← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 161/2012 van 20 december 2012 Rolnummer : 5285 In zake :
de prejudiciële vragen betreffende artikel 53, 6°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992,
gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel."
Uittreksel uit arrest nr. 161/2012 van 20 december 2012 Rolnummer : 5285 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 53, 6°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. | Extrait de l'arrêt n° 161/2012 du 20 décembre 2012 Numéro du rôle : 5285 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 53, 6°, du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance de Bruxelles. |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 161/2012 van 20 december 2012 | Extrait de l'arrêt n° 161/2012 du 20 décembre 2012 |
Rolnummer : 5285 | Numéro du rôle : 5285 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 53, 6°, van het | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 53, 6°, |
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank | du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de |
van eerste aanleg te Brussel. | première instance de Bruxelles. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter J.-P. Snappe, | composée du président M. Bossuyt, du juge J.-P. Snappe, faisant |
waarnemend voorzitter, en de rechters A. Alen, J.-P. Moerman, J. | fonction de président, et des juges A. Alen, J.-P. Moerman, J. |
Spreutels, T. Merckx-Van Goey en F. Daoût, bijgestaan door de griffier | Spreutels, T. Merckx-Van Goey et F. Daoût, assistée du greffier F. |
F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | Meersschaut, présidée par le président M. Bossuyt, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 20 december 2011 in zake de nv « Tessenderlo Chemie » | Par jugement du 20 décembre 2011 en cause de la SA « Tessenderlo |
tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof | Chemie » contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe |
is ingekomen op 6 januari 2012, heeft de Rechtbank van eerste aanleg | de la Cour le 6 janvier 2012, le Tribunal de première instance de |
te Brussel de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Bruxelles a posé les questions préjudicielles suivantes : |
« 1. Schendt de bepaling van artikel 53, 6° WIB 92 in die zin | « 1. La disposition de l'article 53, 6°, du CIR 92, interprétée en ce |
uitgelegd dat zij doelt op geldelijke sancties op basis van (al dan | sens qu'elle vise les sanctions pécuniaires sur la base d'une |
niet bijzondere) strafwetgeving, doch niet op administratieve | législation pénale (particulière ou non), mais non les amendes |
geldboeten, die hun oorsprong vinden in bepalingen van administratieve | administratives qui trouvent leur origine dans des dispositions de |
aard, met name boeten opgelegd door de Europese Commissie krachtens | nature administrative, à savoir les amendes infligées par la |
Verordening nr. 1/2003 in het kader van inbreuken begaan op de | Commission européenne en vertu du règlement n° 1/2003 dans le cadre |
artikelen 101 en 102 van het Verdrag betreffende de werking van de | d'infractions aux articles 101 et 102 du Traité relatif au |
Europese Unie, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat de | fonctionnement de l'Union européenne, viole-t-elle les articles 10 et |
straffen opgelegd door een strafwet niet en de bedoelde | 11 de la Constitution, en ce que les peines infligées par une loi |
administratieve sancties wegens inbreuken op de communautaire | pénale ne peuvent être déduites des revenus professionnels du |
mededingingsregels wel kunnen worden afgetrokken van de | contribuable et que lesdites sanctions administratives pour |
beroepsinkomsten van de belastingplichtige ? | infractions aux règles de concurrence communautaires peuvent l'être ? |
2. Schendt de bepaling van artikel 53, 6° WIB 92 in die zin uitgelegd | 2. La disposition de l'article 53, 6°, du CIR 92, interprétée en ce |
dat zij doelt op straffen in de zin van artikel 6 van het Verdrag tot | sens qu'elle vise les peines au sens de l'article 6 de la Convention |
Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden | de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés fondamentales, |
zonder onderscheid naar gelang zij al dan niet hun oorsprong vinden in | sans distinction selon qu'elles trouvent ou non leur origine dans des |
bepalingen van (al dan niet bijzonder) strafrecht naar Belgisch recht | dispositions de droit pénal (particulier ou non) en droit belge ou |
dan wel bepalingen van administratieve aard, met name boeten opgelegd | dans des dispositions de nature administrative, à savoir les amendes |
door de Europese Commissie krachtens Verordening nr. 1/2003 in het | infligées par la Commission européenne en vertu du règlement n° 1/2003 |
kader van inbreuken begaan op de artikelen 101 en 102 van het Verdrag | dans le cadre d'infractions aux articles 101 et 102 du Traité relatif |
betreffende de werking van de Europese Unie, de artikelen 10 en 11 van | au fonctionnement de l'Union européenne, viole-t-elle les articles 10 |
de Grondwet ? ». | et 11 de la Constitution ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
Wat de in het geding zijnde bepaling betreft | En ce qui concerne la disposition en cause |
B.1.1. Artikel 48 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 | B.1.1. L'article 48 du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après |
(hierna : WIB 1992) bepaalt : | : CIR 1992) dispose : |
« Binnen de grenzen en onder de voorwaarden die de Koning bepaalt, | « Les réductions de valeur et les provisions pour risques et charges |
worden vrijgesteld de waardeverminderingen en de voorzieningen voor | qui sont comptabilisées par les entreprises en vue de faire face à des |
risico's en kosten die door ondernemingen worden geboekt om het hoofd | pertes ou charges nettement précisées et que les événements en cours |
te bieden aan scherp omschreven verliezen of kosten die volgens de aan | rendent probables sont exonérées dans les limites et aux conditions |
de gang zijnde gebeurtenissen waarschijnlijk zijn. | déterminées par le Roi. |
[...] ». | [...] ». |
B.1.2. Artikel 24, 1°, van het koninklijk besluit van 27 augustus 1993 | B.1.2. L'article 24, 1°, de l'arrêté royal du 27 août 1993 d'exécution |
tot uitvoering van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 | du Code des impôts sur les revenus 1992 dispose : |
bepaalt : « Uit de winst van het in artikel 22 vermelde tijdperk worden eveneens | « Sont également exclues des bénéfices de la période imposable visée à |
de voorzieningen voor risico's en kosten gesloten die bij het | l'article 22, les provisions pour risques et charges constituées à |
verstrijken van dat tijdperk zijn aangelegd, wanneer : | l'expiration de ladite période, lorsque : |
1° de kosten, ter bestrijding waarvan de voorzieningen bestemd zijn, | 1° les charges auxquelles les provisions sont destinées à faire face |
uiteraard aftrekbaar zijn als beroepskosten en geacht worden normaal | sont admissibles, par nature, au titre de frais professionnels et sont |
op de uitslagen van dat tijdperk te drukken ». | considérées comme grevant normalement les résultats de cette période |
B.1.3. Artikel 53, 6°, van het WIB 1992 bepaalt : | ». B.1.3. L'article 53, 6°, du CIR 1992 dispose : |
« Als beroepskosten worden niet aangemerkt : | « Ne constituent pas des frais professionnels : |
[...] | [...] |
6° geldboeten, met inbegrip van transactionele geldboeten, | 6° les amendes, y compris les amendes transactionnelles, les |
verbeurdverklaringen en straffen van alle aard, zelfs indien die | confiscations et les pénalités de toute nature, même si ces amendes ou |
geldboeten of straffen worden opgelopen door een persoon die van de | pénalités sont encourues par une personne qui perçoit du contribuable |
belastingplichtige bezoldigingen ontvangt als vermeld in artikel 30 ». | des rémunérations visées à l'article 30 ». |
B.1.4. Uit de combinatie van de voormelde bepalingen vloeit voort dat | B.1.4. Il résulte de la lecture conjointe des dispositions précitées |
voorzieningen niet worden vrijgesteld of uit de winst gesloten wanneer | que les provisions ne sont pas exonérées ou exclues des bénéfices |
ze zijn aangelegd met het oog op de betaling van geldboeten in de zin | lorsqu'elles ont été constituées en vue du paiement d'amendes au sens |
van artikel 53, 6°, van het WIB 1992, vermits die geldboeten niet | de l'article 53, 6°, du CIR 1992, puisque ces amendes ne sont pas |
aftrekbaar zijn als beroepskosten. | déductibles comme frais professionnels. |
Wat de ontvankelijkheid van de tussenkomsten betreft | En ce qui concerne la recevabilité des interventions |
B.2.1. Artikel 87, § 1, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op | B.2.1. L'article 87, § 1er, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
het Grondwettelijk Hof bepaalt : | la Cour constitutionnelle dispose : |
« Wanneer het Grondwettelijk Hof, bij wijze van prejudiciële | « Lorsque la Cour constitutionnelle statue, à titre préjudiciel, sur |
beslissing, uitspraak doet op vragen als bedoeld in artikel 26, kan | les questions visées à l'article 26, toute personne justifiant d'un |
ieder die van een belang doet blijken in de zaak voor de rechter die | intérêt dans la cause devant la juridiction qui ordonne le renvoi, |
de verwijzing gelast, een memorie aan het Hof richten binnen dertig | peut adresser un mémoire à la Cour dans les trente jours de la |
dagen na de bekendmaking voorgeschreven in artikel 74. Hij wordt | publication prescrite par l'article 74. Elle est, de ce fait, réputée |
daardoor geacht partij in het geding te zijn ». | partie au litige ». |
B.2.2. Om overeenkomstig het voormelde artikel 87, § 1, van een belang | B.2.2. Pour justifier d'un intérêt, conformément à l'article 87, § 1er, |
te doen blijken, dienen personen die in een prejudiciële procedure | précité, les personnes qui souhaitent intervenir dans une procédure |
wensen tussen te komen, in hun memorie voldoende elementen aan te | préjudicielle doivent invoquer, dans leur mémoire, suffisamment |
reiken die aannemelijk maken dat het antwoord van het Hof op de | d'éléments permettant d'établir que la réponse de la Cour aux |
prejudiciële vragen een rechtstreekse weerslag kan hebben op hun | questions préjudicielles peut avoir une incidence directe sur leur |
persoonlijke situatie. | situation personnelle. |
B.2.3. De nv « Schindler » zet uiteen dat zij, net als de eisende | B.2.3. La SA « Schindler » expose que, tout comme la partie |
demanderesse devant le juge a quo, elle a introduit un recours auprès | |
partij voor de verwijzende rechter, bij de Rechtbank van eerste aanleg | du Tribunal de première instance de Bruxelles contre la cotisation à |
te Brussel beroep heeft ingesteld tegen de jegens haar gevestigde | l'impôt des sociétés établie à sa charge parce que l'administration |
aanslag in de vennootschapsbelasting omdat de belastingadministratie | fiscale considère comme taxables les provisions qu'elle a constituées |
de voorzieningen die zij in 2006 heeft aangelegd om een Europese | en 2006 en vue de payer une amende européenne pour formation de |
kartelboete te betalen, als belastbaar beschouwt. | cartel. |
Aldus doet de nv « Schindler » blijken van een voldoende belang om | La SA « Schindler » justifie ainsi d'un intérêt suffisant pour |
tussen te komen. | intervenir. |
B.2.4.1. De Europese Commissie verwijst, enerzijds, naar artikel 15, | B.2.4.1. La Commission européenne se réfère, d'une part, à l'article |
lid 3, van de verordening (EG) nr. 1/2003 van de Raad van 16 december | 15, paragraphe 3, du règlement (CE) n° 1/2003 du Conseil du 16 |
2002 « betreffende de uitvoering van de mededingingsregels van de | décembre 2002 « relatif à la mise en oeuvre des règles de concurrence |
artikelen 81 en 82 van het [EG-]Verdrag [thans de artikelen 101 en 102 | prévues aux articles 81 et 82 du traité [CE] [actuellement les |
van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie] » (hierna | articles 101 et 102 du Traité sur le fonctionnement de l'Union |
: de verordening nr. 1/2003) en voert, anderzijds, aan dat het | européenne] » (ci-après : règlement n° 1/2003) et soutient, d'autre |
antwoord op de prejudiciële vragen de doeltreffendheid kan beïnvloeden | part, que la réponse aux questions préjudicielles peut avoir une |
van de sancties die zij oplegt voor overtredingen van de artikelen 101 | incidence sur l'effectivité des sanctions qu'elle inflige pour des |
en 102 van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie | infractions aux articles 101 et 102 du Traité sur le fonctionnement de |
(hierna : VWEU). | l'Union européenne (ci-après : TFUE). |
B.2.4.2. Overweging 21 van de verordening nr. 1/2003 luidt : | B.2.4.2. Le considérant 21 du règlement n° 1/2003 dispose : |
« Een samenhangende toepassing van de mededingingsregels vereist ook | « L'application cohérente des règles de concurrence requiert également |
een regeling van de samenwerking tussen de rechterlijke instanties van | la mise en place de mécanismes de coopération entre les juridictions |
de lidstaten en de Commissie. Dit geldt voor alle rechterlijke | des Etats membres et la Commission. Cela vaut pour toutes les |
instanties van de lidstaten die de artikelen 81 en 82 van het Verdrag | juridictions des Etats membres qui appliquent les articles 81 et 82 du |
toepassen, ongeacht of zij dit doen in rechtszaken tussen | traité, qu'elles le fassent dans le cadre de litiges entre |
particulieren, als openbare handhavingsinstanties of als | particuliers, en tant qu'autorités agissant dans l'intérêt public ou |
beroepsinstanties. Met name moeten de nationale rechterlijke | comme instances de recours. En particulier, les juridictions |
instanties de mogelijkheid hebben zich tot de Commissie te wenden om | nationales doivent pouvoir s'adresser à la Commission pour obtenir des |
inlichtingen of adviezen over de toepassing van het communautaire | informations ou des avis au sujet de l'application du droit |
mededingingsrecht te verkrijgen. Anderzijds moeten de Commissie en de | communautaire de la concurrence. D'autre part, il est nécessaire de |
mededingingsautoriteiten van de lidstaten de bevoegdheid hebben | permettre à la Commission et aux autorités de concurrence des Etats |
schriftelijke of mondelinge opmerkingen voor de nationale rechterlijke | membres de formuler des observations écrites ou orales devant les |
instanties te maken, wanneer hun verzocht wordt artikel 81 of artikel | juridictions lorsqu'il est fait application de l'article 81 ou 82 du |
82 van het Verdrag toe te passen. Deze opmerkingen moeten worden | traité. Ces observations doivent être communiquées conformément aux |
ingediend binnen het kader van de nationale procedures en praktijken, | règles de procédure et aux pratiques nationales, y compris celles qui |
waaronder die welke de rechten van de partijen vrijwaren. Te dien | sont destinées à sauvegarder les droits des parties. A cette fin, il y |
einde moet ervoor worden gezorgd dat de Commissie en de | a lieu de s'assurer que la Commission et les autorités de concurrence |
mededingingsautoriteiten van de lidstaten over voldoende gegevens | |
inzake de voor de nationale rechterlijke instanties gevoerde | des Etats membres disposent d'informations suffisantes sur les |
procedures kunnen beschikken ». | procédures intentées devant les juridictions nationales ». |
B.2.4.3. Artikel 15, lid 3, van diezelfde verordening bepaalt : | B.2.4.3. L'article 15, paragraphe 3, du même règlement dispose : |
« De mededingingsautoriteiten van de lidstaten kunnen eigener beweging | « Les autorités de concurrence des Etats membres, agissant d'office, |
voor de rechterlijke instanties in hun lidstaat schriftelijke | peuvent soumettre des observations écrites aux juridictions de leur |
opmerkingen maken betreffende onderwerpen in verband met de toepassing | |
van artikel 81 of artikel 82 van het Verdrag. Met de toestemming van | Etat membre respectif au sujet de l'application de l'article 81 ou 82 |
de betrokken rechterlijke instantie kunnen zij voor de nationale | du traité. Avec l'autorisation de la juridiction en question, elles |
rechterlijke instanties in hun lidstaat ook mondelinge opmerkingen | peuvent aussi présenter des observations orales. Lorsque l'application |
maken. Indien de coherente toepassing van artikel 81 of artikel 82 van | cohérente de l'article 81 ou 82 du traité l'exige, la Commission, |
het Verdrag zulks vereist, kan de Commissie, eigener beweging, | agissant d'office, peut soumettre des observations écrites aux |
schriftelijke opmerkingen bij de rechterlijke instanties van de | juridictions des Etats membres. Avec l'autorisation de la juridiction |
lidstaten indienen. Met de toestemming van de betrokken rechterlijke | en question, elle peut aussi présenter des observations orales. |
instantie kan zij ook mondelinge opmerkingen maken. | |
[...] ». | [...] ». |
B.2.4.4. In antwoord op de vraag of de Europese Commissie op grond van | B.2.4.4. En réponse à la question de savoir si la Commission |
voormelde bepaling bevoegd is om uit eigen beweging schriftelijke | européenne est compétente, sur la base de la disposition précitée, |
pour introduire d'office des observations écrites auprès d'une | |
opmerkingen bij een nationale rechterlijke instantie in te dienen in | juridiction nationale dans le cadre d'une procédure relative à la |
het kader van een procedure die betrekking heeft op de volledige of | possibilité de déduire des bénéfices imposables le montant d'une |
gedeeltelijke aftrekbaarheid van de belastbare winst, van een door de | amende, en tout ou en partie, que la Commission a infligée pour la |
Commissie wegens schending van de artikelen 81 of 82 van het | violation des articles 81 ou 82 du Traité CE (actuellement les |
EG-Verdrag (thans de artikelen 101 en 102 van het VWEU) opgelegde | articles 101 et 102 du TFUE), la Cour de justice a jugé ce qui suit : |
geldboete, heeft het Hof van Justitie als volgt geoordeeld : | |
« 26. Ingevolge artikel 15, lid 1, van verordening nr. 1/2003 kunnen | « 26. L'article 15, paragraphe 1, du règlement n° 1/2003 dispose, |
enerzijds [de] rechterlijke instanties [van de lidstaten] de Commissie | d'une part, que [les] juridictions [des Etats membres] peuvent |
verzoeken inlichtingen waarover zij beschikt, of haar advies | demander à la Commission de leur communiquer des informations en sa |
betreffende de toepassing van de communautaire mededingingsregels, aan | possession ou un avis au sujet de questions relatives à l'application |
hen te bezorgen. Artikel 15, lid 2, ervan bepaalt anderzijds dat de | des règles communautaires de concurrence. Le paragraphe 2 de cet |
lidstaten de Commissie een afschrift toezenden van schriftelijke | article énonce, d'autre part, que les Etats membres transmettent à la |
beslissingen van nationale rechterlijke instanties met betrekking tot | Commission copie de tout jugement écrit rendu par des juridictions |
de toepassing van artikel 81 EG of artikel 82 EG. | nationales statuant sur l'application des articles 81 CE ou 82 CE. |
27. Ingevolge artikel 15, lid 3, eerste alinea, eerste en tweede zin, | 27. Les première et deuxième phrases du paragraphe 3, premier alinéa, |
van verordening nr. 1/2003 kunnen de mededingingsautoriteiten van de | dudit article 15 autorisent les autorités de concurrence des Etats |
lidstaten eigener beweging voor de rechterlijke instanties in hun | membres à soumettre des observations écrites d'office, et des |
lidstaat schriftelijke, en met de toestemming van de betrokken | observations orales avec l'autorisation de la juridiction concernée, |
rechterlijke instantie ook mondelinge, opmerkingen maken betreffende | aux juridictions de leur Etat membre respectif au sujet de |
onderwerpen in verband met de toepassing van artikel 81 EG of artikel | l'application de l'article 81 CE ou 82 CE. Les troisième et quatrième |
82 EG. Ingevolge de derde en de vierde zin van deze bepaling kan | phrases de cette disposition autorisent également la Commission à |
eveneens de Commissie eigener beweging schriftelijke, en met de | soumettre des observations écrites d'office, et des observations |
toestemming van de betrokken rechterlijke instantie ook mondelinge, | orales avec l'autorisation de la juridiction en question, devant les |
opmerkingen indienen bij de rechterlijke instanties van de lidstaten, | juridictions des Etats membres lorsque l'application cohérente de |
indien de coherente toepassing van artikel 81 EG of artikel 82 EG | l'article 81 CE ou 82 CE l'exige. |
zulks vereist. 28. Artikel 15, lid 3, eerste alinea, van verordening nr. 1/2003 ziet | 28. Ainsi, l'article 15, paragraphe 3, premier alinéa, du règlement n° |
dus op twee verschillende vormen van indiening van opmerkingen, met | 1/2003 vise deux types d'intervention différents ayant des champs |
een verschillende werkingssfeer : indiening van opmerkingen door de | d'application distincts : l'intervention des autorités nationales de |
nationale mededingingsautoriteiten, voor de rechterlijke instanties in | concurrence devant les juridictions de leur Etat membre respectif au |
hun respectieve lidstaten, betreffende onderwerpen in verband met de | |
toepassing van artikel 81 EG of artikel 82 EG, en indiening van | sujet de l'application de l'article 81 CE ou 82 CE et l'intervention |
opmerkingen door de Commissie, voor de rechterlijke instanties van de | de la Commission devant les juridictions des Etats membres lorsque |
lidstaten, indien de coherente toepassing van artikel 81 EG of artikel | l'application cohérente de l'article 81 CE ou 82 CE l'exige. |
82 EG zulks vereist. | |
29. De vier zinnen van deze alinea, en vooral het feit dat de tweede | 29. Les quatre phrases de cet alinéa, et surtout le fait que les |
en de vierde zin ervan nagenoeg identiek zijn, onderstrepen dat de | deuxième et quatrième phrases de celui-ci sont presque entièrement |
communautaire wetgever deze twee situaties, ofschoon in dezelfde | identiques, soulignent que le législateur communautaire avait |
l'intention de séparer ces deux hypothèses, malgré le fait qu'elles se | |
alinea genoemd, van elkaar wilde scheiden. | trouvent dans le même alinéa. |
30. Een letterlijke uitlegging van artikel 15, lid 3, eerste alinea, | 30. Par conséquent, une interprétation littérale de l'article 15, |
van verordening nr. 1/2003 leidt bijgevolg tot de zienswijze dat de | paragraphe 3, premier alinéa, du règlement n° 1/2003 conduit à |
Commissie uit eigen beweging bij de rechterlijke instanties van de | considérer que la faculté pour la Commission, agissant d'office, de |
soumettre des observations écrites aux juridictions des Etats membres | |
lidstaten uitsluitend schriftelijke opmerkingen kan indienen indien de | est subordonnée à l'unique condition que l'application cohérente de |
coherente toepassing van artikel 81 EG of 82 EG zulks vereist. Deze | l'article 81 CE ou 82 CE l'exige. Cette condition peut être remplie |
voorwaarde kan zelfs worden vervuld in gevallen waarin de betrokken | même dans des cas où la procédure concernée ne se déroule pas au sujet |
procedure niet onderwerpen in verband met de toepassing van artikel 81 | |
of 82 van het Verdrag betreft » (HvJ, 11 juni 2009, C-429/07, | de l'application de l'article 81 ou 82 du traité » (CJCE, 11 juin |
Inspecteur van de Belastingdienst tegen X BV, punten 26-30). | 2009, C-429/07, Inspecteur van de Belastingdienst c. X BV, points |
Uit wat voorafgaat vloeit voort dat de Commissie vermag schriftelijke | 26-30). Il découle de ce qui précède que la Commission peut introduire des |
opmerkingen in te dienen bij de rechterlijke instanties van een | observations écrites auprès des juridictions d'un Etat membre lorsque |
lidstaat indien de coherente toepassing van de artikelen 101 of 102 | l'application cohérente des articles 101 ou 102 du TFUE l'exige, même |
van het VWEU dat vereist, zelfs indien de rechterlijke instantie in | si la juridiction en question n'applique pas ces dispositions. |
kwestie die bepalingen niet toepast. | |
B.2.4.5. Het Hof van Justitie overweegt nog dat, in zoverre de | B.2.4.5. La Cour de justice considère en outre que, dans la mesure où |
uitkomst van een geding inzake de fiscale aftrekbaarheid van een door | l'issue d'un litige relatif à la déductibilité fiscale d'une amende |
de Commissie opgelegde geldboete kan raken aan de doeltreffendheid van | infligée par la Commission peut porter atteinte à l'effectivité de la |
de door de communautaire mededingingsautoriteit opgelegde sanctie, | sanction imposée par l'autorité communautaire de concurrence, |
artikel 15, lid 3, van de verordening nr. 1/2003 aldus moet worden | l'article 15, paragraphe 3, du règlement n° 1/2003 doit être |
uitgelegd dat de Commissie op grond van die bepaling bevoegd is om uit | interprété en ce sens que la Commission est compétente sur la base de |
eigen beweging bij een rechterlijke instantie van een lidstaat | cette disposition pour introduire d'office des observations écrites |
schriftelijke opmerkingen in te dienen in een procedure die betrekking | devant une juridiction d'un Etat membre dans une procédure relative à |
heeft op de volledige of gedeeltelijke aftrekbaarheid, van de | la possibilité de déduire des bénéfices imposables le montant d'une |
belastbare winst, van een door haar wegens schending van de artikelen | amende ou une partie de celle-ci qu'elle a infligée pour violation des |
101 of 102 van het VWEU opgelegde geldboete (ibid., punten 39-40). | articles 101 ou 102 du TFUE (ibid., points 39-40). |
B.2.4.6. Vermits te dezen de aftrekbaarheid van een door de Commissie | B.2.4.6. Puisque la déductibilité d'une amende infligée par la |
wegens schending van de artikelen 101 of 102 van het VWEU opgelegde | Commission pour violation des articles 101 ou 102 du TFUE est en cause |
geldboete in het geding is, doet de Commissie blijken van een | en l'espèce, la Commission justifie d'un intérêt suffisant pour |
voldoende belang om tussen te komen. | intervenir. |
Wat de ontvankelijkheid van de prejudiciële vragen betreft | En ce qui concerne la recevabilité des questions préjudicielles |
B.3.1. De nv « Tessenderlo Chemie », eisende partij voor het | B.3.1. La SA « Tessenderlo Chemie », partie demanderesse devant la |
verwijzende rechtscollege, voert aan dat de prejudiciële vragen | juridiction a quo, soutient que les questions préjudicielles sont |
onontvankelijk zijn, enerzijds, omdat beide vragen onduidelijk zouden | irrecevables, d'une part, parce que les deux questions seraient |
zijn en, anderzijds, omdat het antwoord op de tweede prejudiciële | imprécises et, d'autre part, parce que la réponse à la seconde |
vraag niet nuttig zou zijn voor het oplossen van het bodemgeschil. | question préjudicielle ne serait pas utile à la solution du litige |
B.3.2. Uit de prejudiciële vragen blijkt dat het Hof wordt ondervraagd | soumis au juge a quo. B.3.2. Il ressort des questions préjudicielles que la Cour est |
over de bestaanbaarheid van de in het geding zijnde bepaling met de | interrogée sur la compatibilité de la disposition en cause avec les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet in zoverre voorzieningen voor een strafrechtelijke geldboete fiscaal niet aftrekbaar zijn en voorzieningen voor een administratieve geldboete fiscaal aftrekbaar (eerste prejudiciële vraag), dan wel fiscaal niet aftrekbaar (tweede prejudiciële vraag) zijn. Bijgevolg bevatten de prejudiciële vragen de vereiste elementen opdat het Hof zich erover kan uitspreken. B.3.3.1. In beginsel komt het aan het verwijzende rechtscollege toe na te gaan of het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is om het aan dat rechtscollege voorgelegde geschil te beslechten. Slechts wanneer dat klaarblijkelijk niet het geval is, vermag het Hof te beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. | articles 10 et 11 de la Constitution en ce que des provisions pour une amende pénale ne sont pas fiscalement déductibles et que des provisions pour une amende administrative sont fiscalement déductibles (première question préjudicielle) ou au contraire non déductibles (seconde question préjudicielle). Par conséquent, les questions préjudicielles contiennent les éléments requis pour que la Cour puisse se prononcer sur celles-ci. B.3.3.1. C'est en principe à la juridiction a quo qu'il appartient d'apprécier si la réponse à la question préjudicielle est utile à la solution du litige qu'elle doit trancher. C'est uniquement lorsque ce n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de réponse. |
B.3.3.2. Het geschil voor het verwijzende rechtscollege betreft de | B.3.3.2. Le litige devant la juridiction a quo porte sur la déduction |
fiscale aftrek van voorzieningen om een administratieve geldboete, | fiscale de provisions constituées en vue du paiement d'une amende |
namelijk een door de Europese Commissie wegens schending van de | administrative, à savoir une amende infligée par la Commission |
artikelen 101 of 102 van het VWEU opgelegde geldboete, te betalen. In | européenne pour violation des articles 101 ou 102 du TFUE. |
tegenstelling tot wat de nv « Tessenderlo Chemie » beweert, behoeft de | Contrairement à ce que prétend la SA « Tessenderlo Chemie », la |
tweede prejudiciële vraag een antwoord voor het oplossen van het | seconde question préjudicielle requiert une réponse pour la solution |
geschil dat voor het verwijzende rechtscollege aanhangig is. | du litige soumis à la juridiction a quo. |
B.3.4. De exceptie wordt verworpen. | B.3.4. L'exception est rejetée. |
Ten gronde | Quant au fond |
B.4. De aan het Hof gestelde prejudiciële vragen betreffen de fiscale | B.4. Les questions préjudicielles posées à la Cour concernent la |
aftrekbaarheid van voorzieningen voor administratieve geldboeten. Uit | déductibilité fiscale de provisions pour des amendes administratives. |
die vragen en uit het verwijzingsvonnis blijkt dat het bodemgeschil | Il ressort de ces questions et du jugement de renvoi que le litige au |
betrekking heeft op voorzieningen voor een door de Europese Commissie | fond porte sur des provisions pour une amende infligée par la |
wegens schending van de artikelen 101 of 102 van het VWEU opgelegde | Commission européenne en raison de la violation des articles 101 ou |
geldboete. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot dat geval. | 102 du TFUE. La Cour limite son examen à cette hypothèse. |
Wat de eerste prejudiciële vraag betreft | En ce qui concerne la première question préjudicielle |
B.5. Met de eerste prejudiciële vraag beoogt de verwijzende rechter te | B.5. Le juge a quo souhaite savoir, par la première question |
vernemen of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met het | préjudicielle, si la disposition en cause est compatible avec le |
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie in de interpretatie dat | principe d'égalité et de non-discrimination dans l'interprétation |
zij betrekking heeft op strafrechtelijke geldboeten, doch niet op | selon laquelle elle concerne des amendes pénales mais pas des amendes |
boeten opgelegd door de Europese Commissie krachtens de verordening | infligées par la Commission européenne en vertu du règlement n° 1/2003 |
nr. 1/2003 in het kader van inbreuken begaan op de artikelen 101 en | dans le cadre d'infractions commises à l'encontre des articles 101 et |
102 van het VWEU. | 102 du TFUE. |
B.6.1. Volgens de Ministerraad behoeft de eerste prejudiciële vraag | B.6.1. Selon le Conseil des ministres, la première question |
geen antwoord, aangezien ze uitgaat van een verkeerde interpretatie | préjudicielle n'appelle pas de réponse puisqu'elle repose sur une |
van de in het geding zijnde bepaling. | interprétation erronée de la disposition en cause. |
B.6.2. In dat verband vraagt de Ministerraad, alsook de Europese | B.6.2. A cet égard, le Conseil des ministres requiert, ainsi que la |
Commissie, dat het Hof een prejudiciële vraag aan het Hof van Justitie | Commission européenne, que la Cour pose une question préjudicielle à |
van de Europese Unie zou stellen indien het van mening zou zijn dat in | la Cour de justice de l'Union européenne si elle devait estimer qu'il |
die interpretatie twijfel bestaat over de verenigbaarheid van de in | existe dans cette interprétation un doute quant à la compatibilité de |
het geding zijnde bepaling met het VWEU. | la disposition en cause avec le TFUE. |
B.7. Wanneer een vraag met betrekking tot de uitlegging van het | B.7. Lorsqu'une question sur l'interprétation d'une disposition du |
Unierecht wordt opgeworpen in een zaak aanhangig bij een nationale | droit de l'Union européenne est soulevée dans une affaire pendante |
rechterlijke instantie waarvan de beslissingen volgens het nationale | devant une juridiction nationale dont les décisions ne sont pas |
recht niet vatbaar zijn voor hoger beroep, is die instantie, | susceptibles d'un recours juridictionnel de droit interne, cette |
overeenkomstig artikel 267, derde alinea, van het VWEU, gehouden die | juridiction est tenue, conformément à l'article 267, troisième alinéa, |
vraag te stellen aan het Hof van Justitie. Die verwijzing is evenwel | du TFUE, de poser cette question à la Cour de justice. Ce renvoi n'est |
cependant pas nécessaire lorsque cette autorité juridictionnelle a | |
niet nodig wanneer die rechterlijke instantie heeft vastgesteld « dat | constaté « que la question soulevée n'est pas pertinente ou que la |
de opgeworpen vraag niet relevant is of dat de betrokken | disposition communautaire en cause a déjà fait l'objet d'une |
gemeenschapsbepaling reeds door het Hof is uitgelegd of dat de juiste | interprétation de la part de la Cour ou que l'application correcte du |
toepassing van het gemeenschapsrecht zo evident is, dat | droit communautaire s'impose avec une telle évidence qu'elle ne laisse |
redelijkerwijze geen ruimte voor twijfel kan bestaan » (HvJ, 6 oktober | place à aucun doute raisonnable » (CJCE, 6 octobre 1982, C-283/81, |
1982, C-283/81, CILFIT, punt 21). | CILFIT, point 21). |
B.8. Bijgevolg dient het Hof eerst na te gaan of de in het geding | B.8. Par conséquent, la Cour doit d'abord vérifier si la disposition |
zijnde bepaling, zoals geïnterpreteerd door de verwijzende rechter, | en cause, telle qu'elle est interprétée par le juge a quo, est |
bestaanbaar is met het recht van de Europese Unie en of het zich eraan | compatible avec le droit de l'Union européenne et si elle peut se |
kan onttrekken een prejudiciële vraag aan het Hof van Justitie te | dispenser de saisir la Cour de justice d'une question préjudicielle au |
stellen om reden dat dat Hof de bepaling van het Unierecht die te | motif que celle-ci a déjà interprété la disposition du droit de |
dezen moet worden toegepast, reeds heeft uitgelegd. | l'Union dont il doit être fait application en l'espèce. |
B.9.1. Luidens artikel 101 van het VWEU zijn verboden « alle | B.9.1. Sont interdits en vertu de l'article 101 du TFUE « tous accords |
overeenkomsten tussen ondernemingen, alle besluiten van | |
ondernemersverenigingen en alle onderling afgestemde feitelijke | entre entreprises, toutes décisions d'associations d'entreprises et |
gedragingen welke de handel tussen lidstaten ongunstig kunnen | toutes pratiques concertées, qui sont susceptibles d'affecter le |
beïnvloeden en ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging | commerce entre Etats membres et qui ont pour objet ou pour effet |
binnen de interne markt wordt verhinderd, beperkt of vervalst ». | d'empêcher, de restreindre ou de fausser le jeu de la concurrence à |
Artikel 102 van het VWEU verbiedt dat één of meer ondernemingen | l'intérieur du marché intérieur ». L'article 102 du TFUE interdit |
misbruik maken van een machtspositie op de interne markt of op een | qu'une ou plusieurs entreprises exploitent de façon abusive une |
position dominante sur le marché intérieur ou dans une partie | |
wezenlijk deel daarvan, voor zover de handel tussen lidstaten daardoor | substantielle de celui-ci, dans la mesure où le commerce entre Etats |
ongunstig kan worden beïnvloed. | membres est susceptible d'en être affecté. |
B.9.2. Voor de toepassing van die bepalingen stelt de Raad | B.9.2. En vue de l'application de ces dispositions, le Conseil établit |
verordeningen of richtlijnen vast die met name tot doel hebben de « | les règlements ou directives qui ont pour but notamment « d'assurer le |
nakoming van de in artikel 101, lid 1, en in artikel 102 bedoelde | respect des interdictions visées à l'article 101, paragraphe 1, et à |
verbodsbepalingen te verzekeren door de instelling van geldboeten en | l'article 102, par l'institution d'amendes et d'astreintes » (article |
dwangsommen » (artikel 103, lid 2, onder a), van het VWEU). | 103, paragraphe 2, a), du TFUE). |
B.9.3. Ter uitvoering hiervan bepaalt artikel 23 van de verordening | B.9.3. En exécution de ces dispositions, l'article 23 du règlement n° |
nr. 1/2003 : | 1/2003 dispose : |
« 1. De Commissie kan bij beschikking aan ondernemingen en | « 1. La Commission peut, par voie de décision, infliger aux |
entreprises et associations d'entreprises des amendes jusqu'à | |
ondernemersverenigingen geldboeten van ten hoogste 1 % van de in het | concurrence de 1 % du chiffre d'affaires total réalisé au cours de |
voorafgaande boekjaar behaalde totale omzet opleggen, wanneer zij | l'exercice social précédent lorsque, de propos délibéré ou par |
opzettelijk of uit onachtzaamheid : | négligence : a) elles fournissent un renseignement inexact ou dénaturé en réponse à |
a) in antwoord op een verzoek overeenkomstig artikel 17 of artikel 18, | une demande faite en application de l'article 17 ou de l'article 18, |
lid 2, onjuiste of misleidende inlichtingen verstrekken; | paragraphe 2; |
b) in antwoord op een verzoek bij een beschikking overeenkomstig | b) en réponse à une demande faite par voie de décision prise en |
artikel 17 of artikel 18, lid 3, onvolledige, onjuiste of misleidende | application de l'article 17 ou de l'article 18, paragraphe 3, elles |
inlichtingen verstrekken, dan wel de inlichtingen niet verstrekken | fournissent un renseignement inexact, incomplet ou dénaturé ou ne |
binnen de vastgestelde termijn; | fournissent pas un renseignement dans le délai prescrit; |
c) tijdens een inspectie overeenkomstig artikel 20 geen volledige | c) elles présentent de façon incomplète, lors des inspections |
inzage geven in de daartoe gevraagde boeken of andere bescheiden in | effectuées au titre de l'article 20, les livres ou autres documents |
verband met het bedrijf, dan wel zich niet aan een overeenkomstig | professionnels requis, ou ne se soumettent pas aux inspections |
artikel 20, lid 4, bij beschikking gelaste inspectie onderwerpen; | ordonnées par voie de décision prise en application de l'article 20, |
d) in antwoord op een overeenkomstig artikel 20, lid 2, onder e), | paragraphe 4; d) en réponse à une question posée conformément à l'article 20, |
gestelde vraag | paragraphe 2, point e), |
- een onjuist of misleidend antwoord geven, dan wel | - elles fournissent une réponse incorrecte ou dénaturée, ou |
- nalaten binnen de door de Commissie vastgestelde termijn een door | - elles omettent de rectifier dans un délai fixé par la Commission une |
een personeelslid gegeven onjuist, onvolledig of misleidend antwoord | réponse incorrecte, incomplète ou dénaturée donnée par un membre du |
te corrigeren, of | personnel, ou |
- nalaten of weigeren een volledig antwoord te geven met betrekking | - elles omettent ou refusent de fournir une réponse complète sur des |
tot feiten in verband met het voorwerp en het doel van een inspectie | faits en rapport avec l'objet et le but d'une inspection ordonnée par |
waartoe opdracht is gegeven bij wege van een beschikking overeenkomstig artikel 20, lid 4; | une décision prise conformément à l'article 20, paragraphe 4; |
e) zegels die door de door de Commissie gemachtigde functionarissen of | e) des scellés apposés en application de l'article 20, paragraphe 2, |
andere begeleidende personen overeenkomstig artikel 20, lid 2, onder | point d), par les agents ou les autres personnes les accompagnant |
d), zijn aangebracht, verbreken. | mandatés de la Commission, ont été brisés. |
2. De Commissie kan bij beschikking geldboetes opleggen aan | 2. La Commission peut, par voie de décision, infliger des amendes aux |
ondernemingen en ondernemersverenigingen wanneer zij opzettelijk of | entreprises et associations d'entreprises lorsque, de propos délibéré |
uit onachtzaamheid : | ou par négligence : |
a) inbreuk maken op artikel 81 of artikel 82 van het Verdrag; of | a) elles commettent une infraction aux dispositions de l'article 81 ou |
b) in strijd handelen met een beschikking waarbij uit hoofde van | 82 du traité, ou b) elles contreviennent à une décision ordonnant des mesures |
artikel 8 voorlopige maatregelen gelast worden; of | provisoires prises au titre de l'article 8, ou |
c) een toezegging waaraan overeenkomstig artikel 9 bij beschikking een | c) elles ne respectent pas un engagement rendu obligatoire par |
verbindend karakter is verleend, niet nakomen. | |
Voor elke bij de inbreuk betrokken onderneming en | décision en vertu de l'article 9. |
Pour chaque entreprise et association d'entreprises participant à | |
ondernemersvereniging is de geldboete niet groter dan 10 % van de | l'infraction, l'amende n'excède pas 10 % de son chiffre d'affaires |
totale omzet die in het voorafgaande boekjaar is behaald. | total réalisé au cours de l'exercice social précédent. |
Wanneer de inbreuk van een vereniging betrekking heeft op de | Lorsque l'infraction d'une association porte sur les activités de ses |
activiteiten van haar leden is de geldboete niet groter dan 10 % van | membres, l'amende ne peut dépasser 10 % de la somme du chiffre |
de som van de totale omzet van elk lid dat actief is op de markt die | d'affaires total réalisé par chaque membre actif sur le marché affecté |
door de inbreuk van de vereniging geraakt wordt. | par l'infraction de l'association. |
3. Bij de vaststelling van het bedrag van de geldboete wordt zowel met | 3. Pour déterminer le montant de l'amende, il y a lieu de prendre en |
de ernst, als met de duur van de inbreuk rekening gehouden. | considération, outre la gravité de l'infraction, la durée de celle-ci. |
4. Wanneer aan een ondernemersvereniging een geldboete is opgelegd | 4. Lorsqu'une amende est infligée à une association d'entreprises en |
rekening houdend met de totale omzet van haar leden en deze vereniging | tenant compte du chiffre d'affaires de ses membres et que |
insolvent is, is de vereniging verplicht om van haar leden bijdragen | l'association n'est pas solvable, elle est tenue de lancer à ses |
te vragen om de geldboete te kunnen betalen. | membres un appel à contributions pour couvrir le montant de l'amende. |
Wanneer die bijdragen niet binnen een door de Commissie vastgestelde | Si ces contributions n'ont pas été versées à l'association dans un |
termijn aan de vereniging zijn betaald, kan de Commissie elke onderneming waarvan de vertegenwoordigers lid waren van de betrokken besluitvormende organen van de vereniging, rechtstreeks tot betaling van de boete aanspreken. Nadat de Commissie betaling heeft geëist op grond van de tweede alinea, kan de Commissie, indien dat nodig is om de volledige betaling van de boete te waarborgen elk lid van de vereniging dat actief was op de markt waarop de inbreuk heeft plaatsgevonden, tot betaling van het saldo aanspreken. De Commissie mag echter geen betaling uit hoofde van de tweede en derde alinea eisen van ondernemingen die aantonen dat zij de inbreukmakende beslissing van de vereniging niet hebben uitgevoerd en hetzij niet op de hoogte waren van het bestaan ervan, hetzij er actief afstand van hebben genomen vóór de aanvang van het onderzoek van de Commissie naar de zaak. De financiële aansprakelijkheid van elke onderneming met betrekking | délai fixé par la Commission, celle-ci peut exiger le paiement de l'amende directement par toute entreprise dont les représentants étaient membres des organes décisionnels concernés de l'association. Après avoir exigé le paiement au titre du deuxième alinéa, lorsque cela est nécessaire pour garantir le paiement intégral de l'amende, la Commission peut exiger le paiement du solde par tout membre de l'association qui était actif sur le marché sur lequel l'infraction a été commise. Cependant, la Commission n'exige pas le paiement visé aux deuxième et troisième alinéas auprès des entreprises qui démontrent qu'elles n'ont pas appliqué la décision incriminée de l'association et qu'elles en ignoraient l'existence ou s'en sont activement désolidarisées avant que la Commission n'entame son enquête. La responsabilité financière de chaque entreprise en ce qui concerne |
tot de betaling van de boete bedraagt niet meer dan 10 % van haar | le paiement de l'amende ne peut excéder 10 % de son chiffre d'affaires |
totale omzet in het vorige boekjaar. | total réalisé au cours de l'exercice social précédent. |
5. De op grond van lid 1 of lid 2 gegeven beschikkingen hebben geen | 5. Les décisions prises en application des paragraphes 1 et 2 n'ont |
strafrechtelijk karakter ». | pas un caractère pénal ». |
B.10.1. Volgens de Europese Commissie omvat haar taak « niet alleen de | B.10.1. Selon la Commission européenne, sa mission « ne comprend pas |
verplichting om individuele inbreuken op te sporen en te bestraffen, | |
maar ook de verplichting om een algemeen beleid te voeren dat erop is | seulement la tâche d'instruire et de réprimer des infractions |
gericht om op het gebied van de mededinging toepassing te geven aan de | individuelles, mais comporte également le devoir de poursuivre une |
door het Verdrag vastgelegde beginselen en het gedrag van de | politique générale visant à appliquer en matière de concurrence les |
ondernemingen in overeenstemming met deze beginselen te sturen » | principes fixés par le Traité et à orienter en ce sens le comportement |
(Richtsnoeren voor de berekening van geldboeten die uit hoofde van | des entreprises » (Lignes directrices pour le calcul des amendes |
artikel 23, lid 2, onder a), van Verordening (EG) nr. 1/2003 worden | infligées en application de l'article 23, paragraphe 2, sous a), du |
opgelegd, PB C 210 van 1 september 2006, p. 2, punt 4). Het bedrag van | règlement (CE) n° 1/2003, JO C 210 du 1er septembre 2006, p. 2, point |
de geldboete moet « op een zodanig niveau worden gesteld dat daarvan | 4). Le montant de l'amende doit être fixé « à un niveau suffisamment |
een voldoende afschrikkende werking uitgaat, niet alleen om de | dissuasif, non seulement en vue de sanctionner les entreprises en |
betrokken ondernemingen te bestraffen (specifieke afschrikkende | cause (effet dissuasif spécifique), mais aussi en vue de dissuader |
werking), maar ook om andere ondernemingen ervan te weerhouden over te | d'autres entreprises de s'engager dans des comportements contraires |
gaan tot gedragingen die in strijd zijn met de artikelen 81 en 82 van | aux articles 81 et 82 du traité ou de continuer de tels comportements |
het Verdrag of dergelijke gedragingen voort te zetten (algemene | |
afschrikkende werking) » (ibid.). | (effet dissuasif général) » (ibid.). |
B.10.2. Het Hof van Justitie heeft geoordeeld dat de door de Europese | B.10.2. La Cour de justice a jugé que les amendes infligées par la |
Commissie opgelegde geldboeten tot doel hebben « onwettige handelingen | Commission européenne ont pour objet « de punir les actes illégaux des |
van de betrokken ondernemingen te bestraffen en zowel die | entreprises concernées ainsi que de dissuader tant les entreprises en |
ondernemingen als andere deelnemers aan het economisch verkeer ervan | |
te weerhouden om in de toekomst de communautaire mededingingsregels te | question que d'autres opérateurs économiques de violer, à l'avenir, |
schenden » (HvJ, 29 juni 2006, C-289/04 P, Showa Denko KK t. | les règles du droit communautaire de la concurrence » (CJCE, 29 juin |
Commissie, punt 16). | 2006, C-289/04 P, Showa Denko KK c. Commission, point 16). |
B.11. Wat de fiscale aftrekbaarheid van de door de Europese Commissie | B.11. En ce qui concerne la déductibilité fiscale des amendes |
opgelegde geldboeten betreft, heeft het Hof van Justitie in het | infligées par la Commission européenne, la Cour de justice a jugé par |
voormelde arrest van 11 juni 2009 het volgende geoordeeld : | son arrêt précité du 11 juin 2009 : |
« 35. De bevoegdheid van de Commissie om geldboeten op te leggen aan | « 35. Le pouvoir de la Commission d'infliger des amendes aux |
ondernemingen die opzettelijk of uit onachtzaamheid inbreuk maken op | entreprises qui, de propos délibéré ou par négligence, commettent une |
artikel 81, lid 1, EG of artikel 82 EG, is één van de middelen die de | infraction aux dispositions des articles 81, paragraphe 1, CE ou 82 CE |
Commissie ter beschikking zijn gesteld om de haar door het | constitue un des moyens attribués à celle-ci en vue de lui permettre |
gemeenschapsrecht toevertrouwde toezichthoudende taak te kunnen | d'accomplir la mission de surveillance que lui confère le droit |
uitoefenen (zie in die zin arresten van 7 juni 1983, Musique Diffusion | communautaire (voir, en ce sens, arrêts du 7 juin 1983, Musique |
française e.a./Commissie, 100/80-103/80, Jurispr. blz. 1825, punt 105, | Diffusion française e.a./Commission, 100/80 à 103/80, Rec. p. 1825, |
en 7 juni 2007, Britannia Alloys & Chemicals/Commissie, C-76/06 P, | point 105, et du 7 juin 2007, Britannia Alloys & Chemicals/Commission, |
Jurispr. blz. I-4405, punt 22). | C-76/06 P, Rec. p. I-4405, point 22). |
36. Zou het principiële verbod van mededingingsverstorende praktijken | 36. Dissocier le principe de l'interdiction des pratiques |
worden losgekoppeld van de voor niet-eerbiediging hiervan voorziene | anticoncurrentielles des sanctions prévues en cas d'inobservation de |
sancties, dan zou dus de doeltreffendheid worden ontnomen aan het | celui-ci reviendrait dès lors à priver d'effectivité l'action des |
handelen van de autoriteiten die zijn belast met het toezicht op de | autorités chargées de surveiller le respect de cette interdiction et |
naleving van dit verbod en met het opleggen van sancties voor | de sanctionner de telles pratiques. Ainsi, les dispositions des |
dergelijke praktijken. De artikelen 81 EG en 82 EG zouden dus | articles 81 CE et 82 CE seraient inopérantes si elles n'étaient pas |
onwerkzaam zijn indien zij niet met de in artikel 83, lid 2, sub a, EG | accompagnées de mesures coercitives prévues à l'article 83, paragraphe |
voorziene dwangmaatregelen gepaard zouden gaan. Zoals de | |
advocaat-generaal in punt 38 van zijn conclusie heeft uiteengezet, | 2, sous a), CE. Comme l'a exposé M. l'avocat général au point 38 de |
bestaat er tussen de geldboeten en de toepassing van de artikelen 81 | ses conclusions, il existe un lien intrinsèque entre les amendes et |
EG en 82 EG een wezenlijk verband. | l'application des articles 81 CE et 82 CE. |
37. De doeltreffendheid van de krachtens artikel 83, lid 2, sub a, EG | 37. L'effectivité des sanctions infligées par les autorités de |
door de nationale of communautaire mededingingsautoriteiten opgelegde | concurrence nationales ou communautaires sur le fondement de l'article |
sancties is dus een voorwaarde voor de coherente toepassing van de | 83, paragraphe 2, sous a), CE est donc une condition de l'application |
artikelen 81 EG en 82 EG. | cohérente des articles 81 CE et 82 CE. |
38. In het kader van een procedure betreffende in artikel 83, lid 2, | 38. Or, dans le cadre d'une procédure concernant des sanctions en |
sub a, EG voorziene sancties op het gebied van mededingingsverstorende | matière de pratiques anticoncurrentielles prévues à l'article 83, |
praktijken, kan de beslissing die moet worden genomen door de | paragraphe 2, sous a), CE, la décision que la juridiction saisie est |
rechterlijke instantie waarbij de zaak aanhangig is, raken aan de | amenée à rendre est susceptible de porter atteinte à l'effectivité de |
doeltreffendheid van deze sancties, en dreigt die dus de coherente | ces sanctions et, donc, risque de compromettre l'application cohérente |
toepassing van de artikelen 81 EG of 82 EG te ondermijnen. | des articles 81 CE ou 82 CE. |
39. In de omstandigheden van het hoofdgeding is het duidelijk dat de | 39. Dans les circonstances de l'affaire au principal, il est manifeste |
que l'issue du litige relatif à la déductibilité fiscale d'une partie | |
uitkomst van het geding inzake de fiscale aftrekbaarheid van een | du montant d'une amende infligée par la Commission est susceptible de |
gedeelte van een door de Commissie opgelegde geldboete kan raken aan | porter atteinte à l'effectivité de la sanction imposée par l'autorité |
de doeltreffendheid van de door de communautaire | communautaire de concurrence. L'effectivité de la décision de la |
mededingingsautoriteit opgelegde sanctie. De beschikking van de | Commission par laquelle elle a infligé une amende à une société |
Commissie waarbij zij aan een vennootschap een geldboete heeft | pourrait en effet être sensiblement réduite si la société concernée, |
opgelegd, zou namelijk aanzienlijk aan doeltreffendheid inboeten | ou du moins une société qui est liée à celle-ci, était autorisée à |
indien deze boete voor de betrokken vennootschap, althans voor een aan | déduire en tout ou en partie le montant de cette amende du montant de |
haar gelieerde vennootschap, volledig of gedeeltelijk aftrekbaar zou | |
zijn van haar belastbare winst, aangezien een dergelijke mogelijkheid | ses bénéfices imposables, puisqu'une telle possibilité aurait pour |
tot gevolg zou hebben dat de last van de betrokken boete door een | effet de compenser partiellement la charge de ladite amende par une |
verlaging van de belastingdruk gedeeltelijk zou worden gecompenseerd » | |
(HvJ, 11 juni 2009, C-429/07, Inspecteur van de Belastingdienst tegen | réduction de la charge fiscale » (CJCE, 11 juin 2009, C-429/07, |
X BV, punten 35-39). | Inspecteur van Belastingdienst c. X BV, points 35-39). |
B.12. Het Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Unie heeft | B.12. Le Tribunal de première instance de l'Union européenne a |
eveneens geoordeeld : | également jugé : |
« 368. Verzoekster verklaart, dat zij de boete van 19,3 miljoen DM | « 368. La requérante fait valoir que l'amende de 19,3 millions de DM |
moet betalen uit haar winst na belasting. Daardoor vormt die boete | qui lui a été infligée doit être prélevée sur le bénéfice après impôt. |
voor de bedrijfsresultaten van de onderneming in feite een last van | Par conséquent, cette amende correspondrait en réalité à une charge |
ongeveer 55 miljoen DM; die komen bovenop het verlies van 250 miljoen | grevant les résultats de l'entreprise d'environ 55 millions de DM, qui |
DM dat verzoekster in de polypropyleensector heeft geleden. | viendraient s'ajouter aux pertes de plus de 250 millions de DM subies |
369. Het Gerecht is van oordeel, dat de Commissie bij de vaststelling | par la requérante dans le secteur du polypropylène. |
van het bedrag van de aan verzoekster opgelegde geldboete ongetwijfeld | 369. Le Tribunal considère que, pour fixer le montant de l'amende |
rekening heeft gehouden met de omstandigheid dat die geldboete uit de | infligée à la requérante, la Commission a dû prendre en considération |
winst na belasting moest worden betaald. Indien de boete uit de winst | le fait que celle-ci devait être prélevée sur le bénéfice après impôt. |
vóór belasting moest worden betaald, zou in feite een deel van de | En effet, si l'amende devait être prélevée sur le bénéfice imposable, |
boete zijn gedragen door de Lid-Staat waaronder de onderneming | cela aurait pour conséquence de faire supporter une partie de l'amende |
fiscaalrechtelijk ressorteert, aangezien daardoor voor de onderneming | par l'Etat dont l'entreprise relève en matière fiscale, car cela |
de maatstaf van heffing zou zijn verminderd. Bij de vaststelling van | entraînerait une diminution de la base imposable de l'entreprise. Or, |
het bedrag van de aan Hoechst opgelegde geldboete kan de Commissie | la Commission n'a pas pu partir d'une telle hypothèse dans la fixation |
evenwel onmogelijk van die hypothese zijn uitgegaan » (Ger., 10 maart | du montant de l'amende infligée à Hoechst » (TPICE, 10 mars 1992, |
1992, T-10/89, Hoechst AG t. Commissie, Jur., 1992, p. II-629, punten | T-10/89, Hoechst AG c. Commission, Rec., 1992, p. II-629, points |
368-369). | 368-369). |
B.13. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat de door de Europese | B.13. Il résulte de ce qui précède que les amendes infligées par la |
Commissie wegens de schending van de artikelen 101 of 102 van het VWEU | Commission européenne pour violation des articles 101 ou 102 du TFUE |
opgelegde geldboeten zowel een bestraffend als een afschrikkend doel | poursuivent un objectif tant punitif que dissuasif. Ainsi qu'il |
hebben. Zoals blijkt uit de rechtspraak van het Hof van Justitie en | ressort de la jurisprudence de la Cour de justice et du Tribunal de |
van het Gerecht van Eerste Aanleg van de Europese Unie kan de mogelijkheid om die geldboeten fiscaal af te trekken raken aan hun doeltreffendheid en aan de coherente toepassing van de verbodsbepalingen van het mededingingsrecht, in zoverre ze tot gevolg heeft dat de onderneming in kwestie de financiële last van de geldboete ten dele kan afwentelen op de lidstaat. Op dat punt laat de voormelde rechtspraak bij het Hof geen twijfel bestaan over de interpretatie van het op de zaak van toepassing zijnde Unierecht die zou vereisen dat een nieuwe prejudiciële vraag aan het Hof van Justitie wordt gesteld, zoals de Ministerraad en de Europese Commissie vragen. | première instance de l'Union européenne, la possibilité de déduire fiscalement ces amendes peut affecter leur effectivité et l'application cohérente des interdictions du droit de la concurrence, dans la mesure où elle a pour conséquence que l'entreprise en question puisse reporter partiellement la charge financière de l'amende sur l'Etat membre. Sur ce point, la jurisprudence précitée ne laisse pas de doute à la Cour sur l'interprétation du droit de l'Union applicable à l'espèce qui exigerait le renvoi d'une nouvelle question préjudicielle à la Cour de justice, comme le requièrent le Conseil des ministres et la Commission européenne. |
B.14.1. Artikel 4, lid 3, van het Verdrag betreffende de Europese Unie | B.14.1. L'article 4, paragraphe 3, du Traité sur l'Union européenne |
(hierna : VEU) bepaalt : | (ci-après : TUE) dispose : |
« Krachtens het beginsel van loyale samenwerking respecteren de Unie | « En vertu du principe de coopération loyale, l'Union et les Etats |
en de lidstaten elkaar en steunen zij elkaar bij de vervulling van de | membres se respectent et s'assistent mutuellement dans |
taken die uit de Verdragen voortvloeien. | l'accomplissement des missions découlant des traités. |
[...] ». | [...] ». |
Die bepaling, die voor alle met overheidsgezag beklede instanties van | Cette disposition, qui s'impose à toutes les autorités des Etats |
de lidstaten geldt, dus ook - in het kader van hun bevoegdheden - voor | membres, y compris, dans le cadre de leurs compétences, aux autorités |
de rechterlijke instanties, verplicht de nationale rechter om de | juridictionnelles, oblige le juge national à donner à la loi interne |
nationale bepalingen die hij moet toepassen, zoveel mogelijk in | qu'il doit appliquer, dans toute la mesure du possible, une |
overeenstemming met de eisen van het Unierecht uit te leggen (HvJ, 27 | interprétation conforme aux exigences du droit de l'Union (CJCE, 27 |
oktober 2009, C-115/08, Land Oberösterreich t. CEZ as, punt 138). De | octobre 2009, C-115/08, Land Oberösterreich c. CEZ as, point 138). Le |
nationale rechter, die in het kader van zijn bevoegdheid is belast met | juge national chargé d'appliquer, dans le cadre de sa compétence, les |
de toepassing van de bepalingen van het Unierecht, is verplicht zorg | dispositions du droit de l'Union a l'obligation d'assurer le plein |
te dragen voor de volle werking van die normen, en daarbij zo nodig, | effet de ces normes en laissant au besoin inappliquée, de sa propre |
op eigen gezag, elke strijdige bepaling van de nationale wetgeving | autorité, toute disposition contraire de la législation nationale |
buiten toepassing te laten (HvJ, 22 juni 2010, C-188/10 en C-189/10, | (CJUE, 22 juin 2010, C-188/10 et C-189/10, Melki et Abdeli, point 43). |
Melki en Abdeli, punt 43). B.14.2. Krachtens de voormelde bepaling van het VEU dienen de | B.14.2. En vertu de la disposition précitée du TUE, les Etats membres |
lidstaten van de Europese Unie zich te onthouden van alle maatregelen | de l'Union européenne doivent s'abstenir de toute mesure susceptible |
die de verwezenlijking van de doelstellingen van de Unie in gevaar | de mettre en péril la réalisation des objectifs de l'Union. La |
kunnen brengen. De mogelijkheid om de door de Europese Commissie | possibilité de déduire fiscalement les amendes infligées par la |
wegens de schending van de artikelen 101 of 102 van het VWEU opgelegde | Commission européenne pour violation des articles 101 ou 102 du TFUE |
geldboeten fiscaal af te trekken, zou een dergelijke maatregel zijn. | constituerait une telle mesure. Par conséquent, cette possibilité |
Bijgevolg is die mogelijkheid niet verenigbaar met het Unierecht. | n'est pas compatible avec le droit de l'Union. |
B.14.3. De in het geding zijnde bepaling dient bijgevolg aldus te | B.14.3. La disposition en cause doit dès lors être interprétée en ce |
worden geïnterpreteerd dat de geldboeten die de Europese Commissie | sens que les amendes que la Commission européenne inflige pour |
oplegt wegens de schending van de artikelen 101 of 102 van het VWEU, | violation des articles 101 ou 102 du TFUE ne sont pas déductibles |
niet aftrekbaar zijn als beroepskosten. | comme frais professionnels. |
B.15. Vermits de in het geding zijnde bepaling, zoals geïnterpreteerd | B.15. Etant donné que la disposition en cause, telle qu'elle est |
door de verwijzende rechter in de eerste prejudiciële vraag, niet | interprétée par le juge a quo dans la première question préjudicielle, |
bestaanbaar is met het recht van de Europese Unie, behoeft die vraag | n'est pas compatible avec le droit de l'Union européenne, cette |
geen antwoord. | question n'appelle pas de réponse. |
Wat de tweede prejudiciële vraag betreft | En ce qui concerne la seconde question préjudicielle |
B.16. Met de tweede prejudiciële vraag beoogt de verwijzende rechter | B.16. Le juge a quo souhaite savoir, par la seconde question |
te vernemen of de in het geding zijnde bepaling bestaanbaar is met het | préjudicielle, si la disposition en cause est compatible avec le |
beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie in de interpretatie dat | principe d'égalité et de non-discrimination dans l'interprétation |
zij betrekking heeft op alle straffen in de zin van artikel 6 van het | selon laquelle elle concerne toutes les peines au sens de l'article 6 |
Europees Verdrag voor de rechten van de mens, met inbegrip van boeten | de la Convention européenne des droits de l'homme, y compris les |
opgelegd door de Europese Commissie krachtens de verordening nr. | amendes infligées par la Commission européenne en vertu du règlement |
1/2003 in het kader van inbreuken begaan op de artikelen 101 en 102 | n° 1/2003 dans le cadre d'infractions aux articles 101 et 102 du TFUE |
van het VWEU, die fiscaal bijgevolg niet als beroepskosten aftrekbaar | qui ne seraient, partant, pas déductibles fiscalement comme frais |
zouden zijn. | professionnels. |
In die interpretatie heeft de in het geding zijnde bepaling tot gevolg | Dans cette interprétation, la disposition en cause a pour effet de |
dat twee categorieën van belastingplichtigen op identieke wijze worden | |
behandeld : enerzijds, de belastingplichtigen aan wie de Europese | traiter de manière identique deux catégories de contribuables : d'une |
Commissie een geldboete oplegt wegens de schending van de artikelen | part, les contribuables auxquels la Commission européenne inflige une |
101 of 102 van het VWEU en, anderzijds, de belastingplichtigen aan wie | amende pour violation des articles 101 ou 102 du TFUE et, d'autre |
de rechter een strafrechtelijke geldboete oplegt. | part, les contribuables auxquels le juge inflige une amende pénale. |
B.17. Het Hof mag een gelijke behandeling slechts afkeuren wanneer | B.17. La Cour ne peut critiquer un traitement identique que si deux |
twee categorieën van personen die zich ten aanzien van de betwiste | catégories de personnes se trouvant dans des situations qui, au regard |
maatregel in wezenlijk verschillende situaties bevinden, op identieke | de la mesure considérée, sont essentiellement différentes font l'objet |
wijze worden behandeld, zonder dat daarvoor een redelijke | d'un traitement identique sans qu'apparaisse une justification |
verantwoording bestaat. | raisonnable. |
B.18. Om de in B.13 en B.14 uiteengezette redenen, zou de mogelijkheid | B.18. Pour les motifs exposés en B.13 et en B.14, la possibilité de |
om de door de Europese Commissie wegens de schending van de artikelen | déduire fiscalement les amendes infligées par la Commission européenne |
101 of 102 van het VWEU opgelegde geldboeten fiscaal af te trekken, | en raison de la violation des articles 101 ou 102 du TFUE affecterait |
raken aan hun doeltreffendheid en aan de coherente toepassing van de | leur effectivité et l'application cohérente des interdictions du droit |
verbodsbepalingen van het mededingingsrecht, en niet verenigbaar zijn | de la concurrence et ne serait pas compatible avec le droit de |
met het Unierecht. | l'Union. |
B.19. Aangezien het Unierecht verhindert dat de door de Europese | B.19. Dès lors que le droit de l'Union s'oppose à ce que les amendes |
Commissie wegens de schending van de artikelen 101 of 102 van het VWEU | infligées par la Commission européenne pour violation des articles 101 |
opgelegde geldboeten fiscaal aftrekbaar zijn, is het redelijk | ou 102 du TFUE soient fiscalement déductibles, il est raisonnablement |
verantwoord dat de in het geding zijnde bepaling een dergelijke | justifié que la disposition en cause n'autorise pas pareille |
aftrekbaarheid niet toestaat, net zoals die aftrekbaarheid niet wordt | déductibilité au même titre que cette déductibilité n'est pas |
toegestaan voor de strafrechtelijke geldboeten. | autorisée pour les amendes pénales. |
B.20. Daaruit vloeit voort dat de in het geding zijnde bepaling, | B.20. Il en résulte qu'interprétée en conformité au droit de l'Union, |
geïnterpreteerd in overeenstemming met het Unierecht, in zoverre zij | |
de twee in B.16 vermelde categorieën van belastingplichtigen op | la disposition en cause, en ce qu'elle traite de manière identique les |
identieke wijze behandelt, niet onbestaanbaar is met de artikelen 10 | deux catégories de contribuables mentionnées en B.16, n'est pas |
en 11 van de Grondwet. | incompatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. |
B.21. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.21. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
- De eerste prejudiciële vraag behoeft geen antwoord. | - La première question préjudicielle n'appelle pas de réponse. |
- Artikel 53, 6°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 | - L'article 53, 6°, du Code des impôts sur les revenus 1992 ne viole |
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet in de interpretatie | pas les articles 10 et 11 de la Constitution dans l'interprétation |
dat boeten opgelegd door de Europese Commissie wegens inbreuken op de | selon laquelle des amendes infligées par la Commission européenne pour |
artikelen 101 en 102 van het Verdrag betreffende de Werking van de | cause d'infractions aux articles 101 et 102 du Traité sur le |
Europese Unie niet als beroepskosten worden aangemerkt. | fonctionnement de l'Union européenne ne sont pas considérées comme des |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | frais professionnels. Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 20 december 2012. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 20 décembre 2012. |
De griffier, | Le greffier, |
F. Meersschaut | F. Meersschaut |
De voorzitter, | Le président, |
M. Bossuyt | M. Bossuyt |