Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 96/2012 van 19 juli 2012 Rolnummer 5190 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 96/2012 van 19 juli 2012 Rolnummer 5190 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 betreffende de verhaalbaarheid van de Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 96/2012 du 19 juillet 2012 Numéro du rôle : 5190 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1022 du Code judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21 avril 2007 relative à la répéti La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 96/2012 van 19 juli 2012 Extrait de l'arrêt n° 96/2012 du 19 juillet 2012
Rolnummer 5190 Numéro du rôle : 5190
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 1022 van het Gerechtelijk En cause : la question préjudicielle concernant l'article 1022 du Code
Wetboek, zoals vervangen bij artikel 7 van de wet van 21 april 2007 judiciaire, tel qu'il a été remplacé par l'article 7 de la loi du 21
betreffende de verhaalbaarheid van de erelonen en de kosten verbonden avril 2007 relative à la répétibilité des honoraires et des frais
aan de bijstand van een advocaat en gewijzigd bij de wet van 22 d'avocat et modifié par la loi du 22 décembre 2008, posée par le
december 2008, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. Tribunal de première instance de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke,
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
Daoût, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 12 juni 2011 in zake Jean-Paul Labruyère tegen het Par jugement du 12 juin 2011 en cause de Jean-Paul Labruyère contre la
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest en de Brusselse Hoofdstedelijke Région de Bruxelles-Capitale et le Service d'incendie et d'aide
Dienst voor Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp (DBDMH), médicale urgente de la Région de Bruxelles-Capitale (SIAMU), dont
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 26 juli l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 26 juillet 2011, le
2011, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel de volgende Tribunal de première instance de Bruxelles a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, in die zin « Interprété en ce sens qu'il (l'article 1022 du Code judiciaire) ne
geïnterpreteerd dat het niet van toepassing zou zijn op de s'appliquerait pas aux procédures devant le Conseil d'Etat et ne
rechtsplegingen voor de Raad van State en niet van rechtswege recht donnerait pas droit, de plein droit, à au moins l'indemnité moyenne de
zou geven op ten minste de gemiddelde rechtsplegingsvergoeding waarin procédure prévue par cette disposition (selon le barème fixé par
die bepaling voorziet (volgens het in het koninklijk besluit van 21 l'A.R. du 21 avril 2007), l'article 1022 du Code judiciaire combiné
april 2007 vastgestelde barema), en in samenhang gelezen met artikel
1382 van het Burgerlijk Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de avec l'article 1382 du Code civil, viole-t-il les articles 10 et 11 de
Grondwet, in zoverre de tegenpartij die in het gelijk wordt gesteld in la Constitution en ce que la partie adverse qui obtient gain de cause
het raam van een rechtspleging voor de Raad van State niet kan worden dans le cadre d'une procédure devant le Conseil d'Etat ne peut être
vergoed voor de in het raam van die rechtspleging gemaakte kosten indemnisée pour les frais exposés dans le cadre de cette procédure
terwijl, indien het geschil bij de gewone rechtscolleges aanhangig was alors que si le litige avait été porté devant les juridictions
gemaakt, zij de forfaitaire terugbetaling zou hebben verkregen van de judiciaires, elle aurait obtenu le remboursement forfaitaire des frais
voor haar verdediging gemaakte kosten en betaalde erelonen ? ». et honoraires exposés pour sa défense ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van de tussenkomst van de vzw « Quant à la recevabilité de l'intervention de l'ASBL « Syndicat des
Syndicat des Avocats pour la Démocratie » Avocats pour la Démocratie »
B.1.1. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering en de Brusselse B.1.1. Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale et le
Hoofdstedelijke Dienst voor Brandbestrijding en Dringende Medische Service d'incendie et d'aide médicale urgente de la Région de
Hulp betwisten de ontvankelijkheid van de tussenkomst van de vzw « Bruxelles-Capitale contestent la recevabilité de l'intervention de
Syndicat des Avocats pour la Démocratie ». Zij zijn van mening dat die l'ASBL « Syndicat des Avocats pour la Démocratie ». Ils estiment que
vzw, die geen partij is bij de rechtspleging voor het verwijzende cette ASBL, qui n'est partie ni à la procédure devant la juridiction a
rechtscollege, noch bij een vergelijkbare rechtspleging, niet kan doen quo, ni à une procédure analogue, ne peut justifier de l'intérêt
blijken van het vereiste belang om tussen te komen. requis pour intervenir.
B.1.2. Ofschoon het Hof moet vermijden dat voor het Hof personen in B.1.2. Si la Cour doit éviter que n'interviennent devant elle des
rechte treden die slechts een hypothetisch belang hebben bij de aan personnes qui n'ont qu'un intérêt hypothétique aux questions
het Hof gestelde prejudiciële vragen, dient het rekening te houden met préjudicielles qui lui sont posées, elle doit avoir égard à l'autorité
het versterkte gezag van gewijsde dat voortvloeit uit artikel 26, § 2, de chose jugée renforcée qui découle de l'article 26, § 2, alinéa 2,
tweede lid, 2°, van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het 2°, de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle
Grondwettelijk Hof en ervoor te zorgen dat prejudiciële vragen met et prévenir la multiplication de questions préjudicielles portant sur
betrekking tot identieke problemen niet worden vermenigvuldigd. Door des problèmes identiques. En permettant que toute personne justifiant
toe te staan dat elke persoon die doet blijken van een belang de
vernietiging kan vorderen van een bepaling waarvan het Hof, uitspraak d'un intérêt puisse demander l'annulation d'une disposition dont la
doende op een prejudiciële vraag, heeft vastgesteld dat ze de Grondwet Cour, statuant sur question préjudicielle, a constaté qu'elle violait
schendt, heeft artikel 4, tweede lid, dat in de bijzondere wet van 6 la Constitution, l'article 4, alinéa 2, qui a été introduit dans la
januari 1989 is ingevoerd bij de bijzondere wet van 9 maart 2003, het loi spéciale du 6 janvier 1989 par la loi spéciale du 9 mars 2003, a
gevolg versterkt dat een op prejudiciële vraag gewezen arrest kan accru l'effet que peut avoir un arrêt préjudiciel sur des personnes
hebben voor de personen die geen partij waren bij dat arrest. qui n'étaient pas parties à cet arrêt.
B.1.3. Er dient dus te worden aangenomen dat de personen die het B.1.3. Il convient donc d'admettre que justifient d'un intérêt à
afdoende bewijs leveren van het rechtstreekse gevolg dat het antwoord intervenir devant la Cour les personnes qui apportent la preuve
dat het Hof op een prejudiciële vraag zal geven, voor hun persoonlijke suffisante de l'effet direct que peut avoir sur leur situation
situatie kan hebben, doen blijken van een belang om voor het Hof personnelle la réponse que va donner la Cour à une question
tussen te komen. préjudicielle.
B.1.4. Er dient eveneens te worden aangenomen dat doen blijken van een B.1.4. Il convient également d'admettre que justifient d'un intérêt à
belang om tussen te komen voor het Hof, de rechtspersonen die een intervenir devant la Cour les personnes morales qui, défendant un
collectief belang verdedigen en in die zin zouden beschikken over een intérêt collectif, disposeraient à ce titre d'un intérêt suffisant à
toereikend belang om een beroep tot vernietiging in te dienen volgend introduire un recours en annulation subséquent à un arrêt rendu sur
op een arrest gewezen op een prejudiciële vraag, met toepassing van une question préjudicielle, en application de l'article 4, alinéa 2,
artikel 4, tweede lid, van de bijzondere wet van 6 januari 1989, of om de la loi spéciale du 6 janvier 1989, ou à intervenir dans une telle
in een dergelijke vernietigingsprocedure tussen te komen, en die het procédure en annulation et qui apportent la preuve suffisante de
afdoende bewijs leveren van het rechtstreekse gevolg dat het antwoord l'effet direct que peut avoir sur cet intérêt collectif la réponse que
dat het Hof op de prejudiciële vraag zal geven, voor dat collectieve va donner la Cour à la question préjudicielle.
belang kan hebben. B.1.5. De vzw « Syndicat des Avocats pour la Démocratie » heeft, op B.1.5. L'ASBL « Syndicat des Avocats pour la Démocratie » a, en vertu
grond van haar statuten, met name tot doel « de rechten van de de ses statuts, notamment pour objet de « promouvoir et garantir les
verdediging te bevorderen en te waarborgen » en « voor met name de droits de la défense » et de « promouvoir et garantir, pour les
meest noodlijdende burgers of slachtoffers van inbreuken op de citoyens, notamment les plus démunis ou victimes d'atteintes aux
mensenrechten de toegang tot het beste recht en een democratische, droits de l'homme, l'accès au meilleur droit et à une justice
moderne en menselijke justitie te bevorderen en te waarborgen ». Een démocratique, moderne et humaine ». Un tel objet social est
dergelijk maatschappelijk doel kan rechtstreeks worden geraakt door susceptible d'être directement affecté par la réponse que la Cour
het antwoord dat het Hof zal geven op een prejudiciële vraag met donnera à une question préjudicielle relative à la prise en charge des
betrekking tot de tenlasteneming van de erelonen van de advocaat van honoraires de l'avocat de l'autorité administrative par la partie
de administratieve overheid door de verzoekende partij voor de Raad van State. requérante devant le Conseil d'Etat.
B.1.6. De tussenkomst is ontvankelijk. B.1.6. L'intervention est recevable.
Ten gronde Quant au fond
B.2.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 1022 van het B.2.1. La question préjudicielle porte sur l'article 1022 du Code
Gerechtelijk Wetboek, dat, vóór de wijziging ervan bij de wet van 21 judiciaire, qui disposait, avant sa modification par la loi du 21
februari 2010, bepaalde : février 2010 :
« De rechtsplegingsvergoeding is een forfaitaire tegemoetkoming in de « L'indemnité de procédure est une intervention forfaitaire dans les
kosten en erelonen van de advocaat van de in het gelijk gestelde partij. frais et honoraires d'avocat de la partie ayant obtenu gain de cause.
Na het advies te hebben ingewonnen van de Orde van Vlaamse Balies en
van de Ordre des barreaux francophones et germanophone, stelt de Après avoir pris l'avis de l'Ordre des barreaux francophones et
Koning, bij een besluit vastgesteld na overleg in de Ministerraad de
basis-, minimum- en maximumbedragen vast van de germanophone et de l'Orde van Vlaamse Balies, le Roi établit par
rechtsplegingsvergoeding, onder meer in functie van de aard van de arrêté délibéré en Conseil des ministres, les montants de base, minima
zaak en van de belangrijkheid van het geschil. et maxima de l'indemnité de procédure, en fonction notamment de la
Op verzoek van een van de partijen, dat in voorkomend geval wordt nature de l'affaire et de l'importance du litige.
gedaan na ondervraging door de rechter, kan deze bij een met A la demande d'une des parties, éventuellement formulée sur
bijzondere redenen omklede beslissing ofwel de vergoeding verminderen, interpellation par le juge, celui-ci peut, par décision spécialement
ofwel die verhogen, zonder de door de Koning bepaalde maximum- en motivée, soit réduire l'indemnité soit l'augmenter, sans pour autant
minimumbedragen te overschrijden. Bij zijn beoordeling houdt de dépasser les montants maxima et minima prévus par le Roi. Dans son
rechter rekening met : appréciation, le juge tient compte :
- de financiële draagkracht van de verliezende partij, om het bedrag - de la capacité financière de la partie succombante, pour diminuer le
van de vergoeding te verminderen; montant de l'indemnité;
- de complexiteit van de zaak; - de la complexité de l'affaire;
- de contractueel bepaalde vergoedingen voor de in het gelijk gestelde - des indemnités contractuelles convenues pour la partie qui obtient
partij; gain de cause;
- het kennelijk onredelijk karakter van de situatie. - du caractère manifestement déraisonnable de la situation.
Indien de in het ongelijk gestelde partij van de tweedelijns Si la partie succombante bénéficie de l'aide juridique de deuxième
juridische bijstand geniet, wordt de rechtsplegingsvergoeding vastgelegd op het door de Koning vastgestelde minimum, tenzij in geval van een kennelijk onredelijke situatie. De rechter motiveert in het bijzonder zijn beslissing op dat punt. Wanneer meerdere partijen de rechtsplegingsvergoeding ten laste van dezelfde in het ongelijk gestelde partij genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld. Geen partij kan boven het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding worden aangesproken tot betaling van een vergoeding voor de ligne, l'indemnité de procédure est fixée au minimum établi par le Roi, sauf en cas de situation manifestement déraisonnable. Le juge motive spécialement sa décision sur ce point. Lorsque plusieurs parties bénéficient de l'indemnité de procédure à charge d'une même partie succombante, son montant est au maximum le double de l'indemnité de procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre les parties par le juge. Aucune partie ne peut être tenue au paiement d'une indemnité pour l'intervention de l'avocat d'une autre partie au-delà du montant de
tussenkomst van de advocaat van een andere partij ». l'indemnité de procédure ».
B.2.2. Artikel 2 van de wet van 21 februari 2010 « tot wijziging van B.2.2. L'article 2 de la loi du 21 février 2010 « modifiant les
de artikelen 1022 van het Gerechtelijk Wetboek en 162bis van het articles 1022 du Code judiciaire et 162bis du Code d'instruction
Wetboek van strafvordering en tot opheffing van artikel 6 van de wet criminelle et abrogeant l'article 6 de la loi du 2 août 2002
van 2 augustus 2002 betreffende de bestrijding van de concernant la lutte contre le retard de paiement dans les transactions
betalingsachterstand bij handelstransacties » wijzigt artikel 1022 van commerciales » modifie l'article 1022 du Code judiciaire de la façon
het Gerechtelijk Wetboek als volgt : suivante :
1° in het vierde lid, worden de woorden « De rechter motiveert in het 1° à l'alinéa 4, les mots « Le juge motive spécialement sa décision
bijzonder zijn beslissing op dat punt » vervangen door de woorden « sur ce point » sont remplacés par les mots « Sur ce point, le juge
Wat dit punt betreft, omkleedt de rechter zijn beslissing tot
verlaging met bijzondere redenen »; motive spécialement sa décision de réduction »;
2° het vijfde lid wordt vervangen als volgt : 2° l'alinéa 5 est remplacé par ce qui suit :
« Wanneer binnen eenzelfde gerechtelijke band meerdere partijen de « Lorsque, dans un même lien d'instance, plusieurs parties bénéficient
rechtsplegingsvergoeding ten laste van één of meer in het ongelijk de l'indemnité de procédure à charge d'une ou de plusieurs parties
gestelde partijen genieten, bedraagt het bedrag ervan maximum het succombantes, ce montant est au maximum le double de l'indemnité de
dubbel van de maximale rechtsplegingsvergoeding waarop de begunstigde procédure maximale à laquelle peut prétendre le bénéficiaire qui est
die gerechtigd is om de hoogste vergoeding te eisen aanspraak kan fondé à réclamer l'indemnité la plus élevée. Elle est répartie entre
maken. Ze wordt door de rechter tussen de partijen verdeeld »; les parties par le juge »;
3° het artikel wordt aangevuld met twee leden, luidende : 3° l'article est complété par deux alinéas, rédigés comme suit :
« Wanneer het geding wordt afgesloten met een beslissing gewezen bij « Lorsque l'instance se clôture par une décision rendue par défaut et
verstek en geen enkele in het ongelijk gestelde partij ooit is
verschenen, of wanneer alle in het ongelijk gestelde partijen op de qu'aucune partie succombante n'a jamais comparu ou lorsque toutes les
inleidende zitting zijn verschenen maar de rechtsvordering niet hebben parties succombantes ont comparu à l'audience d'introduction mais
betwist, of wanneer zij uitsluitend uitstel van betaling vragen, is n'ont pas contesté la demande ou qu'elles demandent exclusivement des
het bedrag van de rechtsplegingsvergoeding dat van de termes et délais, le montant de l'indemnité de procédure est celui de
minimumvergoeding. l'indemnité minimale.
Geen enkele vergoeding is verschuldigd ten laste van de Staat : Aucune indemnité n'est due à charge de l'Etat :
1° wanneer het openbaar ministerie bij wege van rechtsvordering in 1° lorsque le ministère public intervient par voie d'action dans les
burgerlijke procedures tussenkomt overeenkomstig artikel 138bis, § 1; procédures civiles conformément à l'article 138bis, § 1er;
2° wanneer het arbeidsauditoraat een rechtsvordering instelt voor de 2° lorsque l'auditorat du travail intente une action devant les
arbeidsgerechten overeenkomstig artikel 138bis, § 2 ». juridictions du travail conformément à l'article 138bis, § 2 ».
Krachtens artikel 6 van de wet van 21 februari 2010 zullen die En vertu de l'article 6 de la loi du 21 février 2010, ces
wijzigingen in werking treden op een door de Koning vast te stellen modifications entreront en vigueur à une date que le Roi fixera.
datum. B.3. Het Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de B.3. La Cour est invitée à se prononcer sur la compatibilité, avec les
bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van artikel articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 1022 du Code
1022 van het Gerechtelijk Wetboek, in samenhang gelezen met artikel
1382 van het Burgerlijk Wetboek. Het verwijzende rechtscollege judiciaire, combiné avec l'article 1382 du Code civil. La juridiction
interpreteert artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek in die zin dat a quo interprète l'article 1022 du Code judiciaire en ce sens qu'il
het niet van toepassing is op de rechtsplegingen voor de Raad van n'est pas applicable aux procédures devant le Conseil d'Etat, de sorte
State, zodat de partij die voor dat rechtscollege in het gelijk wordt que la partie qui obtient gain de cause devant cette juridiction ne
gesteld er de rechtsplegingsvergoeding niet kan eisen waarin dat peut y réclamer l'indemnité de procédure qu'il prévoit, ce qui lui
artikel voorziet, waardoor hij ertoe wordt verplicht een nieuwe
procedure in te stellen voor de burgerlijke rechter teneinde, op grond impose d'introduire une nouvelle procédure devant le juge civil afin
van de artikelen 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek, de d'obtenir, sur la base des articles 1382 et suivants du Code civil, le
terugbetaling van zijn kosten en erelonen van de advocaat te remboursement de ses frais et honoraires d'avocat.
verkrijgen. B.4.1. Die interpretatie, die berust op een gecombineerde lezing van B.4.1. Cette interprétation, qui repose sur une lecture combinée de
artikel 2 van het Gerechtelijk Wetboek, van artikel 30, §§ 5 tot 9, l'article 2 du Code judiciaire, de l'article 30, §§ 5 à 9, des lois
van de op 12 januari 1973 gecoördineerde wetten op de Raad van State sur le Conseil d'Etat, coordonnées le 12 janvier 1973, et de l'article
en van artikel 66 van het besluit van de Regent van 23 augustus 1948 « 66 de l'arrêté du Régent du 23 août 1948 « déterminant la procédure
tot regeling van de rechtspleging voor de afdeling bestuursrechtspraak
van de Raad van State », wordt bevestigd door de rechtspraak van de devant la section du contentieux administratif du Conseil d'Etat »,
Raad van State (RvSt, 4 maart 2008, nr. 180.510; RvSt, 22 mei 2008, est confortée par la jurisprudence du Conseil d'Etat (CE, 4 mars 2008,
nr. 183.222; RvSt, 15 juli 2008, nr. 185.410; RvSt, 16 februari 2009, n° 180.510; CE, 22 mai 2008, n° 183.222; CE, 15 juillet 2008, n°
nr. 190.518). 185.410; CE, 16 février 2009, n° 190.518).
B.4.2. Bij het arrest nr. 118/2009 van 16 juli 2009 heeft het Hof B.4.2. Par l'arrêt n° 118/2009 du 16 juillet 2009, la Cour a jugé
geoordeeld dat artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek, aldus qu'ainsi interprété, l'article 1022 du Code judiciaire ne viole pas
geïnterpreteerd, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet schendt, les articles 10 et 11 de la Constitution, dès lors que, par
aangezien, door de gecombineerde toepassing, voor de justitiële
rechter, van de artikelen 1382 van het Burgerlijk Wetboek en 1022 van l'application combinée, devant le juge judiciaire, des articles 1382
het Gerechtelijk Wetboek, het verschil in behandeling tussen de du Code civil et 1022 du Code judiciaire, la différence de traitement
verzoekende partij die in het gelijk wordt gesteld voor de Raad van entre la partie requérante qui obtient gain de cause devant le Conseil
State, en de partij die in het gelijk wordt gesteld voor een d'Etat et la partie qui obtient gain de cause devant une juridiction
justitieel gerecht, gevolgen heeft die niet als onevenredig kunnen
worden beschouwd. Immers, de verzoekende partij die de de l'ordre judiciaire a des effets qui ne peuvent être considérés
nietigverklaring, door de Raad van State, van de door haar bestreden comme disproportionnés. En effet, la partie requérante qui obtient
handeling verkrijgt, kan vervolgens de zaak bij de justitiële rechter l'annulation par le Conseil d'Etat de l'acte qu'elle a attaqué peut
aanhangig maken op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek. ensuite saisir le juge judiciaire sur la base de l'article 1382 du
Zij kan daarbij aanvoeren dat de onwettigheid die zij door de Raad van Code civil. Elle peut à cette occasion soutenir que l'illégalité
State heeft laten afkeuren, een fout inhoudt en dat haar nadeel onder qu'elle a fait censurer par le Conseil d'Etat constitue une faute et
meer erin bestaat dat zij een beroep heeft moeten doen op een faire valoir que son dommage consiste notamment à avoir dû faire appel
advocaat. Dat is overigens wat de verwijzende rechter te dezen heeft à un avocat. C'est d'ailleurs ce que le juge a quo a admis en l'espèce
aanvaard ten aanzien van de rechtsplegingen voor de Raad van State en ce qui concerne les procédures devant le Conseil d'Etat dans
waarin de verzoekende partij in het gelijk is gesteld. lesquelles la partie requérante a obtenu gain de cause.
B.5. De vordering voor de justitiële rechter op grond van artikel 1382 B.5. L'action devant le juge judiciaire sur la base de l'article 1382
van het Burgerlijk Wetboek maakt het de tegenpartij die voor de Raad du Code civil ne permet cependant pas à la partie adverse qui obtient
van State in het gelijk is gesteld, evenwel niet mogelijk de gain de cause devant le Conseil d'Etat d'obtenir le remboursement des
terugbetaling te verkrijgen van de advocatenkosten die zij heeft frais d'avocat qu'elle a dû exposer pour mener la procédure devant la
opgelopen om de rechtspleging voor het administratieve rechtscollege juridiction administrative. En effet, il ne peut être soutenu, hors
te kunnen voeren. Er kan immers niet worden aangevoerd, buiten de l'hypothèse des procédures téméraires et vexatoires, que le fait
hypothese van tergend en roekeloos geding, dat het feit een beroep tot d'intenter un recours en annulation devant le Conseil d'Etat, lorsque
nietigverklaring voor de Raad van State in te stellen, wanneer dat ce recours est rejeté, serait constitutif d'une faute au sens de
beroep is verworpen, voor de verzoekende partij een fout zou inhouden
in de zin van artikel 1382 van het Burgerlijk Wetboek. l'article 1382 du Code civil dans le chef de la partie requérante.
B.6. De gecombineerde toepassing van de artikelen 1022 van het B.6. L'application combinée des articles 1022 du Code judiciaire et
Gerechtelijk Wetboek en 1382 van het Burgerlijk Wetboek voert 1382 du Code civil crée dès lors deux différences de traitement :
bijgevolg twee verschillen in behandeling in : enerzijds, wordt de d'une part, la partie adverse devant le Conseil d'Etat, qui ne peut
tegenpartij voor de Raad van State, die geen vergoeding kan verkrijgen obtenir une indemnisation pour les frais et honoraires de son avocat
voor de kosten en erelonen van haar advocaat, zelfs wanneer zij in het même lorsqu'elle obtient gain de cause, est traitée différemment de
gelijk is gesteld, anders behandeld dan de overheid, partij bij een l'autorité publique, partie à un litige porté devant une juridiction
geschil voor een justitieel gerecht, die in het gelijk wordt gesteld de l'ordre judiciaire, qui obtient gain de cause devant cette
voor dat rechtscollege en die de toepassing van artikel 1022 van het juridiction et bénéficie de l'application de l'article 1022 du Code
Gerechtelijk Wetboek geniet; anderzijds, worden de verzoekende partij judiciaire; d'autre part, la partie requérante devant le Conseil
voor de Raad van State en de tegenpartij voor dat rechtscollege ook d'Etat et la partie adverse devant cette juridiction sont aussi
verschillend behandeld ten aanzien van de mogelijkheid om de traitées différemment en ce qui concerne la possibilité d'obtenir le
forfaitaire terugbetaling te verkrijgen van de door hen opgelopen remboursement forfaitaire des frais et honoraires d'avocat qu'elles
kosten en erelonen van de advocaat wanneer zij voor de Raad van State ont exposés lorsqu'elles obtiennent gain de cause devant le Conseil
in het gelijk zijn gesteld, waarbij alleen de eerstgenoemde de d'Etat, seule la première ayant la possibilité d'obtenir sur la base
mogelijkheid heeft op grond van artikel 1382 van het Burgerlijk de l'article 1382 du Code civil le remboursement des frais et
Wetboek de terugbetaling te verkrijgen van de door haar opgelopen
kosten en erelonen. honoraires qu'elle a exposés.
B.7. Tijdens de parlementaire voorbereiding betreffende het in het
geding zijnde artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek werd B.7. Au cours des travaux préparatoires relatifs à l'article 1022 du
herhaaldelijk het voornemen van de wetgever vermeld om een wetgeving Code judiciaire en cause, il a été fait état, à plusieurs reprises, de
aan te nemen met betrekking tot de verhaalbaarheid van de kosten en de l'intention du législateur d'adopter une législation relative à la
répétibilité des frais et honoraires d'avocat devant le Conseil d'Etat
erelonen van een advocaat voor de Raad van State (Parl. St., Senaat, (Doc. parl., Sénat, 2006-2007, n° 3-1686/1, p. 3; ibid., n° 3-1686/5,
2006-2007, nr. 3-1686/1, p. 3; ibid., nr. 3-1686/5, pp. 26 en 30). De pp. 26 et 30). La section de législation du Conseil d'Etat avait
afdeling wetgeving van de Raad van State had opgemerkt dat, in het relevé qu'il conviendrait de justifier, au regard des articles 10 et
licht van de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, zou moeten worden 11 de la Constitution, pour quelle raison la répétibilité ne serait
verantwoord waarom de verhaalbaarheid niet zou gelden voor met name de pas applicable notamment devant le Conseil d'Etat (Doc. parl., Sénat,
Raad van State (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/3, p. 2). Er 2006-2007, n° 3-1686/3, p. 2). Il avait été répondu que cette
werd geantwoord dat die uitbreiding enkel kon voortvloeien uit andere extension ne pourrait provenir que d'autres lois dont l'élaboration ne
wetten waarvan de totstandkoming het lopende wetgevend proces niet pouvait ralentir le processus législatif en cours (Doc. parl., Sénat,
mocht vertragen (Parl. St., Senaat, 2006-2007, nr. 3-1686/5, p. 26). 2006-2007, n° 3-1685/5, p. 26).
B.8. Het staat aan de wetgever te beoordelen of het opportuun is een B.8. Il relève du pouvoir d'appréciation du législateur d'estimer s'il
stelsel voor de verhaalbaarheid van de kosten en erelonen van de est opportun d'établir un régime de répétibilité des frais et
advocaat in te voeren dat van toepassing is op de rechtsplegingen voor honoraires d'avocat applicable aux procédures menées devant le Conseil
de Raad van State. d'Etat.
B.9. Artikel 1022 van het Gerechtelijk Wetboek is niet van toepassing B.9. L'article 1022 du Code judiciaire ne s'applique pas dans toutes
in alle gevallen waarin de overheid in het gelijk wordt gesteld voor les hypothèses où l'autorité publique obtient gain de cause devant une
een justitieel gerecht, zodat zij niet stelselmatig de forfaitaire juridiction de l'ordre judiciaire, de sorte qu'elle n'obtient pas
terugbetaling van haar advocatenkosten verkrijgt in alle geschillen systématiquement le remboursement forfaitaire de ses frais d'avocats
die zij wint. Op grond van artikel 1017, tweede lid, van het dans tous les litiges qu'elle gagne. Ainsi, en vertu de l'article
Gerechtelijk Wetboek wordt de verwijzing in de kosten aldus steeds 1017, alinéa 2, du Code judiciaire, la condamnation aux dépens est
uitgesproken, voor bepaalde geschillen die in die bepaling worden toujours prononcée, pour certains contentieux visés par cette
beoogd, ten laste van de overheid of de openbare instelling, ongeacht disposition, à charge de l'autorité publique ou de l'organisme public,
de afloop van het geschil. quelle que soit l'issue du litige.
De wetgever vermocht ervan uit te gaan dat er geschillen bestaan Le législateur a pu estimer qu'il existe des contentieux dans lesquels
waarin het niet verantwoord zou zijn dat de persoon die een hem il ne serait pas justifié que la personne qui conteste une décision
betreffende administratieve beslissing betwist en het niet haalt in administrative la concernant et qui échoue dans cette contestation
die betwisting, ertoe zou zijn gehouden een deel van de kosten en soit tenue de rembourser une part des frais et honoraires d'avocat
erelonen van de advocaat terug te betalen die de administratie heeft exposés par l'administration défendant la légalité de la décision.
opgelopen bij de verdediging van de wettigheid van de beslissing.
B.10. Het verschil in behandeling onder de procespartijen voor de Raad B.10. Quant à la différence de traitement entre les parties à la
van State berust op een relevant criterium. De overheid, steller van procédure devant le Conseil d'Etat, elle repose sur un critère
de handeling, tegenpartij voor de Raad van State, beschikt immers in pertinent. En effet, l'autorité publique auteur de l'acte, partie
beginsel, vóór de geschilprocedure, over alle nuttige middelen en adverse devant le Conseil d'Etat, dispose en principe, antérieurement
gegevens die haar in staat stellen de wettigheid van de handeling te à la procédure contentieuse, de toutes les ressources et informations
verdedigen, waardoor zij zich bevindt in een specifieke situatie ten
aanzien van de noodzaak om een beroep te doen op de bijstand van een utiles lui permettant de défendre la légalité de l'acte, ce qui la
advocaat. In de omgekeerde situatie kan de verzoekende partij die kan place dans une situation spécifique quant à la nécessité de recourir à
aantonen dat zij schade heeft geleden als gevolg van de onwettige l'assistance d'un avocat. Dans la situation inverse, la partie
handeling, aanvoeren dat de kosten die zij heeft opgelopen, aangezien requérante qui peut prouver qu'elle a subi un dommage du fait de
zij de nietigverklaring van de handeling die haar benadeelde, niet zou l'acte illégal peut faire valoir que les frais qu'elle a dû exposer,
hebben kunnen verkrijgen zonder de bijstand van een advocaat, deel dès lors qu'elle n'aurait pu obtenir l'annulation de l'acte qui lui
uitmaken van die schade. Dat verschil in situaties verantwoordt dat de faisait grief sans l'assistance d'un avocat, font partie de ce
overheid de terugbetaling van de kosten en erelonen van haar advocaat dommage. Cette différence de situations justifie que l'autorité ne
ten laste van de verzoekende partij wier beroep is verworpen, niet kan puisse obtenir le remboursement des frais et honoraires de son avocat
verkrijgen, terwijl de verzoekende partij die de nietigverklaring van à charge de la partie requérante dont le recours est rejeté, alors que
de handeling verkrijgt, de forfaitaire terugbetaling van haar kosten la partie requérante qui obtient l'annulation de l'acte peut obtenir
en erelonen van de advocaat kan verkrijgen. le remboursement forfaitaire de ses frais et honoraires d'avocat.
B.11. Ten slotte brengt de ontstentenis van de mogelijkheid, voor de B.11. Enfin, l'absence de possibilité, pour l'autorité publique qui
overheid die in het gelijk wordt gesteld voor de Raad van State, om obtient gain de cause au Conseil d'Etat, de récupérer une partie des
een deel van de kosten en erelonen van haar advocaat te recupereren frais et honoraires de son avocat auprès de la partie requérante n'a
bij de verzoekende partij, geen onevenredige gevolgen met zich mee. pas de conséquences disproportionnées. Même s'il est exact que toutes
Hoewel het juist is dat alle overheden die ertoe worden gebracht les autorités publiques appelées à être parties adverses dans des
tegenpartij te zijn in de rechtsplegingen voor de Raad van State, niet
over dezelfde middelen beschikken, met name op het vlak van personeel procédures au Conseil d'Etat ne disposent pas des mêmes moyens,
dat in het administratief contentieux is gespecialiseerd, kan worden notamment en termes de personnel spécialisé dans le contentieux
aangenomen dat, in het algemeen, de overheid die de handeling aanneemt administratif, il peut être admis qu'en règle générale, l'autorité qui
waarvan de wettigheid in het geding is gebracht, beschikt over a adopté l'acte dont la légalité a été mise en cause dispose, pour
menselijke en financiële middelen waarover de verzoekende partij niet organiser de manière satisfaisante la défense de la légalité de l'acte
noodzakelijk beschikt, om de verdediging van de wettigheid van de attaqué, de ressources humaines et financières suffisantes dont ne
bestreden handeling op bevredigende wijze te regelen. dispose pas nécessairement la partie requérante.
B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
In die zin geïnterpreteerd dat het niet van toepassing is op de Interprété en ce sens qu'il ne s'applique pas aux procédures devant le
rechtsplegingen voor de Raad van State, schendt artikel 1022 van het Conseil d'Etat, l'article 1022 du Code judiciaire, combiné avec
Gerechtelijk Wetboek, in samenhang gelezen met artikel 1382 van het
Burgerlijk Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. l'article 1382 du Code civil, ne viole pas les articles 10 et 11 de la
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Constitution. Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 19 juli 2012. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 19 juillet 2012.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux P.-Y. Dutilleux
De voorzitter, Le président,
R. Henneuse R. Henneuse
^