← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 85/2011 van 18 mei 2011 Rolnummer 4993 In zake : de prejudiciële
vragen over de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering
van de bestuurshandelingen, gesteld door het Hof Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 85/2011 van 18 mei 2011 Rolnummer 4993 In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen, gesteld door het Hof Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 85/2011 du 18 mai 2011 Numéro du rôle : 4993 En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle des actes administratifs, posées par la La Cour constitutionnelle, composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 85/2011 van 18 mei 2011 | Extrait de l'arrêt n° 85/2011 du 18 mai 2011 |
Rolnummer 4993 | Numéro du rôle : 4993 |
In zake : de prejudiciële vragen over de artikelen 2 en 3 van de wet | En cause : les questions préjudicielles concernant les articles 2 et 3 |
van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de | de la loi du 29 juillet 1991 relative à la motivation formelle des |
bestuurshandelingen, gesteld door het Hof van Beroep te Bergen. | actes administratifs, posées par la Cour d'appel de Mons. |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit de voorzitters R. Henneuse en M. Bossuyt, en de | composée des présidents R. Henneuse et M. Bossuyt, et des juges E. De |
rechters E. De Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. |
Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en P. Nihoul, bijgestaan | Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, assistée du greffier P.-Y. |
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter R. Henneuse, | Dutilleux, présidée par le président R. Henneuse, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij arrest van 25 juni 2010 in zake de stad Bergen tegen Edouard | Par arrêt du 25 juin 2010 en cause de la ville de Mons contre Edouard |
Deschamps, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen | |
op 5 juli 2010, heeft het Hof van Beroep te Bergen de volgende | Deschamps, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 5 |
juillet 2010, la Cour d'appel de Mons a posé les questions | |
prejudiciële vragen gesteld : | préjudicielles suivantes : |
« 1) Schenden de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 | « 1) Les articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen de | motivation formelle des actes administratifs sont-ils contraires aux |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou éventuellement |
met het beginsel van het geheim van de stemming dat ten grondslag ligt | combinés avec le principe du secret du vote qui préside à l'adoption |
aan de aanneming van sommige administratieve besluiten door collegiale | de certaines décisions administratives par des organes collégiaux et |
organen, en met artikel 100, vierde lid, van de Nieuwe Gemeentewet, in | avec l'article 100, alinéa 4, de la Nouvelle Loi communale, en ce |
zoverre zij de collegiale bestuursorganen die ertoe gehouden zijn een | qu'ils feraient peser sur les organes administratifs collégiaux tenus |
besluit te nemen dat voortvloeit uit een geheime stemming, dezelfde | d'adopter une décision issue d'une vote secret les mêmes obligations |
verplichtingen inzake uitdrukkelijke motivering zouden opleggen als de | en matière de motivation formelle que sur les organes administratifs |
individuele bestuursorganen of de collegiale organen die ertoe | individuels ou les organes collégiaux autorisés à décider suite à un |
gemachtigd zijn een besluit te nemen op basis van besprekingen ? | processus de discussion ? |
2) Schenden de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 | 2) Les articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen de | motivation formelle des actes administratifs sont-ils contraires aux |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou éventuellement |
met het beginsel van het geheim van de stemming dat ten grondslag ligt | combinés avec le principe du secret du vote qui préside à l'adoption |
aan de aanneming van sommige administratieve besluiten door collegiale | de certaines décisions administratives par des organes collégiaux et |
organen, en met artikel 100, vierde lid, van de Nieuwe Gemeentewet, in | avec l'article 100, alinéa 4, de la Nouvelle Loi communale, en ce |
zoverre zij zouden vereisen dat een gemeenteraad die zich heeft moeten | qu'ils exigeraient d'un Conseil communal qui a dû se prononcer sur la |
uitspreken op basis van een geheime stemming, in de hoofdtekst van de | base d'un scrutin secret d'indiquer, dans le corps de l'acte à titre |
handeling als uitdrukkelijke motivering alle redenen aangeeft waarom | de motivation formelle, l'ensemble des raisons pour lesquelles, dans |
hij, in het kader van een vergelijking van titels en verdiensten van | |
kandidaten met een soortgelijk profiel, heeft gekozen voor een van de | le cadre d'une comparaison de titres et mérites de candidats au profil |
kandidaten en niet voor de anderen ? | assez proche, il a opté pour l'un des candidats et pas pour les autres ? |
3) Schenden de artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 | 3) Les articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la |
betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen de | motivation formelle des actes administratifs sont-ils contraires aux |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen | articles 10 et 11 de la Constitution, lus isolément ou éventuellement |
met het beginsel van het geheim van de stemming dat ten grondslag ligt | combinés avec le principe du secret du vote qui préside à l'adoption |
aan de aanneming van sommige administratieve besluiten door collegiale | de certaines décisions administratives par des organes collégiaux et |
organen, en met artikel 100, vierde lid, van de Nieuwe Gemeentewet, in | avec l'article 100, alinéa 4, de la Nouvelle Loi communale, en ce |
zoverre zij een besluit op grond van artikel 100, vierde lid, van de | qu'ils rendraient irrégulière, sur la base d'une insuffisance de |
Nieuwe Gemeentewet genomen van de gemeenteraad, die na een | motivation formelle, une décision d'un Conseil communal, prise sur la |
vergelijking van de titels en verdiensten tussen twee kandidaten met | base de l'article 100, alinéa 4, de la Nouvelle Loi communale, qui, à |
een soortgelijk profiel, zich anders heeft uitgesproken dan na afloop | l'issue d'une comparaison des titres et mérites entre deux candidats |
van een vorige vergelijking van hun titels en verdiensten, op grond | |
van een ontoereikende uitdrukkelijke motivering onregelmatig zouden | au profil assez proche, s'est prononcé dans un sens différent de celui |
maken om de enige reden dat de handeling niet uitdrukkelijk aangeeft | retenu à l'issue d'une précédente comparaison de leurs titres et |
welke motieven de gemeenteraad ertoe hebben gebracht van mening te | mérites, pour la seule raison que l'acte n'indique pas explicitement |
veranderen ? ». | les motifs qui ont amené le Conseil communal à changer d'avis ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
B.1.1. De artikelen 1 tot 4 van de wet van 29 juli 1991 betreffende de | B.1.1. Les articles 1er à 4 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la |
uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen bepalen : | motivation formelle des actes administratifs disposent : |
« Artikel 1.Voor de toepassing van deze wet moeten worden verstaan |
« Art. 1er.Pour l'application de la présente loi, il y a lieu |
onder : | d'entendre par : |
- Bestuurshandeling : | - Acte administratif : |
De eenzijdige rechtshandeling met individuele strekking die uitgaat | L'acte juridique unilatéral de portée individuelle émanant d'une |
van een bestuur en die beoogt rechtsgevolgen te hebben voor één of | autorité administrative et qui a pour but de produire des effets |
juridiques à l'égard d'un ou de plusieurs administrés ou d'une autre | |
meer bestuurden of voor een ander bestuur; | autorité administrative; |
- Bestuur : | - Autorité administrative : |
De administratieve overheden als bedoeld in artikel 14 van de | Les autorités administratives au sens de l'article 14 des lois |
gecoördineerde wetten op de Raad van State; | coordonnées sur le Conseil d'Etat; |
- Bestuurde : | - Administré : |
Elke natuurlijke of rechtspersoon in zijn betrekkingen met het | Toute personne physique ou morale dans ses rapports avec les autorités |
bestuur. | administratives. |
Art. 2.De bestuurshandelingen van de besturen bedoeld in artikel 1 |
Art. 2.Les actes administratifs des autorités administratives visées |
moeten uitdrukkelijk worden gemotiveerd. | à l'article premier doivent faire l'objet d'une motivation formelle. |
Art. 3.De opgelegde motivering moet in de akte de juridische en |
Art. 3.La motivation exigée consiste en l'indication, dans l'acte, |
feitelijke overwegingen vermelden die aan de beslissing ten grondslag | des considérations de droit et de fait servant de fondement à la |
liggen. Zij moet afdoende zijn. | décision. Elle doit être adéquate. |
Art. 4.De bij deze wet voorgeschreven motiveringsplicht is niet van |
Art. 4.L'obligation de motiver imposée par la présente loi ne |
toepassing indien de motivering van de handeling : | s'impose pas lorsque l'indication des motifs de l'acte peut : |
1° de uitwendige veiligheid van de Staat in het gedrang kan brengen; | 1° compromettre la sécurité extérieure de l'Etat; |
2° de openbare orde kan verstoren; | 2° porter atteinte à l'ordre public; |
3° afbreuk kan doen aan de eerbied voor het privéleven; | 3° violer le droit au respect de la vie privée; |
4° afbreuk kan doen aan de bepalingen inzake de zwijgplicht ». | 4° constituer une violation des dispositions de matière de secret |
professionnel ». | |
B.1.2. Artikel 100, vierde lid, van de Nieuwe Gemeentewet, dat in het | B.1.2. L'article 100, alinéa 4, de la Nouvelle loi communale, devenu |
Waalse Gewest artikel L1122-27 van het Wetboek van de plaatselijke | l'article L1122-27 du Code de la démocratie locale et de la |
democratie en de decentralisatie is geworden, bepaalt : | décentralisation en Région wallonne, dispose : |
« Er wordt enkel over voordrachten van kandidaten, benoemingen in | « Seules les présentations de candidats, les nominations aux emplois, |
betrekkingen, indisponibiliteitsstellingen, preventieve schorsingen in | les mises en disponibilité, les suspensions préventives dans l'intérêt |
het belang van de dienst en tuchtstraffen bij geheime stemming | du service et les sanctions disciplinaires, font l'objet d'un scrutin |
beslist, bij volstrekte meerderheid van de stemmen ». | secret, à la majorité absolue des suffrages ». |
B.2. Uit de elementen van het geding en uit de motivering van de | B.2. Il se déduit des éléments de la cause et de la motivation de la |
verwijzingsbeslissing blijkt dat het Hof wordt gevraagd of de | décision de renvoi que la Cour est interrogée sur le point de savoir |
artikelen 2 en 3 van de voormelde wet van 29 juli 1991 in strijd zijn | si les articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 précitée violent |
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in die interpretatie dat zij | les articles 10 et 11 de la Constitution s'ils sont interprétés comme |
vereisen dat een besluit dat een collegiaal orgaan met toepassing van | exigeant qu'une décision adoptée au scrutin secret par un organe |
artikel 100, vierde lid, van de Nieuwe Gemeentewet bij geheime | collégial en application de l'article 100, alinéa 4, de la Nouvelle |
stemming heeft genomen, de motieven moet aangeven waarom dat orgaan | loi communale doit indiquer les motifs pour lesquels cet organe a été |
ertoe is gebracht, wanneer het zoals te dezen gaat om een akte van | amené, s'il s'agit comme en l'espèce d'un acte de nomination, à |
benoeming, een kandidaat boven een andere te verkiezen. | préférer un candidat plutôt qu'un autre. |
B.3.1. De voordelen van de uitdrukkelijke motivering worden in de | B.3.1. Les avantages de la motivation formelle sont ainsi décrits dans |
parlementaire voorbereiding van de wet van 29 juli 1991 als volgt beschreven : « De bestuurde wordt door de motivering niet alleen in kennis gesteld van de redenen die ten grondslag liggen aan de bestuurshandeling, maar hij krijgt bovendien de mogelijkheid om met kennis van zaken een gesprek aan te gaan met het bestuur dat de handeling heeft verricht ten einde de beslissing eventueel ' om te buigen '. In geval van beroep kan de verzoeker die de motivering van een bestreden handeling kent, beter zijn rechtsmiddelen voorbereiden. En tot slot is de motivering een waarborg dat de zaak op een ernstige en onpartijdige wijze zal worden onderzocht. | les travaux préparatoires de la loi du 29 juillet 1991 : « A l'administré, la motivation procure la possibilité d'être informé des motifs de l'acte administratif en même temps qu'elle lui permet de pouvoir discuter en toute connaissance de cause avec son auteur, de manière à éventuellement pouvoir ' aménager ' la décision. En cas de recours, le requérant informé des motifs d'un acte contesté sera plus à même d'organiser ses moyens. Enfin, elle constitue le gage d'un examen sérieux et impartial de l'affaire. |
Voor het bestuur heeft de motivering tot gevolg dat de betrekkingen | Envisagée du côté de l'administration, la motivation a pour effet de |
met de bestuurden vlotter verlopen en dat het zich meer op zijn | rendre les relations avec les administrés plus aisées en permettant à |
overtuigingskracht dan op dwangmiddelen kan verlaten. De motivering | l'autorité d'user de plus de persuasion que de coercition. De plus, |
vergemakkelijkt tevens de controle van de hogere of de | elle facilite le contrôle exercé par l'autorité supérieure ou de |
toezichthoudende overheid op het ondergeschikte bestuur » (Parl. St., | tutelle sur l'autorité subordonnée » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° |
Senaat, B.Z. 1988, nr. 215-1, pp. 1 en 2). | 215-1, pp. 1 et 2). |
In dezelfde parlementaire voorbereiding wordt, in de volgende | Les mêmes travaux préparatoires exposent, dans les termes suivants, le |
bewoordingen, het doel van het wetsvoorstel uiteengezet : | but poursuivi par la proposition de loi : |
« Het is de bedoeling van de indiener van dit wetsvoorstel om, door | « L'auteur de la présente proposition entend poursuivre le but |
middel van een afzonderlijke wetgeving, in het Belgisch administratief | d'introduire dans le système administratif belge une législation |
bestel het algemene principe in te voeren van de uitdrukkelijke | autonome visant à ériger en principe général l'obligation de motiver |
formellement les actes des autorités administrative, obligation qui | |
motiveringsplicht voor de bestuurshandelingen als tegenhanger van het | constitue la contrepartie de ce droit fondamental qu'a l'administré |
fundamentele recht van de bestuurde om de gronden te kennen van de | d'être informé des motifs ayant conduit à la décision le concernant » |
beslissing die op hem betrekking heeft » (ibid., p. 8). | (ibid., p. 8). |
B.3.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de voormelde wet blijkt | B.3.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi précitée que |
dat die verplichting van de uitdrukkelijke motivering, zoals de Raad | cette obligation de motivation formelle, comme l'a rappelé le Conseil |
van State herhaaldelijk in herinnering heeft gebracht, eveneens | |
betrekking heeft op de besluiten die bij geheime stemming zijn genomen | d'Etat à plusieurs reprises, concerne également les décisions prises à |
(ibid., nr. 215-3, pp. 21 en 22). | la suite d'un scrutin secret (ibid., n° 215-3, pp. 21 et 22). |
In het advies dat hij heeft uitgebracht over een wetsvoorstel dat | Dans l'avis qu'il a rendu sur une proposition de loi qui visait à |
ertoe strekte de voormelde wet van 29 juli 1991 te wijzigen, teneinde | modifier la loi du 29 juillet 1991 précitée, pour exclure de son champ |
de bestuurshandelingen waarvan de aanneming krachtens de wet bij | |
geheime stemming gebeurt, van het toepassingsgebied ervan uit te | d'application les actes administratifs pour l'adoption desquels la loi |
sluiten, wetsvoorstel dat niet is aangenomen, heeft de Raad van State | prévoit un scrutin secret, proposition de loi qui n'a pas été adoptée, |
eraan herinnerd : | le Conseil d'Etat a rappelé : |
« Het doel van een geheime stemming is immers de leden van het | « Le but du vote secret est en effet de protéger les membres de |
collegiaal orgaan te beschermen tegen iedere druk van binnenuit of van | |
buitenaf ut singuli. Wat geheim gehouden moet blijven worden, is | l'organe collégial de toute pression intérieure ou extérieure ut |
datgene wat ieder lid van het collegiaal orgaan ertoe gebracht heeft | singuli. Ce qui doit être tenu secret est la démarche individuelle qui |
te stemmen zoals het heeft gestemd. Het lid moet dus niet zeggen | a conduit chaque membre de l'organe collégial à voter comme il l'a |
waarom het zo gestemd heeft, maar dat neemt niet weg dat de beslissing | fait. Celui-ci n'a donc pas à justifier les raisons de son vote, mais |
die na de stemming is genomen gewettigd moet kunnen worden door | cela n'empêche pas que la décision prise à l'issue du vote doit |
motieven die blijken uit het administratief dossier (materiële | pouvoir être justifiée par des motifs dégagés du dossier administratif |
motivering), die, wegens de verplichting tot uitdrukkelijke | (motivation matérielle), lesquels, en raison de l'obligation de |
motivering, overgenomen moeten worden in de beslissing » (Parl. St., | motivation formelle, doivent en outre être indiqués dans la décision » |
Kamer, 2002-2003, DOC 50-2336/002, p. 7). | (Doc. parl., Chambre, 2002-2003, DOC 50-2336/002, p. 7). |
B.4. De situatie van het collegiale orgaan dat ertoe is gehouden een | B.4. La situation de l'organe collégial qui est tenu d'adopter une |
besluit bij geheime stemming te nemen, met toepassing van artikel 100, | décision à l'issue d'un vote secret, en application de l'article 100, |
vierde lid, van de Nieuwe Gemeentewet, verschilt, ten aanzien van de | alinéa 4, de la Nouvelle loi communale, n'est pas essentiellement |
verplichting om de bestuurshandelingen te motiveren, in wezen niet van | |
die van de individuele of collegiale organen van de administratieve | différente, au regard de l'obligation de motivation des actes |
overheden die besluiten nemen op basis van beraadslagingen die niet | administratifs, de celle des organes individuels ou collégiaux des |
geheim zijn. Hoewel het juist is dat de geheime stemming zich verzet | autorités administratives qui prennent des décisions à la suite de |
tegen de openbaarmaking van de persoonlijke standpunten van ieder lid | délibérations qui ne sont pas secrètes. S'il est exact que le scrutin |
van de gemeenteraad, is het niet met die vereiste onverenigbaar dat | secret s'oppose à la divulgation des opinions personnelles de chaque |
het door het collegiale orgaan zelf genomen besluit de motieven | membre du conseil communal, il n'est pas incompatible avec cette |
aangeeft die aan de basis ervan liggen. Immers, de uitdrukkelijke | exigence que la décision adoptée par l'organe collégial lui-même |
motivering van een individuele administratieve handeling bestaat in | indique les motifs qui la sous-tendent. En effet, motiver formellement |
het aangeven, in de handeling, van de overwegingen in rechte en in | un acte administratif individuel consiste en l'indication, dans |
feite die ten grondslag liggen aan het besluit, en niet in het naast | l'acte, des considérations de droit et de fait servant de fondement à |
elkaar plaatsen van de individuele standpunten van ieder lid van het | la décision et non dans une juxtaposition des opinions individuelles |
collegiale orgaan. De wettelijke verplichting van de geheime stemming | de chaque membre de l'organe collégial. L'obligation légale du vote |
wordt niet verzwakt door de wettelijke verplichting om het aldus | secret n'est pas énervée par l'obligation légale de motiver |
genomen collegiaal administratief besluit uitdrukkelijk te motiveren. | formellement la décision administrative collégiale ainsi adoptée. |
B.5. De veralgemening van de verplichting tot uitdrukkelijke | B.5. La généralisation de l'obligation de motivation formelle pour les |
motivering voor de administratieve overheden, ingesteld bij de wet van | autorités administratives instituée par la loi du 29 juillet 1991 est |
29 juli 1991, is een recht van de bestuurde, aan wie aldus een | un droit de l'administré, auquel est ainsi offerte une garantie |
bijkomende waarborg wordt geboden tegen bestuurshandelingen met | supplémentaire contre les actes administratifs de portée individuelle |
individuele strekking die willekeurig zouden zijn. | qui seraient arbitraires. |
Gelet op het met de wet van 29 juli 1991 nagestreefde doel vermeld in | Compte tenu de l'objectif poursuivi par la loi du 29 juillet 1991 |
B.3.1 en B.3.2, kan niet worden aanvaard dat een persoon die zich | mentionné en B.3.1 et B.3.2, il ne peut être admis qu'une personne qui |
kandidaat heeft gesteld voor een betrekking, geheel of gedeeltelijk | s'est portée candidate pour un emploi soit privée en tout ou en partie |
wordt belet de motieven te kennen die aan de basis liggen van een hem | de connaître les motifs qui sous-tendent une décision qui la concerne |
betreffend besluit om de enige reden dat dat besluit bij geheime | pour la seule raison que cette décision a été adoptée au scrutin |
stemming is genomen. Hij bevindt zich immers in dezelfde situatie als | secret. Elle est en effet dans la même situation que tout autre |
die van iedere bestuurde die zich kandidaat heeft gesteld voor een | administré ayant posé sa candidature à une nomination. |
benoeming. B.6. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. | B.6. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
De artikelen 2 en 3 van de wet van 29 juli 1991 betreffende de | Les articles 2 et 3 de la loi du 29 juillet 1991 relative à la |
uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen schenden de | motivation formelle des actes administratifs ne violent pas les |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 18 mei 2011. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 18 mai 2011. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
R. Henneuse. | R. Henneuse. |