← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 150/2012 van 13 december 2012 Rolnummer : 5255 In zake :
de prejudiciële vraag betreffende artikel 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk
Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. He samengesteld
uit rechter J.-P. Snappe, waarnemend voorzitter, voorzitter M. Bossuyt, en de rechters(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 150/2012 van 13 december 2012 Rolnummer : 5255 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. He samengesteld uit rechter J.-P. Snappe, waarnemend voorzitter, voorzitter M. Bossuyt, en de rechters(...) | Extrait de l'arrêt n° 150/2012 du 13 décembre 2012 Numéro du rôle : 5255 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2262bis, § 1 er , alinéas 1 er et 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 150/2012 van 13 december 2012 | Extrait de l'arrêt n° 150/2012 du 13 décembre 2012 |
| Rolnummer : 5255 | Numéro du rôle : 5255 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 2262bis, § 1, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 2262bis, § 1er, |
| eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof | alinéas 1er et 2, du Code civil, posée par la Cour d'appel de Mons. |
| van Beroep te Bergen. | |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit rechter J.-P. Snappe, waarnemend voorzitter, | composée du président J.-P. Snappe, faisant fonction de président, du |
| voorzitter M. Bossuyt, en de rechters E. De Groot, A. Alen, J.-P. | président M. Bossuyt, et des juges E. De Groot, A. Alen, J.-P. |
| Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. | Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. |
| Daoût, bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder | Daoût, assistée du greffier F. Meersschaut, présidée par le juge J.-P. |
| voorzitterschap van rechter J.-P. Snappe, | Snappe, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 21 november 2011 in zake Jean-Jacques Cornillie tegen | Par arrêt du 21 novembre 2011 en cause de Jean-Jacques Cornillie |
| Annick De Block en Paul Paternoster, waarvan de expeditie ter griffie | contre Annick De Block et Paul Paternoster, dont l'expédition est |
| van het Hof is ingekomen op 24 november 2011, heeft het Hof van Beroep | parvenue au greffe de la Cour le 24 novembre 2011, la Cour d'appel de |
| te Bergen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Mons a posé la question préjudicielle suivante : |
| « Schenden het eerste en het tweede lid van paragraaf 1 van artikel | « Les alinéas 1er et 2 du § 1er de l'article 2262bis du Code civil |
| 2262bis van het Burgerlijk Wetboek de artikelen 10 en 11 van de | violent-ils les articles 10 et 11 de la Constitution, en ce qu'ils |
| Grondwet, in zoverre zij een onverantwoorde discriminatie in het leven roepen tussen : | créent une discrimination injustifiée entre : |
| - het slachtoffer dat het herstel vordert van de schade die door een | - la victime qui réclame la réparation du dommage causé par une faute |
| contractuele fout werd berokkend, | contractuelle, |
| - en het slachtoffer dat het herstel vordert van de schade die door | - et la victime qui réclame la réparation du dommage causé par une |
| een buitencontractuele fout werd berokkend ? ». | faute extracontractuelle ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1.1. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid, | B.1.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité, avec les articles |
| met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, van het eerste en tweede lid van artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek, dat bepaalt : « § 1. Alle persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar. In afwijking van het eerste lid verjaren alle rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon. De in het tweede lid vermelde vorderingen verjaren in ieder geval door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan ». B.1.2. Het voor de verwijzende rechter hangende geschil heeft betrekking op een fout die een notaris wordt aangerekend naar aanleiding van het opstellen van een authentieke akte. De in het geding zijnde bepaling dient bijgevolg te worden gelezen in samenhang met artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek. | 10 et 11 de la Constitution, des alinéas 1er et 2 de l'article 2262bis, § 1er, du Code civil, qui dispose : « § 1er. Toutes les actions personnelles sont prescrites par dix ans. Par dérogation à l'alinéa 1er, toute action en réparation d'un dommage fondée sur une responsabilité extra-contractuelle se prescrit par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable. Les actions visées à l'alinéa 2 se prescrivent en tout cas par vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage ». B.1.2. Le litige pendant devant le juge a quo porte sur une faute reprochée à un notaire à l'occasion de l'établissement d'un acte authentique. Il y a lieu dès lors de lire la disposition en cause en combinaison avec l'article 2276quinquies du Code civil. |
| Artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek bepaalt : | L'article 2276quinquies du Code civil dispose : |
| « Voor de beroepsaansprakelijkheid van de notarissen gelden de | « Les délais de prescription de droit commun sont applicables à la |
| gemeenrechtelijke verjaringstermijnen, behoudens voor de | responsabilité professionnelle des notaires, à l'exception de la |
| beroepsaansprakelijkheid betreffende de laatste wilsbeschikkingen en | responsabilité professionnelle en raison de dispositions à cause de |
| mort et d'institutions contractuelles pour laquelle le délai de | |
| de contractuele erfstellingen waarvoor de verjaringstermijn begint te | prescription ne commence à courir qu'au jour du décès de l'intéressé |
| lopen vanaf het overlijden van de betrokkene die de laatste | ayant pris des dispositions à cause de mort ou des institutions |
| wilsbeschikking of de contractuele erfstelling deed ». | contractuelles ». |
| B.1.3. De aansprakelijkheid van de notaris die, op verzoek van zijn | B.1.3. La responsabilité du notaire qui établit, à la demande de son |
| cliënt, een onderhandse akte opmaakt die achteraf op zijn kantoor | client, un acte sous seing privé, signé par la suite en son étude, est |
| wordt ondertekend, is ten aanzien van die cliënt van contractuele aard (Cass., 23 oktober 2008, Arr. Cass., 2008, nr. 576). In de interpretatie die de verwijzende rechter aan de voormelde bepalingen geeft, zou de notaris die naar aanleiding van het opstellen van een authentieke akte een fout heeft begaan, daarvoor buitencontractueel aansprakelijk zijn. De verwijzende rechter stelt het Hof een vraag over het verschil in behandeling dat de in het geding zijnde bepaling zou invoeren tussen cliënten die het slachtoffer zijn van een door hun notaris begane fout, naargelang deze optreedt in het kader van het opstellen van een onderhandse akte of van een authentieke akte. In het eerste geval zou de verjaringstermijn van de vordering tot vergoeding van schade tien | de nature contractuelle à l'égard de ce client (Cass., 23 octobre 2008, Pas., 2008, n° 576). Dans l'interprétation du juge a quo des dispositions précitées, la faute commise par le notaire à l'occasion de l'établissement d'un acte authentique engagerait sa responsabilité quasi délictuelle. Le juge a quo interroge la Cour sur la différence de traitement qu'établirait la disposition en cause entre clients victimes d'une faute commise par leur notaire, selon que celui-ci agit dans le cadre de l'établissement d'un acte sous seing privé ou d'un acte authentique. Dans le premier cas, le délai de prescription de l'action |
| jaar zijn, terwijl hij in het tweede geval vijf jaar zou zijn vanaf de | en réparation du dommage serait de dix ans, alors que dans le second, |
| dag volgend op die waarop het slachtoffer kennis heeft gekregen van de | il serait de cinq ans à partir du jour qui suit celui où la victime a |
| schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon. B.2.1. Volgens de Ministerraad zouden de twee categorieën van slachtoffers niet vergelijkbaar zijn. Volgens hem heeft een notaris, wanneer hij een authentieke akte verlijdt, immers geen enkele wilsautonomie en treedt hij op als openbaar ambtenaar. Wanneer hij daarentegen bijdraagt tot het sluiten van een onderhandse overeenkomst, handelt een notaris zoals elke andere juridisch adviseur, door het bijstaan van personen die in geen enkel opzicht verplicht zijn juridisch advies in te winnen voor het opstellen van dergelijke akten. B.2.2. Hoewel zij zich in objectief verschillende situaties bevinden, zijn de personen die zich het slachtoffer achten van een fout die door een notaris is begaan bij het verlijden van een authentieke akte, en diegenen die zich het slachtoffer achten van een fout die door een notaris is begaan bij het sluiten van een onderhandse akte, niet dermate verschillend dat zij niet vergelijkbaar zouden zijn. Het gaat immers in beide gevallen om personen die worden geconfronteerd met verjaringstermijnen betreffende rechtsvorderingen die als gevolg van schadeverwekkende feiten zijn ontstaan. | eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable. B.2.1. D'après le Conseil des ministres, les deux catégories de victimes ne seraient pas comparables. A son estime, en effet, lorsque le notaire reçoit un acte authentique, il ne dispose d'aucune autonomie de volonté et agit comme officier public. En revanche, lorsqu'il participe à la conclusion d'une convention sous seing privé, le notaire agit comme tout autre professionnel du conseil juridique par l'assistance à des personnes qui ne sont nullement dans l'obligation d'y recourir pour la rédaction d'actes de cette nature. B.2.2. Bien qu'elles se trouvent dans des situations objectivement différentes, les personnes qui se prétendent victimes d'une faute commise par un notaire à l'occasion de la réception d'un acte authentique et celles qui se prétendent victimes d'une faute commise par un notaire à l'occasion de la conclusion d'un acte sous seing privé ne sont pas à ce point éloignées qu'elles ne pourraient être comparées. Il s'agit, en effet, dans les deux cas, de personnes confrontées à des délais de prescription relatifs à des actions nées à la suite de faits qui ont provoqué un dommage. |
| B.3. Artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek werd in het | B.3. L'article 2276quinquies du Code civil a été introduit dans le |
| Burgerlijk Wetboek ingevoerd bij de wet van 4 mei 1999 tot wijziging | Code civil par la loi du 4 mai 1999 modifiant la loi du 25 ventôse an |
| van de wet van 25 ventôse jaar XI op het notarisambt (Belgisch | XI contenant organisation du notariat (Moniteur belge, 1er octobre |
| Staatsblad, 1 oktober 1999). Terwijl het oorspronkelijke ontwerp | 1999). Alors que le projet initial entendait prévoir des délais de |
| bijzondere verjaringstermijnen wilde vastleggen om binnen de logica te | prescription particuliers en vue de s'inscrire dans la logique des |
| blijven van de maatregelen die door de wetgever werden genomen ten | mesures prises par le législateur pour les avocats et les experts |
| gunste van de advocaten en de deskundigen (Parl. St., Kamer, | |
| 1997-1998, nrs. 1432/1 en 1433/1, pp. 40-41), werd uiteindelijk een | (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1432/1 et n° 1433/1, pp. 40-41), |
| nieuwe tekst ingediend door de Regering, via een amendement (Parl. | un nouveau texte a finalement été introduit par le Gouvernement par |
| St., Kamer, 1997-1998, nr. 1432/18, p. 40) dat de in de Commissie naar | voie d'amendement (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, n° 1432/18, p. 40) |
| voren gebrachte standpunten moest verwoorden (Parl. St., Kamer, | destiné à traduire les points de vue exprimés en Commission (Doc. |
| 1997-1998, nr. 1432/19, p. 85). Aldus werd geopteerd voor de | parl., Chambre, 1997-1998, n° 1432/19, p. 85). C'est ainsi qu'ont été |
| gemeenrechtelijke verjaringsregels voor de beroepsaansprakelijkheid | retenues les règles de prescription de droit commun pour la |
| van de notarissen. | responsabilité professionnelle des notaires. |
| B.4. Wat die gemeenrechtelijke regels betreft waarnaar het voormelde | B.4. En ce qui concerne ces règles de droit commun auxquelles renvoie |
| artikel 2276quinquies verwijst, bedroeg de gemeenrechtelijke | l'article 2276quinquies précité, avant l'entrée en vigueur de la loi |
| verjaringstermijn, vóór de inwerkingtreding van de wet van 10 juni | du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière de |
| 1998 tot wijziging van sommige bepalingen betreffende de verjaring, | prescription, le délai de prescription de droit commun était de trente |
| dertig jaar. Artikel 2262bis, § 1, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt, sinds de wijziging ervan bij de voormelde wet, dat persoonlijke rechtsvorderingen verjaren door verloop van tien jaar, met uitzondering van de rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid, die verjaren door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, waarbij die vorderingen in ieder geval verjaren door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan. | ans. L'article 2262bis, § 1er, du Code civil prévoit, depuis sa modification par la loi précitée, que les actions personnelles sont prescrites par dix ans à l'exception des actions en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité extracontractuelle qui se prescrivent par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, ces actions se prescrivant en tout état de cause par vingt ans à partir du jour qui suit celui où s'est produit le fait qui a provoqué le dommage. |
| B.5. Zoals artikel 1 van de wet van 25 ventôse jaar XI op het | B.5. Comme l'indique l'article 1er de la loi du 25 ventôse an XI |
| notarisambt aangeeft, treedt een notaris, wanneer hij een akte of | contenant organisation du notariat, lorsque le notaire reçoit tout |
| contract verlijdt waaraan partijen de authenticiteit van | acte ou contrat auquel les parties doivent ou veulent donner le |
| overheidsakten moeten of willen verlenen, op als openbaar ambtenaar en | caractère d'authenticité attaché aux actes de l'autorité publique, il |
| heeft hij geen enkele autonomie op grond waarvan hij de inhoud van de | agit en tant qu'officier public et ne dispose d'aucune autonomie de |
| akte of de prijs ervan kan laten veranderen. De opdracht die een | nature à faire varier le contenu de l'acte ou son prix. La mission que |
| notaris in dat kader volbrengt, verschilt van die van juridisch | le notaire accomplit dans ce cadre est d'une nature différente de |
| adviseur. | celle de conseiller juridique. |
| B.6.1. Bij de hervorming van de voormelde wet van 25 ventôse jaar XI | B.6.1. Lors de la réforme de la loi du 25 ventôse an XI précitée par |
| bij de wet van 4 mei 1999, heeft de wetgever niettemin de nadruk | la loi du 4 mai 1999, le législateur a toutefois entendu insister sur |
| willen leggen op de informatieopdracht die een notaris moet vervullen, | la mission d'information que le notaire est tenu de remplir, également |
| ook wanneer hij als openbaar ambtenaar optreedt. | lorsqu'il agit en tant qu'officier public. |
| Aldus werd artikel 9 van de voormelde wet van 25 ventôse jaar XI | C'est ainsi que l'article 9 de la loi du 25 ventôse an XI précitée a |
| gewijzigd, en bepaalt het voortaan, in paragraaf 1 : | été modifié et dispose désormais, en son paragraphe 1er : |
| « De akten worden verleden voor een of meer notarissen. Behoudens de | « Les actes sont reçus par un ou plusieurs notaires. Hormis les cas où |
| gevallen waarin is voorzien in de aanstelling van de notaris door de | la désignation du notaire est prévue par voie de justice, chaque |
| rechtbank, kan elke partij vrij een notaris aanwijzen. | partie a le libre choix d'un notaire. |
| Wanneer een notaris tegenstrijdige belangen of de aanwezigheid van | Lorsqu'il constate l'existence d'intérêts contradictoires ou |
| onevenwichtige bedingen vaststelt, vestigt hij hierop de aandacht van | d'engagements disproportionnés, le notaire attire l'attention des |
| de partijen en deelt hen mee dat elke partij de vrije keuze heeft om | parties et les avise qu'il est loisible à chacune d'elles de désigner |
| een andere notaris aan te wijzen of zich te laten bijstaan door een | un autre notaire ou de se faire assister par un conseil. Le notaire en |
| raadsman. De notaris maakt hiervan melding in de notariële akte. | fait mention dans l'acte notarié. |
| De notaris licht elke partij altijd volledig in over de rechten, | Le notaire informe toujours entièrement chaque partie des droits, des |
| verplichtingen en lasten die voortvloeien uit de rechtshandelingen | obligations et des charges découlant des actes juridiques dans |
| waarbij zij betrokken is en geeft aan alle partijen op onpartijdige | lesquels elle intervient et conseille les parties en toute |
| wijze raad ». | impartialité ». |
| B.6.2. In de memorie van toelichting bij het wetsontwerp dat ten | B.6.2. L'exposé des motifs du projet de loi à l'origine de la loi du 4 |
| grondslag lag aan de wet van 4 mei 1999 wordt gepreciseerd dat de | mai 1999 précise que le ministre de la Justice avait installé une |
| minister van Justitie een adviescommissie had ingesteld, belast met | commission consultative chargée d'étudier diverses questions relatives |
| het onderzoeken van verschillende kwesties betreffende de inrichting | à l'organisation du notariat, parmi lesquelles l'éthique de la |
| van het notariaat, waaronder de ethiek van het beroep van notaris. Zo | profession de notaire. C'est ainsi qu'il a été insisté sur quatre |
| werden vier kenmerken beklemtoond : | caractéristiques : |
| « 1) De notarissen vervullen een vertrouwensopdracht : ze zijn de | « 1) Ils exercent un ministère de confiance et de conseil désintéressé |
| onbaatzuchtige en onpartijdige raadgevers van partijen. Ingelicht | et impartial. Mis au courant par les parties des problèmes économiques |
| nopens de economische en menselijke problemen waarmee de partijen zijn | et humains auxquels chacune d'entre elles est confrontée, le notaire |
| geconfronteerd, moet de notaris een overeenkomst nastreven die de | doit recommander un accord répondant aux intérêts légitimes de chaque |
| wettige belangen van partijen vrijwaart en die een evenwicht | |
| bewerkstelligt tussen ieders rechten en plichten, zodat de zwakkeren | partie, et protecteur d'un équilibre de droits et de devoirs qui mette |
| beveiligd worden tegen rechtsmisbruik en derden geen nadeel wordt | les plus faibles à l'abri des abus de droit et protège les tiers |
| berokkend [...]. Die bemiddelende rol speelt de notaris eveneens tussen de Staat en de burgers. Hoewel drager van overheidsgezag, vervult de notaris zijn taak als titularis van een vrij beroep. Het is juist daarom dat de rechtzoekenden op hem een beroep doen : zij wensen hun belangen eerder toe te vertrouwen aan een attente vertegenwoordiger van het algemeen belang, die in alle vrijheid raad geeft, dan aan een louter vertegenwoordiger van de overheid onder administratief gezag. De notaris staat dus op het raakpunt van twee werelden : - de Staat vindt in het notariaat een gedroomde weg om de wetten doeltreffend te maken; - de rechtzoekende doet een beroep op de notaris om hem raad te geven en hem te oriënteren wanneer hij met de staatsadministratie moet handelen. Om al deze redenen dient de notaris in zijn bemiddelende rol onpartijdig te zijn. 2) De notaris staat in voor de juridische kwaliteit, dus voor de geldigheid en de rechtszekerheid van de akten die hij verlijdt of voorbereidt, Deze taak veronderstelt : 1. dat hij weigert mee te werken aan akten die strijdig zouden zijn met de openbare orde, de goede zeden of gebiedende wetsbepalingen; | contre toute lésion [...]. Cette mission conciliatrice, le notaire l'exerce également entre l'Etat et le citoyen. Bien qu'auxiliaire de l'Etat, il exerce sa fonction sous un statut libéral. C'est cette qualité qui incite les particuliers à voir en lui, non un fonctionnaire sous autorité administrative auquel ils pourraient hésiter à se confier, mais un représentant de la société et de ses sensibilités, conseiller pleinement indépendant. Le notaire se trouve donc à la croisée des chemins : - l'Etat trouve dans le notariat un moyen privilégié de rendre effectives ses lois, de les appliquer aux situations particulières; - le citoyen fait appel au notaire pour le conseiller et pour l'orienter dans ses rapports avec l'administration de l'Etat. C'est pourquoi cette mission médiatrice doit être impartiale. 2) Le notaire est ensuite le gardien de la sécurité juridique, donc de la validité des actes qu'il reçoit ou prépare. Cette mission impose au notaire : 1. de n'accorder son assistance qu'à des actes conformes à l'ordre public, aux bonnes moeurs, et aux règles légales impératives; |
| 2. dat hij zijn akten zuivert van alle bepalingen die aanleiding | 2. d'écarter de ses actes, toute clause susceptible de provoquer une |
| zouden kunnen geven tot nietigheid of nietigverklaring, ongeacht of de | action en nullité ou en rescision, qu'il s'agisse ou non de nullité |
| openbare orde geraakt werd of niet; | d'ordre public; |
| 3. dat hij elke dubbelzinnige of tot onzekere interpretatie aanleiding gevende bepaling vermijdt, dat hij geen belangrijke rechtsvragen onbeantwoord laat en dat hij voor rechtsvragen die in rechtsleer en rechtspraak betwist zijn, een oplossing vindt. 3) De notaris moet ervoor zorgen dat de akten, die hij verlijdt of voorbereidt, de synthese inhouden van alle rechtsregels, hoe menigvuldig en veranderlijk ook, uit het privaatrecht (burgerlijk recht en de daaruit afgeleide rechtstakken), nationaal publiek recht (sociaal, administratief, fiscaal), internationaal privaatrecht, Europees gemeenschapsrecht, intern recht van de gewesten en gemeenschappen. In materies waarvoor een vacuüm in de wet bestaat, mag de notaris slechts met omzichtigheid handelen doch hij moet ook blijk geven van initiatief. De raadgevende instellingen die het notariaat tot stand heeft gebracht, zijn voor hem in die omstandigheden bijzonder nuttig. Men mag daarbij niet uit het oog verliezen dat de juridische facetten van de taak van de notaris geen volledig beeld van zijn opdracht geven daar hij tevens dient rekening te houden met de economische, sociale en familiale belangen van partijen. | 3. d'éviter toute clause équivoque, susceptible d'interprétation incertaine, et ne laisser sans réponse aucune interrogation juridique importante. Il doit donner une solution aux questions controversées en doctrine ou en jurisprudence. 3) L'acte que le notaire reçoit ou prépare, doit faire la synthèse de tous les aspects du droit résultant des règles, sans cesse multipliées et mouvantes du droit privé (droit civil et droits dérivés), droit national public (social, administratif, fiscal), droit international privé, droit communautaire européen, droit interne régional et des communautés. Dans des secteurs du droit non explorés par la loi, le notaire doit s'engager avec prudence mais aussi initiative. Les organes consultatifs créés par le notariat lui sont, à ce moment, particulièrement utiles. Il faut en outre retenir que les aspects juridiques de la mission des notaires ne suffisent pas à décrire cette dernière, puisqu'il doit également prendre en compte les intérêts économiques, sociaux, familiaux en présence. |
| 4) Ook indien partijen zich op het vlak van het privaatrecht zelf | 4) Enfin, s'il est vrai que les parties aux conventions privées se |
| verbinden tot het nakomen van wat zij overeenkwamen, toch blijft de | condamnent elles-mêmes à ce qu'elles établissent entre elles, le |
| notaris hun ' wetgever ', omdat hij de ' wet ' van partijen opstelt en | notaire est leur ' légiste ', rédacteur et metteur en forme de la loi |
| vorm geeft. Hij moet zorgen voor duidelijkheid, juiste keuze van de | des parties. La clarté, l'adéquation des termes juridiques, |
| termen en goede ordening van de teksten. | l'ordonnance des textes lui incombent. |
| De bovenal juridische taak van de notaris bestaat evenzeer in het | Ces quatre missions quant au fond, jointes aux règles de forme de la |
| vervullen van deze viervoudige fundamentele opdracht, als in het | |
| naleven van de regels die verband houden met de vormvereisten, het | réception et de la conservation des actes notariés, constituent la |
| verlijden en het bewaren van de akten. Deze juridische taak wordt | tâche, de nature juridique, primordiale, qui ne cesse de croître au |
| steeds omvangrijker wegens de stijgende veelvuldigheid en complexiteit | fur et à mesure de la multiplication et de la complexité des règles |
| van de rechtsregels. | normatives. |
| De specifieke rol van de notaris, zijn ' magistratuur ' bij de wording | Le rôle spécifique du notaire, sa ' magistrature ' dans l'élaboration |
| van de ' wet ' van partijen, bestaat in het verzekeren van een dubbele | de la loi des parties, est de leur apporter les deux sécurités, |
| degelijkheid, vormelijk en inhoudelijk, wanneer het authentieke akten | externe et interne, lorsque les actes sont reçus en forme authentique, |
| betreft en in het waarborgen van inhoudelijke degelijkheid wanneer de | et la même sécurité interne pour les conventions sous seing privé que |
| notaris meewerkt aan het opstellen van onderhandse overeenkomsten. | le notaire est appelé à préparer. |
| Deze ethische gedragsregels zijn de essentie van de opdracht van de | Ces règles éthiques constituent l'essentiel de sa mission. Toute |
| notaris. Zijn houding, alsook zijn doen en laten, worden erdoor | l'activité et le comportement du titulaire de la fonction notariale y |
| gedetermineerd » (Parl. St., Kamer, 1997-1998, nrs. 1432/1 en 1433/1, | sont subordonnés ». (Doc. parl., Chambre, 1997-1998, nos 1432/1 et |
| pp. 4 en 5). | 1433/1, pp. 4 et 5). |
| B.7. Zowel uit de wet op het notarisambt als uit haar parlementaire | B.7. Il ressort tant de la loi relative à l'organisation du notariat |
| voorbereiding blijkt dat de adviesplicht van een notaris niet | que de ses travaux préparatoires que le devoir de conseil du notaire |
| verschilt naargelang hij optreedt als openbaar ambtenaar of als | ne se distingue pas selon qu'il agit en tant qu'officier public ou en |
| juridisch adviseur. Ongeacht de hoedanigheid waarin hij optreedt, is | tant que conseiller juridique. Quelle que soit la qualité dans |
| een notaris immers verplicht om zijn opdracht van onderzoek en | laquelle il agit, le notaire est, en effet, tenu d'accomplir sa |
| mission de recherche et d'information avec la même objectivité, | |
| informatie met eenzelfde objectiviteit, onafhankelijkheid, integriteit | indépendance, probité et impartialité. Comme l'indique également |
| en onpartijdigheid te vervullen. Zoals ook het voormelde artikel 9 | l'article 9 précité, la désignation du notaire par la personne qui |
| aantoont, behoort het aanwijzen van een notaris door een persoon die | recourt à ses services relève d'un choix guidé par la confiance |
| een beroep doet op zijn diensten, tot de keuzevrijheid die wordt | qu'elle lui porte, y compris lorsqu'il s'agit de lui confier une |
| geleid door het vertrouwen dat hij in hem stelt, ook wanneer hem een | |
| authenticatieopdracht wordt toevertrouwd. | mission d'authentification. |
| B.8.1. Rekening houdend met de zopas beschreven bijzonderheden van het | B.8.1. Compte tenu des particularités liées au statut du notaire qui |
| statuut van notaris, zijn de overwegingen die in de memorie van | viennent d'être relevées, les considérations émises dans l'exposé des |
| toelichting van de wet van 10 juni 1998 zijn aangevoerd om het | motifs de la loi du 10 juin 1998 pour justifier la différence de délai |
| verschil in verjaringstermijn van de contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheidsvorderingen te verantwoorden, niet pertinent om het verschil in behandeling te rechtvaardigen tussen de slachtoffers van een door een notaris begane fout naargelang die fout is begaan bij het verlijden van een authentieke dan wel een onderhandse akte. Het is niet redelijk verantwoord dat zij beschikken over een verschillende termijn om in rechte te treden terwijl zij, in beide gevallen, een notaris kiezen aan wie zij een opdracht toevertrouwen en terwijl de notaris, zowel in het ene als in het andere geval, blijk moet geven van dezelfde professionele kwaliteiten, waardoor hij beantwoordt aan het vertrouwen dat hem wordt gegeven wegens, meer bepaald, zijn hoedanigheid van openbaar ambtenaar. B.8.2. In de interpretatie van de verwijzende rechter is de in het geding zijnde bepaling, in samenhang gelezen met artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek, discriminerend in zoverre zij tot gevolg heeft dat de twee categorieën van slachtoffers van een door een notaris begane fout verschillend worden behandeld. B.9. In die interpretatie dient de prejudiciële vraag bevestigend te worden beantwoord. B.10. De in het geding zijnde bepaling, in samenhang gelezen met | de prescription des actions en responsabilité contractuelle ou quasi délictuelle ne sont pas pertinentes pour justifier la différence de traitement qui existe entre les victimes d'une faute commise par un notaire selon qu'elle l'est à l'occasion de l'accomplissement d'un acte authentique ou d'un acte sous seing privé. Il n'est pas raisonnablement justifié qu'elles disposent d'un délai différent pour agir alors que dans les deux cas, elles font le choix du notaire à qui elles confient une mission et alors que dans l'un et l'autre cas, le notaire doit faire montre des mêmes qualités professionnelles, répondant ainsi à la confiance qui lui est accordée au motif, notamment, de la qualité d'officier public qu'il revêt. B.8.2. Dans l'interprétation du juge a quo, la disposition en cause, lue en combinaison avec l'article 2276quinquies, du Code civil est discriminatoire en ce qu'elle a pour effet de traiter différemment les deux catégories de victimes d'une faute commise par un notaire. B.9. Dans cette interprétation, la question préjudicielle appelle une réponse positive. B.10. La disposition en cause, lue en combinaison avec l'article |
| artikel 2276quinquies van het Burgerlijk Wetboek, kan niettemin anders | 2276quinquies du Code civil, est toutefois susceptible d'une autre |
| worden geïnterpreteerd. Niets maakt het immers mogelijk uit te sluiten | interprétation. En effet, rien ne permet d'exclure que, hormis le cas |
| dat, behalve wanneer hij door de rechter wordt aangesteld (Cass., 16 | où il est commis par voie de justice (Cass., 16 avril 2009, Pas., |
| april 2009, Arr. Cass., 2009, nr. 253), de aansprakelijkheid van de | 2009, n° 253), la responsabilité du notaire à l'égard du client qui |
| notaris ten aanzien van de cliënt die hem belast met het opstellen van | lui confie l'établissement d'un acte authentique soit de nature |
| een authentieke akte, van contractuele aard is. | contractuelle. |
| B.11. In die interpretatie is het verschil in behandeling onbestaande | B.11. Dans cette interprétation, la différence de traitement est |
| en dient de prejudiciële vraag ontkennend te worden beantwoord. | inexistante et la question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - In de interpretatie volgens welke verschillende verjaringstermijnen | - Dans l'interprétation suivant laquelle des délais de prescription |
| van toepassing zijn op de vordering tot vergoeding van schade die de | différents s'appliquent à l'action en réparation d'un dommage causé au |
| cliënt van een notaris is berokkend wegens een fout van die laatste | client du notaire en raison de la faute de celui-ci selon que cette |
| naargelang die fout is begaan naar aanleiding van het opstellen van | faute est commise à l'occasion de l'établissement d'un acte sous seing |
| een onderhandse akte of van een authentieke akte, schendt artikel | |
| 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, in | privé ou d'un acte authentique, l'article 2262bis, § 1er, alinéas 1er |
| samenhang gelezen met artikel 2276quinquies ervan, de artikelen 10 en | et 2, du Code civil, lu en combinaison avec son article 2276quinquies, |
| 11 van de Grondwet. | viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| - In de interpretatie volgens welke eenzelfde verjaringstermijn van | - Dans l'interprétation suivant laquelle le même délai de prescription |
| tien jaar van toepassing is op de vordering tot vergoeding van schade | de dix ans s'applique à l'action en réparation d'un dommage causé au |
| die de cliënt van een notaris is berokkend wegens een fout van die | client du notaire en raison de la faute de celui-ci lorsque cette |
| laatste wanneer die fout is begaan naar aanleiding van het opstellen | |
| van een onderhandse akte of van een authentieke akte, schendt artikel | faute est commise à l'occasion de l'établissement d'un acte sous seing |
| 2262bis, § 1, eerste en tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek, in | privé ou d'un acte authentique, l'article 2262bis, § 1er, alinéas 1er |
| samenhang gelezen met artikel 2276quinquies ervan, de artikelen 10 en | et 2, du Code civil, lu en combinaison avec son article 2276quinquies, |
| 11 van de Grondwet niet. | ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 13 december 2012. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 13 décembre 2012. |
| De griffier, | Le greffier, |
| F. Meersschaut | F. Meersschaut |
| De wnd. voorzitter, | Le président f.f., |
| J.-P. Snappe | J.-P. Snappe |