Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 34/2013 van 7 maart 2013 Rolnummer : 5387 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7, § 13, tweede en vijfde lid, van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 34/2013 van 7 maart 2013 Rolnummer : 5387 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7, § 13, tweede en vijfde lid, van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der a Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 34/2013 du 7 mars 2013 Numéro du rôle : 5387 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7, § 13, alinéas 2 et 5, de l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs, po La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 34/2013 van 7 maart 2013 Extrait de l'arrêt n° 34/2013 du 7 mars 2013
Rolnummer : 5387 Numéro du rôle : 5387
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 7, § 13, tweede en En cause : la question préjudicielle relative à l'article 7, § 13,
vijfde lid, van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de alinéas 2 et 5, de l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la
maatschappelijke zekerheid der arbeiders, gesteld door het Arbeidshof sécurité sociale des travailleurs, posée par la Cour du travail
te Antwerpen. d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke,
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 19 april 2012 in zake Rita Steegen tegen de Rijksdienst Par arrêt du 19 avril 2012 en cause de Rita Steegen contre l'Office
voor Arbeidsvoorziening, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof national de l'emploi, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
is ingekomen op 23 april 2012, heeft het Arbeidshof te Antwerpen een Cour le 23 avril 2012, la Cour du travail d'Anvers a posé une question
prejudiciële vraag gesteld die bij beschikking van het Hof van 10 mei préjudicielle qui, par ordonnance de la Cour du 10 mai 2012, a été
2012 als volgt werd geherfomuleerd : reformulée comme suit :
« Schendt artikel 7, § 13, tweede en vijfde lid, van de besluitwet van « L'article 7, § 13, alinéas 2 et 5, de l'arrêté-loi du 28 décembre
28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid voor 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs viole-t-il les
arbeiders de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre het voor de articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il n'est prévu, pour les
rechtsvorderingen tot terugvordering van de onverschuldigd betaalde actions en répétition des allocations d'interruption de carrière
loopbaanonderbrekingsuitkeringen slechts voorziet in een indûment payées, qu'un délai de prescription de trois ans et, en cas
verjaringstermijn van drie jaar en ingeval van bedrog of arglist van de fraude ou de dol, de cinq ans, mais pas de délai de prescription de
vijf jaar, doch niet in een verjaringstermijn van zes maanden ingeval six mois dans le cas où le paiement indu est uniquement la conséquence
de onverschuldigde betaling enkel het gevolg is van een vergissing van d'une erreur de l'organisme ou du service, dont l'intéressé ne pouvait
de instelling of dienst waarvan de betrokkene zich normaal geen normalement pas se rendre compte, alors que ce dernier délai de
rekenschap kon geven, daar waar deze laatste verjaringstermijn wel prescription existe pour certaines autres branches de la sécurité
bestaat in bepaalde andere sociale zekerheidstakken ? ». sociale ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op het tweede en het B.1. La question préjudicielle porte sur les alinéas 2 et 5 de
vijfde lid van artikel 7, § 13, van de besluitwet van 28 december 1944 l'article 7, § 13, de l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la
betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, die respectievelijk bepalen : sécurité sociale des travailleurs, lesquels disposent respectivement :
« Het recht van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening om de « Le droit de l'Office national de l'emploi d'ordonner la répétition
terugbetaling van onverschuldigd betaalde werkloosheidsuitkeringen te des allocations de chômage payées indûment, ainsi que les actions des
bevelen, alsmede de rechtsvorderingen van de uitbetalingsinstellingen organismes de paiement en répétition d'allocations de chômage payées
tot terugbetaling van onverschuldigd betaalde werkloosheidsuitkeringen
verjaren na drie jaar. Die termijn wordt op vijf jaar gebracht wanneer indûment se prescrivent par trois ans. Ce délai est porté à cinq ans
de onverschuldigde betaling het gevolg is van arglist of bedrog van de werkloze ». lorsque le paiement indu résulte de la fraude ou du dol du chômeur ».
« De vergoedingen voorzien in § 1, derde lid, littera j, l, n en q, « Les indemnités prévues au § 1er, alinéa 3, littera j, l, n et q,
worden gelijkgesteld met de werkloosheidsuitkering voor de toepassing sont assimilées à l'allocation de chômage pour l'application du
van onderhavige paragraaf ». présent paragraphe ».
B.2.1. Het voormelde tweede lid van artikel 7, § 13, werd ingevoegd B.2.1. L'alinéa 2, précité, de l'article 7, § 13, a été inséré par
bij artikel 112 van de programmawet van 30 december 1988. l'article 112 de la loi-programme du 30 décembre 1988.
In de parlementaire voorbereiding werd dat artikel 112 als volgt Dans les travaux préparatoires, cet article 112 a été justifié comme
toegelicht : suit :
« Dit artikel stelt een termijn van drie jaar vast voor de verjaring « Cet article instaure un délai de trois ans pour la prescription des
van de rechtsvorderingen tot betaling van de werkloosheidsuitkeringen, ter vervanging van de huidige termijn van vijf jaar in het gemeen recht en conformeert zich aldus aan de praktijk die in de andere sectoren van de sociale zekerheid van kracht is (eerste lid). Een termijn van dezelfde duur wordt ten behoeve van de Rijksdienst voor arbeidsvoorziening vastgesteld om de terugbetaling van de onverschuldigd betaalde werkloosheidsuitkeringen te bevelen evenals ten behoeve van de uitbetalingsinstellingen om hun vorderingen tot terugbetaling van onverschuldigd betaalde werkloosheidsuitkeringen in te stellen; deze termijn wordt evenwel op vijf jaar gebracht in geval van arglist of bedrog van de werkloze (tweede lid). Deze bepalingen actions en paiement des allocations de chômage, en remplacement de l'actuel délai quinquennal du droit commun et s'aligne ainsi sur la pratique en vigueur dans d'autres secteurs de la sécurité sociale (alinéa 1er). Un délai de même durée est fixé à l'Office national de l'emploi pour la répétition des allocations de chômage payées indûment et aux organismes de paiement pour introduire leurs actions en répétition d'allocations de chômage payées indûment; ce délai est toutefois porté à cinq ans en cas de fraude ou de dol du chômeur (alinéa 2). Ces
zijn analoog aan de bepalingen van de wet van 11 maart 1977. dispositions sont analogues à celles retenues dans la loi du 11 mars
Dienaangaande dient eraan herinnerd dat in artikel 210 van het 1977. Il convient à leur propos de rappeler que l'article 210 de
koninklijk besluit van 20 december 1963 betreffende arbeidsvoorziening l'arrêté royal du 20 décembre 1963 relatif à l'emploi et au chômage
en werkloosheid wordt bepaald dat, wanneer vaststaat dat de werkloze dispose que, lorsqu'il est établi que le chômeur a perçu de bonne foi
te goeder trouw werkloosheidsuitkeringen, waarop hij geen recht had,
ontvangen heeft, de terugvordering beperkt wordt tot de laatste des allocations de chômage auxquelles il n'avait pas droit, la
honderdvijftig dagen van de onverschuldigde betaling » (Parl. St., récupération est limitée aux cent cinquante derniers jours
Kamer, 1988-1989, nr. 609/1, p. 55). d'indemnisation indue » (Doc. parl., Chambre, 1988-1989, n° 609/1, p.
B.2.2. Het voormelde vijfde lid van artikel 7, § 13, werd gewijzigd 55). B.2.2. L'alinéa 5, précité, de l'article 7, § 13, a été modifié par
bij artikel 173 van de programmawet van 27 december 2004. Aldus worden l'article 173 de la loi-programme du 27 décembre 2004. Ainsi, les
de verjaringstermijnen die in de werkloosheidsreglementering gelden délais de prescription applicables, dans la réglementation relative au
ten aanzien van de rechtsvorderingen tot terugbetaling van chômage, aux actions en répétition des allocations de chômage payées
onverschuldigd betaalde werkloosheidsuitkeringen, eveneens van indûment sont déclarés également applicables aux actions en répétition
toepassing verklaard op de rechtsvorderingen tot terugbetaling van des allocations d'interruption de carrière payées indûment.
onverschuldigd betaalde loopbaanonderbrekingsuitkeringen.
De wetgever beoogde met die wetswijziging tegemoet te komen aan het Le législateur entendait, par cette modification législative, se
arrest nr. 25/2003 van 12 februari 2003, waarin het Hof voor recht conformer à l'arrêt n° 25/2003 du 12 février 2003, dans lequel la Cour
heeft gezegd dat de herstelwet van 22 januari 1985 houdende sociale a dit pour droit que la loi de redressement du 22 janvier 1985
bepalingen de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, in zoverre contenant des dispositions sociales violait les articles 10 et 11 de
zij geen enkele bepaling inzake de verjaringstermijn bevat voor de la Constitution en ce qu'elle ne contenait aucune disposition relative
rechtsvordering tot terugvordering van de onverschuldigd betaalde au délai de prescription de l'action en répétition des allocations
loopbaanonderbrekingsuitkeringen. d'interruption de carrière indûment payées.
Het Hof heeft geoordeeld : A cet égard, la Cour a jugé :
« B.4. Ongeacht het specifieke karakter van het systeem van « B.4. Quelle que soit la spécificité du système de l'interruption de
loopbaanonderbreking verschillen de uitkeringen waarop het recht geeft
niet dermate van de andere sociale uitkeringen dat het verantwoord zou carrière, les allocations auxquelles il donne droit ne diffèrent pas à
zijn de terugvordering van de onverschuldigd betaalde uitkeringen aan ce point des autres prestations sociales qu'il serait justifié de
een verjaringstermijn van tien jaar te onderwerpen terwijl, voor soumettre la récupération des allocations indûment payées à un délai
andere vergelijkbare onverschuldigd betaalde sociale uitkeringen de de prescription de dix ans alors que, pour d'autres allocations
verjaringstermijn, naar gelang van de gevallen, zes maanden, drie jaar sociales comparables indûment payées, le délai de prescription est,
of vijf jaar bedraagt ». selon les cas, de six mois, trois ans ou cinq ans ».
In de parlementaire voorbereiding werd dat artikel 173 van de Dans les travaux préparatoires, cet article 173 de la loi-programme du
programmawet van 27 december 2004 als volgt toegelicht : 27 décembre 2004 a été justifié comme suit :
« Artikel 7, § 1, derde lid, van de besluitwet van 28 december 1944 « L'article 7, § 1er, alinéa 3, de l'arrêté-loi du 28 décembre 1944
betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders vormt de concernant la sécurité sociale des travailleurs constitue la base
wettelijke grondslag voor de toekenning van werkloosheidsuitkeringen légale de l'octroi des allocations de chômage (littera i), mais
(littera i), doch tevens voor de toekenning van uitkeringen in geval également de l'octroi des allocations en cas d'interruption de
van loopbaanonderbreking en tijdskrediet (littera l), van carrière et de crédit-temps (littera l), des allocations de garde du
opvanguitkeringen aan de onthaalouder (littera q) en van vergoedingen gardien ou de la gardienne d'enfants (littera q) et des indemnités
pour les travailleurs frontaliers (littera j et n). La cour
voor grensarbeiders (littera j en n). Het arbitragehof heeft op 12 d'arbitrage a, le 12 février 2003, rendu un arrêt disant pour droit
februari 2003 een arrest geveld waarin gesteld wordt dat de Herstelwet
van 22 januari 1985 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt, que la loi de redressement du 22 janvier 1985 viole les articles 10 et
omdat zij geen enkele verjaringstermijn voorziet inzake de 11 de la Constitution, parce qu'elle ne prévoit pas de délai de
terugvordering van ten onrechte betaalde onderbrekingsuitkeringen prescription pour la récupération des allocations d'interruption
(toegekend in geval van loopbaanonderbreking of tijdskrediet). Het Hof
is namelijk van oordeel dat de onderbrekingsuitkering een sociale (octroyées en cas d'interruption de carrière ou de crédit-temps) qui
uitkering is die te vergelijken is met andere waarvoor wel ont été payées indûment. La Cour est notamment d'avis que l'allocation
verjaringstermijnen zijn voorzien. Onderhavig ontwerp komt tegemoet d'interruption est une allocation sociale comparable à d'autres pour
aan dit arrest door de regelen die gelden ten aanzien van de verjaring lesquelles des délais de prescription sont effectivement prévus. Le
van uit te betalen of terug te vorderen werkloosheidsuitkeringen présent projet rencontre cet arrêt et [lire : en] rendant applicables
toepasselijk te verklaren op onderbrekingsuitkeringen. [...] Deze aux allocations d'interruption, les règles qui s'appliquent en matière
regeling houdt in dat de vordering tot uitbetaling verjaart drie jaar de prescription des allocations de chômage à payer ou à récupérer.
te rekenen vanaf de eerste dag van het kalenderkwartaal dat volgt op [...] Ce régime prévoit que l'action en paiement se prescrit par trois
dat waarop de uitkeringen betrekking hebben. Het recht van de ans à partir du premier jour du trimestre calendrier qui suit celui
Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening om de terugbetaling van auquel les allocations se rapportent. Le droit pour l'Office national
onverschuldigd betaalde uitkeringen te bevelen, en de de l'Emploi d'ordonner la récupération des allocations payées indûment
rechtsvorderingen van de uitbetalingsinstellingen tot terugbetaling et les actions des organismes de paiement en récupération des
van onverschuldigde uitkeringen, verjaren na drie jaar. Deze laatste allocations indues se prescrivent après trois ans. Ce dernier délai
termijn wordt op vijf jaar gebracht in geval van bedrog » (Parl. St., est porté à cinq ans en cas de fraude » (Doc. parl., Chambre,
Kamer, 2004-2005, DOC 51-1437/001 en 51-1438/001, pp. 106-107). 2004-2005, DOC 51-1437/001 et 51-1438/001, pp. 106-107).
Artikel 7, § 13, vijfde lid, zoals gewijzigd bij de programmawet van L'article 7, § 13, alinéa 5, tel qu'il a été modifié par la
27 december 2004, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 31 loi-programme du 27 décembre 2004, publiée au Moniteur belge du 31
december 2004, is in werking getreden op 10 januari 2005. décembre 2004, est entré en vigueur le 10 janvier 2005.
B.3. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over het verschil in B.3. Le juge a quo interroge la Cour sur la différence de traitement,
behandeling dat uit de in het geding zijnde bepalingen zou voortvloeien tussen de begunstigden van ten onrechte betaalde socialezekerheidsuitkeringen, in zoverre zij voor de rechtsvorderingen tot terugvordering van de onverschuldigd betaalde loopbaanonderbrekingsuitkeringen slechts voorzien in een verjaringstermijn van drie jaar en in geval van bedrog of arglist van vijf jaar, doch niet in een verjaringstermijn van zes maanden wanneer de onverschuldigde betaling enkel het gevolg is van een vergissing van de instelling of dienst waarvan de betrokkene zich normaal geen rekenschap kon geven, terwijl die laatste verjaringstermijn wel bestaat in bepaalde andere socialezekerheidstakken. B.4.1. Door een korte termijn vast te stellen voor de vordering tot terugvordering van de ten onrechte uitbetaalde loopbaanonderbrekingsuitkeringen, beperken de in het geding zijnde bepalingen de periode tijdens welke de ten onrechte uitbetaalde prestaties kunnen worden teruggevorderd, teneinde een opeenstapeling van periodieke schulden over een te lange periode te voorkomen, die de sociaal verzekerde zou kunnen ruïneren. B.4.2. Die bepalingen passen aldus in het doel dat wordt nagestreefd qui découlerait des dispositions en cause, entre les bénéficiaires d'allocations de sécurité sociale indûment payées, en ce qu'il n'est prévu, pour les actions en répétition des allocations d'interruption de carrière indûment payées, qu'un délai de prescription de trois ans et, en cas de fraude ou de dol, de cinq ans, mais pas de délai de prescription de six mois lorsque le paiement indu est uniquement la conséquence d'une erreur de l'organisme ou du service, dont l'intéressé ne pouvait normalement se rendre compte, alors que ce dernier délai de prescription existe pour certaines autres branches de la sécurité sociale. B.4.1. En fixant un délai court pour l'action en répétition des allocations d'interruption de carrière indûment payées, les dispositions en cause limitent la période durant laquelle les prestations indues peuvent être récupérées, dans le souci d'éviter une accumulation de dettes périodiques sur une trop longue période, qui risquerait de causer la ruine de l'assuré social. B.4.2. Ces dispositions s'inscrivent donc dans la perspective de
door het nimmer in werking gestelde artikel 30, § 1, van de wet van 29 l'objectif poursuivi par l'article 30, § 1er, jamais entré en vigueur,
juni 1981 houdende de algemene beginselen van de sociale zekerheid de la loi du 29 juin 1981 établissant les principes généraux de la
voor werknemers, dat bepaalt : sécurité sociale des travailleurs salariés, qui dispose :
« De terugvordering van de ten onrechte betaalde sociale prestaties « La répétition des prestations sociales versées indûment se prescrit
verjaart na drie jaar, te rekenen vanaf de datum waarop de uitbetaling par trois ans à compter de la date à laquelle le paiement a été
is geschied. effectué.
De in het eerste lid voorgeschreven termijn wordt teruggebracht tot Le délai prévu à l'alinéa 1er est ramené à six mois lorsque le
zes maanden indien de betaling enkel het gevolg is van een vergissing paiement résulte uniquement d'une erreur de l'organisme ou du service,
van de instelling of de dienst, waarvan de betrokkene zich normaal dont l'intéressé ne pouvait normalement se rendre compte.
geen rekenschap kon geven.
De in het eerste lid voorgeschreven termijn wordt verlengd tot vijf Le délai prévu à l'alinéa 1er est porté à cinq ans lorsque le paiement
jaar indien ten onrechte werd betaald in geval van bedrog, arglist of indu a été effectué en cas de fraude, de dol ou de manoeuvres
bedrieglijke handelingen van de betrokkene ». frauduleuses de l'intéressé ».
Die afwijking van de gemeenrechtelijke termijnen was verantwoord door Cette dérogation aux délais de droit commun était justifiée par le
het feit dat « de eigen aard en het toenemende technische aspect van fait que « la nature et la technicité croissante des textes normatifs
de normatieve teksten die ons sociale-zekerheidssysteem beheersen régissant notre système de sécurité sociale imposent une solution
[...] een bijzondere regeling voor de materie van de terugvordering spécifique au problème de la récupération de l'indu par rapport aux
van onverschuldigde bedragen ten aanzien van de principes van het
burgerlijk recht [vereisen] » (Parl. St., Senaat, 1979-1980, 508, nr. principes du droit civil » (Doc. parl., Sénat, 1979-1980, 508, n° 1,
1, p. 25). p. 25).
B.4.3. De in het geding zijnde bepalingen dragen bij tot dezelfde zorg B.4.3. Les dispositions en cause participent du même souci de protéger
om de sociaal verzekerde te beschermen door te voorzien in een kortere l'assuré social, en prévoyant un délai de prescription abrégé pour la
verjaringstermijn voor de terugvordering van de ten onrechte récupération de l'indu. Ces dispositions ne prévoient toutefois qu'un
uitbetaalde som. In die bepalingen wordt evenwel enkel in een
verjaringstermijn van drie jaar of, in geval van arglist of bedrog, délai de prescription de trois ans ou, en cas de dol ou de fraude, de
van vijf jaar voorzien. cinq ans.
B.5. Artikel 17 van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het « B.5. L'article 17 de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer la «
handvest » van de sociaal verzekerde, gewijzigd bij artikel 19 van de charte » de l'assuré social, modifié par l'article 19 de la loi du 25
wet van 25 juni 1997 tot wijziging van de wet van 11 april 1995 tot juin 1997 modifiant la loi du 11 avril 1995 visant à instituer la
invoering van een handvest van de sociaal verzekerde, bepaalt : charte de l'assuré social, dispose :
« Wanneer vastgesteld wordt dat de beslissing aangetast is door een « Lorsqu'il est constaté que la décision est entachée d'une erreur de
juridische of materiële vergissing, neemt de instelling van sociale droit ou matérielle, l'institution de sécurité sociale prend
zekerheid op eigen initiatief een nieuwe beslissing die uitwerking d'initiative une nouvelle décision produisant ses effets à la date à
heeft op de datum waarop de verbeterde beslissing had moeten ingaan, laquelle la décision rectifiée aurait dû prendre effet, et ce sans
onverminderd de wettelijke en reglementaire bepalingen inzake préjudice des dispositions légales et réglementaires en matière de
verjaring. prescription.
Onverminderd de toepassing van artikel 18, heeft de nieuwe beslissing, Sans préjudice de l'article 18, la nouvelle décision produit ses
indien de vergissing aan de instelling van sociale zekerheid te wijten effets, en cas d'erreur due à l'institution de sécurité sociale, le
is, uitwerking op de eerste dag van de maand na de kennisgeving ervan, premier jour du mois qui suit la notification, si le droit à la
als het recht op de prestatie kleiner is dan het aanvankelijk prestation est inférieur à celui reconnu initialement.
toegekende recht. Het vorige lid is niet van toepassing indien de sociaal verzekerde L'alinéa précédent n'est pas d'application si l'assuré social sait ou
weet of moest weten, in de zin van het koninklijk besluit van 31 mei devait savoir, dans le sens de l'arrêté royal du 31 mai 1933
1933 betreffende de verklaringen af te leggen in verband met concernant les déclarations à faire en matière de subventions,
subsidies, vergoedingen en toelagen, dat hij geen recht heeft of meer indemnités et allocations, qu'il n'a pas ou plus droit à l'intégralité
heeft op het gehele bedrag van een prestatie ». d'une prestation ».
Artikel 18 van de wet van 11 april 1995, vervangen bij artikel 20 van L'article 18 de la loi du 11 avril 1995, remplacé par l'article 20 de
de wet van 25 juni 1997, bepaalt : la loi du 25 juin 1997, dispose :
« Onverminderd de wettelijke en reglementaire bepalingen inzake « Sans préjudice des dispositions légales et réglementaires en matière
verjaring, kan de instelling van sociale zekerheid haar beslissing de prescription, l'institution de sécurité sociale peut rapporter sa
intrekken en een nieuwe beslissing nemen binnen de termijn voor het décision et en prendre une nouvelle dans le délai d'introduction d'un
instellen van een voorziening bij het bevoegde rechtscollege of, recours devant la juridiction compétente ou, si un recours a été
indien de voorziening reeds is ingesteld, tot aan de sluiting van de debatten, wanneer : introduit, jusqu'à la clôture des débats lorsque :
1° op de datum waarop de prestatie is ingegaan, het recht door een 1° à la date de prise en cours de la prestation, le droit a été
wettelijke of reglementaire bepaling is gewijzigd; modifié par une disposition légale ou réglementaire;
2° een nieuw feit of nieuw bewijsmateriaal dat een terugslag heeft op 2° un fait nouveau ou des éléments de preuve nouveaux ayant une
de rechten van de verzoeker, tijdens het geding wordt ingeroepen; incidence sur les droits du demandeur sont invoqués en cours
3° vastgesteld wordt dat de administratieve beslissing aangetast is d'instance; 3° il est constaté que la décision administrative est entachée
door een onregelmatigheid of een materiële vergissing ». d'irrégularité ou d'erreur matérielle ».
Artikel 18bis van de wet van 11 april 1995, ingevoegd bij artikel 21 L'article 18bis de la loi du 11 avril 1995, inséré par l'article 21 de
van de wet van 25 juni 1997, bepaalt : la loi du 25 juin 1997, dispose :
« De Koning bepaalt voor welke regelingen van sociale zekerheid of « Le Roi détermine les régimes de sécurité sociale ou les subdivisions
gedeelten daarvan, een beslissing over dezelfde rechten genomen de ceux-ci pour lesquels une décision relative aux mêmes droits, prise
ingevolge een onderzoek op de wettelijkheid van de uitbetaalde à la suite d'un examen de la légalité des prestations payées, n'est
prestaties, niet als een nieuwe beslissing wordt beschouwd voor de pas considérée comme une nouvelle décision pour l'application des
toepassing van de artikelen 17 en 18 ». articles 17 et 18 ».
B.6. In de in het geding zijnde bepalingen wordt niet in een B.6. Les dispositions en cause ne prévoient pas de délai spécifique
specifieke termijn voorzien in het geval dat de terugvordering van de lorsque la répétition des allocations d'interruption de carrière
ten onrechte betaalde loopbaanonderbrekingsuitkeringen uitsluitend het
gevolg is van een vergissing van de instelling die de betaling indûment payées résulte exclusivement d'une erreur de l'organisme qui
uitvoert. Op grond van artikel 17 van de wet van 11 april 1995 moet de effectue le paiement. En vertu de l'article 17 de la loi du 11 avril
sociaal verzekerde die ten onrechte betaalde uitkeringen heeft geïnd 1995, l'assuré social qui a perçu des allocations indues à la suite
als gevolg van een vergissing van de instelling die de uitkeringen d'une erreur de l'institution qui a versé les allocations ne doit rien
heeft uitbetaald, niets terugbetalen, na de termijn voor het instellen rembourser, au-delà du délai d'introduction d'un recours contre la
van een beroep tegen de beslissing die de instelling van sociale décision prise par erreur par l'institution de sécurité sociale, sauf
zekerheid bij vergissing heeft genomen, behalve wanneer hij wist of
moest weten dat hij geen of niet langer recht had op het gehele bedrag lorsqu'il savait ou devait savoir qu'il n'avait pas ou n'avait plus
van de prestatie. droit à l'intégralité de la prestation.
B.7.1. Met de invoering van het handvest van de sociaal verzekerde B.7.1. En instituant la charte de l'assuré social, le législateur
wilde de wetgever een betere juridische bescherming voor de sociaal
verzekerde. Daarom diende het handvest aan de volgende verwachtingen recherchait une meilleure protection juridique de celui-ci. Pour ce
te voldoen : « rechtszekerheid, toegankelijkheid, doorzichtigheid, faire, la charte devait répondre aux exigences suivantes : « la
snelheid en nauwkeurigheid, en ten slotte vereenvoudiging van de sécurité juridique, l'accessibilité, la transparence, la rapidité et
administratieve verplichtingen » (Parl. St., Kamer, B.Z. 1991-1992, la minutie et enfin la simplification des charges administratives »
nr. 353/1, pp. 1-2). Een amendement van de Regering (Parl. St., Kamer, (Doc. parl., Chambre, S.E. 1991-1992, n° 353/1, pp. 1-2). Un
amendement du Gouvernement (Doc. parl., Chambre, S.E. 1991-1992, n°
B.Z. 1991-1992, nr. 353/2, p. 10) om artikel 21 (thans artikel 17) te 353/2, p. 10) tendant à supprimer l'article 21 (actuel article 17) n'a
schrappen, werd niet gevolgd omdat de Commissie voor de Sociale Zaken pas été retenu, parce que la Commission des Affaires sociales a
van oordeel was dat « deze bepaling [...] in sterke mate de considéré que « cette disposition, qui accroît considérablement la
rechtszekerheid van de sociaal verzekerde [verhoogt] en [...] behouden sécurité juridique de l'assuré social, doit être maintenue » (Doc.
[moet] blijven » (Parl. St., Kamer, B.Z. 1991-1992, nr. 353/5, p. 19). parl., Chambre, S.E. 1991-1992, n° 353/5, p. 19).
B.7.2. Evenwel werd tijdens de besprekingen die voorafgingen aan de B.7.2. Lors des discussions précédant l'adoption de la loi du 25 juin
aanneming van de wet van 25 juni 1997 vastgesteld dat artikel 17, 1997, il a toutefois été constaté que l'article 17, alinéa 2, de la
tweede lid, van de wet van 11 april 1995 belangrijke budgettaire loi du 11 avril 1995 avait d'importantes implications budgétaires :
implicaties had : « Vooral in het kader van de werkloosheidsverzekering en de « C'est surtout dans le cadre de l'assurance chômage et de l'assurance
verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen zouden deze soins de santé et indemnités que ces nouvelles dispositions pourraient
nieuwe bepalingen aanleiding geven tot een verlies van miljarden frank donner lieu à une perte de milliards de francs de prestations payées
teveel betaalde prestaties die niet meer kunnen worden teruggevorderd de trop, qui ne peuvent plus être récupérés » (Doc. parl., Chambre,
» (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 907/1, p. 16). 1996-1997, n° 907/1, p. 16).
B.7.3. Niettemin werd het beginsel van artikel 17 van de wet van 11 B.7.3. Le principe de l'article 17 de la loi du 11 avril 1995 a
april 1995 in verschillende socialezekerheidssectoren ingevoerd. Dat néanmoins été introduit dans plusieurs secteurs de la sécurité
is het geval voor de arbeidsongevallenwetgeving (artikel 60bis van de sociale. Ainsi en est-il de la législation relative aux accidents du
wet van 10 april 1971) en voor de werkloosheidsreglementering (artikel travail (article 60bis de la loi du 10 avril 1971) et de la
149, § 1, van het koninklijk besluit van 25 november 1991). réglementation du chômage (article 149, § 1er, de l'arrêté royal du 25
novembre 1991).
B.8.1. Bij het bepalen van zijn beleid in sociaaleconomische B.8.1. Pour la détermination de sa politique dans les matières
aangelegenheden beschikt de wetgever over een ruime socio-économiques, le législateur dispose d'un pouvoir d'appréciation
beoordelingsbevoegdheid. étendu.
Volgens het Europees Hof voor de Rechten van de Mens dient een Selon la Cour européenne des droits de l'homme, un contrôle de
striktere evenredigheidstoetsing te worden toegepast wanneer de in het proportionnalité plus strict doit être appliqué lorsque la disposition
geding zijnde bepaling ertoe strekt, in het nadeel van een individu, en cause vise à réparer, au détriment d'un individu, une erreur
een vergissing te verbeteren die door de overheidsinstanties zelf is commise par les autorités elles-mêmes, sans qu'aucune faute puisse
begaan, zonder dat de persoon wiens rechten door die bepaling worden être reprochée à la personne dont les droits sont affectés par cette
geraakt, enige fout kan worden verweten (EHRM, 15 september 2009, disposition (CEDH, 15 septembre 2009, Moskal c. Pologne, § 73). En
Moskal t. Polen, § 73). Bovendien heeft hetzelfde Hof geoordeeld dat : outre, la même Cour a jugé :
« [...] overheden niet ervan zouden mogen worden weerhouden « [...] les autorités publiques ne devraient pas être empêchées de
vergissingen bij het toekennen van uitkeringen recht te zetten, zelfs rectifier des erreurs dans l'octroi des prestations, même les erreurs
indien die vergissingen voortvloeien uit hun eigen nalatigheid. Er résultant de leur propre négligence. En juger autrement serait
anders over oordelen, zou indruisen tegen de leer van de contraire à la théorie de l'enrichissement sans cause, serait
ongerechtvaardigde verrijking, zou oneerlijk zijn ten aanzien van inéquitable à l'égard d'autres personnes qui contribuent au fonds de
andere personen die bijdragen tot het socialezekerheidsfonds en zou de la sécurité sociale, et équivaudrait à avaliser une allocation
goedkeuring inhouden van een onbehoorlijke toekenning van schaarse inappropriée de fonds publics limités. Cependant, la Cour a observé
publieke middelen. Niettemin heeft het Hof erop gewezen dat het que le principe général précité ne peut prévaloir dans une situation
voormelde algemeen beginsel niet mag gelden in een situatie waarin de dans laquelle la personne concernée est susceptible de supporter une
betrokkene mogelijk een buitensporige last moet dragen als gevolg van charge excessive résultant de la mesure qui la prive d'un avantage »
de maatregel die hem een voordeel ontneemt » (EHRM, 14 februari 2012, (CEDH, 14 février 2012, B. c. Royaume-Uni, § 60).
B. t. Verenigd Koninkrijk, § 60).
B.8.2. Het in het geding zijnde vijfde lid van artikel 7, § 13, dat in B.8.2. L'article 7, § 13, alinéa 5, en cause, qui doit être lu en
samenhang met het tweede lid van hetzelfde artikel dient te worden combinaison avec l'alinéa 2 du même article, est entré en vigueur le
gelezen, is in werking getreden op 10 januari 2005, dus na artikel 17 10 janvier 2005, soit après l'article 17 de la loi du 11 avril 1995.
van de wet van 11 april 1995. Zolang die laatste bepaling ongewijzigd Tant que cette dernière disposition demeure inchangée, une
blijft, roept een latere wetswijziging die een op een modification législative postérieure qui institue une réglementation
socialezekerheidssector toepasselijke reglementering invoert, die voor applicable à un secteur de la sécurité sociale moins favorable à
de sociaal verzekerde minder gunstig is dan die welke in het algemeen l'assuré social que celle qui figure de manière générale dans cette
is opgenomen in die bepaling, onder de sociaal verzekerden een disposition crée une différence de traitement entre les assurés
verschil in behandeling in het leven dat enkel met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet bestaanbaar kan worden geacht indien hiervoor een relevante specifieke verantwoording bestaat. B.9.1. Het kan redelijkerwijze niet worden verantwoord dat niet in een specifieke verjaringstermijn wordt voorzien ten aanzien van de begunstigde van ten onrechte betaalde loopbaanonderbrekingsuitkeringen, die die heeft ontvangen als gevolg van een vergissing van de uitkerende instelling, waarvan die begunstigde zich geen rekenschap kon geven, terwijl de begunstigden van andere sociale uitkeringen die in dezelfde omstandigheden ten onrechte werden ontvangen, niet ertoe zijn gehouden die terug te betalen. In de beoogde hypothese heeft de begunstigde immers geen enkele vergissing begaan, zodat de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening of de betrokken uitbetalingsinstelling correct geïnformeerd was over zijn juridische en materiële situatie. De gevolgen van een vergissing van sociaux qui ne peut être jugée compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution que s'il existe pour ce faire une justification spécifique pertinente. B.9.1. Il ne peut être raisonnablement justifié qu'un délai de prescription spécifique ne soit pas prévu à l'égard du bénéficiaire d'allocations d'interruption de carrière indûment payées, qui a perçu celles-ci à la suite d'une erreur commise par l'organisme débiteur dont l'intéressé ne pouvait se rendre compte, alors que les bénéficiaires d'autres allocations sociales perçues indûment dans les mêmes circonstances ne sont pas tenus de les rembourser. En effet, dans l'hypothèse envisagée, le bénéficiaire n'a commis aucune erreur, de sorte que l'Office national de l'emploi ou l'organisme de paiement concerné était correctement informé de sa situation juridique et matérielle. Les conséquences de l'erreur
de schuldenaar van de uitkeringen bij de toekenning ervan, kunnen niet commise par le débiteur des allocations dans l'octroi de celles-ci ne
ten laste van de sociaal verzekerde worden gelegd. peuvent être mises à charge de l'assuré social.
B.9.2. Bovendien, in tegenstelling tot het vakantiegeld, dat het B.9.2. En outre, à la différence du pécule de vacances, qui a fait
voorwerp uitmaakte van het arrest nr. 39/2008 van 4 maart 2008 waarbij l'objet de l'arrêt n° 39/2008 du 4 mars 2008 dans lequel la Cour a
het Hof oordeelde dat het niet strijdig was met de artikelen 10 en 11 jugé qu'il n'était pas contraire aux articles 10 et 11 de la
van de Grondwet de terugvordering toe te staan van een onterechte Constitution de permettre la récupération d'un paiement indu causé par
uitbetaling als gevolg van een vergissing van de uitkerende une erreur de l'institution débitrice, les indemnités d'interruption
instelling, zijn de loopbaanonderbrekingsuitkeringen een de carrière sont un revenu de remplacement qui est payé chaque mois,
vervangingsinkomen dat elke maand wordt uitbetaald, zodat zij in de de sorte qu'elles constituent, dans la majorité des cas, l'essentiel
meeste gevallen het grootste deel vormen van het maandelijkse budget du budget mensuel de l'assuré social qui en est créancier. Le fait de
van de sociaal verzekerde die ertoe is gerechtigd. Het niet voorzien ne pas prévoir de délai de prescription spécifique pour la
in een specifieke verjaringstermijn inzake terugvordering van bedragen
die als gevolg van een vergissing van de uitkerende instelling werden récupération de sommes payées à la suite d'une erreur de l'institution
uitbetaald, kan dan ook onevenredige gevolgen hebben voor het débitrice peut avoir dès lors des conséquences disproportionnées pour
merendeel van de sociaal verzekerden die zich in die situatie bevinden la plupart des assurés sociaux se trouvant dans cette situation et à
en die geen enkele fout of nalatigheid kan worden verweten. qui il ne peut être reproché aucune faute ou négligence.
B.10. Zolang artikel 17 van de wet van 11 april 1995 ongewijzigd B.10. Tant que l'article 17 de la loi du 11 avril 1995 reste inchangé,
blijft, zoals vermeld in B.8.2, is de in het geding zijnde bepaling ainsi qu'il a été dit en B.8.2, la disposition en cause n'est pas
niet bestaanbaar met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution.
B.11. De prejudiciële vraag dient bevestigend te worden beantwoord. B.11. La question préjudicielle appelle une réponse affirmative.
B.12. Aangezien de lacune zich in de aan het Hof voorgelegde tekst B.12. Dès lors que la lacune est située dans le texte soumis à la Cour
bevindt en de in B.9.2 gedane vaststelling daarvan is uitgedrukt in et que le constat qui en a été fait en B.9.2 est exprimé en des termes
voldoende nauwkeurige en volledige bewoordingen die toelaten de in het suffisamment précis et complets qui permettent que la disposition en
geding zijnde bepaling toe te passen met inachtneming van de artikelen
10 en 11 van de Grondwet, staat het aan de verwijzende rechter een cause soit appliquée dans le respect des articles 10 et 11 de la
einde te maken aan die ongrondwettigheid. Constitution, il appartient au juge a quo de mettre fin à cette
inconstitutionnalité.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Zolang artikel 17 van de wet van 11 april 1995 tot invoering van het « Tant que l'article 17 de la loi du 11 avril 1995 visant à instituer la
handvest » van de sociaal verzekerde ongewijzigd blijft, schendt
artikel 7, § 13, tweede en vijfde lid, van de besluitwet van 28 « charte » de l'assuré social reste inchangé, l'article 7, § 13,
december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders alinéas 2 et 5, de l'arrêté-loi du 28 décembre 1944 concernant la
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat het niet voorziet in een sécurité sociale des travailleurs viole les articles 10 et 11 de la
specifieke verjaringstermijn voor de terugvordering van bedragen die Constitution en ce qu'il ne prévoit pas un délai de prescription
zijn uitbetaald ingevolge een vergissing van de uitkerende instelling, spécifique pour la récupération de sommes payées à la suite d'une
waarvan de betrokkene zich normaal geen rekenschap kon geven. erreur de l'institution débitrice dont l'intéressé ne pouvait
normalement se rendre compte.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 7 maart 2013. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 7 mars 2013.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt M. Bossuyt
^