Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 99/2011 van 31 mei 2011 Rolnummer 4997 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 tot bescherming van de titel en van het beroep van landmeter-expert, gesteld door de Raad van S Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 99/2011 van 31 mei 2011 Rolnummer 4997 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 tot bescherming van de titel en van het beroep van landmeter-expert, gesteld door de Raad van S Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 99/2011 du 31 mai 2011 Numéro du rôle : 4997 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 9 de la loi du 11 mai 2003 protégeant le titre et la profession de géomètre-expert, posée par le Conseil d'Etat.
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 99/2011 van 31 mei 2011 Extrait de l'arrêt n° 99/2011 du 31 mai 2011
Rolnummer 4997 Numéro du rôle : 4997
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 9 van de wet van En cause : la question préjudicielle relative à l'article 9 de la loi
11 mei 2003 tot bescherming van de titel en van het beroep van du 11 mai 2003 protégeant le titre et la profession de
landmeter-expert, gesteld door de Raad van State. géomètre-expert, posée par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, en de composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, et des juges J.-P.
rechters J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey Moerman, E. Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul,
en P. Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest nr. 205.841 van 28 juni 2010 in zake Steven Thomas en de Par arrêt n° 205.841 du 28 juin 2010 en cause de Steven Thomas et de
bvba « Bexan » tegen de Belgische Staat en de Federale Raad van Beroep la SPRL « Bexan » contre l'Etat belge et le Conseil fédéral d'appel
van landmeters-experten, tussenkomende partij : de bvba « Bexan », des géomètres-experts, partie intervenante : la SPRL « Bexan », dont
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 9 juli l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 9 juillet 2010, le
2010, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vraag gesteld : Conseil d'Etat a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 tot bescherming van de « L'article 9 de la loi du 11 mai 2003 protégeant le titre et la
titel en van het beroep van landmeter-expert, de artikelen 10 en 11 profession de géomètre-expert viole-t-il les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet, afzonderlijk genomen of gelezen in samenhang met het Constitution, pris isolément ou combinés avec le principe de la
rechtszekerheidsbeginsel, het beginsel van het rechtmatig gewekte sécurité juridique, avec le principe de la confiance légitime et du
vertrouwen en de eerbiediging van verworven rechten of het beginsel respect des droits acquis ou avec le principe de la séparation des
van de scheiding der machten, in de mate dat personen die niet pouvoirs, en ce que des personnes qui ne disposent pas d'un titre visé
beschikken over een titel zoals bedoeld in artikel 2, 1°, van de à l'article 2, 1°, de la loi précitée, mais qui, par application de
genoemde wet, maar die met toepassing van het koninklijk besluit van
18 januari 1995 tot bescherming van de beroepstitel en de uitoefening l'arrêté royal du 18 janvier 1995 protégeant le titre professionnel et
van het beroep van gezworen landmeter-expert werden ingeschreven op de l'exercice de la profession de géomètre-expert juré, ont été inscrites
lijst van beoefenaars bedoeld in artikel 17, § 5, van de kaderwet van sur la liste des titulaires visés à l'article 17, § 5, de la loi-cadre
1 maart 1976 tot reglementering van de bescherming van de beroepstitel du 1er mars 1976 réglementant la protection du titre professionnel et
en van de uitoefening van de dienstverlenende intellectuele beroepen, l'exercice des professions intellectuelles prestataires de services,
de voorlegging van een voor echt verklaarde kopie van hun titel, zoals peuvent remplacer la production d'une copie authentifiée de leur
bedoeld in artikel 4, § 2, van de genoemde wet, kunnen vervangen door titre, visée à l'article 4, § 2, de la loi précitée, par la preuve de
het bewijs van hun inschrijving op de voormelde lijst, waarbij leur inscription sur la liste précitée, et que, selon l'arrêt n°
blijkens het arrest nr. 19/2005 van 26 januari 2005 van het 19/2005 de la Cour constitutionnelle du 26 janvier 2005, les personnes
Grondwettelijk Hof ook personen die op grond van artikel 17, § 1, van qui, sur la base de l'article 17, § 1er, de la loi-cadre précitée, ont
de genoemde kaderwet een verzoek hebben ingediend om te worden introduit une demande d'inscription sur la liste communale, peuvent,
ingeschreven op de gemeentelijke lijst, op grond van artikel 17, § 5, en vertu de l'article 17, § 5, aussi avoir accès à la profession et
toegang kunnen krijgen tot het beroep en dus de overgangsregeling donc bénéficier du régime transitoire prévu par l'article 9, § 1er, de
kunnen genieten waarin artikel 9, § 1, van de voornoemde wet van 11 la loi précitée du 11 mai 2003, alors que les personnes qui n'ont pas
mei 2003 voorziet, terwijl personen die niet werden of konden worden été inscrites ou n'ont pu être inscrites sur cette liste ou qui n'ont
ingeschreven op deze lijst of die geen verzoek daartoe indienden of pas introduit ou n'ont pu introduire de demande à cet effet, mais qui,
konden indienen maar die vóór de inwerkingtreding van die wet van 11 avant l'entrée en vigueur de cette loi du 11 mai 2003, ont quant à
mei 2003 wel werden toegelaten om de bij artikel 2 van de wet van 6 elles été autorisées à prêter devant le tribunal compétent le serment
augustus 1993 betreffende de opheffing van het koninklijk besluit van prescrit par l'article 2 de la loi du 6 août 1993 abrogeant l'arrêté
31 juli 1825 houdende bepalingen nopens de uitoefening van het beroep royal du 31 juillet 1825 concernant les dispositions relatives à
van landmeter, voorgeschreven eed af te leggen voor de bevoegde l'exercice de la profession d'arpenteur, et exerçaient la profession,
rechtbank en het beroep uitoefenden, geen overgangsmaatregel genieten ne bénéficient d'aucune mesure transitoire si elles ne peuvent
wanneer zij niet de in artikel 2, 1°, van de voornoemde wet van 11 mei produire le titre visé à l'article 2, 1°, de la loi précitée du 11 mai
2003 bedoelde titel kunnen voorleggen ? ». 2003 ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vraag heeft betrekking op de bestaanbaarheid van B.1. La question préjudicielle porte sur la compatibilité de l'article
artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 tot bescherming van de titel en 9 de la loi du 11 mai 2003 protégeant le titre et la profession de
van het beroep van landmeter-expert (hierna : wet van 11 mei 2003) met géomètre-expert (ci-après : la loi du 11 mai 2003) avec les articles
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou combinés avec le
gelezen met het rechtszekerheidsbeginsel, met het beginsel van het principe de la sécurité juridique, avec le principe de la confiance
rechtmatig gewekte vertrouwen en de eerbiediging van verworven rechten légitime et du respect des droits acquis ou avec le principe de la
of met het beginsel van de scheiding der machten. séparation des pouvoirs.
Zoals het opschrift ervan aangeeft, regelt die wet de bescherming van Comme son intitulé l'indique, cette loi règle la protection du titre
de titel en van het beroep van landmeter-expert. Artikel 2 van die wet et de la profession de géomètre-expert. L'article 2 de cette loi
verbiedt het uitoefenen van het beroep van landmeter-expert en het interdit l'exercice de la profession de géomètre-expert et
gebruik van die titel aan wie niet voldoet aan de voorwaarden gesteld l'utilisation de ce titre à toute personne ne remplissant pas les
in dat artikel 2. Men moet met name beschikken over een van de in dat conditions fixées dans cet article 2. Il faut notamment être porteur
d'un des diplômes énumérés dans cet article et avoir prêté le serment
artikel opgesomde diploma's en de in artikel 7 van die wet prescrit par l'article 7 de cette loi. Toute personne exerçant cette
voorgeschreven eed hebben afgelegd. Wie het beroep als zelfstandige profession en qualité d'indépendant, à titre principal ou accessoire,
uitoefent in hoofd- of bijberoep, dient eveneens te voldoen aan de in
artikel 2 gestelde voorwaarden en bovendien te zijn ingeschreven op doit également remplir les conditions de l'article 2 et être en outre
het tableau bedoeld in artikel 3 van de wet van 11 mei 2003 tot inscrite au tableau visé à l'article 3 de la loi du 11 mai 2003 créant
oprichting van federale raden van landmeters-experten. des conseils fédéraux des géomètres-experts.
B.2. Uit het verwijzingsarrest blijkt dat de verzoeker voor de Raad B.2. Il ressort de l'arrêt de renvoi que le requérant devant le
van State niet beschikt over een van de in artikel 2 van de wet van 11 Conseil d'Etat n'est pas titulaire d'un des diplômes énumérés à
mei 2003 opgesomde diploma's maar over een diploma van gegradueerde in l'article 2 de la loi du 11 mai 2003 mais d'un diplôme de gradué en
de topografie. Naast zijn hoofdberoep als lokale gemeenteambtenaar is topographie. Outre son activité professionnelle principale en qualité
hij sinds 23 april 2001 in bijberoep actief als landmeter in de bvba « de fonctionnaire communal, il exerce, à titre accessoire, une activité
Bexan », waarvan hij de zaakvoerder is. de géomètre pour le compte de la SPRL « Bexan », dont il est
l'administrateur.
Hij vecht voor de Raad van State de weigering aan om hem in te Devant le Conseil d'Etat, il attaque le refus de son inscription au
schrijven op het tableau van de landmeters-experten omdat hij niet in tableau des géomètres-experts, au motif qu'il ne peut bénéficier de
aanmerking komt voor toepassing van de overgangsregeling van het in l'application du régime transitoire de l'article 9, en cause, de la
het geding zijnde artikel 9 van de wet van 11 mei 2003, dat bepaalt : loi du 11 mai 2003, qui dispose :
« § 1. Onverminderd de toepassing van artikel 2, 1°, mogen de personen « § 1er. Sans préjudice de l'application de l'article 2, 1°, les
die, met toepassing van het koninklijk besluit van 18 januari 1995 tot personnes qui, en application de l'arrêté royal du 18 janvier 1995
bescherming van de beroepstitel en de uitoefening van het beroep van protégeant le titre professionnel et l'exercice de la profession de
gezworen landmeter-expert, werden ingeschreven op de lijst van
beoefenaars bedoeld in artikel 17, § 5, van de kaderwet van 1 maart géomètre-expert juré, ont été inscrites sur la liste des titulaires
1976 tot reglementering van de bescherming van de beroepstitel en van visée à l'article 17, § 5, de la loi-cadre du 1er mars 1976 protégeant
le titre professionnel et l'exercice des professions intellectuelles
de uitoefening van de dienstverlenende intellectuele beroepen, de prestataires de services, peuvent remplacer la production d'une copie
voorlegging van een kopie van hun titel, als bedoeld in artikel 4, § de leur titre, au sens de l'article 4, § 2, à l'appui de leur demande
2, tot staving van hun verzoek om inschrijving op het tableau van de d'inscription au tableau des titulaires de la profession, par la
beoefenaars van het beroep, vervangen door het bewijs van hun
inschrijving op de voornoemde lijst. preuve de leur inscription sur ladite liste.
§ 2. De personen die, op de datum waarop deze wet in werking treedt, § 2. Les personnes qui, à la date d'entrée en vigueur de la présente
het beroep van zelfstandig landmeter-expert uitoefenen en die houder loi, exercent la profession de géomètre-expert indépendant, en étant
zijn van een van de in artikel 2, 1°, bedoelde titels of ingeschreven porteuses d'un des titres visés à l'article 2, 1°, ou en étant
zijn op de lijst van beoefenaars waarvan sprake in § 1 van dit inscrites sur la liste des titulaires dont question au § 1er du
artikel, zijn gemachtigd om, bij wijze van overgang, verder hun beroep présent article, sont autorisées, à titre transitoire, à continuer à
uit te oefenen of er de titel van te voeren tot de beslissing van de exercer leur profession ou à en porter le titre jusqu'à la décision du
Federale Raad of de Federale Raad van beroep van landmeters-experten Conseil fédéral ou du Conseil fédéral d'appel des géomètres-experts.
gevallen is. Om voor deze overgangsmaatregel in aanmerking te komen Pour bénéficier de cette mesure transitoire, elles sont tenues de
dienen zij hun aanvraag om inschrijving te doen binnen zestig dagen faire leur demande d'inscription dans les soixante jours suivant
nadat deze wet in werking is getreden. l'entrée en vigueur de la présente loi.
§ 3. [...] ». § 3. [...] ».
B.3. De verzoeker voor de Raad van State heeft op 5 oktober 1999 de B.3. Le 5 octobre 1999, le requérant devant le Conseil d'Etat a
bij de wet van 6 augustus 1993 « betreffende de opheffing van het prononcé, devant le tribunal de première instance, le serment prescrit
koninklijk besluit van 31 juli 1825 houdende bepalingen nopens de par la loi du 6 août 1993 abrogeant l'arrêté royal du 31 juillet 1825
concernant les dispositions relatives à l'exercice de la profession
uitoefening van het beroep van landmeter » (hierna : wet van 6 d'arpenteur (ci-après : la loi du 6 août 1993). Il dénonce que
augustus 1993) voorgeschreven eed afgelegd voor de rechtbank van
eerste aanleg. Hij klaagt aan dat artikel 9 van de wet van 11 mei l'article 9 de la loi du 11 mai 2003, qui l'empêche de continuer à
2003, dat eraan in de weg staat dat hij zijn beroep kan blijven exercer sa profession, affecte de manière discriminatoire la sécurité
uitoefenen, op discriminerende wijze de rechtszekerheid, het gewekte juridique, la confiance légitime et les droits acquis. Selon lui, il
vertrouwen en de verworven rechten raakt. Naar zijn mening wordt est en outre porté atteinte de manière discriminatoire à la séparation
bovendien op discriminerende wijze afbreuk gedaan aan de scheiding der
machten doordat de wetgever afbreuk doet aan de beslissing van de des pouvoirs, en ce que le législateur remet en cause la décision du
rechtbank om hem de voormelde eed af te nemen. tribunal de recevoir le serment précité.
B.4.1. De Ministerraad voert aan dat het Hof niet bevoegd is om te B.4.1. Le Conseil des ministres fait valoir que la Cour n'est pas
toetsen aan het rechtszekerheidsbeginsel, aan het vertrouwensbeginsel compétente pour exercer un contrôle au regard des principes de la
en aan het beginsel van de scheiding der machten. sécurité juridique, de la confiance légitime et de la séparation des
B.4.2. De Raad van State ondervraagt het Hof over de bestaanbaarheid pouvoirs. B.4.2. Le Conseil d'Etat interroge la Cour sur la compatibilité avec
met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie gewaarborgd bij le principe d'égalité et de non-discrimination garanti par les
de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou en combinaison
gelezen met de vermelde beginselen. avec les principes précités.
Het Hof vermag niet rechtstreeks te toetsen aan algemene La Cour ne peut exercer un contrôle direct au regard des principes
rechtsbeginselen. Wanneer evenwel de vraag rijst naar de généraux du droit. Toutefois, lorsque se pose la question de la
bestaanbaarheid met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, dient het compatibilité avec les articles 10 et 11 de la Constitution, la Cour
Hof na te gaan of een wettelijke maatregel die een verschil in doit vérifier si une mesure législative instaurant une différence de
behandeling inhoudt, berust op een objectief en pertinent criterium in traitement est fondée sur un critère objectif et pertinent au regard
het licht van het door de wetgever beoogde doel en of hij op du but visé par le législateur et si elle porte atteinte de manière
onevenredige wijze afbreuk doet aan de rechten van een categorie van disproportionnée aux droits d'une catégorie de personnes, lesquels
personen, rechten die inzonderheid kunnen worden afgeleid uit algemene pourraient plus particulièrement découler de principes généraux du
rechtsbeginselen. Aldus is het Hof bevoegd om in het raam van zijn droit. En ce sens, la Cour peut aussi tenir compte, dans le cadre de
toetsing aan het gelijkheidsbeginsel ook met algemene rechtsbeginselen son contrôle au regard du principe d'égalité, de principes généraux du
rekening te houden. droit.
B.5.1. Volgens de bewoordingen van de prejudiciële vraag dient het Hof B.5.1. Selon les termes de la question préjudicielle, la Cour doit
een vergelijking te maken tussen twee categorieën van personen die het comparer deux catégories de personnes qui souhaitent exercer la
beroep van landmeter-expert willen uitoefenen zonder te beschikken profession de géomètre-expert sans être porteurs d'un titre visé à
over een titel als bedoeld in artikel 2 van de wet van 11 mei 2003 : l'article 2 de la loi du 11 mai 2003 :
- diegenen die met toepassing van het koninklijk besluit van 18 - les personnes qui, en application de l'arrêté royal du 18 janvier
januari 1995 tot bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening 1995 protégeant le titre professionnel et l'exercice de la profession
van het beroep van gezworen landmeter-expert (hierna : koninklijk
besluit van 18 januari 1995) werden ingeschreven op de lijst van de géomètre-expert juré (ci-après : l'arrêté royal du 18 janvier
beoefenaars bedoeld in artikel 17, § 5, van de kaderwet van 1 maart 1995), ont été inscrites sur la liste des titulaires visée à l'article
1976 tot reglementering van de bescherming van de beroepstitel en van 17, § 5, de la loi-cadre du 1er mars 1976 réglementant la protection
de uitoefening van de dienstverlenende intellectuele beroepen (hierna du titre professionnel et l'exercice des professions intellectuelles
: kaderwet van 1 maart 1976), en die de voorlegging van een voor echt prestataires de services (ci-après : la loi-cadre du 1er mars 1976) et
verklaarde kopie van hun titel, zoals bedoeld in artikel 4, § 2, van qui peuvent remplacer la production d'une copie authentifiée de leur
de wet van 11 mei 2003, kunnen vervangen door het bewijs van hun titre, au sens de l'article 4, § 2, de la loi du 11 mai 2003, par la
inschrijving op de voormelde lijst; preuve de leur inscription sur la liste précitée;
- diegenen die niet werden of konden worden ingeschreven op die lijst - les personnes qui n'ont pas été inscrites ou n'ont pu être inscrites
of die geen verzoek daartoe indienden of konden indienen maar die vóór sur cette liste ou qui n'ont pas introduit ou n'ont pu introduire une
de inwerkingtreding van die wet van 11 mei 2003 wel werden toegelaten demande à cet effet mais qui, avant l'entrée en vigueur de cette loi
om de eed voorgeschreven bij artikel 2 van de wet van 6 augustus 1993 du 11 mai 2003, ont été autorisées à prêter, devant le tribunal
af te leggen voor de bevoegde rechtbank en die het beroep uitoefenden. compétent, le serment prescrit par l'article 2 de la loi du 6 août
B.5.2. In tegenstelling tot wat de Ministerraad aanvoert, zijn die 1993 et qui exerçaient la profession.
categorieën vergelijkbaar wat betreft de mogelijkheid om krachtens de B.5.2. Contrairement à ce que soutient le Conseil des ministres, ces
overgangsregeling van de in het geding zijnde bepaling in aanmerking catégories sont comparables en ce qui concerne la possibilité
te komen om het beroep van landmeter-expert uit te oefenen d'exercer, en vertu du régime transitoire établi par la disposition en
overeenkomstig de wet van 11 mei 2003. cause, la profession de géomètre-expert, conformément à la loi du 11 mai 2003.
B.6.1. Bij zijn arrest nr. 19/2005 van 26 januari 2005 heeft het Hof B.6.1. Dans son arrêt n° 19/2005 du 26 janvier 2005, la Cour a rejeté
de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 11 les recours en annulation partielle ou totale de la loi du 11 mai
mei 2003 verworpen, zonder uitspraak te doen over de vergelijking die 2003, sans se prononcer sur la comparaison contenue dans la question
de thans gestelde prejudiciële vraag inhoudt. préjudicielle présentement posée.
Met betrekking tot artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 oordeelde het Concernant l'article 9 de la loi du 11 mai 2003, la Cour a jugé :
Hof : « B.5.6. Overeenkomstig artikel 2 van de bestreden wet is het voeren « B.5.6. Conformément à l'article 2 de la loi attaquée, le port du
van de titel en het uitoefenen van het beroep van landmeter-expert titre et l'exercice de la profession de géomètre-expert sont réservés
voorbehouden aan de houders van een diploma, die een eed moeten aux porteurs d'un diplôme, qui doivent prêter serment. Tous les titres
afleggen. Alle titels die toegang gaven tot het beroep en opgenomen qui donnaient accès à la profession et qui étaient repris dans
waren in het koninklijk besluit van 18 januari 1995 worden overgenomen l'arrêté royal du 18 janvier 1995 figurent dans la nouvelle loi. Sur
in de nieuwe wet. Op grond van de overgangsregeling vervat in artikel
9 van de bestreden wet behouden ook alle personen die niet beschikken la base de la réglementation transitoire contenue à l'article 9 de la
loi entreprise, toutes les personnes qui ne disposent pas desdits
over de bedoelde diploma's maar die de overgangsregeling hebben diplômes, mais qui ont bénéficié de la réglementation transitoire
genoten waarin het koninklijk besluit van 18 januari 1995 voorziet, prévue par l'arrêté royal du 18 janvier 1995 conservent aussi cet
dat voordeel. Alle personen die onder de toepassing van voormeld avantage. Toutes les personnes qui avaient accès à la profession sous
koninklijk besluit toegang hadden tot het beroep, behouden derhalve l'application de l'arrêté royal précité conservent donc leurs droits
hun verworven rechten ». acquis ».
B.6.2. In zijn arrest nr. 143/2007 van 22 november 2007 heeft het Hof B.6.2. Dans son arrêt n° 143/2007 du 22 novembre 2007, la Cour s'est
geoordeeld over het beroep van een aantal gegradueerden in de prononcée sur un recours introduit par plusieurs gradués en
topografie die onder meer aanklaagden dat hun diploma niet in artikel topographie qui dénonçaient, entre autres, le fait que leur diplôme ne
2 van de wet van 11 mei 2003 is opgenomen, terwijl dat wel het geval figure pas dans l'article 2 de la loi du 11 mai 2003, contrairement au
is voor het diploma van gegradueerde in bouw, optie vastgoed. Het Hof diplôme de gradué en construction, option immobilier. La Cour a jugé
oordeelde dat de wetgever redelijkerwijze vermocht aan te nemen dat que le législateur avait raisonnablement pu considérer que le diplôme
het diploma van gegradueerde in de topografie niet gelijkwaardig was de gradué en topographie n'était pas équivalent aux diplômes
aan de diploma's die in artikel 2 van de wet van 11 mei 2003 worden mentionnés dans l'article 2 de la loi du 11 mai 2003 et que celle-ci
vermeld en dat er op dat punt geen schending was van de artikelen 10 ne violait pas, sur ce point, les articles 10 et 11 de la
en 11 van de Grondwet. Constitution.
B.6.3. De prejudiciële vraag in onderhavige zaak heeft evenwel B.6.3. La question préjudicielle posée dans la présente affaire porte
betrekking op een vergelijking tussen twee categorieën van personen toutefois sur la comparaison de deux catégories de personnes non
die niet beschikken over een bij het voormelde artikel 2 vereist titulaires d'un diplôme requis par l'article 2 précité.
diploma. B.7. Het artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 stelt een B.7. L'article 9 de la loi du 11 mai 2003 établit un régime
overgangsregeling in. transitoire.
Indien de wetgever een beleidswijziging noodzakelijk acht, vermag hij Si le législateur estime qu'un changement de politique s'impose, il
te oordelen dat die beleidswijziging met onmiddellijke ingang moet
worden doorgevoerd en is hij in beginsel niet ertoe gehouden in een peut décider de lui donner un effet immédiat et, en principe, il n'est
overgangsregeling te voorzien. De artikelen 10 en 11 van de Grondwet pas tenu de prévoir un régime transitoire. Les articles 10 et 11 de la
zijn slechts geschonden indien de overgangsregeling of de ontstentenis Constitution ne sont violés que si le régime transitoire ou l'absence
daarvan tot een verschil in behandeling leidt waarvoor geen redelijke d'un tel régime entraîne une différence de traitement non susceptible
verantwoording bestaat of indien aan het vertrouwensbeginsel op de justification raisonnable ou s'il est porté une atteinte excessive
buitensporige wijze afbreuk wordt gedaan. au principe de la confiance légitime.
B.8. Artikel 9 maakt het bij wijze van overgangsregeling mogelijk dat B.8. A titre transitoire, l'article 9 permet à des personnes non
een aantal personen die niet over een van de vereiste diploma's beschikken toch het beroep van landmeter-expert zouden kunnen uitoefenen. B.9. Rekening houdend met het vertrouwensbeginsel heeft de wetgever kunnen oordelen dat diegenen die vóór de inwerkingtreding van de nieuwe wet op rechtsgeldige wijze het beschermde beroep van landmeter uitoefenden, het beroep ook onder de toepassing van de nieuwe wet zouden kunnen voortzetten, ook al voldoen zij niet aan alle voorwaarden gesteld in de nieuwe regelgeving. Het gelijkheidsbeginsel gebiedt niet dat personen die vóór de titulaires d'un des diplômes requis d'exercer tout de même la profession de géomètre-expert. B.9. Compte tenu du principe de la confiance légitime, le législateur a pu considérer que les personnes qui exerçaient valablement la profession protégée de géomètre avant l'entrée en vigueur de la nouvelle loi pourraient également continuer à exercer la profession sous l'application de la nouvelle loi, même si elles ne remplissent pas toutes les conditions fixées dans la nouvelle réglementation. Le principe d'égalité n'impose pas que des personnes qui exerçaient la
inwerkingtreding van de wet van 11 mei 2003 het beroep uitoefenden profession antérieurement à l'entrée en vigueur de la loi du 11 mai
zonder aan de toenmalige vereisten te voldoen, mede zouden worden 2003 sans remplir les conditions en vigueur à l'époque doivent
opgenomen in de overgangsregeling. également bénéficier du régime transitoire.
B.10. Zoals het Hof reeds heeft opgemerkt in zijn voormeld arrest nr. B.10. Ainsi que la Cour l'a déjà observé dans son arrêt n° 19/2005
19/2005, werden alle titels die toegang gaven tot het beroep en die précité, tous les titres qui donnaient accès à la profession et qui
waren opgenomen in het koninklijk besluit van 18 januari 1995 (artikel figuraient dans l'arrêté royal du 18 janvier 1995 (article 4) ont été
4), overgenomen in artikel 2 van de nieuwe wet. Het diploma van repris à l'article 2 de la nouvelle loi. Le diplôme de gradué en
gegradueerde in de topografie komt in die opsomming niet voor. topographie n'apparaît pas dans cette énumération.
B.11. De in het geding zijnde bepaling maakt het voor personen die B.11. La disposition en cause permet à des personnes non titulaires du
niet over het vereiste diploma beschikken mogelijk het beroep te diplôme requis de continuer à exercer la profession, pour autant
blijven uitoefenen, voor zover zij reeds met toepassing van het
koninklijk besluit van 18 januari 1995 werden ingeschreven op de lijst qu'elles aient déjà été inscrites, par application de l'arrêté royal
van beoefenaars bedoeld in artikel 17, § 5, van de kaderwet van 1 du 18 janvier 1995, sur la liste des titulaires visée à l'article 17,
maart 1976. Artikel 2 van de wet van 6 augustus 1993, die is opgeheven § 5, de la loi-cadre du 1er mars 1976. L'article 2 de la loi du 6 août
bij artikel 13, § 2, van de wet van 11 mei 2003, bepaalde dat « 1993, abrogée par l'article 13, § 2, de la loi du 11 mai 2003,
niemand [...] het beroep van landmeter als zelfstandige [mag] prévoyait que « nul ne peut exercer la profession de géomètre en
uitoefenen, tenzij hij voldoet aan de voorwaarden vastgesteld qualité d'indépendant s'il ne satisfait aux conditions fixées
overeenkomstig de kaderwet van 1 maart 1976 tot reglementering van de conformément à la loi-cadre du 1er mars 1976 réglementant la
bescherming van de beroepstitel en van de uitoefening van de protection du titre professionnel et l'exercice des professions
dienstverlenende intellectuele beroepen [...] ». intellectuelles prestataires de services [...] ».
Volgens artikel 17, § 1, van de kaderwet van 1 maart 1976 worden de En vertu de l'article 17, § 1er, de la loi-cadre du 1er mars 1976, les
personen die op de datum waarop een ter uitvoering van die wet genomen personnes qui, à la date d'entrée en vigueur d'un arrêté pris en
besluit in werking treedt, het gereglementeerde beroep uitoefenen in exécution de cette loi, exercent la profession réglementée dans les
de voorwaarden en sedert de tijd vastgesteld door de Koning, op hun conditions et depuis le temps fixés par le Roi, sont portées à leur
verzoek ingeschreven op een lijst opgemaakt door de burgemeester van demande sur une liste établie par le bourgmestre de la commune du lieu
de gemeente waar zij hun hoofdvestiging hebben. De gemeentelijke de leur principal établissement. Les listes communales sont transmises
lijsten worden aan de raden van erkenning toegezonden ( § 4), die de aux conseils d'agréation ( § 4), qui établissent les listes des
lijsten vaststellen van de beroepsbeoefenaars, die worden ingeschreven titulaires de la profession qui sont inscrits au tableau des
op het tableau van de beroepsbeoefenaars zonder het bewijs te moeten titulaires sans devoir justifier de leurs connaissances
leveren van hun beroepskennis en van de stageperiode (§ 5). professionnelles ni de la période de stage (§ 5).
Artikel 6 van het koninklijk besluit van 18 januari 1995, waarmee L'article 6 de l'arrêté royal du 18 janvier 1995, qui porte exécution
uitvoering is gegeven aan de voormelde kaderwet en aan de wet van 6 de la loi-cadre précitée et de la loi du 6 août 1993, contenait un
augustus 1993, bevatte een overgangsregeling voor personen die niet régime transitoire destiné aux personnes qui n'étaient pas titulaires
beschikten over het vereiste diploma maar die bij de inwerkingtreding du diplôme requis mais qui, à la date d'entrée en vigueur de cet
van dat koninklijk besluit (7 maart 1995) sedert ten minste drie arrêté royal (le 7 mars 1995), exerçaient la profession de
maanden het beroep van gezworen landmeter-expert uitoefenden en die géomètre-expert juré depuis au moins trois mois et qui, pour le
voor het overige voldeden aan de in dat artikel 6 gestelde surplus, remplissaient les conditions fixées dans cet article 6. A
voorwaarden. Zij konden op eigen verzoek worden ingeschreven op de leur demande, elles pouvaient être inscrites sur la liste visée à
lijst bedoeld in artikel 17, § 1, van de kaderwet van 1 maart 1976, l'article 17, § 1er, de la loi-cadre du 1er mars 1976, conformément à
overeenkomstig het koninklijk besluit van 24 juni 1987 houdende l'arrêté royal du 24 juin 1987 organisant le régime transitoire visé à
organisatie van de overgangsregeling bedoeld bij artikel 17 van de l'article 17 de la loi-cadre du 1er mars 1976 réglementant la
kaderwet van 1 maart 1976 tot reglementering van de bescherming van de protection du titre professionnel et l'exercice des professions
beroepstitel en van de uitoefening van de dienstverlenende intellectuelles prestataires de services (ci-après : l'arrêté royal du
intellectuele beroepen (hierna : koninklijk besluit van 24 juni 1987). 24 juin 1987). L'article 7 de cet arrêté royal, qui contient un régime
Artikel 7 van dat koninklijk besluit, dat een overgangsregeling bevat transitoire destiné aux personnes qui remplissaient la condition de
voor personen die wel aan de diplomavereiste voldeden en die het diplôme et qui souhaitaient exercer la profession en qualité
beroep zelfstandig wensten uit te oefenen na dat in dienstverband of d'indépendant après l'avoir exercée sous contrat de travail ou en
onder statuut gedaan te hebben, kan te dezen buiten beschouwing worden qualité d'agent statutaire, ne doit pas être pris en considération en
gelaten. l'espèce.
Overeenkomstig artikel 1 van het koninklijk besluit van 24 juni 1987 Conformément à l'article 1er de l'arrêté royal du 24 juin 1987, la
moest de aanvraag tegen een geldig ontvangstbewijs of bij een ter post demande devait être introduite contre récépissé valable ou par lettre
aangetekend schrijven worden ingediend binnen een maand na de recommandée à la poste, dans le mois qui suivait la date d'entrée en
inwerkingtreding van het besluit tot reglementering van het beroep. De vigueur de l'arrêté réglementant la profession. La demande devait être
aanvraag moest worden ingediend bij het gemeentebestuur van de plaats introduite auprès de l'administration communale du lieu du principal
van de hoofdvestiging van de aanvrager of van die van de vennootschap établissement du demandeur ou de la société pour le compte de laquelle
voor rekening waarvan hij zijn beroepswerkzaamheid uitoefent. il exerçait son activité professionnelle.
De wet van 6 augustus 1993 en het koninklijk besluit van 18 januari La loi du 6 août 1993 et l'arrêté royal du 18 janvier 1995
1995 lieten dus enkel de uitoefening van het beroep van autorisaient donc uniquement l'exercice de la profession de
landmeter-expert toe aan personen die over het vereiste diploma géomètre-expert aux personnes qui étaient titulaires du diplôme requis
beschikten of die, bij gebreke daarvan, in aanmerking kwamen voor de ou qui, à défaut d'être titulaires de ce diplôme, pouvaient bénéficier
overgangsregeling van de koninklijke besluiten van 18 januari 1995 en du régime transitoire prévu par les arrêtés royaux des 18 janvier 1995
24 juni 1987, wat veronderstelde dat de personen die bij de et 24 juin 1987, ce qui supposait que les personnes qui exerçaient la
inwerkingtreding van het eerstvermelde koninklijk besluit (7 maart profession depuis au moins trois mois à compter de la date d'entrée en
1995) sedert ten minste drie maanden het beroep uitoefenden, bij het vigueur de l'arrêté royal du 18 janvier 1995 (le 7 mars 1995), avaient
gemeentebestuur waar zij waren gevestigd, binnen de maand een aanvraag introduit, dans le mois, auprès de l'administration communale du lieu
hadden ingediend om op de gemeentelijke lijsten te worden opgenomen. de leur principal établissement, une demande d'inscription sur les
In zijn voormeld arrest nr. 19/2005 oordeelde het Hof dat de personen listes communales. Dans son arrêt n° 19/2005, précité, la Cour a jugé que les personnes
die op grond van artikel 17, § 1, een verzoek hebben ingediend om te qui, sur la base de l'article 17, § 1er, ont introduit une demande
worden ingeschreven op de gemeentelijke lijsten, op grond van artikel d'inscription sur les listes communales peuvent, en vertu de l'article
17, § 5, toegang kunnen krijgen tot het beroep en dus de 17, § 5, avoir accès à la profession et, dès lors, bénéficier du
overgangsregeling kunnen genieten waarin artikel 9, § 1, van de in het régime transitoire prévu à l'article 9, § 1er, de la loi en cause.
geding zijnde wet voorziet.
B.12. Krachtens artikel 7, § 3, van de wet van 11 mei 2003 worden B.12. En vertu de l'article 7, § 3, de la loi du 11 mai 2003, sont
geacht de in dat artikel vermelde en bij artikel 2, 2°, van die wet réputées avoir prononcé le serment mentionné dans cet article et
vereiste eed te hebben afgelegd, de personen die de eed hebben requis par l'article 2, 2°, de cette loi, les personnes qui ont prêté
afgelegd als bedoeld in artikel 2 van de wet van 6 augustus 1993. le serment visé à l'article 2 de la loi du 6 août 1993.
Artikel 2 van de wet van 6 augustus 1993 vereiste dat een ieder die L'article 2 de la loi du 6 août 1993 prévoyait que toute personne
het beroep van landmeter zelfstandig wenste uit te oefenen, voldeed souhaitant exercer la profession de géomètre en qualité d'indépendant
aan de voorwaarden vastgesteld overeenkomstig de kaderwet van 1 maart devait remplir les conditions fixées conformément à la loi-cadre du 1er
1976 en « daarenboven voor de rechtbank van eerste aanleg van zijn mars 1976 et avoir, « de plus, prononcé devant le tribunal de première
woonplaats de volgende eed heeft afgelegd : [...] ». instance de son domicile le serment suivant : [...] ».
Uit het gebruik van de term « daarenboven » blijkt dat het afleggen L'emploi du terme « de plus » fait apparaître que la prestation de
van de eed op zich niet kan volstaan en geen afbreuk kan doen aan de serment ne saurait suffire en soi et ne saurait rien ôter aux
voorafgaande vereisten. Dat de rechtbank van eerste aanleg akte heeft exigences préalables. Le fait que le tribunal de première instance
genomen van de eedaflegging betekent niet dat zij uitspraak heeft prenne acte de la prestation de serment ne signifie pas qu'il a statué
gedaan over de inachtneming van de overige vereisten voor het sur le respect des autres conditions requises pour exercer la
uitoefenen van het beroep van landmeter-expert. Te dezen is er geen in profession de géomètre-expert. En l'espèce, il n'existe aucune
kracht van gewijsde gegane rechterlijke beslissing waaraan de wetgever décision juridictionnelle passée en force de chose jugée à laquelle le
afbreuk zou hebben gedaan. législateur aurait porté atteinte.
Het Hof heeft geen uitspraak te doen over de omstandigheden waarin de La Cour ne doit pas se prononcer sur les circonstances dans lesquelles
verzoeker voor de Raad van State de eed heeft kunnen afleggen. Uit het le requérant devant le Conseil d'Etat a pu prêter serment. Celui-ci ne
feit dat de rechtbank akte heeft genomen van die eedaflegging, mocht pouvait déduire raisonnablement du fait que le tribunal a pris acte de
hij niet in redelijkheid afleiden dat hij het beschermde beroep van ce serment qu'il pouvait légitimement exercer la profession protégée
landmeter-expert kon uitoefenen zonder over het vereiste diploma te de géomètre-expert sans être titulaire du diplôme requis et sans
beschikken en zonder in aanmerking te komen voor de toen geldende overgangsregeling. bénéficier de l'application du régime transitoire alors en vigueur.
B.13. Het verschil in behandeling tussen de in B.5.1 omschreven B.13. La différence de traitement entre les catégories définies en
categorieën is niet zonder redelijke verantwoording en de B.5.1 n'est pas dépourvue de justification raisonnable et le régime
overgangsregeling van artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 doet geen transitoire prévu à l'article 9 de la loi du 11 mai 2003 ne porte pas
afbreuk aan het vertrouwensbeginsel. atteinte au principe de la confiance légitime.
B.14. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.14. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 9 van de wet van 11 mei 2003 tot bescherming van de titel en L'article 9 de la loi du 11 mai 2003 protégeant le titre et la
van het beroep van landmeter-expert schendt niet de artikelen 10 en 11 profession de géomètre-expert ne viole pas les articles 10 et 11 de la
van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met het Constitution, combinés ou non avec le principe de la confiance
vertrouwensbeginsel en het beginsel van de scheiding der machten. légitime et le principe de la séparation des pouvoirs.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 31 mei 2011. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 31 mai 2011.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^