Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 118/2011 van 30 juni 2011 Rolnummer 5045 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 231 en 306 van het Burgerlijk Wetboek, zoals van toepassing vóór de opheffing ervan bij de wet van 27 april 2007 betreffende Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 118/2011 van 30 juni 2011 Rolnummer 5045 In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 231 en 306 van het Burgerlijk Wetboek, zoals van toepassing vóór de opheffing ervan bij de wet van 27 april 2007 betreffende Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 118/2011 du 30 juin 2011 Numéro du rôle : 5045 En cause : la question préjudicielle relative aux articles 231 et 306 du Code civil, tels qu'ils étaient applicables avant leur abrogation par la loi du 27 avril 2007 réfor La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 118/2011 van 30 juni 2011 Extrait de l'arrêt n° 118/2011 du 30 juin 2011
Rolnummer 5045 Numéro du rôle : 5045
In zake : de prejudiciële vraag over de artikelen 231 en 306 van het En cause : la question préjudicielle relative aux articles 231 et 306
Burgerlijk Wetboek, zoals van toepassing vóór de opheffing ervan bij du Code civil, tels qu'ils étaient applicables avant leur abrogation
de wet van 27 april 2007 betreffende de hervorming van de par la loi du 27 avril 2007 réformant le divorce, posée par la Cour
echtscheiding, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. d'appel de Mons.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, E. Derycke, P. Nihoul en F. Daoût, Groot, L. Lavrysen, E. Derycke, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du
bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 18 oktober 2010 in zake F.C. tegen J.-P. V., waarvan de Par arrêt du 18 octobre 2010 en cause de F.C. contre J.-P. V., dont
expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 21 oktober 2010, l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 21 octobre 2010, la
heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende prejudiciële vraag Cour d'appel de Mons a posé la question préjudicielle suivante :
gesteld : « Schenden de vroegere artikelen 232 en 306 van het Burgerlijk « Les articles 232 et 306 anciens du Code civil, interprétés en ce
Wetboek, in die zin geïnterpreteerd dat de echtgenoot die het sens que l'époux victime qui obtient un jugement de divorce prononcé
slachtoffer is en die een echtscheidingsvonnis uitgesproken op grond
van het vroegere artikel 231 van het Burgerlijk Wetboek verkrijgt na sur la base de l'article 231 ancien du Code civil après deux ans de
twee jaar scheiding, de mogelijkheid moet dulden dat de schuldige séparation, doit supporter la possibilité que l'époux coupable puisse
echtgenoot het vermoeden van schuld waarin het vroegere artikel 306 renverser la présomption de faute prévue à l'article 306 ancien du
van het Burgerlijk Wetboek voorziet, kan weerleggen, de artikelen 10 Code civil, ne violent-ils pas les articles 10 et 11 de la
en 11 van de Grondwet, in zoverre zij een onverantwoord onderscheid in Constitution, en ce qu'ils créent une distinction injustifiée entre :
het leven roepen tussen : - een echtgenoot die binnen twee jaar na de scheiding een - un époux qui, obtenant un jugement de divorce sur base de l'article
echtscheidingsvonnis verkrijgt op grond van het vroegere artikel 231 231 ancien du Code civil dans les deux ans de la séparation, ne doit
van het Burgerlijk Wetboek en die niet de mogelijkheid moet dulden dat
de schuldige echtgenoot het vermoeden van schuld waarin het vroegere pas supporter la possibilité que l'époux coupable puisse renverser la
artikel 306 van het Burgerlijk Wetboek voorziet, kan weerleggen présomption de faute prévue à l'article 306 ancien du Code civil
- en de echtgenoot die na twee jaar scheiding een echtscheidingsvonnis - et l'époux qui, obtenant un jugement de divorce sur la base de
verkrijgt op grond van het vroegere artikel 231 van het Burgerlijk l'article 231 ancien du Code civil après deux ans de séparation, doit
Wetboek en die de mogelijkheid moet dulden dat de schuldige echtgenoot supporter la possibilité que l'époux coupable puisse renverser la
het vermoeden van schuld waarin het vroegere artikel 306 van het présomption de faute prévue à l'article 306 ancien du Code civil ? ».
Burgerlijk Wetboek voorziet, kan weerleggen ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Vóór de opheffing of de vervanging ervan bij de wet van 27 april B.1. Avant leur abrogation ou leur remplacement par la loi du 27 avril
2007 betreffende de hervorming van de echtscheiding bepaalden de 2007 réformant le divorce, les articles 231, 232, 301 et 306 du Code
artikelen 231, 232, 301 en 306 van het Burgerlijk Wetboek : civil disposaient :
«

Art. 231.Ieder der echtgenoten kan echtscheiding vorderen op grond van gewelddaden, mishandeling of grove beledigingen door de andere echtgenoot jegens hem gepleegd.

Art. 232.Ieder der echtgenoten kan echtscheiding vorderen op grond van feitelijke scheiding van meer dan twee jaar, indien daaruit de duurzame ontwrichting van het huwelijk blijkt en het toekennen van de echtscheiding op deze grond de materiële toestand van de minderjarige kinderen uit het huwelijk van de echtgenoten geboren of door hen geadopteerd niet op gevoelige wijze verslecht. Echtscheiding kan tevens door een der echtgenoten gevorderd worden, indien de feitelijke scheiding van meer dan twee jaar het gevolg is van de toestand van krankzinnigheid of van diepe geestesgestoordheid waarin de andere echtgenoot zich bevindt en uit deze toestand een duurzame ontwrichting van het huwelijk blijkt, en het toekennen van de echtscheiding op deze grond de materiële toestand van de minderjarige kinderen uit het huwelijk van de echtgenoten geboren of door hen

 «

Art. 231.Les époux pourront réciproquement demander le divorce pour excès, sévices ou injures graves de l'un d'eux envers l'autre.

Art. 232.Chacun des époux peut demander le divorce pour cause de séparation de fait de plus de deux ans s'il ressort de cette situation que la désunion des époux est irrémédiable et que l'admission du divorce sur cette base n'aggrave pas de manière notable la situation matérielle des enfants mineurs, issus du mariage des époux ou adoptés par eux. Le divorce peut également être demandé par l'un des époux si la séparation de fait de plus de deux ans est la conséquence de l'état de démence ou de l'état grave de déséquilibre mental dans lequel se trouve l'autre époux et s'il ressort de cette situation que la désunion des époux est irrémédiable et que l'admission du divorce sur cette base n'aggrave pas de manière notable la situation matérielle
geadopteerd niet op gevoelige wijze verslecht. Die echtgenoot wordt des enfants mineurs issus du mariage des époux ou adoptés par eux. Cet
vertegenwoordigd door zijn voogd, zijn algemene of bijzondere époux est représenté par son tuteur, son administrateur provisoire
voorlopige bewindvoerder of, bij gebreke daarvan, door een beheerder général ou spécial, ou, à défaut, par un administrateur ad hoc désigné
ad hoc vooraf door de voorzitter van de rechtbank aangewezen op préalablement par le président du tribunal à la requête de la partie
verzoek van de eisende partij. demanderesse.
[...] [...]

Art. 301.§ 1. De rechtbank kan aan de echtgenoot die de echtscheiding

Art. 301.§ 1. Le tribunal peut accorder à l'époux qui a obtenu le
heeft verkregen, uit de goederen en de inkomsten van de andere divorce, sur les biens et les revenus de l'autre époux, une pension
echtgenoot, een uitkering toekennen die, rekening houdend met zijn pouvant permettre au bénéficiaire, compte tenu de ses revenus et
inkomsten en mogelijkheden, hem in staat stellen kan in zijn bestaan possibilités, d'assurer son existence dans des conditions équivalentes
te voorzien op een gelijkwaardige wijze als tijdens het samenleven. à celles dont il bénéficiait durant la vie commune.
§ 2. De rechtbank die de uitkering toekent stelt vast dat deze van § 2. Le tribunal qui accorde la pension constate que celle-ci est
rechtswege aangepast wordt aan de schommelingen van het indexcijfer adaptée de plein droit aux fluctuations de l'indice des prix à la
van de consumptieprijzen. consommation.
Het basisbedrag van de uitkering stemt overeen met het indexcijfer van
de consumptieprijzen van de maand gedurende welke het vonnis of het Le montant de base de la pension correspond à l'indice des prix à la
arrest dat de echtscheiding uitspreekt, kracht van gewijsde heeft consommation du mois au cours duquel le jugement ou l'arrêt prononçant
verkregen, tenzij de rechtbank er anders over beslist. Om de twaalf le divorce est coulé en force de chose jugée, à moins que le tribunal
maanden wordt het bedrag van de uitkering van rechtswege aangepast in en décide autrement. Tous les douze mois, le montant de la pension est
verhouding tot de verhoging of de verlaging van het indexcijfer van de adapté en fonction de la hausse ou de la baisse de l'indice des prix à
consumptieprijzen van de overeenstemmende maand. la consommation du mois correspondant.
Deze wijzigingen worden op de uitkeringen toegepast vanaf de vervaldag Ces modifications sont appliquées à la pension dès l'échéance qui suit
die volgt op de bekendmaking in het Belgisch Staatsblad van het in la publication au Moniteur belge de l'indice nouveau à prendre en
aanmerking te nemen nieuwe indexcijfer. considération.
De rechtbank kan nochtans in bepaalde omstandigheden een ander systeem Le tribunal peut, dans certains cas, appliquer un autre système
van aanpassing van de uitkering aan de kosten van levensonderhoud d'adaptation de la pension au coût de la vie.
toepassen. § 3. Indien de uitkering, ingevolge omstandigheden onafhankelijk van § 3. Si, par suite de circonstances indépendantes de la volonté du
de wil van de uitkeringsgerechtigde, in ruime mate ontoereikend is bénéficiaire de la pension, celle-ci n'est plus suffisante et ce dans
geworden om de in § 1 bedoelde toestand te waarborgen, kan de une mesure importante pour sauvegarder la situation prévue au § 1er,
rechtbank de uitkering verhogen. le tribunal peut augmenter la pension.
Indien de toestand van de uitkeringsgerechtigde een ingrijpende Si, par suite d'une modification sensible de la situation du
wijziging heeft ondergaan zodat het bedrag van de uitkering niet meer bénéficiaire, le montant de la pension ne se justifie plus, le
verantwoord is, kan de rechtbank de uitkering verminderen of opheffen. tribunal peut réduire ou supprimer la pension.
Dit geldt eveneens bij ingrijpende wijziging van de toestand van de Ceci vaut également en cas de modification sensible de la situation du
uitkeringsplichtige ingevolge omstandigheden onafhankelijk van zijn débiteur de la pension par suite de circonstances indépendantes de sa
wil. volonté.
§ 4. Het bedrag van de uitkering mag in geen geval hoger zijn dan een § 4. En aucun cas, le montant de la pension ne peut excéder le tiers
derde van de inkomsten van de tot uitkering gehouden echtgenoot. des revenus de l'époux débiteur de la pension.
§ 5. De uitkering kan te allen tijde door een kapitaal worden § 5. La pension peut à tout moment être remplacée par un capital, de
vervangen op grond van een overeenkomst tussen de partijen l'accord des parties, homologué par le tribunal. A la demande de
gehomologeerd door de rechtbank. De rechtbank kan ook de kapitalisatie l'époux débiteur de la pension, le tribunal peut également accorder, à
te allen tijde toekennen op aanvraag van de tot uitkering gehouden tout moment, la capitalisation.
echtgenoot. § 6. De uitkering is niet meer verschuldigd bij het overlijden van de § 6. La pension n'est plus due au décès de l'époux débiteur, mais le
tot uitkering gehouden echtgenoot, maar de echtgenoot aan wie de
uitkering toekwam mag levensonderhoud vorderen ten bezware van de créancier peut demander des aliments à charge de la succession, et ce
nalatenschap, dit volgens de voorwaarden voorzien in artikel 205bis, §§ 2, 3, 4 en 5 van het Burgerlijk Wetboek. aux conditions prévues à l'article 205bis, §§ 2, 3, 4 et 5 du Code civil.
[...] [...]

Art. 306.Voor de toepassing van de artikelen 299, 300 en 301, wordt

Art. 306.Pour l'application des articles 299, 300 et 301 l'époux qui
de echtgenoot die de echtscheiding verkrijgt op grond van artikel 232, obtient le divorce sur base du premier alinéa de l'article 232, est
eerste lid, geacht de echtgenoot te zijn tegen wie de echtscheiding is considéré comme l'époux contre qui le divorce est prononcé; le
uitgesproken; de rechtbank kan er anders over beslissen indien de tribunal pourra en décider autrement si l'époux demandeur apporte la
eisende echtgenoot het bewijs levert dat de feitelijke scheiding te preuve que la séparation de fait est imputable aux fautes et
wijten is aan de fouten en tekortkomingen van de andere echtgenoot ». manquements de l'autre époux ».
B.2. De verwijzende rechter stelt aan het Hof een vraag over de B.2. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité avec les
bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet van de articles 10 et 11 de la Constitution des articles 232 et 306 anciens
vroegere artikelen 232 en 306 van het Burgerlijk Wetboek, in die zin du Code civil, interprétés en ce sens que l'époux qui obtient un
geïnterpreteerd dat de echtgenoot die een echtscheidingsvonnis
uitgesproken op grond van het vroegere artikel 231 van het Burgerlijk jugement de divorce prononcé sur la base de l'article 231 ancien du
Wetboek verkrijgt na twee jaar scheiding, de mogelijkheid moet dulden Code civil après deux ans de séparation, doit supporter la possibilité
dat zijn echtgenoot het vermoeden van schuld waarin het vroegere que son époux puisse renverser la présomption de faute prévue à
artikel 306 van het Burgerlijk Wetboek voorziet, kan omkeren, terwijl l'article 306 ancien du Code civil, alors que celui qui obtient un
diegene die vóór twee jaar scheiding een soortgelijk vonnis verkrijgt, jugement semblable avant deux ans de séparation ne le doit pas.
dat niet moet. B.3. De door de verwijzende rechter aan de in het geding zijnde B.3. L'interprétation donnée par le juge a quo aux dispositions en
bepalingen gegeven interpretatie ligt in het verlengde van een arrest cause s'inscrit dans le prolongement d'un arrêt de la Cour de
van het Hof van Cassatie van 22 december 2008 (Arr. Cass., 2008, nr. cassation du 22 décembre 2008 (Pas., 2008, n° 747). Dans cet arrêt, la
747). In dat arrest is het Hof van oordeel : Cour a jugé :
« De omkering van het vermoeden van de toerekenbaarheid van de « Le renversement de la présomption d'imputabilité de la séparation de
feitelijke scheiding, ingevoerd bij het voormelde artikel 306, dat
alleen ertoe strekt de andere echtgenoot de in de artikelen 299, 300 fait organisé par l'article 306 précité, qui a pour seul effet de
en 301 van het Burgerlijk Wetboek bedoelde rechten te ontzeggen, is priver l'autre époux des droits visés aux articles 299, 300 et 301 du
niet uitgesloten wanneer de andere echtgenoot de echtscheiding reeds Code civil, n'est pas exclu lorsque l'autre époux a déjà obtenu le
verkregen heeft op grond van overspel of grove beledigingen ». divorce pour cause d'adultère ou d'injure grave ».
B.4. Volgens de verwijzende rechter zouden de in het geding zijnde B.4. Selon le juge a quo, les dispositions en cause créeraient une
bepalingen een onverantwoord verschil in behandeling in het leven
roepen tussen de echtgenoten, naargelang zij op grond van het vroegere différence de traitement injustifiée entre les époux, selon qu'ils
artikel 231 van het Burgerlijk Wetboek een echtscheidingsvonnis obtiennent un jugement de divorce sur la base de l'article 231 ancien
verkrijgen binnen twee jaar na de feitelijke scheiding of na die twee du Code civil dans les deux ans de la séparation de fait ou après ces
jaar, waarbij de eersten niet de mogelijkheid moeten dulden dat hun deux ans, les premiers ne devant pas supporter la possibilité que leur
echtgenoot het vermoeden van schuld kan omkeren, in tegenstelling met époux puisse renverser la présomption de faute, contrairement aux
de tweeden. seconds.
B.5. Terwijl de echtscheiding wegens bepaalde feiten bedoeld in de B.5. Alors que le divorce pour cause déterminée visé aux articles 229
artikelen 229 en 231 van het Burgerlijk Wetboek gegrond is op de fout et 231 du Code civil est fondé sur la faute de l'un des époux, le
van één van de echtgenoten, is de echtscheiding bedoeld in artikel
232, eerste lid, van hetzelfde Wetboek, volgens de toelichting bij het divorce visé à l'article 232, alinéa 1er, du même Code est fondé,
wetsvoorstel dat heeft geleid tot de wet van 1 juli 1974 waarbij het selon les développements de la proposition de loi ayant abouti à la
in het geding zijnde artikel 306 in het Burgerlijk Wetboek is loi du 1er juillet 1974 qui a inséré l'article 306 en cause dans le
ingevoegd, gegrond op de omstandigheid dat na een aantal jaren van Code civil, sur la circonstance qu'après un certain nombre d'années de
feitelijke scheiding, « de kans op verzoening tussen echtgenoten séparation de fait, « la chance d'une réconciliation entre les époux
onbestaande [is] geworden » (Parl. St., Senaat, 1971-1972, nr. 161, p. est devenue inexistante » (Doc. parl., Sénat, 1971-1972, n° 161, p.
1). B.6. De rechtbank kan aan de echtgenoot die de echtscheiding heeft verkregen een uitkering, uit de goederen en de inkomsten van de andere echtgenoot, toekennen die, rekening houdend met zijn inkomsten en mogelijkheden, hem in staat kan stellen in zijn bestaan te voorzien op een gelijkwaardige wijze als tijdens het samenleven (artikel 301, § 1, van het Burgerlijk Wetboek). Wanneer het gaat om een echtscheiding op grond van feitelijke scheiding, wordt de echtgenoot die de echtscheiding heeft gevorderd en verkregen, beschouwd als degene tegen wie de echtscheiding is uitgesproken. De rechtbank kan aan die echtgenoot echter een uitkering toekennen indien deze het bewijs levert dat de feitelijke scheiding te wijten is aan de fouten en tekortkomingen van de andere echtgenoot 1). B.6. Le tribunal peut accorder à l'époux qui a obtenu le divorce, sur les biens et les revenus de l'autre époux, une pension pouvant lui permettre, compte tenu de ses revenus et possibilités, d'assurer son existence dans des conditions équivalentes à celles dont il bénéficiait durant la vie commune (article 301, § 1er, du Code civil). Lorsqu'il s'agit d'un divorce pour cause de séparation de fait, l'époux qui a demandé et obtenu le divorce est considéré comme celui contre qui le divorce est prononcé. Le tribunal peut cependant lui accorder une pension s'il apporte la preuve que la séparation de fait
(artikel 306 van hetzelfde Wetboek). est imputable aux fautes et manquements de l'autre époux (article 306
B.7.1. Anders dan de echtscheiding op grond van bepaalde feiten steunt du Code civil). B.7.1. Contrairement au divorce pour cause déterminée, le divorce pour
de echtscheiding op grond van feitelijke scheiding niet op het bestaan cause de séparation de fait n'est pas fondé sur l'existence d'une «
van een « fout ». Om de echtscheiding op grond van feitelijke faute ». Dès lors, pour obtenir le divorce pour cause de séparation de
scheiding te verkrijgen, moet derhalve geen enkel bewijs van een fout
worden geleverd.
Pas wanneer het erom gaat de gevolgen van de echtscheiding te regelen, fait, aucune preuve de faute ne doit être apportée.
en met name te beslissen over de toekenning van uitkeringen tot Ce n'est que lorsqu'il s'agit de régler les effets du divorce, et en
levensonderhoud, stelt de wetgever een vermoeden van schuld vast ten particulier de statuer sur une demande de pension alimentaire, que le
aanzien van de echtgenoot die de echtscheiding vordert op grond van législateur instaure une présomption de faute dans le chef de l'époux
feitelijke scheiding en die die echtscheiding verkrijgt. qui demande le divorce pour cause de séparation de fait et qui
B.7.2. Het komt de wetgever toe te beoordelen in welke mate een l'obtient. B.7.2. C'est au législateur qu'il appartient d'apprécier dans quelle
echtgenoot moet worden beschermd die, door een eenzijdig initiatief mesure il y a lieu de protéger un époux qui, par une initiative
van de andere echtgenoot, de hulp die echtgenoten elkaar verschuldigd unilatérale de son conjoint, serait privé du secours que se doivent
zijn, ingevolge artikel 213 van het Burgerlijk Wetboek, zou verliezen les époux, aux termes de l'article 213 du Code civil, et se trouverait
en hierdoor noodlijdend zou worden. Hiertoe kan hij, ten laste van één dans le besoin. Il peut, à cet effet, prolonger, au-delà du mariage
van beide echtgenoten, bepaalde gevolgen van de plicht tot hulp dissous par le divorce, certains effets de l'obligation de secours à
handhaven nadat het huwelijk door echtscheiding is ontbonden, door die charge d'un des époux, en obligeant cet époux à verser une pension
echtgenoot te verplichten alimentatiegeld te betalen. alimentaire.
B.8.1. Het vroegere artikel 301 van het Burgerlijk Wetboek staat de B.8.1. L'article 301 ancien du Code civil permet au tribunal
rechtbank toe een uitkering tot levensonderhoud toe te kennen aan de d'accorder une pension alimentaire à l'époux qui a obtenu le divorce.
echtgenoot die de echtscheiding heeft verkregen. Om de echtscheiding Pour obtenir le divorce, cet époux doit non seulement prouver la faute
te verkrijgen moet die echtgenoot niet alleen de schuld van de andere de son conjoint mais en outre prouver son absence de torts. Le débat
echtgenoot bewijzen, maar bovendien bewijzen dat hem geen schuld sur le partage éventuel des torts peut se dérouler dans le cadre du
treft. Het debat over de eventuele gedeelde schuld kan verlopen in het divorce pour cause déterminée, lorsque l'un et l'autre époux
kader van de echtscheiding op grond van bepaalde feiten, wanneer beide introduisent une demande principale ou reconventionnelle sur cette
echtgenoten een hoofdvordering of een tegenvordering instellen op die base ou dans le cadre du divorce pour cause de séparation de fait,
grond of in het kader van de echtscheiding op grond van feitelijke lorsque l'époux demandeur tente de renverser la présomption de faute
scheiding, wanneer de eisende echtgenoot probeert het bij artikel 306 établie par l'article 306 du Code civil. Seul peut obtenir une pension
van het Burgerlijk Wetboek ingestelde vermoeden van schuld om te
keren. In beide gevallen kan alleen de echtgenoot ten aanzien van wie
geen enkele uitsluitende of gedeelde schuld is vastgesteld, een alimentaire, dans un cas comme dans l'autre, l'époux dont n'a été
uitkering tot levensonderhoud verkrijgen. établi aucun tort ni exclusif, ni partagé.
B.8.2. Het vermoeden dat artikel 306 van het Burgerlijk Wetboek B.8.2. La présomption instaurée par l'article 306 du Code civil peut
instelt, kan dus worden omgekeerd. De rechtbank kan in dat geval een donc être renversée. Le tribunal peut dans ce cas accorder une pension
uitkering tot levensonderhoud toekennen aan de echtgenoot die de alimentaire à l'époux qui a demandé le divorce si celui-ci apporte la
echtscheiding heeft gevorderd indien hij het bewijs levert dat de preuve que la séparation de fait est imputable aux fautes et
feitelijke scheiding te wijten is aan de fouten en tekortkomingen van
de andere echtgenoot. manquements de l'autre époux.
B.8.3. Het is niet verantwoord de echtgenoten wier echtscheiding B.8.3. Il ne se justifie pas de traiter différemment les époux dont le
partim op grond van het vroegere artikel 231 van het Burgerlijk divorce est prononcé partim sur la base de l'article 231 ancien du
Wetboek en partim op grond van het vroegere artikel 232 van dat Code civil et partim sur la base de l'article 232 ancien de ce Code.
Wetboek is uitgesproken, verschillend te behandelen. Hoewel de in de
vroegere artikelen 229 en 231 van het Burgerlijk Wetboek bedoelde Si les faits visés aux articles 229 et 231 anciens du Code civil sont
in abstracto plus graves que les fautes et manquements visés à
feiten in abstracto zwaarder zijn dan de in het vroegere artikel 306 l'article 306 ancien, ils ne sont pas nécessairement exclusifs, dans
bedoelde fouten en tekortkomingen, sluiten zij niet noodzakelijk in
alle gevallen een gedeelde schuld uit.
Het komt de rechter bij wie het geschil aanhangig is gemaakt, toe de toutes les hypothèses, de torts réciproques.
respectieve schuld in concreto tegen elkaar af te wegen om te Il revient au juge saisi du litige d'opérer in concreto la balance des
beslissen of de echtscheiding uitsluitend in het nadeel van de ene of de andere echtgenoot of in het nadeel van beide echtgenoten wordt uitgesproken. B.9.1. In zijn arrest nr. 161/2006 van 8 november 2006 oordeelde het Hof dat het fundamentele verschil tussen de echtscheiding op grond van bepaalde feiten en de echtscheiding op grond van feitelijke scheiding op objectieve en redelijke wijze verantwoordt dat de fouten en tekortkomingen die in voorkomend geval moeten worden bewezen om een uitkering tot levensonderhoud toegekend te krijgen, minder zwaar kunnen zijn dan de feiten bedoeld in de artikelen 229 en 231 van het Burgerlijk Wetboek. B.9.2. In deze zaak dient het Hof na te gaan of het verschil tussen beide vormen van echtscheiding ten aanzien van de ernst van de fouten en tekortkomingen die moeten worden bewezen om een uitkering tot levensonderhoud te verkrijgen, de wetgever ertoe verplicht uit te sluiten dat een echtgenoot die met toepassing van het vroegere artikel torts pour décider si le divorce est prononcé aux torts exclusifs de l'un ou l'autre époux ou aux torts réciproques des deux époux. B.9.1. Dans son arrêt n° 161/2006 du 8 novembre 2006, la Cour a jugé que la différence fondamentale entre le divorce pour cause déterminée et le divorce pour cause de séparation de fait justifie objectivement et raisonnablement que les fautes et manquements qui doivent le cas échéant être prouvés pour obtenir une pension alimentaire puissent présenter une gravité moindre que les faits visés aux articles 229 et 231 du Code civil. B.9.2. Dans la présente affaire, elle doit vérifier si la différence entre les deux formes de divorce quant à la gravité des fautes et manquements qui doivent être prouvés pour obtenir une pension alimentaire oblige le législateur à exclure la possibilité, pour un
231 van het Burgerlijk Wetboek als schuldig wordt erkend, het bij het époux reconnu coupable en application de l'article 231 ancien du Code
vroegere artikel 306 van het Burgerlijk Wetboek ingestelde vermoeden civil, de renverser la présomption de faute établie par l'article 306
van schuld kan omkeren. ancien du Code civil.
B.10. Aangezien het debat over de uitsluitende of gedeelde schuld van B.10. Dès lors que le débat sur les torts exclusifs ou réciproques des
de echtgenoten met het oog op het verkrijgen van een uitkering tot
levensonderhoud zowel in de echtscheidingsprocedures op grond van époux en vue de l'obtention d'une pension alimentaire a lieu tant dans
bepaalde feiten als in de echtscheidingsprocedures op grond van les procédures en divorce pour cause déterminée que dans les
feitelijke scheiding en in de gemengde procedures wordt gevoerd, procédures en divorce pour séparation de fait et les procédures
bestaat het verschil in behandeling tussen echtgenoten, zoals bedoeld mixtes, la différence de traitement entre époux, telle qu'elle est
in de prejudiciële vraag, niet. visée par la question préjudicielle, n'existe pas.
B.11. Overigens is de omstandigheid dat een echtscheidingsprocedure B.11. Par ailleurs, la circonstance qu'une procédure en divorce dure
een zekere tijd in beslag neemt die de ene of de andere partij - un temps qui permet à l'une ou l'autre des parties - qu'elle soit
ongeacht of die eiseres in hoofdvordering of op tegenvordering is - de demanderesse au principal ou sur reconvention - de modifier la cause
mogelijkheid biedt de reden van haar vordering te wijzigen en zich te
beroepen op artikel 232 van het Burgerlijk Wetboek, op zich geen bron de sa demande pour se prévaloir de l'article 232 du Code civil n'est
van discriminatie. pas, en soi, une source de discrimination.
B.12. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.12. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De vroegere artikelen 232 en 306 van het Burgerlijk Wetboek, zoals zij Les articles 232 et 306 anciens du Code civil, tels qu'ils étaient
van toepassing waren vóór hun opheffing bij de wet van 27 april 2007 applicables avant leur abrogation par la loi du 27 avril 2007
betreffende de hervorming van de echtscheiding, schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. réformant le divorce, ne violent pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 30 juni 2011, la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 30 juin 2011, par
door rechter J.-P. Snappe, ter vervanging van voorzitter R. Henneuse, le juge J.-P. Snappe, en remplacement du président R. Henneuse,
wettig verhinderd zijnde de uitspraak van dit arrest bij te wonen. légitimement empêché d'assister au prononcé du présent arrêt.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De wnd. voorzitter, Le président f.f.,
J.-P. Snappe. J.-P. Snappe.
^