn opgeworpen door de Ministerraad en door de d'irrecevabilité soulevées par le Conseil des ministres et par le
procureur des Konings bij de Rechtbank van eerste aanleg te Luik, procureur du Roi près le Tribunal de première instance de Liège, il y
dient de prejudiciële vraag om dezelfde redenen ontkennend te worden a lieu de répondre pour les mêmes motifs par la négative à la question
beantwoord. préjudicielle.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 62, tweede lid, van het Wetboek van strafvordering schendt de L'article 62, alinéa 2, du Code d'instruction criminelle ne viole pas
artikelen 10, 11, 12, tweede lid, en 13 van de Grondwet, in samenhang les articles 10, 11, 12, alinéa 2, et 13 de la Constitution, lus en
gelezen met de artikelen 6 en 7 van het Europees Verdrag voor de combinaison avec les articles 6 et 7 de la Convention européenne des
rechten van de mens en met artikel 15 van het Internationaal Verdrag droits de l'homme et avec l'article 15 du Pacte international relatif
inzake burgerrechten en politieke rechten, niet. aux droits civils et politiques.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 28 maart 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 28 mars 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
R. Henneuse R. Henneuse
^