Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 31/2010 van 30 maart 2010 Rolnummers 4663, 4677 en 4736 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt en, overeenkomstig artikel 60bis (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 31/2010 van 30 maart 2010 Rolnummers 4663, 4677 en 4736 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt en, overeenkomstig artikel 60bis (...) Extrait de l'arrêt n° 31/2010 du 30 mars 2010 Numéros du rôle : 4663, 4677 et 4736 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et les lois coordonnées du 17 juillet 19 La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt et, conformément à l'article 60bis (...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 31/2010 van 30 maart 2010 Extrait de l'arrêt n° 31/2010 du 30 mars 2010
Rolnummers 4663, 4677 en 4736 Numéros du rôle : 4663, 4677 et 4736
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 4 van de wet van En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 4 de la
25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek en de loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et les lois coordonnées
gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de Rijkscomptabiliteit met du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue d'interrompre
het oog op het stuiten van de verjaring van de vordering tot la prescription de l'action en dommages et intérêts à la suite d'un
schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot vernietiging bij de recours en annulation devant le Conseil d'Etat, posées par le Tribunal
Raad van State, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te de première instance de Turnhout, le Tribunal de première instance de
Turnhout, de Rechtbank van eerste aanleg te Brussel en het Hof van Bruxelles et la Cour d'appel de Bruxelles.
Beroep te Brussel.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt en, overeenkomstig artikel composée du président M. Bossuyt et, conformément à l'article 60bis de
60bis van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, du
Hof, emeritus voorzitter P. Martens, en de rechters A. Alen, J.-P. président émérite P. Martens, et des juges A. Alen, J.-P. Moerman, E.
Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. Merckx-Van Goey, bijgestaan Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van Goey, assistée du greffier
door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a) Bij vonnis van 12 maart 2009 in zake de nv « Veevoederbedrijf a) Par jugement du 12 mars 2009 en cause de la SA « Veevoederbedrijf
Navobi » tegen het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Navobi » contre l'Agence fédérale pour la sécurité de la chaîne
Voedselketen en in zake het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van alimentaire et en cause de l'Agence fédérale pour la sécurité de la
de Voedselketen tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter chaîne alimentaire contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue
griffie van het Hof is ingekomen op 17 maart 2009, heeft de Rechtbank au greffe de la Cour le 17 mars 2009, le Tribunal de première instance
van eerste aanleg te Turnhout de volgende prejudiciële vraag gesteld : de Turnhout a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het « L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de en vue d'interrompre la prescription de l'action en dommages et
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot intérêts à la suite d'un recours en annulation devant le Conseil
vernietiging bij de Raad van State, al dan niet in samenhang gelezen d'Etat, combiné ou non avec l'article 2244 du Code civil, viole-t-il
met artikel 2244 Burgerlijk Wetboek, de artikelen 10 en 11 van de les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que ces articles
Grondwet in de mate dat deze artikelen in een ongelijke behandeling op établissent une inégalité de traitement, pour ce qui est de
het vlak van de stuiting van de verjaring voorzien in geval van een l'interruption de la prescription en cas de recours en annulation d'un
beroep tot vernietiging van een administratieve handeling bij de Raad acte administratif introduit auprès du Conseil d'Etat avant l'entrée
van State ingediend vóór de inwerkingtreding van de wet van 25 juli en vigueur de la loi du 25 juillet 2008, entre celui au profit duquel
2008 tussen diegene ten voordele van wie de verjaring van de vordering la prescription de l'action en réparation du dommage causé par l'acte
tot herstel van de schade veroorzaakt door de vernietigde administratif annulé est acquise et qui dispose d'une décision coulée
administratieve handeling verworven is en die over een in kracht van en force de chose jugée contre laquelle il n'a pas été formé de
gewijsde gegane beslissing beschikt waartegen geen cassatieberoep is pourvoi en cassation et par laquelle l'action a été déclarée
ingediend en waarbij de vordering verjaard is verklaard, en diegene prescrite, et celui au profit duquel la prescription de l'action en
ten voordele van wie de verjaring van de vordering tot herstel van de réparation du dommage causé par l'acte administratif annulé est
schade veroorzaakt door de vernietigde administratieve handeling
eveneens verworven is, maar die echter niet over een dergelijke in également acquise, mais qui ne dispose toutefois pas d'une telle
kracht van gewijsde gegane beslissing dienaangaande beschikt ? ». décision passée en force de chose jugée ? ».
b) Bij vonnis van 25 maart 2009 in zake Reuwen Daum en de nv « b) Par jugement du 25 mars 2009 en cause de Reuwen Daum et de la SA «
Orthopédie Lucas » tegen de Belgische Staat en het Rijksinstituut voor Orthopédie Lucas » contre l'Etat belge et l'Institut national
Ziekte- en Invaliditeitsverzekering, waarvan de expeditie ter griffie d'assurance maladie-invalidité, dont l'expédition est parvenue au
van het Hof is ingekomen op 3 april 2009, heeft de Rechtbank van greffe de la Cour le 3 avril 2009, le Tribunal de première instance de
eerste aanleg te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : Bruxelles a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het « L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de en vue d'interrompre la prescription de l'action en dommages et
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot intérêts à la suite d'un recours en annulation devant le Conseil
vernietiging bij de Raad van State, in die zin geïnterpreteerd dat het d'Etat, interprété comme accordant un effet interruptif de la
een verjaringstuitende werking verleent aan het beroep tot
nietigverklaring van een administratieve handeling voor de Raad van prescription au recours en annulation d'un acte administratif devant
State, zonder onderscheid naargelang de schuldvorderingen onder de le Conseil d'Etat sans distinction entre les créances prescrites ou
gelding van de wetgeving vóór de bekendmaking ervan al dan niet zijn non prescrites sous l'empire de la législation précédant sa
verjaard, zodat het schuldvorderingen doet herleven die vóór de publication, de telle sorte qu'il fait renaître des créances `
aanneming ervan ' voorgoed vervallen ' waren krachtens en volgens de définitivement éteintes ` avant son adoption en vertu et selon les
bewoordingen van artikel 100 van de gecoördineerde wetten van 17 juli termes de l'article 100 des lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la
1991 op de Rijkscomptabiliteit, de artikelen 10 en 11 alsook 16 van de comptabilité de l'Etat, viole-t-il les articles 10 et 11 ainsi que 16
de la Constitution, lus seuls ou en combinaison avec les articles 6.1
Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met de artikelen 6.1 en 13 et 13 de la Convention européenne des droits de l'homme et avec
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1
van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag, het beginsel van l'article 1er du Premier Protocole additionnel à cette Convention, le
niet-retroactiviteit, het beginsel van rechtszekerheid, van de principe de non rétroactivité, le principe de sécurité juridique, de
voorrang van het recht en van het recht op een eerlijk proces ? ». prééminence du droit et du droit à un procès équitable ? ».
c) Bij arrest van 22 juni 2009 in zake de vennootschap naar Nederlands c) Par arrêt du 22 juin 2009 en cause de la société de droit
recht « Ballast Nedam Groep » tegen het Vlaamse Gewest en de Belgische néerlandais « Ballast Nedam Groep » contre la Région flamande et
l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le
Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 29 29 juin 2009, la Cour d'appel de Bruxelles a posé les questions
juni 2009, heeft het Hof van Beroep te Brussel de volgende
prejudiciële vragen gesteld : préjudicielles suivantes :
« 1. Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van « 1. L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil
het Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op et les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de
de Rijkscomptabiliteit de artikelen 10 en 11 van de Grondwet in de l'Etat viole-t-il les articles 10 et 11 de Constitution dans la mesure
mate dat, samen gelezen met het algemeen beginsel van het verbod op où, combiné avec le principe général de l'interdiction de la
retroactieve werking zoals opgenomen in artikel 2 van het Burgerlijk rétroactivité tel qu'il figure à l'article 2 du Code civil, les
Wetboek, de instanties die de verjaring hebben verworven onderling instances qui ont acquis la prescription sont traitées de manière
ongelijk worden behandeld naargelang een op het ogenblik van de inégale les unes par rapport aux autres, selon qu'une action intentée
inwerkingtreding van de wet ingestelde vordering op dat ogenblik wel au moment de l'entrée en vigueur de la loi a donné lieu ou non, à ce
of niet aanleiding heeft gegeven tot een in kracht van gewijsde getreden rechterlijke beslissing ? moment, à une décision judiciaire passée en force de chose jugée ?
2. Schendt artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het 2. L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et
Burgerlijk Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat
Rijkscomptabiliteit het algemeen rechtsbeginsel van de evenredigheid viole-t-il le principe général de droit de la proportionnalité ainsi
alsook het beginsel van de federale loyauteit, zoals opgenomen in que le principe de la loyauté fédérale, tel qu'il figure à l'article
artikel 143, § 1, van de Grondwet, in de mate dat de federale staat 143, § 1er, de la Constitution, dans la mesure où l'Etat fédéral a
haar bevoegdheid heeft uitgeoefend op een wijze die het de deelstaten, exercé sa compétence d'une manière qui, eu égard à l'impact de la
gezien de impact van de uitgeoefende federale bevoegdheid, onmogelijk compétence fédérale exercée, rend impossible ou particulièrement
of bijzonder moeilijk maakt om de hun toegewezen bevoegdheden uit te difficile, pour les entités fédérées, l'exercice des compétences qui
oefenen ? ». leur ont été attribuées ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4663, 4677 en 4736 van de rol Ces affaires, inscrites sous les numéros 4663, 4677 et 4736 du rôle de
van het Hof, werden samengevoegd. la Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijn bepaling Quant à la disposition en cause
B.1.1. De wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk B.1.1. La loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et les lois
Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat en vue
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de d'interrompre la prescription de l'action en dommages et intérêts à la
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot suite d'un recours en annulation devant le Conseil d'Etat (ci-après :
vernietiging bij de Raad van State (hierna : de wet van 25 juli 2008) la loi du 25 juillet 2008) prévoit que le délai de prescription d'une
voorziet in een regeling waarbij de verjaringstermijn van een action en réparation du dommage causé par un acte administratif annulé
vordering tot herstel van de schade veroorzaakt door een vernietigde est interrompu par suite de l'introduction d'un recours en annulation
administratieve handeling wordt gestuit als gevolg van het instellen
van een beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State. auprès du Conseil d'Etat.
B.1.2. Die regeling werd in de parlementaire voorbereiding toegelicht B.1.2. Ce régime a été commenté comme suit dans les travaux
als volgt : préparatoires :
« De achterstand bij de Raad van State is een oud zeer, dat sedert een « L'arriéré au Conseil d'Etat est un problème qui ne date pas d'hier
tiental jaar onhoudbare proporties heeft aangenomen. et qui s'est amplifié, au cours de ces dix dernières années, au point
d'en devenir intenable.
[...] [...]
Gewone burgers [...], die geconfronteerd worden met een volgens hen [...] les citoyens ordinaires, qui sont confrontés à une décision des
onwettige overheidsbeslissing [...], kunnen [...] voor schorsing en pouvoirs publics qu'ils considèrent comme illégale, [...] ont [...] la
vernietiging naar de Raad van State trekken. faculté d'introduire des recours en suspension et en annulation devant
le Conseil d'Etat.
Spijtig genoeg blijven zij daar jaren in onzekerheid over hun Malheureusement, l'ampleur de l'arriéré les condamne à rester des
rechtspositie, gelet op de aanzienlijke achterstand. années durant dans l'incertitude à propos de leur statut juridique.
[...] [...]
Vooraleer de betrokken burgers te weten komen of een beslissing al dan Cinq années s'écoulent en moyenne avant que les citoyens concernés
niet ongedaan wordt gemaakt wegens wetsoverschrijding, en zij dus soient fixés sur l'annulation ou non d'une décision pour cause
aanspraak kunnen maken op een schadevergoeding, zijn er gemiddeld vijf d'infraction à la loi, et puissent, en conséquence, prétendre à des
jaar verlopen. dommages et intérêts.
Evenwel verjaren overeenkomstig art. 2262bis B.W. alle Or, conformément à l'article 2262bis du Code civil, toutes les actions
rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van en réparation d'un dommage fondées sur une responsabilité
buitencontractuele aansprakelijkheid door verloop van vijf jaar vanaf extra-contractuelle se prescrivent par cinq ans à partir du jour qui
de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van suit celui où la personne lésée a eu connaissance du dommage ou de son
de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de aggravation et de l'identité de la personne responsable.
daarvoor aansprakelijke persoon.
[...] [...]
Gelet op de mogelijkerwijs nog tussenkomende administratieve Vu la procédure de recours administratif susceptible de s'intercaler,
beroepsprocedure, is vaak al een deel van de verjaringstermijn une partie du délai de prescription s'est souvent déjà écoulée avant
verlopen nog voor het vernietigingsverzoek bij de Raad van State wordt que le recours en annulation soit introduit devant le Conseil d'Etat.
ingesteld. [...] [...]
De kans is dus zeer groot dat het recht om schadevergoeding te Il y a donc une forte probabilité que l'action en réclamation de
vorderen verjaart lopende de vernietigingsprocedure. Vele advocaten dommages et intérêts se prescrive au cours de la procédure en
zullen hun cliënten dan ook aanraden om onmiddellijk na het instellen annulation. Beaucoup d'avocats conseilleront par conséquent à leurs
van het vernietigingsverzoek of tijdens de procedure voor de Raad van clients d'engager une action civile immédiatement après l'introduction
State een burgerlijke vordering in te stellen, en deze vordering te du recours en annulation ou au cours de la procédure devant le Conseil
laten verwijzen naar de rol. d'Etat, et de demander le renvoi de cette action au rôle.
Immers, overeenkomstig artikel 2244 van het Burgerlijk Wetboek vormt En effet, aux termes de l'article 2244 du Code civil, une citation en
een dagvaarding voor het gerecht een burgerlijke stuiting. justice forme une interruption civile. Conformément à une
Overeenkomstig een vaste rechtspraak blijft deze stuiting trouwens jurisprudence constante, cette interruption subsiste d'ailleurs tant
voortduren gedurende het aanhangig zijn van de zaak, zodat de nieuwe que l'affaire reste pendante, si bien que le nouveau délai de
verjaringstermijn maar begint te lopen na het beëindigen van die prescription ne commence à courir qu'après la fin de l'instance en
aanleg. question.
Deze door de slechte werking van de instelling gegroeide Cette pratique juridique née du mauvais fonctionnement de
rechtspraktijk is evenwel geen goede zaak, vermits zij het risico van l'institution n'est cependant pas une bonne chose, dans la mesure où
het verlies van recht op schadevergoeding geheel ten laste legt van de elle rejette entièrement sur le citoyen le risque de la perte du droit
burger : het is deze laatste die een potentieel slachtoffer is van de à des dommages et intérêts : c'est le citoyen qui devient une victime
abnormale traagheid van de rechtsgang. Bovendien vult dit de rollen potentielle de la lenteur anormale de la justice. Par ailleurs, cette
van de burgerlijke rechtbanken met zaken die gedurende jaren niet in façon de faire encombre les rôles des tribunaux civils d'affaires qui
ne sont pas en état d'être jugées pendant des années, créant ainsi un
staat zijn, zodat de administratieve last onnodig toeneemt. surcroît inutile de la charge administrative.
Het is daarnaast een nutteloze bijkomende kost voor de burger die Cela représente en outre un coût supplémentaire inutile à charge du
naderhand vaststelt dat de bestreden overheidsbeslissing toch niet citoyen qui doit constater au bout du compte que la décision contestée
werd vernietigd » (Parl. St., Senaat, B.Z. 2007, nr. 4-10/1, pp. 1-3). des pouvoirs publics n'a pas été annulée » (Doc. parl., Sénat, S.E. 2007, n° 4-10/1, pp. 1-3).
B.2. Het in het geding zijnde artikel 4 van de wet van 25 juli 2008, B.2. L'article 4 litigieux de la loi du 25 juillet 2008, qui concerne
dat de inwerkingtreding van die regeling betreft, bepaalt : l'entrée en vigueur de ce régime, dispose :
« Deze wet is van toepassing op beroepen tot vernietiging die bij de « La présente loi est applicable aux recours en annulation introduits
Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur.
Zij is evenwel niet van toepassing wanneer de vordering tot Elle n'est toutefois pas applicable lorsque l'action en dommages et
schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van deze wet verjaard is intérêts a été déclarée prescrite par une décision passée en force de
verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen chose jugée avant son entrée en vigueur et contre laquelle un recours
geen cassatieberoep is ingediend ». en cassation n'est pas introduit ».
Ten aanzien van de toetsing aan het gelijkheidsbeginsel Quant au contrôle au regard du principe d'égalité
B.3. In de prejudiciële vragen wordt het Hof verzocht de in het geding B.3. Dans les questions préjudicielles, il est demandé à la Cour de
zijnde bepaling te toetsen aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, contrôler la disposition en cause au regard des articles 10 et 11 de
la Constitution, combinés, d'une part, avec les principes de la
in samenhang gelezen, enerzijds, met de beginselen van rechtszekerheid sécurité juridique et de la non-rétroactivité des lois (dans les
en van niet-retroactiviteit van de wetten (zaken nrs. 4677 en 4736) affaires nos 4677 et 4736) et, d'autre part, avec le « principe de la
en, anderzijds, met het beginsel van « de voorrang van het recht » en
met de artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten primauté du droit » et avec les articles 6.1 et 13 de la Convention
van de mens (zaak nr. 4677). européenne des droits de l'homme (affaire n° 4677).
Het Hof dient daarbij te onderzoeken of de in het geding zijnde A cet égard, la Cour doit examiner si la disposition en cause porte
bepaling op een discriminatoire wijze afbreuk zou doen aan reeds atteinte de manière discriminatoire à des prescriptions déjà acquises,
verworven verjaringen, ook die waarop de overheden die onder de également celles dont se prévalent les autorités publiques relevant du
toepassing van de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de champ d'application des lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la
Rijkscomptabiliteit vallen, zich beroepen. Verder dient het Hof te comptabilité de l'Etat. En outre, la Cour doit examiner si la
onderzoeken of de in het geding zijnde bepaling een verschil in disposition en cause crée une différence de traitement entre, d'une
behandeling in het leven zou roepen tussen, enerzijds, de personen part, les personnes dont l'action en dommages et intérêts a été
wier vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de la loi par une
wet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane décision passée en force de chose jugée contre laquelle aucun recours
beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld en, anderzijds, en cassation n'a été introduit et, d'autre part, les personnes dont
de personen wier vordering tot schadevergoeding vóór de l'action en dommages et intérêts n'a pas été déclarée prescrite avant
inwerkingtreding van de wet niet verjaard is verklaard bij een in l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de
kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen geen cassatieberoep is chose jugée contre laquelle aucun recours en cassation n'a été
ingesteld. introduit.
B.4.1. Wat de inwerkingtreding van de wet betreft, bepaalde artikel 3 B.4.1. En ce qui concerne l'entrée en vigueur de la loi, l'article 3
van het wetsvoorstel dat tot de wet van 25 juli 2008 heeft geleid dat de la proposition de loi qui est devenue la loi du 25 juillet 2008
de inwerkingtreding van de wet niet tot gevolg had dat een nieuwe disposait que l'entrée en vigueur de la loi n'avait pas pour effet
verjaringstermijn begint te lopen « wanneer de rechtsvordering tot qu'un nouveau délai de prescription commence à courir « lorsque
vergoeding van schade verjaard is vóór de inwerkingtreding van deze l'action en réparation d'un dommage est prescrite avant l'entrée en
wet » (Parl. St., Senaat, B.Z. 2007, nr. 4-10/1, p. 6). vigueur de la présente loi » (Doc. parl., Sénat, S.E. 2007, n° 4-10/1,
B.4.2. In de Senaat werd een amendement aangenomen dat het p. 6).
voorgestelde artikel 3 verving door de volgende tekst : B.4.2. Le Sénat a adopté un amendement remplaçant l'article 3 proposé
« De wet is van toepassing op de bestaande rechtsgeschillen in de mate par le texte suivant : « La présente loi s'applique aux litiges en cours dans la mesure où
ze niet beslecht werden bij een in kracht van gewijsde gegane ils n'ont pas été tranchés par une décision passée en force de chose
beslissing » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/2, p. 2, en nr. jugée » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/2, p. 2, et n° 4-10/3,
4-10/3, p. 17). p. 17).
De toelichting bij dat amendement verwijst, enerzijds, naar artikel 11 La justification de cet amendement renvoie, d'une part, à l'article 11
van de wet van 10 juni 1998 tot wijziging van sommige bepalingen de la loi du 10 juin 1998 modifiant certaines dispositions en matière
betreffende de verjaring en, anderzijds, naar het arrest nr. 98/2003
van 2 juli 2003, waarbij het Hof « op een prejudiciële vraag gesteld de prescription et, d'autre part, à l'arrêt de la Cour n° 98/2003 du 2
door het hof van beroep te Bergen, duidelijk stelde dat een in kracht juillet 2003, dans lequel la Cour, « répondant à une question
van gewijsde gegaan vonnis of arrest een objectief aanknopingspunt préjudicielle posée par la Cour d'appel de Mons, a clairement affirmé
vormt en aldus niet discriminerend is » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, qu'un jugement ou arrêt passé en force de chose jugée constitue un
critère de rattachement objectif et ne revêt donc pas un caractère
nr. 4-10/3, p. 15). discriminatoire » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/3, p. 15).
B.4.3. De Raad van State merkte evenwel het volgende op met betrekking B.4.3. Le Conseil d'Etat a toutefois observé, en ce qui concerne le
tot de door de Senaat aangenomen tekst : texte adopté par le Sénat, que :
« Om de bedoeling van de wetgever weer te geven, zoals ze thans blijkt « Pour traduire l'intention du législateur, telle qu'elle résulte
uit de besprekingen in de Senaat, zou artikel 3 zo moeten worden actuellement des discussions au Sénat, l'article 3 devrait être adapté
aangepast dat de personen die op het arrest van de Raad van State
hebben gewacht, de mogelijkheid krijgen om voor de burgerlijke rechter de manière à permettre aux personnes ayant attendu l'arrêt du Conseil
nog op te treden wanneer het arrest is uitgesproken (of ter kennis d'Etat d'encore agir devant le juge civil lorsque l'arrêt a été
gebracht) op een datum die valt binnen een kortere termijn dan de prononcé (ou notifié) à une date se situant dans un délai inférieur au
wettelijke verjaringstermijn » (advies nr. 44.302/2 van 29 april 2008, délai légal de prescription » (avis n° 44.302/2 du 29 avril 2008, Doc.
Parl. St., Kamer, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13). parl., Chambre, 2007-2008, DOC 52-0832/004, p. 13).
B.4.4. In antwoord hierop heeft de Kamer van volksvertegenwoordigers B.4.4. En réponse à cette observation, la Chambre des représentants a
een amendement aangenomen dat overeenkomt met de in het geding zijnde adopté un amendement correspondant à la disposition litigieuse. Cet
bepaling. Dat amendement werd als volgt verantwoord : amendement a été justifié comme suit :
« In dit amendement wordt artikel 3 opnieuw geformuleerd teneinde te trachten rekening te houden met de opmerkingen van de Raad van State over het gebrek aan duidelijkheid ervan. De wet is van toepassing verklaard op beroepen tot vernietiging die bij de Raad van State zijn ingediend vóór de inwerkingtreding ervan. Ofwel is het beroep nog steeds aanhangig en in dit geval stuit het de verjaring tot het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing uitspreekt, ofwel is er reeds uitspraak gedaan over het beroep en in dit geval is een nieuwe verjaringstermijn beginnen te lopen vanaf het tijdstip waarop de Raad van State de beslissing heeft uitgesproken en kan de verjaringstermijn al dan niet verstreken zijn op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet. « Le présent amendement reformule l'article 3 afin de tenter de répondre aux observations du Conseil d'Etat relatives à son manque de clarté. La loi est déclarée applicable aux recours en annulation introduits devant le Conseil d'Etat avant son entrée en vigueur : soit le recours est toujours pendant et, dans ce cas, il interrompra la prescription jusqu'au prononcé de la décision du Conseil d'Etat, soit il a déjà été statué sur le recours et, dans ce cas, un nouveau délai de prescription aura commencé à courir à partir du prononcé de la décision du Conseil d'Etat et pourra ou non avoir expiré au moment de l'entrée en vigueur de la présente loi.
De toepassing van de wet kan evenwel niet tot gevolg hebben dat een in L'application de la loi ne peut toutefois pas avoir pour effet de
kracht van gewijsde gegane beslissing, waarmee de burgerrechtelijke remettre en cause une décision passée en force de chose jugée qui
vordering verjaard is verklaard en waartegen geen cassatieberoep is aurait déclaré l'action civile prescrite et contre laquelle un recours
ingediend, ter discussie wordt gesteld » (Parl. St., Kamer, 2007-2008, en cassation ne serait pas introduit » (Doc. parl., Chambre,
DOC 52-0832/005, pp. 3-4). 2007-2008, DOC 52-0832/005, pp. 3-4).
B.5. Met artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 wenst de wetgever te B.5. Par l'article 4 de la loi du 25 juillet 2008, le législateur
verzekeren dat de nieuwe wet van toepassing zou zijn op « hangende » souhaitait garantir que la nouvelle loi serait applicable aux affaires
zaken, alsmede op « de zaken waarbij men bij de inwerkingtreding van « pendantes » ainsi qu'aux « affaires dans lesquelles le Conseil
de nieuwe regeling minder dan 5 jaar is verwijderd van het d'Etat a rendu un arrêt d'annulation moins de 5 ans avant l'entrée en
vernietigingsarrest van de Raad van State » (Parl. St., Senaat, vigueur du nouveau régime » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, n° 4-10/3,
2007-2008, nr. 4-10/3, p. 12), zonder dat het evenwel « mogelijk [is] p. 12), sans qu'il soit toutefois « possible de remettre en cause des
beslissingen die in kracht van gewijsde zijn gegaan op losse schroeven te zetten » (ibid., p. 13). décisions coulées en force de chose jugée » (ibid., p. 13).
B.6. De in het geding zijnde bepaling brengt met zich mee dat bepaalde B.6. La disposition en cause a pour conséquence que certaines actions
vorderingen tot herstel van de schade veroorzaakt door een en réparation du dommage causé par un acte administratif qui pouvaient
administratieve handeling, die vóór de inwerkingtreding van de wet van être considérées comme prescrites avant l'entrée en vigueur de la loi
25 juli 2008 als verjaard konden worden beschouwd, alsnog toelaatbaar du 25 juillet 2008, sont encore admissibles.
zijn. Aldus verleent die bepaling terugwerkende kracht aan de nieuwe Cette disposition confère ainsi un effet rétroactif au nouveau régime
regeling en kan zij, door afbreuk te doen aan de door de oude wet et est susceptible, en trompant les attentes suscitées par l'ancienne
gewekte verwachtingen, de rechtszekerheid in het gedrang brengen. B.7. De niet-retroactiviteit van wetten is een waarborg ter voorkoming van rechtsonzekerheid. Die waarborg vereist dat de inhoud van het recht voorzienbaar en toegankelijk is, zodat de rechtzoekende in redelijke mate de gevolgen van een bepaalde handeling kan voorzien op het tijdstip dat die handeling wordt verricht. De terugwerkende kracht kan enkel worden verantwoord wanneer zij onontbeerlijk is voor de verwezenlijking van een doelstelling van algemeen belang. Indien bovendien blijkt dat de terugwerkende kracht tot gevolg heeft dat de afloop van één of meer gerechtelijke procedures in een welbepaalde zin wordt beïnvloed of dat rechtscolleges worden verhinderd zich uit te spreken over een welbepaalde rechtsvraag, vergt de aard van het in het geding zijnde beginsel dat uitzonderlijke omstandigheden of dwingende motieven van algemeen belang een verantwoording bieden voor het optreden van de wetgever, dat ten nadele van een categorie van burgers inbreuk maakt op de jurisdictionele waarborgen die aan allen worden geboden. loi, de compromettre la sécurité juridique. B.7. La non-rétroactivité des lois est une garantie qui a pour but de prévenir l'insécurité juridique. Cette garantie exige que le contenu du droit soit prévisible et accessible, de sorte que le justiciable puisse prévoir, à un degré raisonnable, les conséquences d'un acte déterminé au moment où cet acte est accompli. La rétroactivité peut uniquement être justifiée lorsqu'elle est indispensable pour réaliser un objectif d'intérêt général. S'il s'avère en outre que la rétroactivité a pour effet que l'issue de l'une ou l'autre procédure judiciaire est influencée dans un sens déterminé ou que les juridictions sont empêchées de se prononcer sur une question de droit bien déterminée, la nature du principe en cause exige que des circonstances exceptionnelles ou des motifs impérieux d'intérêt général justifient l'intervention du législateur, laquelle porte atteinte, au préjudice d'une catégorie de citoyens, aux garanties juridictionnelles offertes à tous.
B.8.1. Uit de parlementaire voorbereiding blijkt dat de wet van 25 B.8.1. Il ressort des travaux préparatoires que la loi du 25 juillet
juli 2008 niet los kan worden gezien van twee arresten van het Hof van 2008 ne peut être dissociée de deux arrêts de la Cour de cassation du
Cassatie van 16 februari 2006, waarbij werd geoordeeld dat « het 16 février 2006, par lesquels il a été jugé que « le recours en
verzoekschrift tot vernietiging van een administratieve handeling voor annulation formé contre un acte administratif devant le Conseil d'Etat
de Raad van State [...] de verjaring [...] van het recht om voor een n'interrompt ni ne suspend la prescription du droit de réclamer une
burgerlijke rechtbank schadevergoeding te vorderen gegrond op een indemnisation devant un tribunal civil en se fondant sur un acte
onrechtmatige overheidsdaad [niet stuit of schorst] » (Cass., 16 illicite des autorités » (Cass., 16 février 2006, Pas., 2006, n° 98,
februari 2006, C.05.0022.N en C.05.0050.N). et C.05.0050.N).
Met de in het geding zijnde bepaling wou de wetgever « aandacht [...] En adoptant la disposition litigieuse, le législateur voulait avoir
schenken aan de rechtzoekende die er tot het arrest van het Hof van égard au justiciable « qui, jusqu'à l'arrêt de la Cour de cassation du
Cassatie van 16 februari 2006 van kon uitgaan dat hij [na een 16 février 2006, pouvait supposer qu'il avait encore la possibilité de
vernietigingsarrest van de Raad van State] nog kon vorderen voor de saisir le tribunal civil [après un arrêt d'annulation du Conseil
burgerlijke rechtbank » (Parl. St., Senaat, 2007-2008, nr. 4-10/3, pp. d'Etat] » (Doc. parl., Sénat, 2007-2008, nr. 4-10/3, pp. 15-16).
15-16). B.8.2. Vóór de aangehaalde arresten van het Hof van Cassatie van 16 B.8.2. Avant les arrêts précités de la Cour de cassation du 16 février
februari 2006 was het antwoord op de vraag of de verjaring van het 2006, la question de savoir si la prescription du droit à demander des
recht om voor een burgerlijke rechtbank schadevergoeding te vorderen dommages et intérêts devant un tribunal civil fondé sur un acte
gegrond op een onrechtmatige overheidsdaad wordt gestuit door een illicite des autorités était interrompue par un recours en annulation
beroep tot nietigverklaring bij de Raad van State, omstreden in de devant le Conseil d'Etat était controversée en doctrine et en
rechtsleer en in de rechtspraak. jurisprudence.
B.8.3. Die rechtsonzekerheid vormt een bijzondere omstandigheid die te B.8.3. Cette insécurité juridique constitue une circonstance
dezen de terugwerkende kracht van de nieuwe regeling - beperkt tot « particulière qui peut justifier en l'espèce la rétroactivité du
hangende zaken » en « zaken waarbij men bij de inwerkingtreding van de nouveau régime, limité aux « affaires pendantes » et aux « affaires
dans lesquelles le Conseil d'Etat a rendu un arrêt d'annulation moins
nieuwe regeling minder dan 5 jaar is verwijderd van het de 5 ans avant l'entrée en vigueur du nouveau régime », y compris les
vernietigingsarrest van de Raad van State » - kan verantwoorden, ook actions en justice dirigées contre les autorités publiques qui
met betrekking tot de rechtsvorderingen tegen overheden die onder de relèvent du champ d'application des lois coordonnées sur la
toepassing van de gecoördineerde wetten op de Rijkscomptabiliteit comptabilité de l'Etat, essentiellement parce qu'elles sont souvent
vallen, niet in het minst omdat zij vaak de verwerende partijen zijn les parties défenderesses dans les procédures devant le Conseil
in de rechtsplegingen voor de Raad van State. De wetgever heeft d'Etat. Le législateur a pu estimer à bon droit que la situation des
terecht kunnen oordelen dat de situatie van de rechtzoekenden die vóór justiciables qui avaient cru, avant les arrêts de la Cour de cassation
de arresten van het Hof van Cassatie van 16 februari 2006 erop hadden vertrouwd dat zij de uitkomst van de procedure bij de Raad van State konden afwachten alvorens een aansprakelijkheidsvordering bij de burgerlijke rechtbanken in te leiden, diende te worden geregulariseerd. B.9.1. Het verschil in behandeling tussen, enerzijds, de personen wier vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld en, anderzijds, de personen wier vordering tot schadevergoeding vóór de inwerkingtreding van de wet niet verjaard is verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen geen cassatieberoep is ingesteld, is redelijk verantwoord gelet op het fundamentele beginsel van onze rechtsorde dat de rechterlijke beslissingen niet kunnen worden gewijzigd dan du 16 février 2006, qu'ils pouvaient attendre l'issue de la procédure devant le Conseil d'Etat avant d'introduire une action en responsabilité devant les tribunaux civils, devait être régularisée. B.9.1. La différence de traitement entre, d'une part, les personnes dont la demande en dommages et intérêts a été déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de chose jugée contre laquelle aucun recours en cassation n'a été introduit et, d'autre part, les personnes dont la demande en dommages et intérêts n'a pas été déclarée prescrite avant l'entrée en vigueur de la loi par une décision passée en force de chose jugée contre laquelle aucun recours en cassation n'a été introduit, est raisonnablement justifiée, eu égard au principe fondamental de notre ordre juridique selon lequel les décisions judiciaires ne peuvent être
ingevolge de aanwending van rechtsmiddelen. Bijgevolg kan de wet niet modifiées que par la mise en oeuvre de voies de recours. Par
van toepassing zijn wanneer een definitief geworden rechterlijke conséquent, la loi ne peut s'appliquer lorsqu'une décision judiciaire
beslissing een vordering tot schadevergoeding verjaard heeft devenue définitive a déclaré prescrite une action en dommages et
verklaard. intérêts.
B.9.2. Het feit dat uit de in het geding zijnde bepaling voortvloeit B.9.2. Le fait qu'il résulte de la disposition litigieuse que la loi
dat de wet wel van toepassing kan zijn op vorderingen tot peut effectivement s'appliquer à des actions en dommages et intérêts
schadevergoeding die vóór de inwerkingtreding van de wet verjaard zijn déclarées prescrites avant l'entrée en vigueur de la loi par une
verklaard bij een in kracht van gewijsde gegane beslissing waartegen décision passée en force de chose jugée contre laquelle un recours en
cassatieberoep is ingesteld, doet geen afbreuk aan het voorgaande. cassation a été introduit ne porte pas atteinte à ce qui précède. En
Gelet op dat cassatieberoep is er immers nog geen sprake van een effet, compte tenu de ce recours en cassation, il n'y a pas encore de
definitief geworden rechterlijke beslissing. décision judiciaire devenue définitive.
B.10. Uit wat voorafgaat volgt dat de prejudiciële vragen waarbij het B.10. Il ressort de ce qui précède que les questions préjudicielles
Hof wordt verzocht zich uit te spreken over de bestaanbaarheid van de par lesquelles il est demandé à la Cour de se prononcer sur la
in het geding zijnde bepaling met de artikelen 10 en 11 van de compatibilité de la disposition en cause avec les articles 10 et 11 de
Grondwet, in samenhang gelezen met de beginselen van rechtszekerheid, la Constitution, combinés avec les principes de la sécurité juridique,
van niet-retroactiviteit van de wetten en van « de voorrang van het de la non-rétroactivité des lois et de la « primauté du droit » et
recht » en met de artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de avec les articles 6.1 et 13 de la Convention européenne des droits de
rechten van de mens, ontkennend dienen te worden beantwoord. l'homme, appellent une réponse négative.
Ten aanzien van de toetsing aan het eigendomsrecht Quant au contrôle au regard du droit de propriété
B.11. De toetsing in de zaak nr. 4677 van de in het geding zijnde B.11. Dans l'affaire n° 4677, le contrôle de la disposition en cause
bepaling aan artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met au regard de l'article 16 de la Constitution, combiné avec l'article 1er
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag du Premier Protocole additionnel à la Convention européenne des droits
voor de rechten van de mens, leidt niet tot een ander besluit daar de de l'homme, ne conduit pas à une autre conclusion, le législateur
wetgever vermocht te oordelen dat de in het geding zijnde maatregel in pouvant estimer que la mesure litigieuse était conforme à l'intérêt
overeenstemming was met het algemeen belang en noodzakelijk was om de général et nécessaire pour restaurer la sécurité juridique.
rechtszekerheid te herstellen.
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Ten aanzien van de toetsing aan het evenredigheidsbeginsel en het Quant au contrôle au regard du principe de proportionnalité et du
beginsel van de federale loyauteit principe de la loyauté fédérale
B.12.1. In de tweede prejudiciële vraag in de zaak nr. 4736 wordt het B.12.1. Dans la seconde question préjudicielle de l'affaire n° 4736,
Hof ondervraagd over de verenigbaarheid van de in het geding zijnde la Cour est interrogée sur la compatibilité de la disposition en cause
bepaling met de beginselen van evenredigheid en van federale avec le principe de proportionnalité et le principe de la loyauté
loyauteit. fédérale.
B.12.2. De Vlaamse Regering betwist niet dat de door de in het geding B.12.2. Le Gouvernement flamand ne conteste pas que la matière réglée
zijnde bepaling geregelde aangelegenheid behoort tot de bevoegdheid par la disposition en cause relève de la compétence de l'Etat fédéral.
van de federale Staat.
Zij is evenwel van oordeel dat die bepaling, door het doen « herleven
» van vorderingen tot herstel van schade, ernstige financiële gevolgen Il considère toutefois que cette disposition, en faisant « revivre »
heeft voor de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest, waardoor het des actions en réparation de dommages, a de graves conséquences
die overheden onmogelijk of bijzonder moeilijk wordt gemaakt om de hun financières pour la Communauté flamande et la Région flamande, rendant
toegewezen bevoegdheden doelmatig uit te oefenen. Bovendien impossible ou particulièrement difficile l'exercice efficace, par ces
bekritiseert zij het feit dat de federale wetgever over de in het autorités, des compétences qui leur ont été attribuées. En outre, il
geding zijnde bepaling geen overleg heeft gepleegd met de critique le fait que le législateur fédéral ne s'est pas concerté avec
gemeenschappen en de gewesten. les communautés et les régions concernant la disposition en cause.
B.13. In de uitoefening van hun bevoegdheden dienen de wetgevers het evenredigheidsbeginsel, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, in acht te nemen. Dat beginsel houdt in dat geen enkele overheid bij het voeren van het beleid dat haar is toevertrouwd, zo verregaande maatregelen mag nemen dat het voor een andere overheid onmogelijk of overdreven moeilijk wordt om het beleid dat haar is toevertrouwd doelmatig te voeren. B.14. De omstandigheid dat de in het geding zijnde bepaling een weerslag kan hebben op de financiën van de gemeenschappen en de gewesten volstaat in beginsel niet om te besluiten tot een schending van het evenredigheidsbeginsel. Dit geldt des te meer wanneer die weerslag occasioneel en bijgevolg niet structureel van aard is. B.13. Dans l'exercice de leurs compétences, les législateurs doivent respecter le principe de proportionnalité, qui est inhérent à l'exercice de toute compétence. Ce principe interdit à toute autorité d'exercer la politique qui lui a été confiée d'une manière telle qu'il devient impossible ou exagérément difficile pour une autre autorité de mener efficacement la politique qui lui a été confiée. B.14. La circonstance que la disposition litigieuse peut avoir une incidence sur les finances des communautés et des régions ne suffit en principe pas pour conclure à une violation du principe de proportionnalité. C'est d'autant plus le cas lorsque cette incidence est occasionnelle et, par conséquent, non structurelle. Ainsi qu'il est apparu lors du contrôle exercé au regard des articles
Zoals bij de toetsing aan de artikelen 10 en 11 van de Grondwet is 10 et 11 de la Constitution, le législateur fédéral a pu juger à bon
gebleken, heeft de federale wetgever, op grond van specifieke droit, en vertu de circonstances spécifiques, qu'il était nécessaire
omstandigheden, terecht kunnen oordelen dat het noodzakelijk was te de prévoir une règle transitoire particulière. Compte tenu, d'une
voorzien in een bijzondere overgangsmaatregel. Ermee rekening houdend, part, de ce qu'il s'agit d'une mesure transitoire, dont les effets
enerzijds, dat het een overgangsmaatregel betreft, die bijgevolg sont par conséquent limités dans le temps, et, d'autre part, de ce que
slechts een beperkte werking in de tijd heeft, en, anderzijds, dat de l'incidence de celle-ci sur les finances des communautés et des
weerslag ervan op de financiën van de gemeenschappen en de gewesten régions n'est qu'occasionnelle, la disposition en cause ne rend ni
slechts occasioneel van aard is, maakt de in het geding zijnde impossible ni exagérément difficile l'exercice, par la Communauté
bepaling het de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest noch flamande et la Région flamande, de leurs compétences.
onmogelijk, noch overdreven moeilijk hun bevoegdheden uit te oefenen.
B.15. De in het geding zijnde bepaling is niet onverenigbaar met het B.15. La disposition en cause n'est pas incompatible avec le principe
evenredigheidsbeginsel dat bij de uitoefening van bevoegdheden in acht de proportionnalité qui doit être respecté dans l'exercice des
moet worden genomen, noch met het beginsel van de federale loyauteit, compétences, ni avec le principe de la loyauté fédérale, dont il n'est
waaruit geen andere argumenten worden afgeleid dan die welke werden déduit aucun autre argument que ceux qui ont été pris de la violation
afgeleid uit de aangevoerde schending van het evenredigheidsbeginsel. alléguée du principe de proportionnalité.
De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 4 van de wet van 25 juli 2008 tot wijziging van het Burgerlijk L'article 4 de la loi du 25 juillet 2008 modifiant le Code civil et
Wetboek en de gecoördineerde wetten van 17 juli 1991 op de les lois coordonnées du 17 juillet 1991 sur la comptabilité de l'Etat
Rijkscomptabiliteit met het oog op het stuiten van de verjaring van de en vue d'interrompre la prescription de l'action en dommages et
vordering tot schadevergoeding ten gevolge van een beroep tot intérêts à la suite d'un recours en annulation devant le Conseil
vernietiging bij de Raad van State schendt niet de artikelen 10 en 11 d'Etat ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
van de Grondwet, in samenhang gelezen met de beginselen van
rechtszekerheid en van niet-retroactiviteit van de wetten en met de avec les principes de la sécurité juridique et de la non-rétroactivité
artikelen 6.1 en 13 van het Europees Verdrag voor de rechten van de des lois et avec les articles 6.1 et 13 de la Convention européenne
mens, noch artikel 16 van de Grondwet, in samenhang gelezen met des droits de l'homme, ni l'article 16 de la Constitution, combiné
artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij het Europees Verdrag avec l'article 1er du Premier Protocole additionnel à la Convention
voor de rechten van de mens, noch het evenredigheidsbeginsel en het européenne des droits de l'homme, ni le principe de proportionnalité
beginsel van de federale loyauteit. et le principe de la loyauté fédérale.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur
Grondwettelijk Hof, op de openbare terechtzitting van 30 maart 2010. la Cour constitutionnelle, à l'audience publique du 30 mars 2010.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^