← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 121/2011 van 30 juni 2011 Rolnummer 5059 In zake : de prejudiciële
vraag betreffende artikel 46bis, derde lid, 1°, van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten,
vóór de wijziging van dat artikel bi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 121/2011 van 30 juni 2011 Rolnummer 5059 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46bis, derde lid, 1°, van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, vóór de wijziging van dat artikel bi Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 121/2011 du 30 juin 2011 Numéro du rôle : 5059 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 46bis, alinéa 3, 1°, du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe, avant la modification de cet La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. La(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 121/2011 van 30 juni 2011 | Extrait de l'arrêt n° 121/2011 du 30 juin 2011 |
Rolnummer 5059 | Numéro du rôle : 5059 |
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 46bis, derde lid, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 46bis, |
1°, van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten, | alinéa 3, 1°, du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de |
vóór de wijziging van dat artikel bij het decreet van het Vlaamse | greffe, avant la modification de cet article par le décret de la |
Gewest van 19 december 2008, gesteld door de Rechtbank van eerste | Région flamande du 19 décembre 2008, posée par le Tribunal de première |
aanleg te Antwerpen. | instance d'Anvers. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de | composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges L. |
rechters L. Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke, J. Spreutels en T. | Lavrysen, J.-P. Snappe, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van |
Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | Goey, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président |
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | M. Bossuyt, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
Bij vonnis van 12 november 2010 in zake David Rombouts tegen de | Par jugement du 12 novembre 2010 en cause de David Rombouts contre |
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le |
ingekomen op 25 november 2010, heeft de Rechtbank van eerste aanleg te | 25 novembre 2010, le Tribunal de première instance d'Anvers a posé la |
Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : | question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 46bis, lid 3, 1°, W.Reg. de artikelen 10, 11 en 172 G.W. wanneer een gedeeltelijke toekenning van het abattement in verhouding tot het wettelijk aandeel in de aankoop in hoofde van een verkrijger, die geen onroerend goed, dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd, in volle eigendom heeft, niet wordt verleend indien een medeverkrijger reeds voor de geheelheid over de volle eigendom beschikt van een onroerend goed, dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd terwijl het abattement in zijn geheel wordt verleend als de verkrijger hetzelfde onroerend goed alleen koopt of gedeeltelijk wordt verleend als de verkrijger hetzelfde onroerend goed aankoopt tezamen met een medeverkrijger die eveneens niet over de geheelheid over de volle eigendom beschikt van een onroerend goed, dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd ? ». | « L'article 46bis, alinéa 3, 1°, du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe viole-t-il les articles 10, 11 et 172 de la Constitution en ce qu'il s'abstient d'accorder partiellement l'abattement au prorata de la quote-part légale d'acquisition dans le chef d'un acquéreur qui ne possède pas en pleine propriété un immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation lorsqu'un coacquéreur possède déjà la totalité en pleine propriété d'un immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation, alors que l'abattement est accordé intégralement si l'acquéreur achète seul le même immeuble ou partiellement si l'acquéreur achète le même immeuble conjointement avec un coacquéreur qui ne possède pas non plus la totalité en pleine propriété d'un immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1. Artikel 46bis van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en | B.1. L'article 46bis du Code des droits d'enregistrement, d'hypothèque |
griffierechten, zoals van toepassing in het Vlaamse Gewest, vóór de | et de greffe, tel qu'il s'appliquait en Région flamande avant la |
wijziging van dat artikel bij de decreten van 22 december 2006 en 19 | modification de cet article par les décrets des 22 décembre 2006 et 19 |
december 2008, bepaalt : | décembre 2008, dispose : |
« De heffingsgrondslag ten aanzien van de verkopingen, zoals bepaald | « La base imposable relative aux ventes, telle que fixée aux articles |
in de artikelen 45 en 46, wordt verminderd met 12.500 euro in geval | 45 et 46, est réduite de 12.500 euros en cas d'acquisition pure de la |
van zuivere aankoop van de geheelheid [in] volle eigendom van een tot | totalité en pleine propriété d'un immeuble affecté ou destiné à |
bewoning aangewend of bestemd onroerend goed door een of meer | l'habitation par une ou plusieurs personnes physiques en vue d'y |
natuurlijke personen om er hun hoofdverblijfplaats te vestigen. | établir leur résidence principale. |
Het voordeel van de vermindering van de heffingsgrondslag | Le bénéfice de la réduction de la base imposable conformément au |
overeenkomstig dit artikel kan niet gecombineerd worden met het | présent article, ne peut être combiné avec le bénéfice de l'imputation |
voordeel van de verrekening bedoeld in § 4bis van deze afdeling of met | visée au § 4bis de la présente section ni avec le bénéfice de la |
het voordeel van de teruggave bedoeld in artikel 212bis. Aan de vermindering van de heffingsgrondslag zijn de volgende voorwaarden verbonden : 1° geen van de verkrijgers mag op de datum van de overeenkomst tot koop voor de geheelheid volle eigenaar zijn van een ander onroerend goed, dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd; indien de aankoop geschiedt door meerdere personen mogen zij bovendien op vermelde datum gezamenlijk niet voor de geheelheid volle eigenaar zijn van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd. Een perceel grond, stedenbouwkundig bestemd tot woningbouw wordt beschouwd als een onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd; 2° in of onderaan op het document, dat tot de heffing van het evenredig recht op de aankoop aanleiding geeft, moeten de verkrijgers : a) uitdrukkelijk vermelden dat zij de toepassing van dit artikel vragen; b) verklaren dat zij voldoen aan de voorwaarde vermeld in 1° van dit lid; c) zich verbinden hun hoofdverblijfplaats te vestigen op de plaats van het aangekochte goed : | restitution visée à l'article 212bis. La réduction de la base imposable est soumise aux conditions suivantes : 1° aucun des acquéreurs ne peut posséder, à la date de la convention d'acquisition, la totalité en pleine propriété d'un autre immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation; en outre, lorsque l'acquisition est faite par plusieurs personnes, elles ne peuvent posséder conjointement, à la date précitée, la totalité en pleine propriété d'un autre immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation. Un terrain devant servir d'emplacement à une habitation conformément au règlement d'urbanisme, est considéré comme immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation; 2° les acquéreurs doivent, dans ou au pied du document donnant lieu au droit proportionnel à l'acquisition : a) mentionner explicitement qu'ils demandent l'application du présent article; b) déclarer qu'ils remplissent la condition mentionnée au 1° du présent article; c) s'engager à établir leur résidence principale à l'endroit du bien acquis : |
- indien het een woning betreft, binnen twee jaar na : - ofwel de datum van de registratie van het document dat tot de heffing van het evenredig recht op de aankoop aanleiding geeft, wanneer dat document binnen de ervoor bepaalde termijn ter registratie wordt aangeboden; - ofwel de uiterste datum voor tijdige aanbieding ter registratie, wanneer het document dat tot de heffing van het evenredig recht op de aankoop aanleiding geeft wordt aangeboden na het verstrijken van de daarvoor bepaalde termijn; - indien het een bouwgrond betreft, binnen vijf jaar na dezelfde datum. In geval de verklaring bedoeld in 2°, b), van het derde lid onjuist wordt bevonden, zijn de verkrijgers ondeelbaar gehouden tot betaling van de aanvullende rechten over het bedrag waarmee de heffingsgrondslag werd verminderd, en van een boete gelijk aan die aanvullende rechten. Dezelfde aanvullende rechten en boete zijn ondeelbaar verschuldigd door de verkrijgers indien geen van hen de in 2°, c), van het derde lid bedoelde verbintenis naleeft. Komen sommige verkrijgers die verbintenis niet na dan worden de aanvullende rechten en de boete, waartoe zij ondeelbaar gehouden zijn, bepaald naar verhouding van hun wettelijk aandeel in de aankoop. Evenwel is de boete niet verschuldigd indien de niet-naleving van de bedoelde verbintenis het gevolg is van overmacht ». | - s'il s'agit d'une habitation, deux ans après : - soit la date de l'enregistrement du document donnant lieu à la perception du droit proportionnel, lorsque ce document est présenté à l'enregistrement dans le délai prescrit; - soit la date ultime de présentation à l'enregistrement, lorsque le document donnant lieu à la perception du droit proportionnel est présenté après expiration du délai prescrit; - s'il s'agit d'un terrain à bâtir, dans les cinq ans de la même date. Au cas où la déclaration visée au point 2°, b, du troisième alinéa serait jugée inexacte, les acquéreurs sont indivisiblement tenus au paiement des droits complémentaires sur le montant de la réduction de la base imposable, et d'une amende égale à ces droits complémentaires. Les mêmes droits complémentaires et la même amende sont dus indivisiblement par les acquéreurs lorsqu'aucun d'eux ne respecte l'engagement visé au point 2°, c, du troisième alinéa. Lorsque certains acquéreurs ne respectent pas l'engagement, les droits complémentaires et l'amende auxquels ils sont indivisiblement tenus, sont déterminés en proportion de leur part légale dans l'acquisition. L'amende n'est toutefois pas due lorsque le non-respect de l'engagement précité résulte d'une force majeure ». |
B.2. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van het | B.2. La Cour est interrogée sur la compatibilité de l'article 46bis, |
voormelde artikel 46bis, derde lid, 1°, met de artikelen 10, 11 en 172 | alinéa 3, 1°, précité avec les articles 10, 11 et 172 de la |
van de Grondwet, in de interpretatie volgens welke die bepaling in | Constitution, dans l'interprétation selon laquelle cette disposition |
geen vermindering van de heffingsgrondslag (« abattement ») voorziet in verhouding tot het aandeel in de aankoop voor een verkrijger die niet voor de geheelheid volle eigenaar is van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd, indien de aankoop geschiedt samen met een medeverkrijger die reeds voor de geheelheid volle eigenaar is van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd. De verwijzende rechter merkt daarbij op dat het abattement in zijn geheel wordt verleend indien de verkrijger hetzelfde onroerend goed alleen koopt en dat het abattement gedeeltelijk wordt verleend indien de verkrijger hetzelfde onroerend goed koopt samen met een medeverkrijger die evenmin voor de geheelheid volle eigenaar is van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd. | ne prévoit pas de réduction de la base imposable (« abattement ») en proportion de la quote-part dans l'achat, au bénéfice d'un acquéreur qui n'est pas plein propriétaire de la totalité d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation, si l'acquisition s'effectue avec un coacquéreur qui possède déjà la totalité en pleine propriété d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation. Le juge a quo observe à cet égard que l'abattement est accordé entièrement si l'acquéreur achète seul le même bien immeuble et que l'abattement est accordé partiellement si l'acquéreur achète le même bien immeuble avec un coacquéreur qui n'est pas non plus plein propriétaire de la totalité d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation. |
B.3. Artikel 46bis werd ingevoegd bij artikel 6 van het decreet van | B.3. L'article 46bis a été inséré par l'article 6 du décret de la |
het Vlaamse Gewest van 1 februari 2002 houdende wijziging (wat het | Région flamande du 1er février 2002 portant modification (en ce qui |
Vlaamse Gewest betreft) van het Wetboek der registratie-, hypotheek- | concerne la Région flamande) du Code des droits d'enregistrement, |
en griffierechten. | d'hypothèque et de greffe. |
De parlementaire voorbereiding van dat decreet vermeldt : | Les travaux préparatoires de ce décret mentionnent : |
« De Vlaamse regering is [...] van oordeel dat een fiscale | « Le Gouvernement flamand estime [...] qu'une intervention fiscale |
tegemoetkoming moet worden toegekend aan de belastingplichtige die een | doit être accordée au redevable qui acquiert une habitation pour la |
eerste woning aanschaft, op voorwaarde dat de belastingplichtige er | première fois, à condition qu'il y établisse aussi sa résidence |
ook effectief zijn hoofdverblijfplaats zal vestigen. De bedoeling is | principale de manière effective. L'objectif est de diminuer le seuil |
de fiscale instapdrempel te verlagen voor die belastingplichtigen die | d'incitation fiscale pour les redevables qui souhaitent acquérir une |
een woning wensen te verwerven » (Parl. St., Vlaams Parlement, 2001-2002, nr. 963/1, p. 5). | habitation » (Doc. parl., Parlement flamand, 2001-2002, n° 963/1, p. 5). |
« Dit artikel [6] voert een abattement in ten voordele van de | « Cet article [6] instaure un abattement dans le cadre de |
verwerving door natuurlijke personen van een woning die hen tot | l'acquisition par des personnes physiques d'une habitation qui leur |
hoofdverblijfplaats zal dienen. | servira de résidence principale. |
De bedoeling van deze maatregel is dat het abattement een aanvulling | L'objectif de cette mesure est que l'abattement constituera un |
zal vormen op het concept van de meeneembaarheid. Wie niet van een | complément au concept de la reportabilité. Celui qui ne peut pas |
verrekening of teruggave in het kader van de meeneembaarheid kan | bénéficier d'une imputation ou d'une restitution dans le cadre de la |
genieten, krijgt een compenserende gunstmaatregel : een abattement ten | reportabilité, voit s'appliquer une mesure compensatoire : un |
bedrage van 12.500 EUR. | abattement à concurrence de 12 500 euros. |
Een combinatie van de meeneembaarheid met het abattement is uiteraard | Une combinaison de la reportabilité avec l'abattement est évidemment |
uitgesloten, integendeel de twee voordelen beogen een verschillende | exclue, les deux avantages visant au contraire chacun un groupe cible |
doelgroep. De meeneembaarheid geldt voor die belastingplichtigen die | différent. La reportabilité s'applique aux redevables qui sont déjà |
reeds hun hoofdverblijfplaats in eigendom hebben, het abattement geldt | propriétaires de leur résidence principale, l'abattement s'applique |
voor die belastingplichtigen die hun eerste woning aankopen. | aux redevables qui acquièrent leur première habitation. |
De voorwaarden van het abattement verlopen, mutatis mutandis, parallel | Les conditions de l'abattement s'appliquent, mutatis mutandis, |
aan de voorwaarden van de meeneembaarheid » (ibid., p. 7). | parallèlement aux conditions de la reportabilité » (ibid., p. 7). |
B.4. Het in het geding zijnde artikel 46bis, derde lid, 1°, verbindt | B.4. L'article 46bis, alinéa 3, 1°, en cause soumet la réduction de la |
aan de vermindering van de heffingsgrondslag de voorwaarde dat geen van de verkrijgers, op de datum van de overeenkomst tot koop, voor de geheelheid volle eigenaar mag zijn van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd en dat, indien de aankoop door meerdere personen geschiedt, zij bovendien op de voormelde datum gezamenlijk niet voor de geheelheid volle eigenaar mogen zijn van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk tot bewoning is bestemd. Wanneer een van de verkrijgers, afzonderlijk of gezamenlijk, op de datum van de koopovereenkomst, reeds voor de geheelheid volle eigenaar is van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk voor bewoning is bestemd, kan hij geen aanspraak maken op de vermindering | base imposable à la condition qu'aucun des acquéreurs, à la date de la convention d'acquisition, ne soit plein propriétaire de la totalité d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation et prévoit que, si l'acquisition est faite par plusieurs personnes, celles-ci doivent en outre, à la date précitée, ne pas posséder conjointement la totalité en pleine propriété d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation. Lorsqu'un des acquéreurs, séparément ou conjointement, est déjà plein propriétaire, à la date de la convention d'acquisition, de la totalité d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation, |
van de heffingsgrondslag. | il ne peut pas prétendre à la réduction de la base imposable. |
B.5.1. De in het geding zijnde maatregel berust op een objectief | B.5.1. La mesure en cause repose sur un critère objectif, à savoir le |
criterium, namelijk op de datum van de koopovereenkomst niet reeds | fait de ne pas posséder - séparément ou conjointement avec d'autres |
voor de geheelheid volle eigenaar zijn - afzonderlijk of samen met andere medeverkrijgers - van een ander onroerend goed dat geheel of gedeeltelijk voor bewoning is bestemd. B.5.2. Die maatregel is pertinent ten aanzien van het in B.3 vermelde doel dat door de decreetgever wordt nagestreefd, namelijk de fiscale instapdrempel verlagen voor de belastingplichtigen die hun eerste woning wensen te verwerven. Daaraan wordt geen afbreuk gedaan door het gegeven dat belastingplichtigen geen aanspraak op het abattement kunnen maken, wanneer zij - afzonderlijk of gezamenlijk - reeds « voor de geheelheid » volle eigenaar van een andere woning zijn. Aldus wordt het risico | coacquéreurs -, à la date de la convention d'acquisition, la totalité en pleine propriété d'un autre bien immeuble destiné en tout ou en partie à l'habitation. B.5.2. Cette mesure est pertinente par rapport à l'objectif mentionné en B.3 qui est poursuivi par le législateur décrétal, à savoir réduire le seuil d'incitation fiscale pour les redevables qui souhaitent acquérir leur première habitation. La circonstance que des redevables ne peuvent pas prétendre à l'abattement lorsque, séparément ou conjointement, ils possèdent déjà « la totalité » en pleine propriété d'une autre habitation n'y change |
vermeden dat « men bij de aankoop van onverdeelde delen telkens | rien. Ainsi, on évite le risque de « pouvoir à chaque fois bénéficier |
opnieuw het abattement zou genieten » (Parl. St., Vlaams Parlement, | à nouveau de l'abattement lors de l'achat de parts indivises » (Doc. |
2001-2002, nr. 963/4, p. 20), zodat belastingontwijking kan worden | parl., Parlement flamand, 2001-2002, n° 963/4, p. 20), de sorte que |
voorkomen (ibid., p. 11), temeer nu het abattement « gaat over het | l'évasion fiscale puisse être évitée (ibid., p. 11), a fortiori dès |
lors que l'abattement « concerne le bien et n'est donc pas intuitu | |
goed, dus niet intuitu personae. Er is maar één som per goed » (Hand., | personae. Il n'y a qu'une seule somme par bien » (Ann., Parlement |
Vlaams Parlement, plenaire vergadering, nr. 24, 16 januari 2002, p. | flamand, séance plénière, n° 24, 16 janvier 2002, p. 15). On envisage |
15). Het abattement wordt dus per onroerend goed en niet per koper | donc l'abattement par bien immeuble et non par acheteur et il est |
beschouwd en is onsplitsbaar. Het abattement is dus een eenmalig recht | indivisible. Par conséquent, l'abattement est un droit unique en ce |
in de zin dat het op eenzelfde aankoop slechts eenmaal kan worden | sens qu'il ne peut être appliqué qu'une seule fois à une même |
toegepast, ongeacht het aantal kopers (Circulaire nr. 3-4 van 17 januari 2002, 4.1.5, www.fisconet.be). B.5.3. De in het geding zijnde maatregel heeft geen onevenredige gevolgen, gelet op de relatief beperkte financiële weerslag voor de betrokken belastingplichtige. Overigens heeft de belastingplichtige die niet voor de geheelheid volle eigenaar is van een ander onroerend goed dat voor bewoning is bestemd en een eerste woning wenst aan te kopen, de keuze om die woning alleen dan wel met andere medeverkrijgers aan te kopen. Zo zal die belastingplichtige, wanneer hij ervoor kiest die woning alleen aan te kopen, het volledige abattement kunnen genieten. B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof | acquisition, peu importe le nombre d'acheteurs (Circulaire n° 3-4 du 17 janvier 2002, 4.1.5, www.fisconet.be). B.5.3. La mesure en cause n'a pas d'effets disproportionnés, eu égard à la répercussion financière relativement limitée pour le redevable concerné. Du reste, le contribuable qui n'est pas plein propriétaire de la totalité d'un autre bien immeuble destiné à l'habitation et qui souhaite acquérir une première habitation a le choix d'acquérir cette habitation seul ou avec d'autres coacquéreurs. Ainsi, ce contribuable pourra bénéficier, lorsqu'il choisit d'acquérir seul cette habitation, de l'abattement complet. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative. Par ces motifs, la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 46bis, derde lid, 1°, van het Wetboek der registratie-, | L'article 46bis, alinéa 3, 1°, du Code des droits d'enregistrement, |
hypotheek- en griffierechten, vóór de wijziging van dat artikel bij | d'hypothèque et de greffe, avant la modification de cet article par le |
het decreet van het Vlaamse Gewest van 19 december 2008, schendt de | décret de la Région flamande du 19 décembre 2008, ne viole pas les |
artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet niet. | articles 10, 11 et 172 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 30 juni 2011. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 30 juin 2011. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |