Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4637 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 en ov Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4637 In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 en ov Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4637 En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1 er , du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement d La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M. Mel(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 144/2009 van 17 september 2009 Extrait de l'arrêt n° 144/2009 du 17 septembre 2009
Rolnummer 4637 Numéro du rôle : 4637
In zake : de prejudiciële vragen over artikel 40, § 1, van het Vlaamse En cause : les questions préjudicielles concernant l'article 40, § 1er,
decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot begeleiding van du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures
de begroting 1993 en over de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 d'accompagnement du budget 1993 et les articles 3, 9 et 11 de la loi
april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et autres
door middel van leidingen, gesteld door de Raad van State. par canalisations, posées par le Conseil d'Etat.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M.
rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen en E. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen et E. Derycke,
Derycke, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le président M.
voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
Bij arrest nr. 190.233 van 5 februari 2009 in zake de vzw « Federatie Par arrêt n° 190.233 du 5 février 2009 en cause de l'ASBL « Fédération
van transporteurs door middel van pipeline » tegen het Vlaamse Gewest, des transporteurs par pipeline » contre la Région flamande, dont
waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op 11 l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 11 février 2009, le
februari 2009, heeft de Raad van State de volgende prejudiciële vragen Conseil d'Etat a posé les questions préjudicielles suivantes :
gesteld : « 1. Schendt artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 « 1. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 contenant des
houdende bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993, de regels mesures d'accompagnement du budget 1993 viole-t-il les règles qui
die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen van de Staat en de déterminent les compétences respectives de l'Etat et des régions en
gewesten door de houders van een vervoervergunning overeenkomstig de soumettant les titulaires d'une autorisation de transport,
wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten conformément à la loi du 12 avril 1965 relative au transport de
en andere door middel van leidingen, aan een vergunningsplicht te produits gazeux et autres par canalisations, à l'obligation d'obtenir
onderwerpen voor het privatief gebruik van het domein van de wegen en une autorisation pour l'usage privatif du domaine des routes et de
hun aanhorigheden, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de leurs dépendances, des cours d'eau et de leurs dépendances, de la
zeewering en de dijken, ressorterend onder het beheer van het Vlaamse digue de mer et des digues, relevant de la gestion de la Région
Gewest ? flamande ?
2. Schenden de artikelen 3, 9, 11 van de wet van 12 april 1965 2. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 relative au
betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel transport de produits gazeux et autres par canalisations violent-ils
van leidingen, de regels die de onderscheiden bevoegdheden vaststellen les règles qui déterminent les compétences respectives de l'Etat et
van de Staat en de gewesten door de houders van een vervoervergunning des régions en conférant aux titulaires d'une autorisation de
te machtigen om alle werken uit te voeren, onder, op of boven het transport le droit d'exécuter sous ou sur le domaine public ou
openbaar domein, die nodig zijn voor de oprichting, de werking en het au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à l'établissement, au
onderhoud in goede staat van de gasvervoerinstallaties en door een fonctionnement et à l'entretien en bon état des installations de
wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut toe te kennen zonder dat transport de gaz et en accordant une servitude légale d'utilité
het Vlaamse Gewest het toelaten van dit privatief gebruik van zijn publique, sans que la Région flamande puisse soumettre à l'obtention
openbaar domein aan een vergunningsplicht mag onderwerpen ? ». d'une autorisation cet usage privatif de son domaine public ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van de in het geding zijnde bepalingen Concernant les dispositions en cause
B.1.1. De prejudiciële vragen hebben betrekking op artikel 40, § 1, B.1.1. Les questions préjudicielles portent sur l'article 40, § 1er,
van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures
begeleiding van de begroting 1993 en op de artikelen 3, 9 en 11 van de d'accompagnement du budget 1993 ainsi que sur les articles 3, 9 et 11
wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten de la loi du 12 avril 1965 relative au transport de produits gazeux et
en andere door middel van leidingen. autres par canalisations.
B.1.2. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 luidt als B.1.2. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 dispose :
volgt : « Het privatief gebruik van het domein van de wegen en hun « L'usage privatif du domaine des routes et de leurs dépendances
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, relevant de la gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken kan leurs dépendances, des digues de mer et des digues peut faire l'objet
worden toegestaan met een vergunning ». d'une autorisation ».
B.1.3. De artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965, zoals B.1.3. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965, tels qu'ils
vervangen of gewijzigd bij de artikelen 5 en 8 van de wet van 29 april ont été remplacés ou modifiés par les articles 5 et 8 de la loi du 29
1999 betreffende de organisatie van de gasmarkt en het fiscaal statuut avril 1999 relative à l'organisation du marché du gaz et au statut
van de elektriciteitsproducten, luiden als volgt : fiscal des producteurs d'électricité, sont libellés comme suit :
«

Art. 3.Onverminderd de bepalingen van de wet van 18 juli 1975

«

Art. 3.Sans préjudice des dispositions de la loi du 18 juillet 1975

betreffende het opsporen en exploiteren van ondergrondse bergruimten relative à la recherche et à l'exploitation des sites-réservoirs
in situ bestemd voor het opslaan van gas en de bepalingen van souterrains destinés au stockage de gaz et des dispositions du
hoofdstuk IVbis van deze wet, zijn de bouw en de exploitatie van elke chapitre IVbis de la présente loi, la construction et l'exploitation
vervoerinstallatie onderworpen aan de voorafgaande toekenning van een de toute installation de transport sont soumises à l'octroi préalable
individuele vergunning door de minister. d'une autorisation individuelle délivrée par le ministre.
Wat de directe leidingen betreft, wordt, onverminderd de andere En ce qui concerne les conduites directes, sans préjudice des autres
criteria bepaald met toepassing van artikel 4, 1°, de toekenning van critères fixés en application de l'article 4, 1°, l'octroi d'une
een vervoervergunning onderworpen aan het ontbreken van een aanbod tot autorisation de transport est subordonné à l'absence d'une offre
gebruik van het geïnterconnecteerd net tegen redelijke economische en d'utilisation du réseau interconnecté à des conditions économiques et
technische voorwaarden ». techniques raisonnables ».
«

Art. 9.De houder van een vervoervergunning heeft het recht alle

«

Art. 9.Le titulaire d'une autorisation de transport a le droit

d'exécuter sous ou sur le domaine public ou au-dessus de celui-ci tous
werken uit te voeren, onder, op of boven het openbaar domein, die travaux nécessaires à l'établissement, au fonctionnement et à
nodig zijn voor de oprichting, de werking en het onderhoud in goede l'entretien en bon état des installations de transport de gaz. Ces
staat van de gasvervoerinstallaties. Deze werken moeten worden travaux doivent être exécutés conformément aux conditions stipulées
uitgevoerd overeenkomstig de voorwaarden die in de vervoervergunning dans l'autorisation de transport, et dans le respect de toutes
zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake geldende wets- en dispositions légales et réglementaires en vigueur en la matière.
verordeningsbepalingen.
Wanneer 's lands belang het vereist, heeft de Koning het recht de Lorsque l'intérêt national le commande, le Roi a le droit de faire
ligging of het tracé van de gasvervoerinstallatie en de desbetreffende modifier l'implantation ou le tracé de l'installation de transport de
werken te doen wijzigen. De kosten van deze wijzigingen komen ten gaz ainsi que les ouvrages qui s'y rapportent. Le coût de ces
laste van degene die de gasvervoerinstallatie exploiteert. modifications est à la charge de l'exploitant de l'installation de
Ditzelfde recht bezitten ook de Staat, de provincie en de gemeente ten transport de gaz. L'Etat, les provinces et les communes possèdent le même droit en ce
aanzien van de gasvervoerinstallaties op hun openbaar domein qui concerne les installations de transport de gaz établies sur leur
opgericht. De aldus verrichte wijzigingen geschieden op kosten van domaine public. Les modifications ainsi produites sont réalisées aux
degene die de gasvervoerinstallatie exploiteert, indien zij zijn frais de l'exploitant de l'installation de transport de gaz
opgelegd hetzij terwille van de openbare veiligheid, hetzij terwille lorsqu'elles sont imposées soit pour un motif de sécurité publique,
van de vrijwaring van het landschapsschoon, hetzij in het belang van soit pour préserver la beauté d'un site, soit dans l'intérêt d'un
een openbare dienst of van de waterlopen, kanalen en openbare wegen, service public ou des cours d'eau, canaux et voies publiques, soit en
hetzij wegens verandering in de toegangen tot de eigendommen gelegen raison de changements apportés aux accès des propriétés situées en
langs de openbare weg. In de andere gevallen komen de kosten ten laste bordure de la voie publique. Dans les autres cas, elles sont à la
van de Staat, de provincie of de gemeente; deze laatste kunnen dan een charge de l'Etat, de la province ou de la commune, qui peuvent alors
voorafgaande prijsberekening vragen; als er onenigheid is over de exiger un devis préalable et, en cas de désaccord sur le prix des
prijs van de uit te voeren werken, kunnen zij ze zelf uitvoeren ». travaux à exécuter, procéder eux-mêmes à cette exécution ».
«

Art. 11.Het gebruik waartoe het openbaar of het privaat domein dat

«

Art. 11.L'occupation partielle du domaine public ou privé doit

gedeeltelijk wordt bezet, is bestemd, moet worden geëerbiedigd. Deze respecter l'usage auquel celui-ci est affecté. Elle n'entraîne aucune
bezetting brengt generlei bezitsberoving mee, maar vormt een
wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut die elke daad verbiedt dépossession mais est constitutive d'une servitude légale d'utilité
welke de gasvervoerinstallatie of de exploitatie ervan kan schaden. publique interdisant tout acte de nature à nuire aux installations de
De eigenaar van het private erf dat met deze erfdienstbaarheid is transport de gaz ou à leur exploitation.
bezwaard, kan binnen de termijn door de Koning bepaald, aan de Le propriétaire du fonds privé grevé de cette servitude peut, dans le
Minister tot wiens bevoegdheid de energie behoort, laten weten dat hij délai fixé par le Roi, informer le Ministre qui a l'énergie dans ses
aan de gerechtigde op de erfdienstbaarheid vraagt het bezette terrein attributions qu'il demande au bénéficiaire de cette servitude
aan te kopen. d'acheter le terrain occupé.
Wanneer tussen de eigenaar van het bezwaarde erf en de houder van een Si aucun accord de vente amiable n'intervient entre le propriétaire du
vervoervergunning geen overeenstemming wordt bereikt voor een verkoop fonds grevé et le titulaire d'une autorisation de transport, les
in der minne, is het hiernavolgende artikel 14 van toepassing ». dispositions de l'article 14 ci-après trouvent application ».
Ten aanzien van de twee prejudiciële vragen Concernant les deux questions préjudicielles
B.2. Met de eerste prejudiciële vraag wenst het verwijzende B.2. Par la première question préjudicielle, la juridiction a quo
rechtscollege van het Hof te vernemen of artikel 40, § 1, van het demande à la Cour si l'article 40, § 1er, du décret flamand du 18
Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende bepalingen tot décembre 1992 contenant des mesures d'accompagnement du budget 1993
begeleiding van de begroting 1993 de bevoegdheidverdelende regels viole les règles répartitrices de compétence en ce qu'il soumet les
schendt in zoverre het de houders van een vervoervergunning titulaires d'une autorisation de transport délivrée conformément à la
overeenkomstig de wet van 12 april 1965 aan een vergunningsplicht loi du 12 avril 1965 à une obligation d'autorisation pour l'usage
onderwerpt voor het privatieve gebruik van het domein van de wegen en privatif du domaine des routes et de leurs dépendances relevant de la
hun aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse gestion de la Région flamande, des cours d'eau et de leurs
Gewest, van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dépendances, des digues de mer et des digues.
dijken. Met de tweede prejudiciële vraag wenst het verwijzende rechtscollege Par la deuxième question préjudicielle, la juridiction a quo demande à
van het Hof te vernemen of de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 la Cour si les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 violent
april 1965 de bevoegdheidverdelende regels schenden door de houders les règles répartitrices de compétence en autorisant les titulaires
van een vervoervergunning te machtigen alle werken uit te voeren, d'une autorisation de transport à exécuter sous ou sur le domaine
onder, op of boven het openbaar domein, die nodig zijn voor de public ou au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à
oprichting, de werking en het onderhoud in goede staat van de l'établissement, au fonctionnement et à l'entretien en bon état des
gasvervoerinstallaties en door een wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut toe te kennen, zonder dat gewesten dat privatieve gebruik van hun openbaar domein aan een vergunningsplicht mogen onderwerpen. Beide prejudiciële vragen worden, zowel wegens hun bewoordingen als wegens de samenhang van de in het geding zijnde bepalingen met betrekking tot de aangelegenheid die zij regelen, gezamenlijk behandeld. B.3. Het Hof toetst de in het geding zijnde bepalingen aan de bevoegdheidverdelende regels, zoals die van toepassing waren op het tijdstip waarop de bepalingen werden aangenomen. installations de transport de gaz et en accordant une servitude légale d'utilité publique, sans que les régions puissent soumettre à une obligation d'autorisation cet usage privatif de leur domaine public. Les deux questions préjudicielles sont traitées conjointement, aussi bien en raison de leur libellé qu'en raison de la connexité des dispositions en cause en ce qui concerne la matière qu'elles règlent. B.3. La Cour contrôle les dispositions en cause au regard des règles répartitrices de compétence applicables au moment où elles ont été adoptées.
B.4. Op grond van artikel 6, § 1, X, eerste lid, van de bijzondere wet B.4. En vertu de l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de la loi spéciale
van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, zoals vervangen du 8 août 1980 de réformes institutionnelles, remplacé par l'article
bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van 8 augustus 1988, zijn 4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988, les régions sont, entre
de gewesten onder meer bevoegd voor de wegen en hun aanhorigheden autres, compétentes pour les routes et leurs dépendances (1°), les
(1°), de waterwegen en hun aanhorigheden (2°), de zeewering (4°) en de voies hydrauliques et leurs dépendances (2°), les défenses côtières
dijken (5°). Uit de parlementaire voorbereiding van die bepaling (4°) et les digues (5°). Il ressort des travaux préparatoires de cette
blijkt dat de toegekende bevoegdheid « een beheersbevoegdheid in de disposition que la compétence attribuée est « une compétence de
ruime zin » is (Parl. St., Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/1, p. 13). gestion au sens large » (Doc. parl., Chambre, S.E. 1988, n° 516/1, p. 13).
B.5. Bij artikel 2 van de bijzondere wet van 16 juli 1993 tot B.5. L'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993 visant à
vervollediging van de federale staatsstructuur werd in artikel 6, § 1, achever la structure fédérale de l'Etat a inséré dans l'article 6, § 1er,
X, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 een 2°bis ingevoegd, naar X, de la loi spéciale du 8 août 1980 un 2°bis, aux termes duquel les
luid waarvan de gewesten eveneens bevoegd zijn voor « het juridisch régions sont également compétentes pour « le régime juridique de la
stelsel van de land- en waterwegenis, welke ook de beheerder ervan voirie terrestre et des voies hydrauliques, quel qu'en soit le
zij, met uitzondering van de spoorwegen beheerd door de Nationale gestionnaire, à l'exclusion des voies ferrées gérées par la Société
Maatschappij der Belgische Spoorwegen ». nationale des chemins de fers belges ».
De draagwijdte van die bevoegdheidstoewijzing werd tijdens de La portée de cette attribution de compétence a été précisée comme suit
parlementaire voorbereiding als volgt verduidelijkt : lors des travaux préparatoires :
« Het is niet de bedoeling de Gewesten te belasten met de openbare « Le but n'est pas de mettre à charge des Régions des travaux publics
werken op de gemeentelijke of provinciale wegenis, maar wel om deze in
de mogelijkheid te stellen om de wetgevingen te wijzigen of één te sur la voirie communale ou provinciale, mais bien de leur permettre de
maken, die het statuut van de wegenis regelen (begrenzing, modifier ou d'uniformiser les législations régissant le statut des
rangschikking, beheer, domanialiteit, vergunningen voor privé-gebruik, voiries (délimitation, classement, gestion, domanialité, autorisations
bestraffing van de inbreuken, enz.). Momenteel wordt dit statuut d'utilisation privative, sanction des empiétements, etc.). A l'heure
geregeld door de gemeentewet, de provinciewet of door specifieke actuelle, ce statut est régi par la loi communale, la loi provinciale
wetten (wet van 10 april 1841 op de lokale wegenis, wet van 9 augustus ou par des lois spécifiques (loi du 10 avril 1841 sur les chemins
1948 tot wijziging van de wetgeving op de landwegenis, de wet van 12 vicinaux, loi du 9 août 1948 portant modification à la législation sur
juli 1956 tot bepaling van het statuut van de autosnelwegen, enz.) » la voirie par terre, loi du 12 juillet 1956 établissant le statut des
(Parl. St., Senaat, 1992-1993, nr. 558/5, pp. 412-413). autoroutes, etc.) » (Doc. parl., Sénat, 1992-1993, n° 558/5, pp.
De reden voor de invoeging van die bepaling hield verband met de 412-413). La raison de l'insertion de cette disposition était liée à la
rechtspraak van het Hof betreffende de door de Grondwet aan de jurisprudence de la Cour relative aux matières que la Constitution
federale wetgever voorbehouden aangelegenheden : réserve au législateur fédéral :
« Er moet worden herinnerd aan het feit dat de gemeentelijke wegenis « Il y a lieu de rappeler que la voirie communale est une matière
een materie is van gemeentelijk belang die tot hiertoe is voorbehouden d'intérêt communal réservée jusqu'à présent au seul législateur
aan de federale wetgever, overeenkomstig artikel 108 van de Grondwet, fédéral, en vertu de l'article 108 de la Constitution, mais que,
maar dat volgens de jurisprudentie van het Arbitragehof, gebaseerd op suivant la jurisprudence de la Cour d'arbitrage, fondée sur l'article
artikel 19, § 1, eerste lid van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, 19, § 1er, alinéa 1er, de la loi spéciale du 8 août 1980, le
de wetgever gemachtigd is om aan de decreet- of ordonnantiegevers de législateur est habilité à confier aux législateurs décrétaux ou
regeling toe te vertrouwen van voorbehouden materies. Het is bijgevolg d'ordonnance le règlement de matières réservées. Il est dès lors
uiterst belangrijk dat de tekst van de bijzondere wet op dit punt heel capital que le texte de la loi spéciale soit tout à fait précis sur ce
duidelijk is : indien een bevoegdheid wordt overgedragen aan de point : lorsqu'une compétence est transférée aux législateurs
decreet- of ordonnantiegevers en deze bevoegdheid volledig of décrétaux ou d'ordonnance et que cette compétence touche, en tout ou
gedeeltelijk betrekking heeft op een grondwettelijk voorbehouden en partie, à une matière constitutionnellement réservée, il ne peut y
materie, dan mag er geen dubbelzinnigheid bestaan voor wat betreft de avoir aucune ambiguïté quant à la volonté du législateur spécial
wil van de bijzondere wetgever om deze op te nemen in de overgedragen d'inclure celle-ci dans la compétence transférée. Or, d'aucuns
bevoegdheid. Welnu, sommigen zouden ervan kunnen uitgaan dat de pourraient considérer que le texte actuel de la loi spéciale n'offre
huidige tekst van de bijzondere wet in verband hiermee niet de
gewenste duidelijkheid verschaft voor wat betreft de bevoegdheid van pas la clarté voulue, en ce qui concerne la compétence des Régions de
de gewesten om het juridisch statuut van de wegenis te regelen. régler le statut juridique de la voirie.
Hetzelfde probleem stelt zich op precies dezelfde wijze voor wat Le même problème se pose en termes identiques en ce qui concerne la
betreft de provinciale wegenis en de wegenis van de agglomeratie. voirie provinciale et la voirie d'agglomération.
De geplande wijziging moet deze leemte bijgevolg opvullen door La modification envisagée vise donc à remédier à cette lacune en
duidelijk te bevestigen dat de bevoegdheid van de Gewesten op het vlak affirmant nettement que la compétence des Régions dans le domaine de
van de wegenis een bevoegdheid is die de gehele wegenis omvat, zonder la voirie s'entend d'une compétence englobant toute la voirie sans
afbreuk te doen aan de verschillende administratieve statuten die het préjudice des différents statuts administratifs qui sont actuellement
momenteel bezit (gewestelijk, provinciaal, gemeentelijk statuut of les siens (statut régional, provincial, communal ou d'agglomération) »
statuut van de agglomeratie) » (ibid., p. 412). (ibid., p. 412).
B.6. Rekening houdend met de beginselen, enerzijds, dat, voor zover B.6. Compte tenu des principes selon lesquels, d'une part, le
zij niet anders erover hebben beschikt, de Grondwetgever en de Constituant et le législateur spécial, dans la mesure où ils n'en
bijzondere wetgever moeten worden geacht aan de gemeenschappen en de disposent pas autrement, ont attribué aux communautés et aux régions
gewesten de volledige bevoegdheid te hebben toegekend tot het toute la compétence d'édicter les règles propres aux matières qui leur
uitvaardigen van regels die eigen zijn aan de aan hen toegewezen ont été transférées et, d'autre part, sauf dispositions contraires, le
aangelegenheden, en, anderzijds, dat behoudens andersluidende législateur spécial a transféré aux communautés et aux régions
bepalingen de bijzondere wetgever het gehele beleid inzake de door hem l'ensemble de la politique relative aux matières qu'il a attribuées,
toegewezen aangelegenheden aan de gemeenschappen en de gewesten heeft il faut déduire de ce qui précède qu'au moment où la disposition en
overgedragen, moet uit wat voorafgaat worden afgeleid dat de cause a été adoptée, le législateur décrétal était en tout état de
decreetgever op het ogenblik waarop de in het geding zijnde bepaling cause compétent pour régler le statut des routes et de leurs
werd aangenomen, in ieder geval over de bevoegdheid beschikte om het dépendances, des voies hydrauliques et de leurs dépendances, des
statuut te regelen van de wegen en hun aanhorigheden, van de digues de mer et des digues qui relèvent de la gestion de la Région
waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken die onder het beheer van het Vlaamse Gewest ressorteren. flamande. En effet, les travaux préparatoires cités font clairement apparaître
Uit de aangehaalde parlementaire voorbereiding blijkt immers duidelijk
dat de invoeging van een 2°bis in artikel 6, § 1, X, eerste lid, van que l'insertion d'un 2°bis dans l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, de
de bijzondere wet van 8 augustus 1980, niet meer is dan de bevestiging la loi spéciale du 8 août 1980 n'est rien de plus que la confirmation
van de bevoegdheid van de gewesten om het juridisch stelsel van de de la compétence des régions en matière de réglementation du régime
land- en waterwegenis te regelen voor wat betreft de wegenis die onder juridique de la voirie terrestre et des voies hydrauliques pour ce qui
hen ressorteert, zoals die reeds voortvloeide uit de concerne la voirie qui relève de leur compétence, telle que celle-ci
bevoegdheidstoewijzing bij artikel 4, § 11, van de bijzondere wet van découlait déjà de l'attribution de compétence accordée par l'article
8 augustus 1988. Het 2°bis, zoals ingevoegd bij artikel 2 van de 4, § 11, de la loi spéciale du 8 août 1988. Le 2°bis, inséré par
bijzondere wet van 16 juli 1993, houdt slechts een nieuwe l'article 2 de la loi spéciale du 16 juillet 1993, implique seulement
uitdrukkelijke bevoegdheidstoewijzing aan de gewesten in voor zover une nouvelle attribution explicite de compétence aux régions, pour
zij betrekking heeft op de regeling van het juridisch statuut van de autant qu'elle porte sur la réglementation du statut juridique de la
wegenis die ressorteert onder de gemeenten, provincies en agglomeraties. voirie qui relève des communes, provinces et agglomérations.
B.7. De uitoefening van de beheersbevoegdheid in het algemeen, en van B.7. L'exercice de la compétence de gestion, en général, et de la
de bevoegdheid om het juridisch stelsel van de land- en waterwegenis compétence de fixation du régime juridique de la voirie terrestre et
vast te stellen, in het bijzonder, houdt in dat de gewesten het des voiries hydrauliques, en particulier, implique que les régions
privatieve gebruik van het domein van de wegenis, de zeewering en de peuvent régler l'usage privatif du domaine de la voirie, des défenses
dijken die onder de bevoegdheid van het gewest ressorteren, mogen côtières et des digues qui relèvent de la compétence de la région.
regelen. Het opleggen van een vergunningsplicht aan de diverse L'imposition d'une obligation d'autorisation aux différents
gebruikers is immers een adequaat middel om toe te zien op de utilisateurs est effectivement un moyen adéquat pour surveiller
aanwending van het openbaar domein. l'utilisation du domaine public.
B.8. Bij de uitoefening van de bevoegdheid die hun is verleend bij B.8. Dans l'exercice de la compétence qui leur est attribuée par
artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi
van 8 augustus 1980 dienen de gewesten het evenredigheidsbeginsel in spéciale du 8 août 1980, les régions doivent respecter le principe de
acht te nemen, dat inherent is aan elke bevoegdheidsuitoefening, en proportionnalité qui est inhérent à tout exercice de compétence et,
moeten zij derhalve erover waken dat zij de uitoefening van de dès lors, veiller à ne pas rendre impossible ou exagérément difficile
federale bevoegdheden niet onmogelijk of overdreven moeilijk maken. l'exercice des compétences fédérales.
Het Hof dient dan ook na te gaan of, te dezen, de bevoegdheid van het La Cour doit donc vérifier si, en l'espèce, la compétence de la Région
Vlaamse Gewest interfereert met een bevoegdheid van de federale flamande interfère avec une compétence du législateur fédéral et, dans
wetgever en zo ja, of zij de uitoefening van die federale bevoegdheid l'affirmative, si elle ne rend pas impossible ou exagérément difficile
niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. Daartoe dient het Hof l'exercice de cette compétence fédérale. A cette fin, la Cour doit
allereerst te onderzoeken of de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 d'abord examiner si les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965
april 1965 de bevoegdheidverdelende regels schenden. violent les règles répartitrices de compétence.
Wat de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 betreft En ce qui concerne les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965
B.9. Luidens artikel 3 van de wet van 12 april 1965 zijn de bouw en de B.9. Aux termes de l'article 3 de la loi du 12 avril 1965, la
exploitatie van elke vervoerinstallatie voor gas onderworpen aan de construction et l'exploitation de toute installation de transport sont
voorafgaande toekenning van een individuele vergunning door de soumises à l'octroi préalable d'une autorisation individuelle délivrée
minister. Artikel 9 van diezelfde wet verleent de houder van een par le ministre. L'article 9 de cette même loi confère au titulaire
vergunning het recht om, overeenkomstig de voorwaarden die in de d'une autorisation le droit d'exécuter, aux conditions stipulées dans
vervoervergunning zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake l'autorisation de transport et dans le respect de toutes dispositions
geldende wets- en verordeningsbepalingen, alle werken uit te voeren, réglementaires et légales en vigueur en la matière, sous ou sur le
onder, op of boven het openbaar domein, die nodig zijn voor de domaine public ou au-dessus de celui-ci tous travaux nécessaires à
oprichting, de werking en het onderhoud in goede staat van de l'établissement, au fonctionnement et à l'entretien en bon état des
gasvervoerinstallaties. Volgens artikel 11 van de wet vormt de installations de transport de gaz. En vertu de l'article 11 de la loi,
bezetting van het openbaar of privaat domein een wettelijke l'occupation du domaine public ou privé est constitutive d'une
erfdienstbaarheid van openbaar nut die elke daad verbiedt welke de servitude légale d'utilité publique interdisant tout acte de nature à
gasvervoerinstallatie of de exploitatie ervan kan schaden. nuire aux installations de transport de gaz ou à leur exploitation.
B.10.1. Wat het energiebeleid betreft, is de federale overheid bevoegd B.10.1. En ce qui concerne la politique de l'énergie, l'autorité
voor de aangelegenheden die wegens hun technische en economische fédérale est compétente pour les matières dont l'indivisibilité
ondeelbaarheid een gelijke behandeling op het nationaal vlak behoeven. technique et économique requiert une mise en oeuvre homogène sur le
Het « vervoer en de productie van energie » maken hiervan deel uit plan national. Le « transport et la production de l'énergie » en font
(artikel 6, § 1, VII, tweede lid, c), van de bijzondere wet van 8 partie (article 6, § 1er, VII, alinéa 2, c), de la loi spéciale du 8
augustus 1980 tot hervorming der instellingen). août 1980 de réformes institutionnelles).
B.10.2. De parlementaire voorbereiding van het voormelde artikel 6, § B.10.2. Les travaux préparatoires de l'article 6, § 1er, VII, alinéa
1, VII, tweede lid, c), (Parl. St., Kamer, nr. 516/6, B.Z. 1988, pp.
143 tot 145), doet ervan blijken dat de bijzondere wetgever dat 2, c), précité (Doc. parl., Chambre, n° 516/6, S.E. 1988, pp. 143 à
bevoegdheidsvoorbehoud heeft gemaakt om de federale Staat ertoe in 145), font apparaître que le législateur spécial a conçu cette réserve
staat te stellen hetzij te blijven deelnemen aan het beheer van de de compétence pour permettre à l'Etat fédéral de continuer soit à
ondernemingen en instellingen welke in de betrokken sectoren actief prendre part à la gestion des entreprises et organismes actifs dans
zijn, hetzij toezicht te blijven uitoefenen op de productie, de opslag les secteurs concernés, soit à exercer un contrôle dans la production,
en het transport van energie en hierbij op te treden in het belang van le stockage et le transport d'énergie et à intervenir en la matière
's lands energiebevoorrading. Het voorbehoud ontneemt de gewesten niet dans l'intérêt de l'approvisionnement du pays en énergie. Cette
de bevoegdheden die hun bij de bijzondere wet zijn toegekend op het réserve n'enlève pas aux régions les compétences dont elles sont
vlak van de wegen en hun aanhorigheden, de waterwegen en hun investies par la loi spéciale en matière de routes et de leurs
aanhorigheden, de zeewering en de dijken. dépendances, de voies hydrauliques et de leurs dépendances, de
défenses côtières et de digues.
In de parlementaire voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus Dans les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980, il a
1988 werd tevens gepreciseerd dat het bevoegdheidsvoorbehoud voor de également été précisé que la réserve de compétence attribuée à
federale overheid geldt « ten opzichte van de gewestelijke aspecten l'autorité fédérale s'applique « par rapport aux aspects régionaux de
van het energiebeleid » (Parl. St., Senaat, B.Z. 1988, nr. 405/2, p. la politique de l'énergie » (Doc. parl., Sénat, S.E. 1988, n° 405/2,
110). p. 110).
B.11. De artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 passen in B.11. Les articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 s'inscrivent
het kader van de bevoegdheid van de federale wetgever om het vervoer dans la compétence du législateur fédéral en matière de réglementation
en de productie van energie te regelen. du transport et de la production de l'énergie.
Bij de uitoefening van die bevoegdheid dient de federale wetgever Dans l'exercice de cette compétence, le législateur fédéral doit tout
evenzeer het evenredigheidsbeginsel in acht te nemen, en moet hij autant respecter le principe de proportionnalité et, dès lors, veiller
derhalve erover waken dat hij de uitoefening van de gewestbevoegdheden à ce qu'il ne rende pas impossible ou exagérément difficile l'exercice
niet onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. des compétences régionales.
B.12. Te dien aanzien dient te worden vastgesteld dat artikel 3 van de B.12. Il faut constater à cet égard que l'article 3 de la loi du 12
wet van 12 mei 1965 zich ertoe beperkt de bouw en de exploitatie van avril 1965 se limite à soumettre la construction et l'exploitation de
elke vervoerinstallatie voor gas te onderwerpen aan de voorafgaande toute installation de transport de gaz à l'octroi préalable d'une
toekenning van een individuele vergunning door de minister. Die autorisation individuelle délivrée par le ministre. Cette disposition
bepaling stelt de houders van een vervoervergunning die privatief ne dispense pas les titulaires d'une autorisation de transport qui
gebruik wensen te maken van het openbaar domein dat onder het beheer souhaitent faire un usage privatif du domaine public relevant de la
van een gewest ressorteert, niet vrij van het vragen van een gestion d'une région de demander une autorisation à la région
vergunning aan het desbetreffende gewest. concernée.
B.13. De in artikel 9 van de wet van 12 april 1965 bedoelde machtiging B.13. L'autorisation, visée à l'article 9 de la loi du 12 avril 1965,
om alle werken uit te voeren onder, op of boven het openbaar domein d'exécuter sous ou sur le domaine public ou au-dessus de celui-ci tous
kan slechts worden aangewend « overeenkomstig de voorwaarden die in de travaux ne peut être utilisée qu'« aux conditions stipulées dans
vervoervergunning zijn vermeld, en met inachtneming van alle ter zake l'autorisation de transport et dans le respect de toutes dispositions
geldende wets- en verordeningsbepalingen ». Het Hof stelt vast dat die réglementaires et légales en vigueur en la matière ». La Cour constate
bepaling op twee wijzen kan worden geïnterpreteerd. que cette disposition peut s'interpréter de deux manières.
Die bepaling kan aldus worden begrepen dat de federale wetgever het de Elle peut s'interpréter en ce sens que le législateur fédéral n'aurait
gewesten niet zou hebben verboden het privatieve gebruik van hun pas interdit aux régions de soumettre à une autorisation l'usage
openbaar domein, onder meer door de houders van een vervoervergunning, privatif de leur domaine public par, entre autres, les titulaires
te onderwerpen aan een vergunning. Door de voormelde voorwaarde wordt d'une autorisation de transport. Par la condition précitée, il est
rekening ermee gehouden dat het bedoelde openbaar domein en de tenu compte du fait que ledit domaine public et lesdites propriétés
bedoelde eigendommen worden beheerd door andere overheden dan de sont gérés par d'autres autorités que les autorités fédérales, en
federale, inzonderheid door de gewesten, op grond van artikel 6, § 1, particulier par les régions, sur la base de l'article 6, § 1er, X,
X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, de la loi spéciale du 8 août 1980, et
1980 en dat de gewesten in staat moeten zijn hun bevoegdheid uit te que les régions doivent être à même d'exercer leurs compétences,
oefenen, zoals omschreven in B.7 en B.8. telles que celles-ci sont définies en B.7 et B.8.
Indien er evenwel van wordt uitgegaan - zoals in de tweede Toutefois, s'il est postulé - comme cela semble être soutenu dans la
prejudiciële vraag lijkt te worden beweerd - dat de gewesten, op grond deuxième question préjudicielle - que, sur la base de l'article 9 de
van artikel 9 van de wet van 12 april 1965, het privatieve gebruik van la loi du 12 avril 1965, les régions ne pourraient soumettre à une
het openbaar domein voor het vervoer van gasachtige producten en obligation d'autorisation l'usage privatif du domaine public pour le
andere door middel van leidingen niet aan een vergunningsplicht zouden transport de produits gazeux et autres par canalisations, le
mogen onderwerpen, zou de federale wetgever met de voormelde bepaling législateur fédéral rendrait impossible, par la disposition précitée,
de uitoefening van de gewestelijke bevoegdheid op grond van het l'exercice de la compétence régionale découlant de l'article 6, § 1er,
voormelde artikel 6, § 1, X, eerste lid, 1°, 2°, 4° en 5°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 onmogelijk maken. B.14. Wat artikel 11 van de wet van 12 april 1965 betreft, dient te worden vastgesteld dat die bepaling enkel het juridisch statuut van de bezetting van het openbaar of het privaat domein door de houder van een vervoervergunning beoogt te regelen. Het loutere feit dat de houder van een vervoervergunning over een wettelijke erfdienstbaarheid van openbaar nut beschikt, stelt hem niet vrij van het vragen van een vergunning voor het privatieve gebruik van het openbaar domein dat onder het beheer van een gewest ressorteert. X, alinéa 1er, 1°, 2°, 4° et 5°, précité de la loi spéciale du 8 août 1980. B.14. En ce qui concerne l'article 11 de la loi du 12 avril 1965, il faut constater que cette disposition vise seulement à régler le statut juridique de l'occupation du domaine public ou privé par le titulaire d'une autorisation de transport. Le simple fait que le titulaire d'une autorisation de transport bénéficie d'une servitude légale d'utilité publique ne le dispense pas de demander une autorisation pour l'usage privatif du domaine public relevant de la gestion d'une région.
Wat artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 betreft En ce qui concerne l'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992
B.15. In zoverre de federale wetgever, binnen de grenzen vastgesteld B.15. Le législateur fédéral étant compétent, dans les limites
in B.13, tweede alinea, bevoegd was de artikelen 3, 9 en 11 van de wet définies en B.13, alinéa 2, pour adopter les articles 3, 9 et 11 de la
van 12 april 1965 aan te nemen, dient nog te worden nagegaan of de loi du 12 avril 1965, il faut encore vérifier si le législateur
decreetgever geen maatregel heeft genomen die de uitoefening van de décrétal n'a pas pris de mesure qui rende impossible ou exagérément
federale bevoegdheden inzake het vervoer en de productie van energie difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de transport
onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. et de production de l'énergie.
B.16. Artikel 40, § 1, van het decreet van 18 december 1992 beperkt B.16. L'article 40, § 1er, du décret du 18 décembre 1992 se limite à
zich ertoe het privatieve gebruik van het domein van de wegen en hun ne permettre l'usage privatif du domaine des routes et de leurs
aanhorigheden ressorterend onder het beheer van het Vlaamse Gewest, dépendances relevant de la gestion de la Région flamande, des cours
van de waterwegen en hun aanhorigheden, de zeewering en de dijken, d'eau et de leurs dépendances, des défenses côtières et des digues,
slechts toe te staan met een vergunning. Een dergelijke vergunning que moyennant une autorisation. Une telle autorisation doit tout
dient evenzeer te worden aangevraagd door de houders van een autant être demandée par les titulaires d'une autorisation de
vervoervergunning overeenkomstig de wet van 12 april 1965. transport délivrée conformément à la loi du 12 avril 1965.
Het aanvragen en verkrijgen van een dergelijke vergunning kan niet Demander et obtenir cette autorisation ne saurait être considéré comme
worden beschouwd als een onevenredige maatregel die de uitoefening van une mesure disproportionnée rendant impossible ou exagérément
de federale bevoegdheden inzake het vervoer en de productie van difficile l'exercice des compétences fédérales en matière de transport
energie onmogelijk of overdreven moeilijk maakt. In de parlementaire et de production de l'énergie. Il a du reste été explicitement reconnu
voorbereiding van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 werd overigens dans les travaux préparatoires de la loi spéciale du 8 août 1980 que
uitdrukkelijk erkend dat het federale bevoegdheidsvoorbehoud inzake la réserve de compétence fédérale en matière de politique de l'énergie
energiebeleid een gewestelijke vergunning niet uitsluit (Parl. St., n'excluait pas une autorisation régionale (Doc. parl., Chambre, S.E.
Kamer, B.Z. 1988, nr. 516/6, p. 144). 1988, n° 516/6, p. 144).
Artikel 40, § 1, van het voormelde decreet van 18 december 1992 L'article 40, § 1er, du décret précité du 18 décembre 1992 ne viole
schendt dus het evenredigheidsbeginsel niet. donc pas le principe de proportionnalité.
B.17. Aangezien de Vlaamse Regering overeenkomstig artikel 41 van het B.17. Dès lors que, conformément à l'article 41 du décret du 18
decreet van 18 december 1992 wordt gemachtigd de voorwaarden en de décembre 1992, le Gouvernement flamand est autorisé à fixer les
procedure inzake het toekennen van de vergunning vast te stellen, komt conditions et la procédure en matière d'octroi de l'autorisation, il
het aan het verwijzende rechtscollege toe na te gaan of zij in de appartient à la juridiction a quo de vérifier si, dans l'exercice de
uitoefening van die bevoegdheid het evenredigheidsbeginsel in acht cette compétence, le Gouvernement flamand a respecté le principe de
heeft genomen. proportionnalité.
B.18. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13, tweede alinea, B.18. Sous réserve de ce qui est dit en B.13, alinéa 2, et en B.17,
en B.17, dienen beide prejudiciële vragen ontkennend te worden beantwoord. les deux questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
1. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.17, schendt artikel 1. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.17, l'article 40, § 1er,
40, § 1, van het Vlaamse decreet van 18 december 1992 houdende du décret flamand du 18 décembre 1992 contenant des mesures
bepalingen tot begeleiding van de begroting 1993 de d'accompagnement du budget 1993 ne viole pas les règles répartitrices
bevoegdheidverdelende regels niet. de compétence.
2. Onder voorbehoud van hetgeen is vermeld in B.13, tweede alinea, 2. Sous réserve de ce qui est mentionné en B.13, alinéa 2, les
schenden de artikelen 3, 9 en 11 van de wet van 12 april 1965 articles 3, 9 et 11 de la loi du 12 avril 1965 relative au transport
betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel de produits gazeux et autres par canalisations ne violent pas les
van leidingen de bevoegdheidverdelende regels niet. règles répartitrices de compétence.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 17 september 2009. l'audience publique du 17 septembre 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^