← Terug naar "Uittreksel uit arrest nr. 61/2009 van 25 maart 2009 Rolnummer 4469 In zake : de
prejudiciële vraag betreffende artikel 1278, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het
Hof van Beroep te Luik. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van
de prejudiciële vraag en rechtspleging "
| Uittreksel uit arrest nr. 61/2009 van 25 maart 2009 Rolnummer 4469 In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1278, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. Het Grondwettelijk Hof, sa wijst na beraad het volgende arrest : I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | Extrait de l'arrêt n° 61/2009 du 25 mars 2009 Numéro du rôle : 4469 En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1278, alinéa 2, du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Liège. La Cour constitutionnelle, composée après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : I. Objet de la question préjudicielle et procéd(...) |
|---|---|
| GRONDWETTELIJK HOF | COUR CONSTITUTIONNELLE |
| Uittreksel uit arrest nr. 61/2009 van 25 maart 2009 | Extrait de l'arrêt n° 61/2009 du 25 mars 2009 |
| Rolnummer 4469 | Numéro du rôle : 4469 |
| In zake : de prejudiciële vraag betreffende artikel 1278, tweede lid, | En cause : la question préjudicielle relative à l'article 1278, alinéa |
| van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Luik. | 2, du Code judiciaire, posée par la Cour d'appel de Liège. |
| Het Grondwettelijk Hof, | La Cour constitutionnelle, |
| samengesteld uit de voorzitters M. Melchior en M. Bossuyt, en de | composée des présidents M. Melchior et M. Bossuyt, et des juges P. |
| rechters P. Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, | Martens, E. De Groot, L. Lavrysen, A. Alen, J.-P. Snappe, J.-P. |
| J.-P. Moerman, E. Derycke en J. Spreutels, bijgestaan door de griffier | Moerman, E. Derycke et J. Spreutels, assistée du greffier P.-Y. |
| P.-Y. Dutilleux, onder voorzitterschap van voorzitter M. Melchior, | Dutilleux, présidée par le président M. Melchior, |
| wijst na beraad het volgende arrest : | après en avoir délibéré, rend l'arrêt suivant : |
| I. Onderwerp van de prejudiciële vraag en rechtspleging | I. Objet de la question préjudicielle et procédure |
| Bij arrest van 14 mei 2008 in zake Calogero Falcone tegen Léonore | Par arrêt du 14 mai 2008 en cause de Calogero Falcone contre Léonore |
| Herrera, waarvan de expeditie ter griffie van het Hof is ingekomen op | |
| 22 mei 2008, heeft het Hof van Beroep te Luik de volgende prejudiciële | Herrera, dont l'expédition est parvenue au greffe de la Cour le 22 mai |
| 2008, la Cour d'appel de Liège a posé la question préjudicielle | |
| vraag gesteld : | suivante : |
| « Schendt artikel 1278, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek, in | « L'article 1278, alinéa 2, du Code judiciaire interprété, en tant |
| zoverre het van toepassing is wanneer er meer dan één vordering tot | |
| echtscheiding is, op de dag waarop de eerste is ingesteld, zonder dat | qu'il s'applique en cas de pluralité de demandes en divorce, au jour |
| een hervatting van de echtelijke samenwerking tussen de procedures of | de la première d'entre elles, sans qu'il n'y ait lieu d'avoir égard à |
| de rechtsvorderingen in aanmerking dient te worden genomen, de | une reprise de la collaboration conjugale entre les procédures ou les |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet doordat de patrimoniale gevolgen | actions, viole-t-il les articles 10 et 11 de la Constitution en ce que |
| van de echtscheiding tussen de partijen, volgens die interpretatie, | les effets patrimoniaux du divorce entre les parties seraient, selon |
| noodzakelijkerwijs zouden worden vastgesteld op de datum van de eerste | cette interprétation, nécessairement fixés à la date de la première |
| vordering voor alle echtgenoten, terwijl de enen hebben besloten om | demande pour tous les époux alors que les uns ont décidé de reprendre |
| het samenleven en een patrimoniale samenwerking te hervatten, wat de | la vie commune et une collaboration patrimoniale impliquant |
| toepassing van de regels van het primaire stelsel inhoudt, terwijl de | l'application des règles du régime primaire alors que les autres ont |
| anderen een dergelijke samenwerking hebben uitgesloten met de | exclu une telle collaboration entendant se soustraire aux règles du |
| bedoeling zich te onttrekken aan de regels van het primaire stelsel ? ». | régime primaire ? ». |
| (...) | (...) |
| III. In rechte | III. En droit |
| (...) | (...) |
| B.1. Artikel 1278 van het Gerechtelijk Wetboek, zoals het is gewijzigd | B.1. L'article 1278 du Code judiciaire, tel qu'il a été modifié par |
| bij artikel 19 van de wet van 30 juni 1994 « houdende wijziging van | l'article 19 de la loi du 30 juin 1994 « modifiant l'article 931 du |
| artikel 931 van het Gerechtelijk Wetboek en van de bepalingen | Code judiciaire et les dispositions relatives aux procédures du |
| betreffende de procedures van echtscheiding » bepaalt : | divorce », dispose : |
| « Het vonnis of arrest waarbij de echtscheiding wordt uitgesproken, | « Le jugement ou l'arrêt qui prononce le divorce produit ses effets à |
| heeft ten aanzien van de persoon van de echtgenoten gevolg vanaf de | |
| dag waarop de beslissing in kracht van gewijsde is getreden, en heeft | l'égard de la personne des époux du jour où la décision acquiert force |
| ten aanzien van derden zijn gevolgen vanaf de dag van de | de chose jugée, et produit ses effets à l'égard des tiers du jour de |
| overschrijving. | la transcription. |
| Ten aanzien van de echtgenoten, wat hun goederen betreft, werkt het | Il remonte, à l'égard des époux, en ce qui concerne leurs biens, au |
| terug tot op de dag waarop de vordering is ingesteld en, wanneer er | jour de la demande, et en cas de pluralité de demandes, au jour de la |
| meer dan één vordering is, tot op de dag waarop de eerste is | |
| ingesteld, ongeacht of zij werd toegewezen of niet. | première d'entre elles, qu'elle ait abouti ou non. |
| Ingeval een van de echtgenoten overlijdt voor de echtscheiding is | En cas de décès d'un des époux, avant la transcription du divorce mais |
| overgeschreven doch nadat het vonnis waarbij de echtscheiding is | après que la décision le prononçant a acquis force de chose jugée, les |
| uitgesproken in kracht van gewijsde is gegaan, worden de echtgenoten | époux sont considérés comme divorcés, à l'égard des tiers, sous la |
| tegenover derden als uit de echt gescheiden beschouwd, onder de | condition suspensive de la transcription effectuée conformément à |
| opschortende voorwaarde van overschrijving overeenkomstig artikel | |
| 1275. | l'article 1275. |
| De rechtbank kan, op vordering van één van de echtgenoten, indien zij | Le tribunal peut, à la demande de l'un des époux, s'il l'estime |
| dit wegens uitzonderlijke omstandigheden die eigen zijn aan de zaak, | équitable en raison de circonstances exceptionnelles propres à la |
| billijk acht, in het vonnis waarbij de echtscheiding wordt | cause, décider dans le jugement qui prononce le divorce qu'il ne sera |
| uitgesproken, beslissen dat bij de vereffening van de gemeenschap geen | pas tenu compte dans la liquidation de la communauté de l'existence de |
| rekening zal worden gehouden met sommige goederen die zijn verworven | |
| of met sommige schulden die zijn aangegaan sedert het tijdstip dat de | certains avoirs constitués ou de certaines dettes contractées depuis |
| echtgenoten feitelijk gescheiden leefden. | le moment où la séparation de fait a pris cours. |
| De partijen kunnen dergelijke vordering ook instellen in de loop van | Les parties peuvent également former pareille demande au cours de la |
| de vereffening van de gemeenschap ». B.2.1. Uit het tweede lid van de voormelde bepaling vloeit voort dat wanneer twee vorderingen tot echtscheiding tegelijkertijd bestaan, het vanaf de datum van het instellen van de eerste vordering is dat de patrimoniale gevolgen van de echtscheiding ten aanzien van de echtgenoten een aanvang nemen. Het volstaat dat één vordering tot echtscheiding is ingesteld, zonder dat zij is voortgezet en zelfs indien zij niet is toegewezen, opdat de patrimoniale gevolgen van de echtscheiding, die later zijn uitgesproken naar aanleiding van een andere vordering of van een tegenvordering die voor dezelfde rechtbank of voor een andere rechtbank is ingesteld, van rechtswege terugwerken tot op de dag van de eerste vordering. | liquidation de la communauté ». B.2.1. Il ressort de l'alinéa 2 de la disposition précitée que lorsque deux demandes en divorce coexistent dans le temps, c'est à partir de la date d'introduction de la première que prennent cours les effets patrimoniaux du divorce à l'égard des époux. Il suffit qu'une demande en divorce ait été introduite, sans qu'elle ait été poursuivie et même si elle n'a pas abouti, pour que les effets patrimoniaux du divorce, prononcés ultérieurement à la suite d'une autre demande ou d'une demande reconventionnelle introduite devant le même tribunal ou devant un autre tribunal, rétroagissent de plein droit au jour de la demande initiale. |
| B.2.2. Die wijziging van het tweede lid van artikel 1278 van het | B.2.2. Cette modification apportée à l'alinéa 2 de l'article 1278 du |
| Gerechtelijk Wetboek bij de voormelde wet van 30 juni 1994 is, volgens | Code judiciaire par la loi du 30 juin 1994 précitée a, selon les |
| de parlementaire voorbereiding, als volgt verantwoord : | travaux parlementaires, été justifiée comme suit : |
| « Om elke betwisting te voorkomen omtrent de datum waarop de | « Pour mettre fin à toute controverse quant au point de savoir à |
| rechterlijke uitspraak ten aanzien van de goederen van de echtgenoten | quelle date rétroactive, entre époux, en ce qui concerne leurs biens, |
| terugwerkt, is bepaald dat, ingeval er meer dan één vordering is | remontent les effets de la décision prononçant le divorce, il a été |
| ingesteld, die uitspraak gevolg heeft vanaf de dag waarop de eerste | précisé qu'en cas de pluralité de demandes, c'est toujours de la |
| vordering is ingesteld, ongeacht of die eerste vordering al dan niet | première de celles-ci que se produit l'effet rétroactif dont question, |
| is toegewezen. | que cette première demande ait ou non abouti. |
| Vanaf dat moment immers is er tussen de echtgenoten een klimaat van ` | C'est en effet à partir de ce moment-là qu'est né entre les époux un |
| vermogensrechtelijke verdenking ` ontstaan, dat in feite de ratio | climat ' de suspicion patrimoniale ' qui est en vérité la ratio legis |
| legis van die terugwerking is » (Parl. St., Kamer, 1991-1992, nr. | de l'effet rétroactif dont question » (Doc. parl., Chambre, 1991-1992, |
| 545/1, pp. 10 en 84). | n° 545/1, pp. 10 et 84). |
| B.3. De prejudiciële vraag heeft enkel betrekking op het tweede lid | B.3. La question préjudicielle porte uniquement sur l'alinéa 2 de la |
| van de voormelde bepaling. Bovendien blijkt uit de motivering van de | disposition précitée. En outre, il ressort de la motivation de la |
| verwijzingsbeslissing dat, ook al hebben de partijen het samenleven | décision de renvoi que, même si les parties ont repris la vie commune, |
| hervat, de scheidende echtgenoten zich niet in die zin met elkaar | les époux en instance de divorce ne se seraient pas réconciliés au |
| zouden hebben verzoend dat, volgens artikel 1284 van het Gerechtelijk | sens où, selon l'article 1284 du Code judiciaire, abrogé par la loi du |
| Wetboek, opgeheven bij de wet van 27 april 2007, de verzoening van de | 27 avril 2007, la réconciliation des époux éteignait l'action. |
| echtgenoten de rechtsvordering deed vervallen. | La Cour limite son examen de la disposition en cause à l'hypothèse qui |
| Het Hof beperkt zijn toetsing van de in het geding zijnde bepaling tot | |
| het geval dat aldus door de verwijzende rechter aan het Hof is | |
| voorgelegd, namelijk dat met betrekking tot twee echtgenoten die zich | |
| niet met elkaar hebben verzoend in de zin van het vroegere artikel | lui est ainsi soumise par le juge a quo, à savoir de deux époux qui ne |
| 1284 van het Gerechtelijk Wetboek, maar het samenleven hebben hervat. | se sont pas réconciliés au sens de l'article 1284 ancien du Code |
| judiciaire mais ont repris la vie commune. | |
| De verwijzende rechter neemt kennis van de interpretatie die het Hof | Le juge a quo prend acte de l'interprétation que donne la Cour de |
| van Cassatie aan het artikel 1278 van het Gerechtelijk Wetboek geeft | cassation de l'article 1278 du Code judiciaire selon laquelle les |
| (Cass, 24 februari 2005, Arr. Cass., 2005, nr. 116) volgens welke de | |
| patrimoniale gevolgen van de echtscheiding, indien er meerdere | effets patrimoniaux du divorce remontent, en cas de coexistence de |
| vorderingen tot echtscheiding tegelijkertijd bestaan, tot op de dag | plusieurs demandes en divorce, au jour de la première demande, même si |
| van de eerste vordering terugwerken, zelfs indien de echtgenoten, na | après l'introduction de la demande principale originaire, les époux |
| het instellen van de oorspronkelijke hoofdvordering, gedurende een | ont repris la vie commune pendant un certain laps de temps (Cass., 24 |
| bepaalde tijd het samenleven hebben hervat. De verwijzende rechter | février 2005, Pas., 2005, n° 116). Le juge a quo interroge la Cour sur |
| vraagt het Hof of die interpretatie, die tot gevolg heeft dat de | le point de savoir si cette interprétation, qui a pour effet de |
| echtgenoten die na een eerste vordering tot echtscheiding hebben | traiter de la même manière les époux qui ont décidé de reprendre la |
| besloten het samenleven en een patrimoniale samenwerking te hervatten | vie commune et une collaboration patrimoniale après une première |
| en de echtgenoten die dat niet hebben gedaan, op dezelfde wijze worden | demande en divorce et les époux qui ne l'ont pas fait, ne viole pas |
| behandeld, de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schendt. B.4.1. Door de in het geding zijnde bepaling worden alle echtparen op identieke wijze behandeld, wat de aanvangsdatum van de patrimoniale gevolgen van een echtscheiding betreft, zonder in aanmerking te nemen of zij, in voorkomend geval, tussen twee of meerdere vorderingen in, al dan niet het samenleven zouden hebben hervat. B.4.2. De in het geding zijnde bepaling heeft niet tot doel, noch tot gevolg zich te mengen in de keuze die twee echtgenoten maken met betrekking tot de juridische of de praktische voorwaarden die een echtscheidingsprocedure omkaderen. Zij heeft enkel tot doel de datum vast te stellen waarop de patrimoniale gevolgen van een echtscheiding in aanmerking dienen te worden genomen, indien en wanneer zij wordt uitgesproken. Door die datum vast te stellen op de dag van het instellen van de oorspronkelijke vordering, zelfs indien er meer dan één vordering is, heeft de in het geding zijnde bepaling enkel tot | les articles 10 et 11 de la Constitution. B.4.1. La disposition en cause traite de manière identique tous les couples, quant à la prise de date des effets patrimoniaux d'un divorce, sans considération de ce que, le cas échéant, ils auraient ou non repris la vie commune entre deux ou plusieurs demandes. B.4.2. La disposition en cause n'a ni pour objet, ni pour effet de s'immiscer dans le choix que font deux époux des modalités juridiques ou pratiques qui encadrent une procédure en divorce. Elle a pour seul objet de déterminer la date à laquelle il faut prendre en considération les effets patrimoniaux d'un divorce, si et quand il est prononcé. La disposition en cause, en fixant cette date au jour de l'introduction de la demande originaire, même en cas de pluralité de |
| doel de rechtszekerheid van de gewezen echtgenoten te verzekeren, op | demandes, a pour seul objectif d'assurer la sécurité juridique des |
| grond van de overweging, die niet zonder redelijke verantwoording is, | ex-époux, en se fondant sur la considération, qui n'est pas dépourvue |
| dat wanneer een echtscheidingsprocedure is toegewezen, het op de dag | de justification raisonnable, que lorsqu'une procédure en divorce |
| van het instellen van de oorspronkelijke vordering is dat de « | aboutit, c'est au jour de l'introduction de la demande originaire qu'a |
| verdachte periode » vanuit patrimoniaal oogpunt is begonnen. | commencé la « période suspecte » du point de vue patrimonial. |
| B.4.3. De wetgever vermocht geen rekening te houden met een eventueel | B.4.3. Le législateur pouvait ne pas tenir compte d'une éventuelle |
| hervatten van het samenleven van de echtgenoten wanneer zulks niet | reprise de la vie commune des époux, dès lors qu'elle n'a pas abouti à |
| geleid heeft tot een verzoening die de vordering tot echtscheiding | une réconciliation éteignant l'action en divorce. En outre, il n'est |
| heeft doen vervallen. Bovendien is het niet mogelijk te bepalen in | pas possible de déterminer en quoi la règle qu'il a adoptée |
| welke mate de door hem aangenomen regel één van de gewezen echtgenoten | avantagerait ou désavantagerait l'un ou l'autre des ex-époux qui |
| die ervoor zouden hebben gekozen het samenleven gedurende een bepaalde | auraient fait le choix de reprendre la vie commune pendant un certain |
| tijd te hervatten tijdens de scheidingsprocedure, zou bevoordelen of | temps au cours de la procédure en divorce. Si, en effet, pendant ce |
| zou benadelen. Wanneer, gedurende die tijd, wijzigingen kunnen zijn | laps de temps, des modifications ont pu être apportées au patrimoine |
| aangebracht aan het gemeenschappelijk vermogen en aan hun respectieve | commun et à leur patrimoine respectif, et ce en raison de la |
| vermogen, en zulks wegens het tijdelijk doen herleven van het primaire | renaissance provisoire du régime primaire, il est impossible de |
| stelsel, is het immers onmogelijk vooraf te bepalen of die wijzigingen | prévoir à l'avance si ces modifications sont susceptibles de procurer |
| veeleer aan de ene dan aan de andere een voordeel kunnen verschaffen. | un avantage à l'un plutôt qu'à l'autre. |
| B.5. De prejudiciële vraag dient ontkennend te worden beantwoord. | B.5. La question préjudicielle appelle une réponse négative. |
| Om die redenen, | Par ces motifs, |
| het Hof | la Cour |
| zegt voor recht : | dit pour droit : |
| Artikel 1278, tweede lid, van het Gerechtelijk Wetboek schendt de | L'article 1278, alinéa 2, du Code judiciaire ne viole pas les articles |
| artikelen 10 en 11 van de Grondwet niet. | 10 et 11 de la Constitution. |
| Aldus uitgesproken in het Frans en het Nederlands, overeenkomstig | Ainsi prononcé en langue française et en langue néerlandaise, |
| artikel 65 van de bijzondere wet van 6 januari 1989, op de openbare | conformément à l'article 65 de la loi spéciale du 6 janvier 1989, à |
| terechtzitting van 25 maart 2009. | l'audience publique du 25 mars 2009. |
| De griffier, | Le greffier, |
| P.-Y. Dutilleux. | P.-Y. Dutilleux. |
| De voorzitter, | Le président, |
| M. Melchior. | M. Melchior. |