Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 99/2009 van 18 juni 2009 Rolnummers 4465 en 4480 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 458 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Brussel en door Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter, voorzitter (...)"
Uittreksel uit arrest nr. 99/2009 van 18 juni 2009 Rolnummers 4465 en 4480 In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 458 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Correctionele Rechtbank te Brussel en door Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter, voorzitter (...) Extrait de l'arrêt n° 99/2009 du 18 juin 2009 Numéros du rôle : 4465 et 4480 En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 458 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal correctionnel de Bruxelles et pa La Cour constitutionnelle, composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, du prési(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 99/2009 van 18 juni 2009 Extrait de l'arrêt n° 99/2009 du 18 juin 2009
Rolnummers 4465 en 4480 Numéros du rôle : 4465 et 4480
In zake : de prejudiciële vragen betreffende artikel 458 van het En cause : les questions préjudicielles relatives à l'article 458 du
Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal
Correctionele Rechtbank te Brussel en door het Hof van Beroep te correctionnel de Bruxelles et par la Cour d'appel d'Anvers.
Antwerpen. Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit rechter E. De Groot, waarnemend voorzitter, composée du juge E. De Groot, faisant fonction de président, du
voorzitter M. Melchior, en de rechters P. Martens, L. Lavrysen, A. président M. Melchior et des juges P. Martens, L. Lavrysen, A. Alen,
Alen, J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels en T. J.-P. Snappe, J.-P. Moerman, E. Derycke, J. Spreutels et T. Merckx-Van
Merckx-Van Goey, bijgestaan door de griffier P.-Y. Dutilleux, onder Goey, assistée du greffier P.-Y. Dutilleux, présidée par le juge E. De
voorzitterschap van rechter E. De Groot, Groot,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van de prejudiciële vragen en rechtspleging I. Objet des questions préjudicielles et procédure
a. Bij vonnis van 30 april 2008 in zake het openbaar ministerie en a. Par jugement du 30 avril 2008 en cause du ministère public et
anderen tegen W.V. en anderen, waarvan de expeditie ter griffie van autres contre W.V. et autres, dont l'expédition est parvenue au greffe
het Hof is ingekomen op 8 mei 2008, heeft de Correctionele Rechtbank de la Cour le 8 mai 2008, le Tribunal correctionnel de Bruxelles a
te Brussel de volgende prejudiciële vraag gesteld : posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 458 van het Wetboek Inkomstenbelasting, in de « L'article 458 du Code des impôts sur les revenus, interprété en ce
interpretatie dat het zich ertegen verzet dat de strafrechter het sens qu'il s'oppose à ce que la part de chacun des condamnés en ce qui
aandeel van elk van de veroordeelde personen met betrekking tot de concerne le remboursement de l'impôt éludé puisse être déterminée par
terugbetaling van de ontdoken belasting kan bepalen, om reden van le juge répressif en raison de circonstances atténuantes dûment
behoorlijk gemotiveerde verzachtende omstandigheden of van
overschrijding van de redelijke termijn in de zin van artikel 6 van motivées ou du dépassement du délai raisonnable au sens de l'article 6
het E.V.R.M., of dat die rechter uitstel kan verlenen voor het geheel de la Convention européenne des droits de l'homme ou à ce que ce juge
of een gedeelte van die ambtshalve veroordeling of elke andere puisse accorder un sursis pour tout ou partie de cette condamnation
maatregel bedoeld in de wet van 29 juni 1964 betreffende de d'office ou toute autre mesure visée dans la loi du 29 juin 1964
concernant la suspension, le sursis et la probation, viole-t-il les
opschorting, het uitstel en de probatie, de artikelen 10 en 11 van de articles 10 et 11 de la Constitution, combinés avec l'article 6 de la
Grondwet, in samenhang met artikel 6 van het E.V.R.M. ? ». Convention européenne des droits de l'homme ? ».
b. Bij arrest van 18 juni 2008 in zake het openbaar ministerie en de b. Par arrêt du 18 juin 2008 en cause du ministère public et de l'Etat
Belgische Staat, vertegenwoordigd door de minister van Financiën, belge, représenté par le ministre des Finances, contre G. V.R. et
tegen G. V.R. en anderen, in zake het openbaar ministerie en Martin autres, en cause du ministère public et de Martin Michel, en sa
Michel, in zijn hoedanigheid van curator, tegen L. V.B. en anderen, en qualité de curateur, contre L. V.B et autres, et en cause du ministère
inzake het openbaar ministerie en Martin Michel, in zijn hoedanigheid public et de Martin Michel, en sa qualité de curateur, contre J.M.,
van curator, tegen J.M., waarvan de expeditie ter griffie van het Hof
is ingekomen op 23 juni 2008, heeft het Hof van Beroep te Antwerpen de dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 23 juin 2008,
volgende prejudiciële vraag gesteld : la Cour d'appel d'Anvers a posé la question préjudicielle suivante :
« Schendt artikel 458, eerste lid, van het Wetboek van de « L'article 458, alinéa 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992
inkomstenbelastingen 1992 (WIB-92), de artikelen 10 en 11 van de (CIR 92) viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution, combinés
Grondwet, gelezen in samenhang met artikel 6.1. van het Europees avec l'article 6.1 de la Convention européenne de sauvegarde des
Verdrag van 4 november 1950 tot bescherming van de rechten van de mens droits de l'homme et des libertés fondamentales du 4 novembre 1950
en de fundamentele vrijheden (EVRM), in de interpretatie dat de erin (CEDH), dans l'interprétation selon laquelle l'obligation solidaire au
bedoelde hoofdelijke gehoudenheid tot betaling van de ontdoken
belastingen een straf is in de zin van artikel 6.1. van het EVRM;
- in zoverre deze bepaling de hoofdelijke gehoudenheid tot betaling paiement des impôts éludés qui y est visée constitue une peine au sens
van de ontdoken belastingen ten aanzien van zowel de dader als de l'article 6.1 de la CEDH;
deelnemer automatisch en van rechtswege verbindt aan elke - en ce que cette disposition attache automatiquement et de plein
strafrechtelijke veroordeling wegens een fiscaal misdrijf omschreven droit, à toute condamnation pénale encourue pour une infraction
in artikel 449 of 450 WIB-92 - zonder vordering van het openbaar ministerie, zonder tegensprekelijk debat en zonder motivering of zelfs maar een vermelding - en het zo de strafrechter niet toestaat om zich met volle rechtsmacht uit te spreken over de toepassing van de hoofdelijke gehoudenheid tot betaling van de ontdoken belastingen; - in zoverre deze bepaling aan de strafrechter de mogelijkheid ontzegt om deze hoofdelijke gehoudenheid te matigen bij het bestaan van verzachtende omstandigheden en of in functie van het concreet aandeel van elke veroordeelde in de bewezen verklaarde fiscale misdrijven en of in functie van de genoten voordelen en in zoverre de strafrechter met betrekking tot deze hoofdelijke gehoudenheid geen fiscale définie aux articles 449 ou 450 du CIR 92, l'obligation solidaire au paiement des impôts éludés, tant pour l'auteur de l'infraction que pour quiconque y a participé, - sans réquisition du ministère public, sans débat contradictoire et sans motivation ou même seulement mention -, et en ce qu'elle ne permet dès lors pas que le juge pénal statue en pleine juridiction sur l'application de l'obligation solidaire au paiement des impôts éludés; - en ce que cette disposition refuse au juge pénal la faculté de tempérer l'obligation solidaire, lorsqu'il existe des circonstances atténuantes et/ou en fonction de la part concrètement prise par chacune des personnes condamnées aux infractions fiscales déclarées établies et/ou en fonction des avantages retirés, et en ce que le juge pénal ne peut, concernant cette obligation solidaire, ordonner un
(probatie-)uitstel van tenuitvoerlegging kan bevelen zoals omschreven sursis (probatoire) à l'exécution, tel que défini dans la loi du 29
in de wet van 29 juni 1964 betreffende de opschorting, het uitstel en juin 1964 concernant la suspension, le sursis et la probation, et en
de probatie en zo niet in de mogelijkheid wordt gesteld een mogelijke ce que la possibilité ne lui est dès lors pas donnée d'éviter une
schending van het recht op eerbiediging van de eigendom gewaarborgd éventuelle violation du droit au respect de la propriété, garanti par
door artikel 1 van het Aanvullend Protocol van 20 maart 1952 bij het l'article 1er du Premier Protocole additionnel du 20 mars 1952 à la
Verdrag van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden, te Convention de sauvegarde des droits de l'homme et des libertés
vermijden, fondamentales,
terwijl de strafrechter bij het opleggen van sancties die naar alors que, lorsqu'il impose des sanctions qui constituent des peines
Belgisch intern strafrecht straffen zijn of bij het opleggen van en droit pénal interne belge ou lorsqu'il inflige des amendes
administratieve geldboeten met een volgens de interne Belgische administratives qui présentent, selon la jurisprudence interne belge,
rechtspraak strafrechtelijk karakter met eenzelfde, vergelijkbare of un caractère pénal et qui ont une incidence financière identique,
zelfs beperkter financiële impact, wel beschikt over een dergelijke comparable ou même moindre, le juge pénal dispose effectivement d'une
volle rechtsmacht na een tegensprekelijk debat ? ». pleine juridiction, à l'issue d'un débat contradictoire ? ».
Die zaken, ingeschreven onder de nummers 4465 en 4480 van de rol van Ces affaires, inscrites sous les numéros 4465 et 4480 du rôle de la
het Hof, werden samengevoegd. Cour, ont été jointes.
(...) (...)
III. In rechte III. En droit
(...) (...)
B.1. De prejudiciële vragen betreffen artikel 458 van het Wetboek van B.1. Les questions préjudicielles concernent l'article 458 du Code des
de inkomstenbelastingen 1992 (hierna : WIB 1992) dat bepaalt : impôts sur les revenus 1992 (ci-après : CIR 1992), qui dispose :
« Personen die als daders of als medeplichtigen van misdrijven bedoeld « Les personnes, qui auront été condamnées comme auteurs ou complices
in de artikelen 449 tot 452 werden veroordeeld, zijn hoofdelijk d'infractions visées aux articles 449 à 452, seront tenues
gehouden tot betaling van de ontdoken belasting. solidairement au paiement de l'impôt éludé.
De natuurlijke personen of de rechtspersonen zijn burgerlijk en Les personnes physiques ou morales seront civilement et solidairement
hoofdelijk aansprakelijk voor de geldboeten en kosten die het gevolg responsables des amendes et frais résultant des condamnations
zijn van de veroordelingen welke krachtens de artikelen 449 tot 456 prononcées en vertu des articles 449 à 456 contre leurs préposés ou
tegen hun gemachtigden of bedrijfsleiders zijn uitgesproken ». dirigeants d'entreprise ».
B.2. De prejudiciële vragen strekken ertoe van het Hof te vernemen of B.2. Les questions préjudicielles invitent la Cour à se prononcer sur
die bepaling bestaanbaar is met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, le point de savoir si cette disposition est compatible avec les
al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 van het Europees articles 10 et 11 de la Constitution, combinés ou non avec l'article 6
Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 van het Eerste de la Convention européenne des droits de l'homme et avec l'article 1er
Aanvullend Protocol bij dat Verdrag. du Premier Protocole additionnel à cette Convention.
Het Hof dient dat artikel te onderzoeken in de interpretatie dat de La Cour doit examiner cet article dans l'interprétation selon laquelle
strafrechter niet de bevoegdheid zou hebben om zich met volle le juge répressif ne serait pas compétent pour statuer en pleine
rechtsmacht uit te spreken over de daarin vervatte sanctie van de juridiction sur la sanction de responsabilité solidaire des auteurs et
hoofdelijke aansprakelijkheid van de daders en de medeplichtigen, of des complices qui est contenue dans cette disposition ou pour
om die sanctie te individualiseren overeenkomstig de gemeenrechtelijke individualiser cette sanction conformément aux dispositions pénales de
strafbepalingen betreffende de verzachtende omstandigheden, de droit commun relatives aux circonstances atténuantes, à la suspension,
opschorting, het uitstel en de probatie, of ze te matigen naar gelang au sursis et à la probation ou pour la tempérer en fonction de la part
van het concrete aandeel van de veroordeelde in de bewezen verklaarde concrètement prise par le condamné dans les infractions fiscales
fiscale misdrijven of naar gelang van de genoten voordelen. établies ou en fonction des avantages qui en sont retirés par
B.3. De verwijzende rechters, in hun prejudiciële vragen, en de celui-ci. B.3. Les juges a quo, dans leurs questions préjudicielles, et les
beklaagden voor de verwijzende rechtscolleges, in hun memories, gaan prévenus devant les juridictions a quo, dans leurs mémoires, estiment
ervan uit dat de hoofdelijke gehoudenheid waarin de in het geding que l'obligation solidaire prévue par la disposition en cause doit
zijnde bepaling voorziet, dient te worden beschouwd als een
strafsanctie in de zin van artikel 6.1 van het Europees Verdrag voor être considérée comme une sanction pénale au sens de l'article 6.1 de
de rechten van de mens. la Convention européenne des droits de l'homme.
B.4. Die interpretatie gaat in tegen de rechtspraak van het Hof van B.4. Cette interprétation s'oppose à la jurisprudence de la Cour de
Cassatie die de hoofdelijke gehoudenheid inzake belastingen aanmerkt cassation qui qualifie l'obligation solidaire en matière fiscale de
als een « civielrechtelijke sanctie [die] van rechtswege geldt »
(Cass., 20 juni 1995, Arr. Cass., 1995, nr. 312) of als « een sanction civile qui s'applique « de plein droit » (Cass., 20 juin
1995, Pas., 1995, I, n° 312) ou « de mesure réparatrice qui s'applique
herstelmaatregel die [...] van rechtswege werkt » (Cass., 21 oktober de plein droit » (Cass., 21 octobre 2008, P.08.0535.N) et qui est
2008, P.08.0535.N) en die « gelijkaardig is aan de hoofdelijke similaire « à l'obligation solidaire de restitution à l'égard de tous
gehoudenheid tot teruggave ten aanzien van alle wegens een zelfde
misdrijf veroordeelde personen bepaald in artikel 50 van het les individus condamnés pour une même infraction visés à l'article 50
Strafwetboek » (Cass., 15 oktober 2002, Arr. Cass., 2002, nr. 540; 21 du Code pénal » (Cass., 15 octobre 2002, Pas., 2002, I, n° 540; 21
oktober 2008, P.08.0535.N), dat bepaalt : octobre 2008, P.08.0535.N), article qui dispose :
« Alle wegens een zelfde misdrijf veroordeelde personen zijn « Tous les individus condamnés pour une même infraction sont tenus
hoofdelijk gehouden tot teruggave en schadevergoeding. solidairement des restitutions et des dommages-intérêts.
Zij zijn hoofdelijk gehouden tot de kosten, wanneer zij door een Ils sont tenus solidairement des frais, lorsqu'ils ont été condamnés
zelfde vonnis of arrest zijn veroordeeld. par le même jugement ou arrêt.
Nochtans kan de rechter alle veroordeelden of enige van hen Néanmoins, le juge peut exempter tous ou quelques-uns des condamnés de
vrijstellen van de hoofdelijkheid, mits hij de redenen van die la solidarité, en indiquant les motifs de cette dispense, et en
vrijstelling opgeeft en het door ieder persoonlijk te dragen aandeel déterminant la proportion des frais à supporter individuellement par
in de kosten bepaalt. chacun d'eux.
Personen, door onderscheidene vonnissen of arresten veroordeeld, zijn Les individus condamnés par des jugements ou arrêts distincts ne sont
alleen wegens daden van vervolging, die hun gemeen zijn, hoofdelijk tenus solidairement des frais qu'à raison des actes de poursuite qui
gehouden tot de kosten ». leur ont été communs ».
Het Hof van Cassatie oordeelde dat de hoofdelijkheid van rechtswege La Cour de cassation a jugé que la solidarité s'applique de plein
werkt en niet door de strafrechter moet worden uitgesproken (Cass., 15 droit et ne doit pas être prononcée par le juge répressif (Cass., 15
oktober 2002, Arr. Cass., 2002, nr. 540). Met betrekking tot een octobre 2002, Pas., 2002, I, n° 540). Concernant une sanction
identieke sanctie in artikel 73, vierde lid, van het BTW-Wetboek, in identique prévue à l'article 73, alinéa 4, du Code de la TVA, dans la
de lezing van de wet van 3 juli 1969, en in artikel 73sexies van het version de la loi du 3 juillet 1969, et à l'article 73sexies du Code
BTW-Wetboek, zoals het werd ingevoegd bij de wet van 10 februari 1981, de la TVA, tel qu'il a été inséré par la loi du 10 février 1981, la
oordeelde het Hof van Cassatie dat de hoofdelijkheid een door de wet Cour de cassation a jugé que la solidarité constitue une conséquence
zelf aan de strafrechtelijke veroordeling verbonden burgerlijk gevolg civile que la loi elle-même attache à la condamnation pénale et
is en dat zij bestaat, ook al heeft de strafrechter niet uitdrukkelijk qu'elle existe même si le juge répressif ne constate pas expressément
vastgesteld dat de veroordeelde hoofdelijk gehouden was tot betaling que le condamné était solidairement tenu au paiement de l'impôt éludé
van de ontdoken belasting (Cass., 11 oktober 1996, Arr. Cass., 1996, (Cass., 11 octobre 1996, Pas., 1996, I, n° 375).
nr. 375). De administratie kan derhalve niet enkel tegen de belastingplichtige Par conséquent, l'administration peut non seulement agir contre le
optreden maar zij kan ook een dwangbevel uitvaardigen tegen eenieder redevable, mais elle peut également décerner une contrainte à
die is veroordeeld als mededader of medeplichtige. l'encontre de tous ceux qui ont été condamnés en tant que coauteurs ou complices.
B.5. Op grond van de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten B.5. En vertu de la jurisprudence de la Cour européenne des droits de
van de Mens zou de hoofdelijke gehoudenheid kunnen worden beschouwd l'homme, l'obligation solidaire pourrait être considérée comme une
als een strafsanctie in de zin van artikel 6.1 van het Europees sanction pénale visée à l'article 6.1 de la Convention européenne des
Verdrag voor de rechten van de mens, indien zij volgens de droits de l'homme si elle a un caractère pénal selon la qualification
internrechtelijke kwalificatie een strafrechtelijk karakter heeft, of en droit interne ou s'il ressort de la nature de l'infraction, à
indien uit de aard van de inbreuk, namelijk de algemene draagwijdte en savoir sa portée générale et le caractère préventif et répressif de la
het preventieve en repressieve doel van de bestraffing, blijkt dat het sanction, qu'il s'agit d'une sanction pénale ou encore s'il ressort de
om een strafsanctie gaat, of nog indien uit de aard en de ernst van de la nature et de la sévérité de la sanction subie par l'intéressé
sanctie die de betrokkene ondergaat, blijkt dat zij een bestraffend en qu'elle a un caractère punitif et donc dissuasif (CEDH (grande
daardoor ontradend karakter heeft (EHRM (grote kamer), 23 november chambre), 23 novembre 2006, Jussila c. Finlande).
2006, Jussila t. Finland).
B.6.1. De plaats van artikel 458 in het WIB 1992, namelijk onder B.6.1. L'emplacement de l'article 458 du CIR 1992, à savoir dans la
afdeling II van titel VII, hoofdstuk X, met als opschrift « section II du titre VII, chapitre X, ayant comme intitulé « Sanctions
Strafrechtelijke sancties », volstaat niet om de maatregel pénales », ne suffit pas pour qualifier la mesure, en droit interne,
internrechtelijk te kwalificeren als een strafsanctie. Net als artikel
50 van het Strafwetboek strekt het immers ertoe - te dezen, van de sanction pénale. En effet, tout comme l'article 50 du Code pénal,
rechtswege - een in wezen burgerrechtelijk gevolg te verbinden aan de cet article tend - en l'espèce, de plein droit - à attacher une
conséquence civile de par sa nature à la condamnation ou à la
veroordeling of schuldigverklaring wegens een fiscaal misdrijf. déclaration de culpabilité du chef d'une infraction fiscale.
B.6.2. Wat het tweede en het derde in B.5 vermelde criterium betreft, B.6.2. En ce qui concerne les deuxième et troisième critères
dient te worden opgemerkt dat, ofschoon de in het geding zijnde mentionnés en B.5, il convient d'observer que, bien que la mesure
maatregel het gevolg is van de veroordelingen welke krachtens de litigieuse soit la conséquence des condamnations qui ont été
artikelen 449 tot 456 van het WIB 1992 zijn uitgesproken, hij prononcées en vertu des articles 449 à 456 du CIR 1992, elle tend
hoofdzakelijk ertoe strekt de Staat te verzekeren dat de inkomsten die principalement à garantir à l'Etat que les revenus qui lui ont échappé
hij misliep door de belastingontduiking die mogelijk was door de en raison de la fraude fiscale qui a été rendue possible par les
misdrijven waarvoor de mededaders en medeplichtigen worden infractions du chef desquelles les coauteurs et les complices ont été
veroordeeld, uiteindelijk aan de Schatkist zullen toekomen. De condamnés, reviennent finalement au Trésor public. L'obligation
hoofdelijke gehoudenheid dient ter compensatie van de schade die voor solidaire sert à compenser le dommage causé au Trésor par la faute à
de Schatkist is ontstaan door de fout waaraan de mededaders en laquelle ont participé les coauteurs et les complices. Par ailleurs,
medeplichtigen deelachtig zijn. Het Europees Hof voor de Rechten van la Cour européenne des droits de l'homme a reconnu qu'une distinction
de Mens heeft overigens erkend dat een onderscheid moet worden gemaakt doit être établie entre, d'une part, les majorations d'impôt qui, dans
tussen, enerzijds, belastingverhogingen, die in sommige gevallen als certains cas, peuvent être considérées comme une peine et, d'autre
een straf kunnen worden beschouwd en, anderzijds, schadevergoedingen part, les dommages et intérêts à titre de compensation du préjudice
ter compensatie van door de Staat geleden schade (ibid., § 38). subi par l'Etat (ibid., § 38).
B.6.3. Zoals uit de in het geding zijnde bepaling blijkt, beperkt de B.6.3. Ainsi qu'il ressort de la disposition en cause, la solidarité à
hoofdelijkheid waartoe mededaders of medeplichtigen krachtens die laquelle sont tenus les coauteurs ou les complices en vertu de cette
bepaling gehouden zijn zich tot « de ontdoken belasting ». Ze geldt disposition se limite « à l'impôt éludé ». Elle ne s'applique pas aux
niet voor de belastingverhogingen, administratieve boeten, interesten majorations d'impôt, aux amendes administratives, aux intérêts et aux
en kosten. frais.
Bovendien is een mededader of een medeplichtige slechts hoofdelijk En outre, un coauteur ou un complice n'est solidairement tenu qu'au
gehouden tot de betaling van de belastingen die werden ontdoken door paiement des impôts qui ont été éludés grâce à l'infraction du chef de
het misdrijf waarvoor de betrokkene is veroordeeld, zodat het mogelijk laquelle l'intéressé a été condamné, de sorte qu'il est possible qu'il
is dat het niet om de totaliteit, maar slechts om een deel van de ne s'agisse pas de la totalité, mais seulement d'une partie, de
ontdoken belasting gaat. l'impôt éludé.
B.6.4. De hoofdelijkheid waarin de in het geding zijnde bepaling B.6.4. La solidarité prévue par la disposition en cause constitue en
voorziet, is in wezen een burgerrechtelijke maatregel, waarvan de réalité une mesure civile, dont les effets juridiques sont régis par
rechtsgevolgen worden geregeld door het Burgerlijk Wetboek. Artikel
1202 van dat Wetboek bepaalt dienaangaande : le Code civil. L'article 1202 de ce Code dispose à cet égard :
« Hoofdelijkheid wordt niet vermoed; zij moet uitdrukkelijk bedongen « La solidarité ne se présume point; il faut qu'elle soit expressément
zijn. stipulée.
Deze regel lijdt alleen uitzondering in de gevallen waarin Cette règle ne cesse que dans les cas où la solidarité a lieu de plein
hoofdelijkheid bestaat van rechtswege, krachtens een bepaling van de droit, en vertu d'une disposition de la loi ».
wet ». B.6.5. Uit wat voorafgaat, vloeit voort dat de hoofdelijke B.6.5. Il résulte de ce qui précède que l'obligation solidaire prévue
gehoudenheid waarin de in het geding zijnde bepaling voorziet, geen
straf is in de zin van artikel 6 van het Europees Verdrag voor de par la disposition en cause n'est pas une peine au sens de l'article 6
rechten van de mens. de la Convention européenne des droits de l'homme.
B.7.1. De betwistingen die voortvloeien uit de vaststelling van het B.7.1. Les litiges qui découleraient de la fixation du montant de
bedrag van de ontdoken belasting, de invordering van die belasting of l'impôt éludé, du recouvrement de cet impôt ou du droit de recours du
het verhaalsrecht van de tot de hoofdelijke gehoudenheid veroordeelde coauteur ou du complice condamné à la solidarité contre les autres
mededader of medeplichtige jegens de andere veroordeelden, moeten condamnés doivent cependant faire l'objet d'un contrôle de pleine
evenwel het voorwerp uitmaken van een rechterlijke controle met volle rechtsmacht. juridiction par le juge compétent.
B.7.2. Wanneer het bedrag van de ontdoken belasting niet vaststaat op B.7.2. Lorsque le montant de l'impôt éludé n'est pas établi au moment
het ogenblik van de veroordeling, zal dat bedrag worden vastgesteld de la condamnation, ce montant sera établi conformément à la
overeenkomstig de eigenheid van elke belasting. In ieder geval dient spécificité de chaque impôt. En tout état de cause, le codébiteur
de hoofdelijk gehouden schuldenaar dezelfde rechtsmiddelen te kunnen solidaire doit pouvoir exercer les mêmes voies de recours que le
aanwenden als de belastingplichtige. Te dien aanzien dient te worden redevable de l'impôt. A cet égard, il y a lieu d'observer que la
opgemerkt dat met de wijziging, bij de wet van 15 maart 1999 modification de l'article 366 du CIR 1992 par la loi du 15 mars 1999
betreffende de beslechting van fiscale geschillen, van artikel 366 van relative au contentieux en matière fiscale a attribué le droit
het WIB 1992, het recht om bezwaar in te dienen wordt toegekend aan d'introduire une réclamation à tout redevable soumis au Code des
elke belastingschuldige die is onderworpen aan het Wetboek van de
inkomstenbelastingen, dit wil zeggen aan elke persoon die kan zijn impôts sur les revenus, c'est-à-dire à toute personne qui peut être
gehouden tot de betaling van de belasting. tenue au paiement de l'impôt.
B.7.3. Wanneer de overheid tot de invordering van de ontdoken B.7.3. Lorsque les autorités procèdent au recouvrement de l'impôt
belasting overgaat jegens een tot de hoofdelijke gehoudenheid éludé à l'égard d'un coauteur ou d'un complice condamné à l'obligation
veroordeelde mededader of medeplichtige, wat luidens de
administratieve voorschriften enkel het geval zou zijn wanneer alle solidaire, ce qui serait uniquement le cas, selon les prescriptions
mogelijkheden tot invordering van de totaliteit van de ingekohierde administratives, lorsque toutes les possibilités de recouvrement de la
belasting ten laste van de belastingplichtige zelf, zijn echtgenoot of totalité de l'impôt enrôlé à charge du redevable lui-même, de son
zijn vertegenwoordigers zijn uitgeput, kunnen de betwistingen die conjoint ou de ses représentants ont été épuisées, les contestations
hieruit zouden voortvloeien, het voorwerp uitmaken van een qui en découleraient peuvent faire l'objet d'un contrôle de pleine
rechterlijke controle met volle rechtsmacht. Zo kan, wanneer twijfel juridiction par le juge compétent. Ainsi, lorsqu'un doute existe quant
bestaat over het deel van de belasting dat is ontdoken door het misdrijf waarvoor een persoon als dader, mededader of medeplichtige is veroordeeld, de vervolgde schuldenaar die betwistingen voor de bevoegde burgerlijke rechtbank brengen. B.7.4. Bovendien zal, met toepassing van de regels van de hoofdelijkheid, de mededader of de medeplichtige die de gehele schuld of een deel ervan heeft voldaan, zich kunnen verhalen op de andere mededaders en medeplichtigen. Indien één van hen onvermogend is, wordt het door zijn onvermogen veroorzaakte verlies naar evenredigheid omgeslagen over al de andere mededaders en medeplichtigen die in staat zijn om te betalen, en degene die de schuld voldaan heeft (artikel 1214, tweede lid, van het Burgerlijk Wetboek). Ook al zou het bedrag van de ontdoken belasting tot de betaling waarvan de mededader of de medeplichtige hoofdelijk is gehouden aanzienlijk zijn, zal de betrokkene een deel van dat bedrag in beginsel kunnen terugvorderen. B.8.1. De verwijzende rechtscolleges ondervragen het Hof nog over het feit dat de in het geding zijnde bepaling de strafrechter zou verhinderen rekening te houden met verzachtende omstandigheden of de à la partie de l'impôt qui a été éludée grâce à l'infraction du chef de laquelle une personne a été condamnée comme auteur, coauteur ou complice, le débiteur poursuivi peut porter ces contestations devant le tribunal civil compétent. B.7.4. En outre, en application des règles de la solidarité, le coauteur ou le complice qui a acquitté tout ou partie de la dette pourra se retourner contre les autres coauteurs et complices. Si l'un d'eux se trouve insolvable, la perte qu'occasionne son insolvabilité se répartit par contribution entre tous les autres coauteurs et complices solvables et celui qui a fait le paiement (article 1214, alinéa 2, du Code civil). Quand bien même le montant de l'impôt éludé au paiement duquel le coauteur ou le complice est solidairement tenu serait considérable, l'intéressé pourra en principe récupérer une partie de ce montant. B.8.1. Les juridictions a quo interrogent encore la Cour sur le point de savoir si la disposition en cause empêcherait le juge répressif de prendre en compte des circonstances atténuantes ou d'accorder les
maatregelen bepaald in de wet van 29 juni 1964 betreffende de mesures fixées dans la loi du 29 juin 1964 relative à la suspension,
opschorting, het uitstel en de probatie te verlenen. au sursis et à la probation.
B.8.2. Gelet op het feit dat de hoofdelijke gehoudenheid geen straf B.8.2. Eu égard au fait que l'obligation solidaire ne constitue pas
is, heeft de wetgever de artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet une peine, le législateur n'a pas violé les articles 10 et 11 de la
geschonden door niet erin te voorzien dat de strafrechter zou vermogen Constitution en ne prévoyant pas que le juge pénal puisse prendre en
rekening te houden met de in B.8.1 vermelde omstandigheden en maatregelen. considération les circonstances et les mesures mentionnées en B.8.1.
B.9. De toetsing aan artikel 1 van het Eerste Aanvullend Protocol bij B.9. Le contrôle au regard de l'article 1er du Premier Protocole
het Europees Verdrag voor de rechten van de mens, in samenhang gelezen additionnel à la Convention européenne des droits de l'homme, combiné
met de artikelen 10 en 11 van de Grondwet, leidt niet tot een andere avec les articles 10 et 11 de la Constitution, ne conduit pas à une
conclusie. autre conclusion.
B.10. De prejudiciële vragen dienen ontkennend te worden beantwoord. B.10. Les questions préjudicielles appellent une réponse négative.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
zegt voor recht : dit pour droit :
Rekening houdend met wat in B.7 is uiteengezet, schendt artikel 458 Compte tenu de ce qui est exposé en B.7, l'article 458 du Code des
van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 niet de artikelen 10 impôts sur les revenus 1992 ne viole pas les articles 10 et 11 de la
en 11 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 6 Constitution, combinés ou non avec l'article 6 de la Convention
van het Europees Verdrag voor de rechten van de mens en met artikel 1 européenne des droits de l'homme, et avec l'article 1er du Premier
van het Eerste Aanvullend Protocol bij dat Verdrag. Protocole additionnel à cette Convention.
Aldus uitgesproken in het Nederlands en het Frans, overeenkomstig Ainsi prononcé en langue néerlandaise et en langue française,
artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à
terechtzitting van 18 juni 2009. l'audience publique du 18 juin 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De wnd. voorzitter, Le président f.f.,
E. De Groot. E. De Groot.
^