← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 31/2010 van 30 maart 2010 Rolnummers 4663, 4677 en 4736 In
zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld
uit voorzitter M. Bossuyt en, overeenkomstig artikel 60bis (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 31/2010 van 30 maart 2010 Rolnummers 4663, 4677 en 4736 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt en, overeenkomstig artikel 60bis (...) | Extrait de l'arrêt n° 31/2010 du 30 mars 2010 Numéros du rôle : 4663, 4677 et 4736 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 19 La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt et, conformément à l'article 60bis (...) |
---|---|
GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
Uittreksel uit arrest nr. 31/2010 van 30 maart 2010 | Extrait de l'arrêt n° 31/2010 du 30 mars 2010 |
Rolnummers 4663, 4677 en 4736 | Numéros du rôle : 4663, 4677 et 4736 |
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4 van de wet van | En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4 de la |
25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de | loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et les lois coordonnées |
gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de Rijkscomptabiliteit met | du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue d'interrompre |
het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot | la prescription de l'action en dommages et intérêts à la suite d'un |
schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de | recours en annulation devant le Conseil d'Etat, posées par le Tribunal |
Raad van State, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te | de première instance de Turnhout, le Tribunal de première instance de |
Turnhout, de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel en het Hof van | Bruxelles et la Cour d'appel de Bruxelles. |
Beroep te Brussel. | |
Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt en, overeenkomstig artikel | composée du président M. Bossuyt et, conformément à l'article 60bis de |
60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk | la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du |
Hof, emeritus voorzitter P. Martens, en de rechters A. Alen, J.-P. | président émérite P. Martens, et des juges A. Alen, J.-P. Moerman, E. |
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan | Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier |
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, | P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt, |
wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging | I. Objet des questions préjudicielles et procédure |
a) Bij vonnis van 12 maart 2009 in zake de nv « Veevoederbedrijf | a) Par jugement du 12 mars 2009 en cause de la SA « Veevoederbedrijf |
Navobi » tegen het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de | Navobi » contre l'Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne |
Voedselketen en in zake het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van | alimentaire et en cause de l'Agence fédérale pour la sécurité de la |
de Voedselketen tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter | chaîne alimentaire contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue |
griffie van het Hof is ingekomen op 17 maart 2009, heeft de Rechtbank | au greffe de la Cour le 17 mars 2009, le Tribunal de première instance |
van eerste aanleg te Turnhout de volgende prejudiciële vraag gesteld : | de Turnhout a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het | « L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et |
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de | les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat |
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de | en vue d'interrompre la prescription de l'action en dommages et |
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot | intérêts à la suite d'un recours en annulation devant le Conseil |
vernietiging bij de Raad van State, al dan niet in samenhang gelezen | d'Etat, combiné ou non avec l'article 2244 du Code civil, viole-t-il |
met artikel 2244 Burgerlijk Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de | les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que ces articles |
Grondwet in de mate dat deze artikelen in een ongelijke behandeling op | établissent une inégalité de traitement, pour ce qui est de |
het vlak van de stuiting van de verjaring voorzien in geval van een | l'interruption de la prescription en cas de recours en annulation d'un |
beroep tot vernietiging van een administratieve handeling bij de Raad | acte administratif introduit auprès du Conseil d'Etat avant l'entrée |
van State ingediend vóór de inwerkingtreding van de wet van 25 juli | en vigueur de la loi du 25 juillet 2008, entre celui au profit duquel |
2008 tussen diegene ten voordele van wie de verjaring van de vordering | la prescription de l'action en réparation du dommage causé par l'acte |
tot herstel van de schade veroorzaakt door de vernietigde | administratif annulé est acquise et qui dispose d'une décision coulée |
administratieve handeling verworven is en die over een in kracht van | en force de chose jugée contre laquelle il n'a pas été formé de |
gewijsde gegane beslissing beschikt waartegen geen cassatieberoep is | pourvoi en cassation et par laquelle l'action a été déclarée |
ingediend en waarbij de vordering verjaard is verklaard, en diegene | prescrite, et celui au profit duquel la prescription de l'action en |
ten voordele van wie de verjaring van de vordering tot herstel van de | réparation du dommage causé par l'acte administratif annulé est |
schade veroorzaakt door de vernietigde administratieve handeling | |
eveneens verworven is, maar die echter niet over een dergelijke in | également acquise, mais qui ne dispose toutefois pas d'une telle |
kracht van gewijsde gegane beslissing dienaangaande beschikt ? ». | décision passée en force de chose jugée ? ». |
b) Bij vonnis van 25 maart 2009 in zake Reuwen Daum en de nv « | b) Par jugement du 25 mars 2009 en cause de Reuwen Daum et de la SA « |
Orthopédie Lucas » tegen de Belgische Staat en het Rijksinstituut voor | Orthopédie Lucas » contre l'Etat belge et l'Institut national |
Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, waarvan de expeditie ter griffie | d'assurance maladie-invalidité, dont l'expédition est parvenue au |
van het Hof is ingekomen op 3 april 2009, heeft de Rechtbank van | greffe de la Cour le 3 avril 2009, le Tribunal de première instance de |
eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : | Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante : |
« Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het | « L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et |
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de | les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat |
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de | en vue d'interrompre la prescription de l'action en dommages et |
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot | intérêts à la suite d'un recours en annulation devant le Conseil |
vernietiging bij de Raad van State, in die zin geïnterpreteerd dat het | d'Etat, interprété comme accordant un effet interruptif de la |
een verjaringstuitende werking verleent aan het beroep tot | |
nietigverklaring van een administratieve handeling voor de Raad van | prescription au recours en annulation d'un acte administratif devant |
State, zonder onderscheid naargelang de schuldvorderingen onder de | le Conseil d'Etat sans distinction entre les créances prescrites ou |
gelding van de wetgeving vóór de bekendmaking ervan al dan niet zijn | non prescrites sous l'empire de la législation précédant sa |
verjaard, zodat het schuldvorderingen doet herleven die vóór de | publication, de telle sorte qu'il fait renaître des créances ` |
aanneming ervan ' voorgoed vervallen ' waren krachtens en volgens de | définitivement éteintes ` avant son adoption en vertu et selon les |
bewoordingen van artikel 100 van de gecoördineerde wetten van 17 juli | termes de l'article 100 des lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la |
1991 op de Rijkscomptabiliteit, de artikelen 10 en 11 alsook 16 van de | comptabilité de l'Etat, viole-t-il les articles 10 et 11 ainsi que 16 |
de la Constitution, lus seuls ou en combinaison avec les articles 6.1 | |
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 6.1 en 13 | et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec |
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 | |
van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, het beginsel van | l'article 1er du Premier Protocole additionnel à cette Convention, le |
niet-retroactiviteit, het beginsel van rechtszekerheid, van de | principe de non rétroactivité, le principe de sécurité juridique, de |
voorrang van het recht en van het recht op een eerlijk proces ? ». | prééminence du droit et du droit à un procès équitable ? ». |
c) Bij arrest van 22 juni 2009 in zake de vennootschap naar Nederlands | c) Par arrêt du 22 juin 2009 en cause de la société de droit |
recht « Ballast Nedam Groep » tegen het Vlaamse Gewest en de Belgische | néerlandais « Ballast Nedam Groep » contre la Région flamande et |
l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le | |
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 29 | 29 juin 2009, la Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions |
juni 2009, heeft het Hof van Beroep te Brussel de volgende | |
prejudiciële vragen gesteld : | préjudicielles suivantes : |
« 1. Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van | « 1. L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil |
het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op | et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de |
de Rijkscomptabiliteit de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de | l'Etat viole-t-il les articles 10 et 11 de Constitution dans la mesure |
mate dat, samen gelezen met het algemeen beginsel van het verbod op | où, combiné avec le principe général de l'interdiction de la |
retroactieve werking zoals opgenomen in artikel 2 van het Burgerlijk | rétroactivité tel qu'il figure à l'article 2 du Code civil, les |
Wetboek, de instanties die de verjaring hebben verworven onderling | instances qui ont acquis la prescription sont traitées de manière |
ongelijk worden behandeld naargelang een op het ogenblik van de | inégale les unes par rapport aux autres, selon qu'une action intentée |
inwerkingtreding van de wet ingestelde vordering op dat ogenblik wel | au moment de l'entrée en vigueur de la loi a donné lieu ou non, à ce |
of niet aanleiding heeft gegeven tot een in kracht van gewijsde getreden rechterlijke beslissing ? | moment, à une décision judiciaire passée en force de chose jugée ? |
2. Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het | 2. L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et |
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de | les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat |
Rijkscomptabiliteit het algemeen rechtsbeginsel van de evenredigheid | viole-t-il le principe général de droit de la proportionnalité ainsi |
alsook het beginsel van de federale loyauteit, zoals opgenomen in | que le principe de la loyauté fédérale, tel qu'il figure à l'article |
artikel 143, § 1, van de Grondwet, in de mate dat de federale staat | 143, § 1er, de la Constitution, dans la mesure où l'Etat fédéral a |
haar bevoegdheid heeft uitgeoefend op een wijze die het de deelstaten, | exercé sa compétence d'une manière qui, eu égard à l'impact de la |
gezien de impact van de uitgeoefende federale bevoegdheid, onmogelijk | compétence fédérale exercée, rend impossible ou particulièrement |
of bijzonder moeilijk maakt om de hun toegewezen bevoegdheden uit te | difficile, pour les entités fédérées, l'exercice des compétences qui |
oefenen ? ». | leur ont été attribuées ? ». |
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4663, 4677 en 4736 van de rol | Ces affaires, inscrites sous les numéros 4663, 4677 et 4736 du rôle de |
van het Hof, werden samengevoegd. | la Cour, ont été jointes. |
(...) | (...) |
III. In rechte | III. En droit |
(...) | (...) |
Ten aanzien van de in het geding zijn bepaling | Quant à la disposition en cause |
B.1.1. De wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk | B.1.1. La loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et les lois |
Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de | coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue |
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de | d'interrompre la prescription de l'action en dommages et intérêts à la |
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot | suite d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat (ci-après : |
vernietiging bij de Raad van State (hierna : de wet van 25 juli 2008) | la loi du 25 juillet 2008) prévoit que le délai de prescription d'une |
voorziet in een regeling waarbij de verjaringstermijn van een | action en réparation du dommage causé par un acte administratif annulé |
vordering tot herstel van de schade veroorzaakt door een vernietigde | est interrompu par suite de l'introduction d'un recours en annulation |
administratieve handeling wordt gestuit als gevolg van het instellen | |
van een beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State. | auprès du Conseil d'Etat. |
B.1.2. Die regeling werd in de parlementaire voorbereiding toegelicht | B.1.2. Ce régime a été commenté comme suit dans les travaux |
als volgt : | préparatoires : |
« De achterstand bij de Raad van State is een oud zeer, dat sedert een | « L'arriéré au Conseil d'Etat est un problème qui ne date pas d'hier |
tiental jaar onhoudbare proporties heeft aangenomen. | et qui s'est amplifié, au cours de ces dix dernières années, au point |
d'en devenir intenable. | |
[...] | [...] |
Gewone burgers [...], die geconfronteerd worden met een volgens hen | [...] les citoyens ordinaires, qui sont confrontés à une décision des |
onwettige overheidsbeslissing [...], kunnen [...] voor schorsing en | pouvoirs publics qu'ils considèrent comme illégale, [...] ont [...] la |
vernietiging naar de Raad van State trekken. | faculté d'introduire des recours en suspension et en annulation devant |
le Conseil d'Etat. | |
Spijtig genoeg blijven zij daar jaren in onzekerheid over hun | Malheureusement, l'ampleur de l'arriéré les condamne à rester des |
rechtspositie, gelet op de aanzienlijke achterstand. | années durant dans l'incertitude à propos de leur statut juridique. |
[...] | [...] |
Vooraleer de betrokken burgers te weten komen of een beslissing al dan | Cinq années s'écoulent en moyenne avant que les citoyens concernés |
niet ongedaan wordt gemaakt wegens wetsoverschrijding, en zij dus | soient fixés sur l'annulation ou non d'une décision pour cause |
aanspraak kunnen maken op een schadevergoeding, zijn er gemiddeld vijf | d'infraction à la loi, et puissent, en conséquence, prétendre à des |
jaar verlopen. | dommages et intérêts. |
Evenwel verjaren overeenkomstig art. 2262bis B.W. alle | Or, conformément à l'article 2262bis du Code civil, toutes les actions |
rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van | en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité |
buitencontractuele aansprakelijkheid door verloop van vijf jaar vanaf | extra-contractuelle se prescrivent par cinq ans à partir du jour qui |
de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van | suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son |
de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de | aggravation et de l'identité de la personne responsable. |
daarvoor aansprakelijke persoon. | |
[...] | [...] |
Gelet op de mogelijkerwijs nog tussenkomende administratieve | Vu la procédure de recours administratif susceptible de s'intercaler, |
beroepsprocedure, is vaak al een deel van de verjaringstermijn | une partie du délai de prescription s'est souvent déjà écoulée avant |
verlopen nog voor het vernietigingsverzoek bij de Raad van State wordt | que le recours en annulation soit introduit devant le Conseil d'Etat. |
ingesteld. [...] | [...] |
De kans is dus zeer groot dat het recht om schadevergoeding te | Il y a donc une forte probabilité que l'action en réclamation de |
vorderen verjaart lopende de vernietigingsprocedure. Vele advocaten | dommages et intérêts se prescrive au cours de la procédure en |
zullen hun cliënten dan ook aanraden om onmiddellijk na het instellen | annulation. Beaucoup d'avocats conseilleront par conséquent à leurs |
van het vernietigingsverzoek of tijdens de procedure voor de Raad van | clients d'engager une action civile immédiatement après l'introduction |
State een burgerlijke vordering in te stellen, en deze vordering te | du recours en annulation ou au cours de la procédure devant le Conseil |
laten verwijzen naar de rol. | d'Etat, et de demander le renvoi de cette action au rôle. |
Immers, overeenkomstig artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek vormt | En effet, aux termes de l'article 2244 du Code civil, une citation en |
een dagvaarding voor het gerecht een burgerlijke stuiting. | justice forme une interruption civile. Conformément à une |
Overeenkomstig een vaste rechtspraak blijft deze stuiting trouwens | jurisprudence constante, cette interruption subsiste d'ailleurs tant |
voortduren gedurende het aanhangig zijn van de zaak, zodat de nieuwe | que l'affaire reste pendante, si bien que le nouveau délai de |
verjaringstermijn maar begint te lopen na het beëindigen van die | prescription ne commence à courir qu'après la fin de l'instance en |
aanleg. | question. |
Deze door de slechte werking van de instelling gegroeide | Cette pratique juridique née du mauvais fonctionnement de |
rechtspraktijk is evenwel geen goede zaak, vermits zij het risico van | l'institution n'est cependant pas une bonne chose, dans la mesure où |
het verlies van recht op schadevergoeding geheel ten laste legt van de | elle rejette entièrement sur le citoyen le risque de la perte du droit |
burger : het is deze laatste die een potentieel slachtoffer is van de | à des dommages et intérêts : c'est le citoyen qui devient une victime |
abnormale traagheid van de rechtsgang. Bovendien vult dit de rollen | potentielle de la lenteur anormale de la justice. Par ailleurs, cette |
van de burgerlijke rechtbanken met zaken die gedurende jaren niet in | façon de faire encombre les rôles des tribunaux civils d'affaires qui |
ne sont pas en état d'être jugées pendant des années, créant ainsi un | |
staat zijn, zodat de administratieve last onnodig toeneemt. | surcroît inutile de la charge administrative. |
Het is daarnaast een nutteloze bijkomende kost voor de burger die | Cela représente en outre un coût supplémentaire inutile à charge du |
naderhand vaststelt dat de bestreden overheidsbeslissing toch niet | citoyen qui doit constater au bout du compte que la décision contestée |
werd vernietigd » (Parl. St., Senaat, B.Z. 2007, nr. 4-10/1, pp. 1-3). | des pouvoirs publics n'a pas été annulée » (Doc. parl., Sénat, S.E. 2007, n° 4-10/1, pp. 1-3). |
B.2. Het in het geding zijnde artikel 4 van de wet van 25 juli 2008, | B.2. L'article 4 litigieux de la loi du 25 juillet 2008, qui concerne |
dat de inwerkingtreding van die regeling betreft, bepaalt : | l'entrée en vigueur de ce régime, dispose : |
« Deze wet is van toepassing op beroepen tot vernietiging die bij de | « La présente loi est applicable aux recours en annulation introduits |
Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. | devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur. |
Zij is evenwel niet van toepassing wanneer de vordering tot | Elle n'est toutefois pas applicable lorsque l'action en dommages et |
schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van deze wet verjaard is | intérêts a été déclarée prescrite par une décision passée en force de |
verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen | chose jugée avant son entrée en vigueur et contre laquelle un recours |
geen cassatieberoep is ingediend ». | en cassation n'est pas introduit ». |
Ten aanzien van de toetsing aan het gelijkheidsbeginsel | Quant au contrôle au regard du principe d'égalité |
B.3. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de in het geding | B.3. Dans les questions préjudicielles, il est demandé à la Cour de |
zijnde bepaling te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, | contrôler la disposition en cause au regard des articles 10 et 11 de |
la Constitution, combinés, d'une part, avec les principes de la | |
in samenhang gelezen, enerzijds, met de beginselen van rechtszekerheid | sécurité juridique et de la non-rétroactivité des lois (dans les |
en van niet-retroactiviteit van de wetten (zaken nrs. 4677 en 4736) | affaires nos 4677 et 4736) et, d'autre part, avec le « principe de la |
en, anderzijds, met het beginsel van « de voorrang van het recht » en | |
met de artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten | primauté du droit » et avec les articles 6.1 et 13 de la Convention |
van de mens (zaak nr. 4677). | européenne des droits de l'homme (affaire n° 4677). |
Het Hof dient daarbij te onderzoeken of de in het geding zijnde | A cet égard, la Cour doit examiner si la disposition en cause porte |
bepaling op een discriminatoire wijze afbreuk zou doen aan reeds | atteinte de manière discriminatoire à des prescriptions déjà acquises, |
verworven verjaringen, ook die waarop de overheden die onder de | également celles dont se prévalent les autorités publiques relevant du |
toepassing van de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de | champ d'application des lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la |
Rijkscomptabiliteit vallen, zich beroepen. Verder dient het Hof te | comptabilité de l'Etat. En outre, la Cour doit examiner si la |
onderzoeken of de in het geding zijnde bepaling een verschil in | disposition en cause crée une différence de traitement entre, d'une |
behandeling in het leven zou roepen tussen, enerzijds, de personen | part, les personnes dont l'action en dommages et intérêts a été |
wier vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de | déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de la loi par une |
wet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane | décision passée en force de chose jugée contre laquelle aucun recours |
beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld en, anderzijds, | en cassation n'a été introduit et, d'autre part, les personnes dont |
de personen wier vordering tot schadevergoeding vóór de | l'action en dommages et intérêts n'a pas été déclarée prescrite avant |
inwerkingtreding van de wet niet verjaard is verklaard bij een in | l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de |
kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen geen cassatieberoep is | chose jugée contre laquelle aucun recours en cassation n'a été |
ingesteld. | introduit. |
B.4.1. Wat de inwerkingtreding van de wet betreft, bepaalde artikel 3 | B.4.1. En ce qui concerne l'entrée en vigueur de la loi, l'article 3 |
van het wetsvoorstel dat tot de wet van 25 juli 2008 heeft geleid dat | de la proposition de loi qui est devenue la loi du 25 juillet 2008 |
de inwerkingtreding van de wet niet tot gevolg had dat een nieuwe | disposait que l'entrée en vigueur de la loi n'avait pas pour effet |
verjaringstermijn begint te lopen « wanneer de rechtsvordering tot | qu'un nouveau délai de prescription commence à courir « lorsque |
vergoeding van schade verjaard is vóór de inwerkingtreding van deze | l'action en réparation d'un dommage est prescrite avant l'entrée en |
wet » (Parl. St., Senaat, B.Z. 2007, nr. 4-10/1, p. 6). | vigueur de la présente loi » (Doc. parl., Sénat, S.E. 2007, n° 4-10/1, |
B.4.2. In de Senaat werd een amendement aangenomen dat het | p. 6). |
voorgestelde artikel 3 verving door de volgende tekst : | B.4.2. Le Sénat a adopté un amendement remplaçant l'article 3 proposé |
« De wet is van toepassing op de bestaande rechtsgeschillen in de mate | par le texte suivant : « La présente loi s'applique aux litiges en cours dans la mesure où |
ze niet beslecht werden bij een in kracht van gewijsde gegane | ils n'ont pas été tranchés par une décision passée en force de chose |
beslissing » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/2, p. 2, en nr. | jugée » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/2, p. 2, et n° 4-10/3, |
4-10/3, p. 17). | p. 17). |
De toelichting bij dat amendement verwijst, enerzijds, naar artikel 11 | La justification de cet amendement renvoie, d'une part, à l'article 11 |
van de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige bepalingen | de la loi du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière |
betreffende de verjaring en, anderzijds, naar het arrest nr. 98/2003 | |
van 2 juli 2003, waarbij het Hof « op een prejudiciële vraag gesteld | de prescription et, d'autre part, à l'arrêt de la Cour n° 98/2003 du 2 |
door het hof van beroep te Bergen, duidelijk stelde dat een in kracht | juillet 2003, dans lequel la Cour, « répondant à une question |
van gewijsde gegaan vonnis of arrest een objectief aanknopingspunt | préjudicielle posée par la Cour d'appel de Mons, a clairement affirmé |
vormt en aldus niet discriminerend is » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, | qu'un jugement ou arrêt passé en force de chose jugée constitue un |
critère de rattachement objectif et ne revêt donc pas un caractère | |
nr. 4-10/3, p. 15). | discriminatoire » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/3, p. 15). |
B.4.3. De Raad van State merkte evenwel het volgende op met betrekking | B.4.3. Le Conseil d'Etat a toutefois observé, en ce qui concerne le |
tot de door de Senaat aangenomen tekst : | texte adopté par le Sénat, que : |
« Om de bedoeling van de wetgever weer te geven, zoals ze thans blijkt | « Pour traduire l'intention du législateur, telle qu'elle résulte |
uit de besprekingen in de Senaat, zou artikel 3 zo moeten worden | actuellement des discussions au Sénat, l'article 3 devrait être adapté |
aangepast dat de personen die op het arrest van de Raad van State | |
hebben gewacht, de mogelijkheid krijgen om voor de burgerlijke rechter | de manière à permettre aux personnes ayant attendu l'arrêt du Conseil |
nog op te treden wanneer het arrest is uitgesproken (of ter kennis | d'Etat d'encore agir devant le juge civil lorsque l'arrêt a été |
gebracht) op een datum die valt binnen een kortere termijn dan de | prononcé (ou notifié) à une date se situant dans un délai inférieur au |
wettelijke verjaringstermijn » (advies nr. 44.302/2 van 29 april 2008, | délai légal de prescription » (avis n° 44.302/2 du 29 avril 2008, Doc. |
Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13). | parl., Chambre, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13). |
B.4.4. In antwoord hierop heeft de Kamer van volksvertegenwoordigers | B.4.4. En réponse à cette observation, la Chambre des représentants a |
een amendement aangenomen dat overeenkomt met de in het geding zijnde | adopté un amendement correspondant à la disposition litigieuse. Cet |
bepaling. Dat amendement werd als volgt verantwoord : | amendement a été justifié comme suit : |
« In dit amendement wordt artikel 3 opnieuw geformuleerd teneinde te trachten rekening te houden met de opmerkingen van de Raad van State over het gebrek aan duidelijkheid ervan. De wet is van toepassing verklaard op beroepen tot vernietiging die bij de Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. Ofwel is het beroep nog steeds aanhangig en in dit geval stuit het de verjaring tot het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing uitspreekt, ofwel is er reeds uitspraak gedaan over het beroep en in dit geval is een nieuwe verjaringstermijn beginnen te lopen vanaf het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing heeft uitgesproken en kan de verjaringstermijn al dan niet verstreken zijn op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet. | « Le présent amendement reformule l'article 3 afin de tenter de répondre aux observations du Conseil d'Etat relatives à son manque de clarté. La loi est déclarée applicable aux recours en annulation introduits devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur : soit le recours est toujours pendant et, dans ce cas, il interrompra la prescription jusqu'au prononcé de la décision du Conseil d'Etat, soit il a déjà été statué sur le recours et, dans ce cas, un nouveau délai de prescription aura commencé à courir à partir du prononcé de la décision du Conseil d'Etat et pourra ou non avoir expiré au moment de l'entrée en vigueur de la présente loi. |
De toepassing van de wet kan evenwel niet tot gevolg hebben dat een in | L'application de la loi ne peut toutefois pas avoir pour effet de |
kracht van gewijsde gegane beslissing, waarmee de burgerrechtelijke | remettre en cause une décision passée en force de chose jugée qui |
vordering verjaard is verklaard en waartegen geen cassatieberoep is | aurait déclaré l'action civile prescrite et contre laquelle un recours |
ingediend, ter discussie wordt gesteld » (Parl. St., Kamer, 2007-2008, | en cassation ne serait pas introduit » (Doc. parl., Chambre, |
DOC 52-0832/005, pp. 3-4). | 2007-2008, DOC 52-0832/005, pp. 3-4). |
B.5. Met artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 wenst de wetgever te | B.5. Par l'article 4 de la loi du 25 juillet 2008, le législateur |
verzekeren dat de nieuwe wet van toepassing zou zijn op « hangende » | souhaitait garantir que la nouvelle loi serait applicable aux affaires |
zaken, alsmede op « de zaken waarbij men bij de inwerkingtreding van | « pendantes » ainsi qu'aux « affaires dans lesquelles le Conseil |
de nieuwe regeling minder dan 5 jaar is verwijderd van het | d'Etat a rendu un arrêt d'annulation moins de 5 ans avant l'entrée en |
vernietigingsarrest van de Raad van State » (Parl. St., Senaat, | vigueur du nouveau régime » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/3, |
2007-2008, nr. 4-10/3, p. 12), zonder dat het evenwel « mogelijk [is] | p. 12), sans qu'il soit toutefois « possible de remettre en cause des |
beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan op losse schroeven te zetten » (ibid., p. 13). | décisions coulées en force de chose jugée » (ibid., p. 13). |
B.6. De in het geding zijnde bepaling brengt met zich mee dat bepaalde | B.6. La disposition en cause a pour conséquence que certaines actions |
vorderingen tot herstel van de schade veroorzaakt door een | en réparation du dommage causé par un acte administratif qui pouvaient |
administratieve handeling, die vóór de inwerkingtreding van de wet van | être considérées comme prescrites avant l'entrée en vigueur de la loi |
25 juli 2008 als verjaard konden worden beschouwd, alsnog toelaatbaar | du 25 juillet 2008, sont encore admissibles. |
zijn. Aldus verleent die bepaling terugwerkende kracht aan de nieuwe | Cette disposition confère ainsi un effet rétroactif au nouveau régime |
regeling en kan zij, door afbreuk te doen aan de door de oude wet | et est susceptible, en trompant les attentes suscitées par l'ancienne |
gewekte verwachtingen, de rechtszekerheid in het gedrang brengen. B.7. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter voorkoming van rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot gevolg heeft dat de afloop van één of meer gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken over een welbepaalde rechtsvraag, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang een verantwoording bieden voor het optreden van de wetgever, dat ten nadele van een categorie van burgers inbreuk maakt op de jurisdictionele waarborgen die aan allen worden geboden. | loi, de compromettre la sécurité juridique. B.7. La non-rétroactivité des lois est une garantie qui a pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le justiciable puisse prévoir, à un degré raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. La rétroactivité peut uniquement être justifiée lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre que la rétroactivité a pour effet que l'issue de l'une ou l'autre procédure judiciaire est influencée dans un sens déterminé ou que les juridictions sont empêchées de se prononcer sur une question de droit bien déterminée, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur, laquelle porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous. |
B.8.1. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wet van 25 | B.8.1. Il ressort des travaux préparatoires que la loi du 25 juillet |
juli 2008 niet los kan worden gezien van twee arresten van het Hof van | 2008 ne peut être dissociée de deux arrêts de la Cour de cassation du |
Cassatie van 16 februari 2006, waarbij werd geoordeeld dat « het | 16 février 2006, par lesquels il a été jugé que « le recours en |
verzoekschrift tot vernietiging van een administratieve handeling voor | annulation formé contre un acte administratif devant le Conseil d'Etat |
de Raad van State [...] de verjaring [...] van het recht om voor een | n'interrompt ni ne suspend la prescription du droit de réclamer une |
burgerlijke rechtbank schadevergoeding te vorderen gegrond op een | indemnisation devant un tribunal civil en se fondant sur un acte |
onrechtmatige overheidsdaad [niet stuit of schorst] » (Cass., 16 | illicite des autorités » (Cass., 16 février 2006, Pas., 2006, n° 98, |
februari 2006, C.05.0022.N en C.05.0050.N). | et C.05.0050.N). |
Met de in het geding zijnde bepaling wou de wetgever « aandacht [...] | En adoptant la disposition litigieuse, le législateur voulait avoir |
schenken aan de rechtzoekende die er tot het arrest van het Hof van | égard au justiciable « qui, jusqu'à l'arrêt de la Cour de cassation du |
Cassatie van 16 februari 2006 van kon uitgaan dat hij [na een | 16 février 2006, pouvait supposer qu'il avait encore la possibilité de |
vernietigingsarrest van de Raad van State] nog kon vorderen voor de | saisir le tribunal civil [après un arrêt d'annulation du Conseil |
burgerlijke rechtbank » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/3, pp. | d'Etat] » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, nr. 4-10/3, pp. 15-16). |
15-16). B.8.2. Vóór de aangehaalde arresten van het Hof van Cassatie van 16 | B.8.2. Avant les arrêts précités de la Cour de cassation du 16 février |
februari 2006 was het antwoord op de vraag of de verjaring van het | 2006, la question de savoir si la prescription du droit à demander des |
recht om voor een burgerlijke rechtbank schadevergoeding te vorderen | dommages et intérêts devant un tribunal civil fondé sur un acte |
gegrond op een onrechtmatige overheidsdaad wordt gestuit door een | illicite des autorités était interrompue par un recours en annulation |
beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State, omstreden in de | devant le Conseil d'Etat était controversée en doctrine et en |
rechtsleer en in de rechtspraak. | jurisprudence. |
B.8.3. Die rechtsonzekerheid vormt een bijzondere omstandigheid die te | B.8.3. Cette insécurité juridique constitue une circonstance |
dezen de terugwerkende kracht van de nieuwe regeling - beperkt tot « | particulière qui peut justifier en l'espèce la rétroactivité du |
hangende zaken » en « zaken waarbij men bij de inwerkingtreding van de | nouveau régime, limité aux « affaires pendantes » et aux « affaires |
dans lesquelles le Conseil d'Etat a rendu un arrêt d'annulation moins | |
nieuwe regeling minder dan 5 jaar is verwijderd van het | de 5 ans avant l'entrée en vigueur du nouveau régime », y compris les |
vernietigingsarrest van de Raad van State » - kan verantwoorden, ook | actions en justice dirigées contre les autorités publiques qui |
met betrekking tot de rechtsvorderingen tegen overheden die onder de | relèvent du champ d'application des lois coordonnées sur la |
toepassing van de gecoördineerde wetten op de Rijkscomptabiliteit | comptabilité de l'Etat, essentiellement parce qu'elles sont souvent |
vallen, niet in het minst omdat zij vaak de verwerende partijen zijn | les parties défenderesses dans les procédures devant le Conseil |
in de rechtsplegingen voor de Raad van State. De wetgever heeft | d'Etat. Le législateur a pu estimer à bon droit que la situation des |
terecht kunnen oordelen dat de situatie van de rechtzoekenden die vóór | justiciables qui avaient cru, avant les arrêts de la Cour de cassation |
de arresten van het Hof van Cassatie van 16 februari 2006 erop hadden vertrouwd dat zij de uitkomst van de procedure bij de Raad van State konden afwachten alvorens een aansprakelijkheidsvordering bij de burgerlijke rechtbanken in te leiden, diende te worden geregulariseerd. B.9.1. Het verschil in behandeling tussen, enerzijds, de personen wier vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld en, anderzijds, de personen wier vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet niet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld, is redelijk verantwoord gelet op het fundamentele beginsel van onze rechtsorde dat de rechterlijke beslissingen niet kunnen worden gewijzigd dan | du 16 février 2006, qu'ils pouvaient attendre l'issue de la procédure devant le Conseil d'Etat avant d'introduire une action en responsabilité devant les tribunaux civils, devait être régularisée. B.9.1. La différence de traitement entre, d'une part, les personnes dont la demande en dommages et intérêts a été déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de chose jugée contre laquelle aucun recours en cassation n'a été introduit et, d'autre part, les personnes dont la demande en dommages et intérêts n'a pas été déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de chose jugée contre laquelle aucun recours en cassation n'a été introduit, est raisonnablement justifiée, eu égard au principe fondamental de notre ordre juridique selon lequel les décisions judiciaires ne peuvent être |
ingevolge de aanwending van rechtsmiddelen. Bijgevolg kan de wet niet | modifiées que par la mise en oeuvre de voies de recours. Par |
van toepassing zijn wanneer een definitief geworden rechterlijke | conséquent, la loi ne peut s'appliquer lorsqu'une décision judiciaire |
beslissing een vordering tot schadevergoeding verjaard heeft | devenue définitive a déclaré prescrite une action en dommages et |
verklaard. | intérêts. |
B.9.2. Het feit dat uit de in het geding zijnde bepaling voortvloeit | B.9.2. Le fait qu'il résulte de la disposition litigieuse que la loi |
dat de wet wel van toepassing kan zijn op vorderingen tot | peut effectivement s'appliquer à des actions en dommages et intérêts |
schadevergoeding die vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard zijn | déclarées prescrites avant l'entrée en vigueur de la loi par une |
verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen | décision passée en force de chose jugée contre laquelle un recours en |
cassatieberoep is ingesteld, doet geen afbreuk aan het voorgaande. | cassation a été introduit ne porte pas atteinte à ce qui précède. En |
Gelet op dat cassatieberoep is er immers nog geen sprake van een | effet, compte tenu de ce recours en cassation, il n'y a pas encore de |
definitief geworden rechterlijke beslissing. | décision judiciaire devenue définitive. |
B.10. Uit wat voorafgaat volgt dat de prejudiciële vragen waarbij het | B.10. Il ressort de ce qui précède que les questions préjudicielles |
Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de | par lesquelles il est demandé à la Cour de se prononcer sur la |
in het geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de | compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 et 11 de |
Grondwet, in samenhang gelezen met de beginselen van rechtszekerheid, | la Constitution, combinés avec les principes de la sécurité juridique, |
van niet-retroactiviteit van de wetten en van « de voorrang van het | de la non-rétroactivité des lois et de la « primauté du droit » et |
recht » en met de artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de | avec les articles 6.1 et 13 de la Convention européenne des droits de |
rechten van de mens, ontkennend dienen te worden beantwoord. | l'homme, appellent une réponse négative. |
Ten aanzien van de toetsing aan het eigendomsrecht | Quant au contrôle au regard du droit de propriété |
B.11. De toetsing in de zaak nr. 4677 van de in het geding zijnde | B.11. Dans l'affaire n° 4677, le contrôle de la disposition en cause |
bepaling aan artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | au regard de l'article 16 de la Constitution, combiné avec l'article 1er |
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag | du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits |
voor de rechten van de mens, leidt niet tot een ander besluit daar de | de l'homme, ne conduit pas à une autre conclusion, le législateur |
wetgever vermocht te oordelen dat de in het geding zijnde maatregel in | pouvant estimer que la mesure litigieuse était conforme à l'intérêt |
overeenstemming was met het algemeen belang en noodzakelijk was om de | général et nécessaire pour restaurer la sécurité juridique. |
rechtszekerheid te herstellen. | |
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Ten aanzien van de toetsing aan het evenredigheidsbeginsel en het | Quant au contrôle au regard du principe de proportionnalité et du |
beginsel van de federale loyauteit | principe de la loyauté fédérale |
B.12.1. In de tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 4736 wordt het | B.12.1. Dans la seconde question préjudicielle de l'affaire n° 4736, |
Hof ondervraagd over de verenigbaarheid van de in het geding zijnde | la Cour est interrogée sur la compatibilité de la disposition en cause |
bepaling met de beginselen van evenredigheid en van federale | avec le principe de proportionnalité et le principe de la loyauté |
loyauteit. | fédérale. |
B.12.2. De Vlaamse Regering betwist niet dat de door de in het geding | B.12.2. Le Gouvernement flamand ne conteste pas que la matière réglée |
zijnde bepaling geregelde aangelegenheid behoort tot de bevoegdheid | par la disposition en cause relève de la compétence de l'Etat fédéral. |
van de federale Staat. | |
Zij is evenwel van oordeel dat die bepaling, door het doen « herleven | |
» van vorderingen tot herstel van schade, ernstige financiële gevolgen | Il considère toutefois que cette disposition, en faisant « revivre » |
heeft voor de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest, waardoor het | des actions en réparation de dommages, a de graves conséquences |
die overheden onmogelijk of bijzonder moeilijk wordt gemaakt om de hun | financières pour la Communauté flamande et la Région flamande, rendant |
toegewezen bevoegdheden doelmatig uit te oefenen. Bovendien | impossible ou particulièrement difficile l'exercice efficace, par ces |
bekritiseert zij het feit dat de federale wetgever over de in het | autorités, des compétences qui leur ont été attribuées. En outre, il |
geding zijnde bepaling geen overleg heeft gepleegd met de | critique le fait que le législateur fédéral ne s'est pas concerté avec |
gemeenschappen en de gewesten. | les communautés et les régions concernant la disposition en cause. |
B.13. In de uitoefening van hun bevoegdheden dienen de wetgevers het evenredigheidsbeginsel, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, in acht te nemen. Dat beginsel houdt in dat geen enkele overheid bij het voeren van het beleid dat haar is toevertrouwd, zo verregaande maatregelen mag nemen dat het voor een andere overheid onmogelijk of overdreven moeilijk wordt om het beleid dat haar is toevertrouwd doelmatig te voeren. B.14. De omstandigheid dat de in het geding zijnde bepaling een weerslag kan hebben op de financiën van de gemeenschappen en de gewesten volstaat in beginsel niet om te besluiten tot een schending van het evenredigheidsbeginsel. Dit geldt des te meer wanneer die weerslag occasioneel en bijgevolg niet structureel van aard is. | B.13. Dans l'exercice de leurs compétences, les législateurs doivent respecter le principe de proportionnalité, qui est inhérent à l'exercice de toute compétence. Ce principe interdit à toute autorité d'exercer la politique qui lui a été confiée d'une manière telle qu'il devient impossible ou exagérément difficile pour une autre autorité de mener efficacement la politique qui lui a été confiée. B.14. La circonstance que la disposition litigieuse peut avoir une incidence sur les finances des communautés et des régions ne suffit en principe pas pour conclure à une violation du principe de proportionnalité. C'est d'autant plus le cas lorsque cette incidence est occasionnelle et, par conséquent, non structurelle. Ainsi qu'il est apparu lors du contrôle exercé au regard des articles |
Zoals bij de toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet is | 10 et 11 de la Constitution, le législateur fédéral a pu juger à bon |
gebleken, heeft de federale wetgever, op grond van specifieke | droit, en vertu de circonstances spécifiques, qu'il était nécessaire |
omstandigheden, terecht kunnen oordelen dat het noodzakelijk was te | de prévoir une règle transitoire particulière. Compte tenu, d'une |
voorzien in een bijzondere overgangsmaatregel. Ermee rekening houdend, | part, de ce qu'il s'agit d'une mesure transitoire, dont les effets |
enerzijds, dat het een overgangsmaatregel betreft, die bijgevolg | sont par conséquent limités dans le temps, et, d'autre part, de ce que |
slechts een beperkte werking in de tijd heeft, en, anderzijds, dat de | l'incidence de celle-ci sur les finances des communautés et des |
weerslag ervan op de financiën van de gemeenschappen en de gewesten | régions n'est qu'occasionnelle, la disposition en cause ne rend ni |
slechts occasioneel van aard is, maakt de in het geding zijnde | impossible ni exagérément difficile l'exercice, par la Communauté |
bepaling het de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest noch | flamande et la Région flamande, de leurs compétences. |
onmogelijk, noch overdreven moeilijk hun bevoegdheden uit te oefenen. | |
B.15. De in het geding zijnde bepaling is niet onverenigbaar met het | B.15. La disposition en cause n'est pas incompatible avec le principe |
evenredigheidsbeginsel dat bij de uitoefening van bevoegdheden in acht | de proportionnalité qui doit être respecté dans l'exercice des |
moet worden genomen, noch met het beginsel van de federale loyauteit, | compétences, ni avec le principe de la loyauté fédérale, dont il n'est |
waaruit geen andere argumenten worden afgeleid dan die welke werden | déduit aucun autre argument que ceux qui ont été pris de la violation |
afgeleid uit de aangevoerde schending van het evenredigheidsbeginsel. | alléguée du principe de proportionnalité. |
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
Om die redenen, | Par ces motifs, |
het Hof | la Cour |
zegt voor recht : | dit pour droit : |
Artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk | L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et |
Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de | les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat |
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de | en vue d'interrompre la prescription de l'action en dommages et |
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot | intérêts à la suite d'un recours en annulation devant le Conseil |
vernietiging bij de Raad van State schendt niet de artikelen 10 en 11 | d'Etat ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés |
van de Grondwet, in samenhang gelezen met de beginselen van | |
rechtszekerheid en van niet-retroactiviteit van de wetten en met de | avec les principes de la sécurité juridique et de la non-rétroactivité |
artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de | des lois et avec les articles 6.1 et 13 de la Convention européenne |
mens, noch artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met | des droits de l'homme, ni l'article 16 de la Constitution, combiné |
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag | avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention |
voor de rechten van de mens, noch het evenredigheidsbeginsel en het | européenne des droits de l'homme, ni le principe de proportionnalité |
beginsel van de federale loyauteit. | et le principe de la loyauté fédérale. |
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française, |
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur |
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 30 maart 2010. | la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 30 mars 2010. |
De griffier, | Le greffier, |
P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
De voorzitter, | Le président, |
M. Bossuyt. | M. Bossuyt. |