Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 183/2009 van 12 november 2009 Rolnummer 4662 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 101, § 2, tweede en derde lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld do6or het Hof van Bero Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior, waarnemend (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 183/2009 van 12 november 2009 Rolnummer 4662 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 101, § 2, tweede en derde lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld do6or het Hof van Bero Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior, waarnemend (...) Extrait de l'arrêt n° 183/2009 du 12 novembre 2009 Numéro du rôle : 4662 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 101, § 2, alinéas 2 et 3, du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par la Cour d'appel d'Anve La Cour constitutionnelle, composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant foncti(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 183/2009 van 12 november 2009 Extrait de l'arrêt n° 183/2009 du 12 novembre 2009
Rolnummer 4662 Numéro du rôle : 4662
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 101, § 2, tweede En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 101, §
en derde lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, 2, alinéas 2 et 3, du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par
gesteld do6or het Hof van Beroep te Antwerpen. la Cour d'appel d'Anvers.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit voorzitter M. Bossuyt, rechter M. Melchior, composée du président M. Bossuyt, du juge M. Melchior, faisant
waarnemend voorzitter, en de rechters R. Henneuse, E. De Groot, L. fonction de président, et des juges R. Henneuse, E. De Groot, L.
Lavrysen, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier Lavrysen, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y.
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest van 10 maart 2009 in zake Pascal Vanmolle tegen de Par arrêt du 10 mars 2009 en cause de Pascal Vanmolle contre l'Etat
Belgische Staat, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is
ingekomen op 17 maart 2009, heeft het Hof van Beroep te Antwerpen de belge, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 17 mars
volgende prejudiciële vragen gesteld : 2009, la Cour d'appel d'Anvers a posé les questions préjudicielles suivantes :
1. « Schendt artikel 101, § 2, tweede lid, WIB92 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in zoverre het de belastingplichtige die een gebouw heeft opgetrokken op een ongebouwd onroerend goed toestaat de prijs van het opgetrokken gebouw in rekening te brengen zonder acht te slaan op het feit of de werken werden uitgevoerd door een geregistreerde aannemer, door een niet-geregistreerde aannemer of door de belastingplichtige zelf, terwijl de belastingplichtige die een bestaand gebouw verkregen heeft enkel de kosten van werken door een geregistreerd aannemer in rekening mag brengen en niet de kosten van de werken door een niet-geregistreerde aannemer, noch de kostprijs van de materialen indien hij zelf de werken heeft verricht ? »; 1. « L'article 101, § 2, alinéa 2, du CIR 1992 viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il autorise le contribuable qui a érigé un bâtiment sur un bien immobilier non bâti à déduire le prix du bâtiment érigé sans avoir égard au fait que les travaux ont été exécutés par un entrepreneur enregistré, par un entrepreneur non enregistré ou par le contribuable lui-même, alors que le contribuable qui a acquis un bâtiment existant ne peut déduire que le coût des travaux effectués par un entrepreneur enregistré et non pas le coût des travaux exécutés par un entrepreneur non enregistré, ni le prix de revient des matériaux s'il a réalisé lui-même les travaux ? »; 2. « L'article 101, § 2, alinéa 3, du CIR 1992 viole-t-il les articles
2. « Schendt artikel 101, § 2, derde lid, WIB92 de artikelen 10 en 11 10 et 11 de la Constitution en ce qu'il permet la déduction des
van de Grondwet, in zoverre het de aftrek toelaat van werken, in de travaux dans la mesure où ils ont été effectués par un entrepreneur
mate dat ze worden uitgevoerd door een geregistreerd aannemer met door enregistré avec les matériaux qu'il a achetés alors que les travaux
hem aangekochte materialen, daar waar de werken, uitgevoerd door een effectués par un entrepreneur non enregistré et les matériaux acquis
niet-geregistreerde aannemer en de materialen, verworven en verwerkt et transformés par le contribuable lui-même ne peuvent pas être pris
door de belastingplichtige zelf niet in aanmerking mogen worden
genomen ? ». en considération ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Wat de in het geding zijnde bepaling betreft Quant à la disposition en cause
B.1.1. De in het geding zijnde bepaling betreft de belasting van B.1.1. La disposition en cause concerne l'imposition des plus-values
meerwaarden verwezenlijkt bij de vervreemding van een gebouwd réalisées lors de l'aliénation d'un immeuble bâti constituant une
onroerend goed die een normale verrichting van beheer van een opération normale de gestion d'un patrimoine privé.
privévermogen uitmaakt.
B.1.2. Artikel 90, 10°, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992), bepaalt : B.1.2. L'article 90, 10°, du Code des impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992) dispose :
« Diverse inkomsten zijn : « Les revenus divers sont :
[...] [...]
10° meerwaarden die naar aanleiding van een overdracht onder 10° les plus-values réalisées à l'occasion d'une cession à titre
bezwarende titel zijn verwezenlijkt op in België gelegen gebouwde onroerende goederen of op zakelijke rechten met betrekking tot zulke goederen, met uitzondering van het recht van erfpacht, het recht van opstal of een gelijkaardig onroerend recht, ingeval : a) die gebouwde onroerende goederen onder bezwarende titel zijn verkregen en binnen vijf jaar na de datum van verkrijging zijn vervreemd; b) die gebouwde onroerende goederen zijn verkregen bij schenking onder levenden en zijn vervreemd binnen drie jaar na de akte van schenking en binnen vijf jaar na de datum van verkrijging onder bezwarende titel door de schenker; onéreux, sur des immeubles bâtis situés en Belgique ou sur des droits réels autres qu'un droit d'emphytéose ou de superficie ou qu'un droit immobilier similaire portant sur ces immeubles, pour autant qu'il s'agisse : a) de biens bâtis qui ont été acquis à titre onéreux et qui sont aliénés dans les cinq ans de la date d'acquisition; b) de biens bâtis qui ont été acquis par voie de donation entre vifs et qui sont aliénés dans les trois ans de l'acte de donation et dans les cinq ans de la date d'acquisition à titre onéreux par le donateur;
c) de belastingplichtige een gebouw heeft opgetrokken op een ongebouwd c) de biens non bâtis qui ont été acquis à titre onéreux ou par voie
onroerend goed dat hij onder bezwarende titel of bij schenking onder de donation entre vifs, sur lesquels un bâtiment a été érigé par le
levenden heeft verkregen, voor zover de bouwwerken een aanvang hebben contribuable, dont la construction a débuté dans les cinq ans de
genomen binnen de vijf jaar na de verkrijging van de grond onder l'acquisition du terrain à titre onéreux par le contribuable ou par le
bezwarende titel door de belastingplichtige of door de schenker en het donateur et pour autant que l'ensemble ait été aliéné dans les cinq
geheel binnen de vijf jaar na de datum van de eerste ingebruikname of ans de la date de la première occupation ou location de l'immeuble.
verhuring van het gebouw werd vervreemd.
Onder datum van verkrijging of vervreemding moet worden verstaan : Par date d'acquisition ou d'aliénation, on entend :
- de datum van de authentieke akte van verkrijging of van vervreemding; - la date de l'acte authentique de l'acquisition ou de l'aliénation;
- of, bij gebrek aan authentieke akte, de datum waarop enigerlei - ou, à défaut d'acte authentique, la date à laquelle tout autre acte
andere akte of geschrift waarbij de verkrijging of de vervreemding is ou écrit constatant l'acquisition ou l'aliénation a été soumis à la
vastgesteld, aan de registratieformaliteit is onderworpen ». formalité d'enregistrement ».
B.1.3. Artikel 93bis van datzelfde Wetboek bepaalt : B.1.3. L'article 93bis du même Code dispose :
« In afwijking van artikel 90, 10°, zijn niet belastbaar, de « Par dérogation à l'article 90, 10°, ne sont pas imposables les
meerwaarden vastgesteld ter gelegenheid van : plus-values constatées à l'occasion :
1° een overdracht onder bezwarende titel van de woning waarvoor, met 1° de la cession à titre onéreux de l'habitation pour laquelle, en
toepassing van artikel 16, de woningaftrek kan worden toegestaan application de l'article 16, la déduction pour habitation peut être
gedurende een ononderbroken periode van ten minste 12 maanden die de accordée pendant une période ininterrompue d'au moins 12 mois qui
précède le mois au cours duquel l'aliénation a eu lieu. Toutefois, une
maand van de vervreemding voorafgaat. Evenwel mag tussen de periode période de 6 mois au maximum, durant laquelle l'habitation doit rester
van ten minste 12 maanden en de maand van vervreemding nog een periode inoccupée, pourra s'intercaler entre la période d'au moins 12 mois et
van maximaal 6 maanden liggen, gedurende dewelke de woning niet in le mois au cours duquel l'aliénation a eu lieu;
gebruik mag zijn genomen;
2° een overdracht onder bezwarende titel van goederen die toebehoren : 2° de la cession à titre onéreux de biens appartenant :
a) aan al dan niet ontvoogde minderjarigen of aan onbekwaamverklaarden a) à des mineurs, même émancipés ou à des interdits, lorsque cette
ingeval de familieraad of een gerechtelijke instantie daartoe cession a été autorisée par le conseil de famille ou une instance
machtiging heeft gegeven; judiciaire;
b) aan personen aan wie een voorlopige bewindvoerder is toegevoegd b) à des personnes pourvues d'un administrateur provisoire en vertu
overeenkomstig de artikelen 488bis, a tot 488bis, k, van het des articles 488bis, a, à 488bis, k, du Code civil, moyennant une
Burgerlijk Wetboek, krachtens een bijzondere machtiging van de autorisation spéciale du juge de paix;
vrederechter;
3° onteigeningen of overdrachten in der minne van onroerende goederen 3° d'expropriations ou de cessions amiables d'immeubles pour cause
ten algemenen nutte, wanneer die overdrachten overeenkomstig artikel d'utilité publique, lorsque ces cessions sont soumises gratuitement à
161 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten la formalité de l'enregistrement conformément à l'article 161 du Code
kosteloos aan de registratieformaliteit zijn onderworpen ». des droits d'enregistrement, d'hypothèque et de greffe ».
B.1.4. Artikel 101, § 2, van datzelfde Wetboek bepaalt : B.1.4. L'article 101, § 2, du même Code dispose :
« De in artikel 90, 10°, vermelde meerwaarden worden in aanmerking « Les plus-values visées à l'article 90, 10°, s'entendent de la
genomen naar het verschil tussen de volgende twee grootheden : différence entre les deux termes ci-après :
1° de prijs waartegen het goed is overgedragen of, indien die hoger 1° le prix de cession du bien ou, si elle lui est supérieure, la
is, de waarde die tot maatstaf van heffing van het registratierecht of valeur qui a servi de base à la perception du droit d'enregistrement
de BTW heeft gediend, met dien verstande dat die prijs of die waarde ou de la TVA, ce prix ou cette valeur étant, le cas échéant, diminués
in voorkomend geval wordt verminderd met de kosten die de des frais que le contribuable justifie avoir faits ou supportés en
belastingplichtige verantwoordt te hebben gedaan of gedragen voor de raison de l'aliénation du bien;
vervreemding van het goed;
2° de verkrijgingsprijs van het goed, vermeerderd met 25 pct., of met 2° le prix d'acquisition du bien, majoré de 25 p.c., ou des frais
de werkelijk gedragen kosten van verkrijging of van overgang wanneer d'acquisition ou de mutation réellement exposés lorsque ceux-ci sont
deze meer bedragen dan 25 pct., met dien verstande dat onder supérieurs à 25 p.c., étant entendu que par prix d'acquisition, il
verkrijgingsprijs moet worden verstaan : faut entendre :
a) voor de toepassing van artikel 90, 10°, eerste lid, a : de prijs a) pour l'application de l'article 90, 10°, alinéa 1er, a : le prix
waarvoor het goed door de belastingplichtige werd verkregen, of, pour lequel le bien a été acquis par le contribuable, ou, si elle lui
indien die hoger is, de waarde die tot maatstaf van heffing van het est supérieure, la valeur qui a servi de base à la perception du droit
registratierecht of de BTW heeft gediend; d'enregistrement ou de la TVA;
b) voor de toepassing van artikel 90, 10°, eerste lid, b : de prijs b) pour l'application de l'article 90, 10°, alinéa 1er, b : le prix
waarvoor het goed door de schenker werd verkregen, of, indien die pour lequel le bien a été acquis par le donateur, ou, si elle lui est
hoger is, de waarde die tot maatstaf van heffing van het supérieure, la valeur qui a servi de base à la perception du droit
registratierecht of de BTW heeft gediend; d'enregistrement ou de la TVA;
c) voor de toepassing van artikel 90, 10°, eerste lid, c : de prijs c) pour l'application de l'article 90, 10°, alinéa 1er, c : le prix
waarvoor de grond door de belastingplichtige of door de schenker onder pour lequel le terrain a été acquis à titre onéreux par le
bezwarende titel werd verkregen, of, indien die hoger is, de waarde contribuable ou par le donateur, ou, si elle lui est supérieure, la
die tot maatstaf van heffing van het registratierecht heeft gediend, valeur qui a servi de base à la perception du droit d'enregistrement,
vermeerderd met de prijs van het door de belastingplichtige augmenté du prix de la construction du bâtiment par le contribuable,
opgetrokken gebouw die tot maatstaf van heffing van de BTW heeft qui a servi de base à la perception de la TVA.
gediend. De aldus vermeerderde verkrijgingsprijs wordt verhoogd met 5 pct. voor Le prix d'acquisition ainsi majoré est augmenté de 5 p.c. pour chaque
elk jaar dat is verlopen tussen de datum van verkrijging en die van de année écoulée entre la date d'acquisition et la date de l'aliénation,
vervreemding, met dien verstande dat in het geval vermeld in het étant entendu que dans le cas visé dans l'alinéa 1er, c,
eerste lid, c, de verhoging van 5 pct. van toepassing is, eensdeels, l'augmentation de 5 p.c. s'applique, d'une part, sur le prix
op de verkrijgingsprijs van de grond, per verlopen jaar tussen de d'acquisition du terrain, par année écoulée entre la date
datum van verkrijging van de grond onder bezwarende titel en de datum d'acquisition du terrain à titre onéreux et la date d'aliénation de
van vervreemding van het geheel, en, anderdeels, op de bouwprijs van l'ensemble, et, d'autre part, sur le prix de la construction du
het gebouw, per verlopen jaar tussen de datum van de eerste bâtiment, par année écoulée entre la date de la première occupation ou
ingebruikname of verhuring van het gebouw, en de datum van de location de l'immeuble et la date de l'aliénation de l'ensemble.
vervreemding van het geheel.
De aldus vastgestelde verkrijgingsprijs wordt vervolgens : Le prix d'acquisition ainsi déterminé est ensuite :
a) verhoogd met de kosten van werken, die door de eigenaar zijn a) augmenté des frais de travaux supportés par le propriétaire et
gedragen en verantwoord zijn door middel van een factuur, in zoverre justifiés au moyen d'une facture, pour autant que ces travaux soient
die werken aan het vervreemde gebouw zijn uitgevoerd, tussen de datum effectués dans l'immeuble aliéné, entre la date d'acquisition, de
van verkrijging, van eerste ingebruikname of van verhuring, en die van première occupation ou location et la date d'aliénation, par une
de vervreemding, door een persoon die, op het ogenblik van het personne qui, au moment de la conclusion du contrat d'entreprise, est
afsluiten van het ondernemingscontract overeenkomstig artikel 401 als enregistrée comme entrepreneur conformément à l'article 401;
aannemer is geregistreerd;
b) in voorkomend geval verminderd met de vergoedingen verkregen b) diminué, le cas échéant, des indemnités perçues du chef de
ingevolge schade aan het vervreemde gebouw ». sinistres ayant frappé l'immeuble aliéné ».
B.1.5. Het verwijzende rechtscollege verwijst in de eerste B.1.5. La juridiction a quo renvoie dans la première question
prejudiciële vraag naar artikel 101, § 2, tweede lid, van het WIB préjudicielle à l'article 101, § 2, alinéa 2, du CIR 1992. Toutefois,
1992. Uit de inhoud van die vraag en uit de verwijzingsbeslissing il ressort du contenu de cette question et de la décision de renvoi
blijkt evenwel dat het om een materiële vergissing gaat en dat het qu'il s'agit d'une erreur matérielle et que la juridiction a quo
verwijzende rechtscollege artikel 101, § 2, derde lid, van het WIB voulait viser l'article 101, § 2, alinéa 3, du CIR 1992.
1992 bedoelt.
Wat de eerste prejudiciële vraag betreft Quant à la première question préjudicielle
B.2. Het verwijzende rechtscollege vraagt of artikel 101, § 2, derde B.2. La juridiction a quo demande si l'article 101, § 2, alinéa 3, du
lid, van het WIB 1992 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de CIR 1992 est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution
Grondwet in zoverre het twee soorten belastingplichtigen verschillend
behandelt : enerzijds, de belastingplichtige die een gebouw heeft en ce qu'il traite différemment deux types de contribuables : d'une
opgetrokken op een ongebouwd onroerend goed dat hij onder bezwarende part, le contribuable qui a érigé un bâtiment sur un bien non bâti
titel of bij schenking onder levenden heeft verkregen en die het qu'il a acquis à titre onéreux ou par voie de donation entre vifs et
geheel binnen vijf jaar na de datum van de eerste ingebruikname of qui a aliéné l'ensemble dans les cinq ans de la date de la première
verhuring van het gebouw heeft vervreemd en, anderzijds, de occupation ou location de l'immeuble et, d'autre part, le contribuable
belastingplichtige die gebouwde onroerende goederen onder bezwarende qui a acquis des biens bâtis à titre onéreux et qui les a aliénés dans
titel heeft verkregen en die ze binnen vijf jaar na de datum van les cinq ans de la date d'acquisition. Alors que pour la première
verkrijging heeft vervreemd. Terwijl voor de eerste categorie van belastingplichtigen bij het bepalen van de verkrijgingsprijs de prijs waarvoor de grond door de belastingplichtige of door de schenker onder bezwarende titel werd verkregen, wordt vermeerderd met de prijs van het door de belastingplichtige opgetrokken gebouw die tot maatstaf van heffing van de BTW heeft gediend, zonder dat moet worden aangetoond dat het gebouw door een geregistreerde aannemer werd opgericht, wordt voor de tweede categorie van belastingplichtigen de prijs waarvoor het goed door de belastingplichtige werd verkregen enkel verhoogd met de kosten van werken die zijn uitgevoerd door een geregistreerde aannemer, met uitsluiting van de kosten van de werken die door een niet-geregistreerde aannemer of door de belastingplichtige worden uitgevoerd. B.3. Oorspronkelijk was de belasting op meerwaarden beperkt tot catégorie de contribuables, le prix auquel le terrain a été acquis par le contribuable ou par le donateur à titre onéreux est augmenté, lors de la fixation du prix d'acquisition, du prix de l'immeuble érigé par le contribuable ayant servi de base à la perception de la TVA, sans qu'il doive être démontré que l'immeuble a été érigé par un entrepreneur enregistré, pour la seconde catégorie de contribuables, le prix auquel le bien a été acquis par le contribuable est seulement augmenté des frais des travaux qui ont été effectués par un entrepreneur enregistré, à l'exclusion des frais des travaux qui ont été exécutés par un entrepreneur non enregistré ou par le contribuable. B.3. A l'origine, l'imposition des plus-values était limitée aux biens
ongebouwde onroerende goederen (artikel 90, 8°, van het WIB 1992). Het non bâtis (article 90, 8°, du CIR 1992). L'arrêté royal du 20 décembre
koninklijk besluit van 20 december 1996 « houdende diverse fiscale 1996 « portant des mesures fiscales diverses en application des
maatregelen, met toepassing van de artikelen 2, § 1, en 3, § 1, 2° en
3°, van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot realisatie van de articles 2, § 1er, et 3, § 1er, 2° et 3°, de la loi du 26 juillet 1996
budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan de Europese visant à réaliser les conditions budgétaires de la participation de la
Economische en Monetaire Unie », bekrachtigd bij artikel 2 van de wet Belgique à l'Union économique et monétaire européenne », confirmé par
van 13 juni 1997 « tot bekrachtiging van de koninklijke besluiten l'article 2 de la loi du 13 juin 1997 « portant confirmation des
genomen met toepassing van de wet van 26 juli 1996 strekkende tot arrêtés royaux pris en application de la loi du 26 juillet 1996 visant
realisatie van de budgettaire voorwaarden tot deelname van België aan à réaliser les conditions budgétaires de la participation de la
de Europese Economische en Monetaire Unie, en de wet van 26 juli 1996 Belgique à l'Union économique et monétaire européenne, et la loi du 26
tot modernisering van de sociale zekerheid en tot vrijwaring van de juillet 1996 portant modernisation de la sécurité sociale et assurant
leefbaarheid van de wettelijke pensioenstelsels », heeft die belasting la viabilité des régimes légaux des pensions », a étendu cette
uitgebreid tot gebouwde onroerende goederen. imposition aux biens bâtis.
B.4. Artikel 101, § 2, van het WIB 1992 bepaalt de wijze waarop de B.4. L'article 101, § 2, du CIR 1992 définit la manière dont doit être
meerwaarde die als belastbare grondslag dient, wordt berekend. Hiertoe calculée la plus-value qui sert de base imposable. A cet égard, il
dient de prijs van overdracht van het goed, in voorkomend geval convient de soustraire du prix de cession du bien, le cas échéant
verminderd met de kosten van vervreemding, te worden verminderd met de diminué des frais d'aliénation, le prix d'acquisition du bien, majoré
verkrijgingsprijs van het goed, vermeerderd met 25 pct., of met de de 25 p.c. ou des frais d'acquisition ou de mutation réellement
werkelijk gedragen kosten van verkrijging of van overgang wanneer die
meer bedragen dan 25 pct. Artikel 101, § 2, eerste lid, 2°, van het exposés lorsque ceux-ci sont supérieurs à 25 p.c. L'article 101, § 2,
WIB 1992 bepaalt wat dient te worden verstaan onder de alinéa 1er, 2°, du CIR 1992 détermine ce qu'il convient d'entendre par
verkrijgingsprijs. prix d'acquisition.
De waarde van een gebouw La valeur d'un bâtiment
B.5.1. Artikel 101, § 2, eerste lid, 2°, van het WIB 1992 regelt de B.5.1. L'article 101, § 2, alinéa 1er, 2°, du CIR 1992 règle la
wijze waarop bij het bepalen van de verkrijgingsprijs van een goed de manière dont la valeur d'un bâtiment doit être établie lors de la
waarde van een gebouw dient te worden vastgesteld. fixation du prix d'acquisition d'un bien.
B.5.2. Voor een bebouwd onroerend goed dat de belastingplichtige onder B.5.2. Pour un bien bâti acquis par le contribuable à titre onéreux ou
bezwarende titel of bij schenking onder levenden heeft verkregen
(artikel 90, 10°, eerste lid, a) en b), van het WIB 1992) gaat het om par voie de donation entre vifs (article 90, 10°, alinéa 1er, a) et
de prijs waarvoor het goed door de belastingplichtige of door de b), du CIR 1992), il s'agit du prix auquel le bien a été acquis par le
schenker werd verkregen, of, indien die hoger is, de waarde die tot contribuable ou par le donateur, ou, si elle lui est supérieure, de la
maatstaf van heffing van het registratierecht of de BTW heeft gediend. B.5.3. Voor een gebouw dat door de belastingplichtige wordt opgetrokken op een ongebouwd onroerend goed dat hij onder bezwarende titel of bij schenking onder levenden heeft verkregen (artikel 90, 10°, eerste lid, c), van het WIB 1992) gaat het om de prijs waarvoor de grond werd verkregen, of, indien die hoger is, de waarde die tot maatstaf van heffing van het registratierecht heeft gediend, vermeerderd met de prijs van het door de belastingplichtige opgetrokken gebouw die tot maatstaf van heffing van de BTW heeft gediend. valeur qui a servi de base à la perception du droit d'enregistrement ou de la TVA. B.5.3. Pour un bâtiment qui a été érigé par le contribuable sur un bien non bâti qu'il a acquis à titre onéreux ou par voie de donation entre vifs (article 90, 10°, alinéa 1er, c), du CIR 1992), il s'agit du prix auquel le terrain a été acquis, ou, si elle lui est supérieure, de la valeur qui a servi de base à la perception du droit d'enregistrement, augmenté du prix de la construction du bâtiment par le contribuable, qui a servi de base à la perception de la TVA.
B.6.1. In het stelsel van de BTW wordt bij het bepalen van de maatstaf B.6.1. Dans le régime de la TVA, il est tenu compte, lors de la
van heffing rekening gehouden met alle werken, met inbegrip van de fixation de la base de perception, de tous les travaux, y compris des
werken die worden uitgevoerd door een niet-geregistreerde aannemer, travaux exécutés par un entrepreneur non enregistré, mais à
maar met uitsluiting van de werken die de eigenaar van het onroerend l'exclusion des travaux que le propriétaire du bien immeuble a
goed zelf uitvoert, voor zover de waarde van die werken niet in lui-même exécutés, pour autant que la valeur de ces travaux ne se
aanmerking wordt genomen in de normale waarde van het goed. Artikel reflète pas dans la valeur normale du bien. L'article 26, alinéa 1er,
26, eerste lid, van het BTW-Wetboek bepaalt dienaangaande : du Code de la TVA dispose à cet égard :
« Voor de leveringen van goederen en de diensten wordt de belasting « Pour les livraisons de biens et les prestations de services, la taxe
berekend over alles wat de leverancier van het goed of de est calculée sur tout ce qui constitue la contrepartie obtenue ou à
dienstverrichter als tegenprestatie verkrijgt of moet verkrijgen van obtenir par le fournisseur du bien ou par le prestataire du service de
degene aan wie het goed wordt geleverd of de dienst wordt verstrekt, la part de celui à qui le bien ou le service est fourni, ou d'un
of van een derde, met inbegrip van de subsidies die rechtstreeks met tiers, y compris les subventions directement liées au prix de ces
de prijs van die handelingen verband houden ». opérations ».
B.6.2. Wat de oprichting van een gebouw betreft, bepaalt artikel 36, B.6.2. En ce qui concerne la construction d'un bâtiment, l'article 36,
§§ 1 en 2, van het BTW-Wetboek : §§ 1er et 2, du Code de la TVA dispose :
« § 1. De maatstaf van heffing mag niet lager zijn dan de normale « § 1er. La base d'imposition ne peut être inférieure à la valeur
waarde zoals die is bepaald door artikel 32, eerste lid, ten aanzien normale, telle qu'elle est déterminée par l'article 32, alinéa 1er, en
van : a) de met voldoening van de belasting over de toegevoegde waarde vervreemde gebouwen; b) werk in onroerende staat, wanneer het betrekking heeft op op te richten gebouwen. § 2. Wanneer de opdrachtgever meer dan één contract sluit voor de oprichting van een gebouw, mag het totaal van de maatstaven van heffing betreffende die contracten, niet lager zijn dan de normale waarde van de gezamenlijke werken. Wanneer werken in onroerende staat betrekking hebben op de voltooiing van een gebouw dat met betaling van de belasting werd verkregen, mag het totaal van de maatstaven van heffing niet lager zijn dan het ce qui concerne : a) les bâtiments cédés avec application de la taxe; b) les prestations de services ayant pour objet des travaux immobiliers, lorsqu'elles portent sur des bâtiments à ériger. § 2. Lorsque le maître de l'ouvrage conclut plusieurs contrats pour l'érection d'un bâtiment, le total des bases d'imposition applicables à ces contrats ne peut être inférieur à la valeur normale cumulée des travaux. Quand des travaux immobiliers sont relatifs à l'achèvement d'un bâtiment qui a été acquis avec paiement de la taxe, le total des bases d'imposition ne peut être inférieur au minimum indiqué à l'alinéa
minimum dat in het vorige lid is aangegeven ». précédent ».
Artikel 32, eerste lid, van het BTW-Wetboek, waarnaar die bepaling L'article 32, alinéa 1er, du Code de la TVA, auquel cette disposition
verwijst, luidt : renvoie, est libellé comme suit :
« Als normale waarde wordt beschouwd het volledige bedrag dat een « Par valeur normale, on entend le montant total qu'un preneur, se
trouvant au stade de commercialisation auquel est effectuée la
afnemer in de handelsfase waarin de levering van goederen of de dienst livraison de biens ou la prestation de services, devrait payer, dans
wordt verricht, bij eerlijke concurrentie zou moeten betalen aan een des conditions de pleine concurrence, à un fournisseur ou prestataire
onafhankelijke leverancier of dienstverrichter op het grondgebied van indépendant à l'intérieur du pays dans lequel la transaction est
het land waar de handeling belastbaar is, om de desbetreffende imposée, pour se procurer à ce moment les biens ou les services en
goederen of diensten op dat tijdstip te verkrijgen ». question ».
B.7. Voor een gebouw dat door de belastingplichtige wordt opgetrokken B.7. Pour un bâtiment qui est érigé par le contribuable sur un bien
op een ongebouwd onroerend goed, kon de wetgever voor het bepalen van non bâti, il était impossible au législateur de tenir compte, pour la
de verkrijgingsprijs geen rekening houden met de prijs waarvoor het détermination du prix d'acquisition, du prix auquel le bâtiment aurait
gebouw door de belastingplichtige of door de schenker werd verkregen, été acquis par le contribuable ou par le donateur, ni de la valeur qui
noch met de waarde die tot maatstaf van heffing van het aurait servi de base à la perception du droit d'enregistrement. Par
registratierecht heeft gediend. Bijgevolg kon hij redelijkerwijze
bepalen dat bij het vaststellen van de verkrijgingsprijs de waarde van conséquent, il pouvait raisonnablement prévoir que, lors de la
het door de belastingplichtige opgetrokken gebouw wordt bepaald aan de fixation du prix d'acquisition, la valeur du bâtiment érigé par le
hand van de prijs die tot maatstaf van heffing van de BTW heeft contribuable serait déterminée en fonction du prix qui a servi de base
gediend. Vermits in het stelsel van de BTW bij het bepalen van de à la perception de la TVA. Dès lors que dans le régime de la TVA, il
maatstaf van heffing rekening wordt gehouden met de in B.6.1 vermelde est tenu compte, lors de la fixation de la base de perception, des
werken, is het niet kennelijk onredelijk om bij het bepalen van de travaux mentionnés en B.6.1, il n'est pas manifestement déraisonnable
meerwaarde van een door de belastingplichtige op een ongebouwd de tenir également compte, lors de la détermination de la plus-value
onroerend goed opgetrokken gebouw eveneens rekening te houden met d'un bâtiment érigé par le contribuable sur un bien non bâti, des
diezelfde werken, met inbegrip van de werken die door een mêmes travaux, y compris des travaux qui ont été effectués par un
niet-geregistreerde aannemer worden uitgevoerd. entrepreneur non enregistré.
De kosten van werken verricht na de verkrijging, de eerste Les frais de travaux effectués après l'acquisition, la première
ingebruikname of de verhuring van een gebouw occupation ou la location d'un bâtiment
B.8. Artikel 101, § 2, derde lid, van het WIB 1992 regelt de wijze B.8. L'article 101, § 2, alinéa 3, du CIR 1992 règle la manière dont
waarop bij het bepalen van de verkrijgingsprijs rekening wordt il est tenu compte, lors de la fixation du prix d'acquisition, des
gehouden met de kosten van werken die door de eigenaar zijn gedragen frais de travaux qui sont supportés par le propriétaire et qui ont été
en die zijn verricht na de verkrijging, de eerste ingebruikname of de effectués après l'acquisition, la première occupation ou la location
verhuring van het gebouw. De in die bepaling vervatte beperking dat du bâtiment. La restriction contenue dans la disposition en cause
enkel rekening wordt gehouden met werken die zijn uitgevoerd door een selon laquelle il n'est tenu compte que des travaux qui ont été
geregistreerde aannemer, geldt zowel voor werken aan gebouwde exécutés par un entrepreneur enregistré s'applique tant aux travaux
onroerende goederen die onder bezwarende titel of bij schenking onder effectués dans des biens bâtis qui ont été acquis à titre onéreux ou
levenden zijn verkregen (artikel 90, 10°, a) en b), van het WIB 1992) par voie de donation entre vifs (article 90, 10°, a) et b), du CIR
als voor werken aan een op een ongebouwd onroerend goed opgetrokken 1992) qu'aux travaux effectués dans un bâtiment érigé sur un bien non
gebouw (artikel 90, 10°, c), van het WIB 1992), voor zover die werken bâti (article 90, 10°, c), du CIR 1992), pour autant que ces travaux
zijn uitgevoerd na de eerste ingebruikname of de verhuring van het soient effectués après la première occupation ou la location du
gebouw. bâtiment.
B.9. Door te bepalen dat de verkrijgingsprijs enkel wordt verhoogd met B.9. En disposant que le prix d'acquisition est uniquement augmenté
de kosten van werken die zijn uitgevoerd door een geregistreerde des frais de travaux exécutés par un entrepreneur enregistré, la
aannemer, beoogt de in het geding zijnde bepaling het zwartwerk te disposition en cause tend à lutter contre le travail au noir.
bestrijden. B.10.1. Het stelsel van de registratie van de aannemers strekt ertoe B.10.1. Le système de l'enregistrement des entrepreneurs tend à
door middel van grondige onderzoeken de correcte toepassing door hen garantir, au moyen de vérifications approfondies, que ceux-ci
van de fiscale en sociale wetgeving te waarborgen (Parl. St., Senaat, appliqueront correctement la législation fiscale et sociale (Doc.
1977-1978, nr. 415-1, p. 38). parl., Sénat, 1977-1978, n° 415-1, p. 38).
Volgens de parlementaire voorbereiding beoogt de wetgever de strijd Selon les travaux préparatoires, le législateur tend à lutter contre
aan te binden tegen de koppelbazen en de bedrieglijke praktijken die les pourvoyeurs de main-d'oeuvre et les pratiques frauduleuses se
ontstaan, enerzijds, uit de niet-betaling van sociale bijdragen, traduisant, d'une part, par le non-paiement des cotisations de
bedrijfsvoorheffing en BTW en, anderzijds, uit het bezetten van een sécurité sociale, du précompte professionnel et de la TVA et, d'autre
belangrijk aantal arbeidsplaatsen door personen die sociale part, par l'occupation d'un nombre important de postes de travail soit
uitkeringen genieten en die prestaties verrichten met schending van de par des personnes bénéficiant d'allocations sociales et effectuant des
bepalingen betreffende de toekenning van die uitkeringen, of door prestations en violation des dispositions régissant l'octroi de ces
buitenlanders die niet gemachtigd zijn te werken, wat tot gevolg heeft allocations, soit par des étrangers non autorisés à travailler, ce qui
dat het aanbod vermindert voor de werkzoekenden die in orde zijn met a pour effet de réduire d'autant les offres pour les demandeurs
de voorschriften (ibid., p. 36). d'emploi réguliers (ibid., p. 36).
B.10.2. Gelet op die doelstelling is het niet kennelijk onredelijk dat B.10.2. Eu égard à cet objectif, il n'est pas manifestement
bij het bepalen van de verkrijgingsprijs geen rekening wordt gehouden déraisonnable que, lors de la détermination du prix d'acquisition, il
met werken die zijn uitgevoerd door een niet-geregistreerde aannemer. ne soit pas tenu compte des travaux qui ont été effectués par un
De wetgever vermocht immers op die manier het beroep op een entrepreneur non enregistré. En effet, le législateur pouvait
niet-geregistreerde aannemer ontmoedigen. décourager de cette manière le recours à un entrepreneur non
B.10.3.1. De appellant voor het verwijzende rechtscollege wijst erop enregistré. B.10.3.1. L'appelant devant la juridiction a quo souligne qu'en vertu
dat luidens artikel 407 van het WIB 1992, de opdrachtgever-natuurlijke de l'article 407 du CIR 1992, le commettant-personne physique qui fait
persoon die voor louter privédoeleinden werken laat uitvoeren door een exécuter, à des fins strictement privées, des travaux par un
aannemer die fiscale schulden heeft, niet is onderworpen aan de entrepreneur qui a des dettes fiscales n'est pas soumis à la
hoofdelijke aansprakelijkheid bepaald in artikel 402 van het WIB 1992 responsabilité solidaire prévue à l'article 402 du CIR 1992 et à
en aan de in artikel 403 van het WIB 1992 voorgeschreven verplichting l'obligation prescrite à l'article 403 du CIR 1992 de retenir et de
15 pct. van het door hem verschuldigde bedrag, exclusief belasting verser 15 p.c. du montant dont il est redevable, non compris la taxe
over de toegevoegde waarde, in te houden en te storten bij de door de sur la valeur ajoutée, au fonctionnaire désigné par le Roi.
Koning aan te wijzen ambtenaar.
B.10.3.2. Het feit dat de wetgever een natuurlijke persoon die voor B.10.3.2. Toutefois, le fait que le législateur exonère une personne
louter privédoeleinden werken laat uitvoeren, vrijstelt van de in de physique qui fait exécuter des travaux à des fins strictement privées
artikelen 402 en 403 van het WIB 1992 bepaalde maatregelen, verhindert des mesures prévues aux articles 402 et 403 du CIR 1992 n'empêche pas
evenwel niet dat hij bij het belasten van een meerwaarde alsnog een que, pour l'imposition d'une plus-value, il adopte encore une mesure
maatregel neemt die het beroep op niet-geregistreerde aannemers beoogt tendant à décourager le recours à des entrepreneurs non enregistrés.
te ontmoedigen.
B.11. Het is eveneens niet onredelijk dat de belastingplichtige niet B.11. Il n'est pas déraisonnable non plus que le contribuable ne
de kosten van de door hemzelf aangekochte bouwmaterialen in rekening puisse pas porter en compte le coût des matériaux de construction
mag brengen. Aldus wordt vermeden dat die bouwmaterialen door een qu'il a lui-même achetés. On évite ainsi que ces matériaux de
aannemer worden aangewend, zonder dat hij voor die werken een factuur construction ne soient utilisés par un entrepreneur qui n'émettrait
uitgeeft. Hierbij dient rekening te worden gehouden met het feit dat pas de facture pour ces travaux. A cet égard, il convient de tenir
luidens het in B.1.3 aangehaalde artikel 93bis van het WIB 1992 de compte du fait qu'en vertu de l'article 93bis du CIR 1992 cité en
meerwaarden verwezenlijkt bij de vervreemding van de woning waarvoor, B.1.3, les plus-values réalisées lors de l'aliénation de l'habitation
met toepassing van artikel 16 van het WIB 1992, de woningaftrek kan pour laquelle, en application de l'article 16 du CIR 1992, la
worden toegestaan, niet belastbaar zijn. déduction pour habitation peut être accordée, ne sont pas imposables.
B.12. De eerste prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.12. La première question préjudicielle appelle une réponse négative.
Wat de tweede prejudiciële vraag betreft Quant à la seconde question préjudicielle
B.13. Het verwijzende rechtscollege vraagt of artikel 101, § 2, derde B.13. La juridiction a quo demande si l'article 101, § 2, alinéa 3, du
lid, van het WIB 1992 bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de CIR 1992 est compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution
Grondwet in zoverre het twee soorten belastingplichtigen verschillend en ce qu'il traite différemment deux types de contribuables : d'une
behandelt : enerzijds, de belastingplichtige die de kosten heeft part, le contribuable qui a supporté les frais de travaux qui ont été
gedragen van werken die door een geregistreerde aannemer zijn exécutés par un entrepreneur enregistré et, d'autre part, le
uitgevoerd en, anderzijds, de belastingplichtige die de kosten heeft contribuable qui a supporté les frais de travaux qui ont été exécutés
gedragen van werken die door een niet-geregistreerde aannemer of door par un entrepreneur non enregistré ou par lui-même. Alors que pour la
hemzelf zijn uitgevoerd. Terwijl voor de eerste categorie van première catégorie de contribuables, en ce qui concerne la
belastingplichtigen bij het bepalen van de meerwaarde gerealiseerd op détermination de la plus-value réalisée sur un bien bâti, le prix
een gebouwd onroerend goed de verkrijgingsprijs van het onroerend goed
wordt verhoogd met de door de belastingplichtige gedragen kosten van d'acquisition du bien immeuble est augmenté des frais de travaux
werken, wordt voor de tweede categorie van belastingplichtigen de supportés par le contribuable, pour la seconde catégorie de
verkrijgingsprijs niet verhoogd met de door de belastingplichtige contribuables, le prix d'acquisition n'est pas augmenté des frais
gedragen kosten. supportés par le contribuable.
B.14. Om de in B.10 vermelde redenen, vermocht de wetgever het beroep B.14. Pour les motifs mentionnés en B.10, le législateur pouvait
op een niet-geregistreerde aannemer te ontmoedigen door te bepalen dat décourager le recours à un entrepreneur non enregistré en prévoyant
de verkrijgingsprijs van een onroerend goed niet wordt verhoogd met de que le prix d'acquisition d'un bien immeuble n'est pas majoré des
kosten van werken die door een dergelijke aannemer worden uitgevoerd. frais de travaux qui sont exécutés par un tel entrepreneur.
B.15. In zoverre de in het geding zijnde bepaling tot gevolg heeft dat B.15. En ce que la disposition en cause a pour effet que le prix
de verkrijgingsprijs niet wordt verhoogd met de kosten van door de d'acquisition n'est pas majoré du prix des matériaux de construction
belastingplichtige aangekochte bouwmaterialen, is het verschil in achetés par le contribuable, la différence de traitement est
behandeling redelijk verantwoord door het opzet van de wetgever om raisonnablement justifiée par l'objectif du législateur de lutter
zwartwerk tegen te gaan. Zoals in B.11 wordt uiteengezet, wordt aldus contre le travail au noir. Comme il a été exposé en B.11, on évite
vermeden dat die bouwmaterialen door een aannemer worden aangewend, ainsi que ces matériaux de construction ne soient utilisés par un
zonder dat hij voor die werken een factuur uitgeeft. entrepreneur qui n'émettrait pas de facture pour ceux-ci.
B.16. De tweede prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. B.16. La seconde question préjudicielle appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Artikel 101, § 2, derde lid, van het Wetboek van de L'article 101, § 2, alinéa 3, du Code des impôts sur les revenus 1992
inkomstenbelastingen 1992 schendt de artikelen 10 en 11 van de ne viole pas les articles 10 et 11 de la Constitution.
Grondwet niet.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 12 november 2009. l'audience publique du 12 novembre 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^