Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 107/2011 van 16 juni 2011 Rolnummer 4985 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 53, § 2, tweede en derde lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 2 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 107/2011 van 16 juni 2011 Rolnummer 4985 In zake : de prejudiciële vraag over artikel 53, § 2, tweede en derde lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 2 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 107/2011 du 16 juin 2011 Numéro du rôle : 4985 En cause : la question préjudicielle concernant l'article 53, § 2, alinéas 2 et 3, du décret de la Région flamande relatif à l'aménagement du territoire, coordonné le La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 107/2011 van 16 juni 2011 Extrait de l'arrêt n° 107/2011 du 16 juin 2011
Rolnummer 4985 Numéro du rôle : 4985
In zake : de prejudiciële vraag over artikel 53, § 2, tweede en derde En cause : la question préjudicielle concernant l'article 53, § 2,
lid, van het decreet van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke alinéas 2 et 3, du décret de la Région flamande relatif à
ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, zoals gewijzigd bij l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, tel qu'il a
artikel 67, 2°, van het decreet van 21 november 2003, gesteld door de été modifié par l'article 67, 2°, du décret du 21 novembre 2003, posée
Raad van State. par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges E. De
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Groot, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T.
Spreutels, T. Merckx-Van Goey, P. Nihoul en F. Daoût, bijgestaan door Merckx-Van Goey, P. Nihoul et F. Daoût, assistée du greffier P.-Y.
de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
Bossuyt, wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest nr. 205.505 van 21 juni 2010 in zake Claude Fievez tegen Par arrêt n° 205.505 du 21 juin 2010 en cause de Claude Fievez contre
het Vlaamse Gewest, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is la Région flamande, dont l'expédition est parvenue au greffe de la
ingekomen op 30 juni 2010, heeft de Raad van State de volgende Cour le 30 juin 2010, le Conseil d'Etat a posé la question
prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 53, § 2, tweede en derde lid, van het decreet « L'article 53, § 2, alinéas 2 et 3, du décret relatif à l'aménagement
betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, interprété en ce sens que
in die zin geïnterpreteerd dat de nieuwe regeling die het bevat met la nouvelle réglementation qu'il contient en ce qui concerne les
betrekking tot de vormvereisten voor het instellen van een formalités d'introduction d'un recours administratif par le
administratief beroep door de gemachtigde ambtenaar en het college van fonctionnaire délégué et le collège des bourgmestre et échevins
burgemeester en schepenen ook van toepassing is op administratieve s'applique également aux recours administratifs faisant l'objet d'une
beroepen waarover opnieuw wordt beslist na een vernietigingsarrest van nouvelle décision après un arrêt d'annulation du Conseil d'Etat qui
de Raad van State dat dateert van na de inwerkingtreding van deze est postérieur à l'entrée en vigueur de cette nouvelle réglementation
nieuwe regeling en waarin een schending van de voordien geldende et dans lequel a été constatée une violation des formalités
vormvereisten voor het instellen van een administratief beroep werd antérieurement en vigueur pour l'introduction d'un recours
vastgesteld, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gecombineerd met administratif, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution,
het rechtszekerheidsbeginsel, met artikel 6 van het Europees Verdrag combinés avec le principe de la sécurité juridique, avec l'article 6
tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele de la Convention européenne de sauvegarde des droits de l'homme et des
Vrijheden en met artikel 1 van het Eerste Protocol bij dat Verdrag, libertés fondamentales et avec l'article 1er du Premier Protocole
doordat een onderscheid wordt gemaakt tussen hen die het voordeel van additionnel à cette Convention, en ce qu'une distinction est opérée
een dergelijke rechterlijke beslissing ingevolge die regeling niet entre ceux qui, par suite de cette réglementation, ne peuvent invoquer
kunnen inroepen en hen die het voordeel van een andere rechterlijke l'avantage d'une telle décision juridictionnelle et ceux qui peuvent
beslissing kunnen inroepen ? ». invoquer l'avantage d'une autre décision juridictionnelle ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Artikel 53, § 2, eerste, tweede en derde lid, van het decreet B.1.1. L'article 53, § 2, alinéas 1er, 2 et 3, du décret de la Région
van het Vlaamse Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 oktober 1996, bepaalt : flamande relatif à l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 1996, dispose :
« Het college van burgemeester en schepenen alsook de gemachtigde « Le collège des bourgmestre et échevins ainsi que le fonctionnaire
ambtenaar kunnen bij de Vlaamse regering in beroep komen binnen dertig délégué peuvent introduire un recours auprès du Gouvernement flamand,
dagen na de ontvangst van de beslissing van de bestendige deputatie dans les trente jours qui suivent la réception de la décision de la
tot verlening van een vergunning. Dit beroep, evenals de termijn voor instelling van het beroep, schorst de vergunning. Het wordt tezelfder tijd ter kennis van de aanvrager en van de Vlaamse regering gebracht. Komt de gemachtigde ambtenaar in beroep, dan geeft deze daarvan bovendien kennis aan het college. De kennisgeving aan de aanvrager bevat minstens : 1° op straffe van nietigheid een afschrift van het beroepschrift, waaruit blijkt op welke datum het beroep werd ingesteld en welke de redenen zijn waarop het beroep is gegrond, met eventuele bijlagen, opgesteld ter ondersteuning van dit beroep en die er een integrerend deel van uitmaken; 2° een inventaris van de overige stukken die aan de Vlaamse regering en niet aan de aanvrager worden toegezonden; 3° welke instantie het beroep bij de Vlaamse regering voorbereidend députation permanente octroyant un permis. Ce recours de même que le délai pour former recours est suspensif. Il est adressé en même temps au demandeur et au Gouvernement flamand. Lorsque le recours est introduit par le fonctionnaire délégué, ce dernier avertit également le collège. La notification au demandeur comporte au moins : 1° sous peine de nullité, une copie du recours, attestant la date à laquelle le recours a été introduit et les motifs sur lesquels est fondé le recours, avec des annexes éventuelles, établies pour étayer ce recours et qui en font partie intégrante; 2° un inventaire des autres pièces envoyées au Gouvernement flamand et pas au demandeur; 3° le nom de l'instance chargé[e] de l'examen préparatoire du recours
onderzoekt, dat hij op het adres van deze instantie kan vragen om auprès du Gouvernement flamand, le fait que l'intéressé peut demander
gehoord te worden bij de Vlaamse regering of haar gemachtigde, om het à l'adresse de cette instance d'être entendu par le Gouvernement
dossier in te kijken en om er afschriften uit te bekomen. Indien de flamand ou son délégué, le droit de consulter le dossier et d'en
aanvrager, de Vlaamse regering of de instantie die het beroep bij de obtenir des copies. Lorsque le demandeur, le Gouvernement flamand ou
Vlaamse regering voorbereidend onderzoekt, vaststelt dat aan de l'instance chargée de l'examen préparatoire du recours auprès du
Gouvernement flamand, constate qu'il n'est pas satisfait à
verplichting van het eerste lid [lees : tweede lid], 2° en 3°, niet is l'obligation visée au premier alinéa [lire : alinéa 2], 2° et 3°, il y
voldaan, kan hieraan alsnog worden verholpen. a lieu d'y remédier en cette phase.
Onverminderd de definitieve rechterlijke beslissingen waarin schending Sans préjudice des décisions juridictionnelles définitives établissant
van vormvoorschriften werd vastgesteld, is het voorgaand lid eveneens une violation des prescriptions de forme, l'alinéa précédent
van toepassing op beroepen, ingesteld voor het van kracht worden van s'applique également aux recours introduits avant l'entrée en vigueur
deze bepaling, en tevens op de beroepen waarover opnieuw zal worden de cette disposition, ainsi qu'aux recours qui feront l'objet d'une
beslist na een vernietigingsarrest van de Raad van State ». nouvelle décision après un arrêt d'annulation du Conseil d'Etat ».
B.1.2. De prejudiciële vraag heeft betrekking op het tweede en het B.1.2. La question préjudicielle concerne les alinéas 2 et 3 de
derde lid van het voormelde artikel 53, § 2, die werden ingevoegd bij l'article 53, § 2, précité, qui ont été insérés par l'article 67, 2°,
artikel 67, 2°, van het decreet van 21 november 2003. du décret du 21 novembre 2003.
Overeenkomstig artikel 70 van het genoemde decreet zijn die bepalingen Conformément à l'article 70 dudit décret, ces dispositions sont
op 8 februari 2004 in werking getreden. entrées en vigueur le 8 février 2004.
B.2.1. Het Hof wordt ondervraagd over de bestaanbaarheid van die B.2.1. La Cour est interrogée sur la compatibilité de ces dispositions
bepalingen met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le
gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel, met artikel 6 van het principe de la sécurité juridique, avec l'article 6 de la Convention
Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du Premier
Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, in zoverre het voormelde
artikel 53, § 2, tweede en derde lid, in die zin wordt geïnterpreteerd Protocole additionnel à ladite Convention, lorsque l'article 53, § 2,
dat de nieuwe regeling die het bevat met betrekking tot de alinéas 2 et 3, précité, est interprété en ce sens que la nouvelle
vormvereisten voor het instellen van een administratief beroep door de réglementation qu'il contient en ce qui concerne les formalités
gemachtigde ambtenaar en het college van burgemeester en schepenen, ook van toepassing is op administratieve beroepen waarover opnieuw wordt beslist na een vernietigingsarrest van de Raad van State dat dateert van na de inwerkingtreding van die nieuwe regeling en waarin een schending van de voordien geldende vormvereisten voor het instellen van een administratief beroep werd vastgesteld. Aldus zou een verschil in behandeling worden ingevoerd tussen degenen die zich ten gevolge van die regeling niet op het voordeel van een dergelijke rechterlijke beslissing kunnen beroepen en degenen die zich op het voordeel van een andere rechterlijke beslissing kunnen beroepen. B.2.2. Het Hof beantwoordt de prejudiciële vraag in de interpretatie die door de verwijzende rechter aan de in het geding zijnde bepalingen wordt gegeven. B.3. De parlementaire voorbereiding van de in het geding zijnde bepalingen vermeldt : « Na artikel 53, § 2, eerste lid, worden twee leden toegevoegd. d'introduction d'un recours administratif par le fonctionnaire délégué et par le collège des bourgmestre et échevins s'applique également aux recours administratifs faisant l'objet d'une nouvelle décision après un arrêt d'annulation du Conseil d'Etat postérieur à l'entrée en vigueur de cette nouvelle réglementation et constatant une violation des formalités antérieurement en vigueur pour l'introduction d'un recours administratif. Une différence de traitement serait ainsi instaurée entre les personnes qui, par suite de cette réglementation, ne peuvent invoquer le bénéfice d'une telle décision juridictionnelle et les personnes qui peuvent invoquer le bénéfice d'une autre décision juridictionnelle. B.2.2. La Cour répond à la question préjudicielle dans l'interprétation donnée par le juge a quo aux dispositions en cause. B.3. Les travaux préparatoires des dispositions en cause mentionnent : « Deux alinéas sont ajoutés à la suite de l'article 53, § 2, alinéa 1er.
De toe te voegen leden worden geschreven ingevolge de rechtspraak van Cet ajout de deux alinéas fait suite à la jurisprudence du Conseil
de Raad van State, zoals deze werd uitgedrukt in het arrest nr. 47.820 d'Etat, telle qu'elle est formulée dans l'arrêt n° 47.820 du 9 juin
van 09.06.94, inzake Beauprez. 1994, en cause de Beauprez.
In dit arrest werden de vormvoorschriften na te leven door de Dans cet arrêt, les formalités que doivent respecter le fonctionnaire
gemachtigde ambtenaar of het college van burgemeester en schepenen délégué ou le collège des bourgmestre et échevins ont été définies
beschreven als volgt : ' artikel 55, § 2, eerste lid, van de comme suit : ' l'article 55, § 2, alinéa 1er, de la loi organique de
stedenbouwwet legt aan de gemachtigde ambtenaar de verplichting op het l'aménagement du territoire et de l'urbanisme oblige le fonctionnaire
beroepsschrift zelve ter kennis te brengen van de aanvrager. Alleen de
kennisgeving van het beroepsschrift stelt de aanvrager in de délégué à notifier lui-même le recours au demandeur. Seule la
gelegenheid na te gaan of het beroep van de gemachtigde ambtenaar notification du recours permet au demandeur de vérifier si le recours
regelmatig werd ingesteld. De mededeling van het beroepsschrift licht du fonctionnaire délégué a été dûment introduit. La communication du
de aanvrager in over de datum van het beroep, de overheid bij dewelke recours informe le demandeur de la date de l'introduction du recours,
het is ingesteld, of het op redenen is gesteund en welke die redenen de l'instance auprès de laquelle ce recours a été introduit et des
zijn '. motifs sur lesquels celui-ci est fondé '.
Omdat de rechtspraak niet enkel de in het arrest Beauprez opgesomde Etant donné que la jurisprudence ne s'est pas référée seulement aux
vormvoorschriften heeft gehanteerd, worden een aantal knelpunten formalités énumérées dans l'arrêt Beauprez, il est remédié à certaines
opgelost omdat de noodzaak werd aangevoeld de door de rechtspraak aan faiblesses; il a en effet été jugé nécessaire de redéfinir et de
§ 2 verbonden vormvoorschriften opnieuw te bepalen en te detailleren. détailler à nouveau les formalités que la jurisprudence associe au §
Deze ingreep gaat in op bepaalde evoluties in de rechtspraak van de 2. Cette intervention tient compte de certaines évolutions dans la
Raad van State. jurisprudence du Conseil d'Etat.
In het arrest nr. 33.645 van 19 december 1989, inzake Scheers Dans l'arrêt n° 33.645 du 19 décembre 1989 en cause de Scheers, le
oordeelde de Raad van State dat uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 22 december 1970 die o.m. artikel 55 van de wet van 29 maart 1962 grondig heeft gewijzigd, blijkt dat het horen van de vergunningaanvrager, van het college van burgemeester en schepenen dat de oorspronkelijke beslissing heeft genomen en de territoriaal bevoegde gemachtigde ambtenaar, bedoeld is als een middel om in twee trappen van beroep de gelegenheid te geven tot een behandeling van de aanvraag op tegenspraak, waarbij genoemde partijen op gelijke voet worden gesteld. Om die reden moet volgens de Raad van State de aanvrager over dezelfde informatie beschikken als de twee andere partijen in de zaak. Conseil d'Etat a jugé qu'il ressortait des travaux préparatoires de la loi du 22 décembre 1970, qui a notamment modifié en profondeur l'article 55 de la loi du 29 mars 1962, que l'audition du demandeur de l'autorisation, du collège des bourgmestre et échevins qui a pris la décision initiale et du fonctionnaire délégué territorialement compétent était entendu comme un moyen d'examiner la demande de manière contradictoire, selon un double degré de juridiction, les parties citées étant mises sur un pied d'égalité. C'est la raison pour laquelle le demandeur doit, selon le Conseil d'Etat, disposer des mêmes informations que les deux autres parties dans l'affaire. Selon cette jurisprudence, le droit d'être entendu fait naître, pour le demandeur, le droit de consulter les pièces du dossier dont il doit
Volgens deze rechtspraak brengt het recht om gehoord te worden voor de être tenu compte lors de l'examen de la demande et lors de la prise de
aanvrager mee dat hij het recht heeft op inzage van de stukken van het décision qui découle de cet examen, et, en tout cas, des pièces
dossier die bij de beoordeling van de aanvraag en bij de exposant des arguments allant à l'encontre de l'octroi de
besluitvorming hierover betrokken dienen te worden, en alleszins van l'autorisation demandée, pour qu'il puisse utilement faire valoir son
die welke argumenten uiteenzetten tegen de afgifte van de gevraagde droit de défendre ses intérêts devant le ministre ou son délégué,
vergunning, om zo in de gelegenheid te worden gesteld op een nuttige
wijze gebruik te maken van het hem door artikel 55 van de wet van 29 prévu par l'article 55 de la loi du 29 mars 1962.
maart 1962 toegekende recht om voor de minister of zijn gemachtigde Pour satisfaire aux conditions posées par l'arrêt Scheers, l'instance
voor zijn belangen op te komen.
Om te voldoen aan de door het arrest Scheers gestelde voorwaarden,
worden door de instantie die beroep instelt een aantal aanvullende qui introduit le recours communique au demandeur un certain nombre de
gegevens aan de aanvrager medegedeeld : données complémentaires :
' 2° een inventaris van de overige stukken die aan de Vlaamse regering ' 2° un inventaire des autres pièces envoyées au Gouvernement flamand
en niet aan de aanvrager worden toegezonden; et pas au demandeur;
3° welke instantie het beroep bij de Vlaamse regering voorbereidend 3° le nom de l'instance chargée de l'examen préparatoire du recours
onderzoekt, dat hij op het adres van deze instantie kan vragen om auprès du Gouvernement flamand, le fait que l'intéressé peut demander
gehoord te worden bij de Vlaamse regering of haar gemachtigde, om het à cette instance d'être entendu par le Gouvernement flamand ou son
dossier in te kijken en om er afschriften uit te bekomen. '. délégué, de consulter le dossier et d'en obtenir des copies. '.
Deze gegevens laten de aanvrager toe om zich met volledige kennis van Ces données complémentaires permettent au demandeur de se défendre en
zaken te verdedigen tijdens de hoorzitting. toute connaissance de cause lors de l'audition.
Tot op heden heeft de rechtspraak niet aanvaard dat gebreken in Jusqu'à présent, la jurisprudence n'a pas admis que des vices dans des
procedures gericht op tegensprekelijke behandeling van aanvragen om procédures d'examen contradictoire de demandes d'autorisation
stedenbouwkundige vergunning of verkavelingsvergunningen, door het urbanistique ou de permis de lotir puissent être rectifiés par
bestuur kunnen worden rechtgezet. (R.v.St., nr. 50.555 van 1 december l'administration (C.E., n° 50.555 du 1er décembre 1994, en cause de
1994, inzake Vandecasteele). Vandecasteele).
Omdat voor dergelijke rechtzettingen geen steun te vinden is in de Etant donné que la jurisprudence du Conseil d'Etat ne fournit aucun
rechtspraak van de Raad van State, is het noodzakelijk via een appui pour de telles rectifications, il est nécessaire de prévoir
decreetvoorschrift in die mogelijkheid te voorzien. cette possibilité par le biais d'une disposition décrétale.
Daarom wordt in een derde lid in die mogelijkheid voorzien. Er wordt Cette possibilité est donc prévue dans un troisième alinéa. Il est dit
ook bepaald dat dit ook kan voor reeds aanhangig gemaakte beroepen également qu'elle vaut aussi pour les recours déjà pendants qui n'ont
waarover nog niet is beslist. En ook wordt de mogelijkheid voorzien pas encore fait l'objet d'une décision, ainsi que pour les recours qui
voor de beroepen waarover opnieuw zal worden beslist na een toekomstig feront l'objet d'une nouvelle décision après un arrêt d'annulation du
vernietigingsarrest van de Raad van State » (Parl. St., Vlaams Conseil d'Etat à venir » (Doc. parl., Parlement flamand, 2002-2003, n°
Parlement, 2002-2003, nr. 1800/1, p. 25). 1800/1, p. 25).
B.4. Op grond van de in het geding zijnde bepalingen kunnen bepaalde B.4. Les dispositions en cause permettent de rectifier certains vices
gebreken bij de kennisgeving van het beroepschrift aan de aanvrager dans la procédure de notification du recours au demandeur. Il ressort
worden verholpen. Uit de voormelde parlementaire voorbereiding blijkt des travaux préparatoires précités que l'adoption de ces dispositions
dat die bepalingen werden aangenomen ten gevolge van de rechtspraak fait suite à la jurisprudence du Conseil d'Etat, selon laquelle
van de Raad van State volgens welke bepaalde vormgebreken niet door de certains vices de forme ne peuvent être rectifiés par l'autorité
overheid kunnen worden rechtgezet. publique.
Die gebreken worden limitatief opgesomd : geen inventaris van de L'énumération de ces vices est limitative : absence d'inventaire des
overige stukken die aan de Vlaamse Regering en niet aan de aanvrager autres pièces envoyées au Gouvernement flamand et pas au demandeur;
worden toegezonden; geen mededeling van de instantie die het beroep non-communication du nom de l'instance chargée de l'examen
bij de Vlaamse Regering voorbereidend onderzoekt; geen mededeling dat préparatoire du recours introduit auprès du Gouvernement flamand;
de aanvrager op het adres van die instantie kan vragen om te worden absence d'information quant au fait que l'intéressé peut demander à
gehoord, het dossier in te kijken en er afschriften van te verkrijgen cette instance d'être entendu, de consulter le dossier et d'en obtenir
(artikel 53, § 2, tweede lid, 2° en 3°). des copies (article 53, § 2, alinéa 2, 2° et 3°).
Sans préjudice des décisions juridictionnelles définitives, cette
Onverminderd de definitieve rechterlijke beslissingen, is die regeling réglementation s'applique non seulement aux recours administratifs
van toepassing, niet alleen op administratieve beroepen die vanaf 8 introduits à partir du 8 février 2004, mais également aux recours
februari 2004 worden ingesteld, maar tevens op eerder ingestelde introduits avant cette date, sur lesquels le ministre compétent doit
beroepen waarover de bevoegde minister zich nog dient uit te spreken, encore se prononcer, ainsi qu'aux recours introduits avant cette date,
alsook op eerder ingestelde beroepen die hebben geleid tot een besluit qui ont donné lieu à une décision annulée ensuite par le Conseil
dat vervolgens door de Raad van State werd vernietigd en waarover de d'Etat et sur lesquels le ministre compétent doit à nouveau se
bevoegde minister zich opnieuw dient uit te spreken (artikel 53, § 2, derde lid). De prejudiciële vraag heeft betrekking op het laatstvermelde geval. B.5. De verzoekende partij in het bodemgeschil betoogt, in hoofdorde, dat de in het geding zijnde bepalingen die terugwerkende kracht zouden hebben, zouden ingrijpen in rechterlijke beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan. In ondergeschikte orde is zij van oordeel dat die retroactieve bepalingen zouden toelaten dat in hangende rechtsgedingen wordt ingegrepen, terwijl geen uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang voorhanden zouden zijn die zulk een ingreep kunnen verantwoorden. Ten aanzien van de werking in de tijd van de in het geding zijnde bepalingen prononcer (article 53, § 2, alinéa 3). La question préjudicielle concerne ce dernier cas. B.5. La partie requérante devant la juridiction a quo fait valoir, en ordre principal, que les dispositions en cause, qui seraient rétroactives, auraient une incidence sur des décisions juridictionnelles passées en force de chose jugée. En ordre subsidiaire, elle estime que ces dispositions rétroactives permettraient une intervention dans des litiges pendants, sans que cette intervention soit justifiée par des circonstances exceptionnelles ou par des motifs impérieux d'intérêt général. Quant à l'effet dans le temps des dispositions en cause
B.6.1. De in het geding zijnde bepalingen zijn op 8 februari 2004, B.6.1. Les dispositions en cause sont entrées en vigueur le 8 février
tien dagen na de bekendmaking van het decreet van 21 november 2003 in 2004, dix jours après la publication du décret du 21 novembre 2003 au
het Belgisch Staatsblad van 29 januari 2004, in werking getreden. Zij bevatten geen overgangsmaatregelen met betrekking tot de reeds vóór de inwerkingtreding ervan ingediende en nog hangende beroepen en zijn derhalve overeenkomstig de algemene principes die de werking van rechtsnormen in de tijd beheersen van onmiddellijke toepassing. Een regel kan slechts als retroactief worden gekwalificeerd wanneer hij van toepassing is op feiten, handelingen en toestanden die definitief waren voltrokken op het ogenblik dat hij in werking is getreden. B.6.2. De in het geding zijnde bepalingen voeren, gelet op het Moniteur belge du 29 janvier 2004. Elles ne prévoient aucune mesure transitoire en ce qui concerne les recours introduits avant leur entrée en vigueur et encore pendants et sont par conséquent d'application immédiate, conformément aux principes généraux qui régissent l'effet dans le temps des normes juridiques. Une règle ne peut être qualifiée de rétroactive que si elle s'applique à des faits, actes et situations qui étaient définitifs au moment où elle est entrée en vigueur. B.6.2. Les dispositions en cause instaurent, eu égard à la date de
tijdstip waarop zij uitwerking hebben - te dezen 8 februari 2004 -, leur entrée en vigueur - en l'occurrence le 8 février 2004 -, une
een onderscheid in tussen personen die betrokken zijn bij
rechtstoestanden die onder het toepassingsgebied van de vroegere distinction entre les personnes qui se trouvent dans des situations
regeling vielen en personen die betrokken zijn bij rechtstoestanden juridiques régies par la règle antérieure et les personnes qui se
die onder het toepassingsgebied van de nieuwe regeling vallen. Een trouvent dans des situations juridiques régies par la règle nouvelle.
dergelijk onderscheid maakt geen schending uit van de artikelen 10 en Semblable distinction ne viole pas les articles 10 et 11 de la
11 van de Grondwet. Elke wetswijziging zou onmogelijk worden indien Constitution. A peine de rendre impossible toute modification
zou worden aangenomen dat een nieuwe bepaling die grondwetsartikelen législative, il ne peut être considéré qu'une disposition nouvelle
zou schenden om de enkele reden dat zij de toepassingsvoorwaarden van viole les articles constitutionnels précités par cela seul qu'elle
de vroegere wetgeving wijzigt, om de enkele reden dat zij de modifie les conditions d'application de la législation ancienne et
berekeningen in de war zou sturen van diegenen die op de vroegere pour le seul motif qu'elle déjouerait les calculs de ceux qui se sont
situatie zijn voortgegaan of om de enkele reden dat zij de fiés à la situation ancienne ou qu'elle déjouerait les attentes d'une
verwachtingen van een partij in een rechtsgeding zou dwarsbomen. partie à un procès.
B.6.3. Indien de decreetgever een beleidswijziging noodzakelijk acht, B.6.3. Si le législateur décrétal estime qu'un changement de politique
vermag hij te oordelen dat zij met onmiddellijke ingang moet worden s'impose, il peut décider de lui donner un effet immédiat et il n'est
doorgevoerd en is hij in beginsel niet ertoe gehouden in een pas tenu, en principe, de prévoir un régime transitoire. Les articles
overgangsregeling te voorzien. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet 10 et 11 de la Constitution ne sont violés que si le régime
zijn slechts geschonden indien de overgangsregeling of de ontstentenis daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. Dat laatste is het geval wanneer de rechtmatige verwachtingen van een bepaalde categorie van rechtsonderhorigen worden miskend zonder dat een dwingende reden van algemeen belang voorhanden is die het ontbreken van een overgangsregeling kan verantwoorden. B.6.4. Door erin te voorzien dat bepaalde gebreken bij de kennisgeving van het beroepschrift aan de aanvrager van een stedenbouwkundige vergunning kunnen worden verholpen, doen de in het geding zijnde bepalingen geen afbreuk aan rechtmatige verwachtingen die zouden transitoire ou l'absence d'un tel régime entraîne une différence de traitement non susceptible de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive au principe de la confiance légitime. Tel est le cas lorsqu'il est porté atteinte aux attentes légitimes d'une catégorie de justiciables sans qu'un motif impérieux d'intérêt général puisse justifier l'absence d'un régime transitoire. B.6.4. En prévoyant la possibilité de rectifier certains vices dans la procédure de notification du recours au demandeur d'une autorisation urbanistique, les dispositions en cause ne portent pas atteinte à des attentes légitimes qui l'emporteraient sur l'objectif poursuivi par le
opwegen tegen de doelstelling van de decreetgever om een efficiënt législateur décrétal, qui est de mener une politique efficace en
beleid inzake ruimtelijke ordening te voeren. matière d'aménagement du territoire.
Bovendien beoogt de decreetgever enkel de limitatief opgesomde En outre, le législateur décrétal vise uniquement les vices de forme
vormgebreken en laat hij de sanctie van de nietigheid onverlet, énumérés de manière limitative et laisse intacte la sanction de
wanneer de kennisgeving aan de aanvrager geen afschrift van het nullité, lorsque la notification au demandeur ne comporte pas une
beroepschrift bevat, waaruit blijkt op welke datum het beroep werd copie du recours attestant la date à laquelle celui-ci a été introduit
ingesteld en welke de redenen zijn waarop het beroep is gegrond, met et les motifs sur lesquels il est fondé, avec des annexes éventuelles,
eventuele bijlagen, opgesteld ter ondersteuning van dat beroep en die établies pour étayer ce recours et qui en font partie intégrante
er een integrerend deel van uitmaken (artikel 53, § 2, tweede lid, (article 53, § 2, alinéa 2, 1°).
1°). B.6.5. Uit wat voorafgaat volgt dat de in het geding zijnde B.6.5. Il ressort de ce qui précède que les dispositions en cause, en
bepalingen, doordat zij onmiddellijke werking hebben, de artikelen 10 ce qu'elles sont d'application immédiate, ne violent pas les articles
en 11 van de Grondwet, in samenhang met het rechtszekerheidsbeginsel, 10 et 11 de la Constitution, combinés avec le principe de la sécurité
niet schenden. juridique.
Ten aanzien van de weerslag van de in het geding zijnde bepalingen op Quant à l'effet des dispositions en cause sur des décisions
rechterlijke beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan juridictionnelles passées en force de chose jugée
B.7.1. Volgens een fundamenteel beginsel van onze rechtsorde, kunnen B.7.1. Selon un principe fondamental de notre ordre juridique, les
de rechterlijke beslissingen niet worden gewijzigd dan ingevolge de décisions juridictionnelles ne peuvent être modifiées que par la mise
aanwending van rechtsmiddelen. De in het geding zijnde bepalingen en oeuvre de voies de recours. Les dispositions en cause ne peuvent en
mogen in geen geval ertoe leiden rechterlijke beslissingen die in aucun cas aboutir à mettre en cause des décisions juridictionnelles
kracht van gewijsde zijn gegaan, in het geding te brengen. Indien zij passées en force de chose jugée. Si elles poursuivaient un tel
een dergelijke doelstelling hebben, zouden zij de artikelen 10 en 11 objectif, elles violeraient les articles 10 et 11 de la Constitution,
van de Grondwet schenden doordat zij aan een categorie van personen en ce qu'elles priveraient une catégorie de personnes du bénéfice de
het voordeel van rechterlijke beslissingen die definitief zijn
geworden, zouden ontzeggen, wat door geen enkele omstandigheid zou décisions juridictionnelles devenues définitives, ce qu'aucune
kunnen worden verantwoord. Het betreft immers een van de essentiële circonstance ne pourrait justifier. Il s'agit en effet d'un des
beginselen van de rechtsstaat. principes essentiels de l'Etat de droit.
B.7.2. Uit de inleidende zin van artikel 53, § 2, derde lid, - « B.7.2. Il ressort de la phrase introductive de l'article 53, § 2,
Onverminderd de definitieve rechterlijke beslissingen waarin schending alinéa 3, - « Sans préjudice des décisions [juridictionnelles]
van vormvoorschriften werd vastgesteld, » - blijkt dat de in het définitives établissant une violation des prescriptions de forme, » -
geding zijnde maatregel geen toepassing kan vinden op rechterlijke que la mesure en cause n'est pas applicable aux décisions
beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan. Zulks wordt juridictionnelles passées en force de chose jugée. Ceci est confirmé
bevestigd door de in B.3 vermelde parlementaire voorbereiding van die par les travaux préparatoires relatifs à cette disposition, mentionnés
bepaling : de maatregel geldt « voor reeds aanhangig gemaakte beroepen en B.3 : la mesure s'applique aux « recours déjà pendants qui n'ont
waarover nog niet is beslist », alsmede voor « beroepen waarover pas encore fait l'objet d'une décision », mais aussi aux « recours qui
opnieuw zal worden beslist na een toekomstig vernietigingsarrest van feront l'objet d'une nouvelle décision après un arrêt d'annulation du
de Raad van State ». Conseil d'Etat à venir ».
B.7.3. De decreetgever heeft dus duidelijk aangegeven dat het gezag B.7.3. Le législateur décrétal a donc clairement indiqué que
van gewijsde van de rechterlijke beslissingen die zijn gewezen, met l'autorité de chose jugée des décisions juridictionnelles qui ont été
name door de Raad van State, niet opnieuw in het geding kan worden rendues, notamment par le Conseil d'Etat, ne peut être remise en
gebracht. Dat gezag van gewijsde strekt zich uit tot de motieven die
de noodzakelijke ondersteuning vormen van het dispositief. Het cause. Cette autorité de chose jugée s'étend aux motifs qui
verbiedt de overheid waarvan de akte is vernietigd, dezelfde akte weer constituent le soutien nécessaire du dispositif. Elle interdit à
aan te nemen zonder de afgekeurde onregelmatigheid recht te zetten. l'autorité dont l'acte a été annulé de reprendre le même acte sans
Doordat het niet tot gevolg heeft het decreet toepasselijk te maken op corriger l'irrégularité sanctionnée.
de zaken die met een definitieve rechterlijke beslissing zijn Etant donné qu'il n'a pas pour effet de rendre le décret applicable
afgesloten, noch een procedurefout te dekken die aanleiding heeft aux affaires qui ont fait l'objet d'une décision juridictionnelle
gegeven tot een vernietiging door de Raad van State, heeft artikel 53, définitive et de couvrir un vice de procédure ayant motivé
§ 2, derde lid, geen retroactieve werking en doet het geen afbreuk aan l'annulation par le Conseil d'Etat, l'article 53, § 2, alinéa 3, n'est
het gezag van gewijsde van arresten van de Raad van State die vóór de pas rétroactif et ne porte pas atteinte à l'autorité de chose jugée
inwerkingtreding van die bepaling werden gewezen en waarbij een des arrêts du Conseil d'Etat qui ont été rendus avant l'entrée en
afwijzende administratieve beslissing over een stedenbouwkundige vigueur de cette disposition et qui ont annulé une décision
aanvraag nietig werd verklaard. administrative de rejet d'une demande de permis d'urbanisme.
B.7.4. De toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in B.7.4. Le contrôle au regard des articles 10 et 11 de la Constitution,
samenhang gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel, met artikel 6 van combinés avec le principe de la sécurité juridique, avec l'article 6
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van de la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er
het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, leidt niet tot een du Premier Protocole additionnel à ladite Convention, ne conduit pas à
ander besluit. une autre conclusion.
Ten aanzien van de weerslag van de in het geding zijnde bepalingen op Quant à l'effet des dispositions en cause sur les litiges pendants
hangende rechtsgedingen
B.8.1. Zoals het Hof reeds herhaaldelijk heeft geoordeeld, kan de B.8.1. Ainsi que la Cour l'a déjà jugé à plusieurs reprises,
vernietiging van een besluit door een rechtscollege wegens de l'annulation d'une décision par une juridiction, pour cause de
schending van een substantiële vormvereiste bij de aanneming ervan, violation d'une formalité substantielle lors de son adoption, ne peut
niet tot gevolg hebben dat de wetgever in de onmogelijkheid verkeert avoir pour effet que le législateur soit dans l'impossibilité de
de hierdoor ontstane rechtsonzekerheid te verhelpen (zie o.a. arrest remédier à l'insécurité juridique qui en résulte (cf. notamment
nr. 64/2008 van 17 april 2008, B.29.4 en B.47.4). l'arrêt n° 64/2008 du 17 avril 2008, B.29.4 et B.47.4).
Het loutere bestaan van een beroep voor de Raad van State verhindert La seule existence d'un recours devant le Conseil d'Etat n'empêche pas
niet dat de onregelmatigheden waardoor de bestreden handeling zou que les irrégularités dont pourrait être entaché l'acte attaqué
kunnen zijn aangetast, zouden kunnen worden verholpen, zelfs vóór de puissent être redressées avant même qu'il soit statué sur ledit
uitspraak over dat beroep (zie o.a. arrest nr. 166/2008, B.13). recours (cf. entre autres l'arrêt n° 166/2008, B.13).
B.8.2. Artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de B.8.2. L'article 6.1 de la Convention européenne des droits de l'homme
mens bepaalt : dispose :
« Bij het vaststellen van zijn burgerlijke rechten en verplichtingen « Toute personne a droit à ce que sa cause soit entendue équitablement
[...] heeft eenieder recht op een eerlijke [...] behandeling van zijn [...] par un tribunal [...] qui décidera [...] des contestations sur
zaak [...] door een [...] rechterlijke instantie [...] ». ces droits et obligations de caractère civil [...] ».
Die regel verzet zich tegen de inmenging van de wetgevende macht in de Cette règle s'oppose à l'ingérence du pouvoir législatif dans
rechtsbedeling met de bedoeling om de uitkomst van een hangende l'administration de la justice dans le but d'influencer l'issue d'une
jurisdictionele procedure te beïnvloeden, behalve om dwingende procédure juridictionnelle pendante, sauf pour d'impérieux motifs
motieven van algemeen belang (EHRM, grote kamer, 28 oktober 1999, d'intérêt général (CEDH, grande chambre, 28 octobre 1999, Zielinski et
Zielinski en Pradal en Gonzalez en anderen t. Frankrijk, § 57; EHRM,
27 april 2004, Gorraiz Lizarraga en anderen t. Spanje, § 64; EHRM, Pradal et Gonzalez et autres c. France, § 57; CEDH, 27 avril 2004,
grote kamer, 29 maart 2006, Scordino t. Italië, § 126; EHRM, 21 juni Gorraiz Lizarraga et autres c. Espagne, § 64; CEDH, grande chambre, 29
2007, SCM Scanner de l'Ouest Lyonnais en anderen t. Frankrijk, § 28; mars 2006, Scordino c. Italie, § 126; CEDH, 21 juin 2007, SCM Scanner
EHRM, 17 juli 2008, Sarnelli t. Italië, § 34). de l'Ouest Lyonnais et autres c. France, § 28; CEDH, 17 juillet 2008,
De gevolgen, de methode en het ogenblik van de inmenging van de Sarnelli c. Italie, § 34).
wetgevende macht brengen het doel ervan aan het licht (EHRM, grote L'effet, la méthode et le moment de l'ingérence du pouvoir législatif
kamer, 28 oktober 1999, Zielinski en Pradal en Gonzalez en anderen t. révèlent son but (CEDH, grande chambre, Zielinski et Pradal et
Frankrijk, § 58; EHRM, 28 juni 2001, Agoudimos en Cefallonian Sky Gonzalez et autres c. France, 28 octobre 1999, § 58; CEDH, 28 juin
Shipping Co. t. Griekenland, § 31). 2001, Agoudimos et Cefallonian Sky Shipping Co. c. Grèce, § 31).
B.8.3. Zoals hiervoor reeds is gebleken, hebben de in het geding B.8.3. Comme il a déjà été constaté plus haut, les dispositions en
zijnde bepalingen geen retroactieve, maar wel onmiddellijke werking op cause ne sont pas rétroactives mais bien d'application immédiate aux
de nog hangende beroepen met inbegrip van die waarover de recours administratifs encore pendants, y compris ceux sur lesquels
administratieve overheid opnieuw uitspraak moet doen na vernietiging l'autorité administrative est appelée à statuer à nouveau après un
door de Raad van State. De decreetgever heeft bijgevolg geen afbreuk gedaan aan de rechtmatige verwachtingen van de in een rechtsgeding betrokken partijen. Het optreden van de decreetgever kan niet worden geacht louter tot doel te hebben gehad de afloop van hangende rechtsgedingen te beïnvloeden, vermits de in B.3 vermelde parlementaire voorbereiding aantoont dat dit wetgevend optreden werd ingegeven door de bekommernis om, ingevolge de rechtspraak van de Raad van State, een evenwicht tot stand te brengen tussen, enerzijds, de rechten van de particulieren en, anderzijds, de opdracht van de overheid om zich uit te spreken over de beroepen inzake ruimtelijke ordening. Bovendien toont het bestaan zelf van het beroep tot nietigverklaring arrêt d'annulation du Conseil d'Etat. Le législateur décrétal n'a donc pas porté atteinte aux attentes légitimes des parties à un procès. L'intervention du législateur décrétal ne saurait être réputée avoir eu pour seul but d'influencer l'issue de litiges pendants, les travaux préparatoires mentionnés en B.3 démontrant que cette intervention législative était dictée par le souci d'établir, à la suite de la jurisprudence du Conseil d'Etat, un équilibre entre, d'une part, les droits des particuliers, et, d'autre part, la mission de l'autorité publique de statuer sur des recours en matière d'aménagement du territoire. En outre, l'existence même du recours en annulation que la partie
dat de verzoekende partij bij de Raad van State heeft ingesteld en van requérante a introduit devant le Conseil d'Etat et de la présente
de huidige procedure voor het Hof aan dat aan die partij niet haar procédure devant la Cour montre que cette partie n'a pas été privée de
recht op een jurisdictioneel beroep wordt ontzegd. son droit à un recours juridictionnel.
B.8.4. De toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in B.8.4. Le contrôle au regard des articles 10 et 11 de la Constitution,
samenhang gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel en met artikel 1 combinés avec le principe de la sécurité juridique et avec l'article 1er
van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag voor de du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits
rechten van de mens, leidt niet tot een ander besluit. de l'homme, ne conduit pas à une autre conclusion.
B.9. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.9. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 53, § 2, tweede en derde lid, van het decreet van het Vlaamse L'article 53, § 2, alinéas 2 et 3, du décret de la Région flamande
Gewest betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22 relatif à l'aménagement du territoire, coordonné le 22 octobre 1996,
oktober 1996, zoals gewijzigd bij artikel 67, 2°, van het decreet van tel qu'il a été modifié par l'article 67, 2°, du décret du 21 novembre
21 november 2003, schendt niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, 2003, ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
in samenhang gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel, met artikel 6 avec le principe de la sécurité juridique, avec l'article 6 de la
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er du
van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag. Premier Protocole additionnel à ladite Convention.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 16 juni 2011. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 16 juin 2011.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^