Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 142/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4591 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen, gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde se Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 142/2009 van 17 september 2009 Rolnummer 4591 In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen, gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde se Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de rechters(...) Extrait de l'arrêt n° 142/2009 du 17 septembre 2009 Numéro du rôle : 4591 En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égar(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 142/2009 van 17 september 2009 Extrait de l'arrêt n° 142/2009 du 17 septembre 2009
Rolnummer 4591 Numéro du rôle : 4591
In zake : de prejudiciële vraag betreffende de wet van 9 april 1930 En cause : la question préjudicielle relative à la loi du 9 avril 1930
tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen, de défense sociale à l'égard des anormaux, des délinquants d'habitude
gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde seksuele strafbare feiten, et des auteurs de certains délits sexuels, telle qu'elle a été
zoals vervangen bij de wet van 1 juli 1964, gesteld door de Commissie remplacée par la loi du 1er juillet 1964, posée par la Commission de
tot bescherming van de maatschappij te Gent. défense sociale de Gand.
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Bossuyt en P. Martens, en de composée des présidents M. Bossuyt et P. Martens, et des juges M.
rechters M. Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, Melchior, R. Henneuse, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P.
J.-P. Snappe, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier Snappe, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y.
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Bossuyt, Dutilleux, présidée par le président M. Bossuyt,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging I. Objet de la question préjudicielle et procédure
Bij beslissing van 15 december 2008 in zake A. V.H., verbeterd bij Par décision du 15 décembre 2008 en cause de A. V.H., rectifiée par
beslissing van 12 januari 2009, waarvan de expedities ter griffie van décision du 12 janvier 2009, dont les expéditions sont parvenues au
het Hof zijn ingekomen op 23 december 2008 en 14 januari 2009, heeft greffe de la Cour le 23 décembre 2008 et le 14 janvier 2009, la
de Commissie tot bescherming van de maatschappij te Gent de volgende Commission de défense sociale de Gand a posé la question préjudicielle
prejudiciële vraag gesteld : suivante :
« Schendt de wet op de bescherming van de maatschappij d.d. 30 [lees : « La loi de défense sociale du 30 [lire : 9] avril 1930 viole-t-elle
9] april 1930 de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, gelezen in les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 5 de
samenhang met art. 5 EVRM, nu deze de commissie tot bescherming van de la Convention européenne des droits de l'homme, en ce qu'elle
maatschappij slechts toelaat om geïnterneerden toe te wijzen aan een n'autorise la commission de défense sociale à confier des internés à
andere inrichting indien deze instemt om de geïnterneerde op te nemen, un autre établissement que si celui-ci accepte d'accueillir l'interné
en de wet noch de commissie, noch de overheid de noodzakelijke et en ce que la loi n'accorde ni à la commission ni à l'autorité
bevoegdheid geeft om te verzekeren dat de opgelegde publique le pouvoir requis pour assurer dans un délai raisonnable
reclasseringsvoorwaarden uit de vorige beslissingen binnen een l'accomplissement des conditions de reclassement imposées dans les
redelijke tijd zouden uitgevoerd worden ? ». décisions antérieures ? ».
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. Uit het onderwerp van het voor de verwijzende rechter hangende B.1. Il ressort de l'objet du litige pendant devant le juge a quo que
geschil blijkt dat het Hof in essentie wordt gevraagd of de wet van 9 la Cour est interrogée en substance sur le point de savoir si la loi
april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen abnormalen, du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égard des anormaux, des
gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde seksuele strafbare feiten délinquants d'habitude et des auteurs de certains délits sexuels est
bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang compatible avec les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
gelezen met artikel 5.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van avec l'article 5.1 de la Convention européenne des droits de l'homme,
de mens, doordat niet erin is voorzien dat de commissie tot en ce qu'elle ne prévoit pas que la commission de défense sociale
bescherming van de maatschappij een « geschikte instelling », zoals puisse obliger un « établissement approprié » visé à l'article 14,
bedoeld in artikel 14, tweede lid, van de wet van 9 april 1930, kan alinéa 2, de la loi du 9 avril 1930 à accueillir un interné, ce qui a
verplichten tot het opnemen van een geïnterneerde, waardoor niet kan pour effet qu'il ne peut être garanti que les décisions relatives à
worden gewaarborgd dat beslissingen betreffende de opname van die l'accueil de cet interné dans un établissement psychiatrique adapté
geïnterneerde in een aangepaste psychiatrische instelling binnen een soient exécutées dans un délai raisonnable.
redelijke termijn worden uitgevoerd. B.2. Selon le Conseil des ministres, la question préjudicielle est
B.2. Volgens de Ministerraad is de prejudiciële vraag onontvankelijk, irrecevable, parce qu'il n'est indiqué ni dans la question même, ni
omdat noch in de vraag zelf, noch in de motivering van de dans la motivation de la décision de renvoi, à l'égard de quelle
verwijzingsbeslissing wordt aangegeven ten aanzien van welke categorie
van personen de discriminatie wordt aangevoerd. catégorie de personnes la discrimination est alléguée.
B.3. Wanneer het Hof wordt gevraagd of een wet bestaanbaar is met de B.3. Lorsqu'il est demandé à la Cour si une loi est compatible avec
artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met een les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec une
verdragsrechtelijke bepaling waarin een grondrecht wordt gewaarborgd, disposition conventionnelle garantissant un droit fondamental, la
moet de categorie van personen van wie dat grondrecht zou zijn catégorie des personnes dont ce droit fondamental serait violé doit
geschonden, worden vergeleken met de categorie van personen voor wie être comparée à la catégorie des personnes auxquelles ce droit
dat grondrecht is gewaarborgd. fondamental est garanti.
De exceptie wordt verworpen. L'exception est rejetée.
B.4. De Ministerraad voert eveneens aan dat het antwoord op de B.4. Le Conseil des ministres fait également valoir que la réponse à
prejudiciële vraag niet pertinent is voor de oplossing van het geschil la question préjudicielle n'est pas pertinente pour la solution du
dat hangende is bij de verwijzende rechter, vermits uit de litige pendant devant le juge a quo, puisqu'il ressortirait de la
verwijzingsbeslissing zou blijken dat de vordering als onontvankelijk décision de renvoi que la demande a été rejetée comme étant
werd afgewezen. irrecevable.
B.5. Het staat in beginsel aan de rechter die een prejudiciële vraag B.5. C'est au juge qui pose une question préjudicielle qu'il
stelt, te oordelen of het antwoord op die vraag nodig is voor de appartient en règle d'apprécier si la réponse à cette question est
oplossing van het geschil dat hij moet beslechten. utile à la solution du litige qu'il doit trancher.
In onderhavig geval dient overigens te worden vastgesteld dat de En l'occurrence, il faut du reste constater que le juge a quo n'a
verwijzende rechter slechts één aspect van de bij hem aanhangige déclaré irrecevable qu'un seul aspect de la demande dont il est saisi.
vordering onontvankelijk heeft verklaard.
De exceptie wordt verworpen. L'exception est rejetée.
B.6.1. Artikel 14, eerste en tweede lid, van de wet van 9 april 1930, B.6.1. L'article 14, alinéas 1er et 2, de la loi du 9 avril 1930,
zoals vervangen bij artikel 1 van de wet van 1 juli 1964 en gewijzigd remplacé par l'article 1er de la loi du 1er juillet 1964 et modifié
bij artikel 8 van de programmawet (II) van 27 december 2006, bepaalt : « De internering vindt plaats in een inrichting aangewezen door de commissie tot bescherming van de maatschappij. Zij wordt gekozen uit de inrichtingen georganiseerd door de regering. De commissie kan evenwel, om therapeutische redenen en bij speciaal met redenen omklede beslissing, de plaatsing en bewaring gelasten in een inrichting die daarvoor geschikt is uit het oogpunt van veiligheid en verzorging. De geschikte instellingen die geïnterneerden opnemen, kunnen daarvoor een subsidie ten laste van het budget van de Staat krijgen. De Koning bepaalt, bij een besluit vastgesteld na overleg in par l'article 8 de la loi-programme (II) du 27 décembre 2006, dispose : « L'internement a lieu dans l'établissement désigné par la commission de défense sociale. Celui-ci est choisi parmi les établissements organisés par le gouvernement. La commission peut toutefois, pour des raisons thérapeutiques et par décision spécialement motivée, ordonner le placement et le maintien dans un établissement approprié quant aux mesures de sécurité et aux soins à donner. Les établissements appropriés qui accueillent des internés peuvent recevoir une subvention à charge du budget de l'Etat. Le Roi fixe, par arrêté
de Ministerraad, de categorieën van geïnterneerden voor wie de délibéré en Conseil des ministres, les catégories d'internés pour
instellingen recht op die subsidie hebben, evenals de regels voor de lesquels l'établissement peut bénéficier de cette subvention ainsi que
toekenning van die subsidie ». les règles selon lesquelles il en bénéficie ».
B.6.2. Daaruit blijkt dat de internering niet alleen kan plaatsvinden B.6.2. Il ressort de ce qui précède que l'internement peut avoir lieu
in inrichtingen die daartoe worden georganiseerd door de Regering, non seulement dans des établissements organisés à cette fin par le
maar ook in andere - onder meer privaatrechtelijke - inrichtingen die Gouvernement mais également dans d'autres établissements - entre
daarvoor zijn geschikt uit het oogpunt van veiligheid en verzorging en autres privés - qui sont appropriés quant aux mesures de sécurité et
die, indien zij geïnterneerden opnemen, daarvoor een subsidie kunnen aux soins à donner et qui, s'ils accueillent des internés, peuvent
krijgen ten laste van het budget van de Staat. recevoir une subvention à charge du budget de l'Etat.
B.6.3. Volgens artikel 18, tweede lid, van de wet van 9 april 1930 kan B.6.3. En vertu de l'article 18, alinéa 2, de la loi du 9 avril 1930,
de commissie tot bescherming van de maatschappij, hetzij ambtshalve, la commission de défense sociale peut, soit d'office, soit à la
hetzij op verzoek van de procureur des Konings, van de geïnterneerde demande du procureur du Roi, de l'interné ou de son avocat, ordonner
of van zijn advocaat, gelasten dat de geïnterneerde voorgoed of op la mise en liberté définitive ou à l'essai de l'interné, lorsque
proef in vrijheid zal worden gesteld, wanneer zijn geestestoestand l'état mental de celui-ci s'est suffisamment amélioré et que les
voldoende is verbeterd en de voorwaarden voor zijn reclassering zijn vervuld. conditions de sa réadaptation sociale sont réunies.
Een voorwaarde voor reclassering kan onder meer zijn de opname in een Une condition pour la réadaptation sociale peut être, entre autres,
aangepaste inrichting. l'accueil dans un établissement adapté.
B.7.1. Artikel 5.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de B.7.1. L'article 5.1 de la Convention européenne des droits de l'homme
mens bepaalt : dispose :
« 1. Eenieder heeft recht op persoonlijke vrijheid en veiligheid. « 1. Toute personne a droit à la liberté et à la sûreté. Nul ne peut
Niemand mag van zijn vrijheid worden beroofd, behalve in de navolgende être privé de sa liberté, sauf dans les cas suivants et selon les
gevallen en langs wettelijke weg : voies légales :
[...] [...]
e) in het geval van rechtmatige gevangenhouding van personen die een e) s'il s'agit de la détention régulière d'une personne susceptible de
besmettelijke ziekte zouden kunnen verspreiden, van geesteszieken, van propager une maladie contagieuse, d'un aliéné, d'un alcoolique, d'un
verslaafden aan alcohol of verdovende middelen of van landlopers; toxicomane ou d'un vagabond;
[...] ». [...] ».
B.7.2. Uit de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de B.7.2. Il ressort de la jurisprudence de la Cour européenne des droits
Mens blijkt dat de vrijheidsberoving van een geesteszieke slechts de l'homme que la privation de liberté d'un malade mental n'est
rechtmatig is in de zin van het voormelde artikel 5.1 indien ze régulière au sens de l'article 5.1 précité que si elle se déroule dans
plaatsvindt in een inrichting die is aangepast aan de bijzondere un établissement adapté aux besoins particuliers des malades mentaux
behoeften van geesteszieken (EHRM, 28 mei 1985, Ashingdane t. Verenigd (CEDH, 28 mai 1985, Ashingdane c. Royaume-Uni, § 44; 30 juillet 1998,
Koninkrijk, § 44; 30 juli 1998, Aerts t. België, § 46). Aerts c. Belgique, § 46).
B.7.3. Wanneer het bevoegde rechtscollege heeft geoordeeld dat een B.7.3. Lorsque la juridiction compétente a jugé qu'une personne
geïnterneerde persoon moet worden opgenomen in een aangepaste internée doit être accueillie dans un établissement approprié, il
inrichting, staat het aan de bevoegde overheden ervoor te zorgen dat appartient aux autorités compétentes de faire en sorte que cette
die persoon daar kan worden opgenomen (EHRM, Johnson t. Verenigd personne puisse y être accueillie (CEDH, Johnson c. Royaume-Uni, 24
Koninkrijk, 24 oktober 1997; Brand t. Nederland, 11 mei 2004; Morsink octobre 1997; Brand c. Pays-Bas, 11 mai 2004; Morsink c. Pays-Bas, 11
t. Nederland, 11 mei 2004). Indien, wanneer de door de commissie tot bescherming van de maatschappij aangewezen inrichting de geïnterneerde persoon niet kan opnemen, een redelijk evenwicht moet worden gezocht tussen de belangen van de overheden en die van de betrokkene, wordt een dergelijk evenwicht verbroken wanneer de betrokkene voor onafzienbare tijd in een inrichting wordt gelaten die het bevoegde rechtscollege met het oog op de reclassering van betrokkene onaangepast heeft geacht. B.7.4. Die inbreuk op het in B.7.1 vermelde fundamentele recht vloeit echter niet voort uit de wetsbepaling waarover aan het Hof een vraag wordt gesteld. Ze is te wijten aan het gebrek aan voldoende plaatsen mai 2004). Si, lorsque l'établissement désigné par la commission de défense sociale ne peut accueillir la personne internée, un équilibre raisonnable doit être recherché entre les intérêts des autorités et ceux de l'intéressé, un tel équilibre est rompu lorsque celui-ci est laissé indéfiniment dans un établissement que la juridiction compétente a jugé inadapté pour permettre son reclassement. B.7.4. Cette atteinte au droit fondamental mentionné en B.7.1 ne provient cependant pas de la disposition législative sur laquelle la Cour est interrogée. Elle est due à l'insuffisance de places
in de inrichtingen waarin de door de verwijzende rechter gelaste disponibles dans les établissements dans lesquels la mesure ordonnée
maatregel zou kunnen worden uitgevoerd. par le juge a quo pourrait être exécutée.
B.8. Een dergelijke situatie betreft de toepassing van de wet. De B.8. Une telle situation concerne l'application de la loi. Sa sanction
desbetreffende sanctie behoort toe aan de hoven en rechtbanken en relève des cours et tribunaux et échappe par conséquent à la
ontsnapt bijgevolg aan de bevoegdheid van het Hof, zodat de compétence de la Cour, de telle sorte que la question préjudicielle
prejudiciële vraag ontkennend dient te worden beantwoord. appelle une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
De wet van 9 april 1930 tot bescherming van de maatschappij tegen La loi du 9 avril 1930 de défense sociale à l'égard des anormaux, des
abnormalen, gewoontemisdadigers en plegers van bepaalde seksuele délinquants d'habitude et des auteurs de certains délits sexuels,
strafbare feiten, zoals vervangen bij de wet van 1 juli 1964, schendt telle qu'elle a été remplacée par la loi du 1er juillet 1964, ne viole
niet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, in samenhang gelezen met pas les articles 10 et 11 de la Constitution, lus en combinaison avec
artikel 5.1 van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens. l'article 5.1 de la Convention européenne des droits de l'homme.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 17 september 2009. l'audience publique du 17 septembre 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Bossuyt. M. Bossuyt.
^