Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 13/2012 van 2 februari 2012 Rolnummer 5142 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 403, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg t Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 13/2012 van 2 februari 2012 Rolnummer 5142 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 403, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg t Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 13/2012 du 2 février 2012 Numéro du rôle : 5142 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 403, §§ 1 er et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. La(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 13/2012 van 2 februari 2012 Extrait de l'arrêt n° 13/2012 du 2 février 2012
Rolnummer 5142 Numéro du rôle : 5142
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 403, §§ 1 en 2, En cause : la question préjudicielle concernant l'article 403, §§ 1er
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal
Rechtbank van eerste aanleg te Brussel. de première instance de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L.
rechters L. Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels en P. Nihoul, Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, assistée du
bijgestaan door de griffier F. Meersschaut, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, greffier F. Meersschaut, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 15 april 2011 in zake de bvba « Bouwgroep Probuild » Par jugement du 15 avril 2011 en cause de la SPRL « Bouwgroep Probuild
tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof » contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
is ingekomen op 2 mei 2011, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te Cour le 2 mai 2011, le Tribunal de première instance de Bruxelles a
Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt de bepaling van artikel 403, § 1 en § 2 van het Wetboek van « L'article 403, §§ 1er et 2, du Code des impôts sur les revenus (CIR
Inkomstenbelastingen (WIB92), zoals van toepassing voor aanslagjaar 1992), tel qu'il était applicable pour l'exercice d'imposition 2007,
2007 vóór de inwerkingtreding van de Programmawet van 27 april 2007, avant l'entrée en vigueur de la loi-programme du 27 avril 2007,
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet en/of artikel 1 van het Twaalfde viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution et/ou l'article 1er
Protocol bij het EVRM, doordat deze bepaling een verschil in du Douzième Protocole à la CEDH en ce que cette disposition établit
behandeling invoert tussen, enerzijds, opdrachtgevers en aannemers die une différence de traitement entre, d'une part, les commettants et
voor de in artikel 400 1° WIB92 bedoelde werken beroep doen op een entrepreneurs qui, pour les travaux visés à l'article 400, 1°, du CIR
niet-geregistreerde aannemer die is gevestigd in België en die zijn 1992, font appel à un entrepreneur non enregistré établi en Belgique
et qui sont soumis à l'obligation, lors du paiement au sous-traitant,
onderworpen aan de verplichting om bij betaling van de onderaannemer de retenir et de verser au fonctionnaire désigné par le Roi et selon
15 pct. van het door hem [lees : door hen] verschuldigde bedrag, les modalités qu'Il détermine 15 p.c. du montant dont il est redevable
exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden en te [lire : dont ils sont redevables], non compris la taxe sur la valeur
storten bij de door de Koning aan te wijzen ambtenaar volgens de door ajoutée, et, d'autre part, les commettants et entrepreneurs qui, pour
Hem te bepalen modaliteiten en, anderzijds, opdrachtgevers en
aannemers die voor de in artikel 400, 1° bedoelde werken beroep doen les travaux visés à l'article 400, 1°, font appel à un entrepreneur
op een in een andere Lidstaat van de EU gevestigde, non enregistré établi dans un autre Etat membre de l'Union européenne
niet-geregistreerde aannemer en die niet onderworpen kunnen worden aan
deze verplichting ingevolge de directe werking in de interne et qui ne peuvent être soumis à cette obligation de par l'effet direct
rechtsorde van het huidige artikel 56 en 57 van het Verdrag dans l'ordre juridique interne des actuels articles 56 et 57 du Traité
betreffende de werking van de Europese Unie (HJEU, C433/04, 9 november sur le fonctionnement de l'Union européenne (CJCE, C-433/04, 9
2006) ? ». novembre 2006) ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 403, §§ 1 en B.1.1. La question préjudicielle concerne l'article 403, §§ 1er et 2,
2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen (WIB 1992), zoals het du Code des impôts sur les revenus (CIR 1992), tel qu'il s'appliquait
van toepassing was voor het aanslagjaar 2007. à l'exercice d'imposition 2007.
Artikel 403, §§ 1 en 2, van het WIB 1992, bepaalde : L'article 403, §§ 1er et 2, du CIR 1992, disposait :
« § 1. De opdrachtgever die voor de in artikel 400, 1°, vermelde « § 1er. Le commettant qui effectue le paiement de tout ou partie du
werken, aan een aannemer die op het ogenblik van de betaling niet is prix de travaux visés à l'article 400, 1°, à un entrepreneur qui, au
geregistreerd, een deel of het geheel van de prijs betaalt, is moment du paiement, n'est pas enregistré, est tenu, lors du paiement,
verplicht bij die betaling 15 pct. van het door hem verschuldigde de retenir et de verser 15 p.c. du montant dont il est redevable, non
bedrag, exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden compris la taxe sur la valeur ajoutée, au fonctionnaire désigné par le
en te storten bij de door de Koning aan te wijzen ambtenaar volgens de
door Hem te bepalen modaliteiten. Roi et selon les modalités qu'Il détermine.
§ 2. De aannemer die voor de in artikel 400, 1°, vermelde werken, aan § 2. L'entrepreneur qui effectue le paiement de tout ou partie du prix
een onderaannemer een deel of het geheel van de prijs betaalt, is de travaux visés à l'article 400, 1°, à un sous-traitant, est tenu,
verplicht bij die betaling 15 pct. van het door hem verschuldigde lors du paiement, de retenir et de verser 15 p.c. du montant dont il
bedrag, exclusief belasting over de toegevoegde waarde, in te houden est redevable, non compris la taxe sur la valeur ajoutée, au
en te storten bij de door de Koning aan te wijzen ambtenaar volgens de fonctionnaire désigné par le Roi et selon les modalités qu'Il
door Hem te bepalen modaliteiten. détermine.
De aannemer is evenwel, bij de door de Koning bepaalde voorwaarden en L'entrepreneur est toutefois dispensé, selon les conditions et
modaliteiten, vrijgesteld van de verplichting tot inhouding en modalités déterminées par le Roi, de l'obligation de retenue et de
storting als vermeld in het eerste lid, indien de onderaannemer op het versement visée à l'alinéa 1er si, au moment du paiement, le
ogenblik van de betaling als aannemer is geregistreerd ». sous-traitant est enregistré comme entrepreneur ».
B.1.2. Artikel 404, § 1, van het WIB 1992, zoals het van toepassing is B.1.2. L'article 404, § 1er, du CIR 1992, tel qu'il s'appliquait à
voor het aanslagjaar 2007, bepaalde : l'exercice d'imposition 2007, disposait :
« § 1. Als de in artikel 403, § 1, bedoelde storting niet werden « § 1er. Lorsque le versement prévu à l'article 403, § 1er, n'a pas
verricht, wordt het verschuldigde bedrag verdubbeld en binnen de in été effectué, le montant dû est doublé et enrôlé à charge du
artikel 354 bedoelde termijn als administratieve boete ten name van de commettant, à titre d'amende administrative, dans le délai prévu à
opdrachtgever ingekohierd. l'article 354.
Als de in artikel 403, § 2, bedoelde storting niet werd verricht en de Lorsque le versement prévu à l'article 403, § 2, n'a pas été effectué
onderaannemer niet geregistreerd was op het ogenblik van het afsluiten et que le sous-traitant n'était pas enregistré au moment de la
van de overeenkomst, wordt het verschuldigde bedrag verdubbeld en conclusion de la convention, le montant dû est doublé et enrôlé à
binnen de in artikel 354 bedoelde termijn als administratieve boete charge de l'entrepreneur, à titre d'amende administrative, dans le
ten name van de aannemer ingekohierd. délai prévu à l'article 354.
De Koning kan bepalen onder welke voorwaarden de boete kan worden Le Roi peut déterminer sous quelles conditions l'amende peut être
verminderd ». réduite ».
B.2. Het verwijzende rechtscollege vraagt het Hof of artikel 403, §§ 1 B.2. La juridiction a quo interroge la Cour sur la compatibilité, avec
en 2, van het WIB 1992 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de les articles 10 et 11 de la Constitution, de l'article 403, §§ 1er et
Grondwet, in zoverre het een onderscheid zou maken tussen de Belgische 2, du CIR 1992 en ce qu'il opérerait une distinction entre les
opdrachtgevers en aannemers naargelang zij, voor de uitvoering van commettants et entrepreneurs belges selon qu'ils font appel, pour
werken zoals bedoeld in artikel 400, 1°, van het WIB 1992, een beroep exécuter les travaux visés à l'article 400, 1°, du CIR 1992, à un
zouden doen op een niet in België geregistreerde, maar wel in België entrepreneur non enregistré en Belgique mais établi en Belgique ou à
gevestigde aannemer of op een niet in België geregistreerde en in un entrepreneur non enregistré en Belgique et non établi en Belgique,
België gevestigde aannemer, waarbij alleen de eerstgenoemden bij de seuls les premiers étant tenus, lors du paiement au sous-traitant, de
betaling van de onderaannemer verplicht zijn 15 % van het door de retenir et de verser au Trésor public 15 % du montant dû par le
opdrachtgever of aannemer verschuldigde bedrag, exclusief de belasting commettant ou par l'entrepreneur, hors taxe sur la valeur ajoutée,
over de toegevoegde waarde, in te houden en door te storten aan de alors que les derniers peuvent s'y soustraire en raison de l'arrêt du
Schatkist, terwijl de laatstgenoemden zich daaraan zouden kunnen
onttrekken op grond van het arrest van 9 november 2006 (C-433/04) dat 9 novembre 2006 (C-433/04) rendu par la Cour de justice de l'Union
werd gewezen door het Hof van Justitie van de Europese Unie, dat de européenne, qui a constaté la violation par la Belgique des
schending door België heeft vastgesteld van de verplichtingen waartoe obligations lui incombant en vertu du principe de la libre prestation
het was gehouden krachtens het beginsel van het vrij verrichten van
diensten dat thans is verankerd in de artikelen 56 en 57 van het des services, actuellement consacré par les articles 56 et 57 du
Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne (TFUE).
B.3.1. In een arrest van 9 november 2006 heeft het Hof van Justitie B.3.1. Dans l'arrêt précité du 9 novembre 2006, la Cour de justice a
geoordeeld : jugé :
« dat het Koninkrijk België, door opdrachtgevers en aannemers die een « en obligeant les commettants et les entrepreneurs qui font appel à
beroep doen op een niet in België geregistreerde buitenlandse
aannemers te verplichten 15 % van het voor de uitgevoerde werken des cocontractants étrangers non enregistrés en Belgique à retenir 15
verschuldigde bedrag in te houden en hen hoofdelijk aansprakelijk te % de la somme due pour les travaux effectués et en imposant aux mêmes
stellen voor de belastingschulden van die medecontractanten, niet commettants et entrepreneurs une responsabilité solidaire pour les
heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem rusten krachtens de dettes fiscales de tels cocontractants, le Royaume de Belgique a
manqué aux obligations qui lui incombent en vertu des articles 49 CE
artikelen 49 EG en 50 EG » (punt 42). et 50 CE » (point 42).
B.3.2. De programmawet van 27 april 2007 heeft de voormelde bepalingen B.3.2. La loi-programme du 27 avril 2007 a modifié les dispositions
gewijzigd, teneinde, volgens de memorie van toelichting, « te précitées afin, selon l'exposé des motifs, « de répondre à l'arrêt
beantwoorden aan het door het Hof van Justitie op 9 november 2006 rendu par la Cour de Justice le 9 novembre 2006 » (Doc. parl.,
[gewezen arrest] » (Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. Chambre, 2006-2007, DOC 51-3058/001, p. 16). Cette loi ne fait
16). Die wet maakt echter niet het voorwerp uit van de prejudiciële cependant pas l'objet de la question préjudicielle.
vraag. B.4. Onder de door het Hof van Justitie in aanmerking genomen motieven B.4. Parmi les motifs retenus par la Cour de justice pour constater le
teneinde de niet-nakoming van de Belgische reglementering in verband manquement de la réglementation belge relative à l'enregistrement des
met de registratie van de bedrijven in fiscale aangelegenheden vast te entreprises en matière fiscale, figurait celui de la retenue
stellen, werd het motief vermeld dat, wat de belastingschulden automatique, s'agissant des dettes fiscales, à effectuer par les
betreft, de opdrachtgevers en aannemers automatisch 15 % van de door commettants et les entrepreneurs s'élevant à 15 % du prix facturé par
een niet-geregistreerde en niet in België gevestigde dienstverrichter un prestataire de services non enregistré et non établi en Belgique :
gefactureerde prijs moeten inhouden :
« 30. Dat een opdrachtgever of aannemer krachtens artikel 403 WIB 92 « 30. En l'espèce, le fait que, en application de l'article 403 du CIR
92, le commettant ou l'entrepreneur doivent retenir en faveur de
voor de Belgische administratie een bedrag van 15 % van de door een l'administration belge une somme correspondant à 15 % du prix facturé
niet-geregistreerde dienstverrichter gefactureerde prijs moet par un prestataire non enregistré revient à priver ce prestataire de
inhouden, komt er in casu op neer dat die dienstverrichter de la possibilité de disposer immédiatement d'une partie de ses revenus,
mogelijkheid wordt ontnomen om dadelijk te beschikken over een deel qu'il ne peut récupérer qu'au terme d'une procédure administrative
van zijn inkomsten, dat hij slechts na een bijzondere administratieve
procedure kan recupereren. De ongemakken die voor niet-geregistreerde spécifique. Les inconvénients que l'obligation de retenue représente
en niet in België gevestigde dienstverrichters met de inhoudingsplicht pour les prestataires non enregistrés et non établis en Belgique sont,
gepaard gaan, kunnen hen derhalve ontmoedigen om op de Belgische markt dès lors, susceptibles de les dissuader d'accéder au marché belge afin
te komen ten einde daar in de bouwsector diensten te verrichten. d'y fournir des services dans le secteur de la construction.
31. Ook het feit dat een opdrachtgever of aannemer die een 31. De même, le fait que, en application de l'article 402 du CIR 92,
overeenkomst sluit met een niet in België geregistreerde le commettant ou l'entrepreneur qui contractent avec un prestataire
dienstverrichter krachtens artikel 402 WIB 92 tot beloop van 35 % van non enregistré en Belgique soient rendus solidairement responsables
de prijs van de te verrichten werkzaamheden hoofdelijk aansprakelijk pour toutes les dettes fiscales de ce prestataire relatives à des
is voor alle belastingschulden van deze dienstverrichter met périodes imposables antérieures, à concurrence des 35 % du prix des
betrekking tot voorafgaande belastbare tijdperken, kan die travaux à effectuer, est susceptible de dissuader ce commettant ou cet
opdrachtgever of aannemer ontmoedigen om een beroep te doen op een entrepreneur de recourir aux services d'un prestataire non enregistré
niet-geregistreerde en niet in België gevestigde dienstverrichter die et non établi en Belgique, fournissant légalement des services
rechtmatig dezelfde diensten verricht in de lidstaat waar hij is identiques dans son Etat membre d'établissement. S'il est vrai que la
gevestigd. Hoewel de hoofdelijke aansprakelijkheid zonder onderscheid responsabilité solidaire s'applique indistinctement en cas de recours
geldt wanneer een beroep wordt gedaan op een niet-geregistreerde
dienstverrichter, ongeacht of deze in België of een andere lidstaat is à un prestataire non enregistré, que celui-ci soit établi en Belgique
gevestigd, moet toch worden vastgesteld dat de litigieuze bepaling het ou dans un autre Etat membre, il convient néanmoins de constater que,
de niet in België gevestigde en niet-geregistreerde dienstverrichters sans priver les prestataires non établis et non enregistrés en
weliswaar niet onmogelijk maakt aldaar hun diensten aan te bieden, Belgique de la possibilité d'y fournir leurs services, la disposition
maar hun toegang tot de Belgische markt toch bemoeilijkt. litigieuse leur rend difficile l'accès au marché belge.
32. De inhoudingsplicht en de hoofdelijke aansprakelijkheid leveren 32. L'obligation de retenue et la responsabilité solidaire constituent
dus een beperking van de vrijheid van dienstverrichting op. dès lors une restriction à la libre prestation des services.
[...] [...]
37. De noodzaak van bestrijding van belastingfraude kan [...] niet 37. [...] la nécessité de combattre la fraude fiscale ne saurait
volstaan als rechtvaardiging voor de algemene en preventieve suffire à justifier l'application de l'obligation de retenue et de la
toepassing van de inhoudingsplicht en de hoofdelijke aansprakelijkheid responsabilité solidaire, de manière générale et préventive, à tous
op alle niet in België gevestigde en niet-geregistreerde les prestataires de services non établis et non enregistrés en
dienstverrichters, terwijl sommigen van hen die belastingen en Belgique, tandis qu'une partie d'entre eux n'est en principe pas
voorheffingen in beginsel niet verschuldigd zijn. redevable des impôts, des précomptes et des taxes susvisés.
38. Nu de litigieuze maatregelen automatisch en onvoorwaardelijk van 38. S'appliquant de manière automatique et inconditionnelle, les
toepassing zijn, maken zij het niet mogelijk rekening te houden met de mesures litigieuses ne permettent pas de tenir compte de la situation
individuele situatie van dienstverrichters die niet in België individuelle des prestataires de services non établis et non
gevestigd en niet-geregistreerd zijn. enregistrés en Belgique.
39. Wat de inhoudingsplicht betreft, zou een minder restrictief middel 39. S'agissant de l'obligation de retenue, un moyen moins restrictif
dan het ontnemen aan de dienstverrichters van de mogelijkheid om que de priver les prestataires de services de la possibilité de
dadelijk over een niet onaanzienlijk deel van hun inkomsten te disposer immédiatement d'une partie non négligeable de leurs revenus
beschikken, kunnen bestaan in een op de uitwisseling van informatie aurait été de prévoir un système, basé sur l'échange des informations
tussen opdrachtgevers, aannemers, dienstverrichters en de Belgische entre les commettants et les entrepreneurs, les prestataires et
fiscus gebaseerd systeem dat de opdrachtgevers en aannemers l'administration fiscale belge, permettant, par exemple, aux
bijvoorbeeld in staat zou stellen kennis te nemen van eventuele commettants et aux entrepreneurs de s'informer sur les éventuelles
belastingschulden van hun medecontractanten, of in een verplichting om dettes fiscales de leurs cocontractants ou instaurant une obligation
de Belgische fiscus in te lichten over elke overeenkomst die wordt d'informer l'administration fiscale belge de tout contrat conclu avec
gesloten met niet-geregistreerde medecontractanten of elke aan hen des cocontractants non enregistrés ou de tout paiement opéré en leur
verrichte betaling. faveur.
40. Ook wat de hoofdelijke aansprakelijkheid betreft, zou het ten 40. De même, s'agissant de la responsabilité solidaire, afin de
einde het ontradende effect ervan op de opdrachtgevers en aannemers limiter l'effet dissuasif que celle-ci produit sur les commettants et
ten aanzien van alle niet-geregistreerde dienstverrichters te les entrepreneurs par rapport à tous les prestataires de services non
beperken, ongeacht of zij de hiervoor bedoelde belastingen en enregistrés, qu'ils soient en principe redevables des impôts, des
voorheffingen verschuldigd zijn of aan hun fiscale of andere précomptes et des taxes susvisés ou non et qu'ils soient en règle en
verplichtingen hebben voldaan, minder restrictief zijn indien werd ce qui concerne leurs obligations fiscales ou non, un moyen moins
voorzien in de mogelijkheid dat die dienstverrichters kunnen bewijzen restrictif aurait été de prévoir la possibilité, pour ces prestataires
dat hun fiscale situatie in orde is of het de opdrachtgevers en de services, de prouver la régularité de leur situation fiscale ou de
aannemers mogelijk werd gemaakt aan de hoofdelijke aansprakelijkheid permettre aux commettants et aux entrepreneurs d'échapper à la
te ontsnappen wanneer zij bepaalde formaliteiten hebben vervuld om responsabilité solidaire s'ils ont effectué certaines formalités en
zich ervan te vergewissen dat de fiscale situatie van de vue de s'assurer de la régularité de la situation fiscale des
dienstverrichters waarmee zij een overeenkomst wensen te sluiten, in orde is. prestataires de services avec lesquels ils envisagent de contracter.
41. Zoals de advocaat-generaal in punt 42 van zijn conclusie heeft 41. De plus, ainsi que M. l'avocat général l'a relevé au point 42 de
opgemerkt, wordt de onevenredigheid van de litigieuze maatregelen nog ses conclusions, le caractère disproportionné des mesures litigieuses
versterkt doordat zij cumulatief worden toegepast. est renforcé par leur application cumulative.
42. Derhalve moet worden vastgesteld dat het Koninkrijk België, door 42. Il convient dès lors de constater que, en obligeant les
opdrachtgevers en aannemers die een beroep doen op niet in België commettants et les entrepreneurs qui font appel à des cocontractants
geregistreerde buitenlandse aannemers te verplichten 15 % van het voor étrangers non enregistrés en Belgique à retenir 15 % de la somme due
de uitgevoerde werken verschuldigde bedrag in te houden en hen pour les travaux effectués et en imposant aux mêmes commettants et
hoofdelijk aansprakelijk te stellen voor de belastingschulden van die entrepreneurs une responsabilité solidaire pour les dettes fiscales de
medecontractanten, niet heeft voldaan aan de verplichtingen die op hem tels cocontractants, le Royaume de Belgique a manqué aux obligations
rusten krachtens de artikelen 49 EG en 50 EG ». qui lui incombent en vertu des articles 49 CE et 50 CE ».
B.5.1. De verwijzende rechter is van oordeel dat het verschil in B.5.1. Le juge a quo estime que la différence de traitement entre les
behandeling tussen de beide in de prejudiciële vraag vermelde deux catégories de commettants et d'entrepreneurs mentionnées dans la
categorieën van opdrachtgevers en aannemers niet kan worden question préjudicielle ne peut être justifiée par une référence à la
verantwoord door een verwijzing naar de rechtspraak van het Hof van jurisprudence de la Cour de justice. Selon lui, le simple fait que la
Justitie. Volgens hem maakt het loutere feit dat het Hof van Justitie Cour de justice a déclaré la législation visée incompatible avec le
de bedoelde wetgeving onverenigbaar heeft verklaard met het recht van droit de l'Union européenne dans la mesure où celle-ci impose des
de Europese Unie in zoverre verplichtingen worden opgelegd aan obligations aux ressortissants d'autres Etats membres de l'Union
onderdanen van andere lidstaten van de Europese Unie prima facie geen européenne ne constitue pas de prime abord une telle justification
dergelijke objectieve en redelijke verantwoording uit. objective et raisonnable.
B.5.2. Het door de verwijzende rechter opgeworpen verschil in B.5.2. La différence de traitement soulevée par le juge a quo découle
behandeling vloeit voort uit de vermelde bepalingen van het VWEU, die des dispositions du TFUE mentionnées, qui s'appliquent exclusivement
uitsluitend van toepassing zijn op « onderdanen der lidstaten die in aux « ressortissants des Etats membres établis dans un Etat membre
een andere lidstaat zijn gevestigd dan dat, waarin degene is gevestigd autre que celui du destinataire de la prestation » (article 56,
te wiens behoeve de dienst wordt verricht » (artikel 56, eerste premier alinéa, du TFUE) et non aux situations qui relèvent
alinea, van het VWEU) en niet op situaties die volledig binnen de entièrement de l'ordre juridique interne.
interne rechtsorde vallen. B.5.3. Etant donné que l'affaire pendante devant le juge a quo doit
B.5.3. Aangezien de zaak die aanhangig is voor de verwijzende rechter, toutefois exclusivement être située dans l'ordre juridique interne, il
evenwel volledig dient te worden gesitueerd binnen de interne n'y a pas lieu de la comparer avec les situations régies par le droit
rechtsorde, moet voor de beantwoording van de vraag of de in het de l'Union européenne pour répondre à la question de savoir si la
geding zijnde bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, die situatie niet worden vergeleken met situaties die door het recht van de Europese Unie worden beheerst. B.6. De in het geding zijnde bepaling, zoals ze op het ogenblik van de feiten van toepassing was, stelt een verschil in behandeling in tussen de personen die een beroep doen op een in België gevestigde aannemer die niet is geregistreerd en diegenen die een beroep doen op een in België gevestigde geregistreerde aannemer. In tegenstelling tot de laatstgenoemden zijn de eerstgenoemden gehouden tot de in de paragrafen 1 en 2 van het voormelde artikel 403 bedoelde inhouding. B.7.1. Zoals het Hof reeds bij herhaling heeft geoordeeld (zie onder disposition en cause est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution. B.6. La disposition en cause, telle qu'elle était applicable au moment des faits, opère une différence de traitement entre les personnes qui font appel à un entrepreneur établi en Belgique qui n'est pas enregistré et celles qui font appel à un entrepreneur enregistré établi en Belgique. Contrairement à ces dernières, les premières sont tenues d'effectuer la retenue prévue aux paragraphes 1er et 2 de l'article 403 précité. B.7.1. Comme la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises (voy.
meer in de arresten nrs. 46/2002, 126/2002, 188/2002, 86/2007, 56/2009 notamment les arrêts nos 46/2002, 126/2002, 188/2002, 86/2007, 56/2009
en 124/2009), maakt de in het geding zijnde bepaling deel uit van een et 124/2009), la disposition en cause fait partie d'un ensemble de
geheel van maatregelen ter bestrijding, op een meer doeltreffende mesures visant à lutter, de manière plus efficace que dans le passé,
contre les pratiques frauduleuses des pourvoyeurs de main-d'oeuvre qui
wijze dan in het verleden, van de bedrieglijke praktijken van de se traduisent, d'une part, par le non-paiement des cotisations de
koppelbazen, die, enerzijds, bestaan in het niet-betalen van sociale sécurité sociale, du précompte professionnel et de la TVA et, d'autre
bijdragen, de bedrijfsvoorheffing en de btw en, anderzijds, in het part, par l'occupation d'un nombre important de postes de travail soit
bezetten van een belangrijk aantal werkplaatsen, hetzij door personen par des personnes bénéficiant d'allocations sociales (pension,
die sociale uitkeringen genieten (pensioenen, werkloosheidsuitkeringen allocations de chômage et indemnités AMI) et effectuant des
en ZIV-uitkeringen) en wier prestaties in strijd zijn met de betrokken prestations en violation des règles qui régissent l'octroi de ces
uitkeringsreglementering, hetzij door buitenlanders die niet zijn allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce
gemachtigd te werken. In beide gevallen is het effect een even grote qui, dans un cas comme dans l'autre, a pour effet de réduire les
vermindering van het aanbod voor de werknemers die een regelmatige offres pour les demandeurs d'emploi réguliers (Doc. parl., Sénat,
betrekking zoeken (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 36). 1977-1978, n° 415-1, p. 36).
Het stelsel van de registratie van de aannemers strekt ertoe door Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tend à garantir, au
middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen van de moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci appliqueront
fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (ibid., p. 38). correctement la législation fiscale et sociale (ibid., p. 38).
B.7.2. Luidens dezelfde parlementaire voorbereiding betreffen die B.7.2. Selon les mêmes travaux préparatoires, ces mesures concernent
maatregelen de sectoren van de fiscale wetgeving, de sociale les secteurs de la législation fiscale, de la législation sociale, de
wetgeving, de wetgeving op de overheidsopdrachten en de wetgeving op la législation sur les marchés publics et de la législation relative
het handelsregister. Artikel 403, §§ 1 en 2, van het WIB 1992 maakt au registre du commerce. L'article 403, §§ 1er et 2, du CIR 1992 fait
deel uit van de eerste categorie van maatregelen. Het was de bedoeling partie de la première catégorie de mesures. L'intention du législateur
van de wetgever ertoe te komen dat « niemand er nog belang zal bij était d'en arriver à ce « que plus personne n'aura intérêt à recourir
hebben op [de] diensten [van de niet-geregistreerde aannemer] beroep te doen » (ibid., p. 38). [aux services d'un entrepreneur non enregistré] » (ibid., p. 38).
B.8.1. Het verschil in behandeling tussen de in B.6 bedoelde personen B.8.1. La différence de traitement entre les personnes visées en B.6
is gebaseerd op een objectief criterium, namelijk het feit of al dan se fonde sur un critère objectif, à savoir la circonstance de faire
niet een beroep wordt gedaan op een geregistreerde aannemer. appel à un entrepreneur enregistré ou non.
B.8.2. Dat criterium van onderscheid is relevant ten aanzien van het B.8.2. Ce critère de distinction est pertinent par rapport au but de
in B.7.1 en B.7.2 vermelde doel van de maatregel. Het systeem van la mesure, mentionné en B.7.1 et B.7.2. Le système de l'enregistrement
registratie is een geschikt middel om de betrouwbaarheid van een est un moyen adéquat pour déterminer la fiabilité d'un entrepreneur :
aannemer te bepalen : het zet de personen die willen contracteren il incite les personnes qui veulent contracter avec un entrepreneur à
ertoe aan zich voorafgaandelijk ervan te vergewissen of die aannemer s'assurer préalablement que celui-ci est enregistré.
is geregistreerd.
B.8.3. Rekening houdend met de doelstelling van de wetgever en met het B.8.3. Compte tenu de l'objectif du législateur et de ce que celui-ci
feit dat hij maatregelen kan nemen om fraude te voorkomen in de peut prendre les mesures propres à prévenir la fraude dans les
sectoren waarin hij heeft vastgesteld dat die fraude aanzienlijk is, secteurs où il a constaté que cette fraude est considérable, il n'est
is het niet onevenredig de regeling inzake registratie van aannemers pas disproportionné d'assortir le régime de l'enregistrement des
te koppelen aan zodanige bepalingen dat medecontractanten zullen weten entrepreneurs de dispositions telles que les cocontractants sachent,
s'ils souhaitent conclure un contrat avec un entrepreneur qui ne
dat, indien zij een overeenkomst willen sluiten met een aannemer die serait pas enregistré, qu'ils auront l'obligation de retenir et de
niet zou zijn geregistreerd, zij de verplichting zullen hebben 15 % van het factuurbedrag, exclusief btw, in te houden en door te storten aan de Schatkist. Laten zij na dit te doen, dan bepaalt artikel 404, §§ 1 en 2, dat een administratieve geldboete aan hen zal worden opgelegd, ten bedrage van het dubbele van het verschuldigde bedrag. Bovendien lopen zij het risico gedeeltelijk te zijn gehouden tot betaling van de belastingschulden welke die onderaannemer verschuldigd zou zijn. Zo wil men bereiken dat niemand er belang bij heeft een beroep te doen op de diensten van niet-geregistreerde aannemers (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 415-1, p. 38). B.9. Ten slotte dient te worden opgemerkt dat, aangezien de in het geding zijnde bepaling toepasbaar was op alle in België gevestigde opdrachtgevers en aannemers, zij geen belemmering kon vormen voor het verser au Trésor public 15 % du montant de la facture, hors TVA. S'ils négligent de le faire, l'article 404, §§ 1er et 2, dispose qu'une amende administrative leur sera imposée, à concurrence du double du montant dû. En outre, ils risquent d'être partiellement tenus au paiement des dettes fiscales dont cet entrepreneur serait redevable. L'on vise ainsi à ce que nul n'ait intérêt à faire appel à un entrepreneur non enregistré (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-1, p. 39). B.9. Il convient enfin d'observer que, comme elle était applicable à l'ensemble des commettants et entrepreneurs établis en Belgique, la disposition en cause ne pouvait créer un obstacle à la libre
vrij verrichten van diensten op de Belgische markt. prestation des services sur le marché belge.
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 403, §§ 1 en 2, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen L'article 403, §§ 1er et 2, du Code des impôts sur les revenus 1992,
1992, zoals het van toepassing was voor het aanslagjaar 2007 en vóór tel qu'il était applicable à l'exercice d'imposition 2007 et avant sa
de wijziging ervan bij de programmawet van 27 april 2007, schendt de modification par la loi-programme du 27 avril 2007, ne viole pas les
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 2 februari 2012. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 2 février 2012.
De griffier, Le greffier,
F. Meersschaut. F. Meersschaut.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^