Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 158/2011 van 20 oktober 2011 Rolnummer 5032 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, gesteld door de Cor Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 158/2011 van 20 oktober 2011 Rolnummer 5032 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, gesteld door de Cor Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 158/2011 du 20 octobre 2011 Numéro du rôle : 5032 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5 de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail, posée pa La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 158/2011 van 20 oktober 2011 Extrait de l'arrêt n° 158/2011 du 20 octobre 2011
Rolnummer 5032 Numéro du rôle : 5032
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 5 van de wet van 4 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 5 de la loi
augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de du 4 août 1996 relative au bien-être des travailleurs lors de
uitvoering van hun werk, gesteld door de Correctionele Rechtbank te l'exécution de leur travail, posée par le Tribunal correctionnel de
Charleroi. Charleroi.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J.
Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en F. Daoût, bijgestaan door Spreutels, T. Merckx-Van Goey et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y.
de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse,
Henneuse, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 24 september 2010 in zake de arbeidsauditeur en R.S. en Par jugement du 24 septembre 2010 en cause de l'auditeur du travail et
de nv « Fortis Insurance Belgium », burgerlijke partijen, tegen de nv de R.S. et la SA « Fortis Insurance Belgium », parties civiles, contre
« Sterigenics Belgium » en anderen, waarvan de expeditie ter griffie la SA « Sterigenics Belgium » et autres, dont l'expédition est
van het Hof is ingekomen op 4 oktober 2010, heeft de Correctionele parvenue au greffe de la Cour le 4 octobre 2010, le Tribunal
Rechtbank te Charleroi de volgende prejudiciële vraag gesteld : correctionnel de Charleroi a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het « L'article 5 de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des
welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk de artikelen travailleurs lors de l'exécution de leur travail viole-t-il les
12 en 14 van de Grondwet, waarin het beginsel van de wettigheid van de articles 12 et 14 de la Constitution qui consacrent le principe de
strafrechtelijke incriminatie verankerd is, al dan niet in samenhang légalité de l'incrimination pénale, lu isolément ou en combinaison
gelezen met artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van avec l'article 7.1 de la Convention européenne des droits de l'homme,
de mens, in zoverre de bewoordingen van artikel 5, §§ 1 en 2, van de en ce que les termes employés par l'article 5, §§ 1er et 2, de la loi
wet van 4 augustus 1996, waarop de sancties bepaald in artikel 81 van du 4 août 1996 et sanctionnés par l'article 81 de la même loi ne
dezelfde wet van toepassing zijn, het de rechtsonderhorigen niet permettraient pas aux justiciables de savoir, au moment où ils
mogelijk zouden maken om, op het ogenblik dat zij een gedrag aannemen,
te weten of dat gedrag al dan niet strafbaar is ? ». adoptent un comportement, si celui-ci est ou non punissable ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de draagwijdte van de prejudiciële vraag Quant à la portée de la question préjudicielle
B.1.1. Uit de motieven van de verwijzingsbeslissing en de bewoordingen B.1.1. Il ressort des motifs de la décision de renvoi et du libellé de
van de prejudiciële vraag blijkt dat die betrekking heeft op de la question préjudicielle que celle-ci porte sur la constitutionnalité
grondwettigheid van artikel 81, 1°, van de wet van 4 augustus 1996 de l'article 81, 1°, de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être
betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun des travailleurs lors de l'exécution de leur travail en ce qu'il rend
werk, in zoverre het een inbreuk op artikel 5, § 1 en § 2, van pénalement punissable une infraction à l'article 5, §§ 1er et 2, de la
dezelfde wet strafbaar stelt. même loi.
B.1.2. Volgens de Ministerraad zou de verwijzende rechter, ten aanzien B.1.2. Selon le Conseil des ministres, le juge a quo ne viserait pas,
van de tenlastelegging IV, niet het voormelde artikel 5 van de wet in en ce qui concerne la prévention IV, tout l'article 5 de la loi
zijn geheel beogen, maar alleen artikel 8 van het koninklijk besluit précitée mais seulement l'article 8 de l'arrêté royal du 27 mars 1998
van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de
werknemers bij de uitvoering van hun werk, zodat de prejudiciële l'exécution de leur travail, de sorte que la question préjudicielle,
vraag, aldus begrepen, geen antwoord zou behoeven. Evenzo zou de ainsi entendue, n'appellerait pas de réponse. De même, s'agissant de
prejudiciële vraag, ten aanzien van de tenlastelegging I.D, alleen la prévention I.D, la question préjudicielle ne saurait viser que
artikel 5, § 2, van dezelfde wet kunnen beogen. l'article 5, § 2, de la même loi.
B.1.3. Zoals die is geformuleerd in de verwijzingsbeslissing verwijst B.1.3. Telle qu'elle est formulée dans la décision de renvoi, la
de tenlastelegging I.D in het bijzonder naar artikel 5, § 2, van de
wet van 4 augustus 1996, terwijl de tenlastelegging IV, volgens de prévention I.D renvoie spécialement à l'article 5, § 2, de la loi du 4
août 1996 tandis que la prévention IV vise, selon le juge a quo, «
verwijzende rechter, « artikel 5 van de wet beoogt, in al zijn l'article 5 de la loi, dans toutes ses dispositions, et reproche
bepalingen, en concreet een inbreuk op artikel 8 van het koninklijk concrètement une infraction à l'article 8 de l'arrêté royal du 27 mars
besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn 1998 relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de
van de werknemers bij de uitvoering van hun werk verwijt ». Overigens, l'exécution de leur travail ». Par ailleurs, après qu'il eut constaté
nadat hij heeft vastgesteld dat het Hof zich reeds in zijn arrest nr. que la Cour s'était déjà prononcée par son arrêt n° 71/2006 du 10 mai
71/2006 van 10 mei 2006 heeft uitgesproken over artikel 5, § 1, eerste 2006 sur l'article 5, § 1er, alinéas 1er et 2, i), considéré
lid en tweede lid, i), op zichzelf genomen, heeft de verwijzende isolément, le juge a quo a estimé qu'il était tenu de saisir la Cour,
rechter geoordeeld dat hij ertoe gehouden was een vraag aan het Hof te estimant que « les dispositions concernées ne sont pas les mêmes » et
stellen, daar hij meende dat « de betrokken bepalingen niet dezelfde que « la Cour constitutionnelle s'est prononcée à l'égard de l'article
zijn » en dat « het Grondwettelijk Hof zich heeft uitgesproken ten
aanzien van artikel 5, § 1, eerste lid en tweede lid, i), op zichzelf 5, § 1er, alinéa 1er et alinéa 2, i), considéré isolément ».
genomen ». B.1.4. Ook al beoogt een van de tenlasteleggingen in het bijzonder B.1.4. Même si l'une des préventions vise particulièrement l'article 8
artikel 8 van het voormelde koninklijk besluit van 27 maart 1998, het de l'arrêté royal du 27 mars 1998 précité, c'est l'article 5, § 3,
is artikel 5, § 3, zelf van de voormelde wet van 4 augustus 1996 dat lui-même de la loi du 4 août 1996 précitée qui donne au Roi le pouvoir
de Koning de bevoegdheid toekent om « de in § 1 bedoelde algemene de « préciser les principes généraux de prévention visés au § 1er et
preventiebeginselen nader [te] omschrijven en nader [uit te werken] les élaborer de façon plus précise en application ou en prévision de
met toepassing van of ter voorkoming van specifieke risicosituaties ». situations à risques spécifiques ».
B.1.5. Het Hof onderzoekt de prejudiciële vraag dus in zoverre daarin B.1.5. La Cour examine donc la question préjudicielle en ce qu'elle
artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 wordt beoogd. vise l'article 5 de la loi du 4 août 1996.
Ten gronde Quant au fond
B.2. Het Hof wordt gevraagd of artikel 81 van de voormelde wet van 4 B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 81 de la
augustus 1996 bestaanbaar is met het wettigheidsbeginsel in loi du 4 août 1996 précitée avec le principe de la légalité en matière
strafzaken, zoals het wordt gewaarborgd bij de artikelen 12, tweede
lid, en 14 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met pénale, tel qu'il est garanti par les articles 12, alinéa 2, et 14 de
artikel 7.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in la Constitution, lus isolément ou en combinaison avec l'article 7.1 de
zoverre de bewoordingen van artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 het niet mogelijk maken om, op het ogenblik dat wordt vastgesteld dat een gedrag al dan niet wordt aangenomen, te weten of dat gedrag of de ontstentenis ervan al dan niet strafbaar is. B.3.1. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken gaat uit van de idee dat de strafwet moet worden geformuleerd in bewoordingen op grond waarvan eenieder, op het ogenblik waarop hij een gedrag aanneemt, kan uitmaken of dat gedrag al dan niet strafbaar is. Het eist dat de wetgever in voldoende nauwkeurige, duidelijke en rechtszekerheid biedende bewoordingen bepaalt welke feiten strafbaar worden gesteld, zodat, enerzijds, diegene die een gedrag aanneemt, vooraf op afdoende wijze kan inschatten wat het strafrechtelijke gevolg van dat gedrag zal zijn en, anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid wordt gelaten. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken staat evenwel niet eraan in de weg dat de wet aan de rechter een beoordelingsbevoegdheid toekent. Er dient immers rekening te worden gehouden met het algemene karakter van de wetten, de uiteenlopende situaties waarop zij van toepassing zijn en de evolutie van de gedragingen die zij bestraffen. Aan het vereiste dat een misdrijf duidelijk moet worden omschreven in de wet is voldaan wanneer de rechtzoekende, op basis van de bewoordingen van de relevante bepaling en, indien nodig, met behulp la Convention européenne des droits de l'homme en ce que les termes employés par l'article 5 de la loi du 4 août 1996 ne permettent pas de savoir, au moment où un comportement ou son omission sont constatés, si ceux-ci sont ou non punissables. B.3.1. Le principe de légalité en matière pénale procède de l'idée que la loi pénale doit être formulée en des termes qui permettent à chacun de savoir, au moment où il adopte un comportement, si celui-ci est ou non punissable. Il exige que le législateur indique, en des termes suffisamment précis, clairs et offrant la sécurité juridique, quels faits sont sanctionnés, afin, d'une part, que celui qui adopte un comportement puisse évaluer préalablement, de manière satisfaisante, quelle sera la conséquence pénale de ce comportement et afin, d'autre part, que ne soit pas laissé au juge un trop grand pouvoir d'appréciation. Toutefois, le principe de légalité en matière pénale n'empêche pas que la loi attribue un pouvoir d'appréciation au juge. Il faut en effet tenir compte du caractère de généralité des lois, de la diversité des situations auxquelles elles s'appliquent et de l'évolution des comportements qu'elles répriment. La condition qu'une infraction doit être clairement définie par la loi se trouve remplie lorsque le justiciable peut savoir, à partir du
van de interpretatie daarvan door de rechtscolleges, kan weten welke libellé de la disposition pertinente et, au besoin, à l'aide de son
handelingen en welke verzuimen zijn strafrechtelijke aansprakelijkheid interprétation par les juridictions, quels actes et omissions engagent
meebrengen. sa responsabilité pénale.
B.3.2. Enkel bij het onderzoek van een specifieke strafbepaling is het B.3.2. Ce n'est qu'en examinant une disposition pénale spécifique
mogelijk om, rekening houdend met de elementen eigen aan de misdrijven qu'il est possible, en tenant compte des éléments propres aux
die zij wil bestraffen, te bepalen of de door de wetgever gehanteerde infractions qu'elle entend réprimer, de déterminer si les termes
algemene bewoordingen zo vaag zijn dat ze het wettigheidsbeginsel in généraux utilisés par le législateur sont à ce point vagues qu'ils
strafzaken zouden schenden. méconnaîtraient le principe de légalité en matière pénale.
B.3.3. Het wettigheidsbeginsel in strafzaken, waarvan de draagwijdte B.3.3. Le principe de légalité en matière pénale, dont la portée a été
in B.3.1 in herinnering is gebracht, gaat niet zover dat het de rappelée en B.3.1, ne va pas jusqu'à obliger le législateur à régler
wetgever ertoe zou verplichten elk aspect van de strafbaarstelling lui-même chaque aspect de l'incrimination.
zelf te regelen. Een delegatie aan de Koning is niet in strijd met het Une délégation au Roi n'est pas contraire au principe de légalité en
wettigheidsbeginsel in strafzaken voor zover de machtiging voldoende matière pénale pour autant que l'habilitation soit définie de manière
nauwkeurig is omschreven en betrekking heeft op de tenuitvoerlegging suffisamment précise et porte sur l'exécution de mesures dont les
van maatregelen waarvan de essentiële elementen vooraf door de éléments essentiels sont fixés préalablement par le législateur.
wetgever zijn vastgesteld. B.4. Artikel 81 van de wet van 4 augustus 1996, zoals het van B.4. L'article 81 de la loi du 4 août 1996 tel qu'il est applicable à
toepassing is op de onderhavige zaak, bepaalt : l'espèce en cause dispose :
« Onverminderd de bepalingen van de artikelen 82 tot 87 worden « Sans préjudice des dispositions des articles 82 à 87 sont punis d'un
gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot één jaar en met
geldboete van 50 tot 1.000 EUR of met één van die straffen alleen : emprisonnement de huit jours à un an et d'une amende de 50 à 1.000 EUR
ou d'une de ces peines seulement :
1° de werkgever, zijn lasthebbers of aangestelden die de bepalingen 1° l'employeur, ses mandataires ou préposés qui ont enfreint les
van deze wet of van de uitvoeringsbesluiten ervan hebben overtreden; dispositions de la présente loi et de ses arrêtés d'exécution;
2° de personen die niet behoren tot het personeel van de werkgever die 2° les personnes n'appartenant pas au personnel de l'employeur qui
de opdrachten die hen in toepassing van deze wet worden toevertrouwd exécutent les missions qui leur sont confiées en application de la
uitoefenen in strijd met de bepalingen van deze wet en de présente loi, contrairement aux dispositions de la présente loi et de
uitvoeringsbesluiten ervan of die deze opdrachten niet uitoefenen ses arrêtés d'exécution ou qui n'exécutent pas ces missions
volgens de voorwaarden en nadere regels bepaald door deze wet en de conformément aux conditions et modalités prescrites par la présente
uitvoeringsbesluiten ervan ». loi et ses arrêtés d'exécution ».
B.5. Artikel 5 van de wet van 4 augustus 1996 bepaalt : B.5. L'article 5 de la loi du 4 août 1996 dispose :
« § 1. De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van « § 1. L'employeur prend les mesures nécessaires afin de promouvoir le
het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail.
Daartoe past hij de volgende algemene preventiebeginselen toe : A cette fin, il applique les principes généraux de prévention suivants :
a) risico's voorkomen; a) éviter les risques;
b) de evaluatie van risico's die niet kunnen worden voorkomen; b) évaluer les risques qui ne peuvent pas être évités;
c) de bestrijding van de risico's bij de bron; c) combattre les risques à la source;
d) de vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of d) remplacer ce qui est dangereux par ce qui n'est pas dangereux ou
minder gevaarlijk is; par ce qui est moins dangereux;
e) voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven e) prendre des mesures de protection collective par priorité à des
maatregelen inzake individuele bescherming; mesures de protection individuelle;
f) de aanpassing van het werk aan de mens, met name wat betreft de f) adapter le travail à l'homme, en particulier en ce qui concerne la
inrichting van de werkposten, en de keuze van de werkuitrusting en de conception des postes de travail, ainsi que le choix des équipements
werk- en produktiemethoden, met name om monotone arbeid en de travail et des méthodes de travail et de production, en vue
tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor notamment de rendre plus supportable le travail monotone et le travail
de gezondheid te beperken; cadencé et d'en atténuer les effets sur la santé;
g) zo veel mogelijk de risico's inperken, rekening houdend met de g) limiter, autant que possible, les risques compte tenu de l'état de
ontwikkelingen van de techniek; l'évolution de la technique;
h) de risico's op een ernstig letsel inperken door het nemen van h) limiter les risques de lésion grave en prenant des mesures
materiële maatregelen met voorrang op iedere andere maatregel; matérielles par priorité à toute autre mesure;
i) de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met i) planifier la prévention et exécuter la politique concernant le
betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail en
werk met het oog op een systeembenadering waarin onder andere volgende visant une approche de système qui intègre entre autres, les éléments
elementen worden geïntegreerd : techniek, organisatie van het werk, suivants : la technique, l'organisation du travail, les conditions de
arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen en omgevingsfactoren op vie au travail, les relations sociales et les facteurs ambiants au
het werk; travail;
j) de werknemer voorlichten over de aard van zijn werkzaamheden, de j) donner des informations au travailleur sur la nature de ses
daaraan verbonden overblijvende risico's en de maatregelen die erop activités, les risques résiduels qui y sont liés et les mesures visant
gericht zijn deze gevaren te voorkomen of te beperken : à prévenir ou limiter ces dangers :
1° bij zijn indiensttreding; 1° au moment de l'entrée en service;
2° telkens wanneer dit in verband met de bescherming van het welzijn 2° chaque fois que cela s'avère nécessaire à la protection du
noodzakelijk is; bien-être;
k) het verschaffen van passende instructies aan de werknemers en het k) donner des instructions appropriées aux travailleurs et établir des
vaststellen van begeleidingsmaatregelen voor een redelijke garantie op mesures d'accompagnement afin de garantir d'une façon raisonnable
de naleving van deze instructies. l'observation de ces instructions.
l) het voorzien in of het zich vergewissen van het bestaan van de l) prévoir ou s'assurer de l'existence d'une signalisation de sécurité
gepaste veiligheids- en gezondheidssignalering op het werk, wanneer
risico's niet kunnen worden voorkomen of niet voldoende kunnen worden et de santé au travail adaptée, lorsque les risques ne peuvent être
beperkt door de collectieve technische beschermingsmiddelen of door évités ou suffisamment limités par les moyens techniques de protection
maatregelen, methoden of handelswijzen in de sfeer van de collective ou par des mesures, méthodes ou procédés d'organisation du
werkorganisatie. travail.
§ 2. De werkgever bepaalt : § 2. L'employeur détermine :
a) de middelen waarmee en de wijze waarop het in § 1 bedoelde beleid a) les moyens par lesquels et la façon selon laquelle la politique
inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk relative au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur
kan worden gevoerd; travail visée au § 1er, peut être menée;
b) de bevoegdheid en verantwoordelijkheid van de personen belast met b) les compétences et responsabilités des personnes chargées
het toepassen van het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij d'appliquer la politique relative au bien-être des travailleurs lors
de uitvoering van hun werk. de l'exécution de leur travail.
De werkgever past zijn welzijnsbeleid aan in het licht van de opgedane L'employeur adapte sa politique du bien-être en fonction de
ervaring, de ontwikkeling van de werkmethoden of de l'expérience acquise, de l'évolution des méthodes de travail ou des
arbeidsomstandigheden. conditions de travail.
§ 3. De Koning kan de in § 1 bedoelde algemene preventiebeginselen § 3. Le Roi peut préciser les principes généraux de prévention visés
nader omschrijven en nader uitwerken met toepassing van of ter au § 1er et les élaborer de façon plus précise en application ou en
voorkoming van specifieke risicosituaties ». prévision de situations à risques spécifiques ».
B.6.1. Artikel 5, § 1, eerste lid, geeft aan « dat de werkgever de B.6.1. L'article 5, § 1er, alinéa 1er, indique « que l'employeur doit
nodige maatregelen moet treffen ter bevordering van het welzijn van de prendre les mesures nécessaires à promouvoir le bien-être des
werknemers bij de uitvoering van hun werk ». Bijgevolg « wordt travailleurs lors de l'exécution de leur travail ». Par conséquent, il
benadrukt dat de verantwoordelijkheid voor de kwaliteit van de arbeid « insiste sur le fait que la responsabilité pour le bien-être des
bij de werkgever ligt », die steeds de eindverantwoordelijkheid travailleurs incombe à l'employeur », sur qui pèse toujours la
draagt, « ook wanneer hij beroep doet op deskundigen », vermits hij « responsabilité finale « même quand il fait appel à des spécialistes »,
de persoon [is] die het gezag uitoefent in de onderneming ». De in het puisqu'il est « la personne qui exerce l'autorité dans l'entreprise ».
geding zijnde bepaling bevestigt aldus « een principe dat reeds sedert La disposition en cause « confirme un principe applicable depuis des
jaren van toepassing is, in deze materie » (Parl. St., Kamer, 1995, nr. 71/1, p. 9). années en la matière » (Doc. parl., Chambre, 1995, n° 71/1, p. 9).
Wanneer hij de « nodige maatregelen » neemt, moet de werkgever « niet Lorsqu'il prend les « mesures nécessaires », l'employeur ne doit pas «
alleen [...] rekening [houden] met preventiebeginselen van technische uniquement tenir compte des principes de prévention de nature
aard, maar ook met wat haalbaar is voor de onderneming, onder meer op technique, mais également de ce qui peut être atteint dans
economisch, ethisch en sociaal vlak, zodat er steeds een l'entreprise (entre autres sur le plan économique, éthique et social),
belangenafweging zal plaatsvinden ». Hij heeft dus een « algemene de sorte qu'il y aura toujours lieu de comparer et peser les intérêts
zorgvuldigheidsplicht die op een redelijke wijze moet geïnterpreteerd ». Il a donc un « devoir général de prévoyance, qui doit être
worden » (ibid. ). interprété d'une façon raisonnable » (ibid. ).
B.6.2. Artikel 5, § 1, tweede lid, bevat « de fundamentele algemene B.6.2. L'article 5, § 1er, alinéa 2, contient « les principes généraux
beginselen, zoals die in de Europese kaderrichtlijn 89/691/EEG [lees : et fondamentaux énumérés dans la directive-cadre européenne 89/691/CEE
89/391/EEG] van 12 juni 1989 vervat zijn », alsook « een aantal [lire : 89/391/CEE] du 12 juin 1989 » ainsi qu'« un certain nombre de
preventiebeginselen [...] die algemeen aanvaard zijn bij principes de prévention généralement acceptés par les experts
vakdeskundigen als valabele uitgangspunten voor het voeren van een professionnels comme points de départ valables de la mise en oeuvre
preventiebeleid ». De wetgever wenst « deze beginselen te verankeren d'une politique de prévention ». Le législateur souhaite « ancrer ces
in de wet om met meer moreel gezag deze principes door te drukken in principes dans la loi pour continuer à en imprégner la pratique avec
de praktijk ». Die preventiebeginselen kunnen in drie categorieën plus d'autorité morale ». Ces principes de prévention peuvent être
worden onderverdeeld. De eerste « omvat de principes die verband répartis en trois catégories. La première « rassemble les principes
houden met het risicobeheer », de tweede « de beginselen van de qui traitent de la gestion du risque », la seconde les « principes
ergonomie » en de derde « betreft het globale opzet van het d'ergonomie », et la troisième « est relative à l'approche globale de
preventiebeleid en de organisatie » (ibid. ). la politique et de l'organisation » (ibid. ).
B.7. Artikel 6 van de richtlijn 89/391/EEG van de Raad van 12 juni B.7. L'article 6 de la directive 89/391/CEE du Conseil du 12 juin 1989
1989 « betreffende de tenuitvoerlegging van maatregelen ter « concernant la mise en oeuvre de mesures visant à promouvoir
bevordering van de verbetering van de veiligheid en de gezondheid van l'amélioration de la sécurité et de la santé des travailleurs au
de werknemers op het werk » bepaalt : travail » dispose :
« 1. In het kader van zijn verantwoordelijkheden treft de werkgever de « 1. Dans le cadre de ses responsabilités, l'employeur prend les
nodige maatregelen voor de bescherming van de veiligheid en de mesures nécessaires pour la protection de la sécurité et de la santé
gezondheid van de werknemers, met inbegrip van de maatregelen ter des travailleurs, y compris les activités de prévention des risques
preventie van beroepsrisico's, voor informatie en opleiding alsmede professionnels, d'information et de formation ainsi que la mise en
voor de organisatie en de benodigde middelen. place d'une organisation et de moyens nécessaires.
De werkgever moet ervoor zorgen dat deze maatregelen worden aangepast, L'employeur doit veiller à l'adaptation de ces mesures pour tenir
ten einde rekening te houden met gewijzigde omstandigheden, en streven compte du changement des circonstances et tendre à l'amélioration des
naar verbetering van bestaande situaties. situations existantes.
2. Bij de tenuitvoerlegging van de in lid 1, eerste alinea, genoemde 2. L'employeur met en oeuvre les mesures prévues au paragraphe 1
maatregelen neemt de werkgever de volgende algemene preventieprincipes premier alinéa sur la base des principes généraux de prévention
in acht : suivants :
a) risico's voorkomen; a) éviter les risques;
b) evalueren van risico's die niet kunnen worden voorkomen; b) évaluer les risques qui ne peuvent pas être évités;
c) bestrijding van de risico's bij de bron; c) combattre les risques à la source;
d) aanpassing van het werk aan de mens, met name voor wat betreft de d) adapter le travail à l'homme, en particulier en ce qui concerne la
inrichting van de arbeidsplaats en de keuze van werkuitrusting en conception des postes de travail ainsi que le choix des équipements de
werk- en productiemethoden, met name om monotone arbeid en travail et des méthodes de travail et de production, en vue notamment
tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor d'atténuer le travail monotone et le travail cadencé et de réduire les
de gezondheid te beperken; effets de ceux-ci sur la santé;
e) rekening houden met de ontwikkeling van de techniek; e) tenir compte de l'état d'évolution de la technique;
f) vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of f) remplacer ce qui est dangereux par ce qui n'est pas dangereux ou
minder gevaarlijk is; par ce qui est moins dangereux;
g) planning van de preventie met het oog op een samenhangend geheel g) planifier la prévention en visant un ensemble cohérent qui intègre
dat de volgende aspecten in de preventie integreert : techniek, dans la prévention la technique, l'organisation du travail, les
organisatie van het werk, arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen conditions de travail, les relations sociales et l'influence des
en invloed van de omgevingsfactoren op het werk; facteurs ambiants au travail;
h) voorrang voor maatregelen inzake collectieve bescherming boven h) prendre des mesures de protection collective par priorité à des
maatregelen inzake individuele bescherming; mesures de protection individuelle;
i) verstrekken van passende instructies aan de werknemers. i) donner les instructions appropriées aux travailleurs.
3. Onverminderd de andere bepalingen van deze richtlijn moet de 3. Sans préjudice des autres dispositions de la présente directive,
werkgever, rekening houdend met de aard van de activiteiten van het l'employeur doit, compte tenu de la nature des activités de
bedrijf en/of de inrichting : l'entreprise et/ou de l'établissement :
a) de risico's voor de veiligheid en de gezondheid van de werknemers a) évaluer les risques pour la sécurité et la santé des travailleurs,
evalueren, met inbegrip van de keuze van de werkuitrusting, de y compris dans le choix des équipements de travail, des substances ou
chemische stoffen of preparaten en de inrichting van de arbeidsplaatsen. préparations chimiques, et dans l'aménagement des lieux de travail.
Op grond van deze evaluatie en voor zover nodig moeten de A la suite de cette évaluation, et en tant que de besoin, les
preventieactiviteiten en de door de werkgever gebruikte werk- en activités de prévention ainsi que les méthodes de travail et de
productiemethoden production mises en ouvre par l'employeur doivent :
- een betere bescherming van de veiligheid en de gezondheid van de - garantir un meilleur niveau de protection de la sécurité et de la
werknemers verzekeren; santé de travailleurs;
- geïntegreerd worden in het geheel van de activiteiten van het - être intégrées dans l'ensemble des activités de l'entreprise et/ou
bedrijf en/of de inrichting en betrekking hebben op alle niveaus; de l'établissement et à tous les niveaux de l'encadrement;
b) wanneer hij een werknemer met de uitvoering van een taak belast, de b) lorsqu'il confie des tâches à un travailleur, prendre en
bekwaamheid van de betrokken werknemer op het gebied van veiligheid en considération les capacités de ce travailleur en matière de sécurité
gezondheidsbescherming in aanmerking nemen; et de santé;
c) ervoor zorgen dat over de planning en invoering van nieuwe c) faire en sorte que la planification et l'introduction de nouvelles
technologieën overleg wordt gepleegd met de werknemers en/of hun technologies fassent l'objet de consultations avec les travailleurs
vertegenwoordigers, wat betreft de gevolgen voor de veiligheid en de et/ou leurs représentants en ce qui concerne les conséquences sur la
gezondheid van de werknemers van de keuzen inzake uitrusting, de sécurité et la santé des travailleurs, liées au choix des équipements,
arbeidsomstandigheden en de invloed van de omgevingsfactoren op het à l'aménagement des conditions de travail et à l'impact des facteurs
werk; ambiants au travail;
d) de nodige maatregelen nemen opdat alleen werknemers die passende d) prendre les mesures appropriées pour que seuls les travailleurs qui
instructies hebben gekregen, tot de zones met ernstige en specifieke ont reçu des instructions adéquates puissent accéder aux zones de
gevaren toegang hebben. risque grave et spécifique.
4. Wanneer er werknemers van verschillende bedrijven op een zelfde 4. Sans préjudice des autres dispositions de la présente directive,
arbeidsplaats aanwezig zijn, moeten de werkgevers, onverminderd de lorsque, dans un même lieu de travail, les travailleurs de plusieurs
andere bepalingen van deze richtlijn, samenwerken bij de uitvoering entreprises sont présents, les employeurs doivent coopérer à la mise
van de maatregelen inzake veiligheid, hygiëne en gezondheid en, en oeuvre des dispositions relatives à la sécurité, à l'hygiène et à
rekening houdend met de aard van de activiteiten, hun optreden la santé et, compte tenu de la nature des activités, coordonner leurs
coördineren met het oog op de bescherming tegen en de preventie van activités en vue de la protection et de la prévention des risques
beroepsrisico's en elkaar wederzijds alsmede hun werknemers en/of hun professionnels, s'informer mutuellement de ces risques et en informer
vertegenwoordigers van deze risico's op de hoogte stellen. leurs travailleurs respectifs et/ou leurs représentants.
5. De maatregelen inzake de veiligheid, de hygiëne en de gezondheid op 5. Les mesures concernant la sécurité, l'hygiène et la santé au
het werk mogen in geen geval financiële lasten voor de werknemers met travail ne doivent en aucun cas entraîner des charges financières pour
zich brengen ». les travailleurs ».
Artikel 3, d), van de richtlijn 89/391/EEG definieert preventie als « L'article 3, d), de la directive 89/391/CEE définit la prévention
het geheel van bepalingen of maatregelen die zijn genomen of comme « l'ensemble des dispositions ou des mesures prises ou prévues à
vastgesteld in alle stadia van de activiteit in de onderneming ten tous les stades de l'activité dans l'entreprise en vue d'éviter ou de
einde beroepsrisico's te voorkomen of te verminderen ». diminuer les risques professionnels ».
B.8. Artikel 4, lid 3, tweede alinea, van het Verdrag betreffende de B.8. L'article 4, paragraphe 3, deuxième alinéa, du Traité sur l'Union
Europese Unie, bepaalt dat de lidstaten alle algemene of bijzondere européenne dispose que les Etats membres prennent toute mesure
maatregelen treffen welke geschikt zijn om de nakoming van de uit de générale ou particulière propre à assurer l'exécution des obligations
Verdragen of uit de handelingen van de instellingen van de Unie voortvloeiende verplichtingen te verzekeren. Luidens de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie zijn de lidstaten, ingevolge die bepaling, wanneer de betrokken regeling geen specifieke sanctie stelt op de overtreding van de bepalingen ervan, of daarvoor verwijst naar nationale bepalingen, ertoe gehouden alle passende maatregelen te nemen om de doeltreffende toepassing van het recht van de Europese Unie te verzekeren. Daartoe dienen de lidstaten erop toe te zien dat overtredingen van dat recht découlant des traités ou résultant des actes des institutions de l'Union. Selon la jurisprudence de la Cour de justice de l'Union européenne, les Etats membres sont tenus, sur la base de cette disposition, lorsque la réglementation concernée ne comporte aucune disposition spécifique prévoyant une sanction pour sa violation ou renvoie sur ce point aux dispositions nationales, de prendre toutes mesures propres à garantir la portée et l'efficacité du droit de l'Union européenne. A cet effet, les Etats membres doivent veiller à ce que les violations de ce droit soient sanctionnées dans des conditions, de fond et de
onder gelijke materiële en formele voorwaarden worden bestraft als procédure, qui soient analogues à celles applicables aux violations du
vergelijkbare en even ernstige overtredingen van het nationaal recht. droit national d'une nature et d'une importance similaire. A cet
Zij zijn daarbij weliswaar vrij in hun keuze van de op te leggen égard, ils sont certes libres dans leur choix des sanctions à infliger
sancties, doch deze moeten hoe dan ook doeltreffend, evenredig en mais celles-ci doivent avoir un caractère effectif, proportionné et
afschrikkend zijn (zie o.m. HvJ, 21 september 1989, Commissie t. dissuasif (voy., entre autres, CJCE, 21 septembre 1989, Commission c.
Griekenland, 68/88, Jur., 1989, p. 2965; HvJ, 10 juli 1990, Hansen, Grèce, 68/88, Rec., 1989, p. 2965; CJCE, 10 juillet 1990, Hansen,
C-326/88, Jur., 1990, I, p. 2911; HvJ, 27 februari 1997, Ebony C-326/88, Rec., 1990, I, p. 2911; CJCE, 27 février 1997, Ebony
Maritime, C-177/95, Jur., 1997, I, p. 1111). Maritime, C-177/95, Rec., 1997, I, p. 1111).
De wetgever heeft wat betreft de maatregelen die hij aanneemt de keuze Le législateur a donc le choix, parmi les mesures qu'il adopte, de
om strafsancties te bepalen, maar de omstandigheid dat hij uitvoering prévoir des sanctions pénales, mais la circonstance qu'il donne
geeft aan een Europese richtlijn ontslaat hem niet van de verplichting exécution à une directive européenne ne le dispense pas de respecter
om het wettigheidsbeginsel in acht te nemen bij de omschrijving van de le principe de légalité dans la formulation des infractions qu'il
misdrijven die hij instelt. instaure.
B.9.1. Het « welzijn » in de zin van artikel 5, § 1, eerste lid en B.9.1. Le « bien-être » au sens de l'article 5, § 1er, alinéa 1er et
tweede lid, van de wet van 4 augustus 1996 vormt, volgens artikel 3, § alinéa 2, de la loi du 4 août 1996 constitue, selon l'article 3, § 1er,
1, 1°, van die wet, « het geheel van factoren betreffende de 1°, de cette loi, « l'ensemble des facteurs concernant les conditions
omstandigheden waarin arbeid wordt verricht zoals bedoeld in artikel dans lesquelles le travail est effectué, tels qu'ils sont visés à
4, tweede lid », van dezelfde wet. l'article 4, alinéa 2 », de la même loi.
Artikel 4, § 1, tweede lid, van de wet van 4 augustus 1996, zoals L'article 4, § 1er, alinéa 2, de la loi du 4 août 1996, tel qu'il a
gewijzigd bij artikel 27 van de wet van 7 april 1999, bepaalde, vóór été modifié par l'article 27 de la loi du 7 avril 1999, disposait,
de wijziging ervan bij artikel 3 van de wet van 11 juni 2002 : avant sa modification par l'article 3 de la loi du 11 juin 2002 :
« Het welzijn wordt nagestreefd door maatregelen die betrekking hebben op : « Le bien-être est recherché par des mesures qui ont trait à :
1° de arbeidsveiligheid; 1° la sécurité du travail;
2° de bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk; 2° la protection de la santé du travailleur au travail;
3° de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk; 3° la charge psycho-sociale occasionnée par le travail;
4° de ergonomie; 4° l'ergonomie;
5° de arbeidshygiëne; 5° l'hygiène du travail;
6° de verfraaiing van de arbeidsplaatsen; 6° l'embellissement des lieux de travail;
7° de maatregelen van de onderneming inzake leefmilieu, wat betreft 7° les mesures prises par l'entreprise en matière d'environnement,
hun invloed op de punten 1° tot 6° ». pour ce qui concerne leur influence sur les points 1° à 6° ».
Volgens de parlementaire voorbereiding is die definitie van het « Selon les travaux préparatoires, cette définition du « bien-être » est
welzijn » « een functionele definitie die de resultante is van de « une définition fonctionnelle qui est la résultante des domaines
klassieke en van de nieuwere domeinen die tot de arbeidsbescherming behoren » : classiques et plus neufs qui concernent la protection du travail » :
« [...] Traditioneel gaat het over : « [...] Traditionnellement, il s'agit de :
1° de arbeidsveiligheid namelijk de discipline die tot doel heeft 1° la sécurité du travail, c'est-à-dire la discipline qui a pour objet
arbeidsongevallen te voorkomen. Daarbij gaat het om de veiligheid van de prévenir les accidents du travail. Cette sécurité implique des
de arbeid wat interacties tussen de technische installatie en de werknemer impliceert; interactions entre les installations techniques et le travailleur;
2° de arbeidsgeneeskunde namelijk de discipline die tot doel heeft 2° la médecine du travail, c'est-à-dire la discipline qui a pour objet
beroepsziekten te voorkomen. Daarbij staat vooral de persoon van de de prévenir les maladies professionnelles. La relation entre le
werknemer centraal in zijn verhouding tot zijn werkomgeving; travailleur et son environnement de travail est ici fondamentale;
3° de arbeidshygiëne namelijk de discipline die tot doel heeft 3° l'hygiène du travail, c'est-à-dire la discipline qui a pour objet
schadelijke invloeden te weren die verbonden zijn aan de aard van het de lutter contre les influences néfastes liées à la nature de
bedrijf door bijvoorbeeld te voorzien in ventilatiesystemen en l'activité, par exemple en prévoyant des systèmes de ventilation et
sanitaire installaties. des installations sanitaires.
Deze drie disciplines hebben de loop der jaren een evolutie gekend Ces trois disciplines ont évolué au fil des années. De ce fait, il est
waardoor het ook belangrijk is het werk aan te passen aan de mens. Dit également important d'adapter le travail à l'homme. C'est ce dont se
gebeurt in de ergonomie. De arbeidsgeneeskunde legt thans meer de préoccupe l'ergonomie. La médecine du travail met aujourd'hui
nadruk op preventieve maatregelen, zodat het beter leek dit begrip te davantage l'accent sur les mesures préventives, de sorte qu'il a paru
verlaten en te spreken over de bescherming van de gezondheid van de préférable d'abandonner cette notion et parler de protection de la
werknemers op het werk. Bovendien is het ook de bedoeling rekening te santé des travailleurs au travail. De plus, il y a également lieu de
houden met de stress op het werk en de invloed van het leefmilieu op tenir compte du stress au travail et de l'influence de l'environnement
de arbeidsomstandigheden. Rekening houdend met deze evoluties was het sur les conditions de travail. Compte tenu de ces évolutions, il a
beter een nieuwe overkoepelende term te bepalen die beter weergeeft paru préférable de définir un nouveau terme englobant à la fois les
wat zowel onder de traditionele als de nieuwere domeinen valt. Daarbij domaines traditionnels et les domaines nouveaux. Le terme ' bien-être
is het begrip welzijn de meest adequate gebleken. Het gebruik van het ' paraissait le plus adéquat. Dans le cadre des domaines et
begrip gezondheid van de Wereldgezondheidsorganisatie geeft binnen het disciplines énumérées à l'article 4, le terme ' santé ' tel que défini
kader van de in artikel 4 opgesomde domeinen en disciplines par l'Organisation mondiale de la santé rend insuffisamment compte de
onvoldoende de eigenheid weer van de maatregelen die het voorwerp zijn la particularité des mesures qui fait l'objet de la loi en projet »
van deze wet » (Parl. St., Kamer, 1995-1996, nr. 71/7, pp. 17-18). (Doc. parl., Chambre, 1995-1996, n° 71/7, pp. 17-18).
B.9.2. Artikel 2, § 1, tweede lid, 1°, §§ 2 en 4, van de wet van 4 B.9.2. L'article 2, § 1er, alinéa 2, 1°, §§ 2 et 4, de la loi du 4
augustus 1996 geeft aan welke « werknemers » worden beoogd door août 1996 indique quels sont les « travailleurs » qui sont visés par
artikel 5 van de wet. Artikel 2, § 3, machtigt de Koning ertoe het l'article 5 de la loi. L'article 2, § 3, habilite le Roi à étendre le
toepassingsgebied van de wet tot andere werknemers uit te breiden. champ d'application de la loi à d'autres travailleurs.
B.10. In zijn arrest nr. 71/2006 van 10 mei 2006 heeft het Hof voor B.10. Dans son arrêt n° 71/2006 du 10 mai 2006, la Cour a dit pour
recht gezegd dat artikel 81, 1°, van de voormelde wet van 4 augustus droit que l'article 81, 1°, de la loi du 4 août 1996 précitée viole
1996 de artikelen 12, tweede lid, en 14 van de Grondwet schendt in les articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, en ce qu'il rend
zoverre het een inbreuk op artikel 5, § 1, eerste lid en tweede lid, pénalement punissable une infraction à l'article 5, § 1er, alinéas 1er
i), van dezelfde wet, « op zichzelf genomen », strafbaar stelt. et 2, i), de la même loi, « considéré isolément ».
Bovendien, zoals de verwijzende rechter opmerkt, zijn de bepalingen En outre, comme le relève le juge a quo, les dispositions concernées
waarop de zaak ten gronde betrekking heeft, niet dezelfde. par l'affaire au fond ne sont pas les mêmes.
B.11. Krachtens artikel 33 van de voormelde wet van 4 augustus 1996 is B.11. En vertu de l'article 33 de la loi précitée du 4 août 1996,
elke werkgever verplicht een interne dienst voor preventie en chaque employeur a l'obligation de créer un service interne de
bescherming op het werk op te richten. Iedere werkgever moet ten prévention et de protection au travail. Chaque employeur doit disposer
minste over één preventieadviseur beschikken; in de ondernemingen met d'au moins un conseiller en prévention; dans les entreprises de moins
minder dan twintig werknemers mag de werkgever zelf de functie van de vingt travailleurs, l'employeur peut remplir lui-même la fonction
preventieadviseur vervullen. De dienst voor preventie en bescherming de conseiller en prévention. Le service de prévention et de protection
op het werk staat de werkgever en de werknemers bij in de toepassing au travail assiste l'employeur et les travailleurs lors de
van de in de artikelen 4 tot 32 bedoelde maatregelen, in zoverre zij l'application des mesures visées aux articles 4 à 32, en ce qu'elles
betrekking hebben op het welzijn van de werknemers bij de uitvoering ont trait au bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur
van hun werk. Aanvullend kan een beroep gedaan worden op een erkende travail. Il peut être fait appel, en complément, à un service externe
dienst voor preventie en bescherming op het werk. De Koning bepaalt de agréé de prévention et de protection au travail. Le Roi fixe les
nadere regels betreffende de werking, de vereiste bekwaamheden en de modalités de fonctionnement, les compétences requises et les missions
opdrachten van de interne dienst voor preventie en bescherming op het du service interne de prévention et de protection au travail, ce qui a
werk, wat is gebeurd met het koninklijk besluit van 27 maart 1998 été fait par l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif au Service interne
betreffende de Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het pour la Prévention et la Protection au Travail.
werk. De preventieadviseurs, die aan bepaalde opleidingseisen moeten Les conseillers en prévention, qui doivent satisfaire à certaines
voldoen, en die gedurende hun opleiding vertrouwd worden gemaakt met exigences de formation, et qui, pendant leur formation, sont
de eisen vervat in het voormelde artikel 5 van de wet, vervullen hun familiarisés avec les exigences inscrites à l'article 5 de la loi,
opdracht in volledige onafhankelijkheid ten opzichte van de werkgever remplissent leur mission en toute indépendance vis-à-vis de
l'employeur et des travailleurs et ne peuvent subir de préjudice en
en de werknemers en zij mogen geen nadeel ondervinden van hun raison de leurs activités en tant que conseiller en prévention
activiteiten als preventieadviseur (artikel 43 van de wet van 4 (article 43 de la loi du 4 août 1996).
augustus 1996).
Ondernemingen die gewoonlijk gemiddeld ten minste 50 werknemers Les entreprises qui occupent généralement en moyenne au moins 50
tewerkstellen, moeten beschikken over een comité voor preventie en travailleurs doivent disposer d'un comité de prévention et de
bescherming op het werk, conform het bepaalde in de artikelen 49 en protection au travail, conformément au prescrit des articles 49 et
volgende. De bevoegdheid van het comité, dat hoofdzakelijk als suivants. La compétence du comité, qui a essentiellement pour mission
opdracht heeft alle middelen op te sporen en voor te stellen en actief de rechercher et de proposer tous les moyens et de contribuer
bij te dragen tot alles wat wordt ondernomen om het welzijn van de activement à tout ce qui est entrepris pour favoriser le bien-être des
werknemers bij de uitvoering van hun werk te bevorderen (artikel 65), travailleurs lors de l'exécution de leur travail (article 65), est
is nader omschreven in het koninklijk besluit van 3 mei 1999 précisée dans l'arrêté royal du 3 mai 1999 relatif aux missions et au
betreffende de opdrachten en de werking van de Comités voor preventie fonctionnement des comités pour la prévention et la protection au
en bescherming op het werk. travail.
De machtiging die het hiervoor aangehaalde artikel 5, § 3, van L'habilitation au Roi conférée par l'article 5, § 3, précité de la
dezelfde wet aan de Koning verleent, wordt verantwoord door het même loi est justifiée par la circonstance que « l'état de la
gegeven dat « de stand van de techniek en de wetenschappen die een technique et des sciences exerçant une influence sur le bien-être des
invloed uitoefenen op het welzijn van de werknemers bij de uitvoering travailleurs lors de l'exécution de leur travail sont continuellement
van hun werk voortdurend in evolutie zijn ». Door die bepaling worden en évolution ». Sont notamment visés par cette disposition les «
met name beoogd : « specifieke beginselen die naar aanleiding van de principes spécifiques [...] adoptés à l'occasion des directives
bijzondere Europese richtlijnen, in uitvoering van de kaderrichtlijn, européennes spécifiques, en application de la directive-cadre, tels
worden aangenomen zoals, bij biologische of carcinogene agentia, que les agents biologiques ou cancérigènes, le port manuel de charges
manueel hanteren van lasten en beeldschermen », waarbij die « et les écrans de visualisation », ces « situations » pouvant « donner
situaties [...] aanleiding [kunnen] geven tot bijzondere risico's » lieu à des risques spécifiques » (Doc. parl., Chambre, 1995, n° 71/1,
(Parl. St., Kamer, 1995, nr. 71/1, p. 11). p. 11).
De Koning heeft de eisen gesteld door artikel 5 van de wet van 4 Le Roi a réglé de manière plus détaillée les exigences posées par
augustus 1996 nader gepreciseerd in het koninklijk besluit van 27 l'article 5 de la loi du 4 août 1996 dans l'arrêté royal du 27 mars
maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers 1998 relatif à la politique du bien-être des travailleurs lors de
bij de uitvoering van hun werk, besluit waarvan de schending van
artikel 8 aan de oorsprong ligt van de tenlastelegging IV en waarvan l'exécution de leur travail, arrêté dont la violation de l'article 8
est à l'origine de la prévention IV et dont la violation des articles
de schending van de artikelen 7, 8, 9 en 13, eerste lid en tweede lid, 7, 8, 9 et 13, alinéas 1er et 2, 6° et 7°, est à l'origine de la
6° en 7°, aan de oorsprong ligt van de tenlastelegging I.C. Artikel 5 prévention I.C. L'article 5 doit être lu sous cet éclairage.
moet in dat licht worden gelezen.
B.12. Gelet op wat voorafgaat, is het bepaalde in artikel 5 van de wet B.12. Eu égard à ce qui précède, l'article 5 de la loi du 4 août 1996,
van 4 augustus 1996, in samenhang gelezen met artikel 81, 1°, niet lu en combinaison avec l'article 81, 1°, n'est pas incompatible avec
onbestaanbaar met het wettigheidsbeginsel in strafzaken, te meer daar le principe de légalité en matière pénale, d'autant que cette
die bepaling, in zoverre zij in een strafrechtelijke context wordt disposition, en ce qu'elle est appliquée dans un contexte pénal, ne
toegepast, alleen op strikte wijze kan worden uitgelegd. saurait s'interpréter que de manière stricte.
De in B.11 bedoelde maatregelen zijn van die aard dat een normaal Les mesures visées en B.11 sont de nature telle qu'un employeur
zorgvuldige werkgever op voldoende precieze wijze kan weten wat van normalement diligent peut savoir de manière suffisamment précise ce
hem wordt verlangd en hij aldus kan weten, op het ogenblik dat hij een qu'on attend de lui et savoir ainsi, au moment où il adopte un
gedrag aanneemt of dat gedrag al dan niet strafbaar is, zodat, comportement, si ce comportement est répréhensible ou non, de sorte
enerzijds, degene die de feiten begaat, vooraf op zekere wijze kan que, d'une part, celui qui commet les faits peut évaluer préalablement
inschatten wat het strafrechtelijk gevolg van zijn daden kan zijn en, de manière certaine quelle peut être la conséquence pénale de ses
anderzijds, aan de rechter geen al te grote beoordelingsbevoegdheid actes et que, d'autre part, il n'est pas accordé au juge de pouvoir
wordt gelaten. d'appréciation trop important.
B.13. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.13. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 81, 1°, van de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn L'article 81, 1°, de la loi du 4 août 1996 relative au bien-être des
van de werknemers bij de uitvoering van hun werk schendt de artikelen travailleurs lors de l'exécution de leur travail ne viole pas les
12, tweede lid, en 14 van de Grondwet niet, in zoverre het een inbreuk articles 12, alinéa 2, et 14 de la Constitution, en ce qu'il rend
op artikel 5 van dezelfde wet, zoals nader bepaald in het koninklijk punissable une infraction à l'article 5 de la même loi, tel qu'il a
besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn été précisé par l'arrêté royal du 27 mars 1998 relatif à la politique
van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, strafbaar stelt. du bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 20 oktober 2011. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 20 octobre 2011.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
R. Henneuse. R. Henneuse.
^