← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 15/2011 van 3 februari 2011 Rolnummer 4847 In zake : de
prejudiciële vragen over artikel 2, § 2, van de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling
voor de personeelsafgevaardigden in de ondernem Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R.
Henneuse, de rechters E(...)"
| Uittreksel uit arrest nr. 15/2011 van 3 februari 2011 Rolnummer 4847 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 2, § 2, van de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de ondernem Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, de rechters E(...) | Extrait de l'arrêt n° 15/2011 du 3 février 2011 Numéro du rôle : 4847 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2, § 2, de la loi du 19 mars 19(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 15/2011 van 3 februari 2011 | Extrait de l'arrêt n° 15/2011 du 3 février 2011 |
| Rolnummer 4847 | Numéro du rôle : 4847 |
| In zake : de prejudiciële vragen over artikel 2, § 2, van de wet van | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 2, § 2, |
| 19 maart 1991 houdende bijzondere ontslagregeling voor de | de la loi du 19 mars 1991 portant un régime de licenciement |
| personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraden en in de comités voor | particulier pour les délégués du personnel aux conseils d'entreprise |
| veiligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor | et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement des lieux de |
| de kandidaat-personeelsafgevaardigden, en over artikel 83, § 1, van de | travail, ainsi que pour les candidats délégués du personnel, et à |
| wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten, gesteld door | l'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats |
| de Arbeidsrechtbank te Brussel. | de travail, posées par le Tribunal du travail de Bruxelles. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en R. Henneuse, de rechters | composée des présidents M. Bossuyt et R. Henneuse, des juges E. De |
| E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. | Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, |
| Derycke, J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey en P. Nihoul, en, | J. Spreutels, T. Merckx-Van Goey et P. Nihoul, et, conformément à |
| overeenkomstig artikel 60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 | l'article 60bis de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour |
| op het Grondwettelijk Hof, emeritus voorzitter M. Melchior, bijgestaan | constitutionnelle, du président émérite M. Melchior, assistée du |
| door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
| Bij vonnis van 8 januari 2010 in zake André Bastin tegen de nv « | Par jugement du 8 janvier 2010 en cause de André Bastin contre la SA « |
| Brussels Airlines », waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is | Brussels Airlines », dont l'expédition est parvenue au greffe de la |
| ingekomen op 15 januari 2010, heeft de Arbeidsrechtbank te Brussel de | Cour le 15 janvier 2010, le Tribunal du travail de Bruxelles a posé |
| volgende prejudiciële vragen gesteld : | les questions préjudicielles suivantes : |
| 1. « Schendt artikel 2, § 2 van de wet van 19 maart 1991, in | 1. « L'article 2, § 2, de la loi du 19 mars 1991, combiné avec |
| samenlezing met artikel 83 van de arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli | l'article 83 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de |
| 1978, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, doordat een beschermde | travail, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce |
| werknemer die lid is van het stuurpersoneel of het cabinepersoneel van | qu'un travailleur protégé qui est membre du personnel de conduite ou |
| de burgerlijke luchtvaart geniet van een ontslagbescherming tot aan de | du personnel de cabine de l'aviation civile bénéficie d'une protection |
| leeftijd van 65 jaar en hij niet het voordeel van de bepalingen van | contre le licenciement jusqu'à l'âge de 65 ans et ne perd pas le |
| artikel 2 van de wet van 19 maart 1991 verliest wegens het bereiken | bénéfice des dispositions de l'article 2 de la loi du 19 mars 1991 |
| van de op deze categorie van werknemers toepasselijke wettelijke | |
| pensioenleeftijd van 55 jaar, of wegens het bereiken van de leeftijd | parce qu'il atteint l'âge de la pension légale de 55 ans applicable à |
| cette catégorie de travailleurs ou parce qu'il atteint l'âge auquel | |
| waarop de werkgever ten aanzien van deze categorie van werknemers | l'employeur licencie habituellement cette catégorie de travailleurs, |
| gewoonlijk overgaat tot ontslag, terwijl een niet-beschermde | alors qu'un travailleur non protégé, membre du personnel de conduite |
| werknemer, lid van het stuurpersoneel of het cabinepersoneel van de | ou du personnel de cabine de l'aviation civile peut, conformément à |
| burgerlijke luchtvaart, conform artikel 83 van de | l'article 83 de la loi du 3 juillet 1978 relative aux contrats de |
| arbeidsovereenkomstenwet van 3 juli 1978, in het vooruitzicht van het | travail, être licencié moyennant un délai de préavis réduit à six mois |
| bereiken van de leeftijd van 55 jaar ontslagen kan worden mits een | au maximum, en prévision du jour où il atteindra l'âge de 55 ans ? »; |
| verkorte opzeggingstermijn van maximaal zes maanden ? »; | |
| 2. « Schendt artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende | 2. « L'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
| de arbeidsovereenkomsten de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | contrats de travail viole-t-il les articles 10 et 11 de la |
| doordat voor leden van het stuurpersoneel of van het cabinepersoneel | Constitution en ce que, pour les membres du personnel de conduite ou |
| van de burgerlijke luchtvaart de leeftijd van 65 jaar in artikel 83, § | du personnel de cabine de l'aviation civile, l'âge de 65 ans fixé par |
| 1, eerste lid, van de Arbeidsovereenkomstenwet wordt vervangen door | l'article 83, § 1er, alinéa 1er, de la loi relative aux contrats de |
| die van 55 jaar, hoewel de grondslag van deze andere behandeling (nl. | travail est remplacé par l'âge de 55 ans, bien que le fondement de ce |
| de belastende en stresserende aard der tewerkstelling) blijkbaar niet | traitement différent (le fait qu'il s'agisse d'un travail lourd et |
| meer wordt weerhouden door het ICAO dat de leeftijd zelf verhoogt tot | stressant) ne soit apparemment plus retenu par l'Organisation de |
| 65 jaar en anderzijds het pensioenstelsel voor vliegend personeel | l'aviation civile internationale, qui porte elle-même cet âge à 65 ans |
| et que, par ailleurs, le régime des pensions du personnel navigant | |
| toelaat om pensioenrechten op te bouwen tot de leeftijd van 65 jaar, | permet de constituer des droits à la pension jusqu'à l'âge de 65 ans, |
| terwijl op de andere bedienden deze verkorte opzeggingstermijnen | alors que ces délais de préavis réduits ne sont applicables aux autres |
| slechts van toepassing zijn vanaf de leeftijd van 65 jaar, zodat de | employés qu'à partir de l'âge de 65 ans, de sorte que les membres du |
| leden van het stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de | personnel de conduite ou du personnel de cabine de l'aviation civile |
| burgerlijke luchtvaart worden gediscrimineerd ten opzichte van alle | sont discriminés par rapport à tous les autres employés visés par |
| andere bedienden, beoogd door artikel 83 van de Arbeidsovereenkomstenwet ? ». | l'article 83 de la loi relative aux contrats de travail ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| Ten aanzien van de eerste prejudiciële vraag | Quant à la première question préjudicielle |
| B.1. In de eerste prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of artikel | B.1. Dans la première question préjudicielle, il est demandé à la Cour |
| 2, § 2, van de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere | si l'article 2, § 2, de la loi du 19 mars 1991 portant un régime de |
| ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de | licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils |
| ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en | d'entreprise et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement |
| verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de | des lieux de travail, ainsi que pour les candidats délégués du |
| kandidaat-personeelsafgevaardigden, in samenhang gelezen met artikel | personnel, combiné avec l'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet |
| 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | 1978 relative aux contrats de travail, est compatible avec les |
| arbeidsovereenkomsten, bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de | articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'un délégué du personnel |
| Grondwet, in zoverre een personeelsafgevaardigde die lid is van het | |
| stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de burgerlijke | qui est membre du personnel de conduite ou du personnel de cabine de |
| luchtvaart, het voordeel van die bepaling wordt toegekend tot hij de | l'aviation civile bénéficie de l'avantage de cette disposition jusqu'à |
| leeftijd van 65 jaar bereikt, behoudens wanneer de onderneming de | l'âge de soixante-cinq ans, sauf s'il est de pratique constante dans |
| gewoonte heeft de categorie van werknemers, waartoe hij behoort, in | l'entreprise de maintenir en service la catégorie de travailleurs à |
| dienst te houden, terwijl de arbeidsovereenkomst van een lid van het | laquelle il appartient, alors qu'en application de l'article 83, § 1er, |
| stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de burgerlijke | de la loi du 3 juillet 1978, il peut être mis fin au contrat de |
| luchtvaart die geen personeelsafgevaardigde is met toepassing van | travail d'un membre du personnel de conduite ou du personnel de cabine |
| artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 kan worden beëindigd | de l'aviation civile qui n'est pas délégué du personnel lorsque |
| wanneer hij de leeftijd van 55 jaar bereikt. | celui-ci atteint l'âge de cinquante-cinq ans. |
| B.2.1. Artikel 2 van de wet van 19 maart 1991 bepaalt : | B.2.1. L'article 2 de la loi du 19 mars 1991 dispose : |
| « § 1. De personeelsafgevaardigden en de | « § 1er. Les délégués du personnel et les candidats délégués du |
| kandidaat-personeelsafgevaardigden kunnen slechts worden ontslagen om | personnel ne peuvent être licenciés que pour un motif grave |
| een dringende reden die vooraf door het arbeidsgerecht aangenomen | préalablement admis par la juridiction du travail ou pour des raisons |
| werd, of om economische of technische redenen die vooraf door het | d'ordre économique ou technique préalablement reconnues par l'organe |
| paritaire compétent. | |
| bevoegd paritair orgaan werden erkend. | Pour l'application du présent article, est considéré comme |
| Voor de toepassing van dit artikel geldt als ontslag : | licenciement : |
| 1° elke beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever, | 1° toute rupture du contrat de travail par l'employeur, avec ou sans |
| gedaan met of zonder vergoeding, al dan niet met naleving van een | indemnité, avec ou sans respect d'un préavis, notifiée pendant la |
| opzegging, die ter kennis wordt gebracht gedurende de periode bedoeld | |
| in de §§ 2 of 3; | période visée aux §§ 2 ou 3; |
| 2° elke beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werknemer | 2° toute rupture du contrat de travail par le travailleur en raison de |
| wegens feiten die een reden uitmaken die ten laste van de werkgever | faits qui constituent un motif imputable à l'employeur; |
| kan gelegd worden; | |
| 3° het niet in acht nemen door de werkgever van de beschikking van de | 3° le non-respect par l'employeur de l'ordonnance du président du |
| voorzitter van de arbeidsrechtbank, genomen met toepassing van artikel | |
| 5, § 3 en waarin besloten wordt tot de voortzetting van de uitvoering | tribunal du travail prise en application de l'article 5, § 3, décidant |
| van de arbeidsovereenkomst tijdens de procedure voor de arbeidsgerechten. | de la poursuite de l'exécution du contrat de travail pendant la |
| § 2. De personeelsafgevaardigden genieten het voordeel van de | procédure en cours devant les juridictions du travail. |
| bepalingen van § 1 gedurende een periode die loopt vanaf de dertigste | § 2. Les délégués du personnel bénéficient des dispositions du § 1er |
| dag voorafgaand aan de aanplakking van het bericht dat de | pendant une période allant du trentième jour précédant l'affichage de |
| verkiezingsdatum vaststelt, tot de datum waarop de bij de volgende | l'avis fixant la date des élections, jusqu'à la date d'installation |
| verkiezingen verkozen kandidaten worden aangesteld. | des candidats élus lors des élections suivantes. |
| Wanneer de minimumpersoneelsbezetting voorzien voor de oprichting van | Lorsque l'effectif minimum du personnel prévu pour l'institution d'un |
| een raad of een comité niet meer is bereikt en er bijgevolg geen | conseil ou d'un comité n'est plus atteint et que, dès lors, il n'y a |
| aanleiding is tot hernieuwing van deze organen, genieten de bij de | plus lieu à renouvellement de ces organes, les candidats élus lors des |
| vorige verkiezingen verkozen kandidaten verder het voordeel van de | élections précédentes continuent à bénéficier des dispositions du |
| bepalingen van deze paragraaf gedurende zes maanden, te rekenen vanaf | présent paragraphe pendant six mois, à dater du premier jour de la |
| de eerste dag van de door de Koning vastgestelde periode der | période des élections fixée par le Roi. Il en est de même lorsque de |
| verkiezingen. Dit is eveneens het geval wanneer er geen nieuwe | |
| verkiezingen moeten georganiseerd worden bij ontstentenis van de | nouvelles élections ne sont pas organisées à défaut des candidatures |
| vereiste kandidaturen. | nécessaires. |
| Het voordeel van de bepalingen van deze paragraaf wordt niet meer | Le bénéfice des dispositions du présent paragraphe n'est plus accordé |
| toegekend aan de personeelsafgevaardigden die de leeftijd van | aux délégués du personnel qui atteignent l'âge de soixante-cinq ans, |
| vijfenzestig jaar bereiken, behoudens wanneer de onderneming de | sauf s'il est de pratique constante dans l'entreprise de maintenir en |
| gewoonte heeft de categorie van werknemers, waartoe zij behoren, in | service la catégorie de travailleurs à laquelle ils appartiennent. |
| dienst te houden. | |
| § 3. De kandidaat-personeelsafgevaardigden die bij de verkiezingen van | § 3. Les candidats-délégués du personnel, présentés lors des élections |
| de vertegenwoordigers van het personeel voor de raden en voor de | des représentants du personnel dans les conseils et les comités, qui |
| comités worden voorgedragen en aan de voorwaarden van verkiesbaarheid | réunissent les conditions d'éligibilité, bénéficient des dispositions |
| voldoen, genieten het voordeel van de bepalingen van de §§ 1 en 2 zo het hun eerste kandidatuur betreft. De kandidaat-personeelsafgevaardigden als bedoeld in het eerste lid genieten het voordeel van de bepalingen van de §§ 1 en 2 gedurende een periode die loopt vanaf de dertigste dag voorafgaand aan de aanplakking van het bericht dat de datum van de verkiezingen vastlegt, en een einde neemt twee jaar na de aanplakking van de uitslag der verkiezingen zo zij reeds kandidaat waren en niet werden verkozen bij de vorige verkiezingen. Het voordeel van de bepalingen van deze paragraaf wordt eveneens toegekend aan de kandidaten voorgedragen bij verkiezingen die nietig werden verklaard. § 4. Het mandaat van de personeelsafgevaardigden, of de hoedanigheid van kandidaat-personeelsafgevaardigde mag voor de betrokkene noch nadelen, noch bijzondere voordelen tot gevolg hebben. § 5. De personeelsafgevaardigden en de kandidaat-personeelsafgevaardigden mogen niet worden overgeplaatst van een technische bedrijfseenheid naar een andere van een zelfde juridische entiteit, tenzij zij schriftelijk hun instemming betuigen op het ogenblik dat de beslissing wordt genomen of indien er economische of technische redenen aanwezig zijn die vooraf door het bevoegd paritair orgaan in de zin van artikel 3, § 1, eerste lid, werden erkend. De overplaatsing van één afdeling van een technische bedrijfseenheid naar een andere van dezelfde technische bedrijfseenheid wordt beschouwd als niet bestaande voor de toepassing van deze wet indien zij gebeurd is binnen de zes maanden die de sluiting van deze nieuwe afdeling voorafgaan. | des §§ 1er et 2 lorsqu'il s'agit de leur première candidature. Les candidats délégués du personnel au sens de l'alinéa premier bénéficient des dispositions des §§ 1er et 2 pendant une période allant du trentième jour précédant l'affichage de l'avis fixant la date des élections et se terminant deux ans après l'affichage du résultat des élections lorsqu'ils ont déjà été candidats et qu'ils n'ont pas été élus à l'occasion des élections précédentes. Le bénéfice des dispositions du présent paragraphe est également accordé aux candidats présentés lors d'élections qui ont été annulées. § 4. Le mandat des délégués du personnel ou la qualité de candidat délégué du personnel ne peut entraîner ni préjudices ni avantages spéciaux pour l'intéressé. § 5. Les délégués du personnel et les candidats-délégués du personnel ne peuvent être transférés d'une unité technique d'exploitation à une autre d'une même entité juridique qu'en cas d'accord écrit de leur part au moment de la décision ou pour des raisons d'ordre économique ou technique préalablement reconnues par l'organe paritaire compétent au sens de l'article 3, § 1er, alinéa 1er. Un transfert d'une division d'une unité technique d'exploitation à une autre de la même unité technique d'exploitation est considéré comme inexistant, pour l'application de la présente loi, s'il est intervenu dans les six mois qui précèdent la fermeture de cette nouvelle division. |
| § 6. Geen enkele andere wijze van beëindiging van de | § 6. Aucun autre mode de cessation du contrat de travail que ceux |
| arbeidsovereenkomst dan die bepaald in § 1, mag ingeroepen worden, met uitzondering van : | visés au § 1er, ne peut être invoqué, à l'exception : |
| - de afloop van de termijn; | - de l'expiration du terme; |
| - de voltooiing van het werk waarvoor de overeenkomst werd gesloten; | - de l'achèvement du travail en vue duquel le contrat a été conclu; |
| - de eenzijdige beëindiging van de overeenkomst door de werknemer; | - de la rupture unilatérale de ce contrat par le travailleur; |
| - het overlijden van de werknemer; | - du décès du travailleur; |
| - overmacht; | - de la force majeure; |
| - het akkoord tussen de werkgever en de werknemer ». | - de l'accord entre l'employeur et le travailleur ». |
| B.2.2. Artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | B.2.2. L'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
| arbeidsovereenkomsten, zoals vervangen bij artikel 15 van de wet van | contrats de travail, tel qu'il a été remplacé par l'article 15 de la |
| 20 juli 1990 tot instelling van een flexibele pensioenleeftijd voor | loi du 20 juillet 1990 instaurant un âge flexible de la retraite pour |
| werknemers en tot aanpassing van de werknemerspensioenen aan de | les travailleurs salariés et adaptant les pensions des travailleurs |
| evolutie van het algemeen welzijn, en zoals gewijzigd bij artikel 7 | salariés à l'évolution du bien-être général, et tel qu'il a été |
| van de wet van 20 juli 1991 houdende begrotingsbepalingen en bij | modifié par l'article 7 de la loi du 20 juillet 1991 portant des |
| artikel 117 van de wet van 20 juli 1991 houdende sociale en diverse | dispositions budgétaires et par l'article 117 de la loi du 20 juillet |
| bepalingen, luidt : | 1991 portant des dispositions sociales et diverses, dispose : |
| « Indien het ontslag gegeven wordt om aan de voor onbepaalde tijd | « Si le congé est donné en vue de mettre fin au contrat conclu pour |
| gesloten arbeidsovereenkomst een einde te maken vanaf de eerste dag | une durée indéterminée à partir du premier jour du mois qui suit celui |
| van de maand volgend op de maand waarin de bediende de leeftijd van | |
| vijfenzestig jaar bereikt, wordt de opzeggingstermijn in afwijking van | au cours duquel l'employé atteint l'âge de soixante-cinq ans, le délai |
| artikel 82 vastgesteld op zes maanden wanneer het ontslag van de | de préavis, par dérogation à l'article 82, est fixé à six mois si le |
| werkgever uitgaat. Deze leeftijd wordt tot zestig jaar teruggebracht | congé est donné par l'employeur. Cet âge est réduit à soixante ans et |
| en de opzeggingstermijn wordt tot drie maanden herleid wanneer het | le délai de préavis est réduit à trois mois si le congé est donné par |
| ontslag van de bediende uitgaat. De opzeggingstermijn die de werkgever | l'employé. Le délai de préavis à respecter par l'employeur ou par |
| of de bediende moet eerbiedigen, wordt tot de helft teruggebracht | l'employé est réduit de moitié lorsque l'employé a moins de cinq ans |
| indien de bediende minder dan vijf jaar dienst telt in de onderneming. | de service dans l'entreprise. Pour les membres du personnel de |
| Voor de leden van het stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de | conduite ou du personnel de cabine de l'aviation civile, les âges de |
| burgerlijke luchtvaart worden de leeftijden van 65 en van 60 jaar | 65 ans et de 60 ans sont remplacés par l'âge de 55 ans. |
| vervangen door de leeftijd van 55 jaar. | |
| Tijdens de in het eerste lid bepaalde opzeggingstermijnen geniet de | Pendant les délais de préavis fixés par l'alinéa 1er, l'employé |
| bediende het voordeel van het bepaalde in artikel 85 ». | bénéficie des dispositions de l'article 85 ». |
| B.3. Het Hof wordt ondervraagd over het verschil in behandeling tussen | B.3. La Cour est interrogée sur la différence de traitement entre deux |
| twee categorieën van werknemers die lid zijn van het stuurpersoneel of | catégories de travailleurs membres du personnel de conduite ou du |
| van het cabinepersoneel van de burgerlijke luchtvaart : enerzijds, de | personnel de cabine de l'aviation civile : d'une part, les |
| werknemer die een personeelsafgevaardigde is en die totdat hij de | travailleurs qui sont délégués du personnel et qui jouissent de la |
| leeftijd van 65 jaar bereikt de bescherming geniet waarin artikel 2 | |
| van de wet van 19 maart 1991 voorziet en, anderzijds, de werknemer die | protection prévue par l'article 2 de la loi du 19 mars 1991 jusqu'à |
| geen personeelsafgevaardigde is. Terwijl een werknemer van de eerste | l'âge de soixante-cinq ans et, d'autre part, les travailleurs qui ne |
| categorie pas vanaf het ogenblik dat hij de leeftijd van 65 jaar | sont pas délégués du personnel. Tandis que les travailleurs |
| bereikt, kan worden ontslagen met de verkorte opzeggingstermijn waarin | appartenant à la première catégorie ne peuvent être licenciés |
| artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 voorziet, kan een | moyennant les délais de préavis réduits, prévus à l'article 83, § 1er, |
| werknemer van de tweede categorie middels die verkorte | de la loi du 3 juillet 1978, que lorsqu'ils atteignent l'âge de |
| opzeggingstermijn worden ontslagen indien het ontslag gegeven wordt om | soixante-cinq ans, les travailleurs appartenant à la seconde catégorie |
| aan de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde te | peuvent être licenciés moyennant ces délais de préavis réduits, si le |
| maken vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin de | congé est donné en vue de mettre fin au contrat conclu pour une durée |
| indéterminée, à partir du premier jour du mois qui suit celui au cours | |
| werknemer de leeftijd van 55 jaar bereikt. | duquel l'employé atteint l'âge de cinquante-cinq ans. |
| B.4.1. De eisende partij voor het verwijzende rechtscollege voert aan | B.4.1. La partie demanderesse devant la juridiction a quo soutient que |
| dat het antwoord op de prejudiciële vraag niet pertinent zou zijn voor | la réponse à la question préjudicielle ne serait pas pertinente pour |
| de beslechting van het bodemgeschil. Het buiten toepassing laten van | trancher le litige au fond. La non-application de la disposition, si |
| de in het geding zijnde bepaling in het geval waarin zij ongrondwettig | celle-ci était déclarée inconstitutionnelle, impliquerait que la |
| zou worden verklaard, zou impliceren dat de eisende partij niet langer | partie demanderesse n'aurait plus pu bénéficier de l'avantage prévu |
| het voordeel van artikel 2 van de wet van 19 maart 1991 zou kunnen | par l'article 2 de la loi du 19 mars 1991 à l'âge de soixante ans, |
| hebben genieten op het ogenblik dat zij de leeftijd van 60 jaar had | alors qu'elle a été licenciée avant d'avoir atteint cet âge. |
| bereikt, terwijl zij werd ontslagen vóór zij die leeftijd had bereikt. | B.4.2. C'est en règle au juge qui pose la question préjudicielle qu'il |
| B.4.2. Het staat in de regel aan de rechter die de prejudiciële vraag | appartient de déterminer si elle est pertinente pour trancher le |
| stelt, te bepalen of zij relevant is om het hem voorgelegde geschil te beslechten. Slechts indien dat klaarblijkelijk niet het geval is, vermag het Hof te beslissen dat de prejudiciële vraag geen antwoord behoeft. B.4.3. De eisende partij voor het verwijzende rechtscollege gaat ervan uit dat haar werkgever de gewoonte heeft de categorie van werknemers waartoe zij behoort, in dienst te houden tot zij de leeftijd van 60 jaar bereiken. Het staat niet aan het Hof, maar aan het verwijzende rechtscollege, om dat te beoordelen. Bijgevolg is de prejudiciële vraag niet klaarblijkelijk irrelevant om het aan het verwijzende rechtscollege voorgelegde geschil te beslechten. | litige dont il est saisi. Ce n'est que si tel n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la question préjudicielle n'appelle pas de réponse. B.4.3. La partie demanderesse devant la juridiction a quo considère que son employeur maintient habituellement au travail jusqu'à l'âge de soixante ans la catégorie de travailleurs dont elle fait partie. Il n'appartient pas à la Cour mais à la juridiction a quo de se prononcer sur cette question. Partant, la question préjudicielle n'est pas manifestement dénuée de pertinence pour trancher le litige soumis à la juridiction a quo. |
| B.5.1. De eisende partij voor het verwijzende rechtscollege voert aan | B.5.1. La partie demanderesse devant la juridiction a quo soutient que |
| dat de in B.3 vermelde categorieën van personen niet vergelijkbaar | les catégories de personnes mentionnées en B.3 ne sont pas |
| zijn in zoverre de ontslagregeling van beschermde werknemers waarin de | comparables, en ce que le régime de licenciement des travailleurs |
| wet van 19 maart 1991 voorziet, wordt vergeleken met de | protégés, prévu par la loi du 19 mars 1991, est comparé au régime de |
| ontslagregeling waarin de wet van 3 juli 1978 voorziet. | licenciement prévu par la loi du 3 juillet 1978. |
| B.5.2. De bewering volgens welke de situaties niet voldoende | B.5.2. L'allégation selon laquelle les situations ne sont pas |
| vergelijkbaar zijn, kan niet ertoe strekken dat de artikelen 10 en 11 | suffisamment comparables ne peut tendre à ce que les articles 10 et 11 |
| van de Grondwet niet van toepassing zouden zijn. Zij kan enkel tot | de la Constitution ne soient pas appliqués. Elle ne peut avoir pour |
| gevolg hebben dat de bewijsvoering van een bestaanbaarheid met die | effet que d'abréger la démonstration d'une compatibilité avec ces |
| bepalingen wordt ingekort wanneer de situaties dermate verschillend | dispositions, lorsque les situations sont à ce point éloignées qu'il |
| zijn dat het onmiddellijk duidelijk is dat geen vaststelling van | est immédiatement évident qu'un constat de discrimination ne saurait |
| discriminatie zou kunnen voortvloeien uit de nauwgezette vergelijking ervan. | résulter de leur comparaison minutieuse. |
| B.6.1. Het systeem van ontslagbescherming dat is ingevoerd bij de wet | B.6.1. Le régime de protection contre le licenciement institué par la |
| van 19 maart 1991, gaat terug op de wet van 20 september 1948 houdende | loi du 19 mars 1991 trouve son origine dans la loi du 20 septembre |
| organisatie van het bedrijfsleven. Artikel 21, § 3, derde lid, van die | 1948 portant organisation de l'économie. L'article 21, § 3, alinéa 3, |
| wet, zoals vervangen bij artikel 2 van de wet van 16 januari 1967 tot | de cette loi, tel qu'il a été remplacé par l'article 2 de la loi du 16 |
| wijziging van de wet van 20 september 1948 houdende organisatie van | janvier 1967 modifiant la loi du 20 septembre 1948 portant |
| het bedrijfsleven en van de wet van 10 juni 1952 betreffende de | organisation de l'économie et la loi du 10 juin 1952 concernant la |
| gezondheid en de veiligheid van de arbeiders alsmede de salubriteit | santé et la sécurité des travailleurs ainsi que la salubrité du |
| van het werk en van de werkplaatsen, en vóór het werd opgeheven bij | travail et des lieux de travail, et tel qu'il était formulé avant son |
| artikel 22, 1°, van de wet van 19 maart 1991, bepaalde : | abrogation par l'article 22, 1°, de la loi du 19 mars 1991, disposait |
| « Het voordeel van de bepalingen van deze paragraaf wordt niet meer | : « Le bénéfice des dispositions du présent paragraphe n'est plus |
| toegekend aan de leden die het personeel vertegenwoordigen die de | accordé aux délégués du personnel qui atteignent l'âge de |
| pensioengerechtigde leeftijd bereiken, behoudens wanneer de | soixante-cinq ans, sauf s'il est de pratique constante dans |
| onderneming de gewoonte heeft de categorie van werknemers, waartoe zij | l'entreprise de maintenir en service la catégorie de travailleurs à |
| behoren, in dienst te houden ». | laquelle ils appartiennent ». |
| B.6.2. Uit de parlementaire voorbereiding van de wet van 16 januari | B.6.2. Il ressort des travaux préparatoires de la loi du 16 janvier |
| 1967 blijkt dat de wetgever het ophouden van de bescherming voor de | 1967 que le législateur a voulu associer le fait de mettre fin à la |
| personeelsafgevaardigden waarin de wet voorziet heeft willen koppelen | protection des délégués du personnel, prévu par la loi, à l'âge auquel |
| aan de leeftijd waarop een werknemer niet langer verkiesbaar is als | un travailleur n'est plus éligible en tant que délégué du personnel. |
| personeelsafgevaardigde. In de parlementaire voorbereiding werd het volgende verklaard : | Dans les travaux préparatoires, il est déclaré ce qui suit : |
| « In de vroegere wetgeving kwam geen enkele bepaling voor noch | « La législation antérieure ne contenait aucune disposition sur |
| betreffende de uitsluiting van de gepensioneerden uit de verkiesbaren, | l'inéligibilité des pensionnés ni sur la possibilité de les licencier |
| noch betreffende de mogelijkheid om gepensioneerden tijdens hun | pendant leur période de protection. |
| beschermperiode te ontslaan. | |
| Het wetsontwerp wijzigt deze toestand door te bepalen : | Le projet de loi modifie cette situation en prévoyant : |
| a) dat een werknemer verkiesbaar is zolang hij de pensioengerechtigde | a) qu'un travailleur est éligible aussi longtemps qu'il n'a pas |
| leeftijd niet heeft bereikt; | atteint l'âge de la retraite; |
| b) dat een werknemer die als afgevaardigde van het personeel of als | b) qu'un travailleur bénéficiant de la protection légale en tant que |
| kandidaat beschermd is, kan ontslagen worden wanneer hij de | délégué ou candidat délégué du personnel peut être licencié dès qu'il |
| pensioengerechtigde leeftijd bereikt, tenzij de onderneming de | atteint l'âge de sa retraite, sauf s'il est de pratique constante dans |
| gewoonte heeft de categorie van werknemers waartoe hij behoort, in | l'entreprise de maintenir en service la catégorie de travailleurs à |
| dienst te houden » (Parl. St., Senaat, 1966-1967, nr. 59, pp. 6-7). | laquelle il appartient » (Doc. parl., Sénat, 1966-1967, n° 59, pp. |
| B.6.3.1. Artikel 19, eerste lid, 4°, van de wet van 20 september 1948 | 6-7). B.6.3.1. L'article 19, alinéa 1er, 4°, de la loi du 20 septembre 1948 |
| houdende organisatie van het bedrijfsleven, zoals vervangen bij | portant organisation de l'économie, tel qu'il a été remplacé par |
| artikel 3, 2°, van de wet van 7 juli 1994 tot wijziging van de wet van | l'article 3, 2°, de la loi du 7 juillet 1994 modifiant la loi du 20 |
| 20 september 1948 houdende organisatie van het bedrijfsleven en van de | septembre 1948 portant organisation de l'économie et la loi du 10 juin |
| wet van 10 juni 1952 betreffende de gezondheid en de veiligheid van de | 1952 concernant la santé et la sécurité des travailleurs, ainsi que la |
| werknemers, alsmede van de salubriteit van het werk en van de werkplaatsen, bepaalt : | salubrité du travail et des lieux de travail, dispose : |
| « Om als afgevaardigden van het personeel verkiesbaar te zijn, moeten | « Pour être éligibles comme délégués du personnel, les travailleurs |
| de werknemers aan de volgende voorwaarden voldoen : | doivent remplir les conditions suivantes : |
| [...] | [...] |
| 4° de leeftijd van vijfenzestig jaar niet hebben bereikt ». | 4° ne pas avoir atteint l'âge de soixante-cinq ans ». |
| B.6.3.2. Artikel 59, § 1, 4°, van de wet van 4 augustus 1996 | B.6.3.2. L'article 59, § 1er, 4°, de la loi du 4 août 1996 relative au |
| betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun | bien-être des travailleurs lors de l'exécution de leur travail est |
| werk bepaalt : | libellé comme suit : |
| « Om als personeelsafgevaardigde bij de Comités verkiesbaar te zijn, | « Pour être éligibles comme délégués du personnel auprès des comités, |
| moeten de werknemers op de datum van de verkiezingen aan de volgende | les travailleurs doivent, à la date des élections, remplir les |
| voorwaarden voldoen : | conditions suivantes : |
| [...] | [...] |
| 4° de leeftijd van vijfenzestig jaar niet hebben bereikt ». | 4° ne pas avoir atteint l'âge de soixante-cinq ans ». |
| B.6.4.1. Met de in artikel 19, eerste lid, 4°, van de wet van 20 | B.6.4.1. En adoptant la condition d'éligibilité prévue à l'article 19, |
| september 1948 en de in artikel 59, § 1, 4°, van de wet van 4 augustus | alinéa 1er, 4°, de la loi du 20 septembre 1948 et à l'article 59, § 1er, |
| 1996 bepaalde verkiesbaarheidsvoorwaarde, die is geïnspireerd op het | 4°, de la loi du 4 août 1996, qui est inspirée de l'avis n° 196 du 30 |
| advies nr. 196 van 30 april 1964 van de Nationale Arbeidsraad, beoogde | avril 1964 du Conseil national du travail, le législateur entendait |
| de wetgever te vermijden « dat de leden van de ondernemingsraden hun | éviter « que les membres des conseils d'entreprise ne prolongent |
| loopbaan onbepaald verlengen dank zij een mogelijke nieuwe verkiezing | indéfiniment leur carrière grâce à une nouvelle élection possible » |
| » (Parl. St., Kamer, 1965-1966, nr. 264/1, p. 2; zie ook Parl. St., | (Doc. parl., Chambre, 1965-1966, n° 264/1, p. 2; voy. aussi Doc. |
| Senaat, 1966-1967, nr. 59, p. 3). Hetzelfde geldt, mutatis mutandis, | parl., Sénat, 1966-1967, n° 59, p. 3). Le même raisonnement |
| voor de in het geding zijnde bepaling, die het mogelijk maakt een | s'applique, mutatis mutandis, à la disposition en cause, qui permet de |
| personeelsafgevaardigde die de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt te | licencier un délégué du personnel ayant atteint l'âge de soixante-cinq |
| ontslaan zonder voorafgaand optreden van het arbeidsgerecht of van het | ans sans intervention préalable de la juridiction du travail ou de |
| bevoegde paritaire orgaan. | l'organe paritaire compétent. |
| B.6.4.2. Te dien aanzien dient te worden opgemerkt dat de in het | B.6.4.2. A cet égard, il convient d'observer que la disposition en |
| geding zijnde bepaling het een lid van het stuurpersoneel of van het | cause ne permet pas aux membres du personnel de conduite ou du |
| cabinepersoneel van de burgerlijke luchtvaart die | personnel de cabine de l'aviation civile qui sont délégués du |
| personeelsafgevaardigde is, niet mogelijk maakt zijn loopbaan voor | personnel de prolonger indéfiniment leur carrière. Bien qu'il ne soit |
| onbepaalde duur te verlengen. Ofschoon het niet mogelijk is om hem met | pas possible de les licencier, en application de l'article 83, § 1er, |
| toepassing van artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 ontslag te | de la loi du 3 juillet 1978, pour mettre fin au contrat conclu pour |
| geven om aan de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een | une durée indéterminée à partir du premier jour du mois qui suit celui |
| einde te maken vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand | au cours duquel ils atteignent l'âge de cinquante-cinq ans, il est |
| waarin hij de leeftijd van 55 jaar bereikt, is het wel mogelijk dat te | effectivement possible de les licencier lorsqu'ils atteignent l'âge de |
| doen vanaf het ogenblik dat hij de leeftijd van 65 jaar bereikt, voor | soixante-cinq ans, pour autant qu'il ne soit pas mis fin, pour |
| zover zijn bescherming als personeelsafgevaardigde niet om andere | d'autres motifs, avant cette date, à la protection dont ils |
| redenen vóór die datum wordt beëindigd. | bénéficient en tant que délégués du personnel. |
| B.6.5. Een lid van het stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van | B.6.5. Un membre du personnel de conduite ou du personnel de cabine de |
| de burgerlijke luchtvaart is verkiesbaar als personeelsafgevaardigde | l'aviation civile est éligible comme délégué du personnel au conseil |
| bij de ondernemingsraad en bij het comité voor preventie en | d'entreprise et au comité pour la protection et la prévention au |
| bescherming op het werk tot hij de leeftijd van 65 jaar heeft bereikt, | travail jusqu'à l'âge de soixante-cinq ans, pour autant qu'il n'ait |
| voor zover zijn arbeidsovereenkomst niet voorafgaandelijk met | pas, au préalable, été mis fin à son contrat de travail, en |
| toepassing van artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 werd | application de l'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978. |
| beëindigd. Vermits de wetgever het ophouden van de bescherming voor de | Puisque le législateur a voulu associer le fait de mettre fin à la |
| personeelsafgevaardigden waarin artikel 2 van de wet van 19 maart 1991 | protection des délégués du personnel, prévu à l'article 2 de la loi du |
| voorziet, heeft willen koppelen aan de leeftijd waarop een werknemer | |
| niet langer verkiesbaar is als personeelsafgevaardigde, is het | 19 mars 1991, à l'âge auquel un travailleur cesse d'être éligible |
| redelijk verantwoord dat een lid van het stuurpersoneel of van het | comme délégué du personnel, il est raisonnablement justifié qu'un |
| cabinepersoneel van de burgerlijke luchtvaart dat een | membre du personnel de conduite ou du personnel de cabine de |
| personeelsafgevaardigde is, de bescherming geniet waarin artikel 2 van | l'aviation civile qui est délégué du personnel bénéficie de la |
| de wet van 19 maart 1991 voorziet tot hij de leeftijd van 65 jaar | protection prévue par l'article 2 de la loi du 19 mars 1991 jusqu'à |
| bereikt, zijnde de leeftijd tot wanneer hij verkiesbaar is als | l'âge de soixante-cinq ans, âge jusqu'auquel il est éligible comme |
| personeelsafgevaardigde bij de ondernemingsraad en bij het comité voor | délégué du personnel au conseil d'entreprise et au comité pour la |
| preventie en bescherming op het werk. | protection et la prévention au travail. |
| B.7. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.7. La première question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Ten aanzien van de tweede prejudiciële vraag | Quant à la seconde question préjudicielle |
| B.8. In de tweede prejudiciële vraag wordt het Hof gevraagd of artikel | B.8. Dans la seconde question préjudicielle, il est demandé à la Cour |
| 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 bestaanbaar is met de artikelen 10 | si l'article 83 de la loi du 3 juillet 1978 est compatible avec les |
| en 11 van de Grondwet in zoverre ten aanzien van de leden van het | articles 10 et 11 de la Constitution en ce que les délais de préavis |
| stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de burgerlijke | prévus par cette disposition s'appliquent aux membres du personnel de |
| luchtvaart de in die bepaling voorgeschreven opzeggingstermijnen | conduite ou du personnel de cabine de l'aviation civile lorsque le |
| gelden wanneer het ontslag wordt gegeven om aan de voor onbepaalde | |
| tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde te maken vanaf de eerste | congé est donné en vue de mettre fin au contrat de travail conclu pour |
| dag van de maand volgend op de maand waarin de bediende de leeftijd | une durée indéterminée, à partir du premier jour du mois qui suit |
| van 55 jaar bereikt, terwijl voor de overige werknemers die | celui au cours duquel l'employé atteint l'âge de cinquante-cinq ans, |
| opzeggingstermijnen slechts gelden wanneer het ontslag wordt gegeven | alors que ces délais ne s'appliquent aux autres travailleurs que |
| om aan de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde | lorsque le congé est donné en vue de mettre fin au contrat de travail |
| te maken vanaf de eerste dag van de maand volgend op de maand waarin | à durée indéterminée à partir du premier jour du mois qui suit celui |
| de bediende de leeftijd van 65 jaar bereikt. | au cours duquel l'employé atteint l'âge de soixante-cinq ans. |
| B.9. Artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 voert, in | B.9. L'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 instaure, en |
| vergelijking met artikel 82 van die wet, een onderscheiden regeling in | comparaison de l'article 82 de cette loi, un régime distinct, en ce |
| inzake de opzeggingsmodaliteiten voor de categorie van bedienden aan | qui concerne les modalités de préavis, pour la catégorie des employés |
| wie ontslag door de werkgever wordt gegeven om aan de voor onbepaalde | auxquels le congé est donné par l'employeur en vue de mettre fin au |
| tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde te maken vanaf de eerste | contrat de travail conclu pour une durée indéterminée, à partir du |
| dag van de maand volgend op de maand waarin de bediende de leeftijd | premier jour du mois qui suit celui au cours duquel l'employé atteint |
| van 65 jaar bereikt. | l'âge de soixante-cinq ans. |
| In tegenstelling tot het in het geding zijnde artikel, bepaalt artikel | |
| 82 van de wet van 3 juli 1978 dat de door de werkgever in acht te | Contrairement à l'article 83 en cause, l'article 82 de la loi du 3 |
| nemen opzeggingstermijnen worden vastgesteld hetzij op drie maanden of | juillet 1978 dispose que le délai de préavis que doit observer |
| een veelvoud van drie, hetzij bij overeenkomst gesloten ten vroegste | l'employeur est de trois mois ou d'un multiple de trois mois et doit |
| op het ogenblik waarop de opzegging wordt gegeven, hetzij door de | être fixé soit par convention conclue au plus tôt au moment où le |
| rechter, hetzij bij overeenkomst, gesloten ten laatste op het ogenblik | congé est donné, soit par le juge, soit par convention conclue au plus |
| van de indiensttreding van de bediende. | tard au moment de l'entrée en service de l'employé. |
| B.10.1. De in het geding zijnde bepaling werd oorspronkelijk ingevoerd | B.10.1. La disposition en cause a été introduite à l'origine par |
| bij artikel 45 van de wet van 21 november 1969 tot wijziging van de | l'article 45 de la loi du 21 novembre 1969 modifiant la législation |
| wetgeving betreffende de arbeidsovereenkomsten, dat bepaalde : | sur les contrats de louage de travail, qui disposait : |
| « Een artikel 15bis, luidend als volgt, wordt in dezelfde geordende | « Un article 15bis, libellé comme suit, est inséré dans les mêmes lois |
| wetten [de bij het koninklijk besluit van 20 juli 1955 gecoördineerde | coordonnées [les lois relatives au contrat d'emploi, coordonnées par |
| wetten betreffende het bediendencontract] ingevoegd. | l'arrêté royal du 20 juillet 1955] : |
| ' Art. 15bis.Indien de opzegging wordt gegeven om aan de voor |
' Art. 15bis.Si le congé est donné en vue de mettre fin au contrat |
| onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde te maken op het | d'emploi à durée indéterminée au moment où l'employé atteint l'âge |
| tijdstip waarop de bediende de normale leeftijd bereikt voor het | normal de la pension légale complète ou après cet âge, le délai de |
| volledig wettelijk pensioen, of daarna, wordt de termijn van opzegging | |
| in afwijking van het bepaalde in artikel 15 vastgesteld op zes maanden | préavis, par dérogation à l'article 15, est fixé à six mois si le |
| wanneer de opzegging van de werkgever uitgaat, en op drie maanden, | congé est donné par l'employeur et à trois mois si le congé est donné |
| wanneer zij van de bediende uitgaat. Deze termijnen worden evenwel tot | par l'employé. Ces délais sont toutefois réduits de moitié lorsque |
| de helft teruggebracht indien de bediende minder dan vijf jaar dienst | l'employé a moins de cinq ans de service dans l'entreprise. |
| telt in de onderneming. | |
| Tijdens de in het eerste lid bepaalde opzeggingstermijnen geniet de | Pendant les délais de préavis fixés par l'alinéa 1er, l'employé |
| bediende het voordeel van het bepaalde in artikel 17. ' ». | bénéficie des dispositions de l'article 17. ' ». |
| B.10.2. Uit de memorie van toelichting bij de voormelde wet blijkt dat | B.10.2. L'exposé des motifs de la loi précitée fait apparaître que |
| de invoering van verkorte opzeggingstermijnen naar aanleiding van de | l'instauration de délais de préavis réduits pour les travailleurs |
| pensioengerechtigde leeftijd verband houdt met de invoering van de | approchant de l'âge de la retraite est liée à l'introduction de la |
| regel dat een ontbindende voorwaarde in een arbeidsovereenkomst die | règle selon laquelle est nulle toute clause de résiliation, insérée |
| ertoe zou leiden dat het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd | dans un contrat de travail, qui aurait pour effet que le fait |
| een einde maakt aan de arbeidsovereenkomst, nietig is : | d'atteindre l'âge de la retraite ferait cesser ce contrat : |
| « Door de nietigheid uit te spreken van het beding, waarbij het | « En frappant de nullité la clause prévoyant que l'arrivée à l'âge de |
| bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd een einde maakt aan de | la pension met fin aux contrats de louage de travail, le projet réduit |
| arbeidsovereenkomst, beperkt het ontwerp de mogelijkheden om een einde | |
| te stellen aan deze overeenkomsten uitsluitend tot de wettelijke modaliteiten. | aux seuls modes légaux les possibilités de mettre fin à ces contrats. |
| [...] | [...] |
| Indien immers voormelde wetten de bedingen nietig verklaren waarbij de | En effet, si les lois précitées frappent de nullité les clauses |
| werkgever ertoe gemachtigd wordt de overeenkomst te beëindigen zonder | autorisant l'employeur à mettre fin au contrat sans respecter certains |
| sommige opzeggingstermijnen te eerbiedigen dan ligt de reden daarvan | délais de préavis, la raison en est que le législateur a voulu |
| in het feit dat de wetgever de werknemer heeft willen beschermen op | protéger le travailleur au moment où celui-ci a conclu le contrat. A |
| het ogenblik waarop deze de overeenkomst aanging. Op dat ogenblik kan | ce moment, on pouvait supposer que le travailleur aurait pu subir une |
| er worden verondersteld dat hij vanwege de werkgever enige drukking zou kunnen ondergaan hebben. Deze reden geldt natuurlijk niet meer op het ogenblik dat de werknemer op het punt staat zijn werkgever te verlaten. De partijen mogen dan wederzijds van de wettelijke opzeggingstermijn afzien. Bij ontstentenis van wederzijds akkoord zal er voortaan, behoudens dringende reden, een opzegging nodig zijn om aan de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst een einde te stellen wanneer de werknemer de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Het recht opzegging te geven kan slechts worden uitgeoefend met inachtneming van een opzeggingstermijn. | certaine pression de la part de l'employeur. Cette raison n'est évidemment plus valable au moment où le travailleur est sur le point de quitter son employeur. Les parties peuvent alors renoncer mutuellement aux délais légaux de préavis. Désormais, à défaut d'accord réciproque et sauf motif grave, un préavis sera nécessaire pour mettre fin au contrat de louage de travail conclu pour une durée indéterminée, lorsque le travailleur atteint l'âge de la pension. Le droit de donner congé ne pourra être exercé qu'en observant un délai de préavis. |
| [...] | [...] |
| Wegens de lange duur van de in acht te nemen opzeggingstermijn is het voor de partijen praktisch onmogelijk met volle kennis van zaken te beslissen op het ogenblik dat de opzegging normaal moet betekend worden, de ene of zij verder zal blijven arbeiden na de pensioengerechtigde leeftijd, de andere of zij nog beroep zal blijven doen op de bediende na diezelfde leeftijd. De beslissing de dienstbetrekkingen na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd voort te zetten kan redelijkerwijze slechts worden genomen op het ogenblik dat deze leeftijd wordt bereikt. Zelfs wanneer de partijen het erover eens zijn de bestaande arbeidsovereenkomst voort te zetten nadat de bediende de pensioengerechtigde leeftijd heeft bereikt, omdat zij er alle twee baat kunnen bij hebben, kan nochtans de arbeidscapaciteit van de bediende zeer snel afnemen, terwijl daarentegen de in acht te nemen opzeggingstermijn wordt opgevoerd of toch minstens behouden blijft. Deze overwegingen hebben de Regering ertoe aangezet een versoepeling | En raison de la longueur des délais de préavis qui doivent être observés il est pratiquement impossible aux parties de décider en pleine connaissance de cause au moment où le préavis normal doit être donné, l'une si elle continuera à travailler après l'âge de la pension, l'autre si elle conservera l'employé à son service après ce même âge. La décision de continuer les relations de travail après l'arrivée à l'âge de la pension ne peut logiquement être prise qu'au moment où cet âge est atteint. Au surplus, lorsque les parties conviennent de continuer l'exécution du contrat après l'arrivée de l'employé à l'âge de la pension, parce qu'elles y trouvent toutes deux intérêt, la capacité de travail de l'employé peut brusquement diminuer très vite alors que par contre, le délai de préavis à observer s'allonge ou est tout au moins maintenu. Ces considérations ont incité le Gouvernement à proposer un |
| voor te stellen van de wettelijke bepalingen inzake eenzijdige | assouplissement des dispositions légales en matière de résiliation |
| beëindiging van de voor onbepaalde tijd gesloten arbeidsovereenkomst | unilatérale du contrat de louage de travail à durée indéterminée pour |
| van de pensioengerechtigde bedienden. | les employés admis à la pension. |
| [...] | [...] |
| De korte opzeggingstermijnen zijn bestemd om de tewerkstelling na de | Les délais de préavis réduits sont destinés à faciliter la mise au |
| pensioengerechtigde leeftijd te vergemakkelijken. Zij zijn een | |
| uitzonderingsregeling waarvan de toepassing bijgevolg dient beperkt te | travail après l'âge de la pension. Ils constituent un régime |
| zijn. Daarom mag van deze verkorte opzeggingstermijnen slechts worden | d'exception qui, à ce titre, devra être d'application restreinte. |
| gebruik gemaakt om een einde te maken aan de arbeidsovereenkomst bij | C'est pourquoi, il conviendra de n'y avoir recours que pour mettre fin |
| het bereiken van de leeftijd waarop de bediende theoretisch een recht | au contrat quand l'employé atteint l'âge où il peut, théoriquement, |
| op volledig pensioen kan doen gelden. [...] » (Parl. St., Kamer, | faire valoir un droit à la pension complète. [...] » (Doc. parl., |
| 1966-1967, nr. 407/1, pp. 18-21). | Chambre, 1966-1967, n° 407/1, pp. 18-21). |
| B.10.3. In de wet van 3 juli 1978 werd de bepaling inzake de verkorte | B.10.3. La disposition relative aux délais de préavis réduits, telle |
| opzeggingstermijnen, zoals ingevoerd bij artikel 45 van de wet van 21 | qu'elle avait été introduite par l'article 45 de la loi du 21 novembre |
| november 1969, overgenomen. In de parlementaire voorbereiding van de | 1969 précitée, a été reprise dans la loi du 3 juillet 1978 relative |
| wet van 3 juli 1978 werd over de regeling van de verkorte | aux contrats de travail. Dans les travaux préparatoires de la loi du 3 |
| opzeggingstermijnen door de toenmalige minister van Tewerkstelling en | juillet 1978, le ministre de l'Emploi et du Travail de l'époque a dit, |
| Arbeid gesteld : | concernant le régime des délais de préavis réduits : |
| « Het artikel moet veeleer als een begunstiging van de bediende zelf | « L'article doit plutôt être considéré comme une faveur accordée à |
| worden gezien. Hierdoor wordt soms een grotere mogelijkheid gegeven om | l'employé lui-même, car il lui offre dans certains cas de plus grandes |
| spijts het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd nog wat te | possibilités de continuer à travailler quelque temps encore, bien |
| blijven doorwerken » (Parl. St., Senaat, 1977-1978, nr. 258-2, p. | qu'il ait atteint l'âge de la pension » (Doc. parl., Sénat, 1977-1978, |
| 150). | n° 258-2, p. 150). |
| B.10.4. Artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 werd vervangen bij | B.10.4. L'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 a été |
| artikel 15 van de wet van 20 juli 1990 tot instelling van een | remplacé par l'article 15 de la loi du 20 juillet 1990 instaurant un |
| flexibele pensioenleeftijd voor werknemers en tot aanpassing van de | âge flexible de la retraite pour les travailleurs salariés et adaptant |
| werknemerspensioenen aan de evolutie van het algemeen welzijn. Die wet | les pensions des travailleurs salariés à l'évolution du bien-être |
| heeft een einde gemaakt aan het algemene stelsel van de vaste | général. Cette loi a mis fin au régime général de l'âge fixe de la |
| pensioenleeftijd van 65 jaar voor mannen en 60 jaar voor vrouwen en | retraite à soixante-cinq ans pour les hommes et à soixante ans pour |
| heeft een flexibele pensioenleeftijd ingevoerd vanaf de leeftijd van | les femmes et a instauré un âge flexible de la retraite, dès l'âge de |
| 60 jaar. Daardoor diende artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 | soixante ans. De ce fait, l'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet |
| eveneens te worden gewijzigd, zonder dat het evenwel de bedoeling was | 1978 devait également être modifié, sans que l'intention fût toutefois |
| de fundamentele beleidsopties die ten grondslag liggen aan de bepaling | de modifier les options politiques qui sont à la base de cette |
| te wijzigen. | disposition. |
| B.11.1. Artikel 7 van de wet van 20 juli 1991 houdende | B.11.1. L'article 7 de la loi du 20 juillet 1991 portant des |
| dispositions budgétaires a complété l'article 83, alinéa 1er, de la | |
| begrotingsbepalingen heeft artikel 83, eerste lid, van de wet van 3 | loi du 3 juillet 1978, tel qu'il a été remplacé par l'article 15, |
| juli 1978, zoals vervangen bij het voormelde artikel 15 van de wet van | |
| 20 juli 1990, aangevuld met de bepaling luidens welke voor de leden | précité, de la loi du 20 juillet 1990, par la disposition en vertu de |
| van het stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de burgerlijke | laquelle les âges de soixante-cinq ans et soixante ans sont remplacés |
| luchtvaart de leeftijden van 65 en 60 jaar worden vervangen door de | par l'âge de cinquante-cinq ans pour les membres du personnel de |
| leeftijd van 55 jaar. | conduite ou du personnel de cabine de l'aviation civile. |
| B.11.2. In de memorie van toelichting van de wet van 20 juli 1991 werd | B.11.2. Dans l'exposé des motifs de la loi du 20 juillet 1991, cette |
| die bepaling als volgt verantwoord : | disposition a été justifiée comme suit : |
| « De leden van het stuurpersoneel of het cabinepersoneel van de | « Les membres du personnel de conduite de l'aviation civile ont droit |
| burgerlijke luchtvaart hebben recht op een volledig pensioen op de | |
| leeftijd van 55 jaar. Hun werkgever moet dus de bepalingen van artikel | à une pension complète à l'âge de 55 ans. Leur employeur doit donc |
| 83 van de wet van 3 juli [1978] betreffende de arbeidsovereenkomsten | [pouvoir] appliquer les dispositions de l'article 83 de la loi du 3 |
| kunnen toepassen » (Parl. St., Kamer, 1990-1991, nr. 1641/1, p. 5). | juillet 1978 relative aux contrats de travail » (Doc. parl., Chambre, 1990-1991, n° 1641/1, p. 5). |
| De parlementaire voorbereiding heeft daar nog aan toegevoegd : | Les travaux préparatoires indiquent également ce qui suit : |
| « De Minister herinnert eraan dat ingevolge de wet van 20 juli 1991 | « Le Ministre rappelle que par suite de l'entrée en vigueur de la loi |
| tot instelling van een flexibele pensioenleeftijd van werknemers er | du 20 juillet 1990 instaurant l'âge flexible de la retraite pour les |
| sedert 1 januari geen normale pensioenleeftijd meer bestaat. | travailleurs salariés, il n'existe plus d'âge normal de la retraite |
| depuis le 1er janvier 1991. | |
| Om die reden dient in de wet van 3 juli 1978 te worden gepreciseerd | Il convient dès lors de préciser dans la loi du 3 juillet 1978 que |
| dat voor de leden van het stuurpersoneel of het kabinepersoneel van de | pour les membres du personnel de conduite ou du personnel de cabine de |
| burgerlijke luchtvaart de verkorte opzeggingstermijnen gelden vanaf de | l'aviation civile, les délais de préavis réduits sont applicables dès |
| leeftijd van 55 jaar. | l'âge de 55 ans. |
| Een lid vraagt of deze maatregel verband houdt met de specifieke aard | Un membre demande si cette mesure est liée à la spécificité de la |
| van het betrokken beroep of integendeel het gevolg is van de | profession concernée ou si elle s'inscrit au contraire dans le cadre |
| saneringsoperatie bij Sabena. | de l'opération d'assainissement de la Sabena. |
| De Minister antwoordt dat onderhavig artikel enkel en alleen verband | Le Ministre répond que la mesure prévue par l'article à l'examen n'est |
| houdt met de belastende en stresserende werkzaamheden van deze | inspirée que par la nature pénible et stressante du travail de ce |
| arbeidskrachten. Het is een kwalitatieve maatregel die geen enkel | personnel. Il s'agit d'une mesure de nature qualitative qui n'est |
| uitstaans heeft met de sanering van Sabena » (Parl. St., Kamer, | nullement liée à l'opération d'assainissement de la Sabena » (Doc. |
| 1990-1991, nr. 1641/9, p. 8). | parl., Chambre, 1990-1991, n° 1641/9, p. 8). |
| B.12.1. Uit wat voorafgaat blijkt dat de in het geding zijnde bepaling | B.12.1. Il ressort de ce qui précède que la disposition en cause vise |
| beoogt het mogelijk te maken middels verkorte opzeggingstermijnen een | à permettre qu'il soit mis fin au contrat de travail moyennant des |
| einde te maken aan de arbeidsovereenkomst bij het bereiken van de | délais de préavis réduits lorsque le travailleur atteint l'âge de la |
| pensioenleeftijd. | retraite. |
| B.12.2. Artikel 3 van het koninklijk besluit van 3 november 1969 « | B.12.2. L'article 3 de l'arrêté royal du 3 novembre 1969 « déterminant |
| houdende vaststelling voor het vliegend personeel van de burgerlijke | pour le personnel navigant de l'aviation civile les règles spéciales |
| luchtvaart, van de bijzondere regelen betreffende het ingaan van het | |
| pensioenrecht en van de bijzondere toepassingsmodaliteiten van het | pour l'ouverture du droit à la pension et les modalités spéciales |
| koninklijk besluit nr. 50 van 24 oktober 1967 betreffende het rust- en | d'application de l'arrêté royal n° 50 du 24 octobre 1967 relatif à la |
| pension de retraite et de survie des travailleurs salariés, de la loi | |
| overlevingspensioen voor werknemers, van de wet van 20 juli 1990 tot | du 20 juillet 1990 instaurant un âge flexible de la retraite pour les |
| instelling van een flexibele pensioenleeftijd voor werknemers en tot | travailleurs salariés et adaptant les pensions des travailleurs |
| aanpassing van de werknemerspensioenen aan de evolutie van het | salariés à l'évolution du bien-être général et de l'arrêté royal du 23 |
| algemeen welzijn en van het koninklijk besluit van 23 december 1996 | |
| tot uitvoering van de artikelen 15, 16 en 17 van de wet van 26 juli | décembre 1996 portant exécution des articles 15, 16 et 17 de la loi du |
| 1996 tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van | 26 juillet 1996 portant modernisation de la sécurité sociale et |
| de leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels » bepaalt : | assurant la viabilité des régimes légaux des pensions » dispose : |
| « In afwijking van de artikelen 2, § 1, 3, 4, §§ 1 en 4, eerste en | « Par dérogation aux articles 2, § 1er, 3, 4, §§ 1er et 4, alinéas 1er |
| tweede lid, van het koninklijk besluit van 23 december 1996 gaat het | et 2, de l'arrêté royal du 23 décembre 1996, la pension de retraite du |
| rustpensioen van het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart | personnel navigant de l'aviation civile prend cours le premier jour du |
| in de eerste dag van de maand volgend op deze tijdens welke de | mois qui suit celui au cours duquel l'intéressé en fait la demande et |
| belanghebbende het aanvraagt en ten vroegste de eerste dag van de | au plus tôt le premier jour du mois qui suit celui au cours duquel |
| maand volgend op deze tijdens welke de belanghebbende : | l'intéressé : |
| a) de normale pensioenleeftijd die voor de leden van het vliegend | a) atteint l'âge normal de la pension, lequel est fixé pour les |
| personeel op 55 jaar is vastgesteld, bereikt; | membres du personnel navigant à 55 ans; |
| b) of van een gewoonlijke en hoofdzakelijke tewerkstelling als lid van | b) ou justifie avoir été occupé habituellement et en ordre principal |
| het vliegend personeel van de burgerlijke luchtvaart doet blijken | comme membre du personnel navigant de l'aviation civile soit pendant |
| hetzij gedurende dertig jaar in hoedanigheid van lid van het | trente années en qualité de membre du personnel de conduite soit |
| stuurpersoneel, hetzij gedurende vierendertig jaar in hoedanigheid van | pendant trente-quatre années en qualité de membre du personnel de |
| lid van het cabinepersoneel of achtereenvolgens of afwisselend in | cabine ou successivement ou alternativement en qualité de membre du |
| hoedanigheid van lid van het stuur- en cabinepersoneel ». | personnel de conduite et de cabine ». |
| B.12.3. Vermits de pensioenleeftijd van de leden van het | B.12.3. Etant donné que l'âge de la retraite des membres du personnel |
| stuurpersoneel of van het cabinepersoneel van de burgerlijke | de conduite ou du personnel de cabine de l'aviation civile a été fixé |
| luchtvaart op 55 jaar is vastgesteld, is het niet zonder redelijke | à cinquante-cinq ans, ce n'est pas sans justification raisonnable que |
| verantwoording dat ten aanzien van de leden van het stuurpersoneel of | le délai de préavis prévu par la disposition en cause s'applique aux |
| van het cabinepersoneel van de burgerlijke luchtvaart de in de in het | membres du personnel de conduite ou du personnel de cabine de |
| geding zijnde bepaling voorgeschreven opzeggingstermijn geldt wanneer | |
| het ontslag gegeven wordt om aan de voor onbepaalde tijd gesloten | l'aviation civile lorsque le congé est donné pour mettre fin au |
| arbeidsovereenkomst een einde te maken vanaf de eerste dag van de | contrat de travail à durée indéterminée à partir du premier jour du |
| maand volgend op de maand waarin de bediende de leeftijd van 55 jaar | mois qui suit celui au cours duquel l'employé atteint l'âge de |
| bereikt. | cinquante-cinq ans. |
| B.12.4. Dat uit artikel 21 van het koninklijk besluit van 10 januari | B.12.4. La circonstance qu'il découlerait de l'article 21 de l'arrêté |
| 2000 tot regeling van de burgerlijke vergunningen van bestuurder van | royal du 10 janvier 2000 réglementant les licences civiles de pilote |
| vliegtuigen, zoals van toepassing op de feiten voor het verwijzende | d'avions, tel qu'il s'applique aux faits portés devant la juridiction |
| rechtscollege, en uit artikel 2.10.10.1 van bijlage 1 bij het Verdrag | a quo, et de l'article 2.10.10.1 de l'annexe 1 à la Convention de |
| van Chicago, zoals gewijzigd door de Raad van de Internationale | Chicago, tel qu'il a été modifié le 10 mars 2006 par le Conseil de |
| Burgerluchtvaartorganisatie (ICAO) op 10 maart 2006, zou voortvloeien | l'Organisation de l'Aviation civile internationale (OACI), qu'un |
| dat een piloot die 60 jaar oud is de functie van bestuurder mag | pilote âgé de soixante ans peut exercer la fonction de commandant de |
| uitoefenen als lid van een meerkoppige bemanning, op voorwaarde dat | bord en tant que membre d'un équipage multipilote, à condition qu'il |
| hij het enige lid van het stuurpersoneel is dat de leeftijd van 60 | soit le seul membre du personnel de conduite ayant atteint l'âge de |
| jaar heeft bereikt en voor zover hij geen 65 jaar oud is, doet geen | soixante ans et pour autant qu'il n'ait pas encore atteint l'âge de |
| afbreuk aan het voorgaande. De in het geding zijnde bepaling koppelt | soixante-cinq ans, ne porte pas atteinte à ce qui précède. En effet, |
| de verkorte opzeggingstermijnen waarin ze voorziet, immers niet aan | la disposition en cause ne lie pas les délais de préavis réduits |
| het feit dat een lid van het stuurpersoneel van de burgerlijke | qu'elle prévoit au fait qu'un membre du personnel de conduite de |
| luchtvaart de functie van bestuurder niet meer mag uitoefenen, maar | l'aviation civile ne puisse plus exercer la fonction de commandant de |
| aan het feit dat hij de pensioenleeftijd bereikt. Die pensioenleeftijd | bord mais au fait qu'il atteint l'âge de la retraite. Cet âge de la |
| wordt bepaald in het voormelde artikel 3 van het koninklijk besluit van 3 november 1969. | retraite est fixé à l'article 3, précité, de l'arrêté royal du 3 novembre 1969. |
| B.13. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.13. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| - Artikel 2, § 2, van de wet van 19 maart 1991 houdende bijzondere | - L'article 2, § 2, de la loi du 19 mars 1991 portant un régime de |
| ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de | licenciement particulier pour les délégués du personnel aux conseils |
| ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en | d'entreprise et aux comités de sécurité, d'hygiène et d'embellissement |
| verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de | des lieux de travail, ainsi que pour les candidats délégués du |
| kandidaat-personeelsafgevaardigden, in samenhang gelezen met artikel | personnel, combiné avec l'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet |
| 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | 1978 relative aux contrats de travail, ne viole pas les articles 10 et |
| arbeidsovereenkomsten, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | 11 de la Constitution. |
| niet. - Artikel 83, § 1, van de wet van 3 juli 1978 betreffende de | - L'article 83, § 1er, de la loi du 3 juillet 1978 relative aux |
| arbeidsovereenkomsten schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet | contrats de travail ne viole pas les articles 10 et 11 de la |
| niet. | Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
| Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 3 februari 2011. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 3 février 2011. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |