Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 127/2011 van 7 juli 2011 Rolnummer 5033 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 42 van de wet van 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brusse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 127/2011 van 7 juli 2011 Rolnummer 5033 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 42 van de wet van 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brusse Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 127/2011 du 7 juillet 2011 Numéro du rôle : 5033 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 42 de la loi du 12 avril 1965 concernant la protection de la rémunération des travailleurs, posée par le Tribuna La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 127/2011 van 7 juli 2011 Extrait de l'arrêt n° 127/2011 du 7 juillet 2011
Rolnummer 5033 Numéro du rôle : 5033
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 42 van de wet van 12 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 42 de la loi
april 1965 betreffende de bescherming van het loon der werknemers, du 12 avril 1965 concernant la protection de la rémunération des
gesteld door de Arbeidsrechtbank te Brussel. travailleurs, posée par le Tribunal du travail de Bruxelles.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey en Groot, J.-P. Moerman, E. Derycke, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul,
P. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R.
voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij vonnis van 28 september 2010 in zake Carl Résimont tegen de bvba « Par jugement du 28 septembre 2010 en cause de Carl Résimont contre la
A La Grande Cloche », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is SPRL « A La Grande Cloche », dont l'expédition est parvenue au greffe
ingekomen op 5 oktober 2010, heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de de la Cour le 5 octobre 2010, le Tribunal du travail de Bruxelles a
volgende prejudiciële vraag gesteld : posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 42 van de wet van 12 april 1965 betreffende de « L'article 42 de la loi du 12 avril 1965 concernant la protection de
bescherming van het loon der werknemers, in die zin geïnterpreteerd la rémunération des travailleurs, interprété en tant qu'il n'incrimine
dat het de niet-betaling van de compenserende opzeggingsvergoeding pas le non-paiement de l'indemnité compensatoire de préavis, ne
niet strafbaar stelt, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in viole-t-il pas les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il a
zoverre het ertoe leidt dat, enerzijds, het slachtoffer van de pour conséquence de traiter de manière différente, d'une part, la
niet-betaling van de compenserende opzeggingsvergoeding, dat de victime du défaut de paiement de l'indemnité compensatoire de préavis,
verjaring ex delicto van een minimumduur van vijf jaar niet zal kunnen qui ne pourra bénéficier de la prescription ex delicto d'une durée
genieten, maar gebonden zal zijn aan de eenjarige termijn van artikel minimale de 5 ans mais sera tenue par le délai annal de l'article 15
15 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, et,
en, anderzijds, het slachtoffer van de niet-betaling van het loon van
de opzeggingsperiode, dat aanspraak zal kunnen maken op de eerste van d'autre part, la victime du non-paiement de la rémunération de la
die termijnen, verschillend worden behandeld ? ». période de préavis, qui pourra se prévaloir du premier de ces délais ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op artikel 42 van de wet B.1. La question préjudicielle porte sur l'article 42 de la loi du 12
van 12 april 1965 betreffende de bescherming van het loon der avril 1965 concernant la protection de la rémunération des
werknemers, dat bepaalt : travailleurs, qui dispose :
« Onverminderd de artikelen 269 tot 274 van het Strafwetboek, worden « Sans préjudice des articles 269 à 274 du Code pénal, sont punis d'un
gestraft met gevangenisstraf van acht dagen tot een maand en met
geldboete van 26 tot 500 frank of met een van die straffen alleen : emprisonnement de huit jours à un mois et d'une amende de 26 à 500
francs ou d'une de ces peines seulement :
1° de werkgever, zijn aangestelden of lasthebbers die zich schuldig 1° l'employeur, ses préposés ou mandataires qui ont commis une
hebben gemaakt aan overtreding van de artikelen 3, 4, 5, 6, 9 tot infraction aux dispositions des articles 3, 4, 5, 6, 9 à 9quinquies,
9quinquies, 11, 13, 14, 15, eerste lid, 18, 23 en 27 tot 34 of van de 11, 13, 14, 15 alinéa 1er, 18, 23 et 27 à 34 ou des arrêtés pris en
besluiten ter uitvoering van de artikelen 6, § 4, 9quater en 15, exécution des articles 6, § 4, 9quater et 15, alinéa 4, ou d'une
vierde lid, of van een beslissing van het bevoegde paritair comité,
algemeen verbindend verklaard door de Koning bij toepassing van décision de la commission paritaire compétente rendue obligatoire par
artikel 15, derde lid; le Roi en application de l'article 15, alinéa 3;
2° ieder in artikelen 16 en 17 bedoelde persoon die deze artikelen 2° toute personne visée aux articles 16 et 17 qui a commis une
heeft overtreden; infraction aux dispositions de ces articles;
3° ieder die de werknemer heeft gehinderd in de uitoefening van het 3° toute personne qui a mis des entraves à l'exercice, par le
hem bij artikel 22 verleende recht van toezicht; travailleur, du droit de contrôle qu'il tient de l'article 22;
4° de werkgever, zijn aangestelden of lasthebbers en de werknemers die 4° l'employeur, ses préposés ou mandataires et les travailleurs qui
het krachtens deze wet geregelde toezicht hebben verhinderd ». ont fait obstacle à la surveillance organisée en vertu de la présente loi. »
B.2. Met toepassing van artikel 46 van dezelfde wet verjaart de B.2. En application de l'article 46 de la même loi, l'action publique
strafvordering die voortvloeit uit inbreuken op de bepalingen van die résultant des infractions aux dispositions de cette loi se prescrit
wet na verloop van vijf jaar te rekenen vanaf het feit dat de par cinq ans à compter du fait qui a donné naissance à l'action. Par
vordering heeft doen ontstaan. Artikel 26 van de voorafgaande titel van het Wetboek van strafvordering bepaalt dat de burgerlijke rechtsvordering volgend uit een misdrijf verjaart volgens de regels van het Burgerlijk Wetboek, zonder te kunnen verjaren vóór de strafvordering. De verwijzende rechter is van mening dat artikel 2262bis van het Burgerlijk Wetboek, krachtens hetwelk de rechtsvordering tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid verjaart door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon, te dezen van toepassing is. ailleurs, l'article 26 du titre préliminaire du Code de procédure pénale prévoit que l'action civile résultant d'une infraction se prescrit selon les règles du Code civil, sans pouvoir se prescrire avant l'action publique. Le juge a quo estime que l'article 2262bis du Code civil, en vertu duquel l'action en réparation d'un dommage fondée sur une responsabilité extracontractuelle se prescrit par cinq ans à partir du jour qui suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son aggravation et de l'identité de la personne responsable, est applicable en l'espèce.
Uit die bepalingen vloeit voort dat de verjaring met betrekking tot Il résulte de ces dispositions que la prescription relative à
het in artikel 42 van de voormelde wet van 12 april 1965 bedoelde l'infraction visée à l'article 42 de la loi du 12 avril 1965 précité
misdrijf, vijf jaar bedraagt. Dat is met name het geval, krachtens
artikel 9 van dezelfde wet, voor de werknemer die het slachtoffer is est de cinq ans. Tel est notamment le cas, en vertu de l'article 9 de
van de niet-betaling van het loon dat hem is verschuldigd voor de door la même loi, pour le travailleur qui est victime du non-paiement de la
hem gepresteerde opzeggingsperiode vóór het ontslag. rémunération qui lui est due pour la période de préavis avant
B.3. De werkgever die een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde duur licenciement qu'il a prestée.
wenst te beëindigen, kan die overeenkomst opzeggen door middel van een B.3. L'employeur qui souhaite mettre fin au contrat de travail à durée
opzegging, die de handeling is waarmee de werkgever de werknemer indéterminée peut le résilier moyennant un préavis, qui est l'acte par
meedeelt dat de opzegging uitwerking zal hebben bij het verstrijken lequel l'employeur informe le travailleur que le congé produira ses
van een bepaalde termijn. Gedurende de opzeggingstermijn zijn de effets à l'expiration d'un délai déterminé. Durant le délai de
partijen nog steeds gebonden door de arbeidsovereenkomst, die verder préavis, le contrat de travail continue à lier les parties et à
de rechten en de verplichtingen van elk van hen bepaalt. Tijdens de déterminer les droits et obligations de chacune d'elles. En
opzeggingsperiode vormt het door de werkgever verschuldigde loon conséquence, durant la période de préavis, la rémunération due par
bijgevolg de tegenprestatie voor het werk dat de werknemer levert. l'employeur est la contrepartie du travail qui est fourni par le travailleur.
De werkgever die de arbeidsovereenkomst verbreekt zonder opzegging of L'employeur qui rompt le contrat de travail sans préavis ou moyennant
met een ontoereikende opzeggingstermijn is op grond van artikel 39, § un délai de préavis insuffisant est tenu, en vertu de l'article 39, §
1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de travail, de
ertoe gehouden aan de werknemer een vergoeding te betalen die op
forfaitaire wijze de schade compenseert die de werknemer heeft geleden payer au travailleur une indemnité qui compense de manière forfaitaire
wegens de onregelmatige verbreking van zijn arbeidsovereenkomst. In le dommage subi par le travailleur du fait de la rupture irrégulière
dat geval eindigt de arbeidsovereenkomst op de dag van de kennisgeving de son contrat de travail. Dans ce cas, le contrat de travail prend
van de opzegging. fin le jour de la notification du congé.
B.4. Aan het Hof wordt een vraag gesteld over het verschil in B.4. La Cour est interrogée au sujet de la différence de traitement
behandeling dat voortvloeit uit artikel 42 van de voormelde wet van 12 qui résulte de l'article 42 de la loi du 12 avril 1965 précité entre
april 1965 tussen de werknemers die schuldeiser zijn van bedragen die
overeenstemmen met het loon dat hun is verschuldigd voor de door hen les travailleurs qui sont créanciers de sommes correspondant à la
gepresteerde opzeggingsperiode en de werknemers die schuldeiser zijn rémunération qui leur est due pour la période de préavis qu'ils ont
van bedragen die overeenstemmen met de compenserende prestée et les travailleurs qui sont créanciers de sommes
opzeggingsvergoeding die hun is verschuldigd omdat de werkgever hun correspondant à l'indemnité compensatoire de préavis qui leur est due
arbeidsovereenkomst heeft beëindigd zonder de opzeggingstermijn in parce que l'employeur a mis fin à leur contrat de travail sans
acht te nemen. Terwijl de verjaring die geldt voor de eerstgenoemden respecter le délai de préavis. Alors que la prescription qui s'impose
vijf jaar bedraagt, is de rechtsvordering van de laatstgenoemden aux premiers est de cinq ans, l'action des seconds est soumise à la
onderworpen aan de eenjarige verjaring van artikel 15 van de wet van 3 prescription annale de l'article 15 de la loi du 3 juillet 1978
juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, aangezien de niet-betaling van de compenserende opzeggingsvergoeding niet wordt beoogd door de in het geding zijnde bepaling. B.5. In tegenstelling tot wat de Ministerraad en de verwerende partij voor de verwijzende rechter aanvoeren, zijn de werknemers op wie die onderscheiden verjaringstermijnen van toepassing zijn en die allen schuldeiser zijn van bedragen die hun verschuldigd zijn door hun werkgevers, voldoende vergelijkbaar. B.6. Het in het geding zijnde verschil in behandeling berust op een objectief criterium, namelijk de aard van het feit dat ten grondslag ligt aan de rechtsvordering van de twee met elkaar vergeleken categorieën van werknemers : terwijl de niet-betaling van het loon van de werknemer een feit is dat strafrechtelijk wordt bestraft, is de niet-betaling van de vergoeding die de werkgever is verschuldigd in geval van ontslag zonder opzeggingstermijn, een feit dat weliswaar een fout vormt, maar dat de wetgever niet strafbaar heeft gesteld. Wanneer de wetgever oordeelt de sanctie die aan sommige tekortkomingen wordt gekoppeld, te moeten verzwaren door ze als misdrijven te kwalificeren, dan is het in overeenstemming met die doelstelling de vordering tot herstel van het nadeel dat door de tekortkomingen wordt teweeggebracht, te onderwerpen aan de verjaring van de burgerlijke rechtsvorderingen steunend op een strafrechtelijke fout. Zoals het Hof reeds oordeelde in zijn arresten nrs. 13/97 van 18 maart 1997 en relative aux contrats de travail, étant donné que le défaut de paiement de l'indemnité compensatoire de préavis n'est pas visé par la disposition en cause. B.5. Contrairement à ce que soutiennent le Conseil des ministres et la partie défenderesse devant le juge a quo, les travailleurs auxquels s'appliquent ces délais de prescription distincts, qui sont tous créanciers de sommes qui leur sont dues par leurs employeurs, sont suffisamment comparables. B.6. La différence de traitement en cause repose sur un critère objectif, étant la nature du fait qui fonde l'action des deux catégories de travailleurs comparées : alors que le non-paiement de la rémunération du travailleur est un fait qui est pénalement sanctionné, le défaut de paiement de l'indemnité due par l'employeur en cas de licenciement sans délai de préavis est un fait qui constitue certes une faute, mais qui n'a pas été érigé par le législateur en infraction pénale. Quand le législateur estime devoir aggraver la sanction de certains manquements en les érigeant en infractions, il est conforme à cet objectif de soumettre l'action en réparation du préjudice causé par ces manquements à la prescription des actions civiles fondées sur une faute pénale. Comme la Cour l'a déjà jugé dans ses arrêts n° 13/97 du
190/2002 van 19 december 2002, is het niet onevenredig met die 18 mars 1997 et n° 190/2002 du 19 décembre 2002, il n'est pas
doelstelling die vordering niet te onderwerpen aan de disproportionné à cet objectif de ne pas soumettre cette action à la
verjaringstermijn van één jaar van artikel 15, eerste lid, van de wet van 3 juli 1978. prescription annale de l'article 15, alinéa 1er, de la loi du 3 juillet 1978.
B.7. Door de werknemers verschillend te behandelen naargelang het feit B.7. En traitant différemment les travailleurs selon que le fait sur
waarop zij hun vordering gronden al dan niet een misdrijf vormt, heeft lequel ils fondent leur action constitue ou non une infraction pénale,
de wetgever een relevante maatregel genomen. le législateur a pris une mesure pertinente.
B.8.1. Het valt overigens onder de beoordelingsbevoegdheid van de B.8.1. Par ailleurs, il relève du pouvoir d'appréciation du
wetgever om te beslissen welke gedragingen het voorwerp van een législateur de décider quels sont les comportements qui méritent de
strafrechtelijke bestraffing moeten uitmaken. Het Hof zou de keuze van faire l'objet d'une répression pénale. La Cour ne pourrait censurer le
de wetgever om de niet-betaling van het loon strafbaar te stellen, choix du législateur d'ériger en infraction le défaut de paiement de
terwijl hij dat niet doet voor de niet-betaling van de la rémunération alors qu'il ne procède pas de même pour le défaut de
ontslagvergoeding zonder opzeggingstermijn, alleen kunnen afkeuren paiement de l'indemnité de licenciement sans délai de préavis que si
indien die keuze kennelijk onredelijk is. ce choix était manifestement déraisonnable.
B.8.2. Dat is niet het geval. De wetgever vermocht immers B.8.2. Tel n'est pas le cas. Le législateur a en effet raisonnablement
redelijkerwijs ervan uit te gaan dat, hoewel het aangewezen was de pu considérer que s'il s'indiquait de protéger pénalement le paiement
betaling van het loon van de werknemer strafrechtelijk te beschermen, de la rémunération du travailleur, eu égard à la situation de
gelet op de situatie van economische afhankelijkheid waarin die dépendance économique dans laquelle celui-ci se trouve généralement
laatste zich doorgaans bevindt ten aanzien van zijn werkgever, die vis-à-vis de son employeur, il ne s'imposait pas d'étendre cette
strafrechtelijke bescherming niet diende te worden uitgebreid tot alle protection pénale à toutes les sommes dues au travailleur par son
bedragen die de werkgever aan de werknemer verschuldigd is en in het employeur, et, en particulier, au paiement de l'indemnité
bijzonder tot de betaling van de compenserende opzeggingsvergoeding. compensatoire de préavis.
Het in het geding zijnde verschil in behandeling is redelijk La différence de traitement en cause est raisonnablement justifiée,
verantwoord, enerzijds, door het gegeven dat de compenserende d'une part, par la circonstance que l'indemnité compensatoire de
opzeggingsvergoeding geen tegenprestatie is voor het werk van de préavis n'est pas la contrepartie d'une prestation accomplie par le
werknemer, maar een forfaitaire vergoeding van de door hem geleden travailleur mais qu'il s'agit d'une indemnisation forfaitaire du
schade, en anderzijds door het feit dat, in tegenstelling tot de dommage subi par celui-ci et, d'autre part, par le fait que,
schuldvordering met betrekking tot het loon, de schuldvordering die contrairement à la créance relative à la rémunération, la créance
dat bedrag betreft, ontstaat op een ogenblik dat de arbeidsrelatie portant sur cette somme naît à un moment où la relation de travail a
eindigt en dat de werknemer zich dus niet langer bevindt in een pris fin et où le travailleur ne se trouve donc plus dans une relation
relatie van ondergeschiktheid ten aanzien van zijn voormalige de subordination vis-à-vis de son ex-employeur.
werkgever. B.9. Ten slotte is de eenjarige verjaring bepaald in artikel 15, B.9. Enfin, la prescription annale fixée par l'article 15, alinéa 1er,
eerste lid, van de wet van 3 juli 1978 niet irrelevant. De wetgever de la loi du 3 juillet 1978 n'est pas dénuée de pertinence. Le
vermocht het noodzakelijk te achten om, voor de overeenkomsten die in législateur a pu juger nécessaire de prévoir, pour les conventions les
diverse sectoren van het maatschappelijk leven het meest gangbaar plus courantes dans différents secteurs de la vie sociale, des délais
zijn, te voorzien in verjaringstermijnen die voorkomen dat tussen de empêchant que des litiges s'élèvent entre les parties longtemps après
partijen geschillen rijzen lang nadat de contractuele relatie, in het qu'a pris fin la relation contractuelle dans le cadre de laquelle les
kader waarvan de verbintenissen zijn ontstaan, is geëindigd. obligations sont nées. Considérant que lorsque l'employeur et le
Overwegende dat, wanneer de werkgever en de werknemer hun travailleur ont mis fin à leur relation de travail, ils peuvent
arbeidsrelatie hebben beëindigd, zij in volle vrijheid kunnen uitmaken
wat hun nog verschuldigd is, heeft de wetgever niet onredelijk apprécier en toute liberté ce qui leur est encore dû, le législateur
gehandeld door te voorzien in een kortere uitdovende verjaring van één n'a pas agi déraisonnablement en prévoyant une prescription extinctive
jaar na de ontbinding van de arbeidsovereenkomst. réduite à un an à partir de la dissolution du contrat de travail.
B.10. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.10. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 42 van de wet van 12 april 1965 betreffende de bescherming van L'article 42 de la loi du 12 avril 1965 concernant la protection de la
het loon der werknemers schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet rémunération des travailleurs ne viole pas les articles 10 et 11 de la
niet in zoverre het de niet-betaling van de compenserende Constitution en ce qu'il n'incrimine pas le non-paiement de
opzeggingsvergoeding niet strafbaar stelt. l'indemnité compensatoire de préavis.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 7 juli 2011 door la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 7 juillet 2011,
rechter J.-P. Snappe, ter vervanging van voorzitter R. Henneuse, par le juge J.-P. Snappe, en remplacement du président R. Henneuse,
wettig verhinderd zijnde de uitspraak van dit arrest bij te wonen. légitimement empêché d'assister au prononcé du présent arrêt.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De wnd. voorzitter, Le président f.f.,
J.-P. Snappe. J.-P. Snappe.
^