Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 15/2010 van 18 februari 2010 Rolnummer 4717 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 50 van het Wetboek der successierechten, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. Het Grondwettelijk Hof, s wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging"
Uittreksel uit arrest nr. 15/2010 van 18 februari 2010 Rolnummer 4717 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 50 van het Wetboek der successierechten, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. Het Grondwettelijk Hof, s wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging Extrait de l'arrêt n° 15/2010 du 18 février 2010 Numéro du rôle : 4717 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 50 du Code des droits de succession, posée par la Cour d'appel d'Anvers. La Cour constitutionnelle, compo après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 15/2010 van 18 februari 2010 Extrait de l'arrêt n° 15/2010 du 18 février 2010
Rolnummer 4717 Numéro du rôle : 4717
In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 50 van het Wetboek En cause : la question préjudicielle relative à l'article 50 du Code
der successierechten, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen. des droits de succession, posée par la Cour d'appel d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M.
rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en E. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et E. Derycke,
Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij arrest van 19 mei 2009 in zake Peter De Ceulaer en Nathalie De Par arrêt du 19 mai 2009 en cause de Peter De Ceulaer et Nathalie De
Ceulaer tegen de Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van Ceulaer contre l'Etat belge, dont l'expédition est parvenue au greffe
het Hof is ingekomen op 28 mei 2009, heeft het Hof van Beroep te de la Cour le 28 mai 2009, la Cour d'appel d'Anvers a posé la question
Antwerpen de volgende prejudiciële vraag gesteld : préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 50 W. Succ. (Vlaams Gewest), zoals gewijzigd door « L'article 50 du Code des droits de succession (Région flamande), tel
artikel 45 van het decreet van 21 december 2001 (B.S., 14 februari qu'il a été modifié par l'article 45 du décret du 21 décembre 2001
2002) de artikelen 10, 11 of 172 van de Grondwet, doordat daarin de (M.B., 14 février 2002), viole-t-il les articles 10, 11 ou 172 de la
gelijkschakeling met een relatie in de rechte lijn wordt beperkt tot Constitution en ce que l'assimilation à une relation en ligne directe
de relatie stiefouder-stiefkind, met uitsluiting van de relatie y est limitée à la relation beau-parent - bel-enfant, à l'exclusion de
stiefgrootouder-stiefkleinkind, en deze uitsluiting een discriminatie la relation beau-grand-parent - beau-petit-enfant, et en ce que cette
uitmaakt tegenover de situatie van gewone (natuurlijke) kleinkinderen, exclusion est discriminatoire par rapport à la situation des
die krachtens artikel 48 W. Succ. wel van het tarief in de rechte lijn petits-enfants ordinaires (naturels), qui, en vertu de l'article 48 du
Code des droits de succession, peuvent quant à eux bénéficier du taux
kunnen genieten ? ». en ligne directe ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1.1. Volgens artikel 50 van het Wetboek der successierechten, zoals B.1.1. En vertu de l'article 50 du Code des droits de succession, tel
vervangen bij artikel 45 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 21 qu'il a été remplacé par l'article 45 du décret de la Région flamande
december 2001 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting du 21 décembre 2001 contenant diverses mesures d'accompagnement du
2002, wordt in het Vlaamse Gewest, bij de bepaling van het tarief der budget 2002, la succession entre un « beau-parent » et un « bel-enfant
successierechten, een verkrijging tussen een stiefouder en een » est assimilée, pour déterminer le tarif des droits de succession
stiefkind gelijkgesteld met een verkrijging in de rechte lijn. dans la Région flamande, à une succession en ligne directe.
B.1.2. De verwijzende rechter vraagt het Hof of die bepaling de B.1.2. Le juge a quo demande à la Cour si cette disposition viole les
artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet schendt, doordat de articles 10, 11 et 172 de la Constitution, en ce que l'assimilation à
gelijkstelling met een relatie in de rechte lijn wordt beperkt tot de une relation en ligne directe est limitée à la relation « beau-parent
relatie stiefouder-stiefkind, met uitsluiting van de relatie - bel-enfant », à l'exclusion de la relation « beau-grand-parent »- «
stiefgrootouder-stiefkleinkind, terwijl kleinkinderen krachtens beau-petit-enfant », tandis que les petits-enfants bénéficient du
artikel 48 van hetzelfde Wetboek wel het tarief in de rechte lijn genieten. De vraag noopt tot een dubbele vergelijking wat het verschil in behandeling betreft tussen, enerzijds, stiefkinderen die erven van hun stiefouder en stiefkleinkinderen die erven van hun stiefgrootouder en, anderzijds, kleinkinderen die erven van hun grootouder en stiefkleinkinderen die erven van hun stiefgrootouder. Uit de gegevens van het dossier blijkt dat de eisers voor de verwijzende rechter kinderen zijn van een niet-vooroverleden stiefdochter van de erflater. Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die categorie van personen. B.2. Het bepalen van het belastingtarief en het vaststellen van de tarif en ligne directe en vertu de l'article 48 du même Code. La question invite la Cour à opérer une double comparaison en ce qui concerne la différence de traitement entre les beaux-enfants qui héritent de leur beau-parent et les « beaux-petits-enfants » qui héritent de leur « beau-grand-parent », d'une part, et les petits-enfants qui héritent de leur grand-parent et les « beaux-petits-enfants » qui héritent de leur « beau-grand-parent », d'autre part. Il apparaît du dossier que les demandeurs devant le juge a quo sont les enfants d'une belle-fille non prédécédée du de cujus. La Cour limite son examen à cette catégorie de personnes.
modalisering ervan komt de bevoegde fiscale wetgever toe. Wanneer hij B.2. Il appartient au législateur fiscal compétent de fixer le tarif
daartoe criteria van onderscheid hanteert, moeten die objectief en d'imposition et d'en établir les modalités. Lorsqu'il utilise à cet
redelijk kunnen worden verantwoord. De tarieven en de modaliteiten effet des critères de distinction, ceux-ci doivent être objectivement
ervan moeten op gelijke wijze worden toegepast ten aanzien van et raisonnablement justifiés. Les tarifs et modalités doivent être
eenieder die zich ten opzichte van de maatregel en het nagestreefde appliqués de manière égale pour toutes les personnes qui se trouvent
doel in een gelijkwaardige positie bevindt, zij het dat de fiscale dans une situation équivalente au regard de la mesure considérée et du
wetgever een verscheidenheid aan toestanden kan dienen op te vangen in but poursuivi, sous la réserve que le législateur fiscal doit pouvoir
categorieën die, noodzakelijkerwijze, slechts bij benadering met de faire usage de catégories qui, nécessairement, n'appréhendent la
werkelijkheid overeenstemmen. diversité des situations qu'avec un certain degré d'approximation.
B.3.1. Luidens artikel 731 van het Burgerlijk Wetboek komen de B.3.1. Aux termes de l'article 731 du Code civil, les successions sont
erfenissen toe aan de kinderen en afstammelingen van de overledene, déférées aux enfants et descendants du défunt, à son conjoint non
aan zijn noch uit de echt, noch van tafel en bed gescheiden divorcé ni séparé de corps, à ses ascendants et à ses parents
echtgenoot, aan zijn bloedverwanten in de opgaande lijn en aan zijn collatéraux, dans l'ordre et suivant les règles que la loi détermine.
bloedverwanten in de zijlijn, in de orde en overeenkomstig de regels Ainsi, le législateur utilise deux critères pour déterminer qui sont
die de wet bepaalt. Aldus hanteert de wetgever bij het bepalen wie les héritiers, à savoir le lien du sang et celui du mariage. Toutes
erfgenaam is twee criteria, namelijk de bloedband en de huwelijksband.
Alle andere personen kunnen slechts tot de nalatenschap van een les autres personnes ne peuvent être appelées à la succession d'un
persoon worden geroepen bij wege van testament van de erflater of bij défunt que par voie de testament ou par voie d'institution
wege van contractuele erfstelling. contractuelle.
B.3.2. Vóór de invoeging van artikel 50 van het Wetboek der B.3.2. Avant l'insertion de l'article 50 du Code des droits de
successierechten bij het decreet van 20 december 1996 werd in het succession par le décret du 20 décembre 1996, le tarif des droits de
Vlaamse Gewest het laagste tarief in de successierechten voorbehouden succession le moins élevé était réservé, dans la Région flamande, à
aan welbepaalde categorieën van wettige erfgenamen, zijnde de certaines catégories d'héritiers légitimes, à savoir les héritiers en
erfgenamen in de rechte lijn en de langstlevende echtgenoot. Behalve ligne directe et le conjoint survivant. Sauf en cas d'adoption par le
in geval van stiefouderadoptie vererfden de stiefkinderen, die bij « beau-parent », les « beaux-enfants », qui, faute d'un lien de sang,
gebrek aan bloedband naar de regels van het burgerlijk recht geen ne sont pas des héritiers légitimes de leur « beau-parent » selon les
wettige erfgenamen van hun stiefouder zijn, de nalatenschap tegen het règles du droit civil, recueillaient la succession au tarif le plus
hoogste tarief « tussen andere personen ». élevé, appliqué « entre d'autres personnes ».
Wat het verschil in behandeling betreft tussen stiefkinderen die erven Quant à la différence de traitement entre les « beaux-enfants » qui
van hun stiefouder en stiefkleinkinderen die erven van hun héritent de leur « beau-parent » et les « beaux-petits-enfants » qui
stiefgrootouder héritent de leur « beau-grand-parent »
B.4.1. A propos de cette branche de la question préjudicielle, dans
B.4.1. In zijn arrest nr. 181/2005 van 7 december 2005 heeft het Hof son arrêt n° 181/2005 du 7 décembre 2005 la Cour a jugé ce qui suit :
over dat onderdeel van de prejudiciële vraag als volgt geoordeeld :
« B.4.1. De grondslag voor de gelijkschakeling, op het vlak van de « B.4.1. Le fondement de l'assimilation d'une succession entre un '
successierechten, van een verkrijging tussen een stiefouder en een beau-parent ' et un ' bel-enfant ' à une succession en ligne directe,
stiefkind, met een verkrijging in de rechte lijn, is volgens de pour le calcul des droits de succession, réside, selon le législateur
decreetgever te vinden in de hechte band die tussen stiefouders en décrétal, dans le lien durable qui peut exister entre les '
stiefkinderen kan ontstaan door het feit dat zij vaak gedurende beaux-parents ' et les ' beaux-enfants ' parce qu'ils ont souvent vécu
geruime tijd samengeleefd hebben (Parl. St., Vlaams Parlement, longtemps ensemble (Doc. parl., Parlement flamand, 1996-1997, n°
1996-1997, nr. 428/1, p. 6). B.4.2. Het successierechtelijk verschil in behandeling tussen stiefkinderen die erven van hun stiefouder en stiefkleinkinderen die erven van hun stiefgrootouder berust op een objectief en pertinent criterium, namelijk de hechtheid van de gezinsband, nu het in het eerste geval gaat om leden van een kerngezin, terwijl dat in het tweede geval niet zo is. B.4.3. Doordat de toekenning van het voordelige tarief aan stiefkinderen een uitzondering vormt op de voorheen geldende regeling waarbij slechts bepaalde categorieën van wettige erfgenamen dat tarief konden genieten, vermocht de decreetgever, in de uitoefening van zijn beoordelingsbevoegdheid, die uitzondering restrictief op te vatten. B.4.4. De stiefkleinkinderen worden niet op een onevenredige wijze 428/1, p. 6). B.4.2. La différence de traitement, en matière de droits de succession, entre les ' beaux-enfants ' qui héritent de leurs ' beaux-parents ' et les ' beaux-petits-enfants ' qui héritent de leurs ' beaux-grands-parents ' repose sur un critère objectif et pertinent, qui est la solidité du lien familial, étant donné qu'il s'agit, dans le premier cas, d'une famille nucléaire, ce qui n'est pas vrai dans le second. B.4.3. Etant donné que le fait d'accorder le tarif avantageux aux ' beaux-enfants ' constitue une exception à la règle précédemment en vigueur, en vertu de laquelle seules certaines catégories d'héritiers légitimes bénéficiaient de ce tarif, le législateur décrétal pouvait, dans l'exercice de son pouvoir d'appréciation, concevoir cette dérogation de manière restrictive. B.4.4. Les ' beaux-petits-enfants ' ne sont pas affectés de manière
geraakt door de hogere successierechten, vermits ervan kan worden disproportionnée par les droits de succession plus élevés, puisque
uitgegaan dat zij, doordat zij in beginsel geen deel uitmaken van het l'on peut considérer que, ne faisant en principe pas partie de la
kerngezin van de erflater, niet dezelfde band hebben als de famille nucléaire du défunt, ils ne sont pas liés de la même manière
stiefkinderen met het gezinspatrimonium dat de erflater bij zijn que les ' beaux-enfants ' au patrimoine familial que le défunt
overlijden nalaat. In het geval waarin het stiefkleinkind zou transmet à son décès. Si le ' beau-petit-enfant ' habitait avec son '
samenwonen met de stiefgrootouder, kan het overeenkomstig de in het beau-grand-parent ', il pourrait, conformément à la disposition en
geding zijnde bepaling onder de voorwaarden bepaald in artikel 50, cause, bénéficier, sous les conditions fixées par l'article 50, alinéa
derde lid, van het Wetboek der successierechten, zoals van toepassing 3, du Code des droits de succession tel qu'il est applicable en Région
voor het Vlaamse Gewest, het tarief van de successierechten genieten flamande, du tarif des droits de succession applicable aux enfants que
dat geldt voor zorgkinderen, dat gelijk is aan het tarief bij cette disposition qualifie de ' non biologiques ', lequel est
vererving in de rechte lijn. identique au tarif des droits de succession en ligne directe.
B.5. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord ». B.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative ».
B.4.2. Er is geen aanleiding om te dezen anders te oordelen. B.4.2. Il n'y a pas lieu de juger différemment en l'espèce.
Wat het verschil in behandeling betreft tussen kleinkinderen die erven Quant à la différence de traitement entre les petits-enfants qui
van hun grootouder en stiefkleinkinderen die erven van hun stiefgrootouder B.5.1. Weliswaar behoren zowel kleinkinderen als stiefkleinkinderen doorgaans niet tot het kerngezin van hun grootouder respectievelijk hun stiefgrootouder en kan de affectieve band van zowel kleinkinderen als stiefkleinkinderen met hun grootouder respectievelijk stiefgrootouder even hecht zijn, toch berust het successierechtelijk verschil in behandeling tussen kleinkinderen die erven van hun grootouder en stiefkleinkinderen die erven van hun stiefgrootouder op een objectief en pertinent criterium, namelijk het al dan niet bestaan van een bloedband waaraan de wetgever onderscheiden rechten en verplichtingen heeft verbonden. héritent de leur grand-parent et les « beaux-petits-enfants » qui héritent de leur « beau-grand-parent » B.5.1. Certes, les petits-enfants comme les « beaux-petits-enfants » n'appartiennent le plus souvent pas à la famille nucléaire, respectivement, de leur grand-parent ou de leur « beau-grand-parent » et le lien affectif des petits-enfants comme des « beaux-petits-enfants » avec, respectivement, leur grand-parent ou leur « beau-grand-parent » peut être aussi durable, mais il n'en reste pas moins que la différence de traitement en matière de droits de succession entre les petits-enfants qui héritent de leur grand-parent et les « beaux-petits-enfants » qui héritent de leur « beau-grand-parent » repose sur un critère objectif et pertinent, à savoir l'existence ou non d'un lien de sang auquel le législateur a attaché divers droits et obligations. Comme il a été indiqué en B.3.1, le législateur utilise, à l'article
Zoals in B.3.1 aangegeven, hanteert de wetgever, in artikel 731 van 731 du Code civil, deux critères pour déterminer qui sont les
het Burgerlijk Wetboek, twee criteria bij het bepalen wie erfgenaam héritiers, à savoir le lien de sang et celui du mariage. Toutes les
is, namelijk de bloedband en de huwelijksband. Alle andere personen, autres personnes, parmi lesquelles les « beaux-petits-enfants », ne
waaronder de stiefkleinkinderen, kunnen slechts tot de nalatenschap peuvent être appelées à la succession d'un défunt que par voie de
van een persoon worden geroepen bij wege van testament of bij wege van testament ou par voie d'institution contractuelle.
contractuele erfstelling.
Uit de bloedverwantschap tussen grootouders en kleinkinderen vloeit Il découle du lien de parenté entre grands-parents et petits-enfants
voort dat zij ten opzichte van elkaar tot de onderhoudsverplichting qu'ils sont tenus les uns à l'égard des autres à l'obligation
zijn gehouden waarin de artikelen 205 en 207 van het Burgerlijk Wetboek voorzien. Die onderhoudsverplichting geldt niet tussen stiefgrootouders en stiefkleinkinderen. B.5.2. Doordat de toekenning van het voordelige tarief aan stiefkinderen een uitzondering vormt op de voorheen geldende regeling waarbij slechts bepaalde categorieën van wettige erfgenamen dat tarief konden genieten, vermocht de decreetgever, in de uitoefening van zijn beoordelingsbevoegdheid, die uitzondering restrictief op te vatten door niet te voorzien in een even gunstige regeling voor stiefkleinkinderen wier moeder niet vooraf overleden is met als gevolg dat die regeling verschilt van die welke voor kleinkinderen geldt. d'entretien prévue par les articles 205 et 207 du Code civil. Cette obligation d'entretien ne s'applique pas entre les « beaux-grands-parents » et les « beaux-petits-enfants ». B.5.2. Etant donné que le fait d'accorder le tarif avantageux aux « beaux-enfants » constitue une exception à la règle précédemment en vigueur, en vertu de laquelle seules certaines catégories d'héritiers légitimes pouvaient bénéficier de ce tarif, le législateur décrétal pouvait, dans l'exercice de son pouvoir d'appréciation, concevoir cette dérogation de manière restrictive, en ne prévoyant pas un régime aussi avantageux pour les « beaux-petits-enfants » dont la mère n'est pas prédécédée, ce qui a pour conséquence que ce régime diffère de celui en vigueur pour les petits-enfants.
B.5.3. Zoals in het voormelde arrest nr. 181/2005 is aangegeven, kan, B.5.3. Comme il est mentionné dans l'arrêt n° 181/2005 précité, si le
in het geval waarin het stiefkleinkind zou samenwonen met de « beau-petit-enfant » habitait avec son « beau-grand-parent », il
stiefgrootouder, het overeenkomstig de in het geding zijnde bepaling pourrait, conformément à la disposition en cause, bénéficier, aux
onder de voorwaarden bepaald in artikel 50, derde lid, van het Wetboek conditions fixées par l'article 50, alinéa 3, du Code des droits de
der successierechten, zoals van toepassing voor het Vlaamse Gewest, succession tel qu'il est applicable en Région flamande, du tarif des
droits de succession applicable aux enfants que cette disposition
het tarief van de successierechten genieten dat geldt voor qualifie de « non biologiques », lequel est identique au tarif des
zorgkinderen, dat gelijk is aan het tarief bij vererving in de rechte lijn. droits de succession en ligne directe.
B.6. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.6. La question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 50 van het Wetboek der successierechten, zoals vervangen bij L'article 50 du Code des droits de succession, tel qu'il a été
artikel 45 van het decreet van het Vlaamse Gewest van 21 december 2001 remplacé par l'article 45 du décret de la Région flamande du 21
houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 2002, schendt de décembre 2001 contenant diverses mesures d'accompagnement du budget
artikelen 10, 11 en 172 van de Grondwet niet doordat het voor de 2002, ne viole pas les articles 10, 11 et 172 de la Constitution en ce
vererving tussen een stiefgrootouder en een stiefkleinkind wiens qu'il ne rend pas applicable aux successions entre un «
moeder niet vooraf overleden is, niet het tarief voor een vererving in beau-grand-parent » et un « beau-petit-enfant » dont la mère n'est pas
de rechte lijn toepasselijk maakt. prédécédée le tarif prévu pour les successions en ligne directe.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 18 februari 2010. l'audience publique du 18 février 2010.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^