← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 198/2011 van 22 december 2011 Rolnummer 5147 In zake : de
prejudiciële vraag over artikel 145, § 3bis, van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische
communicatie, ingevoegd bij artikel 189 van de wet Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 198/2011 van 22 december 2011 Rolnummer 5147 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 145, § 3bis, van de wet van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie, ingevoegd bij artikel 189 van de wet Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 198/2011 du 22 décembre 2011 Numéro du rôle : 5147 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 145, § 3bis, de la loi du 13 juin 2005 relative aux communications électroniques, inséré par l'article 189 La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges L. La(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 198/2011 van 22 december 2011 | Extrait de l'arrêt n° 198/2011 du 22 décembre 2011 |
Rolnummer 5147 | Numéro du rôle : 5147 |
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 145, § 3bis, van de wet | En cause : la question préjudicielle concernant l'article 145, § 3bis, |
van 13 juni 2005 betreffende de elektronische communicatie, ingevoegd | de la loi du 13 juin 2005 relative aux communications électroniques, |
bij artikel 189 van de wet van 25 april 2007 houdende diverse | inséré par l'article 189 de la loi du 25 avril 2007 portant des |
bepalingen (IV), gesteld door de Correctionele Rechtbank te Charleroi. | dispositions diverses (IV), posée par le Tribunal correctionnel de Charleroi. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de | composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges L. |
rechters L. Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels en P. Nihoul, | Lavrysen, A. Alen, E. Derycke, J. Spreutels et P. Nihoul, assistée du |
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 21 april 2011 in zake de procureur des Konings tegen | Par jugement du 21 avril 2011 en cause du procureur du Roi contre |
S.C., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 20 | S.C., dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 20 mai |
mei 2011, heeft de Correctionele Rechtbank te Charleroi een | 2011, le Tribunal correctionnel de Charleroi a posé une question |
prejudiciële vraag gesteld die bij beschikking van het Hof van 7 juni | préjudicielle qui, par ordonnance de la Cour du 7 juin 2011, a été |
2011 als volgt werd geherformuleerd : | reformulée comme suit : |
« Schendt artikel 145, § 3bis, van de wet van 13 juni 2005 betreffende | « L'article 145, § 3bis, de la loi du 13 juin 2005 relative aux |
de elektronische communicatie, ingevoegd bij de wet van 25 april 2007, | communications électroniques, inséré par la loi du 25 avril 2007, |
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het als voorwaarde | viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il ne |
van ontvankelijkheid van de vervolgingen niet in een uitdrukkelijk | prévoit pas comme condition de recevabilité des poursuites une demande |
verzoek van het slachtoffer voorziet in tegenstelling tot artikel | expresse de la victime contrairement à l'article 442bis du Code pénal |
442bis van het Strafwetboek, en in zoverre het het bezorgen van | et en ce qu'il incrimine le fait d'importuner un correspondant alors |
overlast aan een correspondent strafbaar stelt terwijl er geen | |
tenlastelegging bestaat wanneer met een ander communicatiemiddel | qu'aucune prévention n'existe quand on importune un tiers avec un |
overlast wordt bezorgd aan een derde ? ». | autre moyen de communication ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 145, § 3bis, van de wet van 13 juni 2005 betreffende de | B.1. L'article 145, § 3bis, de la loi du 13 juin 2005 relative aux |
elektronische communicatie, ingevoegd bij artikel 189 van de wet van | communications électroniques, inséré par l'article 189 de la loi du 25 |
25 april 2007 houdende diverse bepalingen (IV), bepaalt : | avril 2007 portant des dispositions diverses (IV), dispose : |
« Met een geldboete van 50 EUR [20 EUR in de Franse tekst] tot 300 EUR | « Est punie d'une amende de 20 EUR [50 EUR dans le texte néerlandais] |
en met een gevangenisstraf van vijftien dagen tot twee jaar of met één | à 300 EUR et d'un emprisonnement de quinze jours à deux ans ou d'une |
van die straffen alleen worden gestraft de persoon, die een | de ces peines seulement la personne qui utilise un réseau ou un |
elektronische-communicatienetwerk of -dienst of andere elektronische | service de communications électroniques ou d'autres moyens de |
communicatiemiddelen gebruikt om overlast te veroorzaken aan zijn | communications électroniques afin d'importuner son correspondant ou de |
correspondent of schade te berokkenen alsook de persoon die welk | provoquer des dommages ainsi que la personne qui installe un appareil |
toestel dan ook opstelt dat bestemd is om de voorgaande inbreuk te | quelconque destiné à commettre l'infraction susmentionnée, ainsi que |
begaan, alsook een poging om deze te begaan ». | la tentative de commettre celle-ci ». |
B.2. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over de bestaanbaarheid van | B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 145, § |
het voormelde artikel 145, § 3bis, met de artikelen 10 en 11 van de | 3bis, précité, avec les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
Grondwet in zoverre het een dubbel verschil in behandeling | qu'il crée une double différence de traitement : d'une part, entre les |
teweegbrengt : enerzijds, tussen de beklaagden, naargelang zij worden | prévenus, suivant qu'ils sont poursuivis sur la base de cette |
vervolgd op grond van die bepaling of op grond van artikel 442bis van | disposition ou sur la base de l'article 442bis du Code pénal réprimant |
het Strafwetboek dat de belaging bestraft, waarbij een klacht van de | le harcèlement, une plainte de la personne qui se prétend harcelée |
persoon die beweert te worden belaagd, enkel in het tweede geval is | n'étant requise que dans le second cas; d'autre part, entre les |
vereist; anderzijds, tussen de rechtzoekenden die overlast bezorgen | justiciables importunant des tiers suivant qu'ils utilisent un moyen |
aan derden naargelang zij een elektronisch communicatiemiddel of een | de communication électronique ou un autre moyen de communication, |
ander communicatiemiddel gebruiken, waarbij enkel de eerstgenoemden | seuls les premiers pouvant, en vertu de la disposition en cause, faire |
krachtens de in het geding zijnde bepaling kunnen worden vervolgd. | l'objet de poursuites. |
B.3. Artikel 442bis van het Strafwetboek bepaalt : | B.3. L'article 442bis du Code pénal dispose : |
« Hij die een persoon heeft belaagd terwijl hij wist of had moeten weten dat hij door zijn gedrag de rust van die bewuste persoon ernstig zou verstoren, wordt gestraft met gevangenisstraf van vijftien dagen tot twee jaar en met geldboete van vijftig euro tot driehonderd euro of met een van die straffen alleen. Tegen het in dit artikel bedoelde misdrijf kan alleen vervolging worden ingesteld op een klacht van de persoon die beweert te worden belaagd ». B.4. Het bepalen van de modaliteiten voor het instellen van strafvervolging behoort tot het opportuniteitsoordeel van de wetgever. Het Hof zou zich op het aan de wetgever voorbehouden domein begeven, indien het bij de vraag naar de verantwoording van verschillen in de talrijke wetteksten houdende strafrechtelijke sancties, wat dergelijke modaliteiten betreft, zijn oordeel niet zou beperken tot die gevallen waar de keuze van de wetgever dermate onsamenhangend is dat ze leidt tot een kennelijk onredelijk verschil in behandeling tussen vergelijkbare misdrijven. B.5. De twee in het geding zijnde bepalingen hebben tot doel gedragingen te bestraffen die andermans rust kunnen verstoren. Zij | « Quiconque aura harcelé une personne alors qu'il savait ou aurait dû savoir qu'il affecterait gravement par ce comportement la tranquillité de la personne visée, sera puni d'une peine d'emprisonnement de quinze jours à deux ans et d'une amende de cinquante euros à trois cents euros, ou de l'une de ces peines seulement. Le délit prévu par le présent article ne pourra être poursuivi que sur la plainte de la personne qui se prétend harcelée ». B.4. La définition des modalités d'engagement de poursuites pénales relève d'un jugement d'opportunité qui appartient au législateur. La Cour empiéterait sur le domaine réservé au législateur si, en s'interrogeant sur la justification des différences qui existent entre les nombreux textes législatifs portant des sanctions pénales, elle ne limitait pas son appréciation, en ce qui concerne de telles modalités, aux cas dans lesquels le choix du législateur contient une incohérence telle qu'il aboutit à un traitement différent manifestement déraisonnable d'infractions comparables. B.5. Les deux dispositions en cause ont pour objectif de réprimer des comportements qui sont susceptibles de perturber la tranquillité |
kunnen dus, wat de wijze betreft waarop vervolgingen worden ingesteld, | d'autrui. Elles peuvent donc être comparées de façon suffisamment |
op voldoende pertinente wijze met elkaar worden vergeleken. | pertinente en ce qui concerne la manière d'engager des poursuites. |
B.6. Artikel 442bis van het Strafwetboek heeft tot doel handelingen te | B.6. L'article 442bis du Code pénal a pour objectif de réprimer des |
bestraffen die het privéleven van de personen aantasten door hen | agissements portant atteinte à la vie privée des personnes en les |
lastig te vallen op een wijze die voor de betrokkenen overlast met | importunant de manière irritante. La peine prévue par l'article 442bis |
zich meebrengt. De straf waarin artikel 442bis van het Strafwetboek | du Code pénal n'est applicable que moyennant la réunion des conditions |
voorziet, is alleen van toepassing wanneer aan alle volgende | |
voorwaarden is voldaan : het belagende karakter van het gedrag van de | suivantes : le caractère harcelant du comportement de la personne |
vervolgde persoon, een verstoring van de rust van de persoon die de | poursuivie, une atteinte à la tranquillité de la personne visée par le |
belager op het oog heeft, een oorzakelijk verband tussen het gedrag | harceleur, un lien de causalité entre le comportement de celui-ci et |
van die persoon en die verstoring van andermans rust, de ernst van die | cette perturbation de la tranquillité d'autrui, la gravité de cette |
verstoring, alsook het feit dat de belager wist of had moeten weten | perturbation, ainsi que le fait que le harceleur savait ou aurait dû |
dat hij de rust van de beoogde persoon ernstig zou verstoren. | savoir qu'il affecterait gravement la tranquillité de la personne |
B.7. De in het geding zijnde bepaling werd in artikel 145 van de wet | visée. B.7. La disposition en cause fut insérée dans l'article 145 de la loi |
van 13 juni 2005 ingevoegd teneinde de straffen te verminderen waarin | du 13 juin 2005 afin de réduire les peines que la disposition initiale |
de oorspronkelijke bepaling voorzag voor het misdrijf dat zij bestraft | prévoyait pour l'infraction qu'elle sanctionne (Doc. parl., Chambre, |
(Parl. St., Kamer, 2006-2007, DOC 51-2873/001, p. 116). De wet van 13 | 2006-2007, DOC 51-2873/001, p. 116). La loi du 13 juin 2005 vise, |
juni 2005 strekt met name ertoe de gebruikers van elektronische | notamment, à protéger les utilisateurs des communications |
communicatie te beschermen (Parl. St., Kamer, 2004-2005, DOC | électroniques (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1425/001 et |
51-1425/001 en 1426/018, p. 4), terwijl artikel 145 ervan wordt | 1426/018, p. 4), tandis que son article 145 est présenté (ibid., DOC |
voorgesteld (ibid., DOC 51-1425/001 en 1426/001, p. 91) als zijnde | 51-1425/001 et 1426/001, p. 91) comme s'inspirant de l'article 114, §§ |
geïnspireerd op artikel 114, §§ 8 en 9, van de wet van 21 maart 1991 | 8 et 9, de la loi du 21 mars 1991 portant réforme de certaines |
betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven | entreprises publiques économiques (abrogé depuis par la loi du 13 juin |
(sindsdien opgeheven bij de wet van 13 juni 2005 (artikel 155) waaruit | 2005 (article 155) dont est issue la disposition en cause). Cette |
de in het geding zijnde bepaling is voortgekomen). Die bepaling, die, | |
in paragraaf 8, 2°, ervan (zoals gewijzigd bij de wet van 19 december | disposition, qui, en son paragraphe 8, 2° (modifié par la loi du 19 |
1997), betrekking had op « de persoon, die een telecommunicatienet of | décembre 1997), visait « la personne qui utilise un réseau ou un |
-dienst of andere middelen van telecommunicatie gebruikt om overlast | service de télécommunications ou d'autres moyens de télécommunications |
te veroorzaken aan zijn correspondent of schade te berokkenen », kan | afin d'importuner son correspondant ou de provoquer des dommages », |
ook worden toegepast zelfs wanneer niet is voldaan aan de in B.6 | peut être appliquée même si les conditions d'application de l'article |
vermelde toepassingsvoorwaarden van artikel 442bis van het | 442bis du Code pénal, indiquées en B.6, ne sont pas remplies puisqu'il |
Strafwetboek, aangezien niet wordt vereist dat het gebruik van het | |
telecommunicatiemiddel een belagend karakter heeft, noch dat de rust | n'est requis ni que l'utilisation du moyen de télécommunication |
van de correspondent van de persoon daadwerkelijk wordt verstoord. | présente un caractère harcelant ni que la tranquillité du |
Over die bepaling was het volgende vermeld in de memorie van | correspondant de la personne soit effectivement perturbée. Elle avait |
toelichting : | fait l'objet des indications suivantes dans l'exposé des motifs : |
« Punt 2° van § 8 voorziet in de bestraffing van de kwaadwillige | « Le point 2° du § 8 prévoit la punition d'appels malicieux qui, par |
telefoonoproepen waarbij door herhaalde oproepen aan | leur répétition, importunent les utilisateurs du téléphone. Sont |
telefoongebruikers overlast wordt veroorzaakt. Strafbaar zijn ook de | également punissables, les pratiques visant à l'accès illicite, par la |
praktijken, die tot doel hebben door gebruikmaking van | |
telecommunicatie onrechtmatig toegang te verkrijgen tot | voie des télécommunications, à des programmes ou à des fichiers |
computerprogramma's of -bestanden » (Parl. St., Kamer, 1989-1990, nr. 1287/1, p. 71). | informatiques » (Doc. parl., Chambre, 1989-1990, n° 1287/1, p. 71). |
B.8. Dat doel dat bestaat in « het bestraffen van kwaadwillige | B.8. Cet objectif de « réprimer les communications téléphoniques |
telefoonverbindingen » (ibid., p. 173), dat eveneens het doel van de | malveillantes » (ibid., p. 173), qui est aussi celui de la disposition |
in het geding zijnde bepaling is, moet in verband worden gebracht met | en cause, doit être mis en relation avec une des constatations ayant |
één van de vaststellingen die heeft geleid tot de totstandkoming van | amené à l'élaboration de nouvelles dispositions de droit européen |
nieuwe Europeesrechtelijke bepalingen tussen 1999 en 2002 en waarnaar | entre 1999 et 2002 et auxquelles le législateur s'est référé lors de |
de wetgever bij het aannemen van de wet van 13 juni 2005 heeft | l'adoption de la loi du 13 juin 2005, constatation selon laquelle |
verwezen, vaststelling volgens welke de evolutie van de technologie « | |
zeer [snel] en [onvoorspelbaar] » was (Parl. St., Kamer, 2004-2005, | l'évolution des technologies était « très rapide et imprévisible » |
DOC 51-1425/001 en 1426/001, p. 6), waarbij de telecommunicatiesector | (Doc. parl., Chambre, 2004-2005, DOC 51-1425/001 et 1426/001, p. 6), |
aan het einde van de jaren 1990 een belangrijke dynamiek en | le secteur des télécommunications ayant, à la fin des années 1990, |
aanzienlijke wijzigingen heeft gekend (ibid., p. 3). | connu une dynamique importante et des modifications substantielles (ibid., p. 3). |
B.9. Rekening houdend met het in B.7 beschreven doel van de in het | B.9. Compte tenu de l'objectif de la disposition en cause décrit en |
geding zijnde bepaling en met de in B.8 beschreven technische context | B.7 ainsi que du contexte technique et de son évolution décrits en |
en evolutie ervan, vermocht de wetgever, zonder op discriminerende | B.8, le législateur a pu estimer, sans porter une atteinte |
wijze afbreuk te doen aan de rechten van de betrokkenen, te oordelen | discriminatoire aux droits des intéressés, qu'il convenait de |
dat het mogelijk moest worden gemaakt om vervolgingen te kunnen | |
instellen teneinde de in de in het geding zijnde bepaling bedoelde | permettre que des poursuites puissent être engagées pour réprimer les |
misdrijven te bestraffen zonder dat een klacht van de persoon die | infractions visées par la disposition en cause sans qu'une plainte de |
beweert te worden belaagd, is vereist : het gebruik van elektronische | la personne se prétendant harcelée soit requise : l'usage des |
communicatie kon immers worden geacht een bron van grotere misbruiken | communications électroniques a en effet pu être considéré comme |
te vormen dan in andere domeinen waar kan worden verantwoord dat | constituant une source d'abus plus importants que dans d'autres |
belang wordt gehecht aan het aanvoelen van het slachtoffer. In dat | domaines où il peut être justifié qu'une importance soit accordée aux |
opzicht wordt in de in het geding zijnde bepaling rekening gehouden | sentiments de la victime. A cet égard, la disposition en cause prend |
met een moreel bestanddeel (de wil om overlast te bezorgen aan zijn | en compte un élément moral (la volonté d'importuner son correspondant) |
correspondent) dat niet overeenstemt met het in artikel 442bis van het | qui ne correspond pas à l'élément moral pris en compte par l'article |
Strafwetboek in aanmerking genomen morele bestanddeel (de kennis die | 442bis du Code pénal (la connaissance que l'auteur avait ou devait |
de dader had of moest hebben van de gevolgen van zijn gedrag voor de | avoir des conséquences de son comportement sur la tranquillité de la |
rust van de belaagde persoon). Door niet het voornemen te vereisen dat bij de in het geding zijnde bepaling wordt voorgeschreven, strekt artikel 442bis ertoe rekening te houden met hetgeen het slachtoffer ervaart (Parl. St., Kamer, 1996-1997, nr. 1046/5, p. 2, en nr. 1046/8, p. 3) van wie de klacht bijgevolg als voorwaarde wordt gesteld voor de ontvankelijkheid van de vervolgingen. Die bekommernis vermocht niet die van de wetgever te zijn toen hij bij het aannemen van de in het geding zijnde bepaling het morele bestanddeel van het misdrijf omschreef als het voornemen om overlast te veroorzaken en die keuze brengt geen gebrek aan samenhang met zich mee dat tot een kennelijk discriminerende behandeling zou leiden. B.10. Het is dezelfde bekommernis om te reageren tegen onrechtmatige gedragingen in een sector die recent belangrijke technische ontwikkelingen heeft gekend, die de wetgever ertoe kan hebben gebracht specifiek diegenen te bestraffen die hun correspondent overlast bezorgen of schade berokkenen wanneer zij dat doen met behulp van elektronische communicatie, terwijl diegenen die dat met behulp van andere communicatiemiddelen doen, onder het gemeen recht vallen. Zoals de Ministerraad in dat verband doet opmerken, kan het gedrag van diegene die overlast zou bezorgen aan zijn correspondent door gebruik te maken van andere communicatiemiddelen dan die welke in de in het geding zijnde bepaling worden bedoeld, worden bestraft op grond van | personne harcelée). En n'exigeant pas l'intention qui est requise par la disposition en cause, l'article 442bis entend tenir compte des sentiments de la victime (Doc. parl., Chambre, 1996-1997, n° 1046/5, p. 2 et n° 1046/8, p. 3) dont la plainte conditionne dès lors la recevabilité des poursuites. Cette préoccupation a pu ne pas être celle du législateur lorsqu'en adoptant la disposition en cause, il a défini l'élément moral de l'infraction comme étant l'intention d'importuner et ce choix n'emporte pas une incohérence qui entraînerait un traitement manifestement discriminatoire. B.10. C'est le même souci de réagir contre les comportements abusifs dans un secteur ayant connu récemment des développements techniques importants qui peut avoir amené le législateur à punir spécifiquement ceux qui importunent leur correspondant ou provoquent des dommages lorsqu'ils le font par la voie de communications électroniques alors que ceux qui le font par la voie d'autres moyens de communication tombent sous le droit commun. Comme le fait observer, à cet égard, le Conseil des ministres, le comportement de celui qui importunerait son correspondant en utilisant d'autres moyens de communication que ceux visés par la disposition en cause peut être réprimé sur la base |
andere bepalingen, zoals artikel 442bis van het Strafwetboek, en, in | d'autres dispositions, tel l'article 442bis du Code pénal, et, |
tegenstelling tot wat de beklaagde voor de verwijzende rechter | contrairement à ce que soutient le prévenu devant le juge a quo, les |
aanvoert, zijn de verschillen tussen die bepaling en de in het geding | différences entre cette disposition et la disposition en cause ne sont |
zijnde bepaling niet dermate essentieel dat de toepassing van beide, | pas à ce point essentielles que l'application de l'une et de l'autre, |
onder de voorwaarden waarin zij voorzien, discriminerend zou zijn. | dans les conditions qu'elles prévoient, serait discriminatoire. |
B.11. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.11. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 145, § 3bis, van de wet van 13 juni 2005 betreffende de | L'article 145, § 3bis, de la loi du 13 juin 2005 relative aux |
elektronische communicatie, ingevoegd bij de wet van 25 april 2007, | communications électroniques, inséré par la loi du 25 avril 2007, ne |
schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 22 december 2011. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 22 décembre 2011. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
R. Henneuse. | R. Henneuse. |