← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 102/2010 van 16 september 2010 Rolnummer 4817 In zake
: de prejudiciële vragen betreffende het Wetboek van vennootschappen , gesteld door(...) Het
Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 102/2010 van 16 september 2010 Rolnummer 4817 In zake : de prejudiciële vragen betreffende het Wetboek van vennootschappen , gesteld door(...) Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de rechter(...) | Extrait de l'arrêt n° 102/2010 du 16 septembre 2010 Numéro du rôle : 4817 En cause : les questions préjudicielles relatives au Code des sociétés , posées par le Tribunal d(...) La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. He(...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 102/2010 van 16 september 2010 | Extrait de l'arrêt n° 102/2010 du 16 septembre 2010 |
Rolnummer 4817 | Numéro du rôle : 4817 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende het Wetboek van | En cause : les questions préjudicielles relatives au Code des sociétés |
vennootschappen (in het bijzonder de minderheidsvordering in de | (en particulier, l'action minoritaire dans les sociétés coopératives), |
coöperatieve vennootschappen), gesteld door de Rechtbank van | posées par le Tribunal de commerce de Termonde. |
Koophandel te Dendermonde. | La Cour constitutionnelle, |
Het Grondwettelijk Hof, | |
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en M. Melchior, en de | composée des présidents M. Bossuyt et M. Melchior, et des juges R. |
rechters R. Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke en P. | Henneuse, L. Lavrysen, J.-P. Moerman, E. Derycke et P. Nihoul, |
Nihoul, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder | assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. |
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | Bossuyt, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
Bij vonnis van 19 november 2009 in zake Godelieve Benoot tegen | Par jugement du 19 novembre 2009 en cause de Godelieve Benoot contre |
Franciscus Cornelis en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van | Franciscus Cornelis et autres, dont l'expédition est parvenue au |
het Hof is ingekomen op 27 november 2009, heeft de Rechtbank van | greffe de la Cour le 27 novembre 2009, le Tribunal de commerce de |
Koophandel te Dendermonde de volgende prejudiciële vragen gesteld : | Termonde a posé les questions préjudicielles suivantes : |
1. « Is er inzake de minderheidsvordering toekomend aan de | 1. « En matière d'action minoritaire appartenant aux associés |
minderheidsvennoten sprake van een discriminatie door de ontstentenis | minoritaires, y a-t-il discrimination (et, par conséquent, violation |
van een wettelijke regeling (en bijgevolg van een schending van de | |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet), nu voor een minderheidsvennoot | des articles 10 et 11 de la Constitution) du fait de l'absence d'un |
régime légal, dès lors qu'une action minoritaire est prévue pour | |
van een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid | l'associé minoritaire d'une société coopérative à responsabilité |
(cvba) wel is voorzien in een minderheidsvordering (artikel 416 | limitée (SCRL) (article 416 du Code des sociétés), alors qu'il n'est |
W.Venn.), terwijl dergelijke vordering niet is voorzien voor de | pas prévu une telle action en faveur de l'associé minoritaire d'une |
minderheidsvennoot van een coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid (cvoa) ? »; | société coopérative à responsabilité illimitée (SCRI) ? »; |
2. « Is er inzake de minderheidsvordering toekomend aan de | 2. « En matière d'action minoritaire appartenant aux associés |
minderheidsvennoten sprake van een discriminatie door de ontstentenis | minoritaires, y a-t-il discrimination (et, par conséquent, violation |
van een wettelijke regeling (en bijgevolg van een schending van de | |
artikelen 10 en 11 van de Grondwet), nu deze minderheidsvordering | des articles 10 et 11 de la Constitution) du fait de l'absence d'un |
enkel is voorzien voor een minderheidsvennoot van een besloten | régime légal, dès lors que cette action minoritaire est uniquement |
prévue pour un associé minoritaire d'une société privée à | |
vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba - artikel 290 | responsabilité limitée (SPRL - article 290 du Code des sociétés), |
W.Venn.), van een coöperatieve vennootschap met beperkte | |
aansprakelijkheid (cvba - artikel 416 W.Venn.) en van een naamloze | d'une société coopérative à responsabilité limitée (SCRL - article 416 |
vennootschap (nv - artikel 562 W.Venn.), terwijl dergelijke vordering | du Code des sociétés) ou d'une société anonyme (SA - article 562 du |
niet is voorzien voor de minderheidsvennoot van vennootschappen met | Code des sociétés), alors qu'une telle action n'est pas prévue en |
een andere rechtsvorm, zoals de coöperatieve vennootschap met | faveur de l'associé minoritaire de sociétés ayant une autre forme |
onbeperkte aansprakelijkheid (cvoa) ? ». | juridique, comme la société coopérative à responsabilité illimitée (SCRI) ? ». |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) B.1. De verwijzende rechter ondervraagt het Hof over de bestaanbaarheid met het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie, van de ontstentenis van een wettelijke regeling wat de mogelijkheid voor minderheidsvennoten van een coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid (cvoa) betreft om een minderheidsvordering in te stellen, terwijl het Wetboek van vennootschappen wel in die mogelijkheid voorziet voor minderheidsvennoten of minderheidsaandeelhouders van een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba), van een besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (bvba) en van een naamloze vennootschap (nv). B.2.1. Volgens de Ministerraad zou de eisende partij in het | (...) B.1. Le juge a quo interroge la Cour sur la compatibilité, avec le principe d'égalité et de non-discrimination, de l'absence d'un régime légal en ce qui concerne la possibilité pour les associés minoritaires d'une société coopérative à responsabilité illimitée (SCRI) d'intenter une action minoritaire, alors que le Code des sociétés prévoit cette possibilité pour les associés ou actionnaires minoritaires d'une société coopérative à responsabilité limitée (SCRL), d'une société privée à responsabilité limitée (SPRL) et d'une société anonyme (SA). B.2.1. Selon le Conseil des ministres, la partie demanderesse dans l'affaire que doit trancher le juge du fond pourrait demander, en |
bodemgeschil, krachtens artikel 1134 van het Burgerlijk Wetboek, | vertu de l'article 1134 du Code civil, des dommages et intérêts en |
schadevergoeding kunnen vorderen op grond van de contractuele | raison de l'inexécution du contrat par le cocontractant, de sorte |
wanprestatie van haar medecontractant, zodat de minderheidsvordering | qu'il ne serait dès lors pas utile d'intenter l'action minoritaire |
dan ook niet zou dienen te worden ingesteld om het beoogde doel - | pour atteindre l'objectif poursuivi - l'indemnisation du dommage |
vergoeding van de schade door wanprestatie van de verwerende partij - | résultant de l'inexécution par la partie défenderesse. Le Conseil des |
te bereiken. Daarom is de Ministerraad van oordeel dat het antwoord op | ministres considère, pour cette raison, que la réponse aux questions |
de gestelde prejudiciële vragen kennelijk niet dienstig zou zijn voor | préjudicielles posées ne serait manifestement pas utile au juge a quo |
de verwijzende rechter om het hem voorgelegde geschil te beslechten, | pour trancher le litige qui lui est soumis, de sorte que ces questions |
zodat die vragen geen antwoord zouden behoeven. | n'appelleraient pas de réponse. |
B.2.2. Het staat niet aan het Hof maar aan de verwijzende rechter te | B.2.2. Il n'appartient pas à la Cour mais au juge a quo d'apprécier |
oordelen of te dezen van kwade trouw van de verwerende partij sprake | s'il est question, en l'espèce, de mauvaise foi de la partie |
is en zich uit te spreken over de eventuele vorderingsmogelijkheden | défenderesse et de se prononcer sur les éventuelles possibilités |
waarover de eisende partij in het bodemgeschil zou beschikken om de | d'action dont disposerait la partie demanderesse devant le juge du |
vergoeding te verkrijgen van de door haar geleden schade. | fond pour obtenir la réparation du dommage qu'elle a subi. |
B.2.3. In beginsel komt het de verwijzende rechter toe na te gaan of | B.2.3. C'est en principe au juge qui pose la question préjudicielle |
het antwoord op de prejudiciële vraag nuttig is om het hem voorgelegde | qu'il appartient de vérifier si la réponse à cette question est utile |
geschil te beslechten. Slechts wanneer dat klaarblijkelijk niet het | à la solution du litige qu'il doit trancher. Ce n'est que lorsque ce |
geval is, vermag het Hof te beslissen dat de vraag geen antwoord behoeft. | n'est manifestement pas le cas que la Cour peut décider que la question n'appelle pas de réponse. |
De verwijzende rechter stelt vast dat de algemene vergadering van de | Le juge a quo constate que l'assemblée générale de la SCRI concernée |
betrokken cvoa geen beslissing heeft genomen om de actio mandati tegen | n'a pas pris de décision d'intenter l'actio mandati contre les |
de bestuurders van die vennootschap in te stellen en dat de eisende | administrateurs de cette société et que la partie demanderesse est une |
partij een minderheidsvennoot is. Daarom zou volgens de verwijzende | associée minoritaire. Pour cette raison, le juge a quo estime que |
rechter de enige actiemogelijkheid, gebaseerd op de (interne) | l'unique possibilité d'action, reposant sur la responsabilité |
bestuurdersaansprakelijkheid voor rekening van de vennootschap, de minderheidsvordering zijn, waarin de vennootschapswetgeving evenwel niet voorziet voor de minderheidsvennoten van een cvoa. Aldus blijkt dat, in de voormelde zienswijze van de verwijzende rechter, het antwoord op de door hem ambtshalve gestelde prejudiciële vragen, nuttig is om het hem voorgelegde geschil te beslechten. De exceptie wordt verworpen. B.3.1. Volgens de verwerende partij voor de verwijzende rechter zouden de verschillende categorieën van vennootschappen die in de prejudiciële vragen worden vermeld, niet vergelijkbaar zijn. De verschillende vennootschapsvormen zouden immers aan onderscheiden noden vanuit de praktijk beantwoorden en voor elke vennootschapsvorm zouden specifieke regels gelden. B.3.2. Het gegeven dat voor de verschillende vennootschapsvormen die in de prejudiciële vragen worden vermeld, specifieke regels gelden en dat diegenen die van een vennootschap deel willen uitmaken, voor deze of gene vennootschapsvorm kunnen kiezen, belet niet dat, wat de mogelijkheid betreft om al dan niet een minderheidsvordering in te stellen, die verschillende vennootschapsvormen vergelijkbaar zijn in het licht van een toetsing aan het beginsel van gelijkheid en niet-discriminatie. De exceptie wordt verworpen. B.4. Gelet op hun samenhang, onderzoekt het Hof de twee prejudiciële vragen samen. B.5. De minderheidsvordering werd in de naamloze vennootschap en in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ingevoerd bij de | (interne) des administrateurs, pour le compte de la société, serait l'action minoritaire, laquelle n'est toutefois pas prévue par la législation sur les sociétés pour les associés minoritaires d'une SCRI. Il s'avère dès lors que, dans l'optique précitée du juge a quo, la réponse aux questions préjudicielles qu'il a posées d'office, est utile pour trancher le litige qui lui est soumis. L'exception est rejetée. B.3.1. Selon la partie défenderesse devant le juge a quo, les différentes catégories de sociétés mentionnées dans les questions préjudicielles ne seraient pas comparables. En effet, les différentes formes sociales répondraient à des besoins distincts en pratique et des règles spécifiques s'appliqueraient à chaque forme sociale. B.3.2. La circonstance que des règles spécifiques s'appliquent aux différentes formes de sociétés mentionnées dans les questions préjudicielles et que les personnes souhaitant faire partie d'une société peuvent choisir telle ou telle forme sociale n'empêche pas qu'en ce qui concerne la possibilité d'intenter ou non une action minoritaire, ces différentes formes de sociétés sont comparables dans le cadre d'un examen au regard du principe d'égalité et de non-discrimination. L'exception est rejetée. B.4. Eu égard à leur connexité, la Cour examine les deux questions préjudicielles ensemble. B.5. L'action minoritaire a été instaurée, pour la société anonyme et |
wet van 18 juli 1991. Aldus kan de minderheidsaandeelhouder of | la société privée à responsabilité limitée, par la loi du 18 juillet |
minderheidsvennoot voor rekening van de vennootschap een | 1991. L'actionnaire ou l'associé minoritaire peut ainsi intenter, pour |
aansprakelijkheidsvordering tegen de bestuurders respectievelijk de | le compte de la société, une action en responsabilité contre, |
zaakvoerders van een nv of een bvba instellen indien de meerderheid | respectivement, les administrateurs d'une SA ou les gérants d'une |
van de algemene vergadering zulks nalaat. | SPRL, si la majorité de l'assemblée générale néglige de le faire. |
In de parlementaire voorbereiding van de wet van 18 juli 1991 wordt | Dans les travaux préparatoires de la loi du 18 juillet 1991, il est |
gesteld dat een van de grondslagen waarop de wet tot wijziging van het | dit que l'un des principes sur lesquels doit reposer la réforme du |
vennootschapsrecht moet steunen, de eerbiediging van de belangen van | |
de aandeelhouders of vennoten met een minderheidsdeelneming is | droit des sociétés est le respect des intérêts des actionnaires ou |
teneinde een evenwicht in de structuur van de vennootschap te bewaren | associés minoritaires afin de maintenir les équilibres au sein de la |
(Parl. St., Senaat, 1990-1991, nr. 1107-1, pp. 12 en 14). Het ontwerp | société (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 1107-1, pp. 12 et 14). Dès |
voorziet dan ook « in de mogelijkheid voor een minderheid van de | lors, le projet « introduit une action minoritaire qui vise à |
aandeelhouders om een aansprakelijkheidsvordering in te stellen, die | permettre à une minorité d'actionnaires, répondant à certaines |
hen, met inachtneming van bepaalde voorwaarden, de mogelijkheid biedt | conditions, d'exercer l'action en responsabilité des administrateurs |
om een aansprakelijkheidsvordering in te stellen tegen bestuurders | |
indien de algemene vergadering geweigerd heeft zulks te doen » (ibid., | dont l'assemblée générale refusera de décider l'intentement » (ibid., |
p. 15). | p. 15). |
Thans wordt in een minderheidsvordering voorzien door het bij de wet | Actuellement, une action minoritaire est prévue dans le Code des |
van 7 mei 1999 ingevoerde Wetboek van vennootschappen, in artikel 290, | sociétés institué par la loi du 7 mai 1999, à l'article 290, en ce qui |
wat de bvba betreft, en in artikel 562, wat de nv betreft. | concerne la SPRL, et à l'article 562, en ce qui concerne la SA. |
B.6.1. Bij de wet van 20 juli 1991 werd de regelgeving inzake de | B.6.1. La loi du 20 juillet 1991 a réformé le régime des sociétés |
coöperatieve vennootschap hervormd en werd, onder meer, de | coopératives et a, entre autres, introduit l'action minoritaire dans |
minderheidsvordering in de coöperatieve vennootschap met beperkte | la société coopérative à responsabilité limitée. |
aansprakelijkheid ingevoerd. | |
B.6.2. Door de indiening van het ontwerp tot hervorming van de | B.6.2. En déposant le projet de réforme de la société coopérative, le |
coöperatieve vennootschap beoogde de Regering een duidelijk | |
onderscheid te maken « tussen enerzijds de bepalingen in verband met | Gouvernement entendait faire une distinction claire « entre d'une part |
de werking van de coöperatieve vennootschap en anderzijds de | les règles liées au fonctionnement de la société coopérative et |
bepalingen en de gevolgen van een regeling met beperkte | d'autre part les règles et les conséquences du régime de la |
aansprakelijkheid » (Parl. St., Senaat, 1990-1991, nr. 1374-1, p. 61). | responsabilité limitée » (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 1374-1, p. |
De memorie van toelichting vermeldt daaromtrent : | 61). L'exposé des motifs indique à ce sujet : |
« Aangezien de coöperatieve vennootschap kan kiezen voor een regeling | « En effet, dans la mesure où la société coopérative peut choisir le |
met beperkte aansprakelijkheid, moeten daaraan bepaalde gevolgen | régime de la responsabilité limitée, il y a certaines conséquences à |
worden verbonden om een einde te maken aan de ' ongezonde ' situatie | tirer pour mettre fin à la situation ' malsaine ' où l'on peut |
die de mogelijkheid biedt de beperkte aansprakelijkheid te genieten en | bénéficier de cette responsabilité limitée tout en jouissant par le |
tegelijkertijd, door te kiezen voor de rechtsvorm van de coöperatieve | choix de cette société d'un régime beaucoup plus laxiste que celui de |
vennootschap, onder een minder strikte regeling te vallen dan de N.V. | la société anonyme ou de la S.P.R.L. quant aux engagements sociaux. |
of de B.V.B.A. wat de verbintenissen van de vennootschap betreft. | Le Gouvernement ne veut en aucun cas qu'en raison des critères formels |
De Regering wil in geen geval dat op grond van de thans voor de | souples de la société coopérative actuellement en vigueur, il y ait un |
coöperatieve vennootschappen geldende, soepele vormvoorwaarden gebruik | |
wordt gemaakt van een dergelijke vorm van rechtspersoonlijkheid ten | recours à ce type de personne morale pour éluder certaines |
einde bepaalde wetgevingen en regelgevingen op het gebied van het | législations et réglementations en matière de droit des affaires et de |
vennootschapsrecht en het sociaal recht te omzeilen » (ibid., p. 62). | droit social » (ibid., p. 62). |
Wat het onderscheid tussen coöperatieve vennootschappen met beperkte | En ce qui concerne la distinction entre sociétés coopératives à |
dan wel met onbeperkte aansprakelijkheid betreft, werd gesteld dat aan | responsabilité limitée ou, au contraire, illimitée, il a été déclaré |
de coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid de | qu'il convenait d'imposer aux sociétés coopératives à responsabilité |
verplichting dient te worden opgelegd een hele reeks voorwaarden met | limitée de respecter toute une série de conditions de fond et de forme |
betrekking tot de vorm en de inhoud na te leven (ibid. ). | (ibid. ). |
Met betrekking tot de coöperatieve vennootschappen met onbeperkte | En ce qui concerne les sociétés à responsabilité illimitée, les |
aansprakelijkheid werd vermeld : | travaux préparatoires mentionnent : |
« Aangezien wordt gekozen voor een onbeperkte en hoofdelijke | « Dans la mesure où il est prévu une responsabilité illimitée et |
aansprakelijkheid van de leden van de coöperatieve vennootschap, is | solidaire des membres de la société coopérative, il s'impose de |
het noodzakelijk om met betrekking tot de oprichting van en het | prévoir un régime beaucoup plus souple pour la fondation et le |
toezicht op dergelijke coöperatieve vennootschappen in een veel | contrôle des coopératives. En effet, dans cette hypothèse, les |
soepeler regeling te voorzien. In dat geval zijn de vennoten immers | associés sont tenus sur tous leurs biens et de manière solidaire » |
hoofdelijk gebonden voor al hun bezittingen » (ibid., p. 63). | (ibid., p. 63). |
B.6.3. Bij een mondeling amendement stelt de vertegenwoordiger van de minister, bij de artikelsgewijze bespreking in de Senaatscommissie, een tekst voor ten gevolge waarvan de minderheidsvordering ook in de coöperatieve vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid werd ingevoerd : « Deze vraag namens de Regering vindt haar oorsprong in het engagement dat de Regering genomen heeft bij de bespreking van het ontwerp tot wijziging op de N.V.'s onlangs in de Senaat goedgekeurd. Het betreft met name de minderheidsvordering zoals ze voorzien werd in de N.V.- en | B.6.3. Lors de la discussion article par article en commission du Sénat, le représentant du ministre a proposé, dans un amendement verbal, un texte à la suite duquel l'action minoritaire a également été introduite dans les sociétés coopératives à responsabilité limitée : « Cette demande, présentée au nom du Gouvernement, résulte de l'engagement pris par celui-ci lors de la discussion du projet modifiant les sociétés anonymes, adopté récemment au Sénat. Il s'agit de l'action minoritaire, telle qu'elle a été prévue dans la législation sur la société anonyme et la société privée à responsabilité limitée. La proposition se situe donc dans le |
B.V.B.A.-wetgeving en sluit dus bij die wetgeving aan » (Parl. St., | prolongement de cette législation » (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° |
Senaat, 1990-1991, nr. 1374-8, p. 43). | 1374-8, p. 43). |
Dat amendement werd aangenomen en resulteerde, ten gevolge van het | Cet amendement a été adopté et a eu pour résultat, à la suite de |
aannemen van de wet van 20 juli 1991, in de aanvulling met een 10° van | l'adoption de la loi du 20 juillet 1991, de compléter, par un 10°, |
artikel 158 van de toenmalige gecoördineerde wetten op de handelsvennootschappen. B.7.1. Paragraaf 1 van artikel 416 van het Wetboek van vennootschappen, waarin thans de minderheidsvordering in een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid is geregeld, bepaalt : « Een vordering tegen de bestuurders, kan voor rekening van de vennootschap door minderheidsvennoten worden ingesteld. Deze minderheidsvordering wordt voor rekening van de vennootschap ingesteld door één of meer vennoten die, op de dag waarop de algemene vergadering zich uitspreekt over de aan de bestuurders te verlenen | l'article 158 des lois coordonnées sur les sociétés commerciales alors en vigueur. B.7.1. Le paragraphe premier de l'article 416 du Code des sociétés, qui règle actuellement l'action minoritaire dans une société coopérative à responsabilité limitée, dispose : « Une action peut être intentée contre les administrateurs pour le compte de la société par des associés minoritaires. Cette action minoritaire est intentée, par un ou plusieurs associés possédant, au jour de l'assemblée générale qui s'est prononcée sur la décharge des administrateurs, des titres auxquels est attaché au moins |
kwijting, effecten bezitten die ten minste 10 % vertegenwoordigen van | 10 % des voix attachées à l'ensemble des titres existant à ce jour ou |
de stemmen verbonden aan het geheel van de op die dag bestaande | possédant à ce même jour des titres représentant une fraction du |
effecten, of op diezelfde dag effecten bezitten die een gedeelte van het kapitaal vertegenwoordigen ter waarde van ten minste 1 250 000 EUR. De vordering kan slechts worden ingesteld door personen die de kwijting niet hebben goedgekeurd en door personen die de kwijting wel hebben goedgekeurd maar waarvan blijkt dat zij ongeldig is ». B.7.2. Noch het Wetboek van vennootschappen, noch enige andere wetsbepaling voorziet in een soortgelijke minderheidsvordering ten gunste van de minderheidsvennoten van een coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid. B.8.1. Volgens de Ministerraad zou het in het geding zijnde verschil in behandeling op een objectief criterium berusten en redelijk verantwoord zijn, gelet op de onbeperkte dan wel de beperkte aansprakelijkheid van de vennoten of van de aandeelhouders : de vennoten of de aandeelhouders van een vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid zijn hoofdelijk gehouden voor al hun bezittingen, terwijl die van een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid slechts zijn gehouden tot beloop van hun inbreng. Met de invoering van de minderheidsvordering zou de wetgever, volgens de Ministerraad, de bedoeling hebben gehad de personen te beschermen die in een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid hebben geïnvesteerd, maar niet het bestuur over zulk een vennootschap voeren. Bijgevolg zou de minderheidsvordering zijn ingevoerd om bepaalde vennoten of aandeelhouders te beschermen tegen de fouten van degenen die het bestuur van een vennootschap met beperkte aansprakelijkheid in handen hebben. | capital égale à 1 250 000 EUR au moins. L'action ne peut être intentée que par ceux qui n'ont pas voté la décharge et par ceux qui ont voté cette décharge pour autant dans ce cas, que celle-ci ne soit pas valable ». B.7.2. Ni le Code des sociétés, ni aucune autre disposition législative ne prévoit une action minoritaire similaire en faveur des associés minoritaires d'une société coopérative à responsabilité illimitée. B.8.1. Selon le Conseil des ministres, la différence de traitement en cause reposerait sur un critère objectif et serait raisonnablement justifiée, eu égard à la responsabilité illimitée ou, au contraire, limitée des associés ou des actionnaires : les associés ou les actionnaires d'une société à responsabilité illimitée sont solidairement tenus sur tout leur patrimoine, tandis que ceux d'une société à responsabilité limitée ne sont tenus qu'à concurrence de leur apport. En instaurant l'action minoritaire, le législateur aurait eu pour objectif, selon le Conseil des ministres, de protéger les personnes qui ont investi dans une société à responsabilité limitée mais n'exercent pas la gestion d'une telle société. Par conséquent, l'action minoritaire aurait été instaurée pour protéger certains associés ou actionnaires contre les fautes des personnes chargées de la gestion d'une société à responsabilité limitée. |
B.8.2. Uit de in B.5 aangehaalde parlementaire voorbereiding van de | B.8.2. Il ressort des travaux préparatoires, cités en B.5, de la loi |
wet van 18 juli 1991 waarbij de minderheidsvordering in de nv en de | du 18 juillet 1991 instaurant l'action minoritaire dans la SA et la |
bvba werd ingevoerd, blijkt dat aldus aan de minderheidsaandeelhouders | SPRL que les actionnaires ou les associés minoritaires ont ainsi la |
of de minderheidsvennoten de mogelijkheid wordt geboden zich in de | possibilité de se substituer à la majorité défaillante et de prendre |
plaats te stellen van de in gebreke gebleven meerderheid en de verdediging op zich te nemen van de belangen van de vennootschap waarvoor die meerderheid niet is opgekomen (Parl. St., Senaat, 1990-1991, nr. 1107-1, p. 29). Door ten gunste van die minderheidsaandeelhouders of die minderheidsvennoten in een minderheidsvordering te voorzien, kunnen dezen, voor rekening van de vennootschap, een aansprakelijkheidsvordering tegen de bestuurders of de zaakvoerders instellen, inzonderheid in het geval van stilzitten of van weigering van de meerderheid van de algemene vergadering van de betrokken vennootschap om in voorkomend geval zulk een vordering in te stellen. | en charge l'intérêt social sacrifié par cette majorité (Doc. parl., Sénat, 1990-1991, n° 1107-1, p. 29). Le fait de prévoir une action minoritaire en faveur des actionnaires ou des associés minoritaires permet à ceux-ci d'intenter, pour le compte de la société, une action en responsabilité contre les administrateurs ou les gérants en cas d'inaction ou de refus de la majorité de l'assemblée générale de la société concernée d'intenter, le cas échéant, une telle action. |
B.8.3. Uit de in B.6 aangehaalde parlementaire voorbereiding van de | B.8.3. Il ressort des travaux préparatoires, cités en B.6, de la loi |
wet van 20 juli 1991 blijkt dat de wetgever inzonderheid beoogde te | du 20 juillet 1991 que le législateur avait en particulier pour but |
vermijden dat van de soepele vormvoorwaarden die voor de coöperatieve | d'éviter que les formalités souples qui s'appliquaient aux sociétés |
vennootschappen golden, misbruik zou worden gemaakt om bepaalde | coopératives ne fassent l'objet d'abus pour éluder certaines |
regelgevingen inzake het vennootschapsrecht en het sociaal recht te | réglementations en matière de droit des sociétés et de droit social. A |
omzeilen. In dat verband viseerde de wetgever hoofdzakelijk de | cet égard, le législateur visait principalement la société coopérative |
coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid. | à responsabilité limitée. |
Tijdens dezelfde parlementaire behandeling werd naar aanleiding van | Au cours des mêmes travaux préparatoires, un texte a été adopté, |
een mondeling amendement van de vertegenwoordiger van de bevoegde | résultant d'un amendement verbal du représentant du ministre |
minister een tekst aangenomen ten gevolge waarvan een | compétent, à la suite duquel l'action minoritaire a été instaurée dans |
minderheidsvordering in de coöperatieve vennootschap met beperkte | la société coopérative à responsabilité limitée. La justification de |
aansprakelijkheid werd ingevoerd. De verantwoording waarom zulk een | l'introduction d'une action minoritaire dans la SCRL semble uniquement |
minderheidsvordering in een cvba werd ingevoerd, lijkt enkel te zijn | résider dans un engagement pris antérieurement par le Gouvernement |
gelegen in een eerder engagement van de Regering om de wetgeving | d'harmoniser la législation relative aux SCRL avec celle qui |
inzake de cvba te harmoniseren met die inzake de nv en de bvba. Een | s'applique aux SA et aux SPRL. Aucune justification du fait qu'une |
verantwoording waarom niet in een minderheidsvordering in een | action minoritaire n'a pas été prévue pour la société coopérative à |
coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid wordt | responsabilité illimitée ne figure dans ces travaux préparatoires. |
voorzien, is in die parlementaire voorbereiding niet voorhanden. | B.8.4. L'argumentation avancée par le Conseil des ministres pour |
B.8.4. De argumentatie van de Ministerraad om het in het geding zijnde | justifier la différence de traitement en cause ne trouve par |
verschil in behandeling te verantwoorden, vindt bijgevolg geen steun | conséquent aucun fondement dans les travaux préparatoires précités des |
in de voormelde parlementaire voorbereiding van de wetten van 18 en 20 | lois des 18 et 20 juillet 1991. |
juli 1991. Het onderscheid tussen vennootschappen met rechtspersoonlijkheid | La distinction entre les sociétés dotées de la personnalité juridique, |
naargelang zij met beperkte dan wel met onbeperkte aansprakelijkheid | selon qu'elles sont à responsabilité limitée ou illimitée, ne |
zijn, maakt geen objectief en pertinent criterium uit om enkel ten | constitue pas un critère objectif et pertinent pour prévoir uniquement |
gunste van de minderheidsvennoten van een coöperatieve vennootschap | en faveur des associés minoritaires d'une société coopérative à |
met beperkte aansprakelijkheid - en niet ten gunste van de | responsabilité limitée - et non en faveur des associés minoritaires |
minderheidsvennoten van een coöperatieve vennootschap met onbeperkte | |
aansprakelijkheid - in de mogelijkheid te voorzien om een | d'une société coopérative à responsabilité illimitée - la possibilité |
minderheidsvordering in te stellen. | d'intenter une action minoritaire. |
B.9. Door ten gunste van de minderheidsaandeelhouders of de | B.9. Le fait de prévoir une action minoritaire en faveur des |
minderheidsvennoten in een minderheidsvordering te voorzien, kunnen | actionnaires ou des associés minoritaires permet à ceux-ci d'intenter, |
dezen, voor rekening van de vennootschap, een aansprakelijkheidsvordering tegen de bestuurders of de zaakvoerders instellen, inzonderheid in het geval van stilzitten of van weigering van de meerderheid van de algemene vergadering van de betrokken vennootschap om een dergelijk initiatief te nemen. Het is redelijkerwijze niet verantwoord die mogelijkheid enkel aan de minderheidsaandeelhouders of de minderheidsvennoten van een nv, een bvba of een cvba toe te kennen en die te ontzeggen aan de minderheidsvennoten van een cvoa. Zulks geldt des te meer nu de minderheidsvennoten van een coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid persoonlijk en hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schulden van de vennootschap, terwijl de minderheidsvennoten van onder meer een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid slechts ten belope van hun inbreng voor de schulden van de | pour le compte de la société, une action en responsabilité contre les administrateurs ou les gérants, spécialement en cas d'inaction ou de refus de la majorité de l'assemblée générale de la société concernée de prendre une telle initiative. Il n'est pas raisonnablement justifié d'offrir cette possibilité uniquement aux actionnaires ou associés minoritaires d'une SA, d'une SPRL ou d'une SCRL et d'en priver les associés minoritaires d'une SCRI. Il en va d'autant plus ainsi que les associés minoritaires d'une société coopérative à responsabilité illimitée répondent personnellement et solidairement des dettes sociales, tandis que les associés minoritaires d'une société coopérative à responsabilité limitée, entre autres, ne sont passibles des dettes sociales qu'à |
vennootschap instaan (artikel 352 van het Wetboek van | concurrence de leur apport (article 352 du Code des sociétés), de |
vennootschappen), zodat de minderheidsvennoten van een cvoa in | sorte que les associés minoritaires d'une SCRI courent, le cas |
voorkomend geval een groter vermogensrechtelijk risico lopen bij | échéant, un risque patrimonial plus important en cas de fautes |
eventuele fouten van hun zaakvoerders dan de minderheidsvennoten van | éventuelles de leurs gérants que les associés minoritaires d'une SCRL. |
een cvba. Bovendien stelt het Hof vast dat in de Europese coöperatieve | En outre, la Cour constate qu'il est possible d'intenter une action |
vennootschap een minderheidsvordering kan worden ingesteld tegen de | minoritaire dans la société coopérative européenne contre les |
bestuurders, de leden van de directieraad en de leden van de raad van | administrateurs, les membres du conseil de direction et les membres du |
toezicht (artikel 993 van het Wetboek van vennootschappen). | conseil de surveillance (article 993 du Code des sociétés). |
B.10. Uit wat voorafgaat vloeit voort dat het in de prejudiciële vragen aangeklaagde verschil in behandeling discriminerend is, ten gevolge van het ontbreken van een wettelijke regeling op grond waarvan de minderheidsvennoten van een coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid een minderheidsvordering kunnen instellen, vergelijkbaar met die welke de minderheidsvennoten of minderheidsaandeelhouders van, onder meer, een bvba, een cvba of een nv kunnen instellen. B.11. De prejudiciële vragen dienen bevestigend te worden beantwoord. Om die redenen, het Hof | B.10. Il découle de ce qui précède que la différence de traitement dénoncée dans les questions préjudicielles est discriminatoire, à la suite de l'absence d'un régime légal sur la base duquel les associés minoritaires d'une société coopérative à responsabilité illimitée pourraient intenter une action minoritaire comparable à celle que peuvent intenter, entre autres, les associés ou les actionnaires minoritaires d'une SPRL, d'une SCRL ou d'une SA. B.11. Les questions préjudicielles appellent une réponse affirmative. Par ces motifs, la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
De ontstentenis van de mogelijkheid voor de minderheidsvennoten van | L'absence de possibilité pour les associés minoritaires d'une société |
een coöperatieve vennootschap met onbeperkte aansprakelijkheid om een | coopérative à responsabilité illimitée d'intenter une action |
minderheidsvordering in te stellen, schendt de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. | minoritaire viole les articles 10 et 11 de la Constitution. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 16 september 2010. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 16 septembre 2010. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |