Etaamb.openjustice.be
Meertalige weergave van Arrest van --
← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 87/2009 van 28 mei 2009 Rolnummer 4464 In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 6 maart 2008 « houdende organisatie van openbaar vervoer tussen bezienswa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...)"
Uittreksel uit arrest nr. 87/2009 van 28 mei 2009 Rolnummer 4464 In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 6 maart 2008 « houdende organisatie van openbaar vervoer tussen bezienswa Het Grondwettelijk Hof, samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de rechter(...) Extrait de l'arrêt n° 87/2009 du 28 mai 2009 Numéro du rôle : 4464 En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 6 mars 2008 portant organisation des transports desservant des lieux d'intérêt dans La Cour constitutionnelle, composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. Ma(...)
GRONDWETTELIJK HOF COUR CONSTITUTIONNELLE
Uittreksel uit arrest nr. 87/2009 van 28 mei 2009 Extrait de l'arrêt n° 87/2009 du 28 mai 2009
Rolnummer 4464 Numéro du rôle : 4464
In zake : het beroep tot vernietiging van de ordonnantie van het En cause : le recours en annulation de l'ordonnance de la Région de
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 6 maart 2008 « houdende Bruxelles-Capitale du 6 mars 2008 portant organisation des transports
organisatie van openbaar vervoer tussen bezienswaardigheden in het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest », ingesteld door de bvba « Nice desservant des lieux d'intérêt dans la Région de Bruxelles-Capitale,
Travelling ». introduit par la SPRL « Nice Travelling ».
Het Grondwettelijk Hof, La Cour constitutionnelle,
samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P.
rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P.
J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y.
P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, Dutilleux, présidée par le président M. Melchior,
wijst na beraad het volgende arrest : après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant :
I. Onderwerp van het beroep en rechtspleging I. Objet du recours et procédure
Bij verzoekschrift dat aan het Hof is toegezonden bij op 29 april 2008 Par requête adressée à la Cour par lettre recommandée à la poste le 29
ter post aangetekende brief en ter griffie is ingekomen op 30 april
2008, heeft de bvba « Nice Travelling », met maatschappelijke zetel te avril 2008 et parvenue au greffe le 30 avril 2008, la SPRL « Nice
1080 Brussel, Martin Pfeifferstraat 7, beroep tot vernietiging Travelling », dont le siège social est situé à 1080 Bruxelles, rue
ingesteld van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest Martin Pfeiffer 7, a introduit un recours en annulation de
van 6 maart 2008 « houdende organisatie van openbaar vervoer tussen l'ordonnance de la Région de Bruxelles-Capitale du 6 mars 2008 portant
bezienswaardigheden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest » organisation des transports desservant des lieux d'intérêt dans la
(bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 1 april 2008). Région de Bruxelles-Capitale (publiée au Moniteur belge du 1er avril 2008).
De vordering tot schorsing van dezelfde ordonnantie, ingediend door La demande de suspension de la même ordonnance, introduite par la même
dezelfde verzoekende partij, is verworpen bij het arrest nr. 100/2008 partie requérante, a été rejetée par l'arrêt n° 100/2008 du 3 juillet
van 3 juli 2008, bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 10 2008, publié au Moniteur belge du 10 septembre 2008.
september 2008.
(...) (...)
II. In rechte II. En droit
(...) (...)
Ten aanzien van het onderwerp van het beroep Quant à l'objet du recours
B.1. Uit de uiteenzetting van de middelen van het verzoekschrift B.1. Il ressort de l'exposé des moyens de la requête que ceux-ci ne
blijkt dat de middelen enkel worden aangevoerd tegen de artikelen 2, sont dirigés que contre les articles 2, 3, 4 et 7 de l'ordonnance du 6
3, 4 en 7 van de ordonnantie van 6 maart 2008 « houdende organisatie mars 2008 « portant organisation des transports desservant des lieux
van openbaar vervoer tussen bezienswaardigheden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ». d'intérêt dans la Région de Bruxelles-Capitale ».
Het Hof beperkt zijn onderzoek tot die bepalingen. La Cour limite son examen à ces dispositions.
Ten aanzien van de bestreden bepalingen Quant aux dispositions attaquées
B.2.1. Zoals het van toepassing was op het grondgebied van het B.2.1. Tel qu'il était applicable sur le territoire de la Région de
Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, bepaalde artikel 2 van de besluitwet Bruxelles-Capitale, l'article 2 de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946 «
van 30 december 1946 « betreffende het bezoldigd vervoer van personen relatif aux transports rémunérés de voyageurs par route effectués par
over de weg met autobussen en met autocars » - gewijzigd bij artikel autobus et par autocars » - modifié par l'article 24 de la loi du 23
24 van de wet van 23 juni 1969 « betreffende de taxidiensten » en juin 1969 « relative aux services de taxis », puis par l'article 2 de
vervolgens bij artikel 2 van de wet van 29 juni 1984 « tot wijziging la loi du 29 juin 1984 « modifiant l'arrêté-loi du 30 décembre 1946
van de besluitwet van 30 december 1946 houdende herziening en portant révision et coordination de la législation relative au
coördinatie van de wetgeving betreffende het bezoldigd vervoer van transport rémunéré de personnes par véhicules automobiles » -
personen door middel van automobielen » : disposait :
« Vallen onder toepassing van deze besluitwet : « Tombent sous l'application du présent arrêté-loi :
A. Het geregeld vervoer; A. Les services réguliers;
B. De bijzondere vormen van geregeld vervoer; B. Les services réguliers spécialisés;
C. Het ongeregeld vervoer; C. Les services occasionnels;
Vallen buiten de besluitwet : Echappent à l'empire de l'arrêté-loi :
1° De vervoerdiensten, door een werkgever met eigen materieel en op 1° Les transports organisés et exploités par un employeur, au moyen de
eigen verantwoordelijkheid uitsluitend ten behoeve van zijn personeel son propre matériel et sous sa propre responsabilité, à l'usage
ingericht en geëxploiteerd, voor zoover daar voor dit laatste geen exclusif de son personnel pour peu qu'il n'en résulte aucune charge
geldelijke of bezwarende last uit voortvloeit; pécuniaire ou onéreuse pour ce dernier;
2° De vervoerdiensten van en naar de stations, door de hotels 2° Les transports de et vers les gares assurés par les hôtels, à
uitsluitend ten behoeve van hun cliënteele verzekerd; de l'usage exclusif de leur clientèle; les transports de et vers les
vervoerdiensten van en naar de luchthavens, door de aérogares, assurés par les entreprises de navigation aérienne, à
luchtvaartondernemingen uitsluitend ten behoeve van haar cliënteele l'usage exclusif de leur clientèle; les services d'ambulance des
verzekerd; de ambulanciediensten der hospitalen en klinieken en, in 't algemeen alle dergelijke vervoerdiensten waarvoor de tusschenkomst van een ondernemer van vervoer te lande niet vereischt is. De Koning kan echter aan de onder 1° en 2° hiervoren bedoelde vervoerdiensten al of een gedeelte opleggen van de bij artikel 28 en 29 voorziene verplichtingen welke op de diensten, waarvoor een machtiging vereischt is, rusten, inzonderheid die betreffende de technische eischen in verband met de veiligheid voor het gebezigd materieel, het dekken van de burgerlijke aansprakelijkheid alsmede de geneeskundige schifting van en het geneeskundig toezicht op de autobestuurders. 3° De diensten ingericht op eigen initiatief, ter gelegenheid van hôpitaux et cliniques, et, en général, tous les transports analogues ne comportant pas l'intervention d'un entrepreneur de transports terrestres. Toutefois le Roi peut imposer aux transports visés sub 1° et 2° ci-dessus, tout ou partie des obligations faisant l'objet des articles 28 et 29 incombant aux services soumis à autorisation, notamment celles relatives aux conditions techniques de sécurité du matériel utilisé, à la couverture de la responsabilité civile et à la sélection et la surveillance médicales des chauffeurs; 3° Les services organisés d'initiative, à l'occasion d'événements
onvoorziene gebeurtenissen of om in de toevallige ontoereikendheden of imprévus ou pour suppléer à l'insuffisance accidentelle ou à la
de momenteele schorsing van openbare vervoerdiensten te voorzien. In suspension momentanée de services publics de transport. Dans ce cas,
dit geval behoort de inrichter van die diensten daarvan den dag zelf il appartient à l'organisateur de ces services d'en informer le jour
en bij ter post aangeteekenden brief kennis te geven aan den Minister même et par lettre recommandée à la poste, le Ministre des
van Verkeerswezen, die over de opheffing van de diensten of over het Communications qui décidera de la suppression des services ou de
verleenen van de in artikel 8 bedoelde tijdelijke machtiging beslist ». l'octroi de l'autorisation temporaire visée à l'article 8 ».
Bij artikel 2 van de ordonnantie van 6 maart 2008 wordt aan het tweede L'article 2 de l'ordonnance du 6 mars 2008 ajoute à l'alinéa 2 de
lid van die bepaling een 4° toegevoegd, dat luidt : cette disposition un 4°, libellé comme suit :
« De diensten van geregeld vervoer of de bijzondere vormen van « Les services de transport régulier et les formes particulières de
geregeld vervoer per autobus of autocar die geheel of gedeeltelijk transport régulier par autobus ou autocar partiellement ou entièrement
uitgeoefend worden in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, en die door assurés en Région de Bruxelles-Capitale, et qui sont principalement
de keuze van het traject en de stopplaatsen of door het aanbieden van destinés, par le choix du trajet et des arrêts ou par l'offre de
aanvullende diensten in hoofdzaak gericht zijn op reizigers die services supplémentaires, aux voyageurs souhaitant visiter des lieux
bezienswaardigheden van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wensen te d'intérêt de la Région de Bruxelles-Capitale ou obtenir des
bezichtigen of er informatie over wensen te verkrijgen. Voor deze informations à leur sujet. En ce qui concerne ces services, on entend
diensten wordt onder ' bezienswaardigheden ' verstaan : gebouwen of par ' lieux d'intérêt ' : les bâtiments ou monuments qui, de par leurs
monumenten die voor bezoekers van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest caractéristiques extérieures, sont remarquables pour les visiteurs de
omwille van hun uiterlijke kenmerken opvallend zijn ». la Région de Bruxelles-Capitale ».
B.2.2. Artikel 3, eerste lid, van de ordonnantie van het Brusselse B.2.2. L'article 3, alinéa 1er, de l'ordonnance de la Région de
Hoofdstedelijke Gewest van 22 november 1990 « betreffende de Bruxelles-Capitale du 22 novembre 1990 « relative à l'organisation des
organisatie van het openbaar vervoer in het Brusselse Hoofdstedelijk transports en commun dans la Région de Bruxelles-Capitale » - modifié
Gewest » - gewijzigd bij artikel 15 van de ordonnantie van 19 april par l'article 15 de l'ordonnance du 19 avril 2007 « portant des
2007 « houdende diverse bepalingen inzake openbare dienst van openbaar dispositions diverses en matière de service public de transport en
stadsvervoer in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest » - bepaalt de commun urbain dans la Région de Bruxelles-Capitale » - décrit les
aangelegenheden die de beheersovereenkomst tussen de Brusselse matières que doit régler le contrat de gestion entre le Gouvernement
Hoofdstedelijke Regering en de Maatschappij voor het Intercommunaal de la Région de Bruxelles-Capitale et la « Société des Transports
Vervoer te Brussel (MIVB) moet regelen. Intercommunaux de Bruxelles » (STIB).
Die bepaling luidde : Cette disposition était libellée comme suit :
« De Executieve en de Maatschappij sluiten een beheersovereenkomst. « L'Exécutif et la Société concluent un contrat de gestion qui règle
Deze regelt de volgende materies : les matières suivantes :
1° - De doelstellingen opgelegd aan de partijen; deze doelstellingen 1° - Les objectifs assignés aux parties; ces objectifs traduisent la
zijn uitingen van het gezamenlijk beleid van de Maatschappij en de politique poursuivie en commun par la Société et l'Exécutif, tant pour
Executieve, zowel voor wat betreft de uitbating van de dienst van het ce qui concerne l'exploitation du service des transports en commun
stedelijk openbaar vervoer als voor wat betreft de beheersmethoden en urbains qu'en ce qui concerne les méthodes de gestion et la structure
de structuur van de Maatschappij, met inbegrip van de contacten met de la Société, en ce compris les rapports avec la clientèle et la
het kliënteel en het handelsbeleid van de Maatschappij. politique commerciale de la Société.
2° - De principes betreffende de aanleg, wijziging, uitbreiding en 2° - Les principes relatifs à l'établissement, la modification,
afschaffing van lijnen door de Maatschappij of door haar l'extension, la suppression de lignes, par la Société ou par ses
dochtermaatschappijen of concessiehouders. filiales ou concessionnaires.
3° - Het investeringsplan dat noodzakelijk is voor de realisatie van 3° - Le plan des investissements nécessaires pour la réalisation de
deze doelstellingen door de Maatschappij of haar dochtermaatschappijen ces objectifs par la Société ou ses filiales ou concessionnaires.
of concessiehouders.
4° - Het financieel stelsel van de uitbating, en in het bijzonder : 4° - Le régime financier de l'exploitation, et en particulier :
a) de principes voor de bepaling van de tarieven; a) les principes de détermination des tarifs;
b) de bepaling, de berekening en de uitbetalingsmodaliteiten van de b) la fixation, le calcul et les modalités de paiement des dotations
eventuele dotaties ten laste van de algemene begroting van de uitgaven éventuelles à charge du budget général des dépenses de la Région;
van het Gewest;
c) de lasten, intresten en afschrijvingen die het Gewest wil besteden c) les charges, intérêts et amortissements que la Région accepte de
aan de dekking van de investeringen, onder de vorm van dotaties. destiner à la couverture d'investissements, sous forme de dotations.
5° - Desgevallend, het tijdschema voor de realisatie van de 5° - Le cas échéant, le calendrier de réalisation des objectifs visés
doelstellingen waarover hierboven sprake in 1°. au 1° ci-dessus.
6° - De winstdeling van de Maatschappij ten voordele van 6° - L'intéressement de la Société aux objectifs visés ci-dessus et
doelstellingen waarvan sprake hierboven en de sancties bij les sanctions en cas de non-respect par une partie de ses engagements.
niet-naleving van hun verbintenissen door een partij.
7° - De elementen die het bedrijfsplan, bedoeld in artikel 4 van deze 7° - Les éléments que le plan d'entreprise visé à l'article 4 de la
ordonnantie, moet bevatten en de termijnen voor de mededeling en de présente ordonnance doit contenir et les délais pour la communication
goedkeuring van het plan. et l'approbation du plan.
Over de beheersovereenkomst zal vooraf worden onderhandeld met de Le contrat de gestion aura préalablement été négocié avec les
sociale partners overeenkomstig artikel 14 van deze ordonnantie. partenaires sociaux dans le respect de l'article 14 de la présente
8° - Voorwaarden tot herziening van de overeenkomst ». ordonnance. 8° - Les conditions de révision du contrat ».
Bij artikel 3 van de ordonnantie van 6 maart 2008 wordt in die L'article 3 de l'ordonnance du 6 mars 2008 insère dans cette
bepaling een 2°bis ingevoegd, dat luidt : disposition un 2°bis, libellé comme suit :
« de principes betreffende de uitbating van de diensten bedoeld in « les principes relatifs à l'exploitation des services visés à
artikel 2, tweede lid, 4° van de besluitwet van 30 december 1946 l'article 2, deuxième alinéa, 4°, de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946
betreffende het bezoldigd vervoer van personen over de weg met relatif aux transports rémunérés de voyageurs par route effectués par
autobussen en met autocars ». autobus et par autocars ».
B.2.3. Artikel 15 van de ordonnantie van 22 november 1990 bepaalde : B.2.3. L'article 15 de l'ordonnance du 22 novembre 1990 disposait :
« De Maatschappij kan, mits voorafgaandelijke toelating van de « La Société peut, moyennant l'autorisation préalable de l'Exécutif et
Executieve en tegen de voorwaarden die werden bepaald door deze aux conditions fixées par celui-ci, participer à la constitution, au
laatste, deelnemen aan de oprichting, of in het kapitaal van, of aan capital ou à la gestion de sociétés, associations, ou autres
het beheer van ondernemingen, verenigingen of andere openbare of organismes publics ou privés, dont l'objet se rattache directement ou
private instellingen waarvan het voorwerp rechtstreeks of
onrechtstreeks aansluit bij het voorwerp van de Maatschappij. indirectement à celui de la Société.
De Maatschappij mag, mits voorafgaande toelating van de Executieve en La Société peut, moyennant l'autorisation préalable de l'Exécutif et
tegen de voorwaarden die door haar worden bepaald, regelmatige aux conditions fixées par celui-ci, affermer des services réguliers et
diensten en regelmatige gespecialiseerde diensten uitbesteden ». des services réguliers spécialisés ».
Artikel 4 van de ordonnantie van 6 maart 2008 voegt aan die bepaling L'article 4 de l'ordonnance du 6 mars 2008 ajoute à cette disposition
vier leden toe, die luiden : quatre alinéas :
« De Maatschappij verzekert de organisatie van de diensten bedoeld in « La Société assure l'organisation des services, visés à l'article 2,
artikel 2, tweede lid, 4°, van de besluitwet van 30 december 1946 deuxième alinéa, 4°, de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946 relatif aux
betreffende het bezoldigd vervoer van personen over de weg met transports rémunérés de voyageurs par route effectués par autobus et
autobussen en met autocars. par autocars.
Zij besteedt deze diensten uit onder de vorm en tegen de voorwaarden Elle sous-traite ces services sous la forme et aux conditions qu'elle
die zij bepaalt. détermine.
Evenwel neemt de Maatschappij bij deze uitbesteding de volgende regels Dans le cadre de cette sous-traitance, la Société prend toutefois les
in acht : règles suivantes en considération :
- de principes, krachtens artikel 3, 1e lid, 2°bis, vastgelegd in de - les principes, en vertu de l'article 3, 1er alinéa, 2°bis, fixés
beheersovereenkomst; dans le contrat de gestion;
- een voorafgaande Europese bekendmaking van de intentie over te gaan - une publicité européenne préalable de l'intention de procéder à la
tot de uitbesteding van deze diensten; sous-traitance de ces services;
- een objectieve beoordeling van de gegadigden en een gemotiveerde - un examen objectif des candidats ainsi qu'un octroi motivé;
toekenning; - aan de uitbater worden geen financiële verplichtingen opgelegd die - l'exploitant ne se voit pas imposer d'obligations financières qui ne
niet louter kostendekkend zijn; couvrent pas seulement les frais;
- een maximale looptijd van acht jaar. - une durée maximale de huit ans.
Ingeval de Maatschappij geen uitbaters kan aantrekken of deze in Au cas où la Société ne pourrait pas attirer des exploitants ou que
gebreke zijn/blijven, kan de Regering evenwel de Maatschappij toelaten ceux-ci sont/restent en défaut, le Gouvernement peut toutefois
zelf deze diensten waar te nemen ». autoriser la Société à assurer elle-même ces services ».
B.2.4. Artikel 7 van de ordonnantie van 6 maart 2008 voegt in de B.2.4. L'article 7 de l'ordonnance du 6 mars 2008 insère, dans
ordonnantie van 22 november 1990 een artikel 18ter in, dat luidt : l'ordonnance du 22 novembre 1990, un article 18ter, qui dispose :
« De diensten bedoeld in artikel 2, tweede lid, 4° van de besluitwet « Les services visés à l'article 2, deuxième alinéa, 4° de
van 30 december 1946 betreffende het bezoldigd vervoer van personen l'arrêté-loi du 30 décembre 1946 relatif aux transports rémunérés de
over de weg met autobussen en met autocars kunnen slechts aangeboden voyageurs par route effectués par autobus et par autocars peuvent
of verleend worden door de Maatschappij of door de onderneming of de uniquement être assurés ou accordés par la Société ou par l'entreprise
ondernemingen aan wie de Maatschappij die diensten overeenkomstig ou les entreprises à qui la Société a sous-traité lesdits services
artikel 15 heeft uitbesteed ». conformément à l'article 15 ».
Ten aanzien van de ontvankelijkheid van het beroep Quant à la recevabilité du recours
Wat het belang van de verzoekende partij betreft En ce qui concerne l'intérêt de la requérante
B.3. De Grondwet en de bijzondere wet van 6 januari 1989 vereisen dat B.3. La Constitution et la loi spéciale du 6 janvier 1989 imposent à
elke natuurlijke persoon of rechtspersoon die een beroep tot toute personne physique ou morale qui introduit un recours en
vernietiging instelt, doet blijken van een belang. Van het vereiste annulation de justifier d'un intérêt. Ne justifient de l'intérêt
belang doen slechts blijken de personen wier situatie door de requis que les personnes dont la situation pourrait être affectée
bestreden norm rechtstreeks en ongunstig zou kunnen worden geraakt. directement et défavorablement par la norme attaquée. Il s'ensuit que
Bijgevolg is de actio popularis niet toelaatbaar. l'action populaire n'est pas admissible.
B.4.1. Uit de parlementaire voorbereiding van de ordonnantie van 6 B.4.1. Il ressort des travaux préparatoires de l'ordonnance du 6 mars
maart 2008 (Parl. St., Parlement van het Brusselse Hoofdstedelijke 2008 (Doc. parl ., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale,
Gewest, 2007-2008, nr. A-444/2, pp. 3 en 5) en uit de stukken die door 2007-2008, n° A-444/2, pp. 3 et 5), ainsi que des pièces déposées par
de verzoekende partij werden ingediend, blijkt dat die laatste een la requérante, que cette dernière exploite un service régulier de
dienst van geregeld vervoer per autobus uitbaat, die wordt beoogd door transport par autobus visé par l'article 2, alinéa 2, 4°, de
artikel 2, tweede lid, 4°, van de besluitwet van 30 december 1946. l'arrêté-loi du 30 décembre 1946.
De situatie van de verzoekende partij kan bijgevolg rechtstreeks en La situation de la requérante est dès lors susceptible d'être affectée
ongunstig worden geraakt door de in B.2 geciteerde bepalingen van de directement et défavorablement par les dispositions de l'ordonnance du
ordonnantie van 6 maart 2008, die het kader wijzigen waarin dat type 6 mars 2008 citées en B.2 qui modifient le cadre dans lequel ce type
van diensten kan worden uitgebaat. de service peut être exploité.
B.4.2. De verzoekende partij doet bijgevolg blijken van het vereiste B.4.2. La requérante justifie dès lors de l'intérêt requis pour
belang om de vernietiging te vorderen van de artikelen 2, 3, 4 en 7 demander l'annulation des articles 2, 3, 4 et 7 de l'ordonnance du 6
van de ordonnantie van 6 maart 2008. Wat de ontvankelijkheid van het eerste middel betreft B.5.1. De Brusselse Hoofdstedelijke Regering voert aan dat de verzoekende partij geen belang heeft bij het eerste middel omdat de grief die dat middel bevat, niets te maken zou hebben met haar maatschappelijk doel. B.5.2. Daar het beroep tot vernietiging ontvankelijk is, hoeven de verzoekende partijen daarenboven niet te getuigen van een belang bij het middel. Wat betreft de bevoegdheid van het Hof om kennis te nemen van het tweede middel B.6.1. Uit de toelichting van het eerste en het tweede onderdeel van het tweede middel blijkt dat het Hof wordt verzocht uitspraak te doen over de bestaanbaarheid van de bestreden bepalingen met de artikelen mars 2008. En ce qui concerne la recevabilité du premier moyen B.5.1. Le Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale allègue que la requérante n'a pas intérêt au premier moyen parce que le grief qu'il contient serait étranger à l'objet social de cette dernière. B.5.2. Dès lors que le recours en annulation est recevable, les requérants ne doivent pas justifier en outre d'un intérêt au moyen. En ce qui concerne la compétence de la Cour pour connaître du second moyen B.6.1. Il ressort des développements des première et deuxième branches du second moyen que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité
82 en 86 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap. des dispositions attaquées avec les articles 82 et 86 du Traité
instituant la Communauté européenne.
Het Hof is niet bevoegd om wetskrachtige normen rechtstreeks te La Cour n'est pas compétente pour contrôler directement les normes
toetsen aan internationaalrechtelijke bepalingen. Het houdt niettemin législatives au regard de dispositions de droit international. Elle
met zulke bepalingen rekening wanneer het de bestaanbaarheid tient néanmoins compte de telles dispositions lorsqu'elle examine la
onderzoekt van een wetskrachtige norm met grondwetsbepalingen die compatibilité d'une norme législative avec des dispositions
analoge rechten of vrijheden waarborgen. constitutionnelles garantissant des droits ou libertés analogues.
De artikelen 82 en 86 van het Verdrag tot oprichting van de Europese Les articles 82 et 86 du Traité instituant la Communauté européenne
Gemeenschap bevatten « mededingingsregels » die onder meer verbieden contiennent des « règles de concurrence » qui interdisent entre autres
dat misbruik wordt gemaakt van een « machtspositie op de l'exploitation abusive d'une « position dominante sur le marché commun
gemeenschappelijke markt of op een wezenlijk deel daarvan ». ou dans une partie substantielle de celui-ci ».
Artikel 23, derde lid, 1°, van de Grondwet, dat slechts heel terloops L'article 23, alinéa 3, 1°, de la Constitution, qui n'est que très
wordt vermeld in de uiteenzetting van de eerste twee onderdelen van incidemment invoqué dans l'exposé des deux premières branches du
het middel, waarborgt « het recht op arbeid en op de vrije keuze van moyen, garantit « le droit au travail et au libre choix d'une activité
beroepsarbeid in het raam van een algemeen werkgelegenheidsbeleid dat professionnelle dans le cadre d'une politique générale de l'emploi,
onder meer gericht is op het waarborgen van een zo hoog en stabiel visant entre autres à assurer un niveau d'emploi aussi stable et élevé
mogelijk werkgelegenheidspeil », « het recht op billijke que possible », le « droit à des conditions de travail et à une
arbeidsvoorwaarden en een billijke beloning », alsmede « het recht op rémunération équitables », ainsi que le « droit d'information, de
informatie, overleg en collectief onderhandelen ». consultation et de négociation collective ».
Doordat die grondwetsbepaling geen rechten of vrijheden waarborgt die Cette disposition constitutionnelle ne garantissant pas de droits ou
analoog zijn met de voormelde bepalingen van Europees recht, is het libertés analogues aux dispositions de droit européen précitées, la
Hof niet bevoegd om kennis te nemen van het eerste en het tweede Cour n'est pas compétente pour connaître des première et deuxième
onderdeel van het tweede middel. branches du second moyen.
B.6.2. Uit de toelichting van het derde onderdeel van het tweede B.6.2. Il ressort des développements de la troisième branche du second
middel blijkt dat het Hof wordt verzocht uitspraak te doen over de moyen que la Cour est invitée à statuer sur la compatibilité des
bestaanbaarheid van de bestreden bepalingen met de vrijheid van handel dispositions attaquées avec la liberté de commerce et d'industrie qui
en nijverheid die zou zijn toegekend bij zowel het decreet van 2-17
maart 1791 tot afschaffing van het gildewezen, als artikel 23, derde serait reconnue tant par le décret des 2-17 mars 1791 « portant
suppression de tous les droits d'aides, de toutes les maîtrises et
jurandes et établissement de patentes » que par l'article 23, alinéa
lid, 1°, van de Grondwet. 3, 1°, de la Constitution.
Het Hof is niet bevoegd om een middel te onderzoeken dat is afgeleid La Cour n'est pas compétente pour examiner un moyen pris de la
uit de schending van artikel 7 van het decreet van 2-17 maart 1791, violation de l'article 7 du décret des 2-17 mars 1791 reconnaissant la
waarbij de vrijheid van handel en nijverheid is toegekend. Die liberté de commerce et d'industrie. Cette liberté n'est, de surcroît,
vrijheid wordt bovendien niet toegekend bij artikel 23, derde lid, 1°, pas reconnue par l'article 23, alinéa 3, 1°, de la Constitution.
van de Grondwet.
De vrijheid van handel en nijverheid wordt echter wel gewaarborgd door La liberté de commerce et d'industrie est cependant garantie par une
een bepaling waaraan het Hof rechtstreeks vermag te toetsen, meer disposition dont la Cour assure directement le respect, à savoir
bepaald artikel 6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8 l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi spéciale du 8 août 1980 de
augustus 1980 tot hervorming der instellingen, dat de gewesten ertoe réformes institutionnelles qui impose aux régions d'exercer leurs
verplicht hun bevoegdheden uit te oefenen met inachtneming van het
beginsel van de vrijheid van handel en nijverheid. compétences dans le respect du principe de la liberté de commerce et
B.6.3. Het Hof is derhalve bevoegd om van het tweede middel kennis te d'industrie. B.6.3. La Cour est donc compétente pour examiner le second moyen du
nemen in zoverre het uit de schending van de vrijheid van handel en recours dans la mesure où il est pris de la violation de la liberté de
nijverheid is afgeleid. commerce et d'industrie.
Ten gronde Quant au fond
Over het eerste middel Sur le premier moyen
B.7. Uit de toelichting van het eerste middel blijkt dat het Hof wordt B.7. Il ressort des développements du premier moyen que la Cour est
verzocht uitspraak te doen over de overeenstemming van de bestreden invitée à statuer sur la conformité des dispositions attaquées aux
bepalingen met de artikelen 38 en 39 van de Grondwet en met artikel 4, articles 38 et 39 de la Constitution et à l'article 4, 10°, de la loi
10°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der spéciale du 8 août 1980 de réformes institutionnelles en ce que ces
instellingen, doordat die bepalingen de gemeenschapsaangelegenheid van dispositions régleraient la matière communautaire du tourisme.
het toerisme zouden regelen.
B.8.1. Artikel 38 van de Grondwet bepaalt : B.8.1. L'article 38 de la Constitution dispose :
« Elke gemeenschap heeft de bevoegdheden welke haar door de Grondwet « Chaque communauté a les attributions qui lui sont reconnues par la
of door de wetten aangenomen krachtens deze laatste, worden toegekend Constitution ou par les lois prises en vertu de celle-ci ».
». Artikel 39 van de Grondwet bepaalt : L'article 39 de la Constitution dispose :
« De wet draagt aan de gewestelijke organen welke zij opricht en welke « La loi attribue aux organes régionaux qu'elle crée et qui sont
samengesteld zijn uit verkozen mandatarissen de bevoegdheid op om de composés de mandataires élus, la compétence de régler les matières
aangelegenheden te regelen welke zij aanduidt met uitsluiting van die
bedoeld in de artikelen 30 en 127 tot 129 en dit binnen het gebied en qu'elle détermine, à l'exception de celles visées aux articles 30 et
op de wijze die zij bepaalt. Deze wet moet worden aangenomen met de 127 à 129, dans le ressort et selon le mode qu'elle établit. Cette loi
meerderheid bepaald in artikel 4, laatste lid ». doit être adoptée à la majorité prévue à l'article 4, dernier alinéa ».
Artikel 127 van de Grondwet bepaalt : L'article 127 de la Constitution dispose :
« § 1. De Parlementen van de Vlaamse en de Franse Gemeenschap regelen, « § 1er. Les Parlements de la Communauté française et de la Communauté
elk voor zich, bij decreet : flamande, chacun pour ce qui le concerne, règlent par décret :
1° de culturele aangelegenheden; 1° les matières culturelles;
[...] [...]
3° de samenwerking tussen de gemeenschappen, alsook de internationale 3° la coopération entre les communautés, ainsi que la coopération
samenwerking, met inbegrip van het sluiten van verdragen, voor de internationale, y compris la conclusion de traités, pour les matières
aangelegenheden bedoeld in 1° en 2°. visées aux 1° et 2°.
Een wet aangenomen met de in artikel 4, laatste lid, bepaalde Une loi adoptée à la majorité prévue à l'article 4, dernier alinéa,
meerderheid, stelt de in 1° vermelde culturele aangelegenheden, de in arrête les matières culturelles visées au 1°, les formes de
3° vermelde vormen van samenwerking, alsook de nadere regelen voor het coopération visées au 3°, ainsi que les modalités de conclusion de
in 3° vermelde sluiten van verdragen vast. traités, visée au 3°.
§ 2. Deze decreten hebben kracht van wet respectievelijk in het § 2. Ces décrets ont force de loi respectivement dans la région de
Nederlandse taalgebied en in het Franse taalgebied, alsmede ten langue française et dans la région de langue néerlandaise, ainsi qu'à
aanzien van de instellingen gevestigd in het tweetalige gebied l'égard des institutions établies dans la région bilingue de
Brussel-Hoofdstad die, wegens hun activiteiten moeten worden beschouwd Bruxelles-Capitale qui, en raison de leurs activités, doivent être
uitsluitend te behoren tot de ene of de andere gemeenschap ». considérées comme appartenant exclusivement à l'une ou à l'autre communauté ».
Artikel 4, 10°, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot L'article 4, 10°, de la loi spéciale du 8 août 1980 de réformes
hervorming der instellingen bepaalt : institutionnelles dispose :
« De culturele aangelegenheden bedoeld in artikel 59bis, § 2, 1°, « Les matières culturelles visées à l'article 59bis, § 2, 1°, [lire :
[lees : 127, § 1, eerste lid, 1°] van de Grondwet zijn : 127, § 1er, alinéa 1er, 1°] de la Constitution sont :
[...] [...]
10° De vrijetijdsbesteding en het toerisme ». 10° Les loisirs et le tourisme ».
B.8.2. Ter uitvoering van artikel 138 van de Grondwet bepaalt artikel B.8.2. En exécution de l'article 138 de la Constitution, l'article 3,
3, 2°, van het decreet II van de Franse Gemeenschap van 19 juli 1993 « 2°, du décret II de la Communauté française du 19 juillet 1993 «
tot toekenning van de uitoefening van sommige bevoegdheden van de attribuant l'exercice de certaines compétences de la Communauté
Franse Gemeenschap aan het Waalse Gewest en de Franse française à la Région wallonne et à la Commission communautaire
Gemeenschapscommissie » : française » dispose :
« [...] de Commissie, [...] op het grondgebied van het tweetalig « [...] la Commission [...] sur le territoire de la Région bilingue de
gebied Brussel-Hoofdstad, oefent de bevoegdheden van de Gemeenschap in Bruxelles-Capitale, exerce [...] les compétences de la Communauté dans
de volgende aangelegenheden uit : les matières suivantes :
[...] [...]
2° het toerisme, bedoeld in artikel 4, 10°, van de bijzondere wet ». 2° le tourisme, visé à l'article 4, 10°, de la loi spéciale ».
Artikel 3, 2°, van het decreet II van het Waalse Gewest van 22 juli L'article 3, 2°, du décret II de la Région wallonne du 19 juillet 1993
1993 « betreffende de overheveling van sommige bevoegdheden van de « attribuant l'exercice de certaines compétences de la Communauté
Franse Gemeenschap naar het Waalse Gewest en de Franse française à la Région wallonne et à la Commission communautaire
Gemeenschapscommissie » en artikel 3, 2°, van het decreet III van de française » et l'article 3, 2°, du décret III de la Commission
Franse Gemeenschapscommissie van 22 juli 1993 « tot toekenning van de communautaire française du 22 juillet 1993 « attribuant l'exercice de
uitoefening van sommige bevoegdheden van de Franse Gemeenschap aan het certaines compétences de la Communauté française à la Région wallonne
Waalse Gewest en de Franse Gemeenschapscommissie » hebben dezelfde et à la Commission Communautaire française » disposent de la même
inhoud. manière.
B.8.3. Op het grondgebied van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest is B.8.3. Sur le territoire de la Région de Bruxelles-Capitale, le
het toerisme in de zin van artikel 4, 10°, van de bijzondere wet van 8 tourisme au sens de l'article 4, 10°, de la loi spéciale du 8 août
augustus 1980 bijgevolg een aangelegenheid die door verschillende wetgevers wordt geregeld. De Vlaamse Gemeenschap is bevoegd ten aanzien van de er gevestigde instellingen die wegens hun activiteiten moeten worden beschouwd uitsluitend tot die Gemeenschap te behoren, terwijl de Franse Gemeenschapscommissie bevoegd is ten aanzien van de er gevestigde instellingen die wegens hun activiteiten moeten worden beschouwd uitsluitend te behoren tot de Franse Gemeenschap. De federale overheid blijft, wat haar betreft, bevoegd om de aspecten te regelen van de aangelegenheid van het toerisme die ontsnappen aan de bevoegdheid van de twee voormelde decreetgevers. 1980 est dès lors une matière qui est réglée par plusieurs législateurs. La Communauté flamande est compétente à l'égard des institutions qui y sont établies et qui, en raison de leurs activités, doivent être considérées comme appartenant exclusivement à cette Communauté, tandis que la Commission communautaire française est compétente à l'égard des institutions qui y sont établies et qui, en raison de leurs activités, doivent être considérées comme appartenant exclusivement à la Communauté française. L'autorité fédérale reste, quant à elle, compétente pour régler les aspects de la matière du tourisme qui échappent à la compétence des deux législateurs décrétaux précités.
Het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest is daarentegen niet bevoegd om La Région de Bruxelles-Capitale n'est, par contre, pas compétente pour
het toerisme te regelen in de zin van artikel 4, 10°, van de régler le tourisme au sens de l'article 4, 10°, de la loi spéciale du
bijzondere wet van 8 augustus 1980. 8 août 1980.
B.9. Uit artikel 2 van de ordonnantie van 6 maart 2008 blijkt dat de B.9. Il ressort de l'article 2 de l'ordonnance du 6 mars 2008 que les
bestreden bepalingen het statuut wijzigen van sommige vervoerdiensten dispositions attaquées modifient le statut de certains services de
die zijn verbonden aan de toeristische activiteit. transport liés à l'activité touristique.
B.10. De bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende componenten van B.10. La répartition des compétences entre les diverses composantes de
de federale Staat berust op het exclusiviteitsbeginsel, dat l'Etat fédéral repose sur le principe de l'exclusivité qui suppose que
veronderstelt dat elke rechtssituatie in beginsel slechts door één toute situation juridique est en principe réglée par un seul et unique
wetgever kan worden geregeld. législateur.
Indien een regeling, zoals te dezen, aanleunt bij meerdere
bevoegdheidstoewijzingen, dient het Hof uit te maken waar het Lorsqu'une réglementation a, comme en l'espèce, des liens avec
zwaartepunt van de geregelde rechtssituatie ligt. plusieurs attributions de compétences, la Cour doit rechercher où se
Er dient in dat verband een onderscheid te worden gemaakt tussen de trouve l'élément prépondérant de la situation juridique réglée.
gemeenschapsaangelegenheid van het toerisme en andere aangelegenheden Il y a lieu, à cet égard, de distinguer la matière communautaire du
die worden beoogd door de bevoegdheidverdelende regels. tourisme d'autres matières visées par les règles répartitrices de
B.11. Uit artikel 6, § 1, X, eerste lid, 8°, van de bijzondere wet van compétence. B.11. Il ressort de l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 8°, de la loi
8 augustus 1980, in samenhang gelezen met artikel 4, eerste lid, van spéciale du 8 août 1980, lu en combinaison avec l'article 4, alinéa 1er,
de bijzondere wet van 12 januari 1989 met betrekking tot de Brusselse de la loi spéciale du 12 janvier 1989 relative aux institutions
instellingen, blijkt dat het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest bevoegd bruxelloises, que la Région de Bruxelles-Capitale est compétente pour
is om « het gemeenschappelijk stads- en streekvervoer, met inbegrip régler « le transport en commun urbain et vicinal, en ce compris les
van de bijzondere vormen van geregeld vervoer », te regelen. services réguliers spécialisés ».
Die bevoegdheid heeft onder meer betrekking op « het statuut van de Cette compétence concerne, entre autres, « le statut des sociétés de
vervoermaatschappijen, het afsluiten van beheerscontracten, de transport, la conclusion de contrats de gestion, l'infrastructure tant
infrastructuur, zowel ondergronds als bovengronds, de inrichting van en surface que souterraine, l'organisation de réseaux et les
de netten en de daaraan verbonden machtigingen, de tarieven en de autorisations y afférentes, les tarifs et les réductions tarifaires
toegekende tariefverminderingen, de contracten met de verhuurders van accordées, les contrats avec les loueurs de services de transport, le
vervoerdiensten en de berekeningswijze van de aan deze betaalde mode de calcul de l'indemnité qui leur est payée ainsi que les
vergoeding, alsmede de grensoverschrijdende lijnen die behoren tot het services de transports régionaux transfrontaliers » (Doc. parl.,
streekvervoer » (Parl. St., Kamer, 1988, nr. 516/1, p. 16). Chambre, 1988, n° 516/1, p. 16).
B.12. Uit artikel 6, § 1, I, 7°, van de bijzondere wet van 8 augustus B.12. Il ressort de l'article 6, § 1er, I, 7°, de la loi spéciale du 8
1980, in samenhang gelezen met artikel 4, eerste lid, van de août 1980, lu en combinaison avec l'article 4, alinéa 1er, de la loi
bijzondere wet van 12 januari 1989 blijkt dat het Brusselse spéciale du 12 janvier 1989, que la Région de Bruxelles-Capitale est
Hoofdstedelijke Gewest bevoegd is om « de monumenten en de compétente pour régler « les monuments et les sites ».
landschappen » te regelen. Die bevoegdheid stelt het Gewest in staat « het geheel van de Cette compétence lui permet de prendre « l'ensemble des mesures visant
maatregelen [te nemen] die [...] de valorisatie [...] en de promotie à [...] la mise en valeur [...] et la promotion [...] des monuments,
[...] van monumenten, architecturale gehelen en landschappen beogen » ensembles architecturaux et sites » (Doc. parl., Chambre, 1988, n°
(Parl. St., Kamer, 1988, nr. 516/1, p. 6). 516/1, p. 6).
B.13.1. Het vervoer dat door de bestreden bepalingen wordt beoogd en B.13.1. Le transport visé par les dispositions attaquées et défini par
dat is gedefinieerd bij het in B.2.1 geciteerde artikel 2, tweede lid,
4°, van de besluitwet van 30 december 1946, valt zowel onder het l'article 2, alinéa 2, 4°, de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946 cité en
geregeld vervoer als onder de bijzondere vormen van geregeld vervoer B.2.1 relève tant des services réguliers que des services réguliers
(Parl. St., Parlement van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, spécialisés (Doc. parl., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale,
2007-2008, nr. 444/1, pp. 7-8). 2007-2008, n° 444/1, pp. 7-8).
Die bepalingen hebben tot doel de regels te wijzigen betreffende de Ces dispositions ont pour objet de modifier les règles relatives à la
aanwijzing van de personen die worden belast met de uitbating van die désignation des personnes chargées d'assurer l'exploitation de ces
vervoerdiensten, door hen aan een specifieke regeling te onderwerpen. services de transport en les soumettant à une réglementation spécifique.
De verwijzing, in artikel 2, tweede lid, 4°, van de besluitwet van 30 La référence que fait l'article 2, alinéa 2, 4°, de l'arrêté-loi du 30
december 1946, zoals gewijzigd bij artikel 2 van de ordonnantie van 6 décembre 1946, tel qu'il est modifié par l'article 2 de l'ordonnance
maart 2008, naar de « aanvullende diensten » die worden geboden aan de du 6 mars 2008, aux « services supplémentaires » offerts aux usagers
gebruikers van dat type van vervoer - « diensten [die] de toeristische de ce type de transport - « services [qui] visent une information
informatie [viseren] » (Parl. St., Parlement van het Brusselse touristique » (Doc. parl., Parlement de la Région de
Hoofdstedelijke Gewest, 2007-2008, nr. 444/2, p. 6) - of naar de Bruxelles-Capitale, 2007-2008, n° 444/2, p. 6) - ou aux informations
informatie die aan die gebruikers wordt verstrekt, heeft enkel tot fournies à ces derniers n'a d'autre objet que de définir les services
doel de door de bestreden bepalingen beoogde vervoerdiensten te de transport visés par les dispositions attaquées et, par conséquent,
definiëren, en bijgevolg het toepassingsgebied van die bepalingen. Zij le champ d'application de celles-ci. Elle ne peut donc être considérée
kan derhalve niet worden beschouwd als een reglementering van het comme une réglementation du tourisme au sens de l'article 4, 10°, de
toerisme in de zin van artikel 4, 10°, van de bijzondere wet van 8 la loi spéciale du 8 août 1980.
augustus 1980. B.13.2. De in B.11 vermelde bevoegdheid van het Brusselse B.13.2. La compétence de la Région de Bruxelles-Capitale en matière de
Hoofdstedelijke Gewest inzake gemeenschappelijk vervoer machtigt
daarom echter niet de Regering en de MIVB om, in de transport en commun, visée en B.11, n'autorise pas pour autant le
beheersovereenkomst waarvan sprake is in artikel 3 van de ordonnantie Gouvernement et la STIB à définir, dans le contrat de gestion dont il
van 22 november 1990 - zoals gewijzigd bij artikel 3 van de est question à l'article 3 de l'ordonnance du 22 novembre 1990 - tel
ordonnantie van 6 maart 2008 -, « principes [te bepalen] betreffende qu'il est modifié par l'article 3 de l'ordonnance du 6 mars 2008 -,
de uitbating » van de door de ordonnantie van 6 maart 2008 beoogde des « principes relatifs à l'exploitation » des services de transport
vervoerdiensten, die op onevenredige wijze afbreuk zouden doen aan de visés par l'ordonnance du 6 mars 2008, qui porteraient atteinte de
manière disproportionnée à la compétence d'autres autorités
bevoegdheid van andere regelgevers, en machtigt evenmin de MIVB om, op normatives, pas plus qu'elle n'autorise la STIB à déterminer, sur la
grond van artikel 15, vierde lid, van de ordonnantie van 22 november base de l'article 15, alinéa 4, de l'ordonnance du 22 novembre 1990 -
1990 - ingevoegd bij artikel 4 van de ordonnantie van 6 maart 2008 - inséré par l'article 4 de l'ordonnance du 6 mars 2008 - des conditions
voorwaarden vast te stellen voor de uitbesteding van die de sous-traitance de ces services de transport qui porteraient
vervoerdiensten, die op onevenredige wijze afbreuk zouden doen aan de atteinte, de manière disproportionnée, à la compétence d'autres
bevoegdheid van andere regelgevers, met name diegene die bevoegd zijn autorités normatives, notamment celles qui sont compétentes pour le
inzake toerisme. tourisme.
Het komt in voorkomend geval de bevoegde rechtsinstanties toe een Il appartiendra, le cas échéant, aux juridictions compétentes de
eventuele bevoegdheidsoverschrijding in die zin te bestraffen. sanctionner un éventuel excès de compétence à ce sujet.
B.14. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat, door de bestreden bepalingen B.14. Il résulte de ce qui précède qu'en adoptant les dispositions
aan te nemen, de Brusselse ordonnantiegever, die zijn bevoegdheid attaquées, le législateur ordonnanciel bruxellois, qui exerce sa
inzake vervoer uitoefent, niet de aangelegenheid van het toerisme compétence en matière de transport, ne règle pas la matière du
regelt in de zin van artikel 4, 10°, van de bijzondere wet van 8 tourisme au sens de l'article 4, 10°, de la loi spéciale du 8 août
augustus 1980, maar hoofdzakelijk de aangelegenheid van « 1980, mais essentiellement la matière du « transport en commun urbain
gemeenschappelijk stads- en streekvervoer, met inbegrip van de et vicinal, en ce compris les services réguliers spécialisés » au sens
bijzondere vormen van geregeld vervoer » in de zin van artikel 6, § 1, de l'article 6, § 1er, X, alinéa 1er, 8°, de la même loi spéciale.
X, eerste lid, 8°, van dezelfde bijzondere wet.
Het eerste middel is niet gegrond. Le premier moyen n'est pas fondé.
Over het tweede middel Sur le second moyen
B.15. Gelet op hetgeen in B.6.2 werd vermeld, wordt het Hof in het
derde onderdeel van het tweede middel verzocht na te gaan of de B.15. Compte tenu de ce qui a été dit en B.6.2, le second moyen, en sa
bestreden bepalingen, doordat zij op het grondgebied van het Brusselse troisième branche, invite la Cour à vérifier si, en limitant le nombre
Hoofdstedelijke Gewest het aantal uitbaters beperken van de diensten d'exploitants de services réguliers de transport par autobus visés par
van geregeld vervoer per autobus bedoeld in artikel 2, tweede lid, 4°, l'article 2, alinéa 2, 4°, de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946 sur le
van de besluitwet van 30 december 1946, bestaanbaar zijn met artikel territoire de la Région de Bruxelles-Capitale, les dispositions
6, § 1, VI, derde lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980, en attaquées sont conformes à l'article 6, § 1er, VI, alinéa 3, de la loi
geen afbreuk doen aan de vrijheid van handel en nijverheid van de spéciale du 8 août 1980 et ne portent pas atteinte à la liberté de
uitbaters van die diensten. commerce et d'industrie des exploitants de ces services.
B.16. Die vrijheid is niet absoluut. Zij belet niet dat de wet de B.16. Cette liberté n'est pas absolue. Elle ne fait pas obstacle à ce
economische bedrijvigheid van personen en ondernemingen regelt. Zij que la loi règle l'activité économique des personnes et des
zou enkel worden geschonden wanneer die bedrijvigheid zonder enige entreprises. Elle ne serait violée que si cette activité était limitée
noodzaak of op een wijze die onevenredig is met het nagestreefde doel, sans nécessité ou de manière disproportionnée au but poursuivi.
zou worden beperkt.
B.17. De bestreden bepalingen vertrouwen de MIVB een nieuwe rol toe op B.17. Les dispositions attaquées confient à la STIB un nouveau rôle
de markt van de diensten die worden beoogd in artikel 2, tweede lid, sur le marché des services visés à l'article 2, alinéa 2, 4°, de
4°, van de besluitwet van 30 december 1946. l'arrêté-loi du 30 décembre 1946.
Die openbare maatschappij heeft als opdracht « de organisatie » van Cette société publique a pour mission d'« assurer l'organisation » de
die diensten « te verzekeren ». Zij mag echter in principe niet zelf ces services. Toutefois, elle ne peut en principe offrir elle-même ces
die diensten aanbieden. Zij moet ze immers uitbesteden « onder de vorm services. Elle est, en effet, tenue de les sous-traiter « sous la
en tegen de voorwaarden die zij bepaalt », met inachtneming van de « forme et aux conditions qu'elle détermine », dans le respect des «
principes betreffende de uitbating » van die diensten, die zijn principes d'exploitation » de ces services définis dans le contrat de
bepaald in de beheersovereenkomst die zij heeft gesloten met de gestion qu'elle a conclu avec le Gouvernement de la Région de
Brusselse Hoofdstedelijke Regering, waarbij de financiële Bruxelles-Capitale, tout en limitant les obligations financières de
verplichtingen die aan de uitbater worden opgelegd, louter
kostendekkend zijn en de maximale looptijd van de uitbesteding acht l'exploitant à la couverture des frais, et en prévoyant une durée du
jaar is. De oproep tot de gegadigden moet het voorwerp uitmaken van contrat de sous-traitance qui n'excède pas huit ans. L'appel aux
een « Europese bekendmaking », de kandidaturen worden objectief candidats doit faire l'objet d'une « publicité européenne », les
beoordeeld en de keuze van de onderaannemer wordt gemotiveerd candidatures font l'objet d'un examen objectif et le choix du
(artikelen 3, eerste lid, 2°bis, en 15, derde tot vijfde lid, van de sous-traitant est motivé (articles 3, alinéa 1er, 2°bis, et 15,
ordonnantie van 22 november 1990, die respectievelijk zijn ingevoegd alinéas 3 à 5, de l'ordonnance du 22 novembre 1990, insérés
bij de artikelen 3 en 4 van de ordonnantie van 6 maart 2008). respectivement par les articles 3 et 4 de l'ordonnance du 6 mars
Enkel wanneer de MIVB geen onderaannemers kan vinden of wanneer die 2008). Ce n'est que si la STIB ne parvient pas à trouver des sous-traitants
hun verplichtingen niet nakomen, kan de MIVB aan de Brusselse ou si ceux-ci manquent à leurs obligations que la STIB peut demander
Hoofdstedelijke Regering de toelating vragen om zelf die diensten aan au Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale l'autorisation
te bieden (artikel 15, zesde lid, van de ordonnantie van 22 november d'offrir elle-même ces services (article 15, alinéa 6, de l'ordonnance
1990, ingevoegd bij artikel 4 van de ordonnantie van 6 maart 2008). du 22 novembre 1990, inséré par l'article 4 de l'ordonnance du 6 mars
In elk geval mogen die diensten alleen worden aangeboden door de MIVB 2008). En toute hypothèse, ces services ne peuvent être offerts que par la
of door de uitbater of uitbaters die door haar is of zijn geselecteerd STIB ou par le ou les sous-traitants sélectionnés par celle-ci
(artikel 18ter van de ordonnantie van 22 november 1990, ingevoegd bij (article 18ter de l'ordonnance du 22 novembre 1990, inséré par
artikel 7 van de ordonnantie van 6 maart 2008). l'article 7 de l'ordonnance du 6 mars 2008).
B.18.1. De bestreden bepalingen hebben tot doel een einde te maken aan B.18.1. Les dispositions attaquées ont pour but de mettre fin à la «
een « zekere wildgroei van buslijnen die de bezoekers van de stad prolifération des lignes de bus qui font découvrir aux touristes les
brengen naar enkele bezienswaardigheden » van het Brusselse sites remarquables » de la Région de Bruxelles-Capitale (Doc. parl.,
Hoofdstedelijke Gewest (Parl. St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, nr. 444/1, 2007-2008, p. 1). Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale, n° 444/1, 2007-2008, p. 1).
Toen die bepalingen werden aangenomen, waren er drie Il existait, lors de l'adoption de ces dispositions, trois entreprises
privéondernemingen die op het grondgebied van het Brusselse privées exploitant, sur le territoire de la Région de
Hoofdstedelijke Gewest een vervoerdienst per autobus uitbaatten zoals Bruxelles-Capitale, un service de transport par autobus visé par le
bedoeld in het nieuwe artikel 2, tweede lid, 4°, van de besluitwet van 30 december 1946 (ibid., p. 3). nouvel article 2, alinéa 2, 4°, de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946 (ibid., p. 3).
De bestreden bepalingen beoogden de nadelen van die situatie weg te Les dispositions attaquées visent à lutter contre les inconvénients de
werken om van die diensten een « instrument [te maken] voor een goed cette situation afin de faire de ces services un « instrument
stedelijk imago » en voor een betere « mobiliteit tussen toeristische contribuant à améliorer l'image de la ville » et à la « mobilité entre
trekpleisters ». Door het ontbreken van een wettelijk kader voor die les différents sites touristiques ». L'absence de cadre légal pour ces
diensten en voor de inhoud van de tijdelijke machtigingen van zes services et pour le contenu des autorisations temporaires de six mois,
maanden die tot dan toe waren verleend met toepassing van artikel 8, délivrées jusqu'alors en application de l'article 8, alinéa 2, de
tweede lid, van de besluitwet van 30 december 1946, kan de overheid l'arrêté-loi du 30 décembre 1946, ne permet pas aux autorités d'«
niet « [optreden] tegen inbreuken op de machtigingen en a fortiori intervenir contre les violations des autorisations et a fortiori
tegen inbreuken op de federale reglementering » inzake rechten van contre les violations de la réglementation fédérale » relative aux
werknemers of sociale zekerheid. De kwaliteit van de aangeboden droits des travailleurs ou à la sécurité sociale. La qualité des
diensten wordt laag ingeschat, onder meer doordat de aangeboden services proposés est considérée comme faible, entre autres en raison
parcours de bezoeker enkel leiden langs de « commercieel meest des parcours offerts qui amènent l'usager à ne visiter que les « sites
commercialement les plus intéressants » et qui, de ce fait, provoquent
attractieve bezienswaardigheden », waardoor « de kennismaking met de une « standardisation du panorama du patrimoine bruxellois proposé »,
culturele variëteit van het Gewest niet wordt gestimuleerd ». Van de masquant ainsi sa « diversité ». Les bus utilisés sont décrits comme
bussen wordt gezegd dat zij verouderd zijn en schadelijk voor het vétustes, nuisibles à l'environnement et non conformes aux normes
milieu, en dat zij niet beantwoorden aan de milieunormen die gelden environnementales auxquelles sont soumis les bus de la STIB. Le
voor de bussen van de MIVB. De wetgever betreurt ook de slechte législateur déplore aussi une mauvaise collaboration entre les
samenwerking tussen de uitbaters van de voormelde diensten en tussen exploitants des services précités ainsi qu'entre ces derniers et la
die laatsten en de MIVB, wat het gebruik van de stopplaatsen betreft STIB en ce qui concerne l'utilisation des arrêts (ibid., pp. 3-4; Doc.
(ibid., pp. 3-4; Parl. St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, nr. parl., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale, n° 444/2, pp.
444/2, pp. 3-4; I.V., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, 22 februari 3-4; C.R.I., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale, 22 février
2008, nr. 18, p. 72). 2008, n° 18, p. 72).
Na onderzoek werd de voorkeur gegeven aan een exclusieve toewijzing Après étude, l'attribution exclusive de l'organisation de ces services
van de organisatie van die diensten aan de MIVB, met verplichting om à la STIB qui est tenue de collaborer avec le secteur privé a été
daartoe samen te werken met de privésector, en dat boven andere préférée à d'autres formules de réorganisation du secteur, telles que
formules van reorganisatie van de sector, zoals het « onder controle l'« encadrement de la liberté d'initiative au moyen de l'adoption
brengen van het vrij initiatief via nieuwe regelgeving », het « d'une nouvelle réglementation », l'« octroi d'une concession,
verlenen van een al dan niet exclusieve concessie aan een privébedrijf exclusive ou non, à une entreprise privée » ou l'attribution non
» of een niet-exclusieve toewijzing van die activiteit aan de MIVB, exclusive de cette activité à la STIB, combinée avec la « possibilité
met de « mogelijkheid » voor de MIVB « om ter realisering van deze » pour celle-ci « de s'allier une entreprise privée pour la
opdracht een beroep te doen op de private sector met het oog op
samenwerking ». De keuze van die formule kan niet alleen worden réalisation de cette mission ». Le choix de cette formule ne
verklaard door het feit dat de MIVB in staat is om « deze busdiensten s'explique pas seulement par la capacité de la STIB d'« intégrer ce
te integreren in haar bestaande diensten van geregeld openbaar vervoer service dans l'offre de services réguliers qu'elle assure actuellement
», maar ook door haar knowhow op dat gebied en door de « belangrijkste », mais aussi par le savoir-faire de la STIB en la matière, et par les
nadelen » van de andere formules, zoals het feit dat die diensten niet « inconvénients majeurs » des autres formules que sont la moindre
in dezelfde mate in de bestaande diensten van de MIVB kunnen worden intégration de ces services dans l'offre actuelle de la STIB, l'«
geïntegreerd, het « overmatig en geconcentreerd gebruik van de utilisation démesurée et concentrée de la voie publique et les
openbare wegenis en de [...] verkeershinder » die het gevolg zouden embarras de circulation » qui découleraient de l'absence
zijn van het ontbreken van exclusiviteit en van « samenwerking tussen d'exclusivité, de l'absence de « collaboration entre les exploitants »
de uitbaters », alsook van een minder grote waarborg « voor het et de la moindre garantie relative à l'offre d'un « parcours
organiseren van transport naar een ruime waaier van diversifié reprenant un large éventail des lieux d'intérêt bruxellois
bezienswaardigheden » (Parl. St., Brussels Hoofdstedelijk Parlement, » (Doc. parl., Parlement de la Région de Bruxelles-Capitale, n° 444/1,
nr. 444/1, p. 4). p. 4).
B.18.2. Het systeem van exclusieve concessie dat door de bestreden B.18.2. Le système de concession exclusive décrit par les dispositions
bepalingen wordt omschreven, vormt een specifieke regeling van een « attaquées constitue une réglementation spécifique d'un « service
dienst van het stedelijk openbaar vervoer » (ibid., nr. 444/1, pp. 7 public de transport public urbain » (ibid., pp. 7 et 9) qui, sans
en 9) die, zonder financiële investeringen te vereisen of een te grote
inzet van personeel van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, toelaat requérir des investissements financiers ou une trop grande présence du
« het aantal (soorten) [...] bussen » te beperken, en die de kwaliteit personnel de la Région de Bruxelles-Capitale, permet de limiter le «
van de bussen, van de diensten en van de bezienswaardigheden nombre (de types) de bus », garantit la qualité de ceux-ci, des
garandeert (ibid., nr. 444/2, pp. 4-6). De exclusiviteit zorgt, « services offerts et des lieux d'intérêt proposés (ibid., n° 444/2, pp.
zelfs bij eventuele meerdere onderaannemers voor samenwerking op het 4-6). L'exclusivité permet une « collaboration sur le terrain via une
terrein door taakverdeling in plaats van concurrentie ». Zij zorgt répartition des tâches au lieu d'une concurrence, même lorsque
eveneens ervoor dat de overheid geen controlesysteem moet opzetten plusieurs sous-traitants sont impliqués ». Elle dispense aussi
doordat de sector dankzij die exclusiviteit autoregulerend is (ibid., l'autorité de créer un système de contrôle, en raison de
p. 6). l'autorégulation du secteur qu'elle génère (ibid., p. 6).
Vanuit haar technische knowhow ter zake en onder toezicht van de Disposant d'une expertise technique en la matière et sous le contrôle
Regering heeft de MIVB als taak - op basis van een voorafgaand du Gouvernement, la STIB a pour tâche - sur la base d'une étude
commercieel onderzoek naar onder meer het aantal uit te baten lijnen, commerciale préalable portant entre autres sur le nombre de lignes à
en waarbij zij zich beweegt binnen het kader dat is vastgelegd in haar exploiter, et en respectant le cadre tracé par son contrat de gestion
beheersovereenkomst - de bestekken op te stellen die de - de rédiger les cahiers des charges que devront respecter les
concessiehouders van de privésector zullen moeten nakomen. Die concessionnaires du secteur privé. Instruments flexibles permettant de
bestekken zijn flexibele instrumenten die toelaten in te spelen op réagir à de nouvelles évolutions, ces cahiers des charges contiendront
nieuwe evoluties, en zullen realistische uitbatingsvoorwaarden des conditions d'exploitation réalistes relatives au prix, au volume
bevatten met betrekking tot de prijs, de grootte van het aanbod en het de l'offre et au type de véhicules à utiliser et feront référence à
soort voertuigen dat moet worden gebruikt; daarnaast zullen zij
verwijzen naar milieunormen die even streng zijn als die welke gelden des normes environnementales aussi sévères que celles qui concernent
voor de MIVB, alsook naar de sociale regelgeving (ibid., nr. 444/2, la STIB, ainsi qu'à la réglementation sociale (ibid., n° 444/2, pp.
pp. 5-6, 11 en 13). 5-6, 11 et 13).
B.19. Uit hetgeen voorafgaat volgt dat het noch zonder noodzaak is, B.19. Il résulte de ce qui précède que ce n'est, ni sans nécessité, ni
noch op een wijze die onevenredig is met het nagestreefde doel dat de de manière disproportionnée au but poursuivi que la disposition
bestreden bepaling de economische activiteit regelt van ondernemingen attaquée règle l'activité économique des entreprises qui exploitent un
die een dienst van geregeld vervoer per autobus uitbaten zoals die service régulier de transport par autobus visé par l'article 2, alinéa
wordt beoogd in artikel 2, tweede lid, 4°, van de besluitwet van 30 2, 4°, de l'arrêté-loi du 30 décembre 1946.
december 1946.
B.20. Het derde onderdeel van het tweede middel is niet gegrond. B.20. Le second moyen, en sa troisième branche, n'est pas fondé.
Om die redenen, Par ces motifs,
het Hof la Cour
verwerpt het beroep. rejette le recours.
Aldus uitgesproken in het Frans, het Nederlands en het Duits, Ainsi prononcé en langue française, en langue néerlandaise et en
overeenkomstig artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op langue allemande, conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6
de openbare terechtzitting van 28 mei 2009. janvier 1989, à l'audience publique du 28 mai 2009.
De griffier, Le greffier,
P.-Y. Dutilleux. P.-Y. Dutilleux.
De voorzitter, Le président,
M. Melchior. M. Melchior.
^